152
कɅ िीय िवालय-संगठन KENDRIYA VIDYALAYA SANGATHAN 1 देहरादून-संभाग DEHRADUN REGION अययन-साममी STUDY MATERIAL का: 12 CLASS: 12 िहंदी(कɅ ििक) HINDI (CORE) 2012-13 कɅ िीय िवालय-संगठन देहरादून-संभाग

KENDRIYA VIDYALAYA SANGATHAN DEHRADUN … · ौीमती भारती ... तुम एक अरब से अिधक भुजाओं वालीÕ में कौन-सा

  • Upload
    trananh

  • View
    249

  • Download
    10

Embed Size (px)

Citation preview

  • - KENDRIYA VIDYALAYA SANGATHAN

    1

    -

    DEHRADUN REGION

    - STUDY MATERIAL

    : 12

    CLASS: 12

    ( ) HINDI (CORE)

    2012-13

    -

    -

  • - -12, ( )

    2012-13

    : , , -, : , , -,- : , , -, - : ,, , - ... , : , , , ...,

    -, -

    -: -12, ( ) 2012-13

    , , -, -

    , , -, -

    , , , - ..., ,

    2

  • , , , ...,

    , , , ...,

    - . , , , -, , . , , , ,

    . , , , -, ...,

    , , , , ...,

    , , , ...,

    ()-

    . 302

    XII( )

    ( -) 15+5=20 - , ( , , , , -) 5+5+5+5+5=25

    - (20 20)40- - 15 100

    () 20 1- 1*5=5 2- , , , 15

    () - 25 3- ( ) 5 4- ( ) 5

    3

  • 5-() , , , 1*5=5 () ( )5 6- (- ) 5

    () - ( )(20+20)=40 7- 8 8- - | 6 9- (3+3)=6 10- - (2+2+2+2)=8 11- (3+3+3+3)=12 - 15 12- (3+3)=6 13-/ (2+2)=4 14- 5 (i) -(..... ) (ii) - (..... )(ii) (..... )

    4

  • 1

    -

    ( ) - : : ( ) :

    , | |

    . | .

    , |

    . | . -

    , | . | . - ,

    | | . - :

    , | , , | | | | , | | , ? - | | | , | -

    () ? () , ?

  • 2

    () ? () ? () -

    ? () ? () ? () - | () | () |

    () -

    , | () , | ()

    | ()

    | () |

    | () | ()

    | |

    () + () , () -

    . - : , , , , - | , , , |

  • 3

    , , , -, | , , , - , | -, , , -, | ? , ?

    : () ? () ? () - ? () - ? () , -

    ?

    () , , - | ()

    | () - -

    - | () | () |

    . - - :

    - | - |

    , |

    | , | , , |

  • 4

    , , , - |

    / |

    : ;

    . / . .

    .

    . .

    : |

    -

    . : . -: . . . : . /

  • 5

    .- . . . . . . : . . - /

    . -- : , , , , : -, - :

    - :- . -

    ( - ) .

    , - | . ( ,

    ) . ,

    | . ,

    | , (-) | | - |

    . , , , : - | -,

  • 6

    : ----- -, , | : - , | - | , | | | , | ! :-

    . -

    . -

    . - . - . - - . , -

    |

    . () : (- )

    - . :

  • 7

    . , . . - . . ,

    . ? - | - | , , - -

    . - ? |

    . ? -

    . | ( ) ( ) ( - -

    , -, , , , ) ( ) ( ) ( )

    . ? :

  • 8

    - - ?

    ?

    ?

    . ?

    . | , , , , .

    . |

    . - ? -

    . ? - |

    . ?

    . ? .

    . . |

  • 9

    ?

    , ,

    - | |

    ,

    , , , ,

    - , , , , ,

    . | . - ? , , , , , | . , , , , , , , , . - | ---- , , , , , | , | :

    . ?

    ? ?

    ?

    . ? . ? . . ? . ? . . . ? . . ?

    . ? , , (- /

  • 10

    . ?

    . |

    . , ,

    . ,

    . ? -

    . ? -

    . ,

    .

    -

    ,-,

    ) , , , - - ? , , , ? | - , , , , , , , ? , - , |

    . ?

  • 11

    .

    .

    . ? , -,

    . ? ,

    . ?

    . ?

    . ?

    . |

    ? , ? , -

    |

  • 12

    : . - ?

    ?

    . ? . , . ? .

    () () /() ()

  • 13

    ( )-

    . ? | - | - ,, |

    . - ? |

    . ?

    . ? , - |

    . - ? , , . |

    ,

    , -

    . () | -

    . - | ,

  • 14

    () . ?

    , ,

    . ?

    . .. ? .. ( )

    . ?

    . ?

    . ? ? , -,

    . - - ? -

    () : . ?

    -

    . ? .. ,

  • 15

    .

    () ( -- )

    () ( ) () ( ) () -( - ) () -( ) () ( ) () - ( ; , , )

    . ? - , , , - , ,

    . ? ( ) - - - - ,

    . - ? , ,

    . - - ? - -

    ------- ------- -------

    . ?

  • 16

    ,

    . ?

    . | ,

    . - - ? , , , ,

    . - - ?

    . - , ?

    .

    . - ? ,

    . - ? , , ,

    . ? -

    : . ? . ? . ? . ? . ? . ? . ? . ?

  • 17

    . ?

    , , , ,( ) (, )

    . - ? , , , , ,

    . ? - , |

    . | - ,

    . ? -

    ()

    . ? , , ,

    . - ? - , , , ,

  • 18

    . ?

    , . ? , . ?

    , , , , - :

    . ? -, ,

    . : - () : - () : () :

    . ? , - , , , ,

  • 19

    . ? , , - ,

    . ? - - - ,

    . ? -

    . / ? ,

    : . ? . . ? . ? . | . ? . ? . ? . ? . . ? . ?

  • 20

    . ? . ? . ?

    : . ?

    ; , , , , ,, ,

    . ? , , - -

    . ?

    . ? , ,

    . - | - ,

    . - ? , - -, , -, , , , , , -, ,

    :

  • 21

    . ? . . ? . ? . ? . ? . ?

    :

    . ? . ? . | . ? . - , ? . - | . | . | . ? . ? . ? . | . | . ? . ? . | . ? . ? . . ? . ? . ?

  • 22

    . | . ? . -

    ? . ? . | . | . ? . ? . | . - ? . ?

    ?

    . | . - ? . ? . ? . ? . ? . . . ? . ? . ? . ?

  • 23

    ()/ :

    - :

    . , |

    . | . , | . | . , - | . , , , | . |

    : | | - | | | , , - | | | - | -, , - | , , , , , , , | | - - - | -

    :

  • 24

    , - ,

    / / : - | | , | - / | :

    , , | / | | | | -, , | | | | | | | | | |

    - . - . . . .

    . - :

  • 25

    | | : | | - + = | , | , | | , |

    . |

    . - - | |

    . -, | . ,

    | .

    | . - |

    : :

    , | | | | - | | - | - |-------------------------------

  • 26

    : - -

  • 27

    -

    - ( )

    :- - * =

    :- - -*=

    :-- -*=

    - :-

    , , .

    ( ) % .

    : -, , . - .

    - . -

    . - ,

    . - -

    .

  • 28

    | .

  • 29

    1 :

    - -

    :-

    .

    . , , . , .

    .

    - . .

    , , .

    - - --

    -

    1 - ,

    ,

    ,

    .

    :- - ?

  • 30

    :- -

    :- ?

    :-

    :- ? . ?

    :-

    :- ?

    :- -

    -

    - ,

    ,

    ,

    :- |

    :--

    :- :-

    :-

    :- |

    :- -

  • 31

    -

    -

    :- -- ?

    :- -

    :- - ?

    :-

    :- ?

    :- ,

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    :-

    :-

  • 32

    -

    -

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    :- ?

  • 33

    :-

    2

    , | | .

    -

    -

  • 34

    :- -

    |

    :- :-

    :--

    :- |

    :- - -

    :- |

    :- : ,

    3

    -

  • 35

    -

    ,

    ?

    :- |

    :- :-

    :-

    : - |

    |

    :- ,

    :- ?

    :- |

  • 36

    3

    -

    :- ?

    :- :- |

    :- |

    :- ?

    :-

    :-

    :-

    :- -. ?

    :- - . - . -

    -

  • 37

    - ,

    , -

    !

    !

    !

    ,

    ,

  • 38

    ?

    :- |

    :- :-

    /

    |

    :-

    / :-

    :- |

    :-

  • 39

    -

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    ,

    :- ?

    :-

    :-

    :- ,

    :

    --

  • 40

    ?

    ?

    :- - |

    :-

    :- |

    :- |

    :- ?

    ? ?

    :- |

    --

    :- |

  • 41

    :- - :- , , ,

    :-

    :--

    :- |

    :- -

    :

    -

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    :- ?

  • 42

    :-

    :-

    :-

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    :- ?

    :- | |

    :-

    :-

    5

  • 43

    |

    |

    |- , , , - | - |

    | | | | , |

    !

    -

    ;

    |

  • 44

    , ,

    , -

    - !

    :- |

    :- -

    :- , |

    :- , , , |

    :- ?

    :- |: |

  • 45

    --

    ,

    ,

    ?

    ,

    -

    |

    :- |

    :- - ,

    -

    :- ?

    ? - - |

    :- ?-

    ? -,

    :- |

  • 46

    5

    -

    :- ? :-

    |

    :- ?

    :- , , , , , : |

    :-

    :- , | |

    :- -

    :-

    :- ?

  • 47

    :- ,

    6.

    - ,

    :, , :- , , , ,

    --

    ( )

  • 48

    |

    .....

    |

    :- ?

    :- ,

    :- ?

    :- ,

    :- .... |

    :- | : |

    :- ?

    |

    --

    :-

  • 49

    :-

    :-

    :- :-

    :-

    -

    :- ?

    :- | | | , |: : |

  • 50

    | | | :-

    ( )

    , | ? |

    :- | - |: | | |

    7.

    | | - () - | , -

  • 51

    -

    --

    -

    -

    -

    ,

    , , ,

    , !

    ,

    ,

  • 52

    - |

    - ,

    ,

    - |

    :- ? ?

    :- - .

    :- ?

    :-

    :- - ?

    :-

    :- ?

    :-

  • 53

    --

    -

    ,

    |

    :- ,

    :- - , - ,

    :- - |

    :-

    :- ?

    :- :

    -

    :- ?

    :- - | ,

  • 54

    | |

    :- - |

    :- , | | | |

    :- ?

    :- | , |

    :- ?

    :- | : | | |

    :- , ?

    :- , | | |

    :- |

    :- - , |

    :- ?

  • 55

    :- | ,

    :- ?

    :- , - | | | |

  • 56

    8

    -

    , ...... ! , | , , !

    ,

    - , | |

  • 57

    , , - .... - - ; , ; |

    ) ...) , - , |

    --

  • 58

    :- - ?

    :- - - , | |

    :- ?

    :- -

    | | ,, | | |

    :- ?

  • 59

    :- , : : |

    :- ?

    :- , |

  • 60

    --

    :- |

    :- -

    -

    -

    -

    :- |

    :-

    :- ?

    :- , |

    --

    , - ,, ,, , ,, ,| , , , |

    , , , |

    , |

  • 61

    :- ?

    :-

    :- |

    :- 31. 31 16 15

    :-

    .

    , - ,, ,,

    , ,, ,|

    .

    .

    -

    -

    :- ? ?

    :-

    :- ?

    :- .

    :- ?

    :-

  • 62

    :- ?

    :-

    :-

    :-

    :- ?

    :-

    -

    :- ?

    :-

    :- ?

    :-

    :-

    :- .

    :- ?

  • 63

    :-

    9

    |

    | , () |

    - |

    ,

  • 64

    , -

    --

    -

    -

    :- ? ?

    :-

    :- - |

    :- - - , | | | |

    :- ?

    :- |

    :- ?

    :- ( ) |

  • 65

    --

    -

    :- |

    :- | | - |

    :- |

    :- - - | |

    - , |

    - | , , | | |

    :- - |

    :-

    ,

  • 66

    | , , , |

    -

    :- ?

    :-

    :- , , , |

    :- :- |

    :- , - ?

    :- | , , , |

    ?

    :- , | |

    --

  • 67

    - |

    :- ?

    : ! |

    :- ?

    :- |- | |

    :- - |

    :- | | |

    :- - |

    :- - | :() |

    --

    |

    | :- |

    :- .

  • 68

    . , , | . :- - |

    :- | , |

    :- |

    :- | |

    -

    :- |

    :- |

    :- ?

    :- , - , | |

    :- ?

    :- | , -

    |

    :- - - -

  • 69

    - , |

    , |

    :- ?

    :- -

    :- |

    :-

    :- ?

    :- -

    :() |

    :-

    :-

    :-

    :- - |

    :- ?

    ,- ,

  • 70

    |

    :- ?

    :-

    :- ?

    :- ?

    :-

    10

    ( )

    , - , , ( )

  • 71

    - , - - - , - |

    , - -

    ( )

    --

    ,

    |

  • 72

    : ; ,

    |

    ?

    :-

    ?

    :- ?

    ?

    :- ?

    - |

    :- - , -

    --

    ,

    ,

    ,

    |

  • 73

    |

    ;-

    -

    , , - |

    :-

    -

    -

    ?

    :-

    ?

    :- -

  • 74

    :-

    , , ( )

    -

    , , , |

    , - --

    - , |

    , |

    |

    - | |

    :- ?

    :- |

    :- ?

    :- , ,

  • 75

    :-

    ,

    | - |

    :- | |

    |- ?

    :- | |

    --

    |

    :-

    - , , ,

    |

    :- - ,

    - |

    :- |

    :-

    -

    :- ?

  • 76

    :- |

    :- ?

    :- | | |

  • 77

    -, -

    - - , (*=) |

    - - , (*=) |

    1. - | 2. ,, | :

    | 3. | 4. , -

    - |

    5. - - | , |

    6. - , |

    11 -

    -

    - , | | | , | | | , , |

  • 78

    | | , , - , | - | | - - , , | | , | | - | , | - - , -, | , - | - | ,

    - , |

    1- , ?

    - , | ,

    2- ?

    - , | : |

  • 79

    3- ?

    - -

    - , , -

    - , ,

    - , -

    4- - |

    - | | , | | - - - -

    5- |

    , | | | |

    6- - |

    , | | - - | | | |

  • 80

    7- - |

    | | - , | - ?

    8- , ?

    - -

    1- 2- 3- () 4- 5- -

    6- 7-

    8-

    9- ?

    - - , ,

    10-

    - -

  • 81

    11-

    - - -

    1. - -

    2. - -

    3. 12 - -

    - |

    -

    13- ?

    - -

    1. - 2. 3. 4.

    -

    , , ,

  • 82

    ,

    , ,

    () ?

    - ,

    () ?

    - , , - |

    () ?

    - - | -

    () ?

    - |

  • 83

    12 -

    -

    - - | , | | | | | | , | , - | - | , , -,

    - , ?

    - -

    - , ?

    - - , -

    -

  • 84

    - -

    - ,

    -

    - , , ?

    -

    - , ?

    - , | | , ,

    - ?

    - , ,

    _ |

    -

    ( ) -

  • 85

    -

    7- ?

    - , -

    - -

    , , , , , - , ?

    , , , ,

    -1 ?

    - | |

  • 86

    -2 ?

    - ,

    -3 ?

    -

    -4 ?

    - , ,

    13

    -

    - , - - | , - - | - | , | | - ? | | | | , | , , , |

  • 87

    ? ? |

    1- - ?

    - -, , -

    2- - , ?

    - , ?

    3- ?

    - - -

    1- - 2- - -

    |

    3- -

    4- -

    4- ?

    - , | , , - | - ,

  • 88

    , - , |

    4- , ?

    - -

    1. ? 2. ? 3. , ?

    4. , ?

    5. ?

    -

    -, - - , , , , | | , - | - , - - |

  • 89

    - ? - | - | , | | | - ? - | , - | | - ? - - | -, , | - | - , | , , |

    14

    - | - | | |

  • 90

    | | - | | | | , ,

    | | | | | - |

    , , ?

    1- ?

    - - | | - | | | , | |

    2- ?

    - | |

  • 91

    , - , -

    3- ?

    - | , | |

    4- ?

    - , -

    5- ?

    - | |

    6- -

    - -

    , | | | , |

  • 92

    , - -

    | | | | | | | , | |

    () ? | | |

    () ? | | |

    () ? -, |

    () ? , | | |

  • 93

    15

    -

    | - - | | | , | | | | |

    - ?

    - |

    - | - - | , |

    | | | | , | | |

    - |

  • 94

    - - - -, , | | | , |

    // ?

    - // - -

    |

    - -

    - -

    ( )

    .......................................... |

    ()- ?

    - - , | , |

    ()- ?

  • 95

    - | | , | |

    ()- ?

    , |

    ()- ?

    | : |

    16

    -

    -- | | - - | , ,

    1- ?

    - - , |

    - , - |

  • 96

    - () |

    - ?

    - | | , |

    - |

    - - - - - -

    - |

    , , | | | | |

  • 97

    -

    - ( )

    ........................... |

    () ?

    - |

    () - , ?

    - , | , , |

    () ? - |

    () ? - , , , |

    17

    , - , , , - | , | | -, , -, - , ? ,

  • 98

    1- ?

    - | | , , , |

    - () ?

    - - | | | | |

    - ?

    - , | - | | , |

    - ?

    - | | , | ( ) , |

    - |

    - , , , , , , |

  • 99

    |

    -

    - ( )

    .............................................................................................................. |

    () ? - , | - | |

    () ? - - - - |

    () , ? , | |

    () ? , | : |

    18- -

    |

  • 100

    - | | , |

    1- - ?

    - | - | - | - | - | - |

    | | |

    - ?

    : -

    - - -

    | : - |

    - ?

  • 101

    , , , ,

    -

    - ( ) ....................................................................................................................... | - ?

    : | | - |

    - - |

    - - , | - | - - , , |

    ?

    : | | : - ?

    : , , - |

  • 102

    - -2

    - -

    . | - * =

    . |

    . | * =

    . , | . | ,

    | . | . | . |

    1

    - | | , | | , |

    , , | |

  • 103

    | , | . . . | , | | | , |

    , | , | , , , | |

    -

    . - ?

    , , , - -

  • 104

    ,

    -

    . , , ?

    - ,

    .

    , ,

    .

    -

  • 105

    . | -

    -

    .

    - --

    . - ?

    - 1. ,

    2. ,

    . ,

    . |

    . - ? ? ?

    , , -

    . ?

    - , - |

  • 106

    , - | ?

    . , ?

    ,

    .

    1. | |

    2. - | , , | | | |

    3. - | |

  • 107

    . - | - |

    . ?

    ,

    . - - ?

    -

    . ?

    -

    .

    - ,

    . ?

    ,

    . - , ?

    : , , ,

  • 108

    . - - ?

    - - ) | ) |

    ) |

    - ) , ) , ,

    ) |

    . ( ) ?

    , ,-

    -

    . ?

    , , ,

    . ?

    - , -

    -:

    1. ?

    2. ?

    3. - ?

  • 109

    4. ?

    5. ? ?

    6. -

    . ?

    2 :

    | , | | | | | - - |

    | | , | | | | - | | | | | | | | - |

    -

    . -

  • 110

    1. | | |

    2. | | |

    3. | | |

    . ?

    |

    | , - , , | | |

    .

    | , | , | , |

    .

    ?

    1. - | |

  • 111

    2. - | | | |

    3. | | , |

    . - | , | - | |

    . , ? ?

    | , , , ,

    .

    | | | |

    . ?

    .

  • 112

    , , , -

    . - ?

    ,

    . ?

    | ,-

    . - ?

    - - , - -

    -:

  • 113

    . , , ?

    . ?

    . ?

    . ?

    . ?

    3 :

    - - | -- | - |- |- | |- | | , , -, , | , , , |

    | | | | | | -, , , , |

    | | - | | -, , - ,

  • 114

    ,, | - |

    . , | ?

    - , , , , , - ,,,,-,- | , , , - , , -,

    . - ?

    , , , - ,

  • 115

    . - , , ?

    - - - ?, ?, , , - , , ,

    . - ?

    - | - | - - | -

    . - - |

  • 116

    - - , | | |

    . -

    - | ,, - |

    . - ? - ?

    , , , 1922

    -

    . ?

    1. , 2. ,

    3. , 4.

    .- - ?

    1. 2. 3.

    .

  • 117

    -1. , , 2. , 3.

    - , , |

    . ?- ?

    150 , | |- - | | -

    -:

    . -

    . - -

    . | - ? ?

    .- - ?

    . ?

    .-

    . - - ?

  • 118

    . ? ?

    . ?

    --------------------------------------------------------------------------------------------------

    4 : :

    | | | - | | () | | -, , | || | | - |

    , , , , - | - . , , |

    - . ,

  • 119

    , | , - , , , , |

    , | - . - , , - , , |

    , , , , , , , , , , , - , , -, |

    . ,

    - -

    , - - -, , , , | , - - , , , , , ,

  • 120

    , - -

    . , -

    | - - | ( ) | | | - , , -

    . ? ? ?

    :. (1939-1945) | |

    . .

  • 121

    .- - -

    - | | | ,

    . . ? ?

    | ( ) | | . - , ( ) , , | |

    |

  • 122

    . ? ? ?

    -:

    . , | , .... | ?

    . ?

    . ?

    . ?

    . | |

    . , ?

  • 123

    - :

    : ( ) : :

    . :

    - | - | | | | | - | , , , | | , | () ? () ? () ? () ? () ? () | () |

    . : *= , , ? ? ,

  • 124

    ! , , , , , , ! ! ! () ? () ,

    ? () ? () ? () |

    . : () - () : () ()

    . () - |

    . () -

    (i) ? ?(ii)

    ?(iii) (iv) | (v) ?

    ()

  • 125

    .

    . - *

    ,

    ?

    ? ?

    ? . *=

    = , , , , - , , () - () ? ( )

    ()

    -, , , , ,, , , , , - , , - , ||

    () ? () ? () ? ()

  • 126

    !

    ? () | () ?

    ?

    .

    .

    , --

    | ? ?

    () () ?

    | ()

    , () () () -

    *= () - ?

    ? () () *= | | , | | , - | - | | , | () ()

    ?

  • 127

    , ?

    ? -

    ? ?

    ?

    *=

    | , | , | , | | | | ? | , , | | , , | , - , () ? () ()

    | () ?

    . *= () ()

    ? ()

    ? () ()

    ?

    . ()

  • 128

    ?

    -

    ) ..

    . -

    () ,

    () . -*=

    () - - ?

    () (

  • 129

    -- :

    - ()

    :3 -100

    :

    |

    15

    -

    -1. :- (1*5=5)

    !

    !

    -

  • 130

    !

    ,

    () (1) () ? (1) () ? (1) () ? (1) () ? (1)

    -2. : (15)

    - , , : -

    : , , : - - ,

  • 131

    ;

    - - , , - - , -

    1. ? (2) 2. ? (2) 3. -? (2) 4. --? (2) 5. ?(2) 6. ? (1) 7. ? (1) 8. (1) 9. - (1) 10. (1)

    -

    -3. - (5) () : () ()

    () -

  • 132

    -4. - , (5)

    - ,- , ,

    -5. () - () ?

    (1) () ?

    (1) () ?

    (1) ()

    (1) (.) (1)

    () (5)

    ()

    ()

    -6. 150 (5)

  • 133

  • 134

    - -7. -

    (*4=8)

    ,

    ,

    , ,

    , , ,

    , ?

    , , !

    ,

    , !

    () ? (2)

    () - - ? (2)

    () , , ! ? (2)

    () ? (2)

    , ,,

    ,

    ,

    , ?

    , ,

  • 135

    , !

    - , !

    -

    () ? ()

    () ? (2)

    () ? (2)

    ()? (2)

    -8. : (*3=6)

    ( )

    () -

    ()

    ()

  • 136

    -

    () -

    ()

    ()

    -9. - (3+3) () ? () - , ?

    ()

    -10. -- (*4=8)

    , , , ! , ,

    () ?

  • 137

    ()

    () ?

    () ?

    - , - , ,, , , -

    () ?

    () ?

    () ?

    () ?

    -11. - (*3=12)

    () ?

    ()- ?

  • 138

    () , ?

    () -

    (.) () ?

    -12. - (3+3=6) () ,

    , ? () - () , ?

    -13 - (2+2=4)

    () ?

    () ?

    () 13, 1944 ?

    -14 - (5)

    - - - - ?

  • 139

    --

    ()

    -

    - 3 -100

    - - ,

    -

    0-1 -

    -

    -

    ,

    ,,,

    -

    ) 1

  • 140

    ) ? 1

    ) ? 1 ) ? 1 ) 1 0-2

    -, , ,

    ) ? ? 2

    ) ? 2

    ) ? 2

    ) ? 2

    ) ?2

  • 141

    ) 1

    )

    , 1

    )

    1

    ) -

    , 1

    -

    0-3

    5

    0-4 - 5

    )

    )

    ) :

    )

    0-5()

    : 5

  • 142

    ) - 1

    ) ?

    ) ?

    () - ?

    () ?

    () ?

    0-6

    5

    -

    0-7

    ,

    ,

    -

    -

  • 143

    () ?

    () ?

    ()

    () ?

    0-8

    - ? 2

    ()

    () ?

    () - ?

  • 144

    () ?

    ()

    ()

    0-9 - 3

    () ?

    () , ?

    () ?

    0-10 - 2

    , - ?

    () ? ?

    () ?

    () ?

    () ?

  • 145

    - , ? , ? ! , ? ? ?! ? ? , , , ,

    () ?

    () ?

    () ?

    () ?

    0-11 - 3

    () ? - ?

    () ? ,, ?

    () ?

    () ?

    () ?

    0-12 3

    ()

  • 146

    ()

    ()

    0-13 ,

    -- 5

    0-14 2

    ()

    () -

    ) ?

  • 147

    1. www.download.com 2. www.google.com 3. www.foldermarker.com 4. www.webdunia.com 5. www.holy-statues.com 6. www.hindinest.com 7. www.anubhuti-hindi.org 8. www.abhivyakti-hindi.org 9. http://wwwsamvedan.blogspot.com 10. http://www.indianrail.gov.in/index.html 11. www.rachanakar.blogspot.com 12. www.computechpub.com 13. www.desktopvidep.about.com 14. www.technorati.com 15. www.sahityakunj.net 16. www.teachersdomain.org 17. www.thisismyindia.com 18. www.mathforum.org 19. www.nirantar.org 20. www.blogger.com 21. www.hindiwriter.org 22. www.bbc.co.uk/hindi 23. www.sakshat.ac.in 24. www.sakshat.ignou.ac.in 25. www.incometaxindia.gov.in 26. www.pitra.com 27. www.education-world.com 28. www.guru.net.edu 29. www.kidsites.org 30. www.bartleyby.com(Eng lit.2 lac passages +22thousand quotations) 31. www.newdelhi.usembassy.gov 32. [email protected] 33. www.dilkedarmiyan.blogspot.com 34. www.south-asia.com/embassy-India 35. www.careerlauncher.com 36. www.rajbhasha.nic.in 37. www.hunkinsexperiments.com 38. www.presidentofindia.nic.in 39. www.freetranslation.com 40. http://www.kavitakosh.org/ 41. http://www.udanti.com/ 42. www.lekhni.net 43. http://hindihaiku.wordpress.com/ 44. http://trivenni.blogspot.com/ 45. www.kathakram.in 46. http://www.garbhanal.com/ 47. http://yugchetna.blogspot.com/

    http://www.download.com/http://www.google.com/http://www.foldermarker.com/http://www.webdunia.com/http://www.holy-statues.com/http://www.hindinest.com/http://www.anubhuti-hindi.org/http://www.abhivyakti-hindi.org/http://wwwsamvedan.blogspot.com/http://www.indianrail.gov.in/index.htmlhttp://www.rachanakar.blogspot.com/http://www.computechpub.com/http://www.desktopvidep.about.com/http://www.technorati.com/http://www.sahityakunj.net/http://www.teachersdomain.org/http://www.thisismyindia.com/http://www.mathforum.org/http://www.nirantar.org/http://www.blogger.com/http://www.hindiwriter.org/http://www.bbc.co.uk/hindihttp://www.sakshat.ac.in/http://www.sakshat.ignou.ac.in/http://www.incometaxindia.gov.in/http://www.pitra.com/http://www.education-world.com/http://www.guru.net.edu/http://www.kidsites.org/http://www.newdelhi.usembassy.gov/mailto:[email protected]://www.dilkedarmiyan.blogspot.com/http://www.south-asia.com/embassy-Indiahttp://www.careerlauncher.com/http://www.rajbhasha.nic.in/http://www.hunkinsexperiments.com/http://www.presidentofindia.nic.in/http://www.freetranslation.com/http://www.kavitakosh.org/http://www.udanti.com/http://www.lekhni.net/http://hindihaiku.wordpress.com/http://trivenni.blogspot.com/http://www.kathakram.in/http://www.garbhanal.com/http://yugchetna.blogspot.com/

  • 148

    48. http://lamhon-ka-safar.blogspot.com/ 49. http://aviramsahitya.blogspot.com/ 50. http://www.hindisamay.com/

    http://lamhon-ka-safar.blogspot.com/http://aviramsahitya.blogspot.com/http://www.hindisamay.com/

    /ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 150 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true /GrayImageFilter /JPXEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG2000 /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile (None) /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName (http://www.color.org) /PDFXTrapped /False

    /CreateJDFFile false /SyntheticBoldness 1.000000 /Description >>> setdistillerparams> setpagedevice