1

LGM 2033

GEOGRAFI PENDUDUK

SOALAN 5:

Dengan merujuk khusus kepada satu (1) bangsa asing, bincangkan

implikasi sosio ekonomi kesan daripada migrasi antarabangsa bangsa

tersebut ke Malaysia.

Nama : Siti Zubaidah bt Ibrahim

No Matrik : D20091035632

Semester : Tiga

Pensyarah : Dr. Fauziah bt Che Leh

2

Isi Kandungan

Bil Isi Kandungan Muka Surat

1.0 Pendahuluan 1

2.0 Sejarah migrasi antara Malaysia dan Indonesia 2-3

3.0 Kesan positif migrasi masyarakat Indonesia ke Malaysia

3.1 Kesan positif sektor sosial

3.2 Kesan positif sektor ekonomi

3-7

4.0 Kesan negatif migrasi masyarakat Indonesia ke Malaysia

4.1 Kesan migrasi terhadap masalah sosial dalam negara

4.2 Kesan negatif migrasi kepada ekonomi negara

7-10

5.0 Penutup 11

Bibliografi 12-13

3

1.0 Pengenalan

Migrasi merupakan satu proses perpindahan seseorang itu dari satu tempat ke satu tempat

yang lain dan merentasi sempadan daerah, negeri dan negara. Migrasi berlaku dalam dua konteks

iaitu migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa. Migrasi dalaman merupakan migrasi yang

berlaku tanpa melibatkan sempadan antarabangsa dan hanya berlaku dalam negara berkenaan

saja. Aktiviti migrasi antarabangsa merupakan satu perpindahan antarabangsa yang merujuk

kepada sebarang pergerakan penduduk yang menyeberangi sempadan negara masing-masing

walaupun untuk sementara atau secara kekal. Aliran migrasi tersebut telah berlaku sejak

berkurun lamanya dan telah menyebabkan pelbagai kesan ke atas negara yang di tuju dan negara

yang di tinggalkan (Katimah Rostam, 2002).

Dalam konteks dunia tanpa sempadan sekarang, aliran migrasi antarabangsa berlaku

tanpa batasannya lagi. Aliran migrasi antarabangsa ini semakin rancak berlaku kerana bagi

memenuhi keperluan dan desakan hidup di tempat asal mereka kemudianya memaksa untuk

mereka berpindah. Perpindahan buruh ini berlaku secara sah dan secara haram serta berlaku

hampir di setiap negara di dunia. Malaysia juga tidak dapat lari daripada masalah ini. Pelbagai

langkah dan pendekatan telah dijalankan bagi membendung masalah kemasukan buruh asing di

negara ini namun hasil yang di perolehi sangat mengecewakan. Contoh yang paling ketara dan

jelas kesan migrasi antarabangsa adalah kemasukan buruh Indonesia ke negara kita. Mereka

masuk dalam negara kita melalui cara yang sah dan ada juga yang memasuki negara kita secara

haram. Kesimpulanya, rakyat Indonesia yang terlalu ramai memasuki negara kita telah

mendatangkan pelbagai implikasi kepada negara. Pelbagai kesan dapat dilihat ekoran daripada

masalah migrasi antarabangsa ini.

4

2.0 Sejarah migrasi antara Malaysia dan Indonesia.

Gambarajah: Peta Malaysia dan Indonesia

(Sumber: http://www.google.com.my/imglanding?q=peta%20migrasi%20indonesia%20ke%20malaysia&imgurl=http://weloveindonesia.net76.net/peta_indonesia2%2520edit2jpg.jpg&imgrefurl=http://www.mamasipenk.co.cc/2010/07/tentang-indonesia-

di-mata-dunia.html&usg=__Zs-TB68l9wqidX8G_mN6L47JLwQ=&h=341&w=535&sz=110&hl=en&itbs=1&tbnid=BYJXYF6c0HvdBM:&tbnh=84&tbnw=132&prev=/images%3Fq%3Dpeta%2Bmigrasi%2Bindonesia%2Bke%2Bmalaysia%26hl

%3Den%26sa%3DG%26gbv%3D2%26ndsp%3D18%26tbs%3Disch:1&sa=G&gbv=2&ndsp=18&tbs=isch:1&start=11)

Hubungan migrasi antara Malaysia dan Indonesia telah wujud sebelum zaman penjajahan

Inggeris ke Tanah Melayu lagi. Selepas kemasukan penjajah ke Tanah Melayu telah

menyebabkan kemasukan buruh asing ke negara ini kian meningkat ekoran daripada masalah

kekurangan buruh untuk menerokai bidang perladangan, perlombongan bijih dan pelabuhan,

telah menyebabkan British mengamalkan dasar pintu terbuka dengan membawa masuk buruh

asing ke Malaysia dari Selatan China, Filipina, India dan Indonesia.

Selepas tahun 1970-an, selaras dengan Dasar Ekonomi Baru (DEB) yang telah

dijalankan oleh pihak kerajaan telah mewujudkan banyak peluang pekerjaan yang perlu diisi.

Oleh kerana keengganan masyarakat tempatan dalam memenuhi kehendak dan permintaan

pasaran buruh dalam sektor perladangan, pembinaan, perlombongan dan perkilangan telah

memaksa kerajaan mengambil tindakan mengajikan buruh asing bagi mengatasi masalah

kekurangan buruh ini khususnya dari negara Indonesia (Saad Mohd Said, Fatimah Said dan Sofia

Ratna Sari Harahap, 2008).

5

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 20050

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

350,000

400,000

450,000

Buruh Indonesia mengikut sektor dari tahun 1997-2005 (bilangan)

PembinaanPembuatanPerladanganPerkhidmatan

Bila

ngan

Gambarajah: Buruh Indonesia Mengikut Sektor, 1997-2005 (Bilangan)

Sumber: Jabatan Imigresen Malaysia.

Pelbagai implikasi telah timbul ekoran daripada kadar migrasi masyarakat Indonesia ke

Malaysia yang terlampau tinggi dan kadang-kala memenuhi setiap kawasan dan menyebabkan

masyarakat tempatan rimas serta bimbang dengan situasi tersebut.

3.0 Kesan positif migrasi masyarakat Indonesia ke Malaysia

Kedatangan migrasi daripada Indonesia ke Malaysia banyak mendatangkan

pelbagai kesan kepada negara. Antara sektor yang ketara mendapat impak migrasi ialah

sektor sosial dan ekonomi negara.

3.1 Kesan positif sektor sosial

Kesan positif ekoran daripada migrasi antarabangsa ini ialah dapat mengeratkan

hubungan diplomatik antara dua negara di rantau Asia Tenggara. Hal ini adalah kerana,

negara kita merupakan negara penerima migrasi dan sambutan kerajaan dalam

6

mengambil pekerja asing dari luar terutamanya dari Indonesia dapat menjalinkan

hubungan dua hala. Negara kita dikatakan bergantung kepada pasaran buruh Indonesia

maka wajarlah negara kita mengadakan hubungan diplomatik dengan kerajaan Indonesia.

Di samping itu juga, kesungguhan yang ditonjolkan oleh buruh dari Indonesia wajar

dijadikan contoh bagi masyarakat negara kita agar tidak terlalu memilih pekerjaan.

Mereka mempunyai semangat bekerja yang tinggi walaupun mendapat upah yang tidak

setimpal dengan pekerjaan yang mereka lakukan. Berbeza dengan masyarakat tempatan

yang terlalu mementingkan pendapatan yang lumayan, selesa dan tidak berbahaya untuk

bekerja (Utusan Malaysia, 21 Oktober 2007).

Selain daripada itu juga, kesan sosial daripada migrasi antarabangsa ini adalah

dari segi tanggungjawab sosial antara negara anggota Association of South East Asian

Nations (ASEAN). Dengan penerimaan kerajaan Malaysia terhadap migrasi antarabangsa

dari Indonesia dapat mengurangkan masalah kemiskinan dan kebuluran di negara

mereka. Malahan dalam masa yang sama juga kita memperolehi keuntungan daripada

penawaran buruh yang ditawarkan oleh negara mereka. Keseluruhanya, kesan sosial yang

diperolehi bagi negara kita ekoran daripada migrasi antarabangsa dari Indonesia ini tidak

banyak mendatangkan kesan positif bagi negara kita memandangkan migrasi yang datang

ke negara kita merupakan masyarakat dari negara mundur dan miskin (Soijah Likin,

2004).

3.2 Kesan positif sektor ekonomi

7

Migrasi dalam sektor ekonomi telah mendatangkan banyak faedah kepada negara

kita. Kesan daripada kemasukan migrasi dari Indonesia telah menambahkan lagi

penawaran buruh dalam negara sekaligus dapat mengatasi masalah kekurangan tenaga

buruh dalam sekto-sektor tertentu. Selaras dengan pertumbuhan ekonomi negara pada

tahun 1990-an telah menyebabkan kadar permintaan buruh semakin meningkat. Negara

dikatakan mempunyai beberapa sektor yang mengalami masalah kekurangan buruh

antaranya ialah sektor pertanian, perlombongan, perkhidmatan dan perkilangan. Malaysia

sebenarnya telah mula mengalami masalah kekurangan buruh di sektor pertanian

semenjak tahun 1970-an (Fatimah & Saad 2002). Bagi mengatasi masalah ini kerajaan

telah bersetuju untuk membenarkan majikan menggambil pekerja daripada Indonesia.

Pada sekitar tahun 1992, kemasukan tenaga buruh daripada Indonesia ini hanya untuk

mengisi kekosongan pekerjaan dalam bidang pertanian saja tetapi telah diperluaskan

kepada sektor perkhidmatan dan pembuatan pada tahun 2000. Oleh sebab itu, masalah

kekurangan tenaga kerja bagi sektor-sektor yang ditolak oleh masyarakat tempatan dapat

dimajukan dan dibangunkan dengan bantuan tenaga buruh dari Indonesia.

Selain daripada itu juga, kesan migrasi kepada ekonomi adalah dapat memajukan

bandar yang dituju. Migrasi daripada Indonesia ini mempunyai target atau tempat yang

akan mereka tuju sebelum mereka datang ke Malaysia. Kebanyakan migrasi daripada

Indonesia akan memilih bandar-bandar besar untuk mereka duduki. Hal ini adalah

kerana, bandar-bandar besar seperti di sekitar Lembah Klang mempunyai pelbagai

kemudahan di samping mempunyai peluang pekerjaan yang banyak. Maka tidak

hairanlah jika migrasi Indonesia akan memenuhi setiap ruang di bandar besar tersebut.

Oleh kerana, keadaan penawaran buruh yang tinggi di bandar-bandar besar tersebut maka

8

segala perancangan pembangunan yang dirancang mudah untuk dijalankan. Migrasi

Indonesia akan mengambil alih tempat dalam projek pembinaan yang banyak dijalankan

di bandar-bandar besar sebagai buruh binaan. Contohnya, menara KLCC, KLIA dan

Putrajaya yang menjadi kebanggaan masyarakat Malaysia dikatakan menggunakan

majoriti tenaga buruh daripada Indonesia semasa proses pembinaan dilakukan.

Negara Jumlah Pelancong (orang)

Singgapura 11 juta

Indonesia 2.43 juta

Thailand 1.49 juta

Brunei 1.17 juta

Jadual: Jumlah kedatangan pelancong dalam Negara

Sumber: Berita Harian

Aliran migrasi juga dikatakan berlaku dalam konteks kedatangan pelancong dari

Indonesia ke Malaysia. Indonesia dikatakan merupakan negara kedua terbesar di rantau

Asia Tenggara ini yang menjadi pasaran penjana utama pelacongan kepada negara

Malaysia. Berdasarkan statistik pada tahun 2009 telah menunjukkan seramai 2.43 juta

orang pelancong dari Indonesia telah datang ke Malaysia (Berita Harian, Jan 2009).

Berdasarkan kepada data kedatangan pelancong tersebut telah membuktikan bahawa

negara kita mempunyai potensi pelancongan yang tinggi dan dapat dikembangkan lagi.

Aliran wang masuk dalam negara juga berlaku dengan kehadiran pelancong asing dari

Indonesia. Mereka akan menyewa hotel dan segala perbelanjaan semasa mereka berada di

9

negara kita merupakan aliran wang masuk ke dalam negara dan seterusnya dapat

mengurangkan defisit dalam imbangan pembayaran negara.

4.0 Kesan negatif migrasi masyarakat Indonesia ke Malaysia

Aliran migrasi dari Indonesia ke Malaysia dikatakan mempunyai kesan negatif

yang lebih banyak berbanding kesan positif.

4.1 Kesan migrasi terhadap masalah sosial dalam negara

Masyarakat Indonesia merupakan masyarakat yang serumpun dengan penduduk

Melayu di Malaysia namun demikian perbezaan daripada segi tingkah-laku, nilai, norma,

budaya dan sikap mereka dengan tuan rumah telah menimbulkan pelbagai masalah sosial

di Malaysia. Migrasi masyarakat Indonesia ini merupakan satu aliran migrasi masyarakat

dari negara yang kurang membangun dan mundur serta mereka akan membawa minda

kelas ketiga mereka ketika berada di Malaysia. Secara tidak langsung mereka akan

menjejaskan nilai sosial masyarakat di negara ini melalui sikap mereka yang pengotor,

bising, kencing dan membuang sampah sesuka hati serta tidak menggunakan kemudahan

awam dengan betul. Contohnya, pada kebiasaan sambutan hari Raya Aidilfitri mereka

akan menjadikan Bandaraya Kuala Lumpur sebagai destinasi perayaan mereka dan

apabila mereka beredar mereka akan meninggalkan timbunan sampah-sarap yang

mengotorkan. Sikap dan tingkah-laku ini sangat bertentangan dengan nilai dan budaya

masyarakat kita sekaligus akan menjejaskan kehidupan penduduk Malaysia di Kuala

Lumpur (Utusan Malaysia, 23 Oktober 2007)

10

Selain daripada itu juga, masalah penyakit juga mudah merebak dan menular

dalam negara ekoran daripada kemasukan migrasi dari Indonesia. Terutamanya yang

berpunca daripada pendatang tanpa izin yang sudah semestinya tidak menggunakan

saluran dan prosedur yang betul untuk memasuki Malaysia. Mereka datang ke Malaysia

tanpa menjalani ujian saringan penyakit dan akan menjejaskan kesihatan masyarakat di

negara ini. Tambahan pula, migrasi Indonesia ini tidak diberikan kemudahan untuk

mendapatkan rawatan kesihatan di negara ini. Oleh sebab itu, bagi migrasi yang

berpenyakit mereka tidak berpeluang untuk mendapat rawatan susulan bagi mengubati

penyakit yang mereka hidapi.

Negara

Jumlah jenayah (bilangan)

Jenayah kekerasan Jenayah harta-benda

Indonesia 1073 kes 1400 kes

Filiphina 416 kes 1400 kes

Singapura - 1 kes

Jadual: Statistik jenayah 2008

Sumber: Bernama

Selain daripada itu juga, migrasi Indonesia dikatakan banyak melakukan jenayah

dalam negara. Mengikut statistik Polis Diraja Malaysia (PDRM), sepanjang tahun 2008

warga Indonesia mencatatkan penglibatan tertinggi iaitu 1,073 kes dalam jenayah

kekerasan dan 1,400 kes dalam jenayah harta benda diikuti warga Filipina pula sebanyak

416 kes (jenayah kekerasan) dan 1,400 kes ( jenayah harta-benda) manakala warga

Singapura mencatatkan satu kes jenayah harta-benda. Perkara ini sangat membimbangkan

penduduk Malaysia kerana terpaksa hidup dalam keadaan yang tidak selamat. Di mana

11

saja kejadian jenayah boleh berlaku. Kebanyakan migrasi Indonesia ini masuk dalam

negara menggunakan pas pelancong dan pelajar sebaliknya mereka akan melakukan

jenayah dalam negara kita. Dari segi kesan sosial kepada penduduk Malaysia akan

mencetuskan kebimbangan dengan peningkatan kadar jenayah yang dilakukan oleh

golongan migrasi tersebut (Bernama, 2009).

Kesan sosial ekoran daripada kemasukan golongan migrasi Indonesia juga akan

menyebabkan kesesakan bandar-bandar besar utama negara. Contohnya ialah Bandaraya

Kuala Lumpur kini menjadi sesak ekoran daripada peningkatan golongan migrasi

antarabangsa ini. Mereka hanya tertumpu di bandar-bandar besar sahaja memandangkan

pelbagai kemudahan dan banyak peluang pekerjaan terdapat di sini. Oleh kerana terlalu

banyak migrasi antarabangsa telah mengakibatkan wujudnya perkampungan setinggan

yang didiami oleh golongan pendatang. Dengan wujudnya masalah setinggan tersebut

telah melambangkan imej negara yang belum maju. Perkara ini telah menyebabkan nama

negara kita tercemar.

4.2 Kesan negatif migrasi kepada ekonomi negara

Aliran masuk migrasi dalam negara banyak mendatangkan kesan negatif kepada

ekonomi negara. Antaranya ialah akan menimbulkan masalah pengambilalihan tugas atau

pekerjaan oleh golongan migrasi daripada penduduk tempatan dan menyebabkan daya

saing dalam mendapatkan pekerjaan dalam kalangan penduduk tempatan semakin

meningkat. Golongan migrasi ini akan memenuhi setiap sektor dan peluang pekerjaan

yang wujud di negara ini dan akan menyekat punca pendapatan penduduk tempatan.

Perkara ini menjadi semakin parah apabila kebanyakan majikan lebih suka mengajikan

12

golongan migrasi berbanding penduduk tempatan. Hal ini adalah kerana, golongan

migrasi ini bersedia untuk menerima upah yang paling minima walaupun tidak berbaloi

dengan pekerjaan yang telah mereka lakukan (Berita harian, 17/04/2010).

Pihak kerajaan juga terpaksa membelanjakan banyak peruntukan bagi

membenteras kemasukan golongan migrasi ini. Masalah ini merupakan satu bebanan

kewangan yang terpaksa ditanggung oleh kerajaan Malaysia sejak sekian lama. Kerajaan

terpaksa membelanjakan wang yang banyak bagi menanggung pembiayaan mereka di

kem tahanan sebelum menghantar mereka pulang ke negara asal. Selain daripada itu juga,

keengganan pihak kerajaan Indonesia dalam menyediakan dokumen perjalanan sementara

kepada rakyatnya dan membiayai kos penghantaran pulang telah menyebabkan kerajaan

Malaysia terpaksa menanggung kos pembiayaan kewangan yang banyak. Hal ini telah

merugikan kerajaan negara kita.

Di samping itu juga, kemasukan golongan migrasi akan menyebabkan defisit

dalam belanjawan negara. Golongan migrasi ini akan menghantar sebahagian hasil wang

pendapatan mereka ke kampung halaman dan akan menyebabkan aliran wang ke luar

negara. Walaupun matawang negara kita lebih besar daripada matawang negara

Indonesia tetapi ekoran daripada terlalu banyak golongan migrasi ini yang menghantar

wang ke kampung halaman menyebabkan aliran wang masuk dengan aliran wang keluar

negara menjadi tidak seimbang seterusnya menyebabkan defisit dalam belanjawan

negara.

5.0 Penutup

13

Sebagai kesimpulannya, pelbagai implikasi yang wujud ekoran daripada kemasukan

migrasi antarabangsa ke Malaysia. Dari sudut pembangunan ekonomi negara kemasukan migrasi

akan mendatangkan kesan positif memandangkan negara kita banyak bergantung kepada buruh

asing dalam memajukan ekonomi negara. Namun demikian, jika dipandang sebaliknya

kemasukan golongan migrasi juga banyak mendatangkan kesan negatif kepada sektor sosial dan

ekonomi negara. Oleh sebab itu, sebarang perubahan dan dasar dalam negara perlu memandang

serius akan kedua-dua masalah ini agar kesejahteraan penduduk tempatan tidak terjejas.

Kemasukan golongan migrasi ini sukar untuk dibendung memandangkan negara kita

berkongsi perairan dengan negara Indonesia. Pelbagai langkah telah dijalankan untuk

membendung masalah ini daripada terus berleluasa tetapi masih menemui jalan buntu. Malahan

kerajaan kita perlu menanggung kos yang besar dalam menanggani masalah migrasi yang

keterlaluan bagi menjamin kesejahteraan negara terus terpelihara.

Oleh sebab itu, semua pihak seharunya bertanggungjawab dalam menanggani masalah ini

dan tidak hanya menyerahkan kepada pihak pemerintah sahaja. Pihak yang memainkan peranan

paling besar dalam masalah lebihan migrasi ini ialah golongan majikan. Sekiranya pihak majikan

tidak mengutamakan golongan pendatang bagi mengisi kekosongan pekerjaan yang diwujudkan

masalah lebihan golongan migrasi ini tidak akan timbul. Namun demikian, ekoran daripada sikap

tamak pihak majikan ini telah menyebabkan pelbagai implikasi yang timbul ekoran kemasukan

golongan migrasi. Ketiadaan sikap bertanggungjawab golongan majikan ini telah mendatangkan

masalah kepada penduduk tempatan yang terpaksa mengemis di negeri sendiri.

Bibliografi

14

Arif Nasution (2000). Internasional Migration in South East-Asia : A case study of Indonesia workers in the Malaysian Peninsular [Electronic Version]. Diperoleh pada 01/08/2010

daripada Proquest.

Berita harian (Januari 2009). Jumlah kemasukan pelancong meningkat. Diperoleh daripada http://www.bharian.com.my/search_res?src_term=januari+2009&src_type=BH&search=Cari pada 14/08/2010.

Bernama (15/05/2009). Lubuk Emas Penjenayah Asing. Diperoleh daripada http://web7.bernama.com/bernama/v5/bm/newsfeatures.php?id=411190 pada 14/08/2010.

Berita harian (17/04/2010). Majikan Tamak Punca Lambakan Pekerja Asing. Diperoleh daripada http://www.bharian.com.my/search_res?src_term=17/04/2010&src_type=BH&search=Cari pada 27/08/2010.

Blij H. J. De dan Muller O. Peter (2006). Geography Realms, Regions and Concepts. United Stated: John Wiley & Sons INC.

Clarke. John I (1988). Geografi Penduduk Dan Negara-Negara Sedang Membangun (terjemahan: Rosnah Talib). Dewan Bahasa Dan Pustaka: Kuala Lumpur.

Fatimah Said & Saad Mohd. Said. (2002). Ekonomi Pasaran Buruh. Kota Bharu:Kelantan.

Katimah Rostam (2002). Prinsip Asas Persekitaran Manusia. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.

Katiman Rostam, (2006) Migrasi ke kawasan pinggiran Wilayah Metropolitan Lembah Klang.Akademika, 68 (January 2006) di peroleh daripada

http://myais.fsktm.um.edu.my/view/subjects/G.html pada 17/08/2010.

Kuby Michael, Harner John dan Gober Patricia (2004). Human Geography in Action. United Stated: John Wiley & Sons INC.

Malaysia. (1995). Immigration Guideline for Foreign Workers. Kuala Lumpur: JabatanImigresen Malaysia.

Saad Mohd Said, Fatimah Said dan Sofia Ratna Sari Harahap (2008). Migrasi Antarabangsa: Penghijrahan Buruh Indonesia Ke Malaysia. Diperoleh daripada http://www.mohr.gov.my/ismk/pdf/migrasi_2vol2.pdf pada 14/08/2010.

Soijah Likin (2004). Penghijrahan Dari Indonesia Ke Malaysia: Kajian Kes Tentang Pekerja Wanita Indonesia di Sungai Nibong, Pulau Pinang. Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia.

15

Utusan Malaysia (21 dan 23/10/2007). Kebanjiran warga asing. Di peroleh daripada http://www.utusan.com.my/utusan/index.asp?LBA=STO pada 14/08/2010.