JA

AR

GA

NG

11

- M

AA

RT

20

14

KENNISMAGAZINE VOOR DE INDUSTRIËLE MARKT

veiligheid

Training redundante besturingssystemen

Meer inzicht envertrouwen 28

INZICHTEN

VERTROUWEN

Cultuur en het nieuwe

veiligheidsdenkenVeiligheidNiet zo ingewikkeld

Een ongeluk zit in een klein hoekje. Zoals in de foodindustrie waar

micro-organismes in die hoekjes, gleufjes en gaatjes kruipen op

pagina 10 van deze Signaal. Gelukkig is Nederland koploper in

voedselveiligheid. Brede toepassing van veiligheidskennis zorgt

daarom niet alleen voor betrouwbaar eten en drinken, maar ook

voor toonaangevende posities van Nederlandse machinebouwers.

Dat onderstrepen TLS en Matco. Zij stellen op pagina 14 zelfs dat de

extra veiligheid van hun palletwikkelaars, samen met hun eigen

kennis van veiligheid, vaak de doorslag geeft in de verkoop van

hun machines.

De beste stuurlui staan aan wal. Maar wij niet. Wij vinden - net als u -

dat voorkomen beter is dan genezen. Daarom komen we graag bij

u aan boord voor uw veiligheid, zoals Carl Welling bij scheepswerf

Slob op pagina 8. Voor Slob is toepassing van de juiste persoonlijke

beschermingsmiddelen geen luxe. Carl maakt trouwens deel uit

van de jury van de Safety Maintenance Award Benelux die op

27 maart op de beurzen Maintenance en Pumps & Valves in Antwerpen

wordt uitgereikt.

itsme Industrial Automation biedt u het zelf ontwikkelde trainings-

programma Machineveiligheid op pagina 12. Of kiest u voor een

training op maat die zorgt voor veiligheid door redundantie,

zoals energiebedrijf EEW uit Delfzijl deed op pagina 18? En komt

u ook naar onze TIA Portal Roadshow? Van 18 tot en met 28 maart

kunt u hands on kennis maken met Advanced Safety V12 binnen

TIA Portal V13. Een veilig gevoel. Kijk op itsme.eu voor de data en we

zien u graag in Groningen, Apeldoorn, Sliedrecht of Venlo!

Henk Oude Brunink

VOORWOORDWaar gehakt wordt vallen spaanders. En dat gebeurt

veel in werkend Nederland. Het CBS definieert een

arbeidsongeval als ‘een ongeval of een voorval tijdens

het werk, waardoor de werknemer lichamelijk letsel of

geestelijke schade heeft opgelopen’. Volgens datzelfde

CBS liepen in 2012 maar liefst 478 duizend werknemers

zulke schade op. Bijna de helft van die werknemers

verzuimde hierdoor tenminste één dag. Bij een

derde duurde het ziekteverzuim vier dagen of langer.

Arbeidsongevallen leiden dus, naast persoonlijk leed,

ook tot kosten voor werkgevers en de maatschappij.

28Cultuur en het nieuwe

veiligheidsdenken

004

014Veiligheid?

Niet zo ingewikkeld

PBM op de scheepswerf veiligheid overal

008

Cultuur en het nieuwe veiligheidsdenken

PBM op de scheepswerf: veiligheid overal

Het belang van hygiënische reiniging voor voedselveiligheidschoon, schoner, schoonst

Machineveiligheid zeker weten

Veiligheid? Niet zo ingewikkeld

Wat is acceptabel?

Training redundante besturingssystemenMeer inzicht en vertrouwen

Veiligheid voldoet u aan de norm?

Een veilige industriële omgeving scheppen

Cursusnieuws

004

008

010

0 1 2

014

0 1 6

018

020

0 2 1

022

023

024

025

026

027

028

029

030

031

Nieuwe cursussen

Een nieuw tijdperk voor verlichting NJ700 LED

MachineveiligheidstoepassingenSiemens introduceert SIRIUS failsafe motorstarters

Nieuwe I/O-modulen uitgebreide functionaliteit in het SafetyBridge-systeem

Honeywell safety products

Versimpeling aanbod noodknoppen

Betere verlichting, betere prestaties

MCB 140 of MCB 150 veiligheidsoptie verhoogt de veiligheid

ABB Jokab Safety veiligheidssystemenInnovatieve producten en oplossingen voor machineveiligheid

004

De Nederlandse Vereniging voor Veiligheids-

kunde deelt haar aandachtsgebied op in vijf

domeinen: externe veiligheid, arbeidsveilig-

heid, transportveiligheid, zorgveiligheid en

sociale veiligheid. Ons Google-resultaat gaat

voornamelijk over de eerste twee en de laatste.

Zorgveiligheid en sociale veiligheid zijn

trouwens twee betrekkelijk nieuwe gebieden.

Veiligheidskunde houdt zich traditioneel

vooral bezig met arbeidsveiligheid.

Arbeidsveiligheid is al honderd jaar onderwerp

van studie. Het lijkt er op dat zowel oorzaken

als maatregelen om de arbeidsveiligheid te

beheersen zich afwisselend richtten op de

mens of op zijn omgeving. Werden ongevallen

aanvankelijk gezien als ‘Acts of God’

(omgeving), daarna deed de ‘accident-prone

Cultuur en het nieuwe veiligheidsdenkenVeiligheid googlen, moet u maar eens doen.

Wat eerste indrukken: borden (waarschuwingsborden),

slogans (‘Safety first’, ‘Veilig is hier heilig’, ‘Voor alles

veiligheid’), cartoons (vaak met onhandige ‘bouwvakkers’),

foto’s van beveiligingscamera’s (‘Voor uw veiligheid…

U wordt gefilmd’), persoonlijke beschermingsmiddelen

(vooral veel helmen, maar ook schoenen en brillen),

politie (blauw). Veiligheid is alomtegenwoordig.

005

individual’ (mens) zijn intrede. Maatregelen

als training (mens), ergonomie (omgeving) en

persoonlijke beschermingsmiddelen (mens)

werden ingevoerd om arbeidsongevallen

terug te dringen. Met enig succes, want het

aantal arbeidsongevallen daalt gedurende

decennia. Althans, in West-Europa en de

Angelsaksische landen. Acts of God doen

zich elders ter wereld nog dagelijks voor en

de accident prone individual is daar ook nog

steeds actief.

Veiligheid, maar hoe zit het nu met risico?

Veiligheid en risico zijn niet los van elkaar te zien

en zijn in sommige opzichten complementair.

Veiligheid gaat over het hier-en-nu, risico over

mogelijke gebeurtenissen in een onzekere

toekomst. Interessant genoeg hebben beide

begrippen een subjectieve kant, een kant

van beleving. Toch wordt het begrip risico

vaker geassocieerd met een meer objectieve,

want cijfermatige, wereld. Foutenbomen,

plaatsgebonden risico, groepsrisico en faal-

kansen, het zijn allemaal begrippen uit de

kwantitatieve risicoanalyse of QRA. Veiligheid

heeft niet echt een kwantitatieve kant, of het

moet risico of het aantal ongevallen zijn.

Het veiligheidsdenken, zo noem ik het maar

even voor het gemak, is de laatste jaren

steeds geavanceerder geworden. In de

jaren 70 deed de eerste veiligheidsaudit zijn

intrede, een doorlichting van het veiligheids-

management systeem (VMS) geïnitieerd door

Amerikaanse verzekeraars (arbeidsveiligheid

is een particuliere aangelegenheid in de VS).

Zowel audits als VMS zijn nu niet meer weg

te denken uit het veiligheidsdenken. Veilig-

heidsmanagement en geïntegreerde manage-

mentsystemen zijn ‘in’; de almaar lerende

organisatie waarin incidenten ‘cadeautjes’ zijn.

Grote ongevallen waren vaak aanleiding om

het veiligheidsdenken grondig te herzien.

Zo leidde het ongeval op het olieproductie-

platform Piper Alpha in 1988 tot een nadruk

op veiligheidsmanagementsystemen, het

bijna-ongeval in de kerncentrale van

Harrisburg in 1979 tot meer aandacht

voor het ontwerp van bedieningspanelen

(ergonomie) en de kernramp in Tsjernobyl

in 1986 tot een grote belangstelling voor het

begrip veiligheids cultuur.

Cultuur en het nieuwe veiligheidsdenken

Frank Guldenmund werkt bij de Safety &

Security Science Group van de Technische

Universiteit Delft. Hij heeft diverse weten­

schappelijke en professionele artikelen over

veiligheidscultuur gepubliceerd en promo­

veerde in 2010 cum laude op dit onderwerp

met het proefschrift ‘Understanding

and exploring safety culture’. Sinds eind

2012 maakt hij deel uit van het bestuur

van de Nederlandse Vereniging voor

Veiligheidskunde en beheert daar onder

andere de portefeuille Wetenschap.Frank Guldenmund (Dirk Jansen Photography)

006

VERSTERKENOPLEIDENFORMALISERENUITWISSELENBETEKENISGEVEN

Cultuurkenmerken

Ook het woord ‘complexiteit’ valt steeds

vaker, alle management systemen ten spijt.

Want het wordt alsmaar complexer en

veiligheid dient gewogen te worden naast

andere belangen als productie, winstgevend-

heid en concurrentiepositie.

Organisaties worden steeds meer beschouwd

als complexe systemen. Complexe adaptieve

systemen wel te verstaan. Het ‘gedrag’ van

een complex systeem kan niet gereduceerd

worden tot de som van de gedragingen

van de individuele componenten van het

systeem. De actoren binnen zo’n systeem

kunnen met een zekere vrijheid hun acties

kiezen en beïnvloeden daarmee hun eigen

omstandigheden en die van anderen op een

manier die vaak niet volledig te voorspellen

valt. Vandaar dat het systeem niet samenvalt

met de som der delen (actoren) maar veel meer

dan dat behelst. De actoren opereren vanuit

een gemeenschappelijke basis die bestaat uit,

onder andere, gemeenschappelijke belangen

of doelen, kennis, historie en wereldbeelden.

Een groot deel van deze gemeenschappelijke

basis zouden wij de organisatiecultuur kunnen

noemen.

De organisatiecultuur is een object van studie

sinds de 80-er jaren. In die tijd verschenen de

eerste boeken over dit onderwerp. In de VS

ging men op zoek naar ‘excellente culturen’

en vergeleek daarbij succesvolle bedrijven

met minder succesvolle. Op grond hiervan

hoopten zij de werkzame bestanddelen in de

organisatiecultuur te kunnen identificeren,

‘The way we do things around here’. Ook keek

men nadrukkelijk naar Japan, waar alles voor de

wind leek te gaan. 'Wat hebben die Japanners

toch dat wij niet hebben', vroeg men zich

toen af. In het licht van de gebeurtenissen in

Fukushima denkt men daar inmiddels wel wat

anders over.

Organisatiecultuur werd destijds beschouwd

als een kneedbaar begrip. Kneedbaar door

de managers van de organisatie. Het is niet

verwonderlijk dat cultuurbobo Edgar Schein

een relatie legt tussen het creëren van een

organisatiecultuur en het hersenspoelen

van Amerikaanse krijgsgevangenen in de

Koreaanse oorlog. Iedereen met een gezin

weet dat je een groep, hoe klein ook, niet

volledig naar je hand kunt zetten en dat er altijd

sprake is van een compromis dat voor niemand

ideaal is. Daarom propageer ik tegenwoordig

het ‘ontwikkelingsmodel van cultuur’ en

maak gebruik van het sociaal constructivisme,

een wetenschapsopvatting die stelt dat

mensen hun eigen werkelijkheid scheppen.

‘Tuurlijk is dat zo, zullen velen beamen.

In deze opvatting is cultuur het product

van onderlinge afstemming en afspraken,

formeel of informeel, tussen de mensen in een

groep. Voor veiligheid is dit bijzonder relevant,

want veiligheid is niet ‘iets’ dat je kunt zien.

Je zult met elkaar overeen moeten komen wat

veilig is en wat niet, wat aanvaardbare risico’s

zijn en wat niet, wat juist is en wat onjuist.

Het ontwikkelingsmodel van cultuur bestaat

uit vijf stappen: betekenisgeven, uitwisselen,

formaliseren, opleiden en versterken.

Alles begint met betekenisgeven. Mensen

observeren hun omgeving, interpreteren de

zaken of situaties die zij hierin waarnemen,

kennen eigenschappen toe aan zaken, aan

mensen.

Maar mensen werken doorgaans niet alleen,

zij moeten samenwerken, uitwisselen.

Samenwerking dwingt om concessies te doen,

concessies aan persoonlijke interpretaties.

En het werkt een stuk gemakkelijker als

iedereen op dezelfde manier naar de wereld

kijkt en dezelfde betekenissen hanteert.

Als mensen dat maar lang genoeg zo met

elkaar doen, dan kunnen zij het op den duur

niet anders meer zien, of het niet anders

meer doen, want het werkt nu eenmaal en ze

hebben er succes mee. ‘This is the way we do

things around here’.

007

Als alles op elkaar is afgestemd dan breekt de

fase van formaliseren aan. Dit klinkt misschien

gewichtig maar formaliseren kan ook heel

informeel gebeuren. Het komt erop neer dat

mensen als groep een bepaalde zienswijze,

een bepaalde werkwijze als de juiste aan-

vaarden, de enige juiste. In opleidingen of

trainingen dragen mensen deze zienswijzen

of werkwijzen vervolgens aan elkaar over.

Dit kan wederom formeel en informeel

gebeuren. In het laatste geval spreekt men

van enculturatie.

Tenslotte vindt de versterking van de

gezamenlijke zienswijze of werkwijze plaats

door deze te bekrachtigen of corrigerend

op te treden als dat nodig is. ‘Hé, wat doe

je nou? Zo hebben we dat toch niet met

elkaar afgesproken!’ De cultuurcirkel is rond.

Met versterkte zienswijzen en werkwijzen

treden mensen de wereld andermaal tegemoet

en geven er betekenis aan.

Veiligheidscultuur is nog steeds ‘in’ en velen

staren zich blind op een ladder, de cultuur-

ladder van veiligheid. Het is een prachtige

metafoor, een ladder die tot in de wolken

reikt. Waar bevinden wij ons nu en hoe

komen we een treetje hoger? De werkelijk-

heid is een stuk weerbarstiger. Zoals gezegd,

een cultuur is het resultaat van ervaringen,

van overeenstemming, van vallen en opstaan.

Niet het beoogde resultaat van bedoelde

acties, de visie van een bevlogen leider. Het is

iets dat werkt, soms niet meer dan dat.

Wat bevindt zich in de wolken aan het einde

van de ladder? Eigenlijk een soort ‘anti-

cultuur’, de hoog-betrouwbare organisatie

waar diversiteit juist het streven is. Als alle

neuzen dezelfde kant op staan, dan missen

we de ‘zwakke signalen’, de voorbodes van

onheil, rampen. Zo moesten de luchtfilters in

de Davis-Besse kerncentrale in Ohio om de dag

vervangen worden omdat ze vol zaten met

roestdeeltjes. Een zwak signaal zou je zeggen,

maar de kerncentrale stilzetten was niet

aan de orde. Dan maar de filters vervangen.

De roestdeeltjes waren afkomstig, naar later

bleek, van het reactorvat. Daar was een gat

in gevreten ter grootte van een basketbal en

de wereld was nog maar een duimbreedte

verwijderd van een kernramp.

Een menselijke fout hoor je dan vaak.

Natuurlijk, wat anders? Mensen maken on-

herroepelijk fouten, denkfouten, ontwerp-

fouten, bedieningsfouten, beslissingsfouten.

Ook ‘Human error’ of de ‘Human factor’

heeft zijn intrede gedaan in het veiligheids -

denken. Wat weten wij precies over het

functioneren van mensen en hoe kunnen

wij deze kennis gebruiken in het veiligheids-

denken? Zijn mensen rationele wezens?

Vergeet het maar. Kunnen mensen in

situaties van hoge druk nog helder denken?

Vergeet het maar. Maar vlak het improvisatie-

vermogen van mensen niet uit. Mensen staan

wellicht aan de wortel van grote ongevallen,

zij weten ook rampen af te wenden. De mens

kan een fout maken en deze corrigeren,

techniek doorgaans niet.

Adaptieve complexe systemen, risico manage-

ment, hoog-betrouwbaar organiseren, human

factors en veiligheidscultuur; het zijn de

concepten waarmee de veiligheidskunde

vandaag de dag het veiligheidsdenken

construeert. Ik hoop dat als u over vijf jaar

weer googlet, deze begrippen wat vaker in de

zoekresultaten voorkomen.

“Als alle neuzen dezelfde kant op staan, dan missen we de ‘zwakke signalen’, de voorbodes van onheil, rampen.”

008

Scheepswerf Slob bouwt stalen casco’s

voor de meest luxe jachten ter wereld. Bij de

werf in Papendrecht werken 120 vakmensen

– en in drukke periodes soms wel 400 man –

aan de vervaardiging van stalen scheeps-

rompen. Naast de bouw van het casco wordt

ook het leidingwerk op de schepen aangelegd

en worden de motoren geplaatst. De afbouw

van de exclusieve droomjachten vindt plaats in

Aalsmeer, waar het moederbedrijf Koninklijke

de Vries Scheepsbouw is gevestigd. Inkoper

Corné de Jong van Scheepswerf Slob:

“Hier in Papendrecht verzorgen we het

‘warme’ werk, dus slijpen, lassen en branden.

In Aalsmeer gaan ze aan de slag met houtwerk,

verf, inrichting en bekleding. Doordat we op

twee locaties verschillende werkzaamheden

uitvoeren, kunnen we elkaar niet in de weg

zitten.”

Super­de­luxe jachten voor

de rijksten der aarde

Alleen een beperkte internationale klanten-

groep van de rijksten der aarde kan zo’n

super-de-luxe jacht betalen. Ieder jacht is

custom-built; ontwerp en bouw nemen zo’n

drie jaar in beslag. “Wat de klant ook wil,

wij maken het”, vertelt inkoper Joop Versluis.

“Jachten met zwembaden met waterval

en glazen bodem, helikopterplatforms die

als een lift naar beneden kunnen zakken,

ledverlichting waarmee de zee in alle kleuren

van de regenboog verlicht kan worden en

uitklapbare zijwanden voor bijboten of

waterscooters. De een wil het nog mooier dan

de ander. Maar ook aan de afwerking worden

zeer hoge eisen gesteld. Dat begint al bij het

laswerk. Het moet strak en nauwkeurig zijn,

er mogen geen naden te zien zijn. Dat vraagt

om precisie en vakwerk van onze mensen.”

PBM op de scheepswerf

Veiligheid overalPersoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)

en veiligheidswerkkleding zijn er om veilig

te kunnen werken. Zij moeten uiteraard aan

de juiste EN-veiligheidsnormen voldoen

maar ook handig zijn in het gebruik én lekker

zitten. Scheepswerf Slob in Papendrecht nam

daarom ruim de tijd om een zorgvuldige

keuze te maken voor een nieuw merk overalls.

Hoogland-Mennens hielp daarbij.

009

Veiligheidsrisico’s op de scheepswerf

Op de werf in Papendrecht werkt men

voornamelijk met staal. Men last, brandt,

snijdt en slijpt. Zwaar lichamelijk werk met

veiligheidsrisico’s. Richard van de Graaf is

hoofd facilitair, arbo en milieu bij Slob. Hij

vertelt wat de grootste risico’s zijn die uit de

risico-inventarisatie en evaluatie naar voren

komen: “Vallen van hoogte, gehoorschade,

snijwonden van de slijptollen en vuiltjes

in ogen. Veiligheid is binnen ons bedrijf

erg belangrijk en niet alleen omdat we het

wettelijk verplicht zijn. We willen dat onze

medewerkers iedere dag weer gezond

naar huis gaan en fit en vitaal door kunnen

werken tot hun 67ste. Hierin worden we ook

ondersteund door onze ergotherapeut Judith

van Altena van Workemotion. Maar ook voor

het bedrijf heeft veilig werken voordelen. Het

ziekteverzuim daalt, dus de kosten zijn lager en

we voorkomen imagoschade.”

Nieuwe overalls

Persoonlijke beschermingsmiddelen zijn

daarom goed geregeld bij Slob. Medewerkers

droegen tot vorig jaar de overalls van het

merk KLM. Tot volle tevredenheid. KLM

stopte echter met produceren en Slob moest

overstappen op een ander merk. “Een lastige

keuze”, zegt Richard. “Onze mensen zijn op

het gebied van kleding veeleisend. En terecht.

Zij moeten er dag in dag uit in werken. We

schakelden Carl Welling, productmanager

PBM en werkkleding van Hoogland-

Mennens, in om ons te adviseren.” Carl deed

onderzoek, inventariseerde de wensen van

de medewerkers en de directie van Slob en

toetste die aan de richtlijnen van de Arbowet.

Carl: “Er was een aantal zaken waar we

rekening mee moesten houden. De overall

moest, na inventarisatie, voldoen aan de

ENISO 11611, ENISO 11612 bescherming bij

lassen en snijden en bescherming bij hitte

en vlammen, uiteraard goed zitten en veel

bewegingsvrijheid bieden. Uiteindelijk

kwamen we terecht bij een tweetal merken.”

Zorgvuldige keuze voorkomt klachten

Twintig medewerkers van Slob gingen deze

twee merken overalls testen. Zij letten daarbij

op zaken als draagcomfort, bewegingsvrijheid,

slijtvastheid, plaats en diepte van de zakken en

afwerking. Op basis van de testresultaten koos

Slob uiteindelijk voor de HaVeP-overall die

een extra normering heeft voor antistatisch

en bescherming tegen een vlamboog.

Joop is blij met de aanpak van Carl: “Bij de

keuze van de nieuwe overalls speelde de prijs

een ondergeschikte rol. Veel belangrijker

waren de eisen op het gebied van veiligheid,

materiaal en pasvorm. We namen de tijd om

zorgvuldig een keuze te maken. Een keuze

waar iedereen ook achter staat. Hoewel het op

het eerste gezicht een duurdere overall is, gaan

we dit terugverdienen doordat de kwaliteit

en slijtvastheid een stuk beter zijn. Carl heeft

kennis van zaken en is ook nog eens een heel

enthousiaste man met oprechte belangstelling

voor ons bedrijf en de mensen. Hij heeft

bijvoorbeeld ook een aantal collega’s die

voetproblemen hadden geholpen met andere

sokken en andere veiligheidsschoenen.”

Het draait om vertrouwen

Corné vult aan: “De basis is vertrouwen.

Hoogland-Mennens levert veel materiaal aan

ons, van persoonlijke beschermingsmiddelen

tot gereedschap. We hebben een goede en

open band. Zo kunnen we erop vertrouwen

dat eventuele prijsverlagingen naar ons

doorberekend worden, zonder dat we

daar zelf achteraan moeten. Maar naast

prijs zijn ook service en advies belangrijk.

We profiteren van de specialistische kennis

die bij Hoogland-Mennens aanwezig is.

Deze ondersteuning bij de aanschaf van

veiligheid werkkleding is daar een mooi voor-

beeld van.”

Bron: www.arboportaal.nl van het ministerie

van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Wettelijke eisen PBM

Werkgevers moeten persoonlijke bescher­

mingsmiddelen gratis beschikbaar stellen

en zorgen voor goede voorlichting over

het gebruik en onderhoud ervan. Dit geldt

ook in de gevallen waarbij het gebruik van

persoonlijke beschermingsmiddelen niet

wettelijk verplicht is.

In de risico­inventarisatie en evaluatie

(RI&E) dienen de benodigde persoonlijke

beschermingsmiddelen beschreven te zijn.

De werkgever draagt de kosten voor de

persoonlijke beschermingsmiddelen, maar

de keuze ervan maken werknemer en

werkgever samen. Medewerkers kunnen

met hun kennis en ervaring uit de praktijk

een belangrijke bijdrage leveren aan de

aanschaf van de juiste middelen.

Er zijn persoonlijke beschermingsmiddelen

in drie categorieën: lage risico’s, middelhoge

risico’s en hoge risico’s.

v.l.n.r.: Corné de Jong, Richard van de Graaf, Carl Welling, Joop Versluis

010

EHEDG staat voor European Hygienic Engineering & Design Group.

Een begrip binnen de voedingsmiddelenindustrie. De stichting is in de

jaren tachtig opgericht door Unilever om kennis van voedselveiligheid te

delen en te borgen binnen de hele branche en keten. Inmiddels heeft de

stichting meer dan duizend leden, waaronder alle grote multinationals

op voedingsmiddelengebied, onderzoeksinstituten, machinebouwers

en leveranciers. EHEDG stelt richtlijnen op voor voedselveiligheid die

door internationale onderzoeksinstituten wetenschappelijk getoetst

worden (waaronder het Nederlandse TNO), adviseert de toezichthouder

en organiseert seminars voor fabrikanten en trainingen en workshops

voor machinebouwers.

Nederland is koploper in voedselveiligheid

Michael Evers wordt gezien als trusted advisor in de foodindustrie. Hij is

als bestuurslid en secretaris van EHEDG goed op de hoogte van de laatste

ontwikkelingen op het gebied van voedselveiligheid. “Nederland loopt

voorop in voedselveiligheid”, zegt hij. “We voldoen aan de wettelijke

regelgeving en de eisen vanuit de specifieke auditsystemen. Daarnaast

zie ik dat er binnen de voedselverwerkende industrie een groot eigen-

verantwoordelijkheidsgevoel is. EHEDG moedigt dit aan en ondersteunt

dit graag.”

EHEDG organiseert sinds kort themamiddagen rondom onderwerpen

als ziekteverwekkende huisflora in de voedselindustrie, grootkeukens

en operatiekamers en voedselveiligheid in industriële projecten.

In januari vond het seminar ‘Bekabeling in de voedingsmiddelenindustrie’

plaats. Michael: “We kregen bij EHEDG steeds vaker vragen over

bekabeling. Wat is een goede keuze in materiaal, ophangsysteem en

doorvoer, hoe hang ik de bekabeling en/of slangen hygiënisch op,

Het belang van hygiënische reiniging voor

voedselveiligheid

schoon, schoner,

schoonstAsbest in ons brood, met salmonella besmette

zalm en gesjoemel met vlees. Zomaar een paar

voedselschandalen uit de afgelopen tijd.

Slecht voor de consument én voor de

producent. Die laatste heeft te maken

met gigantische kosten en onherstelbare

imagoschade. “Voedselveiligheid in de

voedingsmiddelenindustrie mag daarom nooit

een sluitpost zijn”, stelt Michael Evers,

bestuurslid bij EHEDG en accountmanager

food & beverage bij Rittal.

Michael Evers

011

welke eisen gelden in droge of natte omgevingen, welke mate van

reinigbaarheid is vereist? Tijdens dit seminar stelden we een werkgroep

samen met vertegenwoordigers uit de hele keten. Zij gaan onderzoek

doen en zullen een nieuwe Nederlandse praktijknorm hygiënische

bekabeling opstellen. Deze wordt aan het werkveld gepresenteerd op de

terugkomdag op 9 december. Dan zullen ook leveranciers hun passende

en nieuwste oplossingen tonen.” Meer informatie hierover is te vinden

op www.safefoodfactory.nl.

Hygiënisch ontwerpen is een voorwaarde

Een belangrijk onderdeel van voedselveiligheid is het hygiënisch reinigen

van machines en onderdelen. Reiniging moet tot op microbieel niveau

plaatsvinden; zelfs het laatste micro-organisme dat aanwezig is, moet

verwijderd kunnen worden. Het ontwerp van de installatie speelt hierbij

een belangrijke rol, vertelt Michael. “Zijn er dode ruimtes waar men

niet bij kan? Gleufjes, gaatjes, hoekjes waar bacteriën in achter kunnen

blijven? Het gaat echt om de kleinste details. Hygiënisch ontwerpen is

een absolute voorwaarde om een installatie tot op microbieel niveau te

kunnen reinigen. Gelukkig worden machinebouwers zich daar meer en

meer bewust van. De steeds mondigere consument en de claimcultuur

die uit Amerika richting Europa komt, dragen hieraan bij. Bij een recall

maakt de producent veel kosten en loopt risico op imagoschade. Hij zoekt

naar de oorzaak van het falen. Als dit te herleiden is naar een ontwerpfout

in de installatie, wordt de claim net zo makkelijk bij de machinebouwer

gelegd. Machinebouwers moeten dus weten voor welke branche zij

ontwerpen en wat de eigenschappen van het voedingsmiddel zijn.

Voor broodmachines gelden heel andere eisen dan voor machines voor

de vleesindustrie bijvoorbeeld.”

Speciaal voor hygiënisch reinigen

In het dagelijks leven is Michael accountmanager bij Rittal. Hij bezoekt

voedselverwerkende bedrijven en machinebouwers actief in de

voedingsmiddelenindustrie in heel Nederland en geeft daarnaast

adviezen op het gebied van voedselveiligheid. Onder de naam Hygienic

Design produceert Rittal behuizingen voor de voedingsmiddelen- en

farmaceutische industrie. Deze behuizingen zijn specifiek ontworpen

om hygiënisch te kunnen worden gereinigd. Zowel in vorm als in

materiaal. Michael legt uit: “Traditionele behuizingen hebben randen

en scharnieren aan de buitenkant. In de rubberen afdichting gaat

vuil en ongedierte zitten. Hygienic Design-behuizingen hebben een

blauwe naadloze siliconenafdichting die beter schoon te maken is en

ook vervangen kan worden. Scharnieren zitten aan de binnenkant.

Hierdoor zijn deze behuizingen niet alleen beter maar ook sneller

te reinigen, waardoor kostbare productietijd bespaard wordt. Er zijn

minder reinigings- en desinfecteringsmiddelen nodig en risico’s worden

geminimaliseerd.”

Rvs met oppervlaktebehandeling

Daarnaast speelt ook het materiaal een rol. In de voedingsmiddelen

industrie wordt voornamelijk roestvast staal toegepast. Een nieuwe,

recentelijk gepatenteerde oppervlaktebehandeling zorgt voor een

aanzienlijke verbetering van de reinigbaarheid tot op eiwitniveau:

de ViwateQ™-behandeling. “In het kort komt het hierop neer: het roest-

vast staal wordt zo behandeld dat de hechtingskracht van bepaalde

micro-organismen op het oppervlak afneemt. Het oppervlak voelt zijde-

zacht aan en poeder vertoont beter rolgedrag. Rittal wil voorop blijven

lopen met de nieuwste ontwikkelingen, daarom kunnen we de Rittal

HD rvs-behuizingen ook, met deze ViwateQ™-oppervlaktebehandeling

voorzien. Een waardevolle aanvulling op ons assortiment.”

Tot slot

“Voedselveiligheid is in de maatschappij en de branche een belangrijk

thema. En terecht. We willen allemaal eten en drinken zonder het risico

dat we ziek worden. Voorwaarde is dat het goed gaat in de gehele keten:

van machinebouwer tot verpakkingsleverancier. Op dit moment wordt

er in Nederland veel geïnvesteerd in industrie,

met name in de zuivelindustrie. Voedselveiligheid

speelt bij die investeringen een belangrijke rol.

Daar ben ik blij om. Als bestuurslid van EHEDG

draag ik graag mijn steentje bij aan bewustwording,

regelgeving en kennisdeling.”

012

Machineveiligheid

Zeker wetenWeet u wat de minimale veiligheidseisen

zijn van de machines die u gebruikt?

Wat het verschil is tussen SIL- en PL-normen?

Wie verantwoordelijk is voor de CE-markering

als u zelf een machine of productielijn aanpast?

Signaal praat met Nick de With, auteur van het

Handboek Machineveiligheid en eigenaar

van Fusacon B.V.

Er is steeds meer aandacht voor machineveiligheid in ons land.

Niet alleen omdat de toezichthouder strenger optreedt – de boetes

bij nalatigheid zijn onlangs verdubbeld – maar ook omdat de

bewustwording bij (eind)klanten groter wordt. Veiligheid is een hot

item op de werkvloer vanuit arbo-oogpunt, daarnaast speelt ook het

bedrijfsimago een belangrijke rol. Veel bedrijven zijn bezig met de

beoordeling van risico’s van de machines en het implementeren van

risicoreducerende maatregelen. Het blijkt echter niet altijd mee te vallen

om de wettelijke eisen en normen te vertalen naar de praktijk.

Onduidelijkheid rondom machineveiligheid

Nick de With schreef het Handboek Machineveiligheid en is eigenaar van

Fusacon. Hij adviseert bedrijven op het gebied van functionele veiligheid

en machineveiligheid. “Ik zie in de praktijk dat er veel onduidelijkheid

is over de machineveiligheid. Technici hebben vaak verouderde kennis

over de stappen om te komen tot een CE-markering, eindklanten weten

niet welke normen machinebouwers zouden moeten toepassen en

fabrikanten zijn terughoudend omdat ze bang zijn voor hogere kosten.

Dat is jammer. De machinebouwer moet de juiste kennis in huis hebben

om aan alle voor zijn machine geldende EU-richtlijnen en EN-normen

te voldoen. Dat geeft hem een streepje voor op zijn concurrenten.

Bovendien is degene die het ontwerp heeft gemaakt aansprakelijk als er

hierdoor ongelukken plaatsvinden.”

Hoe zit het met wet en normen?

Vanaf 29 december 2009 geldt de nieuwe Machinerichtlijn met nummer

2006/42/EG. Alle nieuwe voltooide machines geleverd op Europees

grondgebied moeten voldoen aan de essentiële veiligheids- en

gezondheidseisen uit Bijlage I van deze Machinerichtlijn en moeten

worden voorzien van een CE-markering. Deze verplichte CE-markering

geldt ook voor een ‘samenstel’ van machines, zoals een productielijn.

Nick: “De Machinerichtlijn is opgenomen in de Nederlandse Warenwet

en daarmee dus wet. Hierin staat waar je qua veiligheid wettelijk aan

moet voldoen. De Europese EN-normen geven aan welke technische

aspecten er nodig zijn om tot het juiste veiligheidsniveau te komen.

Belangrijk dus om die ook te kennen. Veel machinebouwers zien echter

op tegen het lezen van dikke documenten en weten niet goed waar ze

moeten beginnen. Als er dan ook nog productielijnen worden aangepast

013

is het lastig om te bepalen of de veiligheid nog wel gewaarborgd wordt.

Want geldt de CE-markering alleen voor de losse machines of ook voor

de hele productielijn?”

SIL en PL

De verschillende normeringen maken het er niet eenvoudiger op.

Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen SIL en PL? Nick legt uit: “SIL staat

voor safety integrity level, hiermee wordt aangegeven hoe betrouwbaar

een besturingstechnische veiligheidsfunctie is volgens de EN-IEC

62061-norm. Ongeveer gelijktijdig kwam ook ISO met een eigen norm:

de EN-ISO 13849-1, hier wordt het veiligheidsniveau geclassificeerd

in een performance level (PL). Beide normen mogen gebruikt worden en

hebben hetzelfde doel: het doorrekenen van een veiligheidsketen om

zo de faalkans te bepalen. Want de keten is zo sterk als de zwakste schakel.

Allebei de normen hebben een verschillende methodiek. Zelf ben ik er

voorstander van om SIL-levels te hanteren omdat de SIL-norm kwalitatief

betere eisen stelt, ook als het gaat om bijvoorbeeld toepassing van

software in veiligheidssystemen.”

Onafhankelijk advies op het gebied van machineveiligheid

Vanuit de markt groeit de vraag naar goede ondersteuning, advies en

scholing over machineveiligheid. Ook itsme Industrial Automation

bemerkte dit. Henk van Roon, head of Industrial Automation:

“We ontwikkelden daarom een eigen trainingsprogramma

machineveiligheid, dat we zowel hier in Raamsdonksveer geven als

in-company bij bedrijven. Daarnaast werken we sinds 2013 samen

met Fusacon. Bij itsme hebben we veel kennis van de verschillende

componenten en systemen; daar waar onze kennis stopt gaat Fusacon

verder. We vullen elkaar heel goed aan. Onze klanten kunnen hierdoor

rekenen op een goed en onafhankelijk advies op het gebied van

machineveiligheid. Wij zijn als technisch distributeur niet aan één

leverancier gekoppeld en ook Fusacon werkt geheel onafhankelijk.”

Doe het in één keer goed

Nick benadrukt dat er voor een CE-traject altijd een aantal stappen

nodig is. “We starten met een risicobeoordeling en het opstellen van de

benodigde documenten. Zeker bij complexe samengestelde machines

is het belangrijk om van tevoren goed te bekijken wat je wilt en hoe je

dat wilt bereiken. Ik kan advies geven over de veiligheidsnorm. itsme kan

vervolgens op basis van het dossier uitstekend adviseren bij de keuze

van componenten en systemen.” Henk vult aan: “Door dit vanaf het

begin in één keer goed te doen bespaar je kosten en een hoop gedoe.

Als je als bedrijf op een later moment machines moet aanpassen, is dat

zeer kostbaar. Zeker als de productie moet worden stilgelegd. Bovendien

is de veiligheid van medewerkers iets waar je niet op mag bezuinigen.”

Nick: “Iedereen wordt geacht de wet te kennen. Als ontwerper van een

machine ben je zelfs aansprakelijk als blijkt dat je aantoonbaar nalatig

bent geweest. Een onveilige machine kan mensenlevens kosten, ik denk

dat technici én werkgevers zich dat heel goed moeten realiseren.”

Henk van Roon en Nick de With

Leg uw vraag over machineveiligheid neer bij itsme

itsme Industrial Automation werkt samen met Fusacon (Functional

Safety Consultants Nederland). Wilt u weten hoe het met de

machineveiligheid in uw bedrijf is gesteld? Voor een nieuw project,

uitbreiding of een bestaande situatie? Wij geven u graag een

duidelijk, onafhankelijk en onderbouwd advies. Zo weet u zeker

dat u aan alle wettelijke eisen en de juiste normen voldoet. Neem

contact op met uw technisch commercieel adviseur in de regio of met

Henk van Roon: 076­578 28 60.

014

TLS (Technical Logistic Solutions) uit Waalwijk

en Matco uit Deventer zijn beide zelfstandige

machinebouwers gespecialiseerd in pallet-

wikkelaars. Marktleider Matco heeft ongeveer

6600 werkzame machines, alleen al in de

Benelux. In 2011 ging Matco failliet. TLS nam

het bedrijf over. Sindsdien werken de bedrijven

waar het kan samen, maar behouden zij

ook hun eigen klanten. Simon van Soelen is

directeur van beide bedrijven: “Zowel TLS

als Matco levert uitstekende machines van

hoogstaande kwaliteit en besteedt veel

aandacht aan service. Toch zijn er verschillen.

Je kunt het vergelijken met Volkswagen en

Audi. Topmerken, maar beide werkzaam in een

ander segment. Matco richt zich met name op

het hogere segment; complexere systemen

voor de grotere bedrijven.”

Groeiende markt

In iedere industrie worden pallets met

producten omwikkeld met folie. De markt

voor de palletwikkelmachines is dan ook

heel breed. “Dat gaat van een agrariër die

zijn aardappelen wil verpakken tot de grote

multinationals zoals Coca Cola en Unilever.

Onze machines staan overal. Onze markt

groeit omdat ook ons afzetgebied groeit.

Leverden we vroeger voornamelijk in de

Benelux, nu gaan onze machines de hele

wereld over. We verkopen de machines over

het algemeen aan systeemintegratoren die

de installaties bij de eindklant opleveren.

De meeste palletwikkelaars gaan zo’n 15 tot

20 jaar mee, maar er zijn ook machines in

het veld die al meer dan 25 jaar uitstekend

functioneren. Goed onderhoud doet wat dat

betreft wonderen.”

Veiligheid is leidend

Iedere palletwikkelmachine van Matco

wordt uitgebreid getest voordat de

machine wordt gedemonteerd en vervoerd

naar de eindklant. Dat geldt voor de

volautomatische wikkelstraten maar ook voor

de standaardmodellen. Aan veiligheid van

de machine wordt veel aandacht besteed.

Veiligheid?Niet zo ingewikkeld

De zusterbedrijven TLS en Matco bouwen

palletwikkelaars. Van standaard modellen tot complexe

eindverpakkingssystemen inclusief transportbanen.

Wordt er ergens een pallet omwikkeld met folie, dan is de kans

groot dat dit met een palletwikkelmachine van TLS of Matco

gebeurt. Voor de veiligheid van de machines kiest men vol

overtuiging voor Leuze electronic.

v.l.n.r.: Eric Leenards, Raymond Leerintveld, Jorn van der Schans, Simon van Soelen

“Veiligheid is tegenwoordig leidend”, zegt

Simon. “Daar kan en wil je niet meer onderuit.

Al onze machines hebben uiteraard een

CE-certificaat; een garantie dat de machine

veilig is. Was het zo’n vijftien jaar geleden

voor ons nog lastig om veiligheid te verkopen,

nu is het andersom. Dat onze machines extra

veilig zijn geeft vaak de doorslag. Wij hebben

bovendien de juiste kennis van veiligheid in

huis, dat is een meerwaarde voor de klant.”

Producten, advies en scholing

Matco en TLS kiezen voor de veiligheids-

componenten van Leuze electronic. Deze

leverancier is actief op het gebied van

veiligheid, identificatie en sensoren. Simon is

zeer te spreken over de Leuze-oplossingen.

“Als een klant geen specifieke voorkeur

heeft voor een ander merk, dan gebruiken

we Leuze. Het is gebruiksvriendelijk en het

werkt goed. Bij TLS werkten we al met Leuze

electronic en toen we Matco overnamen, zijn

we daar ook meteen overgestapt op dit merk.

We krijgen goede technische ondersteuning

en accountmanager Eric Leenards van Leuze

electronic is altijd bereid om advies te geven

en ons te helpen. Eric geeft een voorbeeld:

“We organiseerden recent een scholing over

veiligheid voor de engineers van TLS en Matco.

Een productspecialist uit Duitsland gaf uitleg

over de werking van de Leuze electronic-

producten en de softwareprogrammering.

Hierdoor hebben de engineers bij Matco en

TLS nog meer inzicht in wat het systeem kan

en doet.”

Voordelen van de programmeerbare

veiligheidsbesturing

Veiligheidscomponenten die gebruikt worden

in de palletwikkelaar zijn onder andere

deurschakelaars, lichtschermen, fotocellen

en programmeerbare veiligheidsbesturing.

Elektro-engineer Jorn van der Schans van

Matco: “Die veiligheidsbesturing is het hart

van de veiligheid van iedere machine die we

bouwen. We werken nu sinds een jaar met

de programmeerbare veiligheidsunit van

Leuze electronic, daarvoor gebruikten we

veiligheidsrelais. De veiligheidsunit heeft

minder ruimte nodig in de kast en geeft veel

meer informatie. Welk veiligheidscomponent

er waar is ingeschakeld bijvoorbeeld.

Storingzoeken wordt hierdoor gemakkelijker,

je krijgt de meldingen gewoon op het display.

We hebben hier tot nu toe heel goede

ervaringen mee. Net als de inloopbeveiliging

met montagezuilen en mutingarmen.” Eric legt

uit: “De mutingsensoren in de mutingarmen

van het systeem detecteren het verschil tussen

een persoon en een pallet. Als een persoon het

systeem in stapt, zal de machine automatisch

stoppen. Hiermee voorkom je ernstige

ongelukken. De zuil is bovendien bestand

tegen trillingen en stoten.”

Driehoek met toegevoegde waarde

ES Elektro is vaste distributeur van de

elektrische componenten van Leuze aan

Matco en TLS. Raymond Leerintveld,

technisch vertegenwoordiger bij ES Elektro:

“Tien jaar geleden was TLS de eerste klant die

ik bezocht. Ik heb het bedrijf zien groeien van

twee werknemers naar wat het nu is, samen

met Matco. Ik ben blij dat ik hier samen met

mijn collega’s van vestiging Den Bosch aan

bij mocht dragen. Het belangrijkste in onze

relatie is het vertrouwen. Daarnaast speelt

bemiddeling tussen leverancier en klant

ook een rol. Toen Simon mij destijds vroeg

naar een degelijke en goede leverancier van

veiligheidscomponenten dacht ik meteen aan

Leuze electronic: een fijne en betrouwbare

leverancier die er is als je hem nodig hebt.”

Simon knikt: “Dat bleek een prima advies te

zijn. Daarom werken we ook graag samen

met ES Elektro. We hebben te maken met één

aanspreekpunt en duidelijke afspraken over

de prijzen. Ik hoef niet met alle leveranciers

apart in onderhandeling. ES Elektro brengt

ons op de hoogte van ontwikkelingen in de

markt en geeft zeer goede ondersteuning

voor onze software-engineers. Als we speciale

communicatieprotocollen moeten hanteren,

kunnen we altijd de helpdesk Industrial

Automation van itsme bellen. Zo heeft ieder

bedrijf in deze driehoek toegevoegde waarde.”

015

016

Wat is acceptabel?

Hoe ver moet je gaan met het veilig maken van een machine?

Wat is nu acceptabel? Misschien is dit wel de meest gestelde vraag en ook

de lastigste vraag om te beantwoorden. Het antwoord verschilt namelijk

van geval tot geval en kan helaas niet in een keer worden samengevat

of gegeven. Dit is aan de ene kant juist de kracht van het vakgebied

machineveiligheid en aan de andere kant juist de moeilijkheid waar

iedereen die met dit vakgebied te maken heeft mee kampt.

ALARP

De Engelsen hebben er een term voor bedacht.

As Low As Reasonably Practicable. Zo laag als

het praktisch mogelijk is. Klinkt mooi, maar wat

betekent dit nu in de praktijk? Zo laag als het

praktisch mogelijk is, het houdt in dat geen

twee risico's hetzelfde zijn en dat tevens de

oplossingen, ook al lijken de risico's op elkaar,

toch volkomen verschillend kunnen zijn. Niet

alleen kunnen, maar dus ook mogen. Lastig?

In principe betekent dit dat elke oplossing een

goede oplossing is, mits er rekening wordt

gehouden met een aantal eisen.

In de geest van machineveiligheid

Hoe heeft men de wet en regelgeving rondom

machine veiligheid bedacht? In het denken

rondom machineveiligheid is het altijd van

belang dat er wordt gezocht naar manieren

om risico's zoveel mogelijk te elimineren en als

dat niet lukt te beperken. (1. bron, 2. collectieve

maatregelen, 3. organisatorische maatregelen).

Het mag duidelijk zijn dat bij een bestaande

installatie over het algemeen de tweede stap

wordt toegepast en bij het bouwen van een

nieuwe machine kan er gemakkelijker aan

de bron worden aangepakt. Een risico weg

redeneren in de gebruiksaanwijzing is duidelijk

niet in de geest van…

ALARP II

Hoe weet iemand nu of de oplossing de 'beste'

oplossing is? Helaas wordt dat pas bekend op

het moment dat de machine wordt afgedankt

aan het einde van de levenscyclus. Dan is

bekend of er ongevallen zijn ontstaan tijdens

het leven, of helemaal niet. Helaas is dat in

veel gevallen niet alleen maar afhankelijk van

de machine maar ook vaak van de gebruiker.

Het gedrag bepaalt deels de veiligheid.

MEESTGESTELDE

VRAAG

017

Op gedrag wordt verder niet ingegaan, dit is

uiteraard belangrijk, maar in eerste instantie

bepaalt de ontwerper de basisveiligheid van

de machine. Gedrag valt immers onder de

3e stap van de reductievolgorde. (Denk aan

een auto, deze kan van alle toeters en bellen

zijn voorzien, als de bestuurder besluit om

met 140 km per uur door een woonwijk te

rijden waar is dan de veiligheid?). Wanneer

onveiligheid wordt weggenomen bij de

bron (stap 1) wordt maximale veiligheid

bereikt, echter let op het volgende: bij

het elimineren van het brongevaar, kan

een nieuw gevaar ontstaan doordat de

bron wordt weggenomen en mogelijk een

ander soort gevaar geïntroduceerd wordt.

Dit is overigens bij elke manier van reduceren

een reëel punt. Dit kan altijd. Bijvoorbeeld:

we willen een drukpers beveiligen omdat

we bekneld kunnen raken met vingers. Er

van uitgaande dat er een lage kracht is en

de verwonding daardoor licht, willen we

dit voorzien van een snelsluitende deur.

Nu kan het gebeuren dat de deur dusdanig

snel is dat wanneer daar een vinger onder klem

zit, de vinger wordt gebroken. Wat bedoelt

wordt als middel is nu erger dan de kwaal.

ALARP houdt in dat het risico op een reële

manier wordt weggenomen in verhouding tot

kosten (hoeven niet disproportioneel te zijn

ten opzichte van het gevaar), werkbaarheid

(een slot op een machine maakt de situatie

nu eenmaal veilig) en de hoogte van een

risico (een laag risico kan misschien met

waarschuwingen gereduceerd en een hoog

risico zal met bijvoorbeeld een bronwijziging

moeten worden aangepakt).

Conclusie

Veiligheid begint bij de ontwerper, deze

bepaalt door middel van afwegingen

(werkbaarheid, hoogte risico en kosten) welke

maatregel voor welk risico moet worden

ingezet. Elke maatregel is in de basis dus de

juiste op het moment dat deze drie facetten

tegen elkaar worden afgewogen. Let echter

wel op de eisen bij een nieuwe machine,

de Machinerichtlijn stelt aan een aantal

facetten vaste eisen. Belangrijk is dat die

eisen worden meegenomen. Echter laat de

richtlijn wel ruimte om te zoeken naar de juiste

oplossing voor de situatie. Door het vast-

leggen van de keuze waarbij gestart wordt

met de risicoanalyse ontstaat een gefundeerd

besluit en degelijke bewijslast.

Dit artikel is geschreven door Martijn Drost CMSE®,

Manager Consultancy Department Pilz Nederland

Incr

easi

ng

ind

ivid

ual

ris

ks

and

so

ciet

al c

on

cern

s

Tolerable region

Broadly acceptable region

Unacceptable region

Veiligheid begint bij de ontwerper, deze bepaalt door middel van afwegingen (werkbaarheid, hoogte risico en kosten) welke maatregel voor welk risico moet worden ingezet.

018

Training redundante besturingssystemen

Meer inzicht en vertrouwen itsme ontwikkelde een maatwerktraining redundante besturingssystemen

voor energiebedrijf EEW Energy from Waste in Delfzijl. “Zeer leerzaam en

nuttig, zeker omdat het ging over ons eigen specifieke besturingssysteem”,

aldus cursist Gert Koning.

Binnen de industrie is kennis van het eigen

besturingssysteem een vereiste. De tech-

nische dienst kan met de juiste knowhow

zelf eerstelijnsstoringen oplossen en kleine

wijzigingen doorvoeren. Maar soms is een

besturingssysteem zo complex dat hiervoor

extra scholing nodig is. Dat was het geval

bij EEW Energy from Waste (voorheen

E.ON Energy). Het energiebedrijf in Delfzijl

wekt milieuvriendelijke energie op door de

verbranding van huishoudelijk- en bedrijfs-

afval. Omdat dit proces niet verstoord mag

worden, werkt men met een redundant

systeem (ook wel H-systeem genoemd).

Bij een redundant systeem kan men bij

uitval of storing op een ander – tweede –

systeem terugvallen. Veiligheid is hierdoor

gewaarborgd. EEW Energy from Waste wilde

meer inzicht in zijn eigen redundante systeem.

Het bedrijf klopte hiervoor aan bij itsme.

Op zoek naar een oplossing op maat

Bram Oostenbrug (itsme Industrial Automation)

en Arthur Cooke (ES Elektro) bezochten

EEW Energy from Waste om de wensen

door te nemen en de mogelijkheden te

bespreken. Bram: “In eerste instantie was

EEW geïnteresseerd in onze softwaretraining

PCS-7. Het bedrijf wilde meer kennis in eigen

huis halen omdat in de loop van de tijd een

te grote afhankelijkheid van buitenfirma’s

was ontstaan. EEW kon bovendien niet goed

controleren of het werk van deze buitenfirma’s

wel naar EEW-maatstaven werd uitgevoerd.

We stelden voor om maatspecifiek te gaan

kijken wat EEW nodig had. We kwamen samen

tot de conclusie dat naast kennis van de

software ook kennis van de hardware

onmisbaar is. EEW werkt met een omvangrijke

en complexe installatie met specifieke

kenmerken. We boden dus een training op

maat aan. Die bestond uit drie onderdelen:

PCS-7 software, hardware redundantie en

veilig heidsbesturing. Uiteindelijk besloten ze

het hele pakket af te nemen. Ze beseften hoe

kwetsbaar ze waren als ze niet voldoende

kennis in eigen huis hadden.”

Investeren in kennis en materiaal

itsme ging aan de slag om de training

vorm te geven. Zo moesten onder andere

de juiste materialen worden aangeschaft.

Het besturingssysteem van EEW moest

immers worden nagebouwd in het klaslokaal.

Een redundant trainingsysteem bevat de

volgende componenten: redundant rack met

dubbele voedingen en CPU412-5H, 4 sync-

modulen en bijbehorende synchronisatie

kabels, 2 decentrale stations ET 200M met

kopstation IM 153-2 en SAFETY I/O-modulen

met signaalgevers: lichtschermen, noodstop

en 2 handbedieningen. Een flinke investering

voor itsme. “Daar moesten we wel even over

nadenken”, zegt Bram. “Maar we zien dat er

steeds meer vraag uit de markt komt naar

trainingen over redundante systemen. Nu wij

de kennis en de materialen in huis hebben,

kunnen we deze cursus ook aan andere

bedrijven aanbieden. Dat gaf de doorslag.”

Unieke training

De trainingen vonden plaats in januari

en februari op de ES Elektro-vestiging in

Groningen. Trainer Patrick de Corte schoolde

in totaal vier EEW-medewerkers in koppels

gedurende twee weken. Patrick, zelf al 29

jaar in de business, vindt het heel belangrijk

dat deze maatwerktrainingen worden aan-

geboden door itsme. “Meer kennis van eigen

besturingssystemen maakt een bedrijf sterker.

Met name in de petrochemie, farmacie en

energiesector is het zeer belangrijk dat een

proces niet stil komt te staan. Kennis van

redundante systemen is hier onontbeerlijk.

Deze trainingen worden in de hele Benelux

niet gegeven, ik verwacht dus ook zeker dat

andere bedrijven nu zullen aankloppen.”

INZICHTIN ONS EIGEN

SYSTEEM

019

Geen cursus voor beginners

Patrick ontwierp een training op maat. Hij ging

eerst twee dagen naar EEW Energy from

Waste en maakte een studie van hun systeem.

Ook onderzocht hij wat precies de vraag was

van de klant. Patrick: “Het moest gaan over

service met behoud van redundantie, dus:

‘hoe detecteer ik storingen en hoe kan ik

zelf elektronische componenten vervangen’.

In het klaslokaal bouwden we de EEW-situatie

met testopstellingen na. De vier cursisten

kregen in die tien dagen heel veel complexe

en specifieke informatie. Mijn advies is

dan ook om dit in de praktijk te blijven

trainen; alleen dan houd je de kennis levend.

Maak bijvoorbeeld van de componenten die

je op voorraad hebt een testopstelling om

hiermee zaken te oefenen.”

Zeer leerzaam

Gert Koning is teamleider elektrotechniek en

instrumentatie bij EEW Energy from Waste

en een van de vier cursisten die de training

volgden. Gert is zeer te spreken over inhoud

en vorm. “Het was heel interessant, intensief

en leerzaam. De cursus zat goed in elkaar en

Patrick legde de materie goed en duidelijk

uit. Het was vooral ook heel praktijkgericht.

In twee weken tijd hebben we enorm veel

opgestoken. Zeker omdat het ging over ons

eigen besturingssysteem. Sommige zaken

in ons systeem zijn zo specifiek, dat leer

je in geen enkele cursus. Heel fijn dus dat

dit maatwerk was.” Heeft Gert de kennis

al gebruikt in de praktijk? “Ikzelf nog niet,

als teamleider ben ik namelijk ook veel met

organisatorische aspecten bezig. Mijn collega

is wel direct gestart met het opzetten van een

project waarbij hij het geleerde in de praktijk

kan brengen. Ook wij vinden het belangrijk om

te blijven oefenen, anders is de kennis zo weer

weggezakt.”

“Wat ik het belangrijkste vind aan deze

cursus?” Gert denkt even na. “We hebben

meer kennis van en inzicht in onze systemen.

Dit inzicht leidt tot vertrouwen in het systeem

en in onszelf. Dat komt zeker ook de veiligheid

ten goede. Als er ergens storing

is, hebben we de rust en de

kennis om het zelf op te lossen.

Dat werkt een stuk prettiger.”

“Hoe detecteer ik storingen en hoe kan ik zelf elektronische componenten vervangen?”

Patrick de Corte

020

Werkgever en werknemer zijn beiden verantwoordelijk voor die gezonde

en veilige werkplek. De werkgever moet zorgen voor veilige en gezonde

arbeidsomstandigheden, voorlichting en onderricht van de werknemer.

Van de werknemer wordt verwacht dat hij meewerkt aan het op een

veilige manier benutten van deze omstandigheden en op een veilige

manier zijn werkzaamheden verricht. Om dit inzichtelijk te maken is

een RI&E (risico-inventarisatie & evaluatie) niet alleen een wettelijke

verplichting, maar een goede basis om te zorgen dat medewerkers

gezond naar werk én naar huis gaan.

De NEN EN­50110 en 3140

Het is de taak van de werkgever om er voor te zorgen dat elektrische

installaties, apparaten en toestellen veilig te gebruiken zijn. Ook moet

de werkgever zijn werknemers voorlichten over de geldende veilig-

heidsregels. In de EN 50110 en NEN 3140 (laagspanningsinstallaties:

bepaling voor veilige werkzaamheden, inspecties en onderhoud) worden

de eisen die in de Arbowetgeving bepaald zijn omtrent elektrische

veiligheid concreet uitgewerkt.

De NEN 3140 behelst drie thema’s. Ten eerste is gesteld dat elektrische

installaties veilig te gebruiken moeten zijn. Om deze veiligheid te

borgen, is in de EN 50110 bepaald dat elektrische installaties periodiek

gecontroleerd moeten worden, zowel visueel als door middel van

metingen. Het tweede thema is dat elektrische apparaten veilig te

gebruiken moeten zijn. Op basis van de NEN 3140 moeten deze apparaten

periodiek, zowel visueel als met metingen, gekeurd worden. Ten derde is

vanuit de NEN 3140 voorgeschreven dat personen die werken aan en in

de nabijheid van elektrische installaties voldoende voorgelicht moeten

zijn. Zowel elektrotechnische als niet-elektrotechnische werknemers

dienen regelmatig geïnstrueerd te worden over de gevaren die zij tijdens

hun werkzaamheden kunnen tegenkomen.

Het Arbo Informatieblad AI­17

Vanuit de risico’s die het werken met hijs- en hefmiddelen met zich

meebrengt, is in de arbeidswetgeving een aantal verplichtingen

geformuleerd. Zo dient bijvoorbeeld de gebruiker de middelen dagelijks

visueel te inspecteren. Een deskundige moet jaarlijks een inspectie

uitvoeren en 4-jaarlijks moeten de hijs- en hefmiddelen volledig gekeurd

worden door een deskundige instantie.

De NEN 2484 en 2718

Deze veiligheidsnorm is een omschrijving van algemene eisen voor

veilige bedrijfsvoering bij het werken op hoogte en de veiligheidseisen

die worden gesteld aan draagbaar klimmaterieel en rolsteigers. Zo dient

men ladders, trappen, rolsteiger, vouwsteigers, overig steigermateriaal

en klimmateriaal te laten inspecteren, keuren en repareren volgens de

NEN2484 / 2718.

De NEN 360/ 361 en 365

Vanaf 2,50 meter spreekt men van werken op hoogte en zijn specifieke

maatregelen ter voorkoming van valgevaar nodig. Een val vanaf deze

hoogte kan ernstige gevolgen hebben. Bij werk op een hoogte van

minder dan 2,50 meter is valbeveiliging ook verplicht wanneer er sprake

is van een verhoogd valrisico, bijvoorbeeld bij werken boven water, op

verkeerswegen of nabij uitstekende delen. Jaarlijks dienen deze middelen

gekeurd te worden door een erkende, gecertificeerde keurmeester.

Wilt u graag meer informatie? Neem contact op met

Hoogland-Mennens of ga naar www.hooglandmennens.nl

Veiligheid

Voldoet u aan de norm?

De wet- en regelgeving over

arbeidsomstandigheden in Nederland

bestaat uit de Arbowet, het Arbobesluit en de

Arboregeling. Passende arbeidsomstandigheden

zijn belangrijke voorwaarden voor gezond en

veilig werken. Medewerkers moeten hun werk

kunnen doen zonder lichamelijke of geestelijke

problemen op te lopen. De Arbowet geeft richting

aan beleid en arbeidsomstandigheden die

daaraan voldoen.

021

Niet alleen is het nemen van alle mogelijke

maatregelen ter voorkoming van ongevallen

op de werkplek een morele verplichting,

ook is dit financieel bijzonder rendabel.

Ongevallen kosten geld, niet alleen als gevolg

van het verlies aan arbeidsdagen, letselschade-

vergoeding en hogere verzekeringspremies,

maar ook door andere, moeilijker in kaart te

brengen kosten, zoals die van onderbroken

productie, het onderzoek naar het ongeval

en het opleiden van nieuw personeel ter

vervanging van degenen die bij ongevallen op

het werk letsel hebben opgelopen.

Daarom is het scheppen van een veilige werk-

omgeving in alle opzichten een verstandige

investering. Omron kan bogen op jarenlange

ervaring en een nauwe samenwerking met

's werelds grootste machinefabrikanten en

met de overheidsinstellingen die vandaag

de dag de internationale veiligheidsnormen

vaststellen.

Flexibele oplossingen voor

machineveiligheid

De flexibele oplossingen voor machine-

veiligheid van Omron zijn ontworpen met

alle mogelijke veiligheidstoepassingen in

het achter hoofd voor met name de volgende

industrieën:

• Materials handling en logistiek - met

internationale producten voor een veilige

lokale stop.

• Voedselverpakkingsindustrie - voor

duurzaamheid in veeleisende omgevingen.

• Drankenindustrie - voor veiligheid bij

normaal bedrijf en tijdens onderhoud.

• Automotive industrie - voor een

storingsvrije productie zonder stilstand.

• Elektronika-, halfgeleider- en fotovoltaïsche

industrie - voor kleine, snelle en flexibele

machines.

Uiteraard zijn onze oplossingen volledig

conform de Machinerichtlijn en de geldende

Europese normen voor machineveiligheid

EN ISO 13849-1 en EN 62061.

Of uw eisen gelden voor de besturing van een

afzonderlijk apparaat, de programmeerbare

besturing van een standalone machine of

de veiligheidsbesturing voor een gehele lijn

binnen een netwerk, Omron heeft de oplossing

die beantwoordt aan uw wensen:

• Noodstopschakelaars met

trekkoord of drukknop

• Veiligheidseindschakelaars

• Veiligheidsdeurschakelaars

• Veiligheidslaserscanners

• Veiligheidsmatten

• Veiligheidslichtschermen en

veiligheidssensoren

• Veiligheidsunits en veiligheidsrelais

• Programmeerbare veiligheidscontrollers

voor standalone of netwerk

• Servosystemen en frequentieregelaars

met ingebouwde veiligheid

Tegenwoordig erkennen alle bedrijfstakken met verantwoordelijk heidsgevoel

dat zij een zorgplicht voor hun medewerkers hebben.

Een veilige industriële omgeving scheppen

022

De TIA Portal Roadshow

Na de introductie van TIA Portal in 2010 is het nu de tijd om samen met

itsme ES Elektro en Siemens de volgende stappen te zetten. Tijdens

een interactieve workshop zullen we u een overzicht tonen van de

belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van industriële auto-

matisering, waaronder de safety CPU van de S7-1500. Verder kunt u

tijdens deze workshop samen een project migreren van S7 Classic naar

TIA Portal. U kunt zelf kennis nemen van de onderwerpen industrial

security, aandrijftechniek en advanced safety binnen de TIA Portal

middels een hands on workshop. Als klap op de vuurpijl krijgt u een

demonstratie van de nieuwe versie: TIA Portal V13.

Datum en Plaats

Groningen vestiging itsme ES Elektro

dinsdag 18 maart ochtend- en middagsessie

Apeldoorn restaurant de Boschvijver

donderdag 20 maart ochtend- en middagsessie

vrijdag 21 maart ochtendsessie

Sliedrecht vestiging itsme ES Elektro

dinsdag 25 maart ochtend- en middagsessie

woensdag 26 maart ochtendsessie

Venlo vestiging itsme ES Elektro

donderdag 27 maart ochtend- en middagsessie

vrijdag 28 maart ochtendsessie

Schrijf u gratis in op http://itsme.eu/tia­portal­roadshow­2014

Agenda:

• Kort overzicht belangrijkste ontwikkelingen op gebied

van industriële automatisering (S7-1516F…)

• Migratie van Classic project naar TIA Portal project (hands on)

• Industrial Security - steeds belangrijker thema door

koppeling productie aan buitenwereld (hands on)

• Aandrijftechniek (hands on)

• Advanced Safety V12 in brede zin (hands on)

• TIA Portal V13 demonstratie

Cursusnieuws

Spaanse cursussen in het verschiet

Op 1 januari 2014 is Elektres, een nieuw initiatief in de distributie van

elektrotechnische componenten en bijbehorende dienstverlening

aan industriële eindgebruikers en maakindustrie in Catalonië,

Spanje van start gegaan. Ook bij dit itsme-bedrijf worden cursussen

in industriële automatisering verzorgd! Op 7 en 8 mei kunt u in Girona

deelnemen aan TIAP-BASIS (TIA Portal V12) en van 7 tot en met

9 mei aan de S7-SYSTEM (STEP7 V5.5) cursus.

Meer informatie en aanmelden kan door

contact op te nemen met het secretariaat van

itsme Industrial Automation, op ia@itsme.eu of

076-5782860.

ELEKTRESSPAANSE

CURSUSSEN

023

Schrijf in vooronze nieuwe cursussen!itsme Industrial Automation heeft een aantal nieuwe cursussen toegevoegd aan haar uitgebreide cursusprogramma.

Module Cursus Dagen Prijs Locatie Datum

BECKHOFF Beckhoff en TwinCAT systeemcursus 3 € 1070,00 Raamsdonksveer 19 t/m 21/03/2014

3 € 1070,00 Raamsdonksveer 23 t/m 25/06/2014

MIT-IQWORKS Mitsubishi IQ-Works systeemcursus 3 € 1235,00 Raamsdonksveer 14 t/m 16/04/2014

NEN3140BV NEN 3140 bedrijfsvoering LS 1 € 339,00 Raamsdonksveer 12/06/2014

1 € 339,00 Venlo 25/11/2014

S7-SAFETY S7-300/400 Safety 2 € 895,00 Raamsdonksveer 14 t/m 15/05/2014

STBT Schakel- en Besturingstechniek 8 € 2400,00 Woerden 11 t/m 18/03/2014

TIAP-BASIS TIA Portal SIMATIC S7 basiscursus 2 € 670,00 Raamsdonksveer 20 t/m 21/03/2014

2 € 670,00 Almere 14 t/m 15/04/2014

2 € 670,00 Venlo 23 t/m 24/04/2014

2 € 670,00 Raamdonksveer 16 t/m 17/06/2014

TIAP-SCADA TIA Portal WinCC Professional 5 € 2150,00 Den Bosch 24 t/m 28/03/2014

TIAP-SCADA-UPUpdate from WinCC SCADA V7 to TIAPortal WinnCC

4 € 1850,00 Den Bosch 10 t/m 13/03/2014

4 € 1850,00 Den Bosch 10 t/m 13/06/2014

TIAP-SERVICE TIA Portal SIMATIC S7 Storingzoeken 2 € 755,00 Raamsdonksveer 24 t/m 25/03/2014

2 € 755,00 Raamsdonksveer 19 t/m 20/06/2014

TIAP-UPDATE Update cursus STEP7 v5 naar TIA Portal 2 € 755,00 Almere 10 t/m 11/03/2014

2 € 755,00 Raamsdonksveer 07 t/m 08/04/2014

2 € 755,00 Raamsdonksveer 15 t/m 16/05/2014

2 € 755,00 Venlo 23 t/m 24/06/2014

Alle prijzen zijn exclusief BTW - Een cursus dag duurt van: 09.00 tot 16.00 uur

Voor de andere cursussen verwijzen wij u graag naar onze website: www.itsme.eu/opleidingen

Of scan de QR-code en ontdek welke cursussen itsme Industrial Automation u te bieden heeft!

024

Tegelijkertijd is het armatuur geschikt

voor een grote diversiteit aan veeleisende

bedrijfsomgevingen in de industriële sector,

zoals hitte, koude en trillingen. De efficiënte

vervanger van conventionele highbay reflec-

tor armaturen.

Het armatuur is voorzien van een robuuste

behuizing van gegoten aluminium met

beschermingsklasse IP66 en beschikt over

twee montagebeugels van staal. De NJ700

LED is uitgerust met een DALI-interface

en kan worden geïntegreerd in externe

lichtmanagement systemen wat uiteindelijk

een groot besparingspotentieel oplevert.

Een nieuw tijdperk voor verlichting

NJ700 LEDDe NJ700 LED luidt een nieuw tijdperk in voor de verlichting van hoge hallen.

Een bijzondere eigenschap is het modulaire concept in twee bouwmaten

voor montagehoogtes tussen 6 en 20 meter. Het armatuur is ontworpen met

het oog op de toekomst: eenvoudig te upgraden met krachtigere

LED modules en E-VSA met hogere prestaties. Dit betekent dat de waarde

van het armatuur wordt gehandhaafd door de steeds efficiëntere werking.

025

De motorstarter kan men met verbindings-

adapters, zonder extra bedrading, direct

koppelen aan de SIRIUS 3SK1-Advanced

veiligheidsrelais. Dit bespaart tijd, vermindert

de kans op bedradingfouten en maakt

het bouwen van veiligheidsfuncties zeer

overzichtelijk. Daarnaast bestaat ook de

mogelijkheid dat ze rechtstreeks gekoppeld

worden aan een failsafe besturing. Voor het

veilig afschakelen van meerdere motorstarters

is tevens veilige groepenschakeling mogelijk.

De motorstarters beschikken over ATEX-

Certificering voor de motor overbelastings-

beveiliging ten behoeve van toepassing in

explosie gevaarlijke omgevingen.

Door de opbouw van de SIRIUS motorstarter

kan het hoogste veiligheidsniveau (SIL3 / PLe)

gegarandeerd worden voor de gehele

levensduur van het apparaat (30 miljoen

schakelingen), ongeacht de manier van

afschakeling (via de schakelingangen of

het wegnemen van de voedingsspanning).

Ook voor toepassingen met hoge omgevings-

temperatuur is de veiligheid gewaarborgd

(tot 60 Graden Celcius).

Machineveiligheidstoepassingen

Siemens introduceert SIRIUS failsafe motorstarters

De serie SIRIUS 3RM1 motorstarters van Siemens

Industry Automation in compacte bouwvorm zijn vanaf

heden ook verkrijgbaar in een failsafe-uitvoering voor

machineveiligheidtoepassingen: de SIRIUS 3RM1-Safe.

Ze zijn leverbaar als direct- en omkeerstarter, in een bereik

tot 3 kW (400V AC). De motorstarters zijn geschikt voor

veiligheidstoepassingen t/m SIL3 (EN 62061) /

PLe (EN ISO 13849) / Cat.4.

026

Nieuwe I/O-modulen

Uitgebreide functionaliteit in het SafetyBridge-systeem

Het logicamoduul kan nu met maximaal 16

verdeelde veilige I/O-modulen communiceren.

Samen met de ingangsmodulen met 16 veilige

ingangen kunnen met een SafetyBridge-

eiland tot 256 veilige ingangen worden

geregistreerd. Met één standaardbesturing

kunnen tot 31 van deze zogeheten eilanden

worden aangestuurd. Deze systemen kunnen

onderling veiligheidsgerichte signalen uit-

wisselen. Zodoende kan de SafetyBridge-

technologie nu ook in uitgestrekte en

modulair opgebouwde machines en installaties

worden toegepast. De parametrering van

de modulen en de configuratie van de

veiligheidslogica geschiedt comfortabel met

de software Safeconf.

Er zijn in totaal 14 uiteenlopende veilige

functiebouwstenen, van de eenvoudige E-Stop

tot en met verschillende Muting-bouwstenen.

De safety-oplossing is besturings- en netwerk-

onafhankelijk, waardoor een grote flexibiliteit

bij de integratie van functionele veiligheid

in machines en installaties wordt geboden.

Daarbij kunnen de veilige modulen gemengd

met niet-veiligheidsgerichte Inline I/O's onder

verschillende standaardbesturingen in het

netwerk verdeeld zijn.

Met de I/O-modulen SafetyBridge

breidt Phoenix Contact de netwerk-

onafhankelijke safety-oplossing

SafetyBridge uit op het punt van

flexibiliteit, functionaliteit en

toepassingsmogelijkheden met een veilig

ingangsmoduul met meer ingangen en

een nieuw logicamoduul met een sterk

uitgebreide functionaliteit.

027

Onze 50-jarige ervaring en kennis in het naleven van de regels, identi-

ficeren van gevaren, veiligheidsmanagement en de selectie en

toepassing van PBM, in combinatie met een diepgaande organi-

satorische toewijding plaatst ons in een unieke positie om veiligheids-

verantwoordelijken te helpen een cultuur op te bouwen waarin

mensen veilig kunnen werken.

Het juiste middel op het juiste moment op de juiste plek; PBM zijn slechts

effectief als ze worden gedragen. Daarom is naast een degelijk advies

ook een logistieke ondersteuning van belang die ervoor zorg draagt dat

uw werknemers nooit misgrijpen.

Samen met Hoogland-Mennens zorgen wij ervoor dat u in staat bent uw

kostbaarste bezit te beschermen: uw medewerkers.

• PBM van kop tot teen.

• Inventarisatie, optimalisatie en standaardisatie.

• Trainingen en toolbox meetings.

• Gespecialiseerde opleidingen voor bijv. werken

op hoogte of in besloten ruimtes.

Laat u vrijblijvend voorlichten over de mogelijkheden die wij hebben om

ook in uw bedrijf een duurzame veiligheidscultuur op te bouwen.

Honeywell safety products

Honeywell Safety Products biedt, als grootste

PBM producent ter wereld, een Persoonlijke

Beschermingsmiddelen gamma aan van

kop tot teen. Samen met distributeur

Hoogland-Mennens zorgen we voor een

totaaloplossing voor veiligheidsproblematiek.

by Honeywell

Veiligheidscultuur

Volgens de International Labor Organization (ILO 2009, Inter­

nationale organisatie van vakbonden) sterft er elke 15 seconden

ergens ter wereld een medewerker door ongevallen op het werk of

een ziekte, in totaal 2,3 miljoen mensen per jaar.

Elk jaar worden er 160 miljoen nieuwe gevallen van beroepsziekte

gemeld en nog eens 270 miljoen medewerkers krijgen te maken met

niet­fataal letsel op het werk. Door economische, sociale en juridische

gevolgen van ongevallen wordt de veiligheid van medewerkers een

topprioriteit voor commerciële en industriële werkgevers over de

hele wereld.

028

Versimpeling aanbod noodknoppenDe huidige Ø22mm bedienings- en signaleringsoplossingen van Schneider

Electric zijn een begrip in de markt en bestaan alweer ruim 10 jaar!

Natuurlijk staan ontwikkelingen in het aanbod drukknoppen, schakelaars en

signaallampen niet stil. In januari 2014 is een versimpeling van het aanbod

noodknoppen doorgevoerd.

Eén knop voor noodstop en nooduit toepassingen

Sinds eind 2009 is de nieuwe Europese Machinerichtlijn van kracht. Hierin

wordt een onderscheid gemaakt in knoppen voor noodstop en nooduit

toepassingen (IEC 60204). Schneider Electric heeft in het Harmony pakket

altijd beide oplossingen geboden.

De verschillen in knop en toepassing blijken in de praktijk echter niet altijd

bekend, terwijl het gebruik van de verkeerde knop gevolgen heeft voor

het voldoen aan de Machinerichtlijn. Om meer duidelijheid te scheppen

heeft Schneider Electric het aanbod vereenvoudigd. Vanaf begin 2014

worden alleen nog noodstopknoppen geleverd (zowel in metaal als in

kunststof). Noodstopknoppen kunnen zowel voor noodstop als voor

nooduit situaties worden toegepast. Dit geldt niet voor nooduitknoppen

(IEC 60947-5-5).

Verschillen noodstop en nooduitknop

Het uiterlijk van de noodstop- en nood uitknoppen verschilt nauwelijks.

Beide knoppen zijn vergrendelbaar (ontgrendeling d.m.v. trekken-

duwen, draaien of sleutel) en rood gekleurd. Het verschil zit in het

interne vergrendelingsmechanisme. Een noodstopknop is voorzien van

een extra momentvergrendeling. Deze momentver grendeling zorgt

ervoor dat de knop (bij het indrukken) naar de eindpositie “schiet” en

vergrendelt voordat de contacten schakelen. Achterliggende contacten

zijn hierdoor niet manipuleerbaar!

Meer weten?

Vraag het uw ES Elektro contactpersoon.

029

Met betere verlichting kunnen prestaties verbeterd worden door het

versnellen van de taakuitvoering en het beperken van foutpercentages.

Ook levert goede verlichting een positieve bijdrage aan veiligheid, ongeval-

percentages, verzuim, algemene gezondheid en welzijn.

Gezamenlijke ontwikkeling

Ons doel is samen te werken aan het creëren van nieuwe verlichtings-

oplossingen die extra waarde kunnen toevoegen aan uw activiteiten.

Wij verschaffen u toegang tot de nieuwste technologieën, meer dan

een eeuw verlichtingskennis en een toegewijd team van experts die u

kunnen helpen bij het realiseren van uw ideeën. Daarnaast kunnen wij

u helpen bij het ontwikkelen van nieuwe ideeën die uw klanten een

voorsprong bieden in duurzaamheid en nieuwe niveaus van energie-

besparing mogelijk maken. Met onze gezamenlijke inspanningen

kunnen we problemen oplossen en kansen creëren die de toekomst van

industriële verlichting kunnen veranderen.

Nu gemakkelijk overstappen op LED­verlichting?

De industriesector is voorzien van kilometers lichtlijnen met conven-

tionele TL-verlichting. Deze lichtlijnen bieden u en uw klanten nu de

mogelijkheid om gemakkelijk over te stappen op innovatieve en energie-

zuinige LED-verlichting. Schakel nu over, want betere verlichting zorgt

voor betere prestaties!

Maxos LED Industry/TTX LED Industry

Innovatieve, retrofit oplossing levert ideale lichtopbrengst

De Maxos LED Industry/TTX LED Industry is een speciaal ontwikkelde

LED-verlichtingsoplossing en kan op bestaande Maxos en TTX

draagprofielen gemonteerd worden. Het vervangen van uw oude

lichtlijnen gaat heel eenvoudig: u verwijdert de oude armaturen en

klikt de LED-modules erin. Door het toepassen van LED kunt u tot 60%

besparen op de energiekosten en tot wel 50% op onderhoudskosten.

Daarnaast verhoogt u het veiligheidsgevoel van uw werknemers door

het toepassen van helder wit licht in uw productieruimten.

De voordelen voor u zijn:

• Lagere onderhoudskosten

• Lagere energiekosten

• Minder downtime van uw productieproces

• Korte terugverdientijd

(afhankelijk van aantal branduren en energieprijs)

Betereverlichting,betereprestatiesPhilips verlichtingsoplossingen zijn gericht op de drie

zaken waar het in het industrievakgebied het meest om

draait: verbeteren van de energie-efficiëntie, verhogen

van de productiviteit en het veiliger maken van uw

productieprocessen.

030

Vaak zijn de handelingen (zoals het aanpassen

van een machine-instelling of het reinigen

van een fotocel) kortdurend, bijvoorbeeld

in de orde van 10–20 seconden. Wanneer

het veiligheidshek wordt gesloten moet de

machine zonder onnodige wachttijd zo snel

mogelijk weer kunnen opstarten. Als er toch

wachttijden zijn, is dit niet alleen nadelig voor

de productie maar is het ook verleidelijk om de

veiligheidsvoorzieningen te manipuleren of te

omzeilen.

Veiligheidssystemen die niet in de frequentie-

regelaar zijn geïntegreerd, schakelen bij een

veiligheidsstop de voedingsspanning van de

frequentieregelaar uit. Bij her inschakelen van

de voedingsspanning kan het bijvoorbeeld

10 seconden duren voordat de frequentie-

regelaars en de machine weer gestart kunnen

worden, waardoor de totale duur van de

productie-onderbreking bijna verdubbelt.

De VLT FC302 Automation Drive is standaard

uitgevoerd met een Safe Stop ingang.

Wanneer de Safe Stop wordt geactiveerd zal de

aansturing van de motor onmiddellijk stoppen

en zal de motor geen koppel meer produceren.

Dit is de STO (Safe Torque Off) veiligheidsstop,

volgens ISO 13849-1 (Pl) en IEC 62061 (SIL).

Hierbij kan de voedingsspanning van de

frequentieregelaar gewoon ingeschakeld

blijven en is er geen wachttijd bij de herstart.

Voor sommige machines is STO echter niet

de juiste aanpak, met name wanneer extra

risico’s ontstaan wanneer het aandrijvend

koppel opeens wordt weg geschakeld.

Om die reden zijn er in normen verschillende

veiligheidsstops gedefinieerd.

De nieuwe opties MCB 140 en MCB 150

kunnen in de VLT FC 302 frequentieregelaar

worden ingebouwd en bieden verschillende

nieuwe gecertificeerde veiligheidsfuncties

volgens de normen voor Pl (ISO 13849-1) en SIL

(IEC 62061). De categorieën “Safe Stop 1 (SS1)”

en “Safely Limited Speed (SLS)” worden hier

kort besproken, de andere categorieën zijn in

de productdocumentatie omschreven.

Bij activering van “Safe Stop 1 (SS1)” via

MCB 140 of MCB 150 zal de machine eerst

gecontroleerd naar stilstand worden terug

geregeld waarna bij stilstand de functie STO

wordt geactiveerd. Bij deze veiligheidsstop

zal de MCB 140 of MCB 150 bewaken dat de

machine daadwerkelijk vertraagt en binnen

een vooraf ingestelde tijd tot stilstand komt.

Bij gebruik van de “Safely Limited Speed (SLS)”

is er sprake van een machine waarbij een

operator zich in de onmiddellijke nabijheid

van een langzaam draaiend of bewegend

machine-deel mag bevinden om met

geopende veiligheidshekken kortdurende

werkzaamheden te verrichten. De MCB 140 of

MCB 150 zal continu bewaken dat het toerental

niet boven een ingestelde veiligheidswaarde

komt en zo nodig ingrijpen via de Safe Stop

ingang, zodat de situatie veilig blijft.

Door integratie van MCB 140 of MCB 150

in de VLT FC302 Automation Drive wordt

niet alleen tijd bespaard, maar ook ruimte

en geld vanwege besparingen op externe

componenten, besturingskasten en bedrading.

Meer informatie? Vraag het uw

ES Elektro contactpersoon!

MCB 140 of MCB 150 veiligheidsoptieverhoogt de veiligheidIn een productie-omgeving moeten operators regelmatig korte

werkzaamheden uitvoeren aan productiemachines die tijdens

normaal bedrijf bewegende en draaiende onderdelen hebben en

daardoor potentieel gevaarlijk zijn. Veiligheidsvoorzieningen,

zoals veiligheidshekken en lichtschermen, laten de machine stoppen

zodra de operator in de nabijheid van de bewegende delen komt.

031

ABB Jokab Safety veiligheidssystemenInnovatieve producten en oplossingen voor machineveiligheid

Door het grote portfolio is het eenvoudig om ABB Jokab Safety in te zetten

ten behoeve van machineveiligheid. Al sinds de oprichting van de

onderneming in Zweden vormt de ontwikkeling van innovatieve

producten en oplossingen het bedrijfsconcept.

Visie

“Uw partner worden voor machineveiligheid,

zowel lokaal als inter nationaal.” Veel bedrijven

over de gehele wereld ont dekken hoe

eenvoudig het is om met ABB Jokab Safety

componenten beschermings- en veiligheids-

systemen te bouwen.

Ervaring

ABB Jokab Safety heeft veel ervaring in de

praktische toepassing van veiligheidseisen

en –normen van zowel overheid als industrie.

ABB Jokab is ook vertegenwoordigd in

normalisatieorganisaties en derhalve nauw

betrokken bij de wijzigingen en aanvullingen

van de normering.

Compleet pakket

Door het complete pakket en goed op elkaar

afgestemde componenten is het opbouwen

van een installatie uitermate simpel. Onder

het alles onder één dak principe treft u een

compleet pakket goed op elkaar afgestemde

componenten die het opbouwen van een

installatie uiter mate simpel maken. Van

hekwerken, bumpers, contactgevers, een com-

pleet programma veiligheids relais tot PLC’s en

noodstopknoppen.

ABB Jokab Vital

Neem bijvoorbeeld de Vital veilig heidsmodule.

Dit component is voor zien van een dynamisch

veiligheids circuit dat tot wel 30 contactgevers

op het hoogste veiligheidsniveau kan bewaken.

Mits conform voor schriften aangesloten is Ple

level gegarandeerd. Bij contactgevers moet je

bijvoorbeeld denken aan contactloze sensoren,

noodstopknoppen, eindschakelaars etc.

Software

De programmeer software voor de veiligheids

PLC’s wordt gratis ter beschikking gesteld,

na aanmelding bij ABB voor een licentie.

Het programmeren gebeurt in TÜV

gecertificeerde functieblokken. Tevens is

software ter beschikking ten behoeve van

ondersteuning bij het bepalen van het

veiligheidsniveau.

Hekwerken

Alleen een schets is al voldoende om een

offerte te ontvangen voor een compleet

hekwerk. Naast het “standaard” werk kunnen

bijvoorbeeld ook roldeuren geleverd worden.

VESTIGINGEN

itsme ­ HoofdkantoorSteurweg 2 - 4941 VR RaamsdonksveerPostbus 128 - 4940 AC Raamsdonksveer NederlandTelefoon: +31 162 484 200Fax: +31 162 484 299E-mail: info@itsme.eu

ES ElektroSteurweg 2 - 4941 VR RaamsdonksveerPostbus 128 - 4940 AC Raamsdonksveer NederlandTelefoon: +31 162 484 200Fax: +31 162 484 299E-mail: info@eselektro.nl

BreemesVogelsancklaan 260 3520 Zonhoven BelgiëTelefoon: +32 11 399 499Fax: +32 11 399 498E-mail: info@breemes.be

ES Elektro Romania No 12, Muncii Blvd. RO - 400641, Cluj-NapocaRoemeniëTelefoon: +40 364 41 63 33Fax: +40 364 41 73 33E-mail: info@eselektro.com

Hoogland­MennensWieldrechtseweg 24 - 3316 BG DordrechtPostbus 114 - 3300 AC Dordrecht NederlandTelefoon: +31 78 618 33 55Fax: +31 78 618 16 16E-mail: info@hooglandmennens.nl

ElektresCrta. Santa Coloma, 82 pis 217005 GironaSpanjeTelefoon +34 972 237 883Fax: +34 972 239 604E-mail: info@elektres.es

Schultz+ErbseFeldmühlenstraße 4158099 HagenDuitslandTelefoon: +49 2331 36 10Fax: +49 2331 36 11 23 E-mail: service@erbse.de

Oplage: 25.000 stuks

SIGNAAL verschijnt vier keer per jaar

SIGNAAL Redactie: Postbus 128 - 4940 AC Raamsdonksveer

tel. (0162) 58 22 00 - E-mail: redactie@itsme.eu

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen mogelijk na

schriftelijke toestemming van de redactie.

Vormgeving: dBOD – Amsterdam

Grafische adviezen en productie: SITNO – Bergen op Zoom - www.sitno.nl

Wilt u in het vervolg geen uitgave van SIGNAAL meer missen?

Stuur dan een e-mail met als onderwerp ‘aanmelding’ naar redactie@itsme.eu.

Vergeet dan niet uw gegevens in de e-mail te vermelden.

Wenst u SIGNAAL niet langer te ontvangen?

Stuur dan een e-mail met als onderwerp ‘opzegging’ naar redactie@itsme.eu.

Vergeet dan niet uw gegevens in de e-mail te vermelden.

SIGNAAL is een uitgave van itsme

COLOFON