Katı atık sinop

8/9/2019 Kat atk sinop

1/64

KATI ATIK YNETMYASAL DZENLEMELER

VESNOP RNE

MEHMET YENEROLUehir ve Blge Plancs

2006


2/64

NDEKLER

GR........................................................................................................................... 5

I. BLM..................................................................................................................... 6

I. KATI ATIK YNETM.............................................................................................. 6I.1. TRKYEDE KATI ATIK YNETMNDEK HUKUK KURALLAR.................................................. 6

I.1.1. TRKYE CUMHURYET ANAYASASI (1982)...............................................................................6I.1.2. EVRE KANUNU..................................................................................................................................7I.1.3. BYKEHR BELEDYELER KANUNU........................................................................................7I.1.4. BELEDYE KANUNU............................................................................................................................7I.1.5. BELEDYE GELRLER KANUNU......................................................................................................8I.1.6. UMUM HIFZISIHHA KANUNU......................................................................................................... 8I.1.7. LLER BANKASI KANUNU.................................................................................................................8I.1.8. TRK CEZA KANUNU.........................................................................................................................9I.1.9. LLER BANKASI UYGULAMA YNETMEL.............................................................................. 9I.1.10. TEHLKEL ATIKLARIN KONTROL YNETMEL.............................................................. 10I.1.11. TIBB ATIKLARIN KONTROL YNETMEL.........................................................................10I.1.12. EVRESEL ETK DEERLENDRMES YNETMEL............................................................ 10I.1.13. AMBALAJ VE AMBALAJ ATIKLARININ KONTROL YNETMEL..................................11I.1.14. KATI ATIKLARIN KONTROL YNETMEL......................................................................... 11

I.1.14.1. SORUMLULUKLAR..............................................................................................................11

II. BLM.................................................................................................................. 13

II. BERTARAF YNTEMLER................................................................................... 13II.1 ENTEGRE SSTEMLER............................................................................................................................. 13

II.2. KATI ATIKLARIN GER KAZANILMASI VE BERTARAFI N ALTERNATF YNTEMLER....14II.2.1. AYRI TOPLAMA VE GER KAZANMA..........................................................................................14II.2.2. DZENL DEPOLAMA YNTEM..................................................................................................14

II.2.2.1. YNTEMN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI...............................................................15II.2.2.2. YER SEM............................................................................................................................15II.2.2.3. DEPOLAMADA STSNALAR..............................................................................................16II.2.2.4. DEPO TESSNN GENEL ZELLKLER...........................................................................16II.2.2.5. DEPO TABANININ TEKL................................................................................................ 17II.2.2.5.1. MNERAL GERMSZLK TABAKASI......................................................................... 17II.2.2.5.2. DEPO ZEMNNN HAZIRLANMASI............................................................................... 18II.2.2.5.3. SIZINTI SUYUNUN TOPLANMASI..................................................................................19II.2.2.5.4. SIZINTI SUYU MKTARININ AZALTILMASI................................................................ 19II.2.2.5.5. DEPO GAZININ UZAKLATIRILMASI........................................................................... 20

II.2.2.5.6. DEPO SAHASININ KAPATILMASI..................................................................................22II.2.2.5.7. KATI ATIK DEPO SAHASININ LETLMES VE BAKIMI..........................................23

II.2.3. YAKMA...............................................................................................................................................24II.2.4. KOMPOST...........................................................................................................................................25II.2.5. DER YNTEMLER........................................................................................................................ 26

II.2.5.1. PROLZ...................................................................................................................................26II.2.5.2. PLAZMA ENERJS YNTEM............................................................................................ 27

II.2.6. EKONOMK AIDAN KARILATIRMA...................................................................................... 27II.2.7. AKTARMA STASYONLARI............................................................................................................27

III. BLM................................................................................................................. 29

III. SNOP RNE.................................................................................................... 29III.1. PROJENN AMACI...................................................................................................................................29

2


3/64

III.2. DAHA NCE YAPILAN ALIMALAR ..............................................................................................29III.3. KAPSAM................................................................................................................................................... 29III.4. PROJE BLGES N GENEL BLGLER............................................................................................30

III.4.1. KONUM..............................................................................................................................................30III.4.2. DEPOLAMA SAHASI N BLGLER...........................................................................................32

III.4.2.1. DZENL DEPOLAMA SAHASI YER...............................................................................32

III.4.2.2. LOKASYONU........................................................................................................................32III.4.2.3. ARAZNN MEVCUT KULLANIMI VE ZELLKLER...................................................32III.4.2.4. BERTARAF TESSNE ULAIM......................................................................................... 33III.4.2.5. JEOLOJK ZELLKLER..................................................................................................... 33III.4.2.6. HDROJEOLOJ.....................................................................................................................34

III.5. KATI ATIK DZENL DEPOLAMA SAHASI GENEL YERLEM.................................................. 34III.5.1. BEKI BINASI (12)...........................................................................................................................35III.5.2. KANTAR BINASI (13) VE ELEKTRONIK TARTI NITESI (16)................................................ 35III.5.3. HALK KATI ATIK DKM (S107) ALANI VE KATI ATIK SNDRME ALANI (S108).......36III.5.4. DARE BINASI (9).............................................................................................................................36III.5.5. TEKERLEK YIKAMA NITESI (17).............................................................................................. 36III.5.6. GARAJ VE ATLYE BINASI (11).................................................................................................. 36III.5.7. OTOPARK (18).................................................................................................................................. 36

III.5.8. T...................................................................................................................................................... 36III.5.9. SIZINTI SUYU HAVUZLARI (S109)...............................................................................................36III.5.10. AYIRMA TESISI (10)......................................................................................................................37III.5.11. TESIS AYDINLATMASI................................................................................................................ 37III.5.12. GNLK RT DEPOLAMA SAHASI....................................................................................... 37

III.6. NFUS PROJEKSYONLARI .............................................................................................................37III.7. ATIK PROJEKSYONU............................................................................................................................42III.8. KATI ATIK DEPOLAMA SAHASI.........................................................................................................44

III.8.1. TABAN ZOLASYONU.................................................................................................................... 45III.8.2. ST YZEY GERMSZLK SSTEM........................................................................................46III.8.3. SIZINTI SUYU MKTARI VE ARITIMI..........................................................................................47III.8.4. GAZ OLUUM MKTARI................................................................................................................ 49III.8.5. GAZ TOPLAMA SSTEM................................................................................................................54

III.8.6. ATIK TABAKALARI VE NIHAI DOLUM HALI........................................................................... 55III.8.7. SAHA ULAIM YOLU VE KONTROL YOLU...............................................................................56III.8.8. HAFRIYAT PLANI VE SEDDE SISTEMI.......................................................................................57III.8.9. EVRE DRENAJI .............................................................................................................................58III.8.10. PEYZAJ............................................................................................................................................ 60

III.9. EVRE VE ORMAN BAKANLIININ PROJEYE YAKLAIMI....................................................... 60

IV. SONU VE NERLER....................................................................................... 60

KAYNAKA.............................................................................................................. 61

TABLOLAR

TABLO 1. PROJE BLGES KENTSEL NFUS SAYIMI SONULARI (DE, 2000)................................................................................................................................... 38

TABLO 2. LLER BANKASI NFUS ARTI KATSAYILARI.................................... 40

TABLO 3. LLER BANKASI YNTEMNE GRE NFUS PROJEKSYONLARI....41

TABLO 4. PROJE BLGES NFUS PROJEKSYONLARI.................................... 42

3


4/64

TABLO 5. ATIK PROJEKSYONU............................................................................ 43

TABLO 6. SAHA DEPOLAMA KAPASTES........................................................... 45

TABLO 7. METEOROLOJ STASYONU ORTALAMA YAI DEERLER.......... 47

TABLO 8. DEPO GAZININ YZDE DAILIMI......................................................... 49

TABLO 9. 1 TON ATIIN DEPO SAHASINDA KALDII SREDEOLUTURACAI GAZ MKTARI.............................................................................. 50

TABLO 10. DEPOLAMA SAHASINDA YILLARA BALI GAZ OLUUMU............ 52

EKLLER

EKL 1. DZENL DEPOLAMA TESS.................................................................. 17

EKL 2. GAZ TOPLAMA BACASI TP KEST....................................................... 21

EKL 4. YAKMA TESS.......................................................................................... 25

EKL 5. AKTARMA STASYONU........................................................................... 28

EKL 6. SNOPUN TRKYEDEK YER.............................................................. 31

EKL 8. GENEL YERLEM PLANI ...................................................................... 35

EKL 9. SNOP (MERKEZ) N EKA VE GEKA MALZEME DAILIMI................ 44

EKL 10. TABAN TP ZOLASYON KEST............................................................ 45

EKL 11. YZEY GERMSZL TP KEST..................................................... 46

4


5/64

GRlkemizdeki hzl nfus art ve gelien sanayilemeye paralel olarak, plansz ehirleme vehalkn sosyal ve ekonomik durumlarndaki deiikliklere paralel olarak, kat atk retimindekiartlar, nemli evre problemlerinden biri olmaya balamtr.

Bugn byk kk birok yerleim biriminin karlat en nemli evre problemlerindenbirisi de evsel kat atklardr. zellikle byk ehirlerimizde ve turistik yrelerimizde buproblemler daha da artmaktadr. Bu atklarn deerlendirilmesi ve evreye zarar vermedenbertaraf edilmesi gerekmektedir. Bu problemler belediyelerin uygulayaca entegre bir katatk ynetimi sistemi ile zlebilir.

Bu sistem dorultusunda, atklarn evre ve insan salna zarar vermeden toplanmas,tanmas, geri kazanlabilir atklarn dier ya atklardan ayr olarak, kaynanda ayr

biriktirilmesi ve ayrlan bu kuru atklarn (cam, metal, plastik vs.) geri kazanm tesislerindedeerlendirilerek, ekonomiye tekrar kazandrlmas gerekir. Yine atklar iindeki organikkarakterdeki atklarn da atk iindeki yzdesi, kalitesi ve uygun pazar bulunmas

dorultusunda kompost tesislerinde deerlendirilerek, kompost retilmesi vedeerlendirilemeyen atklarn da dzenli depolama sahalarnda depolanmas en uygun yntemolacaktr.

Atklarn geri kazanm ilemi sonucu elde edilecek ekonomik deerin yan sra, en nemlifaydas, depolanacak atk miktar azalacak ve depo sahasnda daha fazla atk depolanacaktr.Kat atk iindeki geri kazanlabilir atklarn ayrlmas ile depo sahalarnn mr ortalama %40 daha uzamakta olup, yatrm ve iletme maliyetleri de dmektedir.

Kat atk; reticisi tarafndan atlmak istenen, insan ve evre sal asndan dzenli birekilde bertaraf edilmesi gereken kat maddeleri ve artma amurlarn ifade eder.

5


6/64

Kat atklar ksaca;

Evsel kat atklar (p)

ri kat atklar

Artma amuru

zel Atklar (tbbi atk, yakma tesisi klleri gibi)

Sokak sprntleri

naat ve hafriyat atklar

Endstriyel ve ticari evsel kat atklar olarak snflandrabiliriz.

I. BLM

I. KATI ATIK YNETM

Az atkl retimin desteklenmesi, kat atklarn, hammadde veya baka amalara ynelikolarak yeniden kullanlmas, hava, su ve toprak ortamna ve canllara zarar vermeyecekekilde bertarafnn gerekletirilmesi sistemi ve bu sistemin iinde yer alan toplama, tama,geri kazanm ve bertaraf ilemlerinin tmne Kat Atk Ynetimi denir.

I.1. TRKYEDE KATI ATIK YNETMNDEK HUKUK KURALLARlkemizde kat atklarn ynetimi konusunda mevzuat asndan bir eksiklik

bulunmamaktadr. Konuyla ilgili ok sayda kanun ve teknik ynetmelikler bulunmaktadr.Bunlar ksaca yle zetleyebiliriz.

I.1.1. TRKYE CUMHURYET ANAYASASI (1982)Kanun No: 2709 Kabul Tarihi: 7 Kasm 1982

1982 ylnda kabul edilen Anayasamzn 56. maddesinde;

Herkes, salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahiptir.

evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek Devletin vevatandalarn devidir.

Devlet, herkesin hayatn, beden ve ruh sal iinde srdrmesini salamak; insan ve maddegcnde tasarruf ve verimi artrarak, ibirliini gerekletirmek amacyla salk kurulularn

tek elden planlayp hizmet vermesini dzenler.

6


7/64

Devlet, bu grevini kamu ve zel kesimlerdeki salk ve sosyal kurumlarndan yararlanarak,onlar denetleyerek yerine getirir.

Anayasamzn 56. maddesi uyarnca, gerek Devlet, gerekse vatandalarn evreyi kirletmemekve korumak grevleri vardr. Bu balamda atklarn oluturulduu yer olan konutlar ve i

yerlerinde yaayan vatandalarn evreyi kirletmemek adna aba sarf etmeleri, atklartoplayan ve bertaraf eden Belediyelerin de yine evreyi kirletmemek ve korumak adna uygunbertaraf sistemlerini oluturmalar gerekmektedir hkm yer almaktadr.

I.1.2. EVRE KANUNUKanun No:2872 Kabul Tarihi:9.8.1983

Bu Kanunun amac, btn vatandalarn ortak varl olan evrenin korunmas, iyiletirilmesi;krsal ve kentsel alanda arazinin ve doal kaynaklarn en uygun ekilde kullanlmas vekorunmas; su, toprak ve hava kirlenmesinin nlenmesi; lkenin bitki ve hayvan varl ile

doal ve tarihsel zenginliklerinin korunarak, bugnk ve gelecek kuaklarn salk, uygarlkve yaam dzeyinin gelitirilmesi ve gvence altna alnmas iin yaplacak dzenlemeleri vealnacak nlemleri, ekonomik ve sosyal kalknma hedefleriyle uyumlu olarak belirli hukuki veteknik esaslara gre dzenlemektir.

1983 ylnda yaymlanan kanunun 8. maddesinde Her trl atk ve art, evreye zararverecek ekilde, ilgili ynetmeliklerde belirlenen standartlara ve yntemlere aykr olarakdorudan ve dolayl biimde alc ortama vermek, depolamak, tamak, uzaklatrmak ve

benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktr.

Kirlenme ihtimalinin bulunduu durumlarda ilgililer kirlenmeyi nlemekle; kirlenmeninmeydana geldii hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek

veya azaltmak iin gerekli tedbirleri almakla ykmldrler. hkm bulunmaktadr.

I.1.3. BYKEHR BELEDYELER KANUNUKanun No: 5216 Kabul Tarihi: 10.7.2004

Bykehir belediyesinin grev, yetki ve sorumluluklarn kapsayan 7. maddenin i) bendinde;

Srdrlebilir kalknma ilkesine uygun olarak evrenin, tarm alanlarnn ve su havzalarnnkorunmasn salamak; aalandrma yapmak; hafriyat topra, moloz, kum ve akldepolama alanlarn, odun ve kmr sat ve depolama sahalarn belirlemek, bunlarn

tanmasnda evre kirliliine meydan vermeyecek tedbirler almak; bykehir kat atkynetim plnn yapmak, yaptrmak; kat atklarn kaynakta toplanmas ve aktarmaistasyonuna kadar tanmas hari kat atklarn ve hafriyatn yeniden deerlendirilmesi,depolanmas ve bertaraf edilmesine ilikin hizmetleri yerine getirmek, bu amala tesislerkurmak, kurdurmak, iletmek veya ilettirmek; sanayi ve tbb atklara ilikinhizmetleri yrtmek, bunun iin gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, iletmek veyailettirmek; deniz aralarnn atklarn toplamak, toplatmak, artmak ve bununla ilgiligerekli dzenlemeleri yapmak Hkm yer almaktadr.

I.1.4. BELEDYE KANUNU

Kanun No: 5393 Kabul Tarihi: 3.7.2005

7


8/64

Kanunun 14. maddesinde grev ve sorumluluklar blmnn a) fkrasnda evre ve evresal, temizlik ve kat atk hizmetlerini yapar veya yaptrr hkm getirilmitir.

Belediyenin yetkileri ve imtiyazlarn kapsayan 15. maddenin g) bendinde ise Kat atklarntoplanmas, tanmas, ayrtrlmas, geri kazanm, ortadan kaldrlmas ve depolanmas ile

ilgili btn hizmetleri yapmak ve yaptrmak yetkisi ve sorumluluu belediyelere verilmitir.

Bu maddeler erevesinde Bykehir Belediyeleri snrlar ierisinde kalan belediyeler katatklar toplama ve tama sorumluluundadrlar. Bykehir Belediyeleri snrlar ierisindeyer almayan belediyeler ise kat atklar toplama, tama ve bertaraf etmesorumluluundadrlar.

I.1.5. BELEDYE GELRLER KANUNUKanun No: 2464 Kabul Tarihi: 26.05.1981

Bu kanunun 44 maddesine ek olarak 1993 ylnda, 3914 sayl evre Temizlik Vergisikarlmtr. Vergi, Maliye Bakanl tarafndan, belediye gelirlerini artrmak ve evselatklarn toplanmas ve bertaraf gibi konular kapsamaktadr. Bu vergi, kat atklar ve atk su

bal altnda iki ksma ayrlmtr.

evre Temizlik Vergisi ile belediyeleri tarafndan toplanmakta, toplanan verginin %20siBykehir Belediyelerine, %10u evre ve Orman Bakanl evre Kirlilii nleme Fonunaaktarlmaktadr.

I.1.6. UMUM HIFZISIHHA KANUNUKanun No: 1593 Kabul Tarihi: 24.4.1930

Bu kanunda atk ynetimi hizmetleri Madde 248 de Belediyesi olan her ehir ve kasabadasokaklarn ykanmak ve sprlmek sureti ile temiz tutulmas mecburidir. Toplanansprntler, bunlarn etrafa yaylmasna ve dklmesine mani olacak vastalarla nakledilerekehir ve kasabann durumuna gre imha edilir. Nfusu 50 binden fazla olan ehirlerde buatklarn geri kazanlmas iin gerekli yatrmlar yaplr. hkm yer almaktadr. Budorultuda atk hizmetlerinin yrtlmesinden belediyeler sorumlu tutulmaktadr.

I.1.7. LLER BANKASI KANUNUKanun No: 4759 Kabul Tarihi: 23.6.1945

Belediyelerin imar faaliyetlerine finansman temin etmek amac ile 11 Haziran 1933 tarihindekurulan Belediyeler Bankasnn belediyelerin yan sra, zel idareler ve kyler de dahil olmakzere daha geni bir alanda hizmet vermek amac ile bu grevini ller Bankasna devretmitir.Kanunun 1inci maddesinde belirtilen kurulu amac dorultusunda Bankann grev veyetkilerinin yer ald Madde 7 de;

A) Birinci maddede gsterilen idare ve kurumlarn yapacaklar mahalli kamu hizmetleriyleilgili tesisler, yaplar ve dier ileri vcuda getirmelerini kolaylatrmak; ehir, kasaba vekylerin kurulu ve imar yolundaki plan ve programlarn gerekletirilmesini desteklemek

amacyla bunlara, kendi ynetmeliinde yazl esas ve artlara gre kredi salamak;

8


9/64

B) Bu idare ve kurumlarn istemleri zerine harita, plan, proje, keif ve ettleri yapmak veyayaptrtmak, idare ve kurumlarn vcuda getirecekleri tesis ve yaplardan mahallinceyaptrlmasna imkan olmayan veya Banka tarafndan toplu olarak yaplmasnda fayda

bulunanlar, yatrm programlar iinde meydana getirmek, idare ve kurumlarn istemleriaranmakszn bunlarn Banka yatrm programnda yer alan ilerden hibe veya fon

yardmlarnn katksyla gerekletirilecek olanlar Banka eliyle yapmak veya yaptrmakhkm yer almaktadr. Bu dorultuda atk ynetimi konusunda ve bu hizmetlerin yrtlmesiiin kurulacak tesislerin projelendirilmesi ve inas konularnda belediyelere yardmcolunmaktadr.

I.1.8. TRK CEZA KANUNUKanun No: 5237 Kabul Tarihi: 26.9.2004

evrenin kasten kirletilmesiMADDE 181. - (1) lgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykr olarak ve evreye zararverecek ekilde, atk veya artklar topraa, suya veya havaya kasten veren kii, alt aydan iki

yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr.(2) Atk veya artklar izinsiz olarak lkeye sokan kii, bir yldan yla kadar hapis cezas ilecezalandrlr.(3) Atk veya artklarn toprakta, suda veya havada kalc zellik gstermesi hlinde,yukardaki fkralara gre verilecek ceza iki kat kadar artrlr.(4) Bir ve ikinci fkralarda tanmlanan fiillerin, insan veya hayvanlar asndan tedavisi zorhastalklarn ortaya kmasna, reme yeteneinin krelmesine, hayvanlarn veya bitkilerindoal zelliklerini deitirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atk veya artklarlailgili olarak ilenmesi hlinde, be yldan az olmamak zere hapis cezasna ve bin gne kadaradl para cezasna hkmolunur.(5) Bu maddenin iki, ve drdnc fkrasndaki fiillerden dolay tzel kiiler hakknda

bunlara zg gvenlik tedbirlerine hkmolunur.

evrenin taksirle kirletilmesiMADDE 182. - (1) evreye zarar verecek ekilde, atk veya artklarn topraa, suya veyahavaya verilmesine taksirle neden olan kii, adl para cezas ile cezalandrlr. Bu atk veyaartklarn, toprakta, suda veya havada kalc etki brakmas hlinde, iki aydan bir yla kadarhapis cezasna hkmolunur.(2) nsan veya hayvanlar asndan tedavisi zor hastalklarn ortaya kmasna, remeyeteneinin krelmesine, hayvanlarn veya bitkilerin doal zelliklerini deitirmeye nedenolabilecek niteliklere sahip olan atk veya artklarn topraa, suya veya havaya taksirle

verilmesine neden olan kii, bir yldan be yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr.I.1.9. LLER BANKASI UYGULAMA YNETMEL

Ynetmelik No: 58/1

Bu ynetmelik 4759 sayl ller Bankas Kanununun 30.11.1989 tarihli ve 3590 saylKanunla deiik 28 inci maddesine dayanlarak hazrlanmtr. Bu ynetmelik ile llerBankasnn; idare ve denetleme ekillerini ve yapaca ilerle il zel idareleriyle belediye veky tzel kiilii haiz olan veya olmayan ve katma bteli idare ve kurumlar ile ller Bankasarasndaki i ve ilemleri, bunlarn baarlmas iin takip edilecek usul, esas ve artlar Bankamerkez ve tara tekilatnn kurulu, alma, grev ve yetkileri dzenlenmitir.

9


10/64

Ynetmeliin nc Ksm Bankann Grev ve Yetkileri Blm Madde 9 da;

a) Ortak idarelerin kendi kanunlar gereince yapmaya yetkili bulunduklar mahalli kamuhizmetleriyle ilgili tesisler, alt ve st yaplar ve dier ilerin yaplmasn kolaylatrmak, ehir,kasaba ve kylerin kurulu ve imar yolundaki plan ve programlarn gerekletirilmesini

desteklemek amacyla bu idarelere, bu Ynetmelikte yazl esas ve usullere gre kredisalamak, bu konularda kurulmu ve kurulacak olan fonlardan tahsis yapmak,

b) (Deiik: RG 30/9/2003-25245) Bakanlk kurulu kanunu hkmleri sakl kalmak zereortak idarelerin istemleri halinde harita, plan, proje, keif ve etdleri yapmak veya yaptrmak,Banka yllk yatrm programnda bulunan yapm ilerinin ihalesinin ise ortak idarelertarafndan yaplmas esas olup, talep halinde ihale srecinde ortak idarelere her trl teknik

bilgi ve eleman destei salamak, ortak idarelerin ihale yapamayaca durumlarda (Mlgaibare: RG-02/07/2005-25863) ortak idareler adna ihale yapmak,

Bankann gerek kurulu kanunu ve gerekse uygulama ynetmeliinde belirtilen hususlarda

ak olarak kat atk hizmetlerinin ismi gemese de bu hizmetler hem alt yap hem de st yaphizmetleri olduundan Bankann dier yrtt alt ve st yap tesisleri snfndadeerlendirebiliriz.

I.1.10. TEHLKEL ATIKLARIN KONTROL YNETMEL27 Austos 1995 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Bu ynetmelik,tehlikeli zellik tayan atklarn retimi, toplanmas, geici olarak depolanmas, tanmas,geri kazanlmas, bertaraf edilmesi, ithali ve ihracatna ilikin yasak, snrlama veykmllkleri, alnacak nlemleri, yaplacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve cezaisorumluluklar dzenler. Bu ynetmelikte, eitli tarihlerde deiiklikler yaplm olup, en sondeiiklik 14.3.2005 tarihinde yaplmtr.

I.1.11. TIBB ATIKLARIN KONTROL YNETMEL20 Mays 1993 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Bu ynetmelik,salk kurulularndan kaynaklanan atklarn ayr olarak toplanmas, geici depolanmas, gerikazanlmas, nihai bertaraf alanna tanarak yaklmas veya dzenli depolanmas srelerindeuyulacak teknik ve idari esaslar ile bu esaslara gre yaplacak ilerin kimler tarafndan venasl yaplaca ile ilgili kurallar ihtiva etmektedir. Ynetmelik son olarak 22.07.2005tarihinde dzenlenmitir.

I.1.12. EVRESEL ETK DEERLENDRMES YNETMEL6 Haziran 2002 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Bu ynetmelik,tesisler henz proje aamasnda iken evresel etki deerlendirmesi srecinde uyulacak teknikve idari esaslar ile bu esaslara gre hazrlanacak ED Raporu ve ED n Aratrma KontrolListesi ve Deerlendirme Tablosunun hangi tip faaliyetler ve hangi yreler iin isteneceini,ierecei hususlar, inceleme ve deerlendirmede uyulacak esaslar, izleme-denetlemedeyetkili mercileri ve nceleme-Deerlendirme Komisyonunun alma usulleri ile ilgilihususlar ihtiva eder. Ynetmelik son olarak 16.12.2003 tarihinde dzenlenmitir.

10


11/64

I.1.13. AMBALAJ VE AMBALAJ ATIKLARININ KONTROL YNETMEL1 Ocak 2005 tarihinde yrrle giren Ynetmeliin amac; evresel adan belirli kriter,temel koul ve zelliklere sahip ambalajlarn retimi, Ambalaj atklarnn evreye zararverecek ekilde dorudan ve dolayl bir ekilde alc ortama verilmesinin nlenmesi, ncelikleambalaj atklarnn oluumunun nlenmesi, nlenemeyen ambalaj atklarnn tekrar kullanm,

geri dnm ve geri kazanm yolu ile bertaraf edilecek miktarnn azaltlmas, ambalajatklarnn ynetiminde gerekli teknik ve idari standartlarn oluturulmas ve bununla ilgiliprensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esaslarn belirlenmesidir.

Bu Ynetmelik, kullanlan malzemeye (plastik, metal, cam, kat-karton, kompozit vebenzeri) ve kaynana (evsel, endstriyel, ticari, iyeri) baklmakszn lke iinde piyasayasrlen btn ambalajlar ve ambalaj atklarn kapsar.

I.1.14. KATI ATIKLARIN KONTROL YNETMEL14.3.1991 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Kat Atklarn Kontrol

Ynetmelii ile lke genelinde evsel kat atklarn toplanmalar, tanmalar, gerikazanlmalar, bertaraf, dzenli depo alanlarnn yer seimi, inas ve iletilmesi konularndateknik ve idari esaslar belirlenmitir.

Ynetmeliin amac, her trl atk ve artn evreye zarar verecek ekilde, dorudan veyadolayl bir biimde alc ortama verilmemesi, depolanmas, tanmas, uzaklatrlmas ve

benzeri faaliyetlerin yasaklanmas, evreyi olumsuz ynde etkileyebilecek olan tketimmaddelerinin idaresini belli bir disiplin altna alarak, havada, suda ve toprakta kalc etkigsteren kirleticilerin hayvan ve bitki nesillerini, doal zenginlikleri ve ekolojik dengeyi

bozmasnn nlenmesi ile buna ynelik prensip, politika ve programlarn belirlenmesi,uygulanmas ve gelitirilmesidir.

Ynetmelik, meskun blgelerde evlerden atlan evsel kat atklarn, park, bahe ve yeilalanlardan atlan bitki atklarnn, iri kat atklarn, zararl atk olmamakla birlikte evsel katatk zelliklerine sahip sanayi ve ticarethane atklarnn, evsel atksu artma tesislerinden eldeedilen (atlan) artma amurlarnn, zararl atk snfna girmeyen sanayi artma tesisiamurlarnn, hafriyat topra ve inaat molozunun toplanmas, tanmas geri kazanlmas,deerlendirilmesi, bertaraf edilmesi ve zararsz hale getirilmesine ilikin esaslar ihtivaetmektedir. Ynetmelik son olarak 25.04.2002 tarihinde dzenlenmitir.

Ynetmelik zet olarak u konular ihtiva etmektedir:

Geri kazanm ve deerlendirme

Dzenli depolama Kompostlatrma Yakma Artma amurlar dari konular

Ynetmeliin atk ynetimi konusuna yn veren 3 temel ilkesi bulunmaktadr.

Az atk retilmesi Atklarn geri kazanlmas ve deerlendirilmesi Atklarn evreye zarar vermeden bertaraf edilmesi

I.1.14.1. SORUMLULUKLARKat Atklarn Kontrol Ynetmeliinde sorumluluklar aadaki ekilde yer almaktadr.

11


12/64

Kat atk reten kii ve kurulular, en az kat atk reten teknolojiyi semekle, mevcutretimdeki kat atk miktarn azaltmakla ykmldrler.

Bu ynetmelik kapsamna giren kat atklarn bertaraf srasnda belediyeler veyetkilerini devrettii kii ve kurulular ilettikleri kat atk tesislerinin planlanmasnda

ve iletilmesinde; insanlarn ruh ve beden salna, hayvan salna, doal bitkirtsne, yeil alanlara ve binalara, toplumun dzeni ve emniyetine, yeralt ve yerstsu alanlar ile su rezerv sahalarna zarar vermeyecek, hava, grlt ynnden evrekirlenmesini nleyecek uygun tedbirleri almak zorundadrlar.

evre ve Orman Bakanl, mahallin en byk mlki amiri ve belediyeler kat atkbertaraf ile ilgili olarak konut ve iyerlerinde daha az atk retilmesini temin etmek,atk ierisinde zararl madde atlmasn nlemek, kat atklar deerlendirme vemaddesel geri kazanma almalarna katlm salamak zere ilgili kiilere ynelikolarak gerekli eitim almalarn yaparlar.

Ayr bertaraf edilmesi gereken atklar reten; hastaneler, klinikler, laboratuarlar ve

benzeri yerlerin hastalk bulatrc enfekte, kimyasal, radyolojik ve tehlikeli atklarn,tketicilerin kullanlm ak ve piller ile ila atklarn evsel atklar ile birlikte atmalaryasaktr.

evre ve Orman Bakanl, ambalaj malzemelerinin kullanmn ve atk miktarnkontrol altna almak ve bu atklarn deerlendirilmesini salamak, ekolojik dengenin

bozulmasn nlemek amac ile kota veya depozito uygulamasn zorunlu klar.Ynetmelik gereince, kota veya depozito uygulamasna tabi iletmeler, ambalajatklarnn toplanmasn ve geri kazanmn salarlar. Geri kazanmn mmknolmad durumlarda ise evreye zarar vermeyecek ekilde dier yntemlerle bertarafeder veya ettirirler.

ller Bankas, ilgili mevzuat gerei, belediyelerden ald yetki dorultusunda belediyeler adna, Kat Atk Bertaraf Tesisleri iin etd, proje, ekipman temini,danmanlk ve inaat ileri yapmakla ykmldr.

12


13/64

II. BLM

II. BERTARAF YNTEMLERGnmzde evsel kat atklara, sadece p olarak baklp, bunlar evreye rasgeleatlmamaktadr. Atklar ncelikle geri kazanlmakta ve geri kalan ksmlar eitli yntemlerle

bertaraf edilmektedir. Bu yntemler ksaca yledir.

Ayr toplama ve geri kazanma

Dzenli depolama

Yakma

Kompostlatrma

Dier yntemler

* Piroliz

* Plazma yntemi

Belediyelerin yerel ncelikleri; mali, idari, teknik ve ekipman durumlarna gre bu sistemlerinbiri veya bir ka birlikte uygulanabilmektedir. Birlikte uygulanan bu sistemlere Kat AtkYnetimi Entegre Sistemleri ad verilir.

II.1 ENTEGRE SSTEMLER Kaynakta Ayr Toplama + Geri Kazanma + Dzenli depolama

Yakma + Dzenli depolama

Kompostlatrma + Dzenli depolama

Kompostlatrma + Yakma + Dzenli depolama

Ayr toplama ve geri kazanma + Kompostlatrma + Yakma + Dzenli

13


14/64

Depolama

eklinde olabilir. Grlyor ki, hangi tip entegre sistem seilirse seilsin, Dzenli DepolamaTesisine ihtiya duyulmaktadr.

II.2. KATI ATIKLARIN GER KAZANILMASI VE BERTARAFI NALTERNATF YNTEMLERYeterli atk bertaraf altyapsnn saland veya salanmak zere olduu baz yerler

bulunmakla birlikte, Trkiyenin byk ksmnda bu altyap halen ok yeterli deildir. Bunedenle, halk sal ve evrenin korunmas asndan, temel kat atk bertaraf altyapsnnsalanmas iin bir yatrm programnn balatlmas gerekmekteydi. evre ve OrmanBakanlnn hibe program ile lke genelinde Bertaraf Tesisi hamlesi balatlm oldu.

II.2.1. AYRI TOPLAMA VE GER KAZANMAKaynanda ayrlan farkl trlerdeki baz geri kazanlabilir maddeler birbiriyle kark olduuiin bunlar nihai depolama noktasna getirildiklerinde birbirinden ayrlmas gerekmektedir.Gelimi lkelerde kamuoyunun evsel ve ticari atklarn geri kazanlmas konusundaki

basklar arttka Geri Kazanm Tesisleri de yaygnlamaya balamtr. Bu tesisler, manuelsistemlerin, mekanik sistemlerin veya bunlarn kombinasyonunun kullanlmasna gre genel gruba ayrlrlar.

Mekanik Geri Kazanm Tesislerinde ie yarar maddeleri ayrmak iin bu maddelerin byklk, boyut, younluk ve manyetiklik gibi doal zelliklerinden faydalanlan eitli

prosesler kullanlmaktadr.Manuel Sistemler toplama bantlarna ve dier fiziksel ayklama yntemlerine dayanr.Gemite tamamen mekanik yntemlere dayal geri kazanm tesislerinin tasarm ve iletme

prosedrleri asndan ok klfetli olduu ve beklentileri karlamad grlmtr. Manuelve Mekanik sistemlerin bir karm ile iletilen tesisler bu aamada Trkiye iin en uygunteknoloji olarak grlmektedir.

II.2.2. DZENL DEPOLAMA YNTEMSeilen atk ileme ve bertaraf yntemi ne olursa olsun dzenli depolama tesislerinin, kat atk

ynetim sisteminin temel bileeni olduu herkes tarafndan kabul edilmektedir. Evsel kat atkyakma tesislerinin yaygn ekilde kullanld lkelerde bile, yakma tesislerinden kankllerin ve genel olarak ilenen atklardan geri kalan artklarn dzenli depolama sahalarnda

bertaraf edilmesi gerekmektedir.

Dzenli depolama alanlarn ak p sahalarndan ayran fark, dzenli depolama sahalarndasznt sularnn ve depo gaz emisyonlarnn kontrol edilmesini salayacak bir tasarmkullanlmas, iletme almalarnn rasyonel hale getirilmesi suretiyle bertaraf ilemlerininveriminin artrlmas ve ayn zamanda evre sal zerindeki etkilerin en aza indirilmesidir.Dzenli depolama tesislerinin tasarm ve altrlmas, mhendislik ve ekonomik

prensiplerin uygulanmas ile mmkndr. (evre Bakanl, 2002, 12)

14


15/64

II.2.2.1. YNTEMN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI

Avantajlar:

En ekonomik yntemdir.

Kullanlp kapatlan araziden rekreasyon amacyla istifade edilir.

Geni i imkanlar doar.

Yre halk, elde edilecek enerji ve imkanlardan ncelikle istifade eder.

Dezavantajlar:

Her bakmdan uygun yer bulmak gtr.

Deponi alanlar iin, balangta psikolojik muhalefet ile karlalabilir.

Dkme kapatlm kat atk depo alanlarnda gk ve yerel kmeler olabileceindendevaml bakm gereklidir.

Sv ve gaz szntlar da kontrol altnda bulundurulmaldr.

Dzenli depolama tesislerinin tasarm ve altrlmas ilmi, mhendislik ve ekonomik prensiplerin uygulanmas ile mmkndr ve eleri arasnda; sahann seimi, dzenlidepolama metotlar, tamamlanm deponilerde yer alan rekreasyonlar, gaz ve svszntlarnn kontrol, tasarm ve iletme yer alr.

II.2.2.2. YER SEM

Dzenli depolama, depo sahas iin uygun yer seimi ile balar. Yer seiminde dikkatedilecek hususlar unlardr:

Yerleim birimlerine uzaklk,

Havaalanna uzaklk,

me ve kullanma suyu ile su toplama havzalar arasndaki iliki,

evredeki yeralt suyu hareketi,

Jeolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik yap,

Tektonik yap,

Krk ve atlakl blgeler,

Sel, , heyelan ve erozyon blgeleri,

evredeki trafik ve ulam yollarnn durumu, Hakim rzgar yn,

Sulak alanlar,

Tama mesafesi,

Sahann toplam depolama kapasitesi,

Sahann evreden grn,

gibi faktrler dikkate alnmaldr.

Kat Atk dkm sahalar, en yakn yerleim birimine en az 1000 metre mesafede

olmaldr. Havaalanna en az 5000 metre uzaklkta olmaldr.

15


16/64

me, kullanma ve sulama suyu temin edilen yeralt ve yerst sularn korumablgelerinde ina edilmemelidir.

Deprem blgelerinde fay zerinde ina edilmemelidir.

Takn riskinin yksek olduu yerlerde, , heyelan ve erozyon blgelerinde ina

edilmemelidir. Sulak alanlarda hibir ekilde ina edilmemelidir.

ehircilik asndan, Kat Atk depo sahalar hakim rzgar ynnde ina edilmemelidir.

Kurulan tesisin konumu, imar plannda belirtilerek, iletmeye kapatldktan itibaren en az40 yl yerleime almamas salanmaldr.

Depolama sahas en az 10 yllk ihtiyaca cevap verecek kapasitede olmaldr.

(evre Bakanl, 1996)

II.2.2.3. DEPOLAMADA STSNALAR

Evsel atklar dzenli depolamak maksad ile ina edilen depolara, Svlarn ve sv atklarn,

Akcl kayboluncaya kadar suyu alnmam artma amurlarnn,

Patlayc maddelerin,

Hastane ve klinik atklarnn,

Hayvan kadavralarnn,

Radyoaktif madde ve atklarnn,

Tehlikeli atk snfna giren kat atklarn,

Evsel nitelikte olmayan endstriyel atklarn,

Hafriyat toprann,

Depolanmamas gerekir.

Bu tr atklar, evsel atklardan ayr olarak, zemin geirimsizlii iki kat artrlm ayrblmelerde depolanrlar.

II.2.2.4. DEPO TESSNN GENEL ZELLKLER

1. Kapasite: Dzenli depo tesisinin, gnlk, aylk ve yllk kapasitesi belirlenir. Evsel kat

atk depolanacak dzenli depo tesislerinin kapasiteleri, en az nfusu 10.000 ve byk olanyerleim birimlerinde 10 yllk depolama ihtiyacn karlayacak ekilde planlanr.Kapasitenin tayininde kii bana retilen p miktar, sahann hacmi, p ykseklii gibikonular gz nnde bulundurulur.

2. Trafik: Depo tesisine ulam ve depo alan i yollarnda gei, her trl hava artlarndammkn olmaldr.

3. Tel it: Kontrolsz girilerin, evcil ve yabani hayvanlarn depo sahasna girmelerininlemek amacyla depo tesisinin etraf 2 m. yksekliinde itle evrilmelidir.

Baz durumlarda ilave olarak tel rgnn dnda, 2-3 sra, blgenin iklimine uygun olarakaalandrma yaplr.

16


17/64

4. Giri Blgesi: Depo tesisi giriinde, girii kontrol altnda tutmak, gelen kat atklarmuayene etmek ve tartmak amacyla; beki kulbesi, iletme ve bakm binalarnn yan sra,kantar binasnn da bulunmas gerekir.

5. Lastik Ykama: Depolama sahasnda kirlenen araba tekerleklerinin, yollar kirletmemesi

ve evreye zarar vermemesi iin lastikleri ykayc bir sistem kurulur veya aralarn hzlgidebilecei, en az 300 m. uzunluunda bir hat yaplr.

(evre Bakanl, 1996)

ekil 1. Dzenli Depolama Tesisi

II.2.2.5. DEPO TABANININ TEKL

Kat atk depo sahalarnda evre kirlilii asndan en nemli problem sznt suyudur. Hertrl kirletici parametreyi ihtiva eden sznt suyu, kontrol altna alnmadnda yeralt veyzeysel su kaynaklarn kirletmektedir. Sznt suyunun bu olumsuz etkisini nlemek iin

depo sahasnn taban geirimsiz hale getirilir. Bu geirimsizlii salamak iin tabii ve sunimalzemeler veya bunun her ikisi de bir arada kullanlabilir.

II.2.2.5.1. MNERAL GERMSZLK TABAKASI

Depo tabanna; sktrlm kalnl en az 60 cm. olan kil veya ayn geirimsizlii salayandoal ya da yapay malzeme serilir. Bu malzemelerin geirimlilik katsays (permeabilite)1x10-8 m/snden byk olamaz. Az atlakl kaya zeminlerde ise bu deer 1x10 -7 m/sn olarakalnr.

Depo tabannn, en az 3 metre kalnlnda doal kil ve benzeri 1x10 -8m/sn geirimlilik

katsaysn salayan bir malzeme olmas durumunda, depo taban tekrar geirimsizlikmalzemesi ile kaplanmaz. Bu durumda geirimlilik katsaysnn sahann her yerinde 1x10-8

17


18/64

m/sn olmas salanr. me ve kullanma suyu havzalarnn uzun mesafeli koruma alanndaina edilecek dzenli depo sahas tabannda, sktrlm kalnl 60 cm. olan kil tabakasnnzerine, kalnl 2 mm. olan yksek younluklu polietilen folye (HDPE) serilir. Serilecekfolyenin younluu 941-965 kg/m arasnda olmak zorundadr. (evre Bakanl, 1996)

II.2.2.5.2. DEPO ZEMNNN HAZIRLANMASI

Depo yerinin seiminde taban salam, zemin emniyet gerilmesi yksek araziler tercihedilmelidir. Ancak depo sahas geirimsiz bir yapya sahip olsa dahi, taban ilave ilemlerlegeirimsiz hale getirilerek, zeminin her yerinde geirimlilik kat saysnn (1 x 10 -8 m/sn) aynolmas salanr.

Depo sahasnn st ksmndaki tarm topra syrlarak, biriktirilmeli ve ilerde sahannyeillendirilmesinde kullanlmaldr. Zemin bitki ve aa kklerinden temizlenir. Bu ilemdensonra depo sahasnn minimum 30 cm. derinliindeki toprak tabakas srlerek gevetilir ve

yol altyaps sktrma tekniine uygun olarak tekrar sktrlr.Bu tabakann zerine sktrlm kalnl en az 60 cm. olan kil veya ayn geirimsizliisalayan doal ya da yapay malzeme serilir. yi bir sktrmann salanmas ve atlamalarnmeydana gelmemesi iin kilin optimum nemde olmas lazmdr. Sktrma ilemi silindir,kei aya (kompaktr) gibi yol altyapsnda kullanlan aletlerle yaplabilir.

Sktrlm zeminin geirimlilik katsays en az 1x10-8 m/sn. olmaldr. Derinlii en az 10metre ve az atlakl olan kaya zeminlerde bu deer 1x10-7 m/sn. olarak alnabilir.

Folye serilirken, kaba ve sivri paralarn delme etkisinden korunmaldr. Koruma, ince kumtabakas veya geotekstil malzeme ile salanabilir. Koruma tabakas olarak kullanlacakkumun iinde 2-10 mm aras daneler %15den fazla olmamaldr. Bu koruyucu tabakannkalnl en az 10 cm olmaldr. (evre Bakanl, 1996)

18


19/64

II.2.2.5.3. SIZINTI SUYUNUN TOPLANMASI

Sznt suyu, p deposunun evre asndan nemli bir parametresidir. Sznt suyunun anakayna yamur sular ve pn ihtiva ettii sudur. plk iletmede iken hektar banagnde yaklak 2-5 m sznt suyu oluur. Sznt suyu miktar; atklarn kompozisyonu,

miktar, tr ve yalara gre deiir.Kat atk deposunda oluan bu sznt sular; geirimsiz hale getirilen depo taban zerine dren

borular denerek, bir noktada toplanr. Hidrolik ve statik olarak hesaplanmas gerekendrenaj borularnn ap minimum 100 mm ve minimum eimi %1 olmaldr. Bu borular,

basnca dayankl yksek younluklu polietilen (HDPE) delikli veya yarkl borulardr. Buborularn et kalnl 10 mm. veya 16 At i basnca dayanacak ekilde olmaldr.

Dren borular, mnferit borular eklinde, yatayda ve deyde kvrm yapmadan dorusalolarak depo sahas dna kar. Depo tesisi knda kontrol bacalar bulunur. Ayrca dren

borular evresine iri talar yerletirilir. Bu talarn zerine akl filtre yerletirilir. Bu filtrenin

boru srtndan itibaren ykseklii minimum 30 cm olur. Drenaj sisteminde kullanlan aklnap 16/32 veya 8/16dan kk ve kire oran da %30 dan ok olmamaldr. (evreBakanl, 1996)

II.2.2.5.4. SIZINTI SUYU MKTARININ AZALTILMASI

Sznt suyunun kayna ncelikle plk zerine yaan yamurdur. Yamurun ksasrede depo gvdesini terk etmesi iin dolgu stne eim vermek gerekmektedir. Bu eim

%3 den kk olmamaldr.

19


20/64

Sahann etrafndaki yzey sularnn p deposuna girmesi nlenmelidir. Bunun iin sahakenarna drenaj hendekleri alr. Buradaki sular plkteki sznt sularna kartrlmadanayrca drene edilirler. Kanallar, yzey sularnn tamamn tayabilecek kapasiteye sahipolmaldr.

Depo sahas nceden belirlenmi etaplar halinde iletilmeli, her bir etap tamamendoldurulmadan bir sonraki etap balatlmamaldr.

Etaplar atk boaltma sahasnn en yksek ksmndan balayarak sra ile birbiriniizlemelidir. Bylece dolum yaplan blgeden kaynaklanan sznt sularnn, sahann dier

blgelerine den yamur sularna karmas nlenir.

(evre Bakanl, 1996)

II.2.2.5.5. DEPO GAZININ UZAKLATIRILMASI

Depo gaz, depolanan organik atklarn mikrobiyolojik ayrma sonucunda ortaya kan veyadepolanan atn gaz fazna geen ksm olarak isimlendirilir. Depo dolgusunun tekil

edilmesinden sonra gvde iine hava girii olmadndan, ortamda daha nceden mevcutbulunan oksijenin bitmesinden sonra gvde iinde anaerobik reaksiyon balar. Bu reaksiyonsonucu ortamdaki organik maddeler paralanarak H2S, CO2 ve CH4 (Metan) gazlar ortayakar.

Gaz k atk stabilize oluncaya kadar devam eder. Metan k depolama yaplmasndanitibaren, birka ay sonra balayarak 2 yla kadar artarak kmaya balar. Yaklak 20 yl sonrastabil hale gelebilir. Bu srede gazn % 75i kar. Mutlak anaerobik artlarda p deposunda% 54 metan, % 45 CO2 ve az miktarda da dier gazlar bulunur. Metan hari dier gazlarkokulu olduundan hemen fark edilirler. Ortalama 1 m pten 100-400 m gaz kmaktadr.

Bu gazlar evreye yaylarak koku, yangn, patlamalar ve zehirlenmelere sebep olabilirler.Depo gazlar (zellikle metan) kanalizasyon, telefon ve elektrik kablolar borular vastas ileyeraltndan 200 m. mesafelere kadar yaylabilmektedir. Depo sahas evresindeki binalaraayn yollar ile yaylarak eitli patlamalara, boulma ve zehirlenmelere de sebep olabilirler.Kapal ortamlarda metan gaznn patlama snr %15dir.

Depo gaznn, hem evreye yaylp tehlike oluturmasn nlemek ve hem de toplanan gazdeerlendirebilmek iin bir gaz toplama sistemi ile bu gazlarn toplanmas gerekmektedir.Toplanan bu gazlar deerlendirilmeyecek ise kontroll olarak atmosfere verilirler.

Gaz toplama bacalar, depo sahasnda dolgu yaplmadan nce, depo taban ve drenaj sistemitesis edildikten sonra ina edilir veya dolgu ilemi tamamlandktan sonra sondajla alrlar. Bu

baca veya kuyularn ap 1m olmaldr.

Eer depo sahasnda oluan gazlardan enerji elde edilecek ise (elektrik, snma vs.) bacannortasna yksek younluklu polietilen (HDPE)den mamul delikli ya da yarkl diren borusuyerletirilir. Bu borunun etraf akl veya mcr ile doldurulur. Gaz bacalarndakullanacamz borularn, yzey alannn %15i delik veya yarkl olmaldr. Gaz kuyular biryakma nitesine (fakel) balanarak kuyularda biriken gazlar yaklr veya enerji elde edilir.

Depo gazlarndan faydalanlmayacak ise kuyunun ii sadece mcr ve aklla doldurularak,

gazlar dorudan pasif olarak atmosfere verilir. Gaz toplama kuyularnda kullanacamz mcr

20


21/64

veya akl kalkersiz olmaldr. Depo sahasndaki gazlarn iyi bir ekilde toplanabilmesi iinkuyular 50-80 metre mesafelerle alr veya ina edilirler.

Eer gaz toplama bacalar p dkmnden nce ina ediliyorsa, zeminde hazrlanan temelzerine 1 m. apnda elik hasr veya bu ilemi yerine getirecek baka malzemeler

yerletirilir. Bunun ortasna delikli veya yarkl gaz borusu indirilir, etraf kalkersiz aklladoldurulur. Dolum ykseldike gaz bacas da ykseltilir. p dkm srasnda gaz

bacalarnn kapanmamasna ve hasar grmemesine dikkat edilmelidir. (evre Bakanl,1996)

ekil 2. Gaz Toplama Bacas Tip Kesiti

21


22/64

II.2.2.5.6. DEPO SAHASININ KAPATILMASI

Depolama ileminin tamamlanmasndan sonra, p dkmne kapatlacak sahalar, tekniineuygun olarak kapatlmaldr. Bunun iin nce depo sahas st yzeyine ekil verilir ve

geirimsiz hale getirilerek yamur sularnn depo iine girmesi engellenir.Depo sahasnn kapatlmasnda u sra takip edilir:

Sktrlm ve dzeltilmi pn zerine 50 cm kalnlnda dengeleme tabakas serilir.Burada kullanlan topran eidi farketmez. Yalnz homojen olmasna dikkat edilir.

Bu tabaka zerine 60 cm sktrlm mineral (kil) geirimsizlik tabakas serilir. Ayrcakil tabakas ile birlikte veya sadece 2 mm kalnlnda HDPE folye de kullanlr. Butabakann permeabilitesi 1x10-8 m/sn olmaldr.

Bu geirimsiz tabakann zerine 30 cm kalnlnda drenaj tabakas ina edilir. Butabakann tekilinde genellikle kire oran dk akl kullanlr. Bu tabaka sayesinde,ya ve sulama sular p gvdesine intikal etmeden toplanarak, tahliye edilir. Butabakann permeabilitesi 1x10-3 m/sn olmaldr.

Bu tabakann zerine, ekilecek ve dikilecek bitkilerin kk derinliine gre en az 1 metrekalnlnda tarm topra serilir. Depo ktlesine den yamurun ksa srede sahay terketmesi iin bu tabakann eiminin %3den byk olmas gerekir.

Bundan sonra depo sahas, blgenin iklim artlarna uyum salayan bitki ve aalarekilerek/dikilerek yeillendirilir.

Ayrca kapatlm bu depo sahalarndan; yeil alan, park ve spor alanlar gibi rekreasyon

amal olarak da faydalanlabilir. Ancak bu sahalarn yanna veya zerine kesinlikle bina-tesis yaplamaz.

(evre Bakanl, 1996)

22


23/64

ekil 3. Depo Sahas st Geirimsizlik Sistemi (www.istac.com.tr)

II.2.2.5.7. KATI ATIK DEPO SAHASININ LETLMES VE BAKIMI

evreye zarar vermeyen salkl bir p dolgusu elde etmek ve depo sahas kapasitesinin planlanan sreden nce doldurulmasn nlemek iin iletmenin tekniine uygun olarakyaplmas gerekmektedir. Tekniine uygun olarak depo sahasnn iletilmesi aadaki esaslardorultusunda yaplmaldr:

pler sahaya kontrol edilerek ve tartlarak alnr.

Yanan veya scak pler varsa, sndrldkten ve soutulduktan sonra depolanr.

Tehlikeli ve zararl atklar depo sahasna kabul edilmez.

Sv atklar depo sahasna depolanmaz.

Tbbi atklar evsel atklarla birlikte depolanamazlar.

pler dkldkten sonra tabakalar halinde sktrlarak depolanrlar.

Dkm sonunda bu plerin st 10-15 cm kalnlnda toprak rt (gnlk rt) ilekapatlrlar. Bylece koku, haere remesi, toz gibi olumsuz etkiler nlenir.

Depoya dolgu yaplmasna balanldnda ilk kat atk tabakas ykseklii 2 m. olmadan,ar sktrma aralar sahaya girmemelidir. Bylece depo taban geirimsizlik sistemi vedren borular zarar grmez.

Dolgu srasnda toz ve koku emisyonlar mmkn mertebe nlenmelidir.

Sahaya den yamur sular kontrol edilerek atklarn iine intikali nlenmelidir. Sahaya p dkm kontroll olarak yaplmal ve gaz bacalarnn zarar grmeleri

nlenmelidir.

letme srasnda yeralt ve yzey sular kirletilmemelidir.

Gnlk olarak depolanan atklarn miktar ve cinsi gibi zelliklerinin bilinmesi iin verilerkaydedilmelidir.

Saha evresine alacak izleme-gzlem kuyular vastasyla depo sahasndankaynaklanabilecek sznt suyu ve gaz yaylmas kontrol altnda tutulmaldr.

Ayrca saha ii yollarn ve yzeysel su kanallarnn bakm ve kontrol periyodik olarakyaplr.

23


24/64

Dkme kapatlan blgeler yeillendirilerek, ev stabilitesi ve erozyon nlenir.

(evre Bakanl, 1996)II.2.3. YAKMA

Yakma, ok sayda lkede nihai olarak dzenli depolama sahalarnda bertaraf edilmesi

gereken atk miktarlarn azaltmak ve atktan s ve elektrik enerjisi elde etmek iin yaygnekilde kullanlan bir yntemdir. Yakma ileminin yaygn ekilde kullanld lkeler arasndaAlmanya, Fransa, Hollanda, Danimarka ve Japonya saylabilir. Bu lkelerin ounda atklar;kat, plastik ve yanabilir dier madde oranlar yksek olduu iin genelde yksek kalorideerine sahiptir (6300-9400 kJ/kg arasnda), nem oranlar dktr (%35) ve kalc (inert)maddelerin ve yanmaz nitelikteki dier maddelerin oran dktr.

Bu lkelerde yakma teknolojisi olduka gelimitir ve hala nemli bir sorun tekil eden bacaemisyonlar bir kontrol teknolojisiyle kontrol edilmektedir.

Evsel kat atklarn yaklmas iin iki temel teknoloji bulunmaktadr: Ktlesel Yakma ve

Akkan Yatak.Ktlesel Yakma nispeten basit bir seenektir. Atklar tipik olarak yakma odas iinde yavaahareket eden bir zgarann zerine beslenir, yanma sonucu aa kan gazlar (elektrikretmek iin) bir tribnden ve hava kirlilii nleme nitelerinden geirilir ve son olarak

bacadan atmosfere verilir. Yakma ileminden nce sadece atklarn iindeki byk hacimliatklar ve basnl kutu gibi tehlike yaratabilecek maddeler ayklanr.

Akkan Yatakl Yakma ileminde, nceden ilemden geirilen atklar kum, kire ta,alminyum veya seramik malzeme gibi kalc maddelerle doldurulmu ve yksek basnlhava verilerek 'akkan' hale getirilmi yanmaz kaplamal silindirik bir frna enjekte edilir. Bu

teknoloji dnya apnda nispeten daha az denenmi bir teknoloji olmakla birlikte, ok esnekbir ekilde iletilebilir ve ktlesel yakma tesislerine kyasla farkl kalori deerine sahip okeitli atklarn yaklmasnda kullanlabilir. Ancak ktlesel yakma teknolojisinin aksine, evselatklarn akkan yatakl frna verilmeden nce ilemden geirilmesi gereklidir.

24


25/64

ekil 4. Yakma Tesisi

II.2.4. KOMPOST

Kompostlatrma ilemi uygun yntem ve ekipmanlar kullanarak, kat atk iinde bulunanorganik maddelerin kontroll bir ekilde mikroorganizmalar tarafndan dekompoze

(rtlerek) edilerek, toprak iin ok nemli olan humus ayarnda bir maddeyedntrlmesidir. Kompostlatrma sonucu elde edilen rne kompost denir.

Tm dnyada ve zellikle Avrupa'da evsel atklarn kompostlatrlmas yakn zamanlardatekrar gndeme gelen bir konudur. Bu ilginin nedeni baz lkelerde organik atklarn dzenlidepolama tesislerinde bertaraf edilmesine snrlama getirilmesinden kaynakland gibi,kompost kalitesinde ve kompostlatrma tekniklerinde salanan gelimeler de bu teknolojinintekrar gndeme gelmesine neden olmutur.

Kompostlatrma ileminden verim alabilmek iin organik atklarn kaynanda ayrlmolmalar, zellikle de tarm sektrnden, gda endstrilerinden, pazarlardan, otel ve

restoranlarn mutfaklarndan, park ve bahelerden gelen atklarn kullanlmas gerekir.Kompostlatrma temel olarak bir bertaraf ynteminden te geri kazanm yntemidir. Busebeple eer atk kompozisyonu uygun ise atk ynetiminde yer almas gereken bir sistemdir.Yatrm maliyetlerinin yksek olmasna karn, atklarn deerlendirilmesi ve tekrarekonomiye katlmas asndan ve evre asndan nem arz eden bir sistemdir.Kompostlatrma ynteminin dzenli depolamaya bir alternatif deil, destekleyici bir sistemolarak grlmesi uygun olacaktr. Ayca evsel atklar iindeki organik atklarnkompostlatrlmas sonucu, mevcut depo alanlarnn kullanm mrleri artar, hem de buatklarn paralanmas sonucu ortaya kan zararl gazlar en aza indirilmi olur.

retilen kompostun birok kullanm alan mevcuttur. Bu yzden pazarlamada sknt pekyaanmaz. zellikle tarla tarmnda, balarda, arazi slahndan, civcivler iin yataklk olarakve belediyelerin park ve bahelerinde kullanlmasnn yan sra yakt veya gzenekli tulayapmnda hammadde olarak da kullanlmaktadr.

Bugn kompostlama tekniklerin byk gelimeler salanm olup bir ok kompostlamateknii mevcuttur. Ancak esas olarak iki trl kompostlama yntemi mevcuttur:

II.2.4.1. AEROBK (HAVALI) KOMPOSTLAMA

Haval kompostlama kat atk bnyesinde bulunan organik maddelerin oksijenli artlardamikroorganizmalar tarafndan paralanmas ve zararsz hale getirilmesi ilemidir.

25


26/64

Bu yntemde tesis teknolojileri asndan iki gruba ayrlr:

a) Ak Sistemler (Statik Kompostlama Sistemleri): Kk miktarda atnkompostlanabildii daha ok ky ve kk kasabalar iin tavsiye edilen ak sistemlerdir.Bu sistemler de kat atklar hazrlandktan sonra gerekiyorsa nem ayarlamas yaplr ve

ynlar oluturulur. Ynlar atklarn oksijenle temas iin her 3-7 gnde bir aktarlr. 21gnlk bekleme sresinden sonra ham kompost olgunlatrmaya braklr. Aktarma yerinezorlanm havalandrma yntemi de kullanlabilir. Ancak havalandrma sistemi maliyetiolduka artrr.

b) Kapal-Kontroll Sistemler (Dinamik Kompostlama Sistemleri): Byk ehir atklar iintavsiye edilen kapal-kontroll sistemlerdir. Bu tip sistemlerde genellikle fermantasyoniin kule-silolar veya dner reaktrler kullanlr. Bu sistemde kompostlatrma sresiolduka ksalr. Paralanarak hazrlanm kat atklar fermantasyon nitesinden yava vedevaml bir ekilde geerler. Bu srada reaktre hava verilerek fermantasyonun olumas

salanr. Olduka fazla mekanik ekipman ve yeterli proses kontrol gerektiren bir sistemolduu iin ilk yatrm ve iletme maliyetleri yksektir. Bu sitemin iletilebilmesi iinkalifiye personele ve iyi bir ynetime ihtiya vardr.

II.2.4.2. ANAEROBK (HAVASIZ) KOMPOSTLAMA

Bu sistem henz fazla uygulanmamaktadr. Bu kompostlama teknolojisi gelitirme ve pilottesis uygulamalar safhalarndadr. Genelde bykehir iin tavsiye edilmektedir. Havalsistemlere gre olduka kompleks olan bu sistemin en nemli zellikleri; daha yksek nemorannda uygulanmas (%65-85) ve komposta ilaveten yan rn olarak enerji retiminde

kullanlabilecek biogaz elde edilmesidir. Bu tr tesislerden elde edilen enerjinin %50 'sisistemi iletmeye harcanmakta dier %50'si ise artldktan sonra gaz olarak veya elektrikenerjisine evrilip satlabilmektedir. Net elektrik retimi 150kw saat/ton organik atk olarakverilmektedir.

II.2.5. DER YNTEMLER

II.2.5.1. PROLZ

Piroliz, organik maddelerin gaz, sv ve kat bileenler retecek ekilde sl ayrmauramasdr. Bu ilem daha sonra bu bileenlerin ayr ayr yaklmas ile devam eder.

Bu ilem aadaki reaktrlerde uygulanabilmektedir; kili akkan yatak sistemi,

Dardan stmal bir damtma, koklatrma odas veya dner frn,

inde, beslenen malzemenin trblant bir akla yeniden dolatrlarak scak kmr ilekartrld herhangi bo bir tp eklindeki reaktr.

rn retimi ve ilemin sl verimlilii, beslenen malzemenin kalitesi ve iletme koullarnabal olarak deikenlik gsterir. Dk scaklklarda daha yksek miktarda zift ve kmrretilirken, yksek scaklklar gaz retimini artrmaktadr.

26


27/64

II.2.5.2. PLAZMA ENERJS YNTEM

Plazma Enerjisi ile yakma ynteminin atk imhasna uygulanmas ve klasik yakma frnlarnnyksek teknolojisi ile tasarmlanmas sorunu zmtr. Plazma yakma yntemi atkimhasnda iki seenek sunmaktadr.

Fosil yaktlar kullanlarak yaklan atklardan geri kalan ve hala zararl durumda olan crufutamamen zararsz bir rn haline getirmek,

Atklarn dorudan doruya plazma yakma yntemi ile yok etmek.

Her iki yntemde de pten geriye kalan vitrifiye olmu, inert, hibir ekilde evreyekimyasal tepkimeye girmeyen akl ta zelliindeki cruf, imento fabrikalarnda dolgumaddesi olarak kullanlabilecei gibi stabilize materyali olarak da yol yapm, inaat sektrgibi alanlarda da kullanlabilmekte ve bir ekonomik deer kazanmaktadr.

II.2.6. EKONOMK AIDAN KARILATIRMA

Atk bertaraf sistemlerini maliyet asndan karlatracak olursak, 1 ton pn bertarafmaliyeti yledir: (stanbul Bykehir Belediyesi, 1992)

Bertaraf Yntemi Maliyet

Geri kazanm 2.19 $

Dzenli depolama 8.40 $

Kompostlatrma 10.49 $

Yakma 80.97 $

II.2.7. AKTARMA STASYONLARI

Mevcut toplama sistemleri incelendiinde, kat atk toplama sistemlerinin ayrlmaz birblmn tekil eden aktarma istasyonlarnn Trkiyede zellikle bykehir belediyeleri ve

atk ynetimi hizmetleri iin birlik kuran belediyeler iin bir ihtiya olduu grlmektedir.

27


28/64

Belediyelerdeki mevcut p toplama aralarnn ou kk ve eski aralardr. Bunlarzellikle bertaraf sahas uzakta ise tadklar az p ile sahaya ulamak iin uzun mesafelerkat etmelerinin yan sra, eski olmalar sebebiyle sk sk da arzalanmaktadrlar. Bylecezaman ve akaryakt tketimi artmakta ve belediyenin atk hizmetlerinin yrtlmesinde

performans dmektedir. Bugn akaryakt girdileri belediyeler iin byk bir yk tekiletmektedir. Bu dorultuda gnmzde belediyeler iin aktarma istasyonlarnn nemi hzlaartmaktadr.

ekil 5. Aktarma stasyonu

lk etapta aktarma istasyonu belediyeye bir yk getirse de tesis iletmeye aldnda,akaryakt, zaman, amortisman ve ii gibi girdilerin decei ve belediyenin atk ynetimihizmetlerinde performansnn artaca grlecektedir. Ancak yaplacak aratrmalar sonucuaktarma istasyonu belediye iin verimli ve gerekli grlrse tercih edilmelidir.

Kat Atklarn Kontrol Ynetmeliine gre; kat atklarn tanmasnn ekonomik olmasnsalamak, tama hattndaki trafie fazla yklenmemek iin ehirlerin merkezi yerlerinde

aktarma istasyonlar kurulabilir. Bu istasyonlarda kk hacimli aralarla toplanan katatklarn daha byk hacimli aralara aktarlarak, bu aralarla ileme ve depo yerlerinetanmas salanr. Aktarma direkt tama aracna yaplabilecei gibi, bir ara depoya

boaltldktan sonra, yeni araca doldurmak eklinde dolayl olarak da gerekletirilebilir.

Aktarma istasyonlarnn koku, toz, grlt ve grn ynnden evreyi kirletmemesi iinboaltma ve ykleme ilemlerinin yapld yerler, kapal olarak ina edilmelidir.

Aktarma istasyonlarnn eitli tasarm esaslarna gre ve dk seviyedeki basitteknolojilerden son derece gelimi yksek teknolojilere kadar eitli seviyelerde

projelendirilmeleri ve ina edilmeleri mmkndr.

28


29/64

Aktarma istasyonu planlanyor ise zellikle kk belediyeler iin iletme maliyeti dkancak temel unsurlar tayan aktarma istasyonu teknolojisi seilmelidir. Byk belediyeleriin daha komplike ve gelimi yksek teknolojilerin seilmesi daha verimli olacaktr.

(stanbul Bykehir Belediyesi, 1992)

III. BLM

III. SNOP RNE

III.1. PROJENN AMACI

Sinop linin kat atk sorununa zm getirmek amac ile Sinop (Merkez) bata olmak zereGerze ve Erfelek Belediyelerinin bir araya gelerek oluturduklar Birliin kat atklarnn KatAtklarn Kontrol Ynetmeliinde belirtilen kriterler erevesinde mhendislik tasarm

projesinin yaplmasdr.

III.2. DAHA NCE YAPILAN ALIMALAR

ller Bankas tarafndan Sinop, Erfelek, Gerze Belediyeleri iin ortak kat atk bertaraf tesisiprojesi hazrlatlm ve 2000 ylnda onaylanmtr. Ancak evre ve Orman Bakanlnngrleri dorultusunda, Projenin gncellenmesi gerekmektedir. ( Sinop Belediyesi, 2002)

III.3. KAPSAM

Proje kapsamnda gnmz atk miktar ve kompozisyonu dorultusunda, depolama sahasnnprojelendirilmesi yaplmtr. Mevcut projenin revize edilmesi kapsamnda, aadaki konularyer almaktadr;

Kat atk dzenli depolama lotlar, Hafriyat plan ve sedde sistemi,

Taban izolasyonu,

Sznt suyu toplama ve artma sistemi,

Atk tabakalar ve nihai dolum hali,

Nihai rt sistemi,

Peyzaj

Gaz toplama sistemi

29


30/64

Yeralt suyu drenaj

Yzey suyu drenaj

ev stabilite hesaplar

Saha ulam yolu ve kontrol yolu.

Revizyon kapsamnda yer almayan konularda ller Bankas tarafndan hazrlatlm olan projeraporuna uyulmutur. (Sinop Belediyesi, 2005, 4)

III.4. PROJE BLGES N GENEL BLGLER

III.4.1. KONUM

Sinop li, Orta Karadeniz Blgesinde ve Trkiyenin de en kuzey noktasnda taraf deniz

ile evrili bir yarmadada bulunmaktadr. Batsnda Kastamonu, gneydousunda orum vedousunda Samsunun yer ald Sinop, 4112 - 4206 kuzey enlemleri ve 3414-3526dou boylamlar arasndadr. Sinopun Trkiyedeki yeri ekil 6daki haritada gsterilmitir.

(Sinop Belediyesi, 2005, 5)

30


31/64

ekil 6. Sinopun Trkiyedeki Yeri

31


32/64

III.4.2. DEPOLAMA SAHASI N BLGLER

III.4.2.1. DZENL DEPOLAMA SAHASI YER

Proje sahas, Sinop li Merkez ile snrlar ierisinde, 41o5625 kuzey enlemi 35o0240

dou boylam corafi koordinatlar zerinde, batsnda Sinop-Gerze Devlet Karayolu,dousunda Eldevz, kuzeyinde Yenimahalle ve gneyinde Uzungrgen kyleri ilesnrlandrlm Meeda Mevkii ile anlan blgede yer almaktadr. Yaklak 130-150 haalana sahip olan blge, orman amenajman haritalarnda mee orman vasf ile belirtilmitir.Dzenli kat atk depolama sahas olarak projelendirilmesi dnlen ksm yukarda snrlartarif edilen blge ierisinde, blgenin kuzeydousunda yaklak 20 ha alan kapsamaktadr.Saha, kuzeyden gneye hafif yama biiminde +60 m kotundan balayarak 260 m boyunca+90 m kotuna kadar ykselerek (% 11 eim) daha sonra ayn kotta +140 m daha uzanp,doudan batya doru ise ayn e ykseltiler biiminde hafif dalgalanma gsterip ortada su

toplama ana oluturarak yaklak 450 m boyunca devam etmektedir. (Sinop Belediyesi,2005, 7)

III.4.2.2. LOKASYONU

Dzenli depolama sahas olarak seilen alan Meeda mevkiinde, Sinopun gney batsndayaklak 12 km mesafede yer almaktadr. Sinop-Erfelek yolu zerinde 12 km mesafeden 1 kmlik balant yolu ile sahaya ulam yaplmaktadr. Sahann 1000 m civarnda herhangi biryerleim yeri bulunmamaktadr. En yakn yerleim 1250 m gneydousundaki EldevzMahallesidir. (Sinop Belediyesi, 2005, 18)

III.4.2.3. ARAZNN MEVCUT KULLANIMI VE ZELLKLER

Proje blgesine ynelik olarak seilen Meeda mevkiindeki alan iin yaklak bir hesapyaplarak depolama ihtiyacnn karlanmas hedeflenmitir. Depolama sahas yaklak 20hektar byklndedir. Arazinin kuzey, bat, gney ve dou kesimi youn orman ilekapldr. Saha ise aalar ile kapldr. Sahann topografyas kat atk depolama amacna uygunolarak dzenlenecektir. Proje Revizyonu kapsamnda kat atk depolama sahasnn yaklak 3hektarnda da dzenli depolama yaplacaktr. Depolama sahasnda, taban eimleri azami 1/4

olacak ekilde hazrlanacak olan depolama alannda emniyetli dolum eimleri kullanlarak 15yllk proje mr iin hesaplanan kat atklarn dzenli depolama ile bertaraf edilebileceibelirlenmitir. Kat atk sahasnn hacim ve alan hesaplamalarnda sedde, taban izolasyonu,gnlk ara rt, son rt hacimleri de dikkate alnmtr. (Sinop Belediyesi, 2005, 18)

32


33/64

III.4.2.4. BERTARAF TESSNE ULAIM

Depolama sahasna ulam Sinop - Erfelek yolu zerinden salanacaktr. Bu yolun 12.kmsinde sola dnlerek yaklak 1 km uzunluunda balant yolu sayesinde sahayaulalmaktadr. (Sinop Belediyesi, 2005, 20)

III.4.2.5. JEOLOJK ZELLKLER

Dzenli kat atk depolama sahas olarak projelendirilmesi dnlen ksm yukarda snrlartarif edilen blge ierisinde, blgenin kuzeydousunda yaklak 20 ha alan kapsamaktadr.Sinop-Gerze-Erfelek kat atk dzenli depolama sahasnn planlanmasna ynelik olarakayrntl Jeoteknik inceleme almas daha nceden hazrlanm uygulama projesi aamasndagerekletirilmitir. Jeoteknik inceleme almasnda sahann jeolojik ve hidrojeolojikalmalar yaplm ve zemini temsil eden numuneler zerinde laboratuvar almalargerekletirilmitir.

Blgede hakim jeolojik birim olarak metamorfitler, aklta, kireta, trbiditik kumlukireta, ey-marn, volkanik tf, dayk ve bazalt saylabilir. Blge youn tektonizma etkisindekaldndan zellikle jeosenklinallerin yaygnl gze arpmaktadr. Jeomorfolojik bakmdanlagn, falez vb. oluumlarn mevcudiyeti bakmndan blgede birok aratrma yaplmtr.

Sismografik adan incelendiinde Sinop linin, Marmara Denizinden balayp Bolu,Amasya, Erzincandan Van Glne kadar uzanan Anadolu fay hattnn kuzeyinde ve fayhattnn etki alanna olduka uzakta kalmakta olduu grlmektedir. l, Sinop Afet leriGenel Mdrl tarafndan hazrlanm olan Trkiye Deprem Blgeleri haritasnda 4.Deprem Blgesinde yer almaktadr. Anlan kaynaa gre Sinop ve yresinin depremzellikleri ekil 7de verilmektedir. (Sinop Belediyesi, 2005, 20)

ekil 7. Sinop ve Yresinin Deprem zellikleri (Bayndrlk ve skan Bakanl, 1996)

33


34/64

III.4.2.6. HDROJEOLOJ

Genel jeolojik zellikler Proje Blgesinde, genellikle geirimsiz bir yapnn bulunduunu veyeralt su potansiyelinin olduka dk olduunu gstermektedir. Yerinde yaplangzlemlerde de, proje alannn yeralt suyu asndan bir nemi olmad saptanmtr.

klimsel dalm nedeniyle sahil eridinde, kn bol ya ve lk bir hava hakim olup yaznscak ve yamurlu bir rejim seyretmekte, denizden uzak gney kesimde ise, klarn souk veyamurlu, yazlarn scak olduu grlmektedir. Sinop evresinde yerst su kaynaklar tespitedilmi olup debilerinin 0.02 lt/sn ile 4.12 lt/sn arasnda deitii lmlerle belirlenmitir.(Sinop Belediyesi, 2005, 21)

III.5. KATI ATIK DZENL DEPOLAMA SAHASI GENEL YERLEM

Kat atk dzenli depolama sahalarnda gerekli olan ve proje blgesi kat atk dzenlidepolama sahasnda uygulanacak olan idari tesis ve niteler aada listelenmitir:

Beki binas (12)

Kantar binas (13 ) ve elektronik tart nitesi (16)

Halk kat atk dkm alan (S107) ve kat atk sndrme alan (S108)

dare binas (9)

Tekerlek ykama nitesi (17)

Garaj ve atlye binas (11)

Otoparklar (18)

it

Sznt suyu havuzu ve artma tesisi (S109)

Ayrma tesisi (10)

Kat atk lotlar (S101-S102-S103)

Tbbi atk lotlar (S104)

Gnlk rt depolama alan (S105)

Pilot kompost tesisi (S110)

Pompa stasyonu (21)

Depolama sahas, tm tesisleri ile birlikte Genel Yerleim Plannda (ekil 8) grlmektedir


34


35/64


36/64


37/64

III.5.10. AYIRMA TESISI (10)Proje blgesi kat atk dzenli depolama sahas projesi, organik ve deerlendirilebilir atklarnayr toplanmas esasna gre dnlm ve kat atk sahasnda organik atklar depolanacak,deerlendirilebilir atklar ise atk ayrma tesisinde cam, metal, plastik, kat-karton gibi

bileenlerine ayrlacaktr. Bu amaca ynelik olarak depolama sahas giriinde bir atk ayrmatesisi planlanmtr. Atk ayrma tesisi gnlk 10 ton ayrma kapasitesine gre planlanmtr.Atk ayrma tesisinde ayr toplanm Geri Kazanlabilen Atklar (GEKA) niteliindekimalzemenin snflandrlmas iin elle ayrmann uygun olduu kabul edilmitir. Tesise pkamyonu dnda sktrmasz ayr bir arala toplanarak gelen ambalaj at poetleri, grevliyardmyla yrtlarak, malzeme besleme bunkerine dklr ve ykleme ykseltmekonveyr yardmyla n ayrma bandna ulatrlr. n ayrma blmnde gazete kad,karton, beyaz kat, iri teneke ve plastikler ayrlr. n ayrmann amac sz konusumalzemelerin dner tambura girerek kalitelerinde olabilecek bozulmalar ve hacimli olmalarsebebiyle tambur ve ana ayrma band arasndaki muhtemel skmalar nlemektir. Kaba

blm ayrlan malzemeler dner bir tamburun iine konveyr bandn stnden dklr.Tamburda dane ap 5 cmden kk olan malzemeler (ta, toz, izmarit vs) ayrlr ve kalanmalzemeler konveyr bandn stne homojen bir ekilde dklr. Bu ksmda ise PET, PVC,PE, PP, PS, alminyum, cam ve lamine kartonlar elle, metaller ise manyetik bir seperatr ileotomatik olarak ayrlacaktr. Bandn sonuna kadar gelen deerlendirilemeyecek malzemelerise dzenli depolama alanna gnderilir. Bu ekilde ayrlan atklarn gnlk olaraksnflandrlarak, preslenmesi ve tartlmas sayesinde verimli bir iletme salanmas

beklenebilir. (Sinop Belediyesi, 2005, 26)

III.5.11. TESIS AYDINLATMASI

Meeda kat atk dzenli depolama sahasnda giri blgesinde ve zellikle saha ii yollarboyunca aydnlatma olacaktr. (Sinop Belediyesi, 2005, 27)

III.5.12. GNLK RT DEPOLAMA SAHASI

Atklarn zerinin gnlk olarak rtlmesi; sinek, koku ve haaratlarn evrede olumasnengellemek iin yaplmas gerekmektedir. Bu amala saha ierisinde gnlk rt topranndepolanaca bir saha dnlmtr. Bu rt iin gereken depolama hacmi 2 metrekalnlndaki bir p iin 0,15 m rt topra gerektii dnlerek hesaplanrsa;

2030 yl iin 52664 * (0,15/2,00) = 3950 m/yl

3950 m/yl / 52 hafta/yl = 76 mBuna gre ayrlm olan 200 m lk rt topra sahas yaklak 3 haftalk ihtiyaca karlkgelmektedir. (Sinop Belediyesi, 2005, 27)

III.6. NFUS PROJEKSYONLARI

Projede kullanlacak kat atk miktarnn hesaplanmasna ynelik en nemli parametrelerdenbiri proje blgesinin nfus tahminidir. Nfus tahminleri iin Tablo 1de belirtilen resmi nfussaym sonular analiz edilmitir.

37


38/64

Tablo 1. Proje Blgesi Kentsel Nfus Saym Sonular (DE, 2000)

Yllar Sinop Gerze Erfelek Toplam

1940 4 838 3 412 - 8 250

1945 4 995 4 272 - 9 267

1950 5 780 4 320 - 10 100

1955 7 307 3 925 - 11 232

1960 10 214 4 680 1 890 16 784

1965 13 354 5 387 2 244 20 985

1970 15 096 6 823 2 554 24 473

1975 16 098 7 313 4 634 28 045

1980 18 328 6 327 3 066 27 7211985 23 148 7 370 3 672 34 190

1990 25 537 8 609 4 262 38 408

1997 28 574 8 976 4 072 41 6222000 30502 10013 3659 44174

Grld zere deerler arasnda nfuslarn aniden art veya azalma gsterdii sreksizliknoktalar bulunmaktadr. Bunun nedeni, eldeki verilerin balang yl olan 1940 ylndan bu

yana Sinop linde yer alan idari birimlerin saysnn ve snrlarnn deiim gstermesidir.yle ki, 1940 ylnda Sinop (Merkez), Ayanck, Boyabat ve Gerze ilelerinden ibaret olanSinop linde, bu ilelere 1950-55 yllar arasnda Duragan, 1955-60 yllar arasnda Erfelekve Trkeli, 1985-90 yllar arasnda Dikmen ve Saraydz ileleri katlmtr. Dolaysyla,

proje blgesi kapsamnda incelenen ileye (Sinop-Merkez, Gerze, Erfelek) dahil olan birnfusun belli dnemlerde yaplan saymlarda baka ilelere dahil edilmesi durumu sz konusuolmutur. (Sinop Belediyesi, 2005, 27)1950 ylna kadar 6094 km olan Sinop li yzlm, 1950-55 arasnda idari snrlarndayaplan tadilat nedeniyle 11 km azalm, 1955-60 yllar arasndaki yeni dzenlemelerle 221kmlik bir blgeyi daha kaybederek 5862 kmlik bugnk snrlarna ekilmitir. Bu dnemsresince Duragan, Erfelek ve Trkeli ileleri tekil edilmi ve bu nedenle 1960 ylna kadar

proje blgesi iinde yer alan Merkez le 275 km, Gerze lesi 371 km klmtr. Budurum nedeniyle istatistiksel almada hatalar azaltmak gayesiyle her ile iin de ilkortak verilerin mevcut olduu 1960 yl nfusu, veri kmesinin balangcn oluturmutur.Proje blgesinin nfus seyir eiliminin sorunsuz takip edildii dnem 1960-1985 arasndaki25 senelik dnemdir. 1985-90 yllar arasnda Boyabat lesinden 226 km ayrlarakSaraydz lesi ve Gerze lesinden 467 km ayrlarak Dikmen lesi kurulmutur.Dolaysyla oalma erisinin temsil edici niteliinin bozulmamas asndan 1990 ve 1997yllarna ait nfus verilerinde, eskiden proje blgesi iinde yer alan Dikmen nfusununGerzeye dahil edilerek, art katsaylarnn hesaplanmas daha doru gzkmektedir. AncakProje Blgesinin gerek snrlar belirlenmi olduu ve geliimini u andaki nfusun tayinedecei gz nnde bulundurularak projeksiyonlara esas tekil edecek deer olarak 2000 ylnfus verileri kullanlacaktr.

38


39/64

Dzenli depolama projesine esas alnacak nfuslar ller Bankas Yntemi ile hesaplanannfuslardr. (ller Bankas, 2004)

ller Bankas Yntemiller Bankas ynteminde iki nfus saym arasndaki nfus art katsays aadaki forml ilehesaplanmaktadr:

p = [ ( N y / Ne )1 / a - 1 ] x 100

p = Nfus art katsays

Ny = ehrin son nfus saym sonucu

Ne = ehrin nfus artna baz alnan daha nceki nfus saym sonucu

a = ki nfus saym arasndaki yl fark

En son nfus saym ile nceki nfus saymlar arasnda hesaplanan p katsaylarnnortalamas alnarak, p* deeri hesaplanmakta,

k

p* = (1/k) xpi

i=1

k = Hesaplanan p deerlerinin says,

ve aadaki forml kullanlarak gelecekteki proje nfusu deerleri tahmin edilmektedir:

N = Ny x ( 1+ p*/100 )n

N = Gelecek nfus (kii)

Ns = Son nfus saym sonucu (kii)

p*= Nfus art katsays

n = Hesaplanmas istenen yla kadar geecek sre (yl)

ller Bankas yntemine gre yaplan nfus art katsaylar hesab Tablo 2de verilmitir. llerBankas yntemine gre p katsaysnn %3den byk kmas durumunda p=%3 alnmas ve%1den kk hesaplanmas durumunda da p=%1 alnmas kabul edilmektedir.. Sinop(Merkez), Gerze ve Erfelek iin p deerleri srasyla %2.32,%1 ve %1,16 olarak tespitedilmitir. Bu katsaylara gre yaplan nfus projeksiyonlarnn hesab ise Tablo 3deverilmitir.

Krsal Nfus

39


40/64

Proje blgesinde nfus hesaplarna dahil olmayan ancak mcavir saha ierisinde yer almasnedeniyle belediye tarafndan pleri toplanan kylerde bulunmaktadr. Bu kylerin 1997 ylnfus deerleri aadadr. (Kaynak: Sinop, Gerze, Erfelek Ortak Kat Atk TatbikatProjesi,2000)

Korucuk Ky 1597 kiiBostancl Ky 985 kii

Akliman Ky 160 kii

Osmaniye Ky 870 kii

Toplam 3612 kii

Sinop Merkezinin 1997 kentsel nfusuna oranlarsak;3612 / 28574 =0,13

olarak bulunur. Buna gre krsal kesimdeki nfus art nfus Sinop (Merkez) ile aynkalaca kabul ile Sinop(Merkez) nfusunun % 13 alnarak hesaplanacaktr. (SinopBelediyesi, 2005, 29)

Turist Nfusu

Blgede 3 aylk bir dnemde turizmde canllk grlmektedir. Sinop Valiliince yaplanalmadan elde edilen bilgilere gre, yazn 3 aylk dnemdeki turistik nfus, kentsel nfusun%75 mertebesindedir. Buna gre 3 aylk dnem dnda pik faktr 1 kabul ederek arlklortalama katsays(k ort) ;

K ort = 1,75*3+9*1,00 =1,1912

olarak hesaplanmtr.

Kritik nfus art hesaplamalar, Sinop, Gerze ve Erfelek Belediyelerinin nfus toplamnn%19 u alnarak hesaplanmtr. (Sinop Belediyesi, 2005, 30)

Tablo 2. ller Bankas Nfus Art Katsaylar

40


41/64

SNOP(MERKEZ) GERZE ERFELEK

Yl Nfus P P kabul Nfus P P kabul Nfus P P kabul

1960 10214 2,7728290428 2,773 1890 1,6652458313 1,665 10214 -0,0496753565 1,00

1965 13354 2,3879990084 2,388 2244 1,4067454029 1,406 13354 -0,8192874437 1,00

1970 15096 2,3722419237 2,372 2554 1,2056403788 1,205 15096 -1,3591640073 1,00

1975 16098 2,5893447055 2,589 4634 -0,9404717990 1,00 16098 -1,8813211848 1,00

1980 18328 2,5795198786 2,580 3066 0,8880000619 1,00 18328 -2,9775008927 1,00

1985 23148 1,8562437407 1,856 3672 -0,0236411165 1,00 23148 -5,4336305393 1,00

1990 25537 1,7925148504 1,793 4262 -1,5139098727 1,00 25537 -8,9375283373 1,00

1997 28574 2,2003599642 2,200 4072 -3,5020219845 1,00 28574 -29,4986025870 1,00

P ort 2,32 P ort 1,16 P ort 1,00

(ller Bankas, 2004)

Tablo 3. ller Bankas Yntemine Gre Nfus Projeksiyonlar

YILLAR SNOP ERFELEK GERZE TOPLAM KIRSAL TURZM GENELTOPLAM

2000 30502 3659 10013 44174 3965 8393

2001 31210 3701 10113 45024 4057 8555 57637

2002 31934 3744 10214 45892 4151 8720 58764

2003 32675 3788 10316 46779 4248 8888 59914

2004 33433 3832 10420 47684 4346 9060 61090

2005 34208 3876 10524 48608 4447 9236 62291

2006 35002 3921 10629 49552 4550 9415 63517

2007 35814 3967 10735 50516 4656 9598 64770

2008 36645 4013 10843 51500 4764 9785 66049

2009 37495 4059 10951 52505 4874 9976 67356

2010 38365 4106 11061 53532 4987 10171 68690

2011 39255 4154 11171 54580 5103 10370 70053

2012 40166 4202 11283 55651 5222 10574 71446

2013 41097 4251 11396 56744 5343 10781 72868

2014 42051 4300 11510 57861 5467 10994 743212015 43027 4350 11625 59001 5593 11210 75805

41


42/64

2016 44025 4401 11741 60166 5723 11432 77321

2017 45046 4452 11858 61356 5856 11658 78870

2018 46091 4503 11977 62571 5992 11889 80452

2019 47161 4555 12097 63813 6131 12124 820682020 48255 4608 12218 65081 6273 12365 83719

2021 49374 4662 12340 66376 6419 12611 85405

2022 50520 4716 12463 67699 6568 12863 87129

2023 51692 4771 12588 69050 6720 13120 88890

2024 52891 4826 12714 70431 6876 13382 90688

2025 54118 4882 12841 71841 7035 13650 92526

2026 55374 4938 12969 73281 7199 13923 94403

2027 56658 4996 13099 74753 7366 14203 96322

2028 57973 5054 13230 76256 7536 14489 98282

2029 59318 5112 13362 77792 7711 14781 100285

2030 60694 5172 13496 79361 7890 15079 102331(Sinop Belediyesi, 2005, 31)

Yaplan nfus projeksiyonunun kyaslanabilmesi iin proje blgesinde daha nceden yaplmprojeksiyonlar Tablo 4 de verilmitir. Tablodan da grld gibi nfus tahminleri birbirine

olduka yakndr.

Tablo 4. Proje Blgesi Nfus Projeksiyonlar

Yllar Kanalizasyon

Projesi

me suyu

Projesi

mar Plan

stel Log. 2.Derece

Proje

Nfusu2000 34 883 37 148 50 545 41 611 35 431 56 532

2005 40 695 44 721 63 892 49 833 40 004 62 291

2010 47 475 53 839 68 690

2015 55 384 64 817 75 805

2020 64 612 78 029 83 719

2025 75 377 93 937 92 526

2030 102 331


III.7. ATIK PROJEKSYONUKat atk dzenli depolama sahasna gelecek olan atk miktarnn belirlenmesi, tesisin doru

projelendirilmesi asndan olduka nem tekil eder. Proje blgesinde oluacak atkmiktarlar Tablo 5 de verilmitir. Geri kazanlabilir atk miktar %18 olmasna ramen bunun

42


43/64

tamam ayrtrlamamaktadr. Atklarn kaynanda ayr toplanmamas nedeniyle geri

kazanlacak atk miktarnda yksek miktarda kayp olmaktadr. Bu nedenle atk projeksiyonu

yaplrken geri kazanlr atk miktar yaklak olarak %6 alnmtr. (Sinop Belediyesi, 2005,

32)

Tablo 5. Atk Projeksiyonu

YIL NFUSEVSEL NTELKL KATI

ATIK

GERKAZANILAN MKTAR

DEPOLANACAKATIK MKTARI

DEPOLANACAKEKLENK ATIK

kg/kii/gn ton/gn ton/yl ton/yl ton/yl m3/yl m3/yl

2005 62291 0,9 56 20440 1226 19214 27449 27449

2006 63517 0,9 57 20805 1248 19557 27939 279392007 64770 0,9 58 21170 1270 19900 28429 56368

2008 66049 0,9 59 21535 1292 20243 28919 85287

2009 67356 0,9 61 22265 1336 20929 29899 115186

2010 68690 0,9 62 22630 1358 21272 30389 145575

2011 70053 0,9 63 22995 1380 21615 30879 176454

2012 71446 0,9 64 23360 1402 21958 31369 207823

2013 72868 0,9 66 24090 1445 22645 32350 240173

2014 74321 0,9 67 24455 1467 22988 32840 2730132015 75805 1,2 91 33215 1993 31222 44603 317616

2016 77321 1,2 93 33945 2037 31908 45583 363199

2017 78870 1,2 95 34675 2081 32594 46563 409762

2018 80452 1,2 97 35405 2124 33281 47544 457306

2019 82068 1,2 98 35770 2146 33624 48034 505340

2020 83719 1,2 100 36500 2190 34310 49014 554354

2021 85405 1,2 102 37230 2234 34996 49994 604348

2022 87129 1,2 105 38325 2300 36025 51464 655812

2023 88890 1,2 107 39055 2343 36712 52446 708258

2024 90688 1,2 109 39785 2387 37398 53426 761684

2025 92526 1,2 111 40515 2431 38084 54406 816090

2026 94403 1,2 113 41245 2475 38770 55386 871476

2027 96322 1,2 116 42340 2540 39800 56857 928333

2028 98282 1,2 118 43070 2584 40486 57837 986170

2029 100285 1,2 120 43800 2628 41172 58817 1044987

2030 102331 1,2 123 44895 2694 42201 60287 1105274

43


44/64

Not: Atk younluu 0,7 ton/ m3 alnmtr.(Sinop Belediyesi, 2005, 32)

Samsun Ondokuz Mays niversitesi tarafndan Sinop (Merkez) iin Evsel Kat Atkmalzeme dalmnn izlenmesine ilikin yaplan almalarda, merkeze ait p

karakteristiinin evre ilelerle farkllk gstermedii saptanmtr. Bu nedenle Sinop(Merkez)e ait geri kazanm miktar tm proje sahas iin ayn kabul edilebilir. Bu alma dageri kazanm potansiyeli % 18 olarak belirtilmektedir. Yaplan atk projeksiyonunda gerikazanlan miktar hesaplarnda bu deer baz alnmtr. ekil 9 de Sinop iin Evsel Atk veGeri Kazanlabilir Atk miktarlar gsterilmektedir. (Sinop Belediyesi, 1997).

ekil 6,1 Sinop(Merkez) iin EKA ve GEKA malzeme dalm

Cam

Renksiz/Yeil/Kahverengi

%22

Plastik

PET/PVC/PP/PS/PE

%17

Metal

Alminyum/elik

%17

Kat/Karton

%44

Geri Kazanlabilir

Malzeme

%18

norganik Kkenli

Kl/Cruf/Dier

%14

Organik Kkenli

Yiyecek/Tekstil/

Naylon/Bahe Atklar

%68

ekil 9. Sinop (Merkez) in EKA ve GEKA Malzeme Dalm

III.8. KATI ATIK DEPOLAMA SAHASI

Sahada ortalama rzgar hz 6,5 m/sn ve kuzeybat ynndedir. Kuzeybat ynnde biryerleim olmad iin evrede kokudan dolay bir rahatszlk olumas ihtimali yoktur. Saha,

proje blgesinin yaklak 15 yllk kat atk depolama ihtiyacn karlamaktadr. Bu

hesaplamalarda I.Etap depolama sahas alan 3 ha ve atk younluu 0,7ton/m olarakalnmtr. Depolama sahasnda 1/4 eim kullanlarak optimum kaz ve arazi kullanm

44


45/64

planlanmtr. Taban izolasyonu iin kullanlacak olan malzemeden dolay taban eimi azami1/4 alnmtr. Depolama sahasnda atklar 60 m yksekliinden balayp kuzeye dorusrdrlerek 85 m yksekliinde bir tepe oluturacaktr. Yzey geirimsizlii ile tepe noktasykseklii 87 kotunda olacaktr. Tablo 6 da sahann kapasitesine ait bilgiler yer almaktadr.Saha boyunca ortalama 15-17 m atk depolanacana dayanlarak hacim hesab yaplmtr.

Uygulama projesi aamasnda arazinin topografyas ve eimleri dzenlenmelidir.(Sinop Belediyesi, 2005, 34)

Tablo 6. Saha Depolama Kapasitesi

Depolama

Kapasitesi(m3) Alan(m2) Kapasite(yl) Dnem(yl)555.000 30.000 15 2006-2020

III.8.1. TABAN ZOLASYONU

Kat atk sahasndan zemine ve yeralt suyuna sznt suyu, gaz giriini nlemek amacylataban izolasyonu dzenlenmitir. Kat Atklarn Kontrol Ynetmeliine gre;

Saha taban, kalnl en az 60 cm kil zeminle sktrlr,

Permeabilite katsays en az 1x10-8 m/sn olmaldr,

Sznt suyunun toplanmas iin dren tabakas oluturulur,

ekil 10. Taban Tip zolasyon Kesiti

Taban izolasyonu iin yeterince emniyetli ve ekonomik zm yle sralanmaktadr:Depo alanndaki bitkisel toprak ncelikle syrlacaktr. Daha sonra depo tabanna 30 cm lik kiltabakas serilecek ve sktrlacaktr. Kil tabakas kalnl 60 cm olana kadar bu ileme

devam edilecektir. Kullanlacak kilin geirimlilik katsays 1x10-8 m/sn den bykolmayacaktr. Daha sonra zerine 30 kalnlnda akldan oluan drenaj tabakas ve bunun

Drenaj borusu, HDPE, perfore, min. 100 mm

Tabi Zemin

Geirimsizlik Tabakas (Kil), 60 cm(30+30), 10-8 m/sn.

Sznt Suyu Drenaj Tabakas, akl 16/32,30 cm, 10-3m/sn

Atk

45


46/64

iinde 2/3 delikli ya da yarkl sznt suyu borusu yerletirilecektir. ekil 10 de tabangeirimsizlik tabakasnn kesiti verilmitir. (Sinop Belediyesi, 2005, 35)

III.8.2. ST YZEY GERMSZLK SSTEM

Depolama alannda depolama ilemi tamamlandktan sonra, ya sularnn depo alannaszmasn engellemek iin, depo alannda oluacak gazn toplanmasn salamak amac iledepo sahas st yzeyi geirimsiz hale getirilecektir. Depo st yzeyi geirimlilik katsays1x10-8 m/sn den kk olacak ekilde geirimsiz hale getirilecektir. Dzenli depolamasahasnda kullanlacak tip yzey kesiti ekil 11 de verilmitir.

ekil 11. Yzey Geirimsizlii Tip Kesiti

Dengeleme Tabakas: 0.30 m kalnlnda olup dey tabakalara yataklk etmekte ve stkatmanlarda yerletirilecek geirimsizlik tabakasnn btnln korumaktadr. Bu

tabaka kohezyonu dk homojen malzemelerden oluur. Gaz Drenaj Tabakas: 0.30 m kalnlnda olup, atk sahasnda oluan gazlarn yatay

olarak gaz toplama sistemine ulatrlmas grevini stlenmektedir. Bu ekildegeirimsizlik tabakalar gaz basnlarndan korunmaktadr.

Mineral Geirimsizlik Tabakas: 0.60 m kalnlnda olup 0.30 mlik tabakalar halindeyerletirilen kil malzemesi kullanlmal ve geirimsizlik katsays 1 x 10 -8 m/snden dkolmaldr.

Drenaj tabakas: 0.30 m kalnlnda olup tarm toprandan szlen sular drene etmekiin kullanlmakta ve bu sayede geirimsizlik tabakas zerinde oluabilecek su ktlesinin

en az dzeye indirilmesi salanmaktadr.

Geirimsizlik Tabakas, 60 cm, 10-8 m/sn. (Kil)

Dengeleme Tabakas, 30 cm, (Dk kohezyonlumalzeme)

Drenaj Tabakas, akl 16/32, 30 cm,

Atk

Bitkisel Toprak Tabakas 1m

Gaz Drenaj Tabakas, akl 16/32,30 cm

46


47/64

Bitkisel Toprak Tabakas: 1.0 m kalnlnda olup bitki rtsnn yerlemesini salayacakdzeyde bir toprak malzemesinden oluacaktr. Bu tabakada ayrca donma vezlmelerden dolay geirimsizlik tabakas zerinde oluabilecek etkiler de en az dzeyeindirecektir

Mineral geirimsizlik tabakalar iin uygun kil malzemesi temini, uzak bir mesafedenyapld takdirde, alt ve st yzeyinde jeotekstil yerletirilmi halde kullanlan bentonit esaslrt alternatif olarak dnlebilir. (Sinop Belediyesi, 2005, 36)

III.8.3. SIZINTI SUYU MKTARI VE ARITIMI

Sznt suyu miktar, pn ayrmas sonucu ortaya kan su ile p ierisine szan yamursularnn karmasndan ibarettir. Sinop Meteoroloji istasyonu ortalama ya deerleri tablo 7de verilmektedir.

Tablo 7. Meteoroloji stasyonu Ortalama Ya Deerleri

Aylar Ortalama

Ya

(mm)

Ocak 73.8

ubat 50.5

Mart 46.7Nisan 39.2

Mays 35.3

Haziran 34.2

Temmuz 31.1

Austos 40.4

Eyll 63.2

Ekim 80.7

Kasm 88.7

Aralk 86.2

Yllk 670.0

p deposu iine szacak yamur suyu miktar;

a.Yzey toprann cinsine

b.Bu topran sktrma derecesine

c.Yzeyin eimine

d.Scaklk derecesine

e.Bitki rtsne

47


48/64

f.Rutubet miktarna vb. faktrlere baldr.

Sznt suyu miktar kompaktr ile sktrma yaplmas durumunda yllk ya miktarnn%40

Documents

Katı atık sinop