25
KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR? KAYNAK MÜHENDİSİ FERDİ DİREK & İNAN GEÇMEN

KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

  • Upload
    ellery

  • View
    146

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?. KAYNAK MÜHENDİSİ FERDİ DİREK & İNAN GEÇMEN. İMKOSAN; 1982 endüstriyel alanda tahribatsız muayene faaliyetlerinde bulunmak üzere İSTANBUL’ da kurulmuştur. TARİHÇE. - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

KAYNAK NEDİR?

İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

KAYNAK MÜHENDİSİ

FERDİ DİREK&

İNAN GEÇMEN

Page 2: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

İMKOSAN; 1982 endüstriyel alanda tahribatsız muayene faaliyetlerinde bulunmak

üzere İSTANBUL’ da kurulmuştur.

Page 3: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

İnsanoğlu günümüzden yaklaşık 3500 yıl kadar önce , iki

metal parçasını sıcak veya soğuk halde çekiçleyerek kaynak

edip birleştirmeyi gerçekleştirmiştir.

TARİHÇE

Page 4: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?
Page 5: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

Kaynaklı imalat yöntemi, diğer imalat yöntemlerine göre sahip olduğu avantajları nedeni ile yaygın olarak

kullanılmaktadır. Kullanım alanının yaygınlaşmasında, yöntemin pratikliği, ucuzluğu ve teknolojinin

gelişmesiyle birlikte yeni kaynak yöntemlerinin geliştirilmesi etkili olmuştur. Bu nedenle her geçen gün daha

fazla personel bu alanda istihdam edilmeye başlanmıştır. Günümüzde artık herhangi bir kaynak yönteminin

kullanılmadığı bir işletme kalmamıştır.

KAYNAĞIN ÖNEMİ

Page 6: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

KULLANIM AMAÇLARI

Kaynak endüstride tamir amacıyla birleştirme veya dolgu yapmak amacıyla geniş bir şekilde

kullanılmaktadır.

Perçinin yerini almıştır.

En çok gemilerde, kazanlarda, köprülerde, depolama tanklarında, boru hatlarında, otomobil endüstrisinde

yaygın olarak uygulanmaktadır.

Page 7: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

KAYNAK NEDİR ?

Aynı veya farklı özellikte en az 2 metalik malzemenin ısı, basınç

veya her ikisini birden kullanarak ilave metali veya metalsiz

sökülemeyecek biçimde birleştirilmesine kaynak denir.

Page 8: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

KAYNAK DEVRESİ VE ARK OLUŞUMUEKİPMANLAR

-Güç kaynağı

-Elektrod pensesi

-Elektrod

-Koruyucu örtü veya gaz

Page 9: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

GAZ VE ÖRTÜ NEDEN KULLANILIR.

Page 10: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

EN ÇOK KULLANILAN YÖNTEMLER1-OKSİ ASETİLEN KAYNAĞI

1-Oksi-Gaz ile kesme :Oksijen ve yanıcı gaz karışımının torç (şaluma )da

yakılarak elde edilen ısı ile metallerin istenilen şekilde kesilmesi yöntemidir.

Kullanılan yanıcı gaz çeşitlerine göre;

a-Oksi-Fuel gaz (petrol gazı).

b-Oksi-Asetilen. 

c-Oksi -Doğal gaz .    

d-Oksi-Propan (LPG).

e-Oksi-Hidrojen.

Asetilenin oksijen ile yakılmasında takriben 3200o C sıcaklığa ulaşılır. Genellikle

% 50 - % 50 oranında oksijen - asetilen karışımı ile kaynak yapılır. Yüksek ısı ile

oluşturulan kaynak banyosu istenilen dikiş boyunca ilerletilirken banyoya

genellikle metal kaynak teli damlatılarak arzu edilen miktarda dolgu yapılır.

Page 11: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

2-ÖRTÜLÜ ELEKTROD ARK KAYNAĞI

Elektrik ark kaynağı, günümüz endüstrisinde en geniş çapta kullanılan kaynak yöntemidir.

Kaynak yaparken oluşan gaz, duman ve buharlardan solunum sisteminin korunması Insan sağlığı açısından en önemli

hususlardan bir tanesidir. Kaynakçılar gerek yüzey hazırlama ve gerekse kaynak sırasında toz, duman ve buharların

etkisinde kalırlar. Günümüzde üretilmekte olan ark kaynağı elektrodlarının yanması ile oluşan dumanların zehirleyici

bir etkileri yoktur. Ancak, belirli bir konsantrasyonun üzerinde insan sağlığı açısından tehlikeli olabilirler. Dolayısı ile

duman miktarının 20 mg/m3'ü aşmamasına gereken özen gösterilmelidir.

Page 12: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

2-MIG-MAG KAYNAĞI

Gaz türüKimyasalgösterimi

0°C ve 1.013 bar basınçta kendilerine has özelikleri Kaynak

SırasındadavranışıYoğunluk

(hava= 1.293)[kg/m3]

Havaya göre

yoğunluk

Kaynama sıcaklığı

[°C]

ArgonHelyumKarbondioksitOksijenAzotHidrojen

ArHeCO2

O2

N2

H2

1.7840.1781.9771.4291.2510.090

1.3800.1381.5291.1050.9680.070

-185.9-268.9-75.5 1)

-183.0-195.8-252.8

soy (asal)soy (asal)oksitleyicioksitleyicireaktif 2)

redükleyici

1) Süblümasyon sıcaklığı2) Azotun davranışı malzemeye göre değişkenlik gösterir ve bazı tür malzemelerde ters etki gösterebilir.

Page 13: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

3-TIG KAYNAĞI

Page 14: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

4-TOZALTI KAYNAĞI

Tozaltı kaynağı, arkın koruyucu atmosfer olarak toz altında oluşturulması ile yapılan bir kaynak türüdür.

Günümüzde pek fazla uygulama alanı olmasa da özellikle kalın ve büyük parçaların birleştirilmesi ve dolgu

kaynağı işlemlerinde ( gemi gövdeleri, ağır iş makineleri, büyük çaplı kazanlar, LPG tankları vb) kullanılmaktadır.

Page 15: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

Kaynakta İnsan Sağlığı

Kaynakta insan sağlığı ile ilgili konuları genel olarak altı grupta toplamak mümkündür.

1.  Kaynak akımı üreteçlerinin insan sağlığına etkileri

2.  Kaynağın gerçekleşmesinde kullanılan ısı kaynaklarının insan sağlığına etkileri

3.  Kaynakta oluşan hava kirliliğinin insan sağlığına etkileri

4.  Kaynakta oluşan ışınların insan sağlığına etkileri

5.  Kaynakta kullanılan yanıcı, patlayıcı gazların insan sağlığına etkileri

6.  Kaynakta insan sağlığını etkileyen mekanik etkenler

Kaynak yapılması sırasında kaynağın cinsine bağlı olarak 5000-6000 C dereceye kadar sıcaklıklar oluşur.

Bu sıcaklıklar nedeni ile yapılan kaynak çeşidi,,kaynak edilen metal cinsi ile koruyucu gazların cinsine ve

elektrot  cinslerine göre değişken olmak üzere kaynak esnasında çalışma ortamına çok değişik gaz, toz ve

dumanlar yayılır. Bu gaz, toz, ve dumanlar  bazen ortamda bulunanları boğacak veya zehirleyecek

konsantrasyonlara ulaşır.

Page 16: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

Karbon  monoksit gazı, kimyasal boğucu bir gazdır. Ortam havasındaki %0.01 konsantrasyon belirtisizdir,%0.2

konsantrasyon   bir saatte öldürür, % 1 konsantrasyona maruziyet hemen öldürür

Karbon dioksit gazı, basit boğucu bir gazdır. Ortam havasındaki hafif konsantrasyonları solunum sistemini

uyarır. % 1-3 konsantrasyonu  etkisizdir. % 3-6 konsantrasyonu baş ağrısı, dispnea, terleme yapabilir. % 6 –

10 konsantrasyonu görme bulanıklığı, bilinç kaybı oluşturabilir. % 10 ve üzerindeki konsantrasyonlarda 

yaşam sona  erer.

Ark kaynağı sırasında oluşan ozon ve azot oksitleri irritan gazlardır, solunum yollarını tahriş ederler. 

Kaynak ve kesme işlemi sırasında insan sağlığına zarar verebilecek zehirli gazlar, duman, metal buharı ve

partikülleri çıkmaktadır. Emisyon maddesi denilen bu maddelerin özellikle solunum yollarına zararı büyüktür.

Kaynak dumanında bulunan çeşitli maddeler örneğin krom, nikel, arsenik, asbest (amyant), manganez, silisyum,

berilyum, kadmiyum, azot oksitleri, karbon oksit klorürü (fosgen), akrolin, flüor (fluorin) bileşikleri, karbon

monoksit, kobalt, bakır, kurşun, ozon, selenyum, çinko zehirli maddelerdir. Bu metallerin buharı, parçacıklarının

solunum yollarına ve ciğerlere yerleşerek solunum sistemini zamanla fonksiyon dışı bırakması söz konusudur.

Page 17: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

Genel olarak kaynak dumanı;

•   Kaynak edilen esas metalden veya kullanılan dolgu metalinden,

•   Kaynak edilen metalin üstünde mevcut olan kaplamalar ve boyalardan, veya örtülü elektrodlarda elektrod üzerindeki

örtüden,

•   Tüplerden tedarik edilen koruyucu gazlardan,

•   Arkta ultraviyole ışınların ve ısının etkisi ile oluşan kimyasal reaksiyonlardan,

•   Kullanılan yöntem ve dolgu maddelerinden,

•   Çalışma ortamındaki hava kirliliği, örneğin kaynak öncesi yapılan temizleme ve yağ sökme işlemleri sonucunda

oluşan buhardan kaynaklanır.

Page 18: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?
Page 19: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?
Page 20: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

b)Dumanlar

Baryum, Ba

Baryum oksit içeren dumanın solunması

sonucu solunum yollarında tahrişler ve

zehirlenmeler görülür. Ayrıca baş dönmesi,

solunum zorluğu, kusma, ishal, karın ağrısı,

kalp rahatsızlıkları ile yüz ve boyun kaslarında

kasılma görülebilir. Ölüm genellikle solunum ve

dolaşım yetmezliğinden meydana gelmektedir.

MAK değer: 0,5 MAK

değer: 0,5 mg/m3

Berilyum, Be

Metalik veya bileşik halindeki (örneğin berilyum

oksit) berilyum oldukça zehirli bir maddedir.

Çoğunlukla bakır alaşım1arı içinde bulunan

berilyum mesleksel akciğer hastalıklarına

neden olabilir.

MAK değer: PARPATta

bulunmamaktadır TWA=

0.002 mg /m3

Kadmiyum

oksitler

Cd

Çok zehirli bir maddedir. Korozyon koruyucu

olarak kadmiyum ile kaplı bir malzemenin

kaynak işlemi sırasında kadmiyum oksit oluşur.

Kadmiyum zehirlenmesinin belirtileri; solunum

güçlüğü, ağızda kuruluk, öksürük, göğüs ağrısı

ve vücut sıcaklığının yükselmesidir. Bu

belirtilerin bir kısmı genellikle etkilenmeyi

izleyen bir veya birkaç gün içinde görülmezler.

Karaciğer ve böbreklerin de kadmiyumdan

etkilendiği bilinmektedir.

MAK değer: 0.1 mg /m3

TWA= 0.05 mg /m3

Kalsiyum

oksitler

Ca

Kaynak işlemi sırasında oluşan kalsiyum oksit

yüksek konsantrasyonlarda mukozada

tahrişlere neden olabilir. Ancak kaynak işlemine

bağlı olarak doğrudan bir sağ1ık etkisi yoktur.

MAK değer: 5mg /m3

TWA = 2 mg/m3

Krom,

Cr

Pas1anmaz çelik gibi krom alaşımlı

ma1zemeden yapılan kaynak işlemi sonucunda

+3 ve +6 değerlikli krom oluşur ki her iki yapı

da mukoza, solunum yolları ve akciğer

üzerinde tahrişlere neden olurlar. Ayrıca vücut

sıcaklığında yükselmeler görülür. +6 değerlikli

krom kanser yapma riski yüksek olan bir

maddedir.

MAK değer: PARPAT ta

bulunmamaktadır TWA=

0.5 (krom metal ve krom

+3 bileşikleri için

Page 21: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

Bakır

Cu

Kaynak işlemi yapılan ana metal ve dolgu metalinde

bulunan bakırın kaynak dumanı yoluyla solunması

vücut sıcaklığının yükselmesine neden olabilir.

MAK değer: PARPAT

ta bulunmamaktadır

TWA= 0.2 mg / m3

Flor

F

Temel olarak kaynak elektrotlarında örtü maddesi

olarak bulunan flor bileşiklerinin kaynak işlemi

sırasında açığa çıkması ve ortam havasına yayılması

sonucu solunum yollarında tahrişler ile akut ve kronik

etkilenmeler olabilir. Havalandırmanın iyi yapılmadığı

kapalı alanlarda ortam havasında bulunan flor

konsantrasyonu izin verilen eşik değerinin üzerine

çıkabilir.

MAK değer: 0.1 ppm

TWA= 2.5 mg / m3

Demir

oksitler

Fe

Kaynak işlemi sırasında oluşan demir oksite uzun

süreli etkilenme sonucu kişilerde siderosis adı verilen

akciğer meslek hastalığı görülebilir.

MAK değer: 10mg/m3

TWA=3.5 mg /m3

Kurşun

Pb

Kurşun genel olarak kaynak dumanı içinde bulunmaz.

Ancak. yüzeyi kurşun ile kaplı malzemenin kaynak

işleminde ve/veya kurşun içeren yalıtım maddesi ile

kaplı elektrotların kullanıldığı işlemlerde metal oksit

dumanları içinde kurşun bulunabilir. Kurşun oksit

dumanlarının solunması sonucu baş ağrısı, bayılma,

adale ağrısı, kramp, kilo kaybı, iştahsızlık ile yüksek

konsantrasyonlarda anemi ve hafıza kaybı görülebilir.

MAK değer: 0,2

mg/m3 TWA=0,15

mg/m3

Page 22: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

Magnezyum

oksitler

Mg

Çelik alaşımlarında ve elektrodda bulunur.

Kaynak dumanı içinde bol miktarda bulunan

magnezyum oksit zehirli etkilere sahiptir. Mukoza

tahrişleri, baş dönmesi, kas gerilmesi, bayılma ve

unutkanlık başlıca zehirlenme belirtileridir. Metal

buharı ateşine de neden olan magnezyum oksit

sinir sistemi ve solunum yolları üzerinde de

etkilidir.

MAK değer: 1 5

mg/m3 TWA= 10

mg/m3

Molibden

Mo

Molibden içeren metal oksit dumanlarının

solunması, solunum yollarında tahrişlere neden

olur. Eşik değerinin üzerindeki

konsantrasyonlarda uzun süreli etkilenmeler

karaciğer rahatsızlıklarına neden olabilir.

MAK değer: 15mg/m3

TWA= 0.5 mg/m3

Nikel

Ni

Paslanmaz çelik parçaların kaynak işleminde

açığa çıkar. Nikel oksit metal buharı ateşine

neden olur. Kanserojendir.

MAK değer: PARPAT

ta bulunmamaktadır

TWA= 0.1 mg/m3

Çinko oksit

ZnO

Ga1vanizli parçaların kaynak işleminde çinko

oksit oluşur. Çinko oksit metal buharı ateşine

neden olur.

MAK değer: 5 mg/m3

TWA=5 mg/m3

MAK değer: Günde 8 saat içerisinde solunan havada izin verilen en yüksek

konsantrasyon. (ppm:parts per million veya mm/m3) TWA (Time Weighted Awerage): Günlük 8 saat, Haftalık 40 saatlik bir çalışma dönemi

için çalışanlar için hiçbir etki yaratmayacağı kabul edilen en yüksek konsantrasyon

(ppm:parts per million veya mg/m3) PARPAT: Parlayıcı ve patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan yerlerde ve

işlerde alınacak tedbirler hakkında tüzük (Resmi Gazete: 24.12.1973-14752)

Page 23: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

Arktan Yayılan Işınlar

Yapılan araştırmalara göre ark enerjisinin

yaklaşık % 15'i ışın halinde etrafa

yayılmaktadır. Bir kaynak arkından yayılan

ışınlar şunlardır:

• Parlak (görünen) ışınlar % 30

• Ultraviyole ışınla %10-mor ötesi

• Enfraruj ışınlar % 60-kırmızı ötesi

Bu ışınlar kaynakçının derisinin korunmamış

kısımlarında yanıklar ve tahrişler oluşturur

fakat bunların en tehlikeli etkileri gözleredir.

Page 24: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?

KORUNMA YÖNTEMLERİ

Page 25: KAYNAK NEDİR? İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN TEKLİKE OLUŞTURAN HUSUSLAR NELERDİR?