Y AKIN DOGU UNiVERSiTESi

FEN-EDEBiY AT F AKUL TESi

TURK DiLi VE EDEBiY ATI BOLUMU

KIBRIS SEFERINE AiT RESMi VESiKALAR

MEHMET ALi OZDEMiR

20021537 4-B

YRD. DO<;. DR. ALi EFDAL OZKUL

LEFKOSA-2006

i9indekiler LIBRARY

1. Onsoz s.2

2. Kibns'taki reayaya husnu muamele edilmesine dair htikm: s.3

3. Kibns'a gonderilecek ntizl ile arpa hakkmda sam begler begisine hukm : s.3

4. Dusman donanrnasmm Korfu ve Girit'te bulunan kisimlanna hucum edilmesine dair

Pertev Pasaya yazilan hukm: '. .. s.4

5. Antalya'da yapilacak on kadirgaya dair hukum s.5

6. Kibnsa gonderilccek peksimetlerin suret-i irsaline dair hiikm: s.6

Kibns'a muhimmat goturen gemi icun yol emri s. 7

Kibns'ta guhercile fabrikasi tesisine dair hukurn: s.7

9. Kibns'taki gureba-i yemineye icazet verildigine dair hukum : s.8

·o. Kibns'tan Sam a tufeng gonderilmesine dair hukm: s.8

•

1•

Kibns seferinde bulunan sipahilere timar tevziine dair hukm : s.9

· 2. Mugayir nizam almnus olan akcelerin istirdadma dair hukum s.1 O

13. Kibns ahalisine adilane muamele edilmesine dair hukm s.11

4. Magusa kalesinin tamirine me'mur olduguna dair Karaman beglerbegisine hukm .. s.11

15. Aym mes'eleye dair Kibns beglerbegisine hukm s.12

16. Eserde gecen baslica sahsiyetler. s.14

17. indeks s.15

1

ONSOZ

Bu kitapta cesitli tarihlerde Tunus ve Kibns Seferi uzerine yapilan hazirliklann

.aian toplanrmsnr. Bu hazirhklar sirasmda ismi gecen kisiler ve yerler zikredilmistir.

95 sayfahk bu kitap mektuplann bir araya getirilmesi ile olusturulmustur. 63. sayfadan - J:~ sayfaya kadar olan cevirisi yapilnustir.

Icerik olarak kisaca belirtmemiz gerekirse bu cahsmamizda savas oncesi yapilan

rhklar (silah tasmmasi .muhimmat tertibi, erzaklarm cesitli adalardan toplatilrnasi ve

=·=--•--rilmesi, savas gemilerinin yapirru ve onanrm) fethedilen yerlerden soma halka iyi

cmamele edilmesine dair hiikiimler, adilane muamele edilmesine dair hukumler.fethedilen

yerlerdeki zarar gormus mimari yapilann tamiri ve bakimina iliskin huktimler, stratejik acidan

- eme haiz olan mevkilerin saptamp zabtedilmesine dair hukumler, fethedilen yerlerde -~-'.::-:.ckalar kurulmasma dair hukiimler.

Bu kitabm Turk tarihi ve kulturu icin onemi ise sudur: Butun medeni milletler kendi

-=-il::1 eserlerini bizzat okuyarak anlayacak bir seviyeye getirmek icin cahstiklan, lugat

-~~-eleri ve tarih bilincini zenginlestirdikleri halde bizde tam tersi yapilmakta. Her yil

~~--ersiteye gelen ogrencilerin tarihi bilgileri gittikce fakirlesmekte, lugat hazineleri gittikce

,,='.:naktad1r. Kendi atalarmm tarihini ve dilini bilmedikleri icin ,bizim icin son derece

etli eserleri okumaktan mahrum kalmaktadir. Bugun Turkiye 'de profesorler arasmda bile

- kaynaklanna gidebilenlerin sayisi parmakla gosterilebilecek kadar azdir. Bu bakimdan

-frr..;: tarihinin bir kismmm aydmlatilmasi icin bu tiir eserler onem teskil eder.

Eserin cevirisinde emegi gecen, basta Y rd. Do9. Dr. Ali Efdal Ozkul' a ve ogrenci a:-•• -; laslannuza tesekkuru bir bore bilirim.

2

Kibns Seferine Ait Resmi Vesikalar

36

Kibns'taki reayaya husnu muamele edilmesine dair hukm:

Kibns'ta olan boluk agasina hukum ki

Anda senin ile olan boluk halki reayamn ve ogullanmn ve kizlanmn bazisma yapisub

~ ·"' Lefkosa fethinde esirim olub gacurmusidik deyu suhudu ruz gunu imam et cekub alub ve

?:·Ti vechle dahi reayaya yapisub ser koyma muhalif vazi 'dan hali olmadiklan istima'

hmmagm bu makvile dava istimaolunmayub men olumagicun Kibns begler begisine ve

ma muekked hukum gonderilmistir imdi taife-i mezburenin reayaya teaddisi senin adem­

. zabt ve ihtimammdandir buyurdum ki vusul buldukda seninle olan boluk taifesini muhkem-i

'-~ idub emrime ve ser-i serife ve ulu cehle reayaya ve iyallerine yapisdirmayub zulm ve

di etturmeyesin cezire-i mezbure begler begisi vech ve munasib gordtigti uzere kale "ve

cezirenin hifz ve hurasetinde olub kul tayifesi daimayat ve yiraklannda mukemmel olub

rauhafaza hidmetinde olmalanm ogtit eyleyesin ba' det-tenbih reayaya teaddi edenleri ve

afazada tayin olduklan hidmette olmayub kendu hevalarmda olanlan ism ve resimleriyle

szz idesin

23 Recep 979

37

Kibns'a gonderilecek nuzl ile arpa hakkmda sam begler begisine hukrn :

Sam begler begisine hiikiim ki

Kibns'ta olan asakir-i mansure muhimi icun ol diyardan ihraci ferman olunan nuzlun

aki kalam dahi ihrac olunmak icun cezire-i mezbureden ahkam-1 serife vardikda bazi kitat

sonradan varmakla zamammizda vakiolmamistir deyu ahkam-i serife mucibince ihmal

· ukleri ilam olunmagm kuzata ol babda muekked ahkam-1 serife gonderilmistir ve asakirin

•.... paya ol mertebe mazayikasi olmayub ol babda mazayikalan ziyade oldugu ilam olunmagm

mumkun oldugu uzere ihrac olunacak arpa evine tebdil olunmak ferman olunmustur

ryurdum ki vusul buldukda tevkif itmeyub sen dahi guzata yarar adamlann gonderub

emettukleri nuzulden fasid olmus nuzl var ise emr-i sabik uzere yeni bi tebdil itdirub ve

3

· aki kalan niizl dahi bi kusur ihrac idiib baki yerinden ve ihrac olunacak arpayi mumkun

oldugu uzere ona tebdil itdirub dahi alet-ta' cil niiziil eminine defteriyle teslim itdirub

cezireden gonderilen ahkam-i serife mucibince ta 'yin olunan muhakkem taleb olundugu

miktan nuzlu alet-tevali irsalden hali olmayasun ve min ba' di dahi nuzl ihraci icun ol

ibden emr-i serife varid olursa alet-tacil kuzata tayin olunan miktan nuzl ihrac itdirub

ful eminine teslim ve irsal etduresun ve bil-cumle nuzl zehhair babmda ol canibden

gfmderilen ahkam-1 serife amel idub nevvaba vesair mubasirine kimesneden celb ve ahz

itdirrmeyiib i' tidal uzere ihrac ettiresin

38

Dusman donanmasmm Korfu ve Girit'te bulunan kisimlanna hucum edilmesine dair

Pertev Pasaya yazilan hukm:

Vezir Pertev Pasaya hukum ki

Isbu 979 muharremi.il-haremenin sekizinci gununde ulak ile cavus gelub dustur u

iikrim vezirim Mustafa Pasa idamAllah u teala iclalenin mektuplanyla geturub donanma-yi

- ayundan yirmi kitasi cezire-i Kibns'ta alikonulub maadasi emiru-l i.imerae-1 kiram

randanum Ali dam-i ikbale emrim mucibince mah-i zilhiccenin on besinde kibns'tan cikub

sana mulagi olmak icun tevcih eyledugun ve musar-i ileyh anda olan asakir-i miislimin ve

ctmud muhiddin ile yarar medreseler kurub kale muhasarasma mubaseret eyledugun

ildirmisimdi eger musar-i ileyh kapdanum ile ve eger seninle sefaym nusret karinin levazim

·e muhimmatidir ve eger boyle olan asakir-i mansurenin alet-i cenin ve cidal-u edevat harb

ve kitalleridir kemaliyle tertib ve tekmil olunub inayet-i Hakla asla kusur ve noksanlan

amistir kuffar tuzah u cehennem medann donanma-yi hezimet kararlannm bir mikdan

cezire-i Girit ve bir miktan cezire-i Korfus garbmda oldugu mukarrir olmustur ve sancak

gleri kullanmdan mektub gelub kuffar-i fecrenin kemal mertebe zaif ve zebun olub

nanma-yi inhizam tedbirlerinin iztirab uzcre olduklann ilam eyledin ne kadar ise dusmana

nazr-i hakareti reva gormeyub bi-eyyi hal-i kemal basiret ve intibah uzere hazir ve mahya

,ulunub insallah-u teala musar-i ileyh kabdanun sana mulagi oldukda bir an ve bir saat tehir

Ye tevkif itmeyiib cezire-yi Girit garbmda olan donanmalan uzerine hucum olunmasm emr

idub buyurdum ki musar-i ileyh kabtanum sana mulagi oldugu gibi inayet-i hazret cellii alaya

cevekkiil ve mucizat sunrr u kainat aliyye efdal-i savat tevsil idiib emr-i serifim

4

mustedeasmca cezire-i Girit'te olan hususlarda bezl-i makdur eyleyub firsat el virdugune gore

donanmalanna inayet-i hakla mazeret ve inkisar irisdirilub adalara varulub ahalisine garat ve

husarat oldukdan sonra cezire-i Korfus'da olan donanmalan i.izerine varub anlara dahi enva-i

acz-u inkisar muyessir olursa insallah yahlarda vaki olan kala' lazimat-ul inkilaalannm dahi

asan vechle feth ve teshiri miiyesser olur yargah-1 hazret vacibu-l viicud istida' olunan

evveldir ki asakir-i islama ve ciinud-u ehl-i imana enva-i zafer ve nusret mukaddr olmus

evvela onun gibi yine cezire-i giride tevcih ettugunde kuffar-i hakisar haber alub cezire-i

mezkurenin ote canibinden gemilerle gecub Kibns a gitmek ihtimali vardir ol babda dahi

gaflet caiz degildur vech ve mi.inasib oldugu i.izre husus mezkurun dahi tedariken gorub sai ve

ihtimamda dakika fevt etmeyesiz ve kiiffar-i cehennem Kararaparga kala' sma re kodugu

istimaolundu makdumca Delunye Yanya sancaklan beglere kullanma hukum gonderub kale­

i mezkure canibine tevcih eyleyiib donanma-yu humayunumla vannca anlar hazir ve mahya

ulunalar ki donanma ile vardugunuzda zikr olunan kala'yi hedm idub eser-i binadan nesne

rodurmayasiz miri peksimedi sancag beglere kullanma zeama ve sipahiye ve levendlerine

ksimed verildikde defter ile tevzi' itdiiriib deftersiz kimesneye nesne virmeyesiz ve bu

hukm serifim ne gun vasil olub ve donanma-yu hiimayunum ne mahelde olub adiivvi bedrevi

raflanndan ne makvile habere vakif ve matlu' oldugunuzu kapdanum ne zamanda varub

ulagi oldugun yazub sudde-i saadetime ilam eyleyesiiz

39

Antalya' da yapilacak on kadirgaya dair hukum

Antalyah Mahmut cavusa hukm ki

Haliyen dergah - 1 muallama mektub gonderup makduma gonderilen ernr-i serif

uzerine Antalya iskelesinde on kita kadirga binasma mubaseret olunmus iken dustur-u

mi.ikrim Mustafa pasa idamallah u teala iclale tarafmdan dahi uc pare kadirga yapilmak

ferman olunmus musar - 1 ileyh tarafmadan yapilacak ti<; kita kadirga emr olunan on kitadan

zivade mi olsun yoksa ti<; kita kadirga ile cumle on kita nu olsun deyu bildurup ve leva-i Teke

Ye Alaiye ve Hamit sancaklarmda olan Muslim reayadan kurekci almmak munasib olundu

imdi Musar u ileyh vezirim idamalla hu teala iclale tarafmdan yapilmasi ferman olunan uc;

kita kadirgaya kifayet miktan kurekci ol canibe garib olan gazalardan ihrac ve teslim olunmak

5

emrim olmustur ve leva-i Teke ve Alai ye ve Hamitde olan Muslim reayalanndan ve evkaf ve

gayri muafname-i humayunumla muaf olan reayanm her biri hanesinden hirer kiirekci ihrac

lunmak ol hukurn dahi sana gonderildi zikr olunan gemilerin levazmundan eger kendir ve

~ger gayriyyeden taleb eylediginde leva-i mentese gazalanndan cem' ve tahsil idub muavenet

eylemek icun bu babda Tahir Cavus'a dahi hukm irsal olunub lazim olunan yirak ve eger

teprur ve eger sair alettir Alaiye ve Teke sancaklannda bulunandan almub vefa itmeyeni

os sancagi beyi tedarik itmek icun hukm yazilub sana gonderildi buyurdum ki vardikda

:'S:j_f olunan on kita kadirgadan uc kitasinm harcmi musaru ileyh vezirim tarafmdan ahb

elen itmama eristirub ve kurekcilerin dahi maktuma gonderilen kadiliklardan ihrac

=~UD emr i sabikim uzere muretteb ve mukemmel eyleyup vaktiyle donanma-yi humayunuma

-=--~ eyleyup ve baki kalan yedi kita kadirgalan itmama erismek garib olmus ise anlan dahi

~a eristirub kurekcilerin dahi emrim uzere zikr olunan uc sancagin Muslim ve evkaf

reayasindan ve sair emirle muaf olan reayadan muaccelen ihrac ve tedarik idub lazim olan

zoplan Alaiye ve Teke sanacaklannda olan kal'adan tedarik idub andan kifayet itmez ise

os beginden kifayet miktan toplar alub yirakli ve Ievazim ile muretteb ve mesgul idub ve

zenduden gayri levazimdan muhim olarnrn musar-u ileyh Tahir cavus'tan ve leva-i mentese

anndan taleb idub geturesiz ne miktar kurekci yazrldigmun defteri ile muaccelen

:.~gah-1 muallama gondersen ki ol hususda emrim ne vech ile olursa mevci ile amel idesin ve

:.:3mit ve Alaiye ve Teke sancaklannda mahpuslarda olan ve halen ele geturulen mucrimleri

Si:: basilara sulb ve siyaset ettirmeyip suret-i sicilleri ile ahb anda gemilere kosasm bu bahane

e ;jmesneden celb ve ahz itmekten hazir idib ne miktar mucrim ile geturub kurege kostugun

_ eyleyesin bu babda zikr olunan sancaklann beglerine ve kadilanna hukm yazihlub sana

-~.._,uerildi ihtimamda dakika fevt etmeyesin

5 sevval 979

40

Kibns'a gonderilecek peksimetlerin suret-i irsaline <lair hiikm

Mahmut cavus' a hukm ki

6

=~lj~oii uzere muhtemel olduguna gore kar haneler ihdas idub mumkun oldugu uzere vafir

=6~ile isletmek ardmca olasiz.

3 zilka' de 979

43

Kibns'taki gureba-i yemineye icazet verildigine dair hukum :

Kibns begler begisine hukum ki

Anda muhafazada kalan gureba-i yemin cemaatin yetmis dokuz ramazanmm gayetine

gelince irsal olunan alti ayhk mevacibeleri iki defa virulub mezkurlann atlan olmayub piyade

.azi'feler olub yerlerine muhafaza icun ath asker verilmek munasib idugu arz olunmagm

cemaati mezbureye icazet humayunum olmustur buyurdum ki vusul buldukda cemaat-i

ureye tenbih ve te 'kid eyleyesin ki siidde-i saadetime gelub gideler ve emrim uzere

=c..ehiler atlan ile muhafazada olalar.

4 zilka' de 979

44

Kibns'tan Sam a tufeng gonderilmesine dair hukm:

Kibns begler begisine hukum ki

Sam begler begisi mektub gonderub anda olan yenicerilerin ve hisar erenlerinin

..:::enge ihtiyaci oldugun bildirub yedi yuz kisa tufeng taleb eylemegin anda olan cebehanede

:, - fil mevcud iki bin kisa tufeng var ise yedi yuz dahi lazim ise besyuz kisa

55nderilmesilnemr idub buyurdum ki vardikda biz-zat mukayyed olub Kibns cephanesinde

oil-fiil iki bin miktan mevcud tufeng var ise yedi yuz kisasen ve eger iki binden asagi ise emr­

. serifim mustediasinca yedi yuz kisasen Sam begler begisine irsal eyleyub ve fahrul­

- erael -kiram Muzaffer dam-i izzeye tenbih eyleyesin ki irsal olunan tufengleri muaccelen

musar iley begler begiye isal eylemekde bezl-i makdur eyleye bil ciimle cezire-i mezkure

cephanesinde bil-fiil mevcud ve ne miktar yirak var ise alel-i esasarm defter itturub bu suretle

8

_rcde-i saadetime irsal eyleyiib ve Sarri'a ne miktar tufeng gonderildigin yazub sudde-i

etime arz eyleyesun iskenderiyye'de olan gemilerden istihdam icun iki kita ahkonulub

•. '"''°' iasi Kibns' a gonderilmek icun hukrn gonderilmistir, Zikr olunan gemiler geldukde te' hir

yiib Trablus iskelesine gonderub anda hazir olan kuvvasi alub dahi eger barutdar ve eger

miihimmatdar tahmil idub sana getiirdiikden sonra dahi donanma-yi humayunu irsal

eyleyesin ve France gemilerine dahi icazet virub Trablus'ta maslahatlan varise varub

raaslabatlanna gideler. Ve mezbur gemileri istihdam ettiginizde bir mikdar navlun virmek

::zere kavl olunmus ise fiha vala reisine behemehal bir mikdar nesne viriib miiteselli'l hatr

idesiz Kibns'a ve iskenderiyye'ye muteallik olan gemiler Trablus'ta olan kuvvasi almak icun

~ iley vezirim dam-i ikbale ahkam-i serife gonderilmistir. Musar 1 ileyh irsal olunan

tam-i humayunum deryadan rm yoksa karadan mi gonderilmek munasibtir nereden

gonderilmek vech goriilurse gondenip dahi iskenderiyye de olan gemileri getiiriib emrim

fizere Trablus ta olan kuvvasi ahvirub dahi donanmayi humayunuma ulastirasiz.

8 zilkade 979

45

Kibns seferinde bulunan sipahilere timar tevziine dair hukm :

Leva-i Saruhan muharririne hiikiim ki

Bundan ikdam tahrir hidmetin itmama eristirub defteri sudde-i saadetime geturub

~2:,-e-i serir husrevaneme arz eyledugunde zeama vesayir erbab-1 timar Kibns seferinde olub

sefer-i mezkureden avdet itmeyince tevzii hidmette mubaseret itmeyesin defteri arz ettugun

., ten tevcih itrneyiib sefer-i avdetinden sonra tevcih eyleyesun deyu emrim olmustu ol

emr- i serifim ka- mekan mukarrir iken gir-i arz tarihinden tevcih ve tevzi' olunmagiyla ba' zr

sinahiler kal'a muhasarasmda fevt olub timan mahsulu varislerine intikal etmis iken arz

tarihinden timar alanlar tahvilimize dusen mahsul muteveffa tarafmdan kabz olunmustur deyu

i.i nizaaden hali olmadiklan iIam olundu ferman olundugu tarihden tevcih olunmayub

arz tarihinden tevzietmege sebeb nedir bu makvile hususi asla cayiz degildir buyurdum ki

vardikda bu babda geregi gibi mukayyet olub bu babda sabikan sadir olan emr-i celili 'l

9

kadrim mustadasinca arnel idiib tevzii ferman olunan zearna ve erbab-i umann bedellerin

· · ns seferinden avdet olundugu tarihden tevcih eyleyi.ib tezkerelerin viresm defter arz

~~dugu tarihden tevzi' itmeyub ernrirne rnugayir is olrnakdan hazr eyleyesin taki riste-i

niza' munkati olub bir ferdin teallile rnecali olmaya.

16 zilka' de 979

46

Mugayir nizarn alinnus olan akcelerin istirdadma dair hukum:

Kibns begler begisine ve defterdarma hukum ki

Sen ki begler begisin sudde-i saadetime rnektub gonderub sabikan sekban basi olan

--~1!Sa Bey emr-i serifim rnucibince yeniceri defterleri almub resid olan esam-i mevcud ve

id olanlan namevcud addolunub naresid olanlarm mevacibleri kendude kaldugun ikrar

='--_:_eaugiln sekiz yuz elli dort yuk rnevaciblerin ve nafakalarm yaya baslanna ve boluk

-e.;;lanna verup bin yi.iz kirk alti neferin rnevacip ve nafakalan kendu kabz eyleyub kendu

-==:-...eri ve ikran rnucibince bes yi.iz kirk bir neferi rnevcud olmayub ve yaya basi ve boluk

suann dahi defterleri ve ikrarlan mucibince altrmsalti neferi mevcut olmayip ve onbir

ceferi saban ve ramazan ulufesinde fevk olub iki bin neferden bin il9 yuz seksen iki neferi

-;:":cuttur. ve bu ulufeleri defterde resid olunmus bulunan alti yi.iz yedi neferi mevcud

zaayup ve ulufeleri defterde resid olunmarms bulunmagm is bu rebiu'l ahirin garrasmdan

-.:::::::iaz.an m gayetine degin alti mevacibden mezbur Musa'nm zimmetinde na-mevcud olan

·=s yuz kirk bir yuk mevacib ve nafakalardan bes yuz on dort bin bes yuz otuz akce zahir olub

- evcud olmayan altiyuz yedi neferin mevacib ve nafakalanndan alti yi.iz bes bin yirmi bes

·;e zahir olub iki yuz on bin sekiz akcesi tahsil olunub zagarci bast Hasan kabz idub

•• aanasi geturmek icun Lefkosa kalesine gidib tahsil olunmag uzere oldugun ve yeniceri

-1 malinden mezkur doksan iki bin akce tahsil olunub varisleri olmag ihtirnali ile asitane-i

etimden gonderilen yeniceri katibi sakirtlerinden Suleyman ile gonderildugun bildurub ol

her ne dimis isen ma'Ium oldu imdi ikrar eyledigi akceyi bi kusur kabz eyleyi.ib hazine

7~hr evlernek ernr idub buyurdumki vusul buldukda musan ileyh aslen rnecal virmeyub defteri

·e ikran mucibince zimmetinde zahir olan akceyi tahsil itturub bi kusur alub hazine-i amirem

kabz eyleyesin

3 zilhicce 979

10

47

LIBRARY

Kibns ahalisine adilane muamele edilmesine dair hukm :

Kibns begler begisine ve kadisina ve defterdanna hukm ki .

Cezire-i Kibns kuvve-i kahire-i hiisrev-ane ile feth olunmus memleket olub reayasma

.- ..•. .., zeama zaif tari olub cezire-i mezbure reayasma zulm ve teaddi olunmayub adalet olunub

?'!" icra-yi ~er'-i serif ve eger tahsili enval beyt-ul malde ve eger sair tekalif-i orfiye ve

-·"".:8Z-1 divaniyede himayet ve siyanet olunub takviyet verilmekle memleket ve vilayet eski

,--='.; ~ere mamur ve abadan olmak muhimmatdan olmagm buyurdum ki bu babda her biriniz

izzar mukayyet olub taife-i reaya ki vedayi-i halik-i berayadir muhimma imkan himayet ve

~~et eyleyiib kimesneye zulm ve teaddi ittirmeyub eger icra-yi ahkam ser-i serifte ve eger-i

-~ hidmette ve eger beyt-iil mal cem 've tahsilinde tedric ve adalet ile tutub reayaya tefrika

tilal virur hususlardan ihtiyat eyleyesiz ki eyyam-1 humayun adalet-i makrunumda her

~-: ferag-: bal ve huzur-u hal ile kar ve kesblerinde olmagla cezire-i mezbura eski hali uzere

m ve abadan ola cezire-i mezburanm ma "mur ve abadan ve reaya ve berayasi emn ve

e refahiyet ve itminan uzere olmasi nihayet amal-i behcet miiebbimdir bu hususta

gibi her biriniz mukayyed olub her vech ile senlendirub ma 'rnur ve abadan olmasi

da mesai-i cemileniz viicuda geturiib bab-i ikdam da dakika fevt eylemeyesiz soyle ki

_ a zulm ve teaddi olunub fevka'l hatt-1 tekalif eylemedikleri olmagla mabeynlerine

i:.=i:ika ve ihtilal verildigi istima' oluna ozruyyeniz kabul olmak ihtimali yoktur ona gore _._ . ._ eylemeyesuz,

23 zilhicce 979

48

Magusa kalesinin tamirine me'mur olduguna dair Kamman beglerbegisine hukm ki:

Kamman beglerbegisine hiikm ki:

Bundan akdem sana emr-i serifim gonderildi beglerbegiligine muteallik olan asakir ile

bu def'a cezire-i Kibris'da fethi muyesser olan Magusa kalesi tamirinde ve cezirenin lufz ti

11

de olasun deyii ahkam-1 serife gonderilmisti ol emrim kamekan mukarrer olub

T-......,"ti:u:m_ ki vusul bulduk da beglerbegine miiteallik olan sipah ve askerden bir ferdi bir

--.:-e gecurtmeyup emr-i sabikim uzere kal'a-i mezburenin geregi gibi tamirinde mucidde ve

ve cezirenin mtinasib gordugunuz yerleri hifzmda tamam-1 ihtimam idesin insallah ii

kal'a-i mezbure tamiri itmama erusub biltamam ma'mur oldugu arz olundukda

::-;..ebegiligine muteallik olan asakire dahi icazet-i hiimayun mukarin olmak makarrerdir ana

=OC;; zenbih eyleyesin ki her biri ikdam ve ihtimam idub muavenette dakika fevt eylemeyeler

=<> kal'a tamir olunmadm emrime muhalif bir vikaye gecenleri arz eyleyesin ki dirilikleri

'"- ... ::::nagla konulmayub geregi gibi haklanndan geline

49

Aym mes'eleye dair Kibns beglerbegisine hukm

Kibns beglerbegisi Sinan Pasa'ya hukm ki:

Halen mektub gonderub Kamman beglerbegisiyle emrim ilzere Magusa kal'asi'run

z:minde ihtimam olunub ve vezirim dustur Mukrim Mustafa Pasa damat-1 mealiye kara

ibinden gitmeyiip deryadan muteveccih olmagla anda iki kadirga ile sekiz at gemisinden

_?~TI gemilere ve Baf ve Girne beglerine gemilerle bile ahp gidup ol canibin ihtirazi deryadan

b anda bir fenarlu kapudan olmak lazim olub ve hisann tamiri gemilerle muyesser idigun

-e tamir dahi nakden olmayub harac-1 cemine mevkuf oldugun bildirmissin dahi her ne

-:-"'~ isen mufassalan ma'lum-1 serifim olmustur imdi musar ileyh vezirim Mustafa Pasa

idamallah u teala iclaleye bi tevkif emr-i serifim yazulub Bafra ve Girit kaptanlann on para

_, emmel mertebe gemiler ile alel istical geru cezireye avdet ittirmek emrim olmustur

sallah u teala avdet idup varmalan mtiyesser oldukda cemilesinin uzerinde Magusa beyi

Hamza dam-1 izzeyi basbug idup vech ve munasib goruldugu miktan gemilerle cezire -i

Kibns'a gondersuz deyu beglerbeglerine muekket ahkam 1 serife gonderilmistir buyurdum ki

vusul buldukda bitevkif sen dahi mektubunla zikr olnunan beglerbegilere adamlann gonderub

beglerbegiligine ilhak buyurulan sancaklann icmal-ii mufassal defterlerin taleb edub alup ol

sancaklann sipahi ve zeamasim dahi emrum uzere cezire-i mezbureye alet'ta'cil geturub eger

binada ve eger hifzi lazim olan mevazun lufz ii hirasetinde istihdam eyleyesin ve cezire-i

Kibns'rn muceddeden tahririne Uskudar kadisi dam Fazila ta'yin ve senin cezire-i mezbure

kadisi ve defterdan ma'rifeti ile tahrir eylemek fermarum olmustur cezire reayasmi tahrirde

kendi kanunlan uzere mi kabul edilir Arap kanunu veya gayr-i kanun iizere mi kabul edilir bil

12

_r-:-·e mal-u miriyye ve reayaya luzumu olub munasib goruldugu uzere tahrir iddiresin ve

~ ser-i tahriri dahi ser'-i serif uzere ferman olunmustur ve kal'a-i Magusa tamiri icin

- ergan-i muallamdan gonderilen sekiz yuk akceden maada Kibns defterdan olan Muhammed

:::?::::-1 izze hazine-i Haleb' den onbin altun alub Kibns'a iletmek emrim olmustur heman

eti bazeviye geturub eger kal'anm tamiri muaccelen itmam iristirmektir ve eger

-~zi..-enin hifz ve hiraseti lazim olan yerlerini hifz ittirmektir enva-i mesai-yi cemilin viicuda

=~~b ve lazimu'I arz olan hasirlanru alet'teval-i .i'Iamdan hali olmayasiz ve beglerbegilige

"""'~· olunan sancaklann biri Anadolu'dan Alaiye ve ikincisi Karaman'dan ic;: Ebelderu usu zulkadr'den sistir dorduncusu Haleb'den Tarsus' dur musarileyh begler dahi

=-..caDan zeama ve sipahileri ile muaccelen yanma varup vech gordugun uzere hizmette

ak iciin her bir yana miistakil emr-i serifim irsal olunub tenbih olunmustur ana gore

seadahi tenbih idiib bir veche isti' cal taleb ediib dahi sana ne tarihte vasil olduklarm yazip

esun

19 C 979

13

Lala Mustafa Pasa

Bosna'nm Sokol kasabasmda dogdu. Vezir olan buyuk kardesinin yardmu ile Y avuz

ultan Selim zamanmda Enderun'a girdi. Berber olarak cahsirken, Kanuni Sultan Suleyrnan'm

atini cekti, Daha sonra cesnigir ve mirahorluk yapu. Manisa'da sancakbeyi olarak

ulunan Sehzade Selim'in (Sultan ikinci Selim) lalahgma atandi. Bu gorev sirasmda Sehzade

elim'in kardesi Bayezid ile arasmm acilmasina sebep oldu. Lala Mustafa Pasa once Van,

soma Erzurum, Halep ve Sam valiliklerine atandi. Ardmdan istanbul'a gelerek Vezir oldu ve ivana girdi.

Bu sirada padisaha Kibns'm fethedilmesi gerektigini kabul ettirdi. Kendisi de Serdar-1

Ekremlige atandi. Bir yil suren savas sonunda Kibns, 1570 yilmda fethedildi. Acilan Iran

seferi dolayisiyla Erzurum kuvvetleri serdarligma atandi. 1578 yilmda Iran ordusunu bozarak

Tiflis'e girdi. Gurcistan ve Sirvan'i aldi. 1580 yilma kadar doguda kalan Lala Mustafa Pasa,

okullu Mehmed Pasa'nm olumu uzerine azledilerek istanbul'a cagnldi. ikinci Vezir olarak

gorevlendirilen Lala Mustafa Pasa, padisaha fikir vermek bakimindan yardimci oluyordu. Aym yil istanbul'da vefat etti.

Pertev Pasa

Kibns'in fethi sirasmda komutanlik yaprms asker ve devlet adarmdir

14

iNDEKS

• Sam: s.3, s.8, s.9

• Korfus: s.4, s.5

• Antalyali Mahmut cavus: s.5, s.6

• Girit: s.4, s.5

• Vezir Pertev Pasa: s.4

• Deli.inye: s.5

• Yanya: s.5

• Kapdan Ali: s.4

• Alaiye: s.5, s.6

• Hamit: s.5, s.6

• Teke: s.5, s.6

• Rodos: s.6

• Tahir cavus: s.6

• Darende Komtus: s.7

• Kara Miirsel: s.7

• Trablus: s.9

• France: s.9

• iskenderiye: s.9

• Yeniceri Katibi Sakirtlerinden Si.ileyman: s. l 0

• Karaman: s.11

• Magusa: s.11

• Kibns Beglerbegisi Sinan Pasa: s.12

• Vezir Mustafa Pasa: s.4

• Bafra:s.12

• Uskudar Kadisi Fazil: s.12

• Kibns defterdan olan Muhammed:s.13

• Haleb: s.13

• Tarsus:s.13

• Sekban Ba~1 Musa Bey: s. l 0

• Zagarci Ba~1 Hasan:s.10

• Kahire: s.13

15