12.04.2012

1

KAYNAK İŞLERİNDE SAĞLIK GÖZETİMİ

Dr. Saim ERARSLANİşyeri Hekimi,T.T.B,İYHD

KAYNAK NEDİRKAYNAK NEDİR•• Isı aracılığı ile iki parçanın birbirine birleştirilmesiIsı aracılığı ile iki parçanın birbirine birleştirilmesi•• Metal veya sentetik parçaları termik yolla birleştirmek için yapılan Metal veya sentetik parçaları termik yolla birleştirmek için yapılan

işlemişlem•• Birleştirilecek parçaları; dokunma yerleri ısıtılarak kendi aralarında Birleştirilecek parçaları; dokunma yerleri ısıtılarak kendi aralarında

ya da dolgu maddesi kullanılarak birbirlerine eklemektir.ya da dolgu maddesi kullanılarak birbirlerine eklemektir.

12.04.2012

2

KAYNAK ÇEŞİTLERİKAYNAK ÇEŞİTLERİ

•• 80 çeşit kaynak işlemi80 çeşit kaynak işlemi

•• Sanayide kullanılan kaynak çeşitleri:Sanayide kullanılan kaynak çeşitleri:–– Örtülü elektrodla ark kaynağı (Elle Ark Kaynağı, Örtülü elektrodla ark kaynağı (Elle Ark Kaynağı,

Elektrik Ark Kaynağı)Elektrik Ark Kaynağı)Elektrik Ark Kaynağı)Elektrik Ark Kaynağı)

–– Gazaltı kaynağı (MAG, MİG, TİG)Gazaltı kaynağı (MAG, MİG, TİG)

–– Tozaltı kaynak işlemleriTozaltı kaynak işlemleri

–– Plazma kaynak işlemleriPlazma kaynak işlemleri

–– Lazer ışını kaynak işlemleriLazer ışını kaynak işlemleri

–– OksiOksi--asetilen kaynağıasetilen kaynağı

–– Direnç nokta kaynağıDirenç nokta kaynağı

ÖRTÜLÜ ELEKTROD ARK KAYNAĞIÖRTÜLÜ ELEKTROD ARK KAYNAĞI(Elle Ark Kaynağı, Elektrik Ark Kaynağı)(Elle Ark Kaynağı, Elektrik Ark Kaynağı)

•• En çok kullanılan yöntem, En çok kullanılan yöntem,

•• Gerekli ısı, örtü kaplı tükenen bir elektrod ile iş parçası Gerekli ısı, örtü kaplı tükenen bir elektrod ile iş parçası arasında oluşan ark sayesinde ortaya çıkar, arasında oluşan ark sayesinde ortaya çıkar,

•• Elle yapılan ark kaynak yöntemi. Elle yapılan ark kaynak yöntemi.

İl t l tük l kt d ki d k t li d bİl t l tük l kt d ki d k t li d b•• İlave metal, tükenen elektrodun çekirdek telinden ve bazı İlave metal, tükenen elektrodun çekirdek telinden ve bazı elektrodlarda da elektrodlarda da

elektrod örtüsündeki metal elektrod örtüsündeki metal

tozları tarafından sağlanır.tozları tarafından sağlanır.

GAZALTI KAYNAĞI (MIG, MAG, TIG)GAZALTI KAYNAĞI (MIG, MAG, TIG)

•• Kaynak bölgesine sürekli şekilde Kaynak bölgesine sürekli şekilde beslenen (sürülen), masif haldeki beslenen (sürülen), masif haldeki

tel elektrot ergiyerek tükendikçe kaynak tel elektrot ergiyerek tükendikçe kaynak metalini oluşturur. metalini oluşturur.

•• MIG: metal inert gaz ( soygaz; Argon, MIG: metal inert gaz ( soygaz; Argon, Helyum)Helyum)

•• MAG: Metal aktif gaz (COMAG: Metal aktif gaz (CO22, O, O22) koruyucu ) koruyucu olarak kullanılırolarak kullanılır

12.04.2012

3

GAZALTI KAYNAĞI (MIG, MAG, TIG)GAZALTI KAYNAĞI (MIG, MAG, TIG)

•• TIG kaynağı (Argon Kaynağı): kaynak için TIG kaynağı (Argon Kaynağı): kaynak için gerekli ısının, tükenmeyen bir elektrot gerekli ısının, tükenmeyen bir elektrot (tungsten elektrot) ile iş parçası arasında (tungsten elektrot) ile iş parçası arasında oluşan ark sayesinde ortaya çıkar,oluşan ark sayesinde ortaya çıkar,

•• Argon veya helyum gazı kullanılır. Argon veya helyum gazı kullanılır. (Türkiye’de Argon)(Türkiye’de Argon)

TOZALTI KAYNAĞI TOZALTI KAYNAĞI

•• Otomatik bir kaynak yöntemiOtomatik bir kaynak yöntemi

•• Tozaltı kaynağında elektrik arktan ve ergimiş Tozaltı kaynağında elektrik arktan ve ergimiş metal ile ergimiş cüruftan oluşan kaynak metal ile ergimiş cüruftan oluşan kaynak banyosundan geçer. banyosundan geçer. y g çy g ç

•• Koruyucu görevi yapan kaynak tozu kaynak Koruyucu görevi yapan kaynak tozu kaynak metalini deokside eder.metalini deokside eder.

Kaynak işlerindeki tehlikeler

• 1-Elektrik

• 2-Elektromanyetik Alan

• 3-X ve gama ışınlarına maruziyet

• 4-Yangın, patlama

• 5-Kaynakta kullanılan basınçlı tüplerden kaynaklı tehlikeler

• 6-Kaynak yapılan mekan koşulları ( atmosferik şartlar, patlayıcı ortam vb.)

12.04.2012

4

Kaynak işlerindeki tehlikeler• 7-Kaynakta oluşan gazlar/ duman/ toz• 8-Mekanik etmenler(gürültü vs.),• 9-Sıcak parçalarla temas,• 10- Ergonomi (Statik ağır işlerde tekrarlayıcı

zorlanmalardan kaynaklanan incinmelerzorlanmalardan kaynaklanan incinmeleruygunsuz çalışma sonucu kas iskelet sistemi rahatsızlıkları, ağır metal parçalarınkaldırılması sırasında yorucu fiziksel iş yüklenmesi, kas gerginliği ve ellerde zorlanma

• 11-Kapalı alanda kaynak çalışması

Kaynak sırasında hangi gazlar ve duman üretilirler?

• Duman-Aluminyum-Berilyum-Kadmiyum Oksitleri

-Molibden-Nikel-Vanadium-Çinko oksitKadmiyum Oksitleri

-Krom-Bakır-Floridler-Demir oksit-Kurşun-Manganez

Çinko oksit

Gazlar-Karbon Monoksit-Hidrojen Florid-Nitrojen Oksit-Ozon

Metal Tozları• Demir tozu: Akciğerde birikip Siderozis adı verilen

hastalığa yol açabilir.

• Aluminyum tozu: solunum sistemini irrite eder.

• Berilyum tozu; tracheobronchitis, pneumoni and berilyozis tablosuna yol açar, olası kanserojendir. y y ç , j

• Kurşun tozu, zehirleyici etkiye sahiptir.

• Mangan tozu; akciğerleri tahriş eder ve sinir sisteminde kronik etkilidir.

• Nikel tozu: Solunum yolunu tahriş eder. Akciğer ve burun bölgesinde kansere yol açabilir.

12.04.2012

5

Kaynak gazları/dumanları/ışınları

Kaynak gaz, duman ve ışınlarının sağlık riskleri ve etkilerini belirleyen faktörler:

maruziyet süresimaruziyet süresikaynak tipiçalışma ortamıkullanılan koruyucu malzemelerdir.

Kaynak Gazları ve Dumanı• Esas metal veya dolgu metali(kurşun, kadmiyum, (kurşun, kadmiyum,

nikel, krom)nikel, krom)

• Metalin üstünde mevcut olan kaplamalar ve boyalar veya örtülü elektrodlarda elektrod üzerindeki örtü(çinko, kadmiyum, bakır)(çinko, kadmiyum, bakır)

• Koruyucu gazlar,Koruyucu gazlar,• Arkta ultraviyole ışınların ve ısının etkisi ile

oluşan kimyasal reaksiyonlar,• Kullanılan yöntem ve dolgu maddeleri,• Ortamdaki hava kirliliği, örneğin kaynak

öncesi yapılan temizleme ve yağ sökme işlemleri sonucunda oluşan buharlar(CO, (CO, karbondioksit, duman ve diğer boğucular)karbondioksit, duman ve diğer boğucular)

KAYNAK DUMANIKAYNAK DUMANI

•• Dolgu metalinin kaplandığı akıcıdan (inorganik florid)Dolgu metalinin kaplandığı akıcıdan (inorganik florid)

•• Sıcak ve mor ötesi ışınım nedeniyle havada bulunan Sıcak ve mor ötesi ışınım nedeniyle havada bulunan kimyasalların veya klorinli hidrokarbonların reaksiyona kimyasalların veya klorinli hidrokarbonların reaksiyona girmesinden (azotdioksit, ozon, fosgen)girmesinden (azotdioksit, ozon, fosgen)

•• Kaynak alanını örten inert gazlardan (karbondioksitKaynak alanını örten inert gazlardan (karbondioksit•• Kaynak alanını örten inert gazlardan (karbondioksit, Kaynak alanını örten inert gazlardan (karbondioksit, helyum, argon)helyum, argon)

12.04.2012

6

KAYNAK DUMANIKAYNAK DUMANI

•• Kaynak dumanına maruziyetin sağlık etkilerini Kaynak dumanına maruziyetin sağlık etkilerini belirlemek, dumandaki zararlı olduğu bilinen çok fazla belirlemek, dumandaki zararlı olduğu bilinen çok fazla kimyasal nedeniyle zordur.(OSHA) kimyasal nedeniyle zordur.(OSHA)

•• Kaynak dumanına karşı korunmasız kalınması sonucu Kaynak dumanına karşı korunmasız kalınması sonucu çalışan personelin kısa ve uzun süreli sağlık etkileriçalışan personelin kısa ve uzun süreli sağlık etkileriçalışan personelin kısa ve uzun süreli sağlık etkileri çalışan personelin kısa ve uzun süreli sağlık etkileri görmesi kaçınılmazdır. görmesi kaçınılmazdır.

•• Tüm kaynakçılar risk altında olmasına karşın, Tüm kaynakçılar risk altında olmasına karşın, sigara sigara içenleriçenler için daha büyük bir risk söz konusudur. için daha büyük bir risk söz konusudur.

Kaynak gazlarıHer tür kaynakta tehlikeli gazlar açığa çıkar.

Gazlar gözle görülmezler, kokulu veya kokusuz olabilirler.

Kaynak işlemleri sırasında, karbonmonoksit, karbondioksit, nitrojen ve ozon gibi gazlar açığa çıkar.

Kaynak dumanları

Kaynak işlemleri sırasında gazların yanı sıra duman açığa çıkar. Duman, sıcak metal buharlarının soğuması ve çok küçük ğ ç çpartiküller şeklinde yoğunlaşması ile oluşur. Bu partiküller, metal yapıda olabilirler. Sıklıkla 1 mikrondan daha küçüktürler.

12.04.2012

7

Kaynak gazları ve dumanları

Gazlar ve dumanlar vücuda solunum yoluyla girerler. Sağlıklı bir vücut bu gaz ve dumanların önemli bir bölümü ile başa çıkabilir.

Karbon dioksit ve argon gibi gazlar çok yoğun Karbon dioksit ve argon gibi gazlar, çok yoğun maruz kalınmadıkça, relatif olarak zararsızlardır.

Ancak karbonmonoksit, nitrojen oksitler ve ozon gibi gazlar aşırı toksiktir.

Sağlık ZararlarıDumanların sağlık etkileri solunan dumana bağlıdır. Çoğu kaynak işlemi sırasında açığa çıkan demir oksitler, hali hazırda sağlam olan, sigara içmeyen, başka bir hastalığı olmayan

ğakciğerlerde kalıcı hasar bırakmaz.

Krom içeren dumanlar, nefes darlığına ve kanser gelişimine yol açarlar. Manganez içeren dumanların Alzheimer hastalığının görülme sıklığını ve olasılığını arttırdığı belirtilmektedir.

Kaynak Dumanları sağlığımızı nasıl etkilerler?

• Bazı kısa süreli sağlık etkileri

-Göz irritasyonu-Öksürük S l d l-Solunum daralması

-Bronşit-Akciğer ödemi-Pnomonitis-İştah kaybı-Kramplar-Bulantı/kusma

12.04.2012

8

Kısa dönem maruziyetleri• Çinko, magnezyum, bakır ve bakır oksit

maruziyeti metal dumanı ateşine neden olabilir.

• Metal dumanı ateşinin semptomları maruziyetten 4 ile 12 saat sonra ortaya çıkabilirçıkabilir.

• Üşüme, susuzluk, ateş,kas ağrısı, göğüs ağrısı, öksürük, hırıltı, yorgunluk, bulantı ve ağızda metalik bir tat gibi semptomları içerir.

• Kadmiyuma kısa süreli bile olsa yüksek doz maruziyet öldürücü etki yaratabilir.

Kaynak ışınları

• UV ışığı, oksijen ve nitrojenle reaksiyona girerek ozon ve nitrojen oksit oluşumuna yol açar ki her ikisi de kapalı alanda yüksek ki her ikisi de kapalı alanda yüksek yoğunluğa ulaşırsa öldürücü olabilir.

• Kaynağın çıkardığı UV ışınları hidrokarbon solventleri ile reaksiyona girebilirler

• Örneğin, Trikloretilen, trikloretan,metilen klorid, & perkloroetilen fosgen gazı oluştururlarF k k k b k b l • Fosgen gazının çok küçük bir miktarı bile öldürücü olabilir– Erken semptomlar olarak baş dönmesi, üşüme

ve öksürük genellikle 5-6 saatte açığa çıkarlar

12.04.2012

9

Kaynak sürecinde açığa çıkan gazlar

• Ozon

Ozon, arkta oluşan UV ışığı ile havadaki oksijenin reaksiyonu sonucu Oluşan çok zehirli olabilen bir gazdır Ozon için Oluşan çok zehirli olabilen bir gazdır. Ozon için maruziyet limiti, 15 dakikalık periyod için 0.2ppm’dir. Kaynak işlemleri sırasındaki ozon maruziyeti, üst solunum yollarında tahrişe yol açar.Öksürük ve nefes darlığı yakınmaları olur.

Kaynak gazları

• Gaz altı kaynağında kullanılan argon, helyum, nitrojen ile karbondioksit ve/veya oksijen inert gazlardır.

• Temel tehlike kapalı alan çalışması• Temel tehlike, kapalı alan çalışması• Ortamdaki oksijen % 18’den az

olmamalı

Kaynak sürecinde açığa çıkan gazlar

• Nitrojen monoksit ve nitrojen dioksitHavadaki nitrojenin alev veya arktan üretilen ısı ile okside olması sonucu oluşur. Nitrik oksit, göz, cilt ve ş , g ,mukozalarda ciddi irritan etki oluşturur. Nitrojen dioksit ie çok zehirli ve tahriş edici bir gazdır.

12.04.2012

10

Kaynak sürecinde açığa çıkan gazlar

• Nitrojen monoksit ve nitrojen dioksit

Hava veya nitrojen kullanılarak yapılan plazma kesme işlemlerinde y p p şdaha yüksek düzeyde nitröz gazla açığa çıkabilir ve maruziyet riski artar.

Kaynak sürecinde açığa çıkan gazlar

•Metal oksitler

Eriyen metalden açığa çıkan y ç ğ çmaddenin oksijenle buluşması sonucu oluşur.

Özel önlemler alınması gerekenler

• Antimon, Arsenik, • Baryum, Berilyum, Bakır, • Kadmiyum, Krom, Kobalt, Kurşun,• Mangan, • Civa, Nikel, Ozon,• Selenyum, • Gümüş, Vanadyum.

12.04.2012

11

Tek başına toksik dumanlar özel sağlık problemlerine yol açabilir

-Krom, solunum zorluğu, sinus problemleri, burun iç duvarı sorunları

-Manganez, Parkinson hastalığı K d i böb k bl l i -Kadmiyum, böbrek problemleri -Kaynak dumanı, kadmiyum, nikel, berilyum, krom ve arsenik gibi kanser nedeni olan ajanları içerebilir

Madde 8hr TWA 15 min STEL

Berilyum ve bileşikleri 0.002 mg/m 3

Kadmiyum oksit dumanı 0.025 mg/m 3

Krom VI bileşikleri 0.05 mg/m 3

Kobalt ve bileşikleri 0.1 mg/m 3

Nikel 0.5 mg/m 3

Florid 2.5 mg/m 3

Demir oksit dumanı 5 mg/m 3 10 mg/m 3

M 0 5 / 3Manganez 0.5 mg/m 3

Ozon 0.2 ppmNitrik Oksit 1 ppmNitrojen Dioksit 1 ppmKrom III bileşikleri 0.5 mg/m 3

Baryum bileşikleri 0.5 mg/m 3

Karbon monoksit 30 ppm 200 ppmBakır dumanı 0.2 mg/m 3

KAYNAK DUMANIKAYNAK DUMANIUZUN DÖNEM ETKİLERİUZUN DÖNEM ETKİLERİ

•• Maligniteler Maligniteler -- akciğer, gırtlak, üriner kanserler ve akciğer, gırtlak, üriner kanserler ve mezotelyoma gibi,mezotelyoma gibi,

•• Pnömokonyoz çeşitleri Pnömokonyoz çeşitleri

–– kollajenöz pnömokonyozlarkollajenöz pnömokonyozlar

b i ö k lb i ö k l–– benign pnömokonyozlarbenign pnömokonyozlar

•• Kronik sağlık sorunları Kronik sağlık sorunları -- astım, KOAH ve kalp hastalığı, astım, KOAH ve kalp hastalığı, cilt hastalığı, işitme kaybı, kronik gastrit, gastroduodenit cilt hastalığı, işitme kaybı, kronik gastrit, gastroduodenit ve mide barsak ülserleri, böbrek fonksiyon bozukluğu, ve mide barsak ülserleri, böbrek fonksiyon bozukluğu, üreme problemleri, konuşma ve hareket kabiliyetinde üreme problemleri, konuşma ve hareket kabiliyetinde zayıflama zayıflama

12.04.2012

12

Bazı uzun etkili sağlık problemleri-Kronik akciğer problemleri(pnomoni,

amfizem, silikozis, siderozis, ak. inhalasyon hasarı, metal duman ateşi,

ağır metal hastalığı, KOAH, AB)-Akciğer kanseri-Akciğer kanseri-Larinks kanseri-Üriner sistem kanseri

Bu çalışma akciğer kanseri oluşumu ve paslanmaz çelik kaynağı dumanı arasındaki ilişkiyi analiz eden beş çalışmanın değerlendirilmesidirAsbest maruziyeti ve sigara kullanımı hesaba katılmıştır.Sonuçlar akciğer kanseri ile çelik kaynak dumanı maruziyeti arasındaki ilişkiyi göstermektedir.Occup Environ Med. 1995 Apr;52(4):284-5

8372 metal çalışanında akciğer kanseri ve kaynak dumanı arasındaki ilişki değerlendirilmiş ve nedensel ilişki sonucuna varılmıştır. Kaynak ve diğer mesleki maruziyetler (sigara ve alkol dahil) göz önüne alınmıştır.Am J Ind Med 1996 Oct;30(4):383-91

Kaynak gazlarına bağlı olarak diğer sağlık problemleri

-Sıcak maruziyeti-Çapak, yanık

SİGARA İÇMEK SÜREKLİ (DAHA BÜYÜK) RİSK ANLAMINA GELMEKTEDİR

12.04.2012

13

Elektrik

Ark kaynağından çarpılma olayı, makine boşta çalışırken meydana gelir.

Bunun nedeni, genellikle kaynak yaparken ark gerilimi 20-30 volt arasındadır.

Boşta çalışma voltajı ise 65-100 volt’tur.

Elektrik Çarpma Riskine Karşı Önlemler

• Kaynak makinası boşta çalışırken pens koltuk altına ve omza konmamalı, tahta bir masaya veya askıya asılmalıdır.

• Alternatif akım adale kramplarınaneden olur.

• Kalp yöresinden geçen gerilim,kalbin düzensiz çarpmasına vedurmasına neden olur.

12.04.2012

14

Manyetik alan

• Elektrik akımı bulunan kablolar yada yüzeyler arasında oluşur.

• Manyetik alanlar akımın geçtiği iletken çevresinde oluşurçevresinde oluşur.

• En güçlü manyetik alanlar direnç kaynağı ile ilişkili olarak ortaya çıkarlar.

Manyetik alan riskleri

Kalp piliKalp pili

12.04.2012

15

Kapalı alanda kaynak çalışması

Kapalı Alanlar

• Kazanlar • ocaklar, • Borular, • hatlar, • çukurlar• çukurlar, • proses kapları silo • stok tankları, • Lağımlar,• çukurlar (menholler),

• hendekler vb. gibi hacimler “Kapalı haçim” olarak adlandırılır

12.04.2012

16

yangın , patlama riski.

• Az oksijenli ortam,

• çok oksijenli ortam,

• tutuşabilir ortam,

• zehirli ortam,

• akıcı ortam• akıcı ortam

• boğulma riski taşıyan ortam kriterlerine göre işlem öncesi / işlem anında oluşabilecek tehlikelere karşı ölçüm yapılarak çalışma uygunluğunun belirlenmesi,

GürültüGürültü

12.04.2012

17

85 dB(A)>8 saat ağırlıklı ğ

ortalama

85 dB8 saat

korunmadanizin verilebilen günlük eş değer

ı

değer maruziyet

şiddet / süre

12.04.2012

18

Ergonomi

İşle İlgili Risk Faktörleri• Ağır kaldırma ve taşıma• Ağır fiziksel aktivite• Uzun süre aynı pozisyonda çalışmaUzun süre aynı pozisyonda çalışma• Öne eğilerek çalışma• Kalça sabitken üst gövdeyi döndürme• Titreşime maruziyet• Tekrarlı vasıfta iş yapmak

• Tekrarlı hareketler

• Ağır metal parçaların kaldırılması

• Uygunsuz çalışma pozisyonu

12.04.2012

19

Statik ağır işlerde tekrarlayıcı zorlanmalardan kaynaklanan

incinmeleruygunsuz çalışma sonucu

kas iskelet sistemi rahatsızlıkları,,ağır metal parçaların kaldırılması sırasında yorucu fiziksel iş yüklenmesi,

kas gerginliği ve ellerde zorlanma

“ bası ağrısı ”

12.04.2012

20

Radyasyonlar

İyonlayıcı İyonlayıcı RadyasyonlarRadyasyonlar

İyonlayıcı Olmayan İyonlayıcı Olmayan RadyasyonlarRadyasyonlar

Kaynak işlemi esnasında oluşan ark enerjisinin yaklaşık %15’iışın şeklinde ortama yayılmaktadır.

Bu ışınların %60 IR, %30 görünür ve %10’u ise UVışınlarıdır.Arktan yayılan (ultraviole, IR) radyasyon havadaki oksijenmoleküllerini parçalayarak serbest oksijen atomlarıoluşmasına neden olur.

KAYNAK IŞINLARI

Bu atomlar, diğer oksijen molekülleri ile reaksiyona girerekO3 (ozon) moleküllerini oluşturur.

smis

yon

%

Dalga boyları ( nm)

ultraviyole Görünür bölge İnfrared

Tra

ns

12.04.2012

21

Ultraviole ışınları iyonize elektromanyetik radyasyonlar ile görünür ışınlar arasında kalan radyasyonlardır.

130-175 nm dalga boyundaki ultraviole ışınları ozon oluşumunun ananedenidir. Ozon moleküllerinin büyük çoğunluğu arkın hemenyakınında oluşur.

• Ultraviyole ışınları elektromanyetik spektrumda 100 -400 nm

Ultraviyole Işınlar

Ultraviyole ışınları elektromanyetik spektrumda 100 400 nm. dalga boyları arasında yer alır. üç gruba ayrılır:

• UV A 320-400 nm. Menekşe rengi• UV B 280-320 nm. Deride kızarıklık• UV C < 280 nm. Bakteri öldürücü

170-220 nm. Oksijeni molekülünü parçalar, ozon’un oluşturur.

130-190 nm. Azotmonoksit, Azotdioksit ve Fosgen’in oluşmasına neden olur.

280 -320 nm korneayı etkiler.

300-320 nm. deride kızarıklık, göz merceği, korneada hasara neden olabilir.

400 nm. deri altında su toplanmasını sağlayacak derecede, ciddi yanıklara neden olur.

UV’nin derideki etkileri hiperemi, pigmentasyon , melanin granüllerin üretimi ve laserasyon, epidermal hücrelerin yeniden gelişmesi safhalarından oluşur.

Gözün UV’den etkilenmesi ile ortaya çıkan etkileri ise fotokeratit ve konjoktivit’tir.

UV d ğ k k f d l UV radyasyonunun çoğu kornea ve ön kamara tarafından yutulur.

Gözün ön bölümündeki dokular 295 nm’lik UV’ye, retina ise daha uzun boylu olan UVA’ye maruz kalır.

12.04.2012

22

İnfrared Işınları( IR)

Özellikle akkor haline gelen maddelerden yayılan dalgalar olaraktanımlanır.

Maruz kalınan ısı radyasyonun oluşturduğu sıcaklık 450C’nin üstüneçıktığı hallerde ciltte kızarıklıklar oluşur.

Bu etkilenmeler genellikle ısı radyasyonunun etkisi ile olabilmektedir.

Arktan gelen ışının dalga boyuna bağlı olarak retina, kornea ve gözmerceği etkilenir.

Görünür IşınlarDalga boyları 400 nm ile 700 nm arasında bulunan dalgalardır.

Çalışan kişilerde maruz kalınan ışığın dalga boyuna bağlı olarak geçicikörlükler oluşmaktadır.

Bu dalga uzunluklu ışınlar gözde hiç absorbe olmadan retinaya kadarulaşmaktadırlar.

K nik tkil nm l s n tin h s l n b ğl ö m k s lKronik etkilenmeler sonucu retina hasarlarına bağlı görme kusurlarıoluşmaktadır. Yanıklara varmayan patolojik hasar bırakmayanetkilenmelerinde ise kişinin renk ayrım kalitesinde bozulmalarmeydan gelmektedir.

Yapılan çalışmalar, sürekli olarak kaynak ile çalışan kişilerin göz dibindeherhangi bir patoloji olmaksızın, mavi, sarı ve kırmızı yeşil renk görmeeksenlerin de bozulmalar meydana geldiğini göstermiştir.

Kaynak Işınlarının Riskleri

• Gözün retina tabakasında ve

• Ciltte kahverengi lekeler oluşur.

• Azot monoksit, azot dioksit ve Fosgen’in l d loluşmasına neden olur.

• Göz merceği korneada hasara neden olabilir.

• Deri altında su toplanmasına neden olan ciddi yanıklara neden olur.

12.04.2012

23

Önlemler

• Uygun kaynakçı maskesi kullanılmalı

• Deri eldiven, deri önlük ve uygun iş elbisesi giyilmeli

Ç d kil i ö i i i• Çevredekilerin zarar görmemesi için çevre paravanla çevrelenmeli

Genel olarak odaklanmaİş Güvenliği Riski • Epizodik/planlanmamış olaylar • Kısa süreli etkiler • İnsan (Sonra Mülk, daha sonra çevre)

Sağlık Riski

• Sürekli/rutin/Planlanmış olaylar

• Uzun süreli etkiler• İnsan ve Çevre etkileri

Kazayı açığa çıkaran olayların sıklığını tahmin etmek olasılık hesaplarını gerektirir

İnsan ve Çevre etkileri

Açığa çıkma sıklığını tahmin etmek olasılık hesaplarını gerektirmez

Gri alan: Bir kimyasal kazanın uzun süreli etkileri

12.04.2012

24

kişisel takip-peryodik muayene ve testler

takip-gözetim

70

çevresel takip- işyeri ortam ölçümleri

Kaynak dumanı ve gazlardan örnek alınması kaynakçı maskesinin baş bandına (omuz ya da boyun) numune alma kasedinin yerleştirilmesi ile yapılır.

ACGIH TLV:5mg/m3 (kaynak dumanı-başka türlü sınıflanmamışsa)NIOSH REL: mümkün olan en az konsantrasyon-potansiyel karsinojen

İŞE GİRİŞTEKİ TIBBİ İŞE GİRİŞTEKİ TIBBİ DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

•• İşe girişte temel bir değerlendirme, öncelikle İşe girişte temel bir değerlendirme, öncelikle solunum sistemine yoğunlaşmış olarak solunum sistemine yoğunlaşmış olarak yapılmalıdır. yapılmalıdır.

•• Muayenede tıbbi çevresel ve mesleki öyküMuayenede tıbbi çevresel ve mesleki öyküMuayenede tıbbi, çevresel ve mesleki öykü Muayenede tıbbi, çevresel ve mesleki öykü alınmalı, alınmalı,

•• Çalışanın kaynak dumanına maruziyetinin Çalışanın kaynak dumanına maruziyetinin sıklığı, yoğunluğu, süresi dikkate alınarak sıklığı, yoğunluğu, süresi dikkate alınarak sorgulanmalıdır.sorgulanmalıdır.

İŞE GİRİŞTEKİ TIBBİ İŞE GİRİŞTEKİ TIBBİ DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

•• Ayrıntılı iş anamneziAyrıntılı iş anamnezi

•• Halen maruz kaldığı tehlikeli maddeler, Halen maruz kaldığı tehlikeli maddeler,

•• Ayrıntılı fizik muayene ve nörolojik muayene,Ayrıntılı fizik muayene ve nörolojik muayene,

•• Solunum Fonksiyon Testi (Amerikan Toraks Derneğinin Solunum Fonksiyon Testi (Amerikan Toraks Derneğinin “St d di ti f S i t ” dökü d ki ö t“St d di ti f S i t ” dökü d ki ö t“Standardization of Spirometry” dökümanındaki yönteme “Standardization of Spirometry” dökümanındaki yönteme göre)göre)

•• PP--A Akciğer grafisi, son 6 ayda çekilmiş,A Akciğer grafisi, son 6 ayda çekilmiş,

12.04.2012

25

İŞE GİRİŞTEKİ TIBBİ İŞE GİRİŞTEKİ TIBBİ DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

•• Balgam, öksürük, solunum daralması, hırıltı Balgam, öksürük, solunum daralması, hırıltı yakınmalarının sorgulanması,yakınmalarının sorgulanması,

•• Ayrıntılı tütün kullanma öyküsü (içmeyenler, içip Ayrıntılı tütün kullanma öyküsü (içmeyenler, içip bırakanlar, halen içenler, başlama zamanı, bırakma bırakanlar, halen içenler, başlama zamanı, bırakma süresi günlük sigara sayısı paket/yıl)süresi günlük sigara sayısı paket/yıl)süresi, günlük sigara sayısı, paket/yıl)süresi, günlük sigara sayısı, paket/yıl)

•• Göz muayenesiGöz muayenesi

•• İşitme muayenesi ve testiİşitme muayenesi ve testi

1-Kaç yıldır kaynakçı2-Halen maruz kaldığı tehlikeli maddeler3-FM bulgusu4-SFT5-Akc. Gr.6 Balgam6-Balgam7-Öksürük8-Solunum daralması9-Hırıltı10-Sigara11-Akut solunum yolları hastalığı

Meslek Hast.

Erken Tanı

Erken Maruziyet

Bulguları

Ortam Ölçümleri

-Sıklık-Method

BEM

-Kan

-İdrar

Metabolit

Ne Ölçüde Maruz Kaldığına Dair Gösterge

-KCFT-BFT-EMG

Hasarın Şiddeti

Yakınma

Periyodik Muayene

SFT

X

12.04.2012

26

PERİYODİK İZLEM PERİYODİK İZLEM MUAYENESİMUAYENESİ

•• Kaynak işinde periyodik muayene ağırlıklı olarak Kaynak işinde periyodik muayene ağırlıklı olarak solunum sistemine yönelik yapılmalı, ancak başta göz, solunum sistemine yönelik yapılmalı, ancak başta göz, deri, kalp, işitme ve böbrek olmak üzere diğer sistemler deri, kalp, işitme ve böbrek olmak üzere diğer sistemler de mutlaka kontrol edilmelidir. de mutlaka kontrol edilmelidir.

•• Kaynak dumanına maruziyetin sağlık etkileriniKaynak dumanına maruziyetin sağlık etkileriniKaynak dumanına maruziyetin sağlık etkilerini Kaynak dumanına maruziyetin sağlık etkilerini belirlemek, dumandaki zararlı olduğu bilinen çok fazla belirlemek, dumandaki zararlı olduğu bilinen çok fazla kimyasal nedeniyle zordur.kimyasal nedeniyle zordur.

•• Kaynak işçisinin kaynak yapma sıklığı periyodik Kaynak işçisinin kaynak yapma sıklığı periyodik muayene aralığında etkili olmalıdır. muayene aralığında etkili olmalıdır.

PERİYODİK İZLEM PERİYODİK İZLEM MUAYENESİMUAYENESİ

•• Genel fizik muayeneGenel fizik muayene

•• Göz muayenesi (katarakt, renk körlüğü)Göz muayenesi (katarakt, renk körlüğü)

•• PP--A akciğer grafisi (Pnömokonyoz okuyucusu tarafından A akciğer grafisi (Pnömokonyoz okuyucusu tarafından değerlendirilen)değerlendirilen)

S l f k i t tiS l f k i t ti•• Solunum fonksiyon testi,Solunum fonksiyon testi,

•• İşitme testiİşitme testi

PERİYODİK İZLEM PERİYODİK İZLEM MUAYENESİMUAYENESİ

•• Kanda ağır metal incelemesi (Kanda ağır metal incelemesi (PbPb, , FeFe, , CdCd, , CrCr, , NiNi))

•• Karaciğer enzimleri takibi Karaciğer enzimleri takibi

•• Böbrek fonksiyonları ile ilgili kuşku olduğunda GFR, üre, Böbrek fonksiyonları ile ilgili kuşku olduğunda GFR, üre, kreatininkreatinin tayinitayini

O t h d ğ t l (O t h d ğ t l (Pb Cd C Ni Z CPb Cd C Ni Z C•• Ortam havasında ağır metal (Ortam havasında ağır metal (Pb , Cd , Cr , Ni , Zn , Cu , Pb , Cd , Cr , Ni , Zn , Cu , Mn , FeMn , Fe))

12.04.2012

27

KİŞİSEL KORUYUCU KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMDONANIM

•• Eldivenler ateşe dayanıklı, Eldivenler ateşe dayanıklı,

•• Önlük ve eldiven deriden, sıcak metal çapaklarına Önlük ve eldiven deriden, sıcak metal çapaklarına dayanıklı,dayanıklı,

•• Ayakkabılar konçlu, çelik burunlu,Ayakkabılar konçlu, çelik burunlu,

D i b l k l kD i b l k l k•• Deri başlık ve omuzluk, Deri başlık ve omuzluk,

•• Baret, kulaklık kullanmalıdır.Baret, kulaklık kullanmalıdır.

•• İş elbiseleri koyu renkte, kalın ve yün kumaştan, dar İş elbiseleri koyu renkte, kalın ve yün kumaştan, dar olmamalı, kol veya paçalar düğmeli veya lastikli olmalı, olmamalı, kol veya paçalar düğmeli veya lastikli olmalı, cepsiz dikilmelidircepsiz dikilmelidir

Yüzeyi alev almayan EN 149 standardına sahip FFP2 kaynak maskesikullanılmalıdır.

FFP2 S 10 x MAK 10 x Ozon

1-Toz, kaynak dumanı ve partiküller için kaynak maskesiKİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR

2- Kaynak Işınlarına Karşı Koruyucu Maske / Başlık

Kaynakta kullanılacak amper değerine göre maske camının koyulu değeri belirlenir. Otomatik kararan kaynak başlıkları kullanılabilir.

Önerilen değerler :(AMPER) DIN 4647

40-80 A 1080-175 A 11

175-300 A 12300-500 A 13 Koyuluk derecesi seçilmelidir.

3- Ateşe Isıya Dayanıklı Eldiven/ Önlük/ TozlukKevlar veya deriden yapılmış kaynakçı eldiveni kullanılmalıdır.

4-İş AyakkabısıEN 345 standardına uygun çelik burunlu, tabanı sıcağa dayanıklı ayakkabıkullanılmalıdır.

5- Ateşe / Isıya Dayanıklı Koruyucu ElbiseYanmaz/ alevalmaz kumaştan yapılmış elbise

6- SiperlikEN 166 Şeffaf Yüz Koruma Vizörleri

12.04.2012

28

7-Gürültüye KarşıEN 352-1 KulaklıklarEN 352-2 Kulak Tıkaçları

8- BaretEN 397 Endüstriyel Emniyet Baretleri

•Daha az tehlikeli malzeme•Kanserojen ajanları içeren malzemeye uyarıcı etiketler•Tehlikeye özgü solunum koruyucusu

Solunum Korunması Nasıl Sağlanmalı?

koruyucusu •Bir karsinojenin varolduğu her zaman respiratörler tavsiye edilir

Kullanılmakta olan toz/sis/duman ve gaz /buhar filtrelerinin/maskelerinin ortalama kullanım süresi aşağıdaki etkenlere bağlıdır.

1- Ortamdaki kirletici derişimi(oranı) 2- Ortamdaki havalandırma sistemi3- Kişinin nefes alıp verme sıklığı4- Maske veya filtrelerin bakımı veya saklanması

84

4 Maske veya filtrelerin bakımı veya saklanması 5- Havadaki nem oranı6- Ortam sıcaklığı7- Kirleticinin tipi

Tüm bunları göz önüne aldığımızda maske ve filtrelerin kullanım ömürleri için aşağıdaki yöntemlere başvurmak doğrudur.

12.04.2012

29

Kimyasalın •ismi yada numarası, •çalışmanın ağırlığı, •ısı, •nem, •basınç,•kimyasalın oranı verildiğinde dakika olarakfiltrenin kullan m süresini veren pr ramd r

85

filtrenin kullanım süresini veren programdıriş akışının standarta yakın oldugu durumlar için

http://www.osha.gov/SLTC/etools/respiratory/advisor_genius_wood/advisor_genius.html

EĞİTİMLEREĞİTİMLER

•• İşle ilgili tehlikeler, İşle ilgili tehlikeler,

•• Sağlığa zararlı durumların erken belirtileri, Sağlığa zararlı durumların erken belirtileri,

•• Ergonomi, yük kaldırma eğitimi Ergonomi, yük kaldırma eğitimi

•• Kaynak yapılan alanda herhangi bir şey yiyipKaynak yapılan alanda herhangi bir şey yiyip•• Kaynak yapılan alanda herhangi bir şey yiyip Kaynak yapılan alanda herhangi bir şey yiyip içmemesi, sigara içmemesi, ilaç almaması, içmemesi, sigara içmemesi, ilaç almaması, kozmetik ürün kullanmaması anlatılmalıdır.kozmetik ürün kullanmaması anlatılmalıdır.

KAYNAK İŞİNDEKİ İŞ GÜVENLİĞİ KAYNAK İŞİNDEKİ İŞ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN TEHLİKELİ ETKENLERAÇISINDAN TEHLİKELİ ETKENLER

•• Elektrik tehlikeleri, Elektrik tehlikeleri,

•• Yangınlar ve patlamalarYangınlar ve patlamalar

•• Tehlikeli makinelerTehlikeli makineler

•• Kayma ve düşmelerKayma ve düşmeler•• Kayma ve düşmelerKayma ve düşmeler

•• Kapalı yerde çalışmaKapalı yerde çalışma

•• Sıcak parçalarla temas,Sıcak parçalarla temas,

•• Basınçlı gazların kullanımıBasınçlı gazların kullanımı