DONEM; II

X

KIBRIS TURK YÖNETİMİ MECLİSİ

Z A B I T L A R I

29'uncu Birleşim

28 MAYIS 1971 CUMA

- 2 -GÜNDEM:

BOLUM: A

1. 1970 Sendikalar Kural Tasarısı. 2. 1970 Disiplin Adliye Kurulları (Geçici Hükümler)

Kural Tasarısı. 3. Sosyal Sigorta Kural Tasarısı. 4. Baf İlkokul Binası Arazisinin İstimlâki ile ilgili

Kararın tasvibi. 5. Meclis İçtüzüğü Tasarısı.

6. 1971 Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Kural Tasarısı.

BOLUM: B

BOLUM: C

Sorular ve Cevaplar.

BOLUM: D

Kural Tasarılarının sunulması.

- 3 -

BÎRİNCÎ OTURUM

Açılış Saati: 16.05

BAŞKAN - Dr. Necdet H. Unel KATÎP - Sobutay Ali Ratip

BAŞKAN - Sayın Milletvekilleri; birleşimi açıyorum. Nisap mevcuttur. Gündeme geçmezden evvel bazı çok önemli hususları Meclisin bilgisine arzetmek durumu mevcuttur. Şöyle ki: Son zamanlarda Türkiye'de birbiri arkasına deprem felâketleri olmuştur. Başkanlık Divanı bu hususta gereken hassasiyeti göstermiş ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Sayın Sabit Osman Avcı'ya Meclis adına bir sempati ve başsağlığı telgrafı göndermiştir. Burda okutuyorum.

Buyurun.

KATÎP -

25 Mayıs 1971

Sayın Sabit Osman Avcı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Ankara.

Burdur depremini müteakip Bingöl ve bölgesinde çok büyük can ve mal kaybına yol açan deprem felâketi, cemaatımızı büyük bir teessüre garketmiştir.

Deprem felâketi dolayısıyle Kıbrıs'ta duyulan teessürü, şahsım ve Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi adına, şahsınızda, Türkiye Büyük Millet Meclisine arzeder; âfet bölgesindeki kardeşlerimize ve Büyük Milletimize geçmiş olsun der, yaslı ailelerine başsağlığı, yaralılara âcil şifalar ve hayatlarını kaybedenlere de Ulu Tanrıdan rahmet dilerim.

Dr. Necdet H. Unel Meclis Başkanı

BAŞKAN - Teşekkür ederim.

Sayın arkadaşlar; şimdi Yüce Meclisimizin üyelerini depremde hayatlarını kaybeden ırkdaşlarımızın aziz hatırası için bir dakikalık ihtiram duruşuna davet ediyorum.

(Bir dakikalık ihtiram duruşu yapıldı.)

Teşekkür ederim.

Bu felâketlerle ilgili olarak bir teberrü listesi açılmış-tır. Meclisimizde de böyle bir liste mevcuttur. Bilginize sunarım.

Bundan sonraki önemli olay, hepinizin işittiği ve matbuattan takip ettiği Mağusa olayıdır. Son aylardaki Rum tutumunun sertleşmesine paralel olarak 23 Mayıs 1971 Pazar günü Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu Başkanı Dr. Fazıl Küçük'ün Meserya ziyareti sonunda kendilerine refakat etmekte olan Çalışma ve Kooperatif İşleri Üyesi İsmet Kotak, Mağusa Millet-vekili Hüseyin S a m , Kaza İdare Yardımcısı Ali Özel, Çiftçiler Birliği Mağusa Kazası temsilcisi Turgut Ali, Nergizli'den Lefkonuk-Prastyo yolu ile Mağusaya gitmekte oldukları sırada saat 22.40'da Mağusa»nm iki mil dışında yirmi beş ile otuz kadar silâhlı sivil ve polis üniformalı kişiler tarafından durdurularak dövülmüşler ve ölümle tehdit edilmişlerdir. Arkadaşlarımızın seyahat etmekte olduğu arabanın durmasını Prastyo köyünde rover marka DN 94i plâka numaralı bir sivil arabada seyahat eden on sekiz ile yirmi yaşlarında iki sivil genç istemiş olup, yapılan araştırmada bunların polis olmadıkları saptanmıştır. Eli silahlı olan ve kardeşlerimizi durduruldukları yerde döven polis, Lefkonuk polis merkezinde görevli olup, Andreas ismini taşımaktadır. Durdurma anında tek bir sual sorulmuştur. Türk müsünüz? Bunu sille, tokat, tekme, dipçik darbesi ve ölüm tehdidi izle-miştir. Hüviyet tesbiti Sayın İsmet Kotak»m ısrarı üzerine Mağusa polis merkezinde yapılmıştır. Başkanlık Divanı Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu Üyemizle Meclis üyemize ve diğer kardeş-lerimize yapılan bu barbarca muameleyi protesto eder ve bu tarzda tutumların Millî mücadelemizi saptırmayacağını bir kez daha belirtiriz. Bunun dışında yine Başkanlık Divanı Meclisce bu

- 23 -

durumun en sert ve en geniş bir şekilde protesto edilmesi gerektiğine inandığını burda belirtmeyi bir vazife bilir. Bu arada protestonun Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U Thant'a ve bütün Avrupa Devletleri ve Parlamentolarına da ulaşabilmesi için Avrupa Konseyi nezdinde de yapılması teklif edilir.

Bu arada yazılı olarak Milletvekili Sayın Fuat Veziroğlu' nun gündem dışı konuşma talebi mevcuttur. Kendisine söz veri-yorum .

Buyurun.

FUAT VEZİROĞLU (Magusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; geçen haftanın sonunda Pazar gecesinin geç saatlerinde Meserya köylerine yaptığı köy gezilerinde Sayın Yürütme Kurulu Başkanı Dr. Fazıl Küçük'e refakat ettikten sonra Yenağra'dan Mağusa'ya dönmekte olan Yürütme Kurulu Üyesi Sayın İsmet Kotak, Meclisimiz mensublarından Sayın Hüseyin S a m , M e s e r y a bölgesinin fedekâr mücahitlerinden Turgut Ali ve Mağusa Kaza İdaresi sorumluların-dan Ali Özel kasabanın girişinde,daha doğrusu kasabaya birkaç mil kala silahlı Rum zorbaları tarafından durdurulmuşlar, alçakça ve feci şekilde elle ve silahla dövülmüşlerdir. Makarios idaresinin yetkilileri ve Rum gazeteleri bu olayı öylesine istismar etmeye kalkıştılar ve şartları öylesine tamamen ters döndürmeye gayret ettiler ki, üzerinde durmaya değer. Zira Rumlar sanki böyle bir olay katiyen vuku bulma-mıştır. Ve sadece vaizfeli polisler tarafından bu soydaşlarımız normal ve tabii bir şekilde yolda durdurularak hüviyetleri sorulmakla yetinilmiştir ve bunun dışında kendilerine hiçbir muamele yapılmamış havasındadırlar. Bu kadar yalana sapma ve bu kadar inkâr nasıl ortaya sürülebilir? Böyle bir olayı bu kadar yalanla nasıl tezvire kalkışmaktadırlar, anlamak hakikaten güçtür. Olay açıktır ve önceden plânlandığı bellidir. Zira biraz önce bahsettiğim arkadaşlar Yenağra'dan Mağusa'ya hareket ettiklerinde, daha Lefkonuga giriş sırasında bir köşede adeta tetikte ve pusuda bekleyen bir Rum polis landrovörü ile karşı karşıya gelmişlerdir, yollarını bekler vaziyette. Daha sonra sivil, Rover marka bir araba kendilerini

../6..

- 6 -

takip etti. Lefkoşa Mağusa yolu üzerindeki son köyde, ki takriben on millik bir mesafedir Mağusa'dan, bu son köyde az evvel soydaşlarımızı geçen Landrover yolun bir kenarında park edilmiş vaziyette duruyordu. İçindeki şahıslardan bir tanesi arabanın arkasına gizlenmiş vaziyetteydi, bir tanesi yol kenarına çıkmıştı. Soydaşlarımıza dur işareti verildi, sivil kıyafetli olarak. Şimdi, gece yarısında bir Rum köyünde az önce sizi takip eden bir arabadan çıkan iki Rum bir Türk vasıtasına sivil olarak dur işareti yapacak ve Türkler de buna itaat edecek. Bu, akıl almaz ve kabul edilemez arkadaşlar. Nitekim durmadılar ve takriben doksan beş,yüz millik bir süratle arabalarını Mağusa'ya doğru devam ettirdiler. Böyle süratle giden bir arabanın Mağusa'ya varması,hele dövülme olayının vuku bulduğu yere varması en çok sekiz on dakika alır. Olay yerine varıldığında on,on beş silahlı Rum tarafından bu arkadaşlarımızın yollarının kesilebilmesi için bu olayın önceden hazırlanmış ve plânlanmış olması şarttır. Başka türlü bunu izah etmeye imkân yoktur. Maksatları nedir? Hepimizce malum olduğu gibi sindirme, yıldırma ve bir nevi Türklere kölelik, esaret ruhu aşılama kampanyası. Bu hal maddi cepheleriyie birlikte manevi cephesiyle de Türkler bir nevi Orman Kanunu şeklinde yedi sekiz seneden beri uygulanmakta ve bu politika ile uzun vadede bir neticeye varacaklarını ümit etmektedirler. Bilmiyorlar ki giriştikleri bu tip her harekette Kıbrıs Türk toplumunun kendilerine karşı duyduğu öfke, hınç ve kin biraz daha artmaktadır. Türk toplumu olarak bu olayı bu açıdan değerlendirdiğimizi idrak etmeleri zamanı gelmiştir. Meselenin Rumları ilgilendiren tarafı üzerinde uzun boylu durmak istemi-yorum. Zira tarafımızdan gösterdiğimiz tepki ne olursa olsun, Rum toplumunu idare eden kimselerin herhangi bir normal ve makul bir insan gibi insanca ikazdan anlayacak yaradılışta olmadıklarını biliyoruz. Ancak bunun dışında medenî âleme ve bilhassa bu âlemin öncülüğünü yapmakta olan Birleşik Amerika ve İngiltere'ye bir çift sözüm vardır. Muhterem arkadaşlar, konu dışına çıkmış gibi görülecek ama öyle değildir. İngiltere garantör devlettir. Yedi senedir bizim haklarımızla birlikte İngiltere Hükümetinin garantörlük imzası da Rumların ayakları altında çiğnenmektedir. Geçen gün vuku bulan Mağusa olayı 1963'ten beri vuku bulan maddi ve manevi bakımdan vuku bulan

./7.

- 7 -

binlerce olaydan sadece bir tanesidir. Ve İngiltere buna hiçbir ses çıkarmamaktadır. Şerefini, imzasının şerefini bu şekilde mi onore etmektedir acaba? 1964'te gazetelerde şöyle bir haber çıkmıştı. Vietnamda Tonking körfezinde Birleşik Amerikaya ait iki destroyer Kuzey Vietnam hücumbotları tarafından saldırıya uğramış ve çizilmiş kenarları, Amerikan destroyer-lerinin boyaları çıkmıştı. Bazı çizgiler meydana gelmiş üzerinde. İşte bu ufacık olay üzerinedir ki sayın arkadaşlar hepimizin hatırlayacağı gibi Birleşik Amerika,savaşma bütün gücüyle, daha evvel dolayısıyle katıldığı Vietnam savaşına ve direk olarak böyle iki destroyerin boyası çizildi diye katıldı. Bu bahane ile girmiştir. Ondan başka Dominik meselesi vardır. Dominikte yıllarca önce bir iç karışıklık çıkmıştı. Orada bazı Amerikan vatandaşları da var ve karışıklık sadece dahili bir mesele. Amerika1lılara karşı değil, Amerika'lıları hiç ilgi-lendirmez. Sırf ordaki birkaç yüz Amerika'lıyı koruyacaklar behanesiyle Dominik ülkesini işgal etmek cüret ve cesaretini göstermişler, orayş asker çıkarmışlardır. îki yüz tane Amerika'lı hiçbir tecavüze maruz kalmadığı halde bir ülkenin işgaline değer mahiyette görülmüşlerdir. Burada ise bizim yedi senedir her türlü hakkımız ayaklar altında çiğnenmekte ve buna karşılık Türk ordusunun Kıbrıs'a yönelmiş her hareketinde Birleşik Amerika'dan gelen yegâne hareket altıncı filosunu Kıbrıs sularına doğru sokmak olmaktadır. Bunu,bendeniz bir şahıs olarak bu açıdan görüyor, bu açıdan değerlendiriyor ve Kıbrıs Türkünün 1960'tan beri çekmekte olduğu ızdırapta en az Makarios kadar, en az Grivas kadar Amerikan ve İngiliz politikacılarını da suçlu buluyorum. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Teşekkür ederim.

Sayın arkadaşlar; Anayasa dışı ve insanlık dışı menfur davranışın protesto edilmesi teklifini tekrar ediyorum. Bu teklifimize itirazı olan arkadaşımız var mıdır?

Kabul edilmiştir. Bu teklifin Birleşmiş Milletler

./8.

- 8 -

Genel Sekreteri U Thant ve Avrupa Konseyi neznine yöneltilmesinin hazırlığı için ve bunun yazıya dökülmesi için oturuma bir süre ara veriyorum.

(Birinci Oturum 16.25'te sona ermiş, İkinci Oturum 18.40'da açılmıştır.)

İKİNCİ OTURUM

BAŞKAN - Sayın Milletvekilleri; ikinci oturumu açıyorum. Nisap vardır. Şimdi kaleme alınmış olan karar sureti Türkçe ve İngilizce olarak okunacaktır.

Sobutay bey buyurun.

Aşağıdaki metin Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U Thant'a ve Avrupa Konseyi İstişari Asamble Başkanına gönderi-lecektir.

KATİP -

Ekselâns,

Dünya kamu oyunun uzun zamandan beri süregelmekte olan Kıbrıs probleminin mahalli ikili görüşmeler ışığında âdilâne ve sulh yoluyle çözümlenmesi üzerine teksif edildiği bugünlerde, Magosa'da, 23 Mayıs 1971 gecesi vukubulan müessif bir olayı, derin teessüflerimle dikkatinize sunmak mecburiyetindeyim.

Kıbrıs Türk Parlamentosunun iki üyesi, İsmet Kotak ve Hüseyin Sarrı beyler, diğer iki Türk sivil idareci ile birlikte 23 Mayıs 1971 gecesi 22.30'da özel arabaları ile Magosa'ya seyahat etmekte oldukları bir anda, otuz kadar silâhlı Rum polisi tarafından

.,/9..

- 9 -

durdurularak arabalarından zorla çıkarılmışlar ve kurulmuş otomatik silah namlu ve dipçikleri ile dövülerek yaralanmışlardır. Aynı gece Birleşmiş Milletler doktoru tarafından yapılan tıbbî muayene ile yaraları tesbit edilmiştir.

Parlamentomuz, 28 Mayıs 1971'de yapmış olduğu birleşimde, meb'us arkadaşlarına reva görülmüş olan gayri-kanunî, gayri-insanî ve tahrik edici olduğu kadar, insan haklarına aykırı bu muameleyi şiddetle tel'in ve protesto etmeye ittifakla karar vermiştir.

Rum polisinin bu davranışı, yalnız Kıbrıs Türk vatandaşlarının seyahat hürriyetinin kısıtlanması değil, aynı zamanda temel insan haklarına tecavüz ve darbe niteliği taşımaktadır.

Türk Parlamentosu Başkanı olarak, üyeler arasında infial yaratan bu müessif ve nahoş durumu teessüflerimle dikkatinize sunar ve Rum polisinin hareketini şiddetle protesto ederim.

Bu belgenin üyelerinize de dağıtılmasını saygılarımla rica ederim.

Saygılarımla,

Dr. Necdet H. Unel Meclis Başkanı

../ıo.

- 10 -

Your Excellency,

At a time vhen the world attention is focused on Cyprus, where the two communities are trying to help in finding a just and peaceful solution to our long outstanding problem through intercommunal exploratory talks, it is with great regret that I am impelled to bring to your notice an incident which has taken place on the 23rd of May 1971 at Famagusta.

The two members of the Turkish Parliament, Messrs.ismet Kotak and Housein Sarı, whilst travelling to Famagusta in their car on the night of 23rd of May 1971 at about 22.20 hrs. together with two other Turkish Officials were stopped by about 30 armed Greek Policemen and beaten with the muzzles and butts of their loaded arms and thus bodily injured. The said M.P.'s were examined by the U.N. Medical Officer who verified their injuries.

The members of this house who are appalled in the face of this unprovoked and unjustifiable act of the Greek Poliçe at their meeting on the 28th May 1971 have, unanimously resolved to condemn in strongest terms the treatment their colleagues have been subjected to.

This action of the Greek Poliçe not only increased the tension between the two communities in the island but also has been a blatant violation of the fundamental human rights.

I As President of the Turkish Parliament it

is with profound regret that I have to convey the incident to you and kindly request its distribution to ali members of the Assembly.

Please accept, your excellency, the assurances of may highest consideration.

Dr. Necdet H. Unel President of the Turkish Parliament

./İl.

- 11 -

BAŞKAN - Teşekkür ederim.

Sayın arkadaşlar; gönderilecek protesto metinlerini tasvip için Yüce Meclisin oyuna arzediyorum. İtirazı olan var mıdır?

Buyurun.

M. OZKER YAŞIN (Lefkoşa)(Yerinden) - Sayın Başkan, Türkçe metinde dipçikleriyle dövülerek şeklinde biten cümlede bir hata gördüm. Oraya ....

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Bir grammer hatası olabilir. Yalnız kaleme alınması uzadığı için ufak tefek grammer hatası olabilir. Gerekli tasih yapılacaktır. Çok teşekkür ederim.

M. OZKER YAŞIN (Lefkoşa) (Yerinden) - Peki.

BAŞKAN - Geçmiştir. Teşekkür ederim. Gündeme geçiyoruz arkadaşlar. Bölüm: A

1. İ970 Sendikalar Kural Tasarısı.

Sayın Hüseyin Gültekin bey raporu okuyun.

Buyurun.

./12.

- 12 -

KOOPERATİF, ÇALIŞMA VE REHABİLİTASYON KOMİTESİ BAŞKANI HÜSEYİN M. GULTEKİN (Mağusa) -

KIBRIS TURK YÖNETİMİ MECLİSİ KOOPERATİF, ÇALIŞMA VE REHABİLİTASYON KOMİTESİNİN 1971 SENDİKALAR KURAL TASARISI İLE İLGİ-

Lİ RAPORUDUR.

Hazır Bulunanlar:

Hüseyin M. Gültekin Başkan Halil Fikret Mustafa Güryel Ziya M. Rxzkı Hüseyin M. S a m

Komitemiz "1971 Sendikalar Kural Tasarısını" 15 Aralık 1970 ilâ 1b Mayıs 1971 tarihleri arasında yapmış olduğu sekiz toplantıda incelemiştir.

Komitemiz, toplantılarına davet ettiği Kooperatif, Çalışma ve Rehabilitasyon Üyesi Sayın İsmet Kotak, Kıbrıs Türk Yönetimi Baş Savcısı Sayın Oktay Feridun ve Türk-Sen Genel Sekreteri Sayın Necati Taşkın'm Kural Tasarısı ile ilgili görüşlerini dinlediği gibi Türk-Sen, Kıbrıs Türk İlkokul Öğretmenler Sendikası, Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Birliği, Kıbrıs Hükümeti Türk Memurlar Kurumu ve Türk Cemaat Meclisi Memurlar Sendi-kası teşekküllerinden de görüşlerini yazılı olarak bildirmelerini istemiş ve bazılarının göndermiş olduğu yazılı görüşleri Tasarının incelenmesi esnasında nazarı dikkate almıştır.

Komitemiz, Kural Tasarısı ile ilgili olarak Yürütme Kurulunun 2616 ve 2676 karar numaralı iki tâdil teklifini de Tasarının incelenmesi sırasında nazarı dikkate alnıştır.

./13.

- 13 -

Komitemiz ilgili makam ve teşekküllerin görüş-lerini aldıktan ve- bunları titizlikle inceledikten sonra Kural Tasarısında esasa müteallik aşağıdaki tadilâtı yapmıştır:

(1) Tasarının 2'nci maddesinde:

(a) "Federasyon" tabirinin tefsirinde geçen "kontrol" kelimesi "koordine" olarak değiştirilmiştir.

(b) "İdare Heyeti" tefsirinin hemen altına aşağıdaki şart bendi ilâve edilmiştir:

"Ancak, bir konfederasyonun öde-nekli bir memuru herhangi bir federasyon veya sendikanın idare heyetinde; veya bir federasyonun ödenekli bir memuru herhangi bir sendikanın idare heyetinde görev alamaz,"

(c) "Kayıtlı Sendika" tabirinin tefsirinden hemen sonra"'K.T.Y.' Kıbrıs Türk Yönetimi anlamını taşır." tefsiri konmuştur.

(d) "Konfederasyon" tabirinin tefsiri aşağı-daki şekilde yeniden kaleme alınmıştır.

" 'Konfederasyon' esas gayesi konfederasyona bağlı federasyonların ve sendikaların faaliyetlerini koordine etmek ve bu Kural tarafından te.sbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla kayıtlı federasyondan veya en az bir federasyon ile bir sendikadan kurulu bir kuruluş anlamını taşır."

../14.

- 14 -

(e) "Sendika" tabirinin tefsiri aşağıdaki şekilde yeniden kaleme alınmıştır:

" 'Sendika' " Bu Kurala göre işçi sayılan-ların müşterek iktisadi, sosyal ve kültü-rel menfaatlerini korumak ve geliştirmek için kurdukları meslekî teşekküllerdir.

Bu Kuralda sendika için kabul edilenler, bir federasyon veya konfederas-yon için de aynen geçerlidir."

(f) "Üyelik" tabirinin tefsirinden hemen sonra •"Yürütme Kurulu» K.T.Y. Yürütme Kurulu anlamını ta<Jır." tefsiri konmuştur.

(g) Tefsir maddesinin en sonunda bulunan ve yanlışlıkla oraya giren "Kuralın 3. maddesi" ile başlayan cümle çıkarıl-mıştır.

(2) Kural Tasarısının 45'inci maddesinin eksik kenar başlığı aşağıdaki şekilde konmuştur: "Sendikanın mahkemede temsili."

(3) Kural Tasarısının 56'ncı maddesinin (2)'nci fıkrasının birinci satırındaki "federasyonların" kelimesinden sonra "veya ona bağlı sendikaların" kelimeleri ilâve edilmiştir.

(4) Kısım VII'deki başlık ile 57'nci maddenin kenar başlığındaki "yönetmelik" tabirleri "nizamname" olarak değiştirilmiştir.

(5) Aşağıdaki madde 58'inci madde olarak konmuş ve Tasarının diğer maddeleri buna uygun olarok yeniden sayılandırılmıştır:

./15..

- 15 -

58, Herhangi bir sendikanın olağan veya olağanüstü Genel Kurul toplantıları gündemi ile birlikte sendika yetkilileri tarafından Sendikalar Mukayyid-liğine bildirilir."

(6) 63. olarak yeniden sayılandırilan 62"nci maddenin birinci paragrafı aşağıdaki şekilde yeniden kaleme alınmıştır:

"Bu Kural Resmî Gazetede yayınlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer."

(7) Aynı maddenin (a) paragrafından sonra aşağıdaki şart bendi ilâve edilmiştir:

"üncak bu gibi sendika, federasyon ve konfederasyonlar K.T.Y. Sendikalar Mukayyid-liğince tesbit edilecek masraf tutarını ödeyerek, en geç iki ay içinde kayıtlarını yenileyeceklerdir. Kayıtlarını yenilemeyenler fesholunmuş addolunacaklardır."

(8) Birinci Cetvelin başlığında geçen "Haklarında Hükümler" kelimeleri çıkarılmıştır.

(9) Kural Tasarısının Birinci Cetvel'inin 3'üncü maddesi aşağıdaki şekilde yeniden kaleme alınmıştır:

"3. Tüzüğün hangi şekilde yapılabileceği, değiştirilebileceği, tâdil ve iptal edilebi-leceği ;

Tüzükte değişiklik, tâdil veya madde-lerin iptalî için, sendikaya kayıtlı üye sayı-sının yarıdan bir fazlasının oyuna ihtiyaç olacağı;

"Genel Kurul toplantı ve gündemini Mukayyidiiğe bildirmek.

. .716.

- 16 -

Usulüne göre ilân edilecek Genel Kurul toplantılarında nisabın sendikaya kayıt-lı üye sayısının yarıdan bir fazlasını teşkil edeceği;

Genel Kurul için belirtilen gün, mahal ve saatte nisap hasıl olmaması halinde, Genel Kurul toplantısının en az bir hafta sonraya ertelenebileceği; ve bu toplantıda nisabın, sendikaya kayıtlı üye sayısının üçte birini teşkil edeceği;

(Hüseyin M. Gültekin burda raporu okumayı keser ve Başkana hitabeder.)

Sayın Başkan, bu kısma bir tâdil teklifi getireceğiz. Bu bakımdan aynen okumanın bir mahzuru yok sanırım.

BAŞKAN - Evet, okuyun.

HÜSEYİN M. GULTEKİN (Devamla) (Raporu okumaya devam eder.)

İkinci ertelemede nisap hasıl olmazsa, Genel Kurul toplantısının en az bir hafta sonraya ertelenebileceği ve nisaba bakıl-maksızın toplantının yapılabileceği."

Komitemiz Kural Tasarısında esasa müteallik olmayan cümle düşüklükleri ve imlâ hataları ile ilgili düzeltmeler yapmıştır. Bu düzeltmeler iki Tasarının mukayesesinden anlaşılabilmektedir.

Komitemiz , çalışma alanındaki büyük çaptaki gelişme, işçi-işveren ilişkilerini daha emin yollara intikal ettirme mecburiyetinin meydana getirdiği boşluğu dolduran ve sendika faaliyetlerinin günün icaplarına uyabilmesini sağlayan, federasyon ve konfederasyonların kuruluşuna imkân tanıyan bu Kural Tasarısının tâdil edildiği şekliyle kabul edilmesini Meclise oybirliği ile tavsiye eder.

17 Mayıs 1971.

../17.

- 17 -

BAŞKAN - Teşekkür ederim.

Sayın Milletvekilleri,"rapor okunmuştur. Şimdi Tasarının tümü ve rapor hakkında konuşmak isteyen arkadaşlara söz verilecektir. Söz isteyen Milletvekilleri?

Komiteden söz isteyen arkadaşımız var mıdır?

Söz isteyen arkadaşlar?

Sayın Ozker Yaşın bey.

Buyurun.

M. OZKER YAŞIN (Lefkoşa) - Saygıdeğer Başkanım, Yüce Meclisimizin sayın üyeleri; bugün Meclisimiz gerçekten önemli bir Kural Tasarısını görüşmektedir. Bu Kural Tasarısı üzerinde : görüşlerimi kısaca açıklamak istiyorum tümü üzerinde. Sayın arkadaşlar; Kıbrıs'ta sendika faaliyetleri oldukça geçmiş, uzun yıllara dayanır ve bu çalışmalar bugün Anavatanımızdaki sendika faaliyetlerinden de çok eskiye gider. İngiliz Sömürge İdaresi zamanında İngilizlerin bu memlekette uyguladıkları sendika kanunlarına uyularak ve daha çok Türk Rum karışımı işçi teşekkül-lerindeki çalışmalarla sendika faaliyetleri bizim yaptığımız araştırmalarda bilhassa Türklerin yaptıkları sendika faaliyet-leri, bunu bu şekilde izah edeyim. Bizim sendika faaliyetlerimiz Fumların sendika faaliyetlerine paralel gitmiştir. 1944 yıllarında bunun ilk faaliyetlerini görüyoruz. 1956 yılında 1955-56 yılları arasında bugünkü sendikacılığın Türk sendika-cılığının temelleri Türkiye'den gelen bir heyetin faaliyet-leriyle atılmıştır. Ben o yıllarda gazetecilik yaptığım için bu heyetin gelişini ve faaliyetlerini yakından izlemek imkânını buldum. Heyetin başkanı Riza Beşer isimli Türkiye'li bir sendikacı idi ve yanılmıyorsam heyet on kişilik bir heyetti. Sayın arkadaşlarım bu Riza Beşer ismini belki hatırlıyacaklar. Yanılmıyorsam 1960'dan sonra ilk Adalet Partisinin kuruluşu zamanlarında bu şahıs Adalet Partisi mebusu olarak Meclise girmişti. 1955-56 yıllar.ı arasında gelen bu sendikacılar, bizim Türk işçilerini,Türk sendikacılarını Rumlardan ayırıp tamamen Türklere has bir sendika düzeni içinde birleştirerek

../18.

- 18 -

çalışmasını gösterdiler. Ve "bunda da muvaffak oldular. Böylece 1955 yılında Rumların sağcı ve solcu sendikalardan tamamen ayrılmış ,Türkiye' nin paralelinde, sendika çalışmaları Türk işçileri arasında da başlatılmış oldu. Sayın arkadaşlarım; bu arada bugünkü çalışmalar içinde tesbit ettiğim bazı anlarımı burada nakletmek isterim. Bilindiği gibi Anavatanımızda esas, hür, bizde uygulanan anlayışa uygun sendika faaliyetleri 27 Mayıs devriminden ve bugünkü Türkiye Cumhuriyeti Anayasa'sının kabul edilmesinden sonra başlamıştı. Yani 1960 yılına kadar Türkiye'deki sendika faaliyetleri, Kıbrıs'ta o zaman uygulanan sendika faaliyetlerinden daha ileri değil ,daha geri idi ve bu gerçek buradaki Türk sendikacıları örgütlemek için gelen on kişilik sendikacı heyet tarafından kabul edilmiş ve itiraf edilmişti. 1955 yılında Türkiye'den gelen sendikacıların .... Müsaadenizle ezan okunuyor.

(konuşmasına ara verdi, ezanın bitmesinden sonra konuşma-sına devam etti.)

Sayın arkadaşlar, 1955 yılında Türkiyeli sendikacıların teşvikiyle Rumlardan tamamen kopmuş sendikalarımız kurulurken, bunların gelişmeleriyle tam ideal rayına oturması, yanılmı-yorsam 1959 yılında olmuştu. 1965 yılına kadar sendikalarımız ' sömürge idaresi zamanından kalmış sendika kanunlarına göre idare olundu. 1965 yılında Rumlar, sömürge idaresinden kalan ve pek de kötü olmayan sendika kanununa daha ideal bir hal vermek için çabada bulundular. Ve bu kanunu kısmen değiştirdiler. Bizim sendikalarımız da o kanuna uygun bir şekilde hareket etmektedirler. 1963 kanlı olayları başladıktan sonra kısa bir süre toplum bir kurtuluş mücadelesi verdiği için sendika hareketleri pek ortaya, tam bir faaliyet gösteremedi. Fakat 1966'da, 67 yıllarında geniş bir sendikacılık faaliyeti başladı. Ve birçok yeni kurulan sendikaların temelleri de bu yıllar içinde atılmış oldu. Bütün bu sendikaların uydukları kural da Rum tarafında 1965 yılında kabul edilen kanundu. Şimdi Yüce Meclisimize biz 1971 Sendikalar Kuralı olarak yeni bir kural getiriyoruz, Kural Tasarısı getiriyoruz. Ve bu Tasarı Yüce Meclisimizden geçtikten sonra mevcut sendikalarımız şüphesiz buna göre, bu Kurala göre yöneltilecektir. Kuralı tümü ile

./19.

- 19 -

tetkik ettim. Gerçekten bizim de böyle ayrı bir Sendikalar Kuralına sahip oluşumuz uygundur. Ve Kuralı tamamen değilse bile, büyük bir kısmını desdekleyeceğimi açıklamak istiyorum. Ancak mevcut kısım, hazırladığımız mevcut kuralın, bizim hazırladığımız şimdiki Kuralın, bugün sendikalarımızın uygula-dıkları, Rum tarafında 1965 yılından sonra değiştirilen ve sömürge idaresinin kuralını değiştirerek 1965 yılında yeni bir şekle sokulan kuraldan, işçinin, sendikacının haklarını kısıt-layan bazı hükümler de getirdiğini tesbit etmiş bulunuyorum ki, bu hükümlerin tabiî madde madde Kural görüşülürken ayrı temas edip bazı tâdil teklifleri istiyeceğiz.

Sayın arkadaşlar, Uluslar Arası Çalışma Teşkilâtının toplanma özgürlüğü ve örgütlenme hakkını korumak isimli 87 numaralı konvansiyon ve özerk konvansiyona uygun olmayan bazx maddeler maalesef hazırladığımız ve hazırlanan ve Yüce Meclisimizde şu anda görüşülen Kuralın içinde vardır. Bu maddeler küçük tadilâtlarla çıkartılabilir ve mevcut Kural daha âdeal bir şekle gelebilir. Bunlar pek böyle üzerinde uzun boylu tartı-şılıp kabul edemeyeceğimiz maddeler de değildir. Bu Kural madde madde görüşülürken, şahsen ben bunların üzerinde de duracağım. Sözlerimi bu şekilde bağlamak istiyorum. Böyle bir Kuralın Meclisimize gelişi ve doğrudan doğruya bu Kurala göre sendika-larımızın idare edileceği tasvip edileceği bir durumdur. Ancak bu Kural ile Rum tarafındaki Kural mukayese edileceği zaman bu Kuralın onlardan geri değil hatta onlardan daha ileri bir kural olmasına çalışmamız da herhalde daha iyi, daha olgun bir davranış olacaktır. Ve bu Kuralı şimdi madde madde görüşürken o hale sokmamamız için de hiçbir sebep göremiyorum. Müsaadenizle.

BAŞKAN - ' TeFekkür ederim.

Söz isteyen arkadaşımız?

Söz isteyen arkadaşımız var mı?

Buyurun.

../20..

- 20 -

DR. ŞEMSÎ KAZIM (Baf) - Muhterem arkadaşlar; bugün Meclisimizde sendikalar hareketini düzenleyen bir Kural Tasarısı görüşülmektedir. Benden önce konuşan arkadaşımızın da uzun olarak belirttiği gibi, Kıbrıs'ta gerek Rum, gerekse Türk Cemaatında sendika hareketlerinin çok eskiden başlamış ve hakkını aramak için Cemaatın muhtelif meslek alanlarında sendikalar kurulmuş ve bu sendikalar en gelişmiş ülkelerdeki bir seviyeye ulaşmış, ayrıca ilk zamanlardan beri bir federasyon şekline girmiş ve Beynelmilel I.L.O.'ya üye olmuş, onların yaptığı bütün Beynelmilel toplantılara delege olarak iştirak edilmiş ve bugüne kadar sendikalarımız daha önce de arkadaş tarafından izah edildiği gibi, İngilizler devrinden konan kanunla Cumhuriyet devrinde geçirilen kanunlarla ve en nihayet 1965 yılında Rumların tek taraflı geçirmiş olduğu bazı kanunlarla idare cihetine gidilmiştir. Bugün Meclisimizde bizim de bir kural tasarısıyle görüşmeye başladığımız ve bu Kuralın Meclisten geçtikten sonra Kural Tasarısının bir hal şekli alması sendika-larımıza bir yön, bir nizam,bir intizam getirecektir. Bunu, bütün kalbimizle destekliyoruz ve hayırlı olmasını temenni ederiz. Ancak bu Kural Tasarısında dikkatimizi çeken bazı hususlar vardır. Bu hususlar bilhassa Türk-Sen Genel Sekreteri Necati Taşkın'm Meclis üyelerine yazmış olduğu bir yazıdan meydana çıkmaktadır. Kural Tasarısına, Meclis Komitesinde görü-şülürken bazı tadilât teklifleri gelmiş ve bu tadilât teklifleri maalesef Türk-Sen'in hiçbir görüşü alınmadan, haberi olmadan yazmış olduğu yazıda belirtilmektedir. Ve gerekçe sorulduğu zaman maalesef herhangi bir gerekçe, sebep de gösterilmemiştir. Bunun nedenini ben şahsen anlıyamadım. Bizim Cemaat olarak gayemiz herhalde yalnız sendikalarımız için değil, Cemaatımız için yapa-cağımız herhangi bir kanunda tüm Cemaatımızı ilgilendiren teşekküllerin fikirlerini almak ve en iyi kanunu Meclisten geçirmek vazifemiz olur zannediyorum. Halbuki 2616 ve 2676 sayılı karar, kararlarla Tasarıya yapılan değişiklik ve ilâvelerde buna ilâve edilmediği dikkatimizi çekmektedir. Ve bu tekliflerin Meclis Komisyonuna intikal ettikten sonra Türk-Sen'in de haberdar olduğunu esefle yazıdan öğreniyoruz. Ben şahsen Türk-Sen'in ve kendisine bağlı bütün sendikaların gayet iyi çalıştığını, çok faal arkadaşlar bu sendikaları yönettiğine kaniyim. Fikirleri alınmış olsaydı çok daha iyi birşey hazırlanabilirdi. Ve şunu da bilelim ki bugün, bu

. /21.

- 21 -

sendikacılık dünyada o kadar ileriye gitmiştir ki, birçok beynelmilel»uluslararası konvansiyonlarla bağlanmıştır. Onun için bizim burda Türk-Sen Genel Sekreterinin de belirttiği gibi Rumlara karşı madem ki Hükümetiz, Yönetimiz ayrı bir devlete doğru gidiyoruz görüşündeyiz, beynelmilel konvansiyonlara ve andlaşmalara riayet etmemiz, onları ihlâl etmememiz zannederim en doğru bir hareket olur. Fikrimi açıklamak istiyorum ki, burda Genel Sekreterin yazısında belirttiği fikirlere aynen iştirak ediyorum ve sırası geldikçe madde madde okunuşuna geçil-diği zaman Kural Tasarısının bu fikre, Meclise intikal edecektir muhakkak, müsbet oy kullanacağımı daha doğrusu şu şekilde izah edeyim: Türk-Sen'in istediği şekilde geçirilmesine gayret göstereceğimi şimdiden belirtmek isterim. Benim özetle söylemek istediklerim bundan ibarettir. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Söz isteyen arkadaşımız var mı?

Ziya bey, buyurun.

ZİYA M. RIZKI (Leymosun) - Sayın Başkan, muhterem mebus arkadaşlarım; uzun bir çalışmadan sonra bugün Komite arkadaşlarımla. Yürütme tarafından bize sunulan Tasarı üzerinde ciddiyetle ve milletlerarası birçok kuralların bize verdiği bilgi ışığında bugün, Meclisimizin, Yüce Meclisimizin huzuruna sunduğumuz Tasarı tartışılmaktadır.

İlk önce, benden önce konuşan arkadaşlarımın temas ettikleri bazı hususlara temas etmek ve bunları esaslı bir şekilde ele almak mecburiyetindeyim. Biz, Komite olarak Türk toplumu arasında bulunan ve Sendikalar olarak faaliyet gösteren bütün teşekkül temsilcilerine gereken kıymeti vermiş, onların fikir-lerini almak için birçok defalar toplantılarımıza davet etmek suretiyle ve kendi idarehanelerinde bu arkadaşları dinledik. Komite olarak, mesuliyetlerini idrak eden bir Komite olarak bunu, yerine getirmiş durumdayız. Buna paralel,Türk İdaresinde yeri olan, fikri olan ilgili Üyelik sorumlularıyle de temaslarda bulunduk. Toplantılarımıza davet ettik ve her iki taraftan

../22.

- 22 -

gelen düşünceleri esaslı bir şekilde ele alarak ve yalnız idarecilerin bu Ada'daki haklarını düşünerek topluma faydalı ve işleyen kitleye faydalar sağlayacak kanaatiyle bu Tasarıyı Yüce Meclisimize bugün sunmuş bulunuyoruz. Muhakkak bu Tasarıyı Yüce Meclisimize sunarken, Meclisteki arkadaşlarımızın düşün-celerine kıymet verilmiyecek veya nazarı itibara alınmayacaktır düşüncesi, herhangi bir Komite üyesinde mevcut değildir. Konuşmama başlarken bu hususa ve bazı fikirler üzerinde aksi düşüncelere yer vermeden, "Sendika idarecilerinin fikirleri alınmadı veya çeşitli daire alâkadarlarımızın düşüncelerine kıymet verilmedi" mülâhazaları ve bulundukları Komite çalış-malarında edindiğim bilgi ve toplantılara gösterilen alâka ve ilgi dolayısıyle yanlış bir beyan olarak kabul etmek mecburi-yetindeyim. Açık olarak konuşmak icap eder ki bir komitenin görevi, Meclis komitesinin görevi, herhangi bir örgütten veya Yürütme Organından gelen düşünceleri aynen kabul etmesi demek değildir. Meclis komitesinin esas görevi, düşünceler nasıl gelirse gelsin, komitenin anlayışına uygun olanı benimsemektir; o esaslar üzerinde durmak mecburiyetindedir ve biz bu esaslardan ayrılmadığımız kanaatindeyim. Çalışma teşkilâtının konvansi-yonları hakkında mevcut sözleşmeler muhakkak, dünya çapında takip edilir ve yapılması faydalı olan bu kurallarda yapılır. Fakat dünyanın birçok memleketlerinde emekçi sınıfının ve sosyal çalışmalarımızı düzenleyen kurallarımızın her yerde aynı şekilde ve aynı esaslara göre tatbik edilmediği bir vakıadır. Bazı memleketler, bazı kuralları, bazı temel prensipleri esas olarak kabul etmişler ve teferruatı kendi bünyelerine göre tatbik etmişlerdir. Daha başka memleketler daha ileri gitmişler ve kendi hayat tecrübelerine göre, işçi, anlayışına göre tatbik etme yoluna gitmiştir. Bize esas olarak gelen, Kıbrıs'ta meriyette olan Sendikalar Kanunundan ayrı, esas prensiplerinden ayrılmış değildir. Fakat biz, Rum tarafında bu, bu şekilde kabul edilmiş diye, kendi toplumumuza faydalı olabilecek bazı idareleri yaptı diye, sendika idarecilerinin veya Kıbrıs'ta yaşayan emekçi sınıfının haklarını kısıtladığı manasına alınamaz. Şu kadar sayfalık bir kuralda, gerek Yürütme ve gerekse işçi sınıfı temsilcilerinin sunduğu teklifler yüzde doksan dokuz buçuk kabul edilirken, bazı düşünceleri de tarafımızdan kabul edilmemiştir. Bugün sendika temsilcileri ile birinci farkımız, kendi tekliflerini nazarı

../23..

- 23 -

itibara alarak, genel kurul toplantılarında bizim ilâve ettiğimiz husus, işçi sınıfımız için çok önemli olan bir tüzüğü değiştirmek zorunda olunduğu zamanlarda bütün işçi kitlesinin iştirakiyle yapılması düşüncesiydi. Bugün idareci arkadaşları-mız ne kadar iktidarlı, ne kadar çalışkan insanlar olurlarsa olsunlar, her devirde bilhassa Kıbrıs Türk toplumu içinde bazı sendikacı idarecinin kendi düşünce ve işçi sınıfının düşünce-lerine hakim olmadan bazı hareketlerde bulundukları bir hakikattir. Ve buna otuz beş sene vakit verdim ve işçi olarak yaşadım vakit vakit. Buna kendimi vakfetmiş bir kimse olarak, bu Tasarı Komitemiz huzuruna geldiği zaman yapılan tâdil tekliflerini arkadaşlarımla hemfikir olarak ileri sürdüm. Bizim ayrıldığımız husus, tüzük değişikliğinde nisabın bir fazla oluşudur, nisabın yarıdan bir fazla oluşudur ki, bütün kuruluş-larda herhangi bir medeni memleketin toplum hizmetinde olan bu nevi ve daha başka teşekküllerinde üçte iki nisap istenmektedir.

Toplantılar sırasında arkadaşım bir tâdil önergesi sunmuştur ve bu aynen bugün Rum tarafında olan kanunun aynısıdır. Birinci toplantıda nisap hasıl olmadığı halde işçi sendikaları, işlerini yürütebilmek için, kendilerine kolaylık olmak için, toplantıda nisap yoksa toplantıyı yarım saat tehir etmek suretiyle toplantıyı yapabilmesidir. Bizim ayrıldığımız nokta ve açıdan arzu ettiğimiz, idare edilen kitlenin istikbaline istikamet verecek bir tüzük tâdilinde hiç olmazsa yarıdan bir fazla bulunması yoluna gidilmesidir ve biz bunu, idarecilere yardımcı bir faktör olarak kabul etmiş durumdayız. Biz bunu, idareciler ne kadar kitleden kopup tüzüklerini tâdil etme yoluna gitmek isterlerse de bunu önlemek; üç işçi ile sekiz işçi ile idarecilerin köklü bir tüzük değişikliği yapmaları önlensin diye uygun gördük. Bu, birçok defalarda olduğu gibi, işçi sınıfının toplantılara iştirak etmemesine sebep olur. Çünkü ben gidemezsem de, benim gitmeme hiçbir sebep yoktur. Nasıl olsa mevcut ile gereken yapılır derler. Bugün spor teşekküllerimizde bu ilgi-sizlik mevcutsa; bu, bazı tüzüklerdeki bu nevi boşluklardan ileri geliyor. Toplantılara katılan sendika idarecilerimizin emekçi sınıfının haklarını kısıtlamaya yetkileri yoktur.

. . / 6 . .

- 24 -

İkinci bir husus -genel toplantılara temas ederken, onları da kabul etmiş durumda değiliz- memurların durumudur. Biz sendika memurlarına mensup oldukları sendikalarda idareci olmamaları diye veya bunu kısıtlayıcı bir madde ilâve etmiş değiliz. Yalnız bizim bu Tasarıda lüzumlu gördüğümüz, konfede-rasyon seviyesinde maaşlı bir memurun bir federasyon veya sendikanın idare heyetine girememesi, bir federasyon seviyesinde maaşlı bir memurun herhangi bir sendika içinde bulunmamasıdır. Bu husus da arkadaşlarımdan ayrıldığımız hususlardan biridir.

Üçüncü husus; genel kurul toplantılarının sendika mukayidliğine bildirilmesi, mukayyidliğin bir gözlemcisinin toplantıya gelmesi ve toplantı zabıtlarının mukayyidliğe gönderilmesi konusudur. Arkadaşlarım, bu konu üzerinde biz işçi sınıfından aldığımız düşünceleri yüzde doksan dokuz kabul ettik. Yürütmedön gelenleri yüzde elli bıraktık.

Yürütmeden gelen düşünce; sendikaların toplantılarının mukayyidliğe bildirilmesi ve bir gözlemci tarafından takibi, bu toplantılarda konuşmaların gözlemci tarafından izlenmesi idi. Buna, bizim bazı düşüncelerimiz vardı. Biz sendikalarımızın daha serbest bir şekilde yürütülmesini ve hür bir hava içerisinde toplantılarını yapmasını arzuladık. Yalnız biz bu hususta sendikalarımızın bu nevi toplantılarda mukayyidliğe bilgi verme-lerini, onların herhangi bir gözlemcisini konuşulanları takip etmesini ve konuşmaların zabıtlarını mukayyidliğe göndemesini tamamıyle çıkardık.

Bugün Yürütmenin sendikalar faaliyetlerini takip eden bir kuruluşunun, mukayyidliğin niç olmazsa bir istatistiki bilgi mahiyetinde, toplantıların gündemini bilmesi yerindedir. Sendikaların ne kadar toplantı yaptığı, bu toplantılarda ne gibi kararlar aldığı şeklinde istatistiki bilgi sunmak ki, bu zaten gazetelerden de alınabilmektedir, nasıl ki bugün gazetede okudum, bunu da o şekilde düzeltmemize yol açtı.

../ 25..

- 25 -

Diğer bir husus, bu Kuralın sendika idarecilerinin haklarını kısıtladığı diye ifadelerdir. Bu iddiadaki arkadaş-ların, herhalde, konunun derinliğine inmeden bu ifadede bulundukları kanaatindeyim.

Başka bir arkadaşımın daha önce sunduğu rapor ve benim tâdil etmek üzere genel toplantılarda ifade ettiğim hususu da nazarı itibara alarak, arkadaşlarımla, bu Tasarının Kıbrıs Türk işçisini temsil eden sendikalara ve Türk işçisine faydalı olacağı kanaatindeyim.

Çalışma teşkilâtı konvansiyonlarından ayrıldığımız düşüncesi de, muhakkak iyi müzakere neticesi sunulan bir düşünce değildir. Her memlekette çeşitli şekillerde ve zamanla tatbik edilen konvansiyon hükümleri vardır. Türkiye'de 27 Mayıs 1960 tarihinden önce çıkmamıştı gerev hakkı, Türkiye'de yoktu. Buna rağmen Türkiye ve Türk işçisi çalışma teşkilâtında üye idi. Hör devlet ve memleket kendi şartlarına göre ortaya çıkan bu kurallara en erken bir zamanda uymak ve onları icabında kendi şartlarına uydurmak salâhiyetine sahiptir ve bugün Meclisimiz de bu anlayış içinde, belki de daha ileride, sendika-larımız tarafından sunulacak bazı düşünceleri, sendika kurallarında mevcut olmasa dahi bu Kurala ilâve etmek cesaretine sahip olacağız ve ilâve edeceğiz. Eğer bu Tasarı bugün Meclisimiz tarafından onaylandığı takdirde, bu Tasarının tesiriyle mutazarrır edici hususlar olursa çalışmalarımız, bir komite üyesi olarak bu düşünceleri ilgili Yürütme sorumlularına ileti-lerek gereken tadilâtların yapılması için gereken çalışmaları yapmak,işçilerimize ve sendika idarecilerimize faydalı olmak ve onlara hizmet etmek düşüncesinde ve yolundayız. Sözlerime son vermeden Komite Başkanının daha önce sunduğu Tasarıya, zaten raporda da belirttiğimiz gibi sunduğumuz tadilâtı da ihtiva etmek şartıyle, leh© oy kullanacağımı beyan ederim. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Teşekkür ederim.

Sayın Dr. Halûk Avni bey.

Buyurun.

./ 26.

- 26 -

DR. HALÛK AVNİ (Lârnaka) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; müzakeresine başladığımız 1971 Sendikalar Kural Tasarısının gerekçesine bir göz atacak olursak şöyle der: Sendikalar Kuralı, çalışma alanındaki büyük çaptaki çalışmakta olan işçi-işveren ilişkilerini daha emin yollara intikal ettirip, önemli boşlukları doldurmak amacını gütmektedir. Federasyon ve konfederasyonların kökleşmesine imkân tanımak bu Kuralın temel gayelerini teşkil etmektedir Gerekçesinden de görüleceği gibi,bu Kural Tasarısı,hakikaten işçi ve işveren ilişkilerini daha iyi bir düzene koyacak ve bunun yanında sendikalar faaliyetleri ve federasyon ve konfederasyon kuruluş-larına imkân verecek bir Kural Tasarısıdır. Cemaatın iktisaden yeni kalkınan bir Cemaat olması nedeniyle ve Cemaatımız arasında küçük çapta sanayinin başlamasıyle muhakkak ki günden güne gittikçe artmakta olduğundan bu Tasarının Meclise sunulması çok faydalı olmuştur. Ve bu Tasarının üzerinde de hassasiyetle ve titizlikle durulması icap etmektedir. Muhakkak ki işçi sendikası olduğuna göre ve işçi sendikasından da bizlere verilen hakikatler üzerinde bu Kural Tasarısının yalnız 4'üncü maddesi üzerine bir anlaşmazlık çıkmaktadır. Hakikaten büyük bir ekseriyetimiz pozitif karşılamıştır. Bununla beraber bazı madde aksaklıkları bulunduğunu belirtmek isterim ve maddelerin tartışılmasına geçildiği zaman konuşma hakkımı mahfuz tutar ve daha ileride maddelerin tartışılmasında, bu maddelerin üzerinde tekrar konuşacağımı beyan etmek isterim.

BAŞKAN - Söz isteyen arkadaşımız?

Söz isteyen arkadaşımız var mıdır?

Yoktur. Şu halde kifayeti müzakere mevcut demektir. Madde madde görüşmeye geçeceğiz. Yalnız, bilmem, yorulmuşsa arkadaşlar biraz ara verelim.

Teşekkür ederim.

(îkinci Oturum 19.45'te sona ermiş, Üçüncü Oturum 20.50'de açılmıştır.)

- 27 -

UÇUNCU OTURUM

BAŞKAN - üçüncü oturumu, açıyorum. Nisap vardır.

Sayın Milletvekilleri Tasarının tümü ve rapor hakkında yeterli müzakere yapılmıştır. Şimdi Tasarının madde madde müzakeresine geçeceğiz. Buyurun.

KATİP - Kısa isim.

(Kemal Deniz bey el kaldırıp söz istedi. Başkan söz verdi.)

M. KEMAL DENİZ (Lefkoşa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; önümüzdeki Kural Tasarısı epeyce kabarık olduğu için ve aynı zamanda geçen Meclis toplantısının gündeminde mevcut olup bugüne tehir edildiğinden, dolayısıyle eminim ki sayın arkadaşlarım bu Kanım Tasarısını inceleme imkânını bulmuşlardır. Bunun için Tasarı fazla uzun olduğundan maddelerin müzakeresinde yalnız kenar başlık-lar okunsun ve itirazı olanlar, hangi maddelerde varsa, o maddelerde doğrultmalar yapılsın. Çünkü eminim ki bazı arkadaşların teklifleri olacak, tadilât yapılması için. Kural Tasarısı da epey uzun olduğundan epey vaktimizi alacak. Kenar başlıkların okunmasıyle tadilât yapılabilir. Meclis münasip görürse maddelerin müzakeresi bu şekilde olsun. Tabiî bu hususta karar sizindir.

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Söz isteyen arkadaşımız var mı?

Söz isteyen arkadaşımız var mı?

Sayın Kemal Deniz beyin bir teklifi vardır. Sayın arkadaşlar Sayın Kemal Deniz'in teklifini dinlediniz. Müzakereyi Meclis istediği şekilde yapar. Kemal Deniz bey kenar başlıkların okunması suretiyle müzakeresinin yapılmasını teklif etmiştir. Bu teklifi kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

4 arkadaş.

Maddelerin teker teker ve tüm olarak okunmasını arzu eden arkadaşlarımız?

../28..

- 28 -

Ekseriyet.

Bu durumda maddeler teker teker okunacaktır. Teşekkür ederim.

KATİP - Başlayım.

1971 SENDİKALAR KURALI

Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi aşağıdaki Kuralı yapar:

Kısa İBİm. 1. Bu Kural, 1971 Sendikalar Kuralı olarak isimlendirilir.

BAŞKAN - l'inci madde hakkında söz isteyen arkadaşımız?

Oyunuza arzediyorum. Kabul edenler?

Kabul edilmiştir.

Kısım I.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) (Yerinden) - Sayın Başkan usul hakkında bir şey söylemek istiyorum.

BAŞKAN - Buyurun.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; 2'nci maddenin müzakeresine geçmezden önce bir teklifim olacaktır. Birçok tâbirler burda tarif ve tefsir edilmektedir ve bu tefsirlerin, kanunun bütün maddeleri üzerinde tesiri vardır. Uzun bir maddedir, birkaç sayfa tutuyor. Madde tüm olarak oylamaya arzedildiği takdirde sunulacak tadilât teklifleri bir defada teklif edilecek. Bu sebeple bütün tadilât tekliflerinin hatırda tutulması imkânsız olacaktır. Bunun için her bir tefsir ve tarifin ayrı ayrı oylamaya sunulmasını teklif ediyorum. Meselâ! Federasyon, Fon, Heyeti İdare terimlerinin ayrı ayrı, hepsinin birden değil, ayrı ayrı oylamaya sunulmasını teklif ediyorum.

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Aynı şey düşünülmüştür. Sonunda tümü oya sunulur.

Buyurun.

- 29 -

KATİP -

KISIM I

BAŞLANGIÇ

Tefsir. 2. Bu Kuralda metin başka türlü gerektirmedikçe s

"Federasyon" esas gayesi bağlı sendikaların faaliyetlerini koordine etmek ve genellikle bu Kural tarafından tesbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla sendikadan kurulu bir kuruluş anlamını taşır.

BAŞKAN - Söz isteyen arkadaşımız?

Buyurun.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; görüleceği veçhile Federasyon teriminin tefsiri, anlamını taşır sözleriyle son bulmaktadır. Diğer terimlere bakıldığında kimisinde kapsar der ve kimisinde de demektir şeklinde başka kelimeler yer almaktadır. Malûmları olduğu gibi, kanun metinleri arasında bir birlik manzarası arzetmesi bakımından, bu Kural Tasarısında da bu birliğe uyulması şarttır. Meclisimizce kabul edilen diğer kanunlarla bu Tasarıdaki tefsir maddelerinin, bu Federasyon teriminin tefsiri, tefsir maddesinin de o şekilde tâdilini teklif edeceğim. Bunun dışında sırf cümle kuruluşu bakımından bu paragrafta ufak bir değişiklik yapılması. Şöyle ki:

"Federasyon" bağlı sendikaların faaliyetlerini koordine etmek esas gayesi ve genellikle bu Kural tarafından tesbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla sendikadan müteşekkil bir kuruluş anlamını taşır.

BAŞKAN-Bir daha okur musunuz lütfen.

FUAT VEZİROGLU (Devamla) - "Federasyon" bağlı sendikaların faaliyetlerini koordine etmek esâs gayesi ve genellikle bu Kural tarafından tesbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla sendikadan müteşekkil bir kuruluş anlamını taşır.

../30..

- 30 -

Teklifim budur ve şekle mütealliktir. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Sayın arkadaşlar bir teklif vardır dinlediniz. Burda metni olduğu gibi değil de "Federasyona bağlı sendikaların faaliyet-lerini koordine etmek esas gayesi ve genellikle bu Kural tarafından tesbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla sendikadan müteşekkil bir kuruluş anlamını taşır." qeklinde tâdil teklifi vardır.

Orijinalinde olduğu gibi kalmasını, orijinalinde olduğu gibi kalmasını arzu eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

Uç.

Tâdil teklifini kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

Şu halde tâdil teklifi kabul edilmiştir.

İkinci paragraf "Fon". Devam edin.

KATİP - "Fon" bu tâbir bir sendika veya sendika şubesi veya...

(Salonun dışından yüksek sesle konuşmalar duyulur.)

BAŞKAN - Bir dakika lütfen işitemiyorum.

KATİP - Baştan okuyorum.

"Fon" bu tabir bir sendika veya sendika şubesi veya herhangi bir federasyon veya konfederasyonla ilgili olarak kullanıldı-ğında refah, tedavi ve tatil fonuna veya başka bir fona tahsis edilen veya edilmeyen bütün paralar ile, sendika veya sendika şubesi, federasyon veya konfederasyon veya duruma göre bunların üyeleri namına tutulan, tasarrufunda bulunan veya herhangi diğer bir kaynaktan elde edilen veya toplanan veya kontrol edilen her çeşit menkul veya gayri-menkul mal da dahil diğer mal ve geliri de ihtiva eder.

../31..

- 3i -

BAŞKAN - Söz isteyen?

Buyurun Fuat bey,

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; "Fon" tabirinin tefsiri hakkında tadilât teklifim olacaktır, 4'ünoü satırında bu paragrafın"refah, tedavi ve tatil fonuna veya başka bir fona itahsis edilen" kelimelerin yerine "refah, tedavi" yerine"sağlık, sosyal e tatil fonuna"kelimelerinin girmesini teklif edeceğim. Türkçe bakımından daha uygun olması bakımından. "Sağlık, sosyal ve tatil fonuna!'bir de "bu tabir"deniyor. Onun yerine fon tabiri denmesi lâzımdır. "Bu" kelimesine lüzum yoktıır. ""Fon" tabiri bir sendika veya herhangi bir federasyon veya konfederasyonla ilgili olarak kullanıldığında sağlık, sosyal ve tatil fonuna veya başka bir fona tahsis edilen veya edilmiyen bütün paralar ile, sendika veya sendika şubesi, federasyon veya konfederasyon veya duruma göre"deniliyor ve devam ediyor. "Duruma göre" kelimelerinin çıkarılması gerekir kanaatimce. Ondan sonra tasarrufunda bulunan veya herhangi bir kaynaktan deniyor. Grammer kurulusu bakımından "tasarrufunda bulunan" kelimelerinin çıkartılarak yerine"muhafaza ve tasarruf edilen" denmesi ve. ."veya herhangi diğer bir kaynaktan elde edilen veya toplanan veya kontrol edilen her çeşit menkul veya gayrimenkul mal da dahil diğer mal ve gelirleri de ihtiva eder" deniyor burda. Dikkat buyurulacağı gibi "mal da dahil diğer mal ve geliri de ihtiva eder." Zaten menkul ve gayrimenkul mal her nevi malı ihtiva etmektedir. Başka bir mal yoktur. Bu sebeple "her çeşit menkul veya gayrimenkul mal da dahil diğer mal ve geliri de ihtiva eder" yerine "toplanan veya kontrol edilen mallarla gelirleri ifade edeı" cümlesini teklif ediyorum.

BAŞKAN - Oturumu kapatıyorum. 10 dakika ara veriyorum.

DÖRDÜNCÜ OTURUM

BAŞKAN - Dördüncü oturumu açıyorum. Nisap vardır. Söz isteyenvar mı?

Evet Fuat bey, buyurun.

- 32 -

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Biraz önce şekle müteallik bazı tâdil tekliflerinde bulunmuştum. "Refah, tedavi ve tatil fonu" yerine "sağlık, sosyal ve tatil fonuna" olmasını teklif etmiştim. Bu teklifimi geri alıyorum. Diğer tekliflerim kalıyor tabiî. Netice itibariyle müsaadenizle teklifimi tekrarlıyayım. Teklifim şu şekildedir:

""Fon" tâbiri bir sendika veya sendika şubesi veya herhangi bir federasyon veya konfederasyonla ilgili olarak kullanıldığında refah, tedavi ve tatil fonuna veya başka bir fona tahsis edilen veya edilmeyen bütün paralar ile, sendika veya sendika şubesi, federasyon veya konfederasyon veya bunların üyeleri namına muhafaza ve tasarruf edilen veya herhangi diğer bir kaynaktan elde edilen veya toplanan veya kontrol edilen her çeşit menkul veya gayrimenkul mallarla gelirleri ifade eder.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Orijinalinde olduğu gibi kabul eden arkadaşlar. Kabul eden arkadaşlarımız?

Sayın Fuat Veziroğlu'nun tâdil teklifi var. Fuat beyin tâdil teklifindeki gibi oyunuza arzediyorum. Kabul edenler?

Şu halde tâdil edilerek geçmiştir.

Üçüncü paragraf. Heyeti İdare.

KATİP -

"Heyeti İdare" ismi ne olursa olsun, bir sendikanın işlerinin merkezi idaresi ile mükellef heyete denir ve herhangi bir sendikanın sekreter ve veznedarını da kapsar.

(Dr. Halûk Avni elini kaldırır).

BAŞKAN - Konuşmak mı istiyorsunuz Halûk bey? Buyurun.

DR. HALUK AYNİ (Lârnaka) - Sayın Başkan, sayın üye arkadaşlar; ben bu paragrafın yeniden kaleme alınmasını teklif ediyorum. Şöyle ki:

- 34 -

"Yürütme Kurulu" ismi ne olursa olsun, bir sendikanın işlerinin merkezi idaresi ile mükellef heyete denir ve bu gibi bir sendikanın sekreter ve veznedarını da kapsar."

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Fuat bey.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; bu paragrafın sadece üçüncü satırındaki "heyete denir" kelimelerinin çıkması ve "heyeti ifade eder" kelimelerinin girmesini teklif ediyorum. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Komite üyelerinden konuşmak isteyen arkadaşımız var mı?

MUSTAFA GURYEL (Lârnaka) (Yerinden) - Sayın Başkan...

BAŞKAN - Buyurun.

MUSTAFA GURYEL (Lârnaka) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlarım; arkadaşım Fuat Veziroğlu'nun teklifini komite olarak müsbet karşıladık. Ancak "Heyeti İdare" tabiri yerine bu fıkranın ve kuralın geriye kalan tüm metninde "idare heyeti" tabirlerinin konmasını bütün komite olarak daha uygun görmekteyiz. Müsbet karşılıyor Komite.

BAŞKAN - Şimdi orijinalinde olduğu gibi kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

Sayın Dr. Halûk Avni'nin teklifinde olduğu gibi, bu şekildeki tâdil teklifini oyunuza arzediyorum. Kabul eden arkadaşlarımız?

Beş arkadaşımız kabul etmiştir.

3'üncü şık. Sayın Fuat Veziroğlu'nun teklifi. Bu teklif Komite üyeleri tarafından da destekleniyor. "Heyeti İdare", "İdare Heyeti" şeklinde.

Şu halde Fuat bey....

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) (Yerinden) - Yanlışlıkla biraz önce elimi kaldırdım Sayın Başkan.

/34

- 34 -

BAŞKAN -""İdare Heyeti" ismi ne olursa olsun, bir sendikanın işlerinin merkezi idaresi ile mükellef heyeti ifade eder ve herhangi bir sendikanın sekreter ve veznedarını da kapsar."

Bu şekilde geçmesini kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

Bu şekilde geçmiştir. Devam ediyoruz.

KATİP -

Ancak, bir konfederasyonun ödenekli bir memuru herhangi bir federasyon veya sendikanın idare heyetinde; veya bir federasyonun ödenekli bir memuru herhangi bir sendikanın idare heyetinde görev alamaz.

BAŞKAN - Söz isteyen arkadaşımız?

DR. ŞEMSİ KAZIM (Baf) - Muhterem arkadaşlar; bütün sendika-ları bünyesinde toplıyan bir genel sendika Türk Sen'in gönderdiği yazıda olduğu gibi, belirtildiği gibi bunun çıkarılmasını teklif ediyorum.

BAŞKAN - Bu paragrafın olduğu gibi kalkmasını teklif ediyorBunuz. Başka söz isteyen arkadaşımız var mı?

Sayın Güryel bey buyurun.

MUSTAFA GURYEL (Lârnaka) - Sayın Başkan, muhterem üye arkadaş-larım; her nedense yapılan bu teklifin manasını anlamakta biraz güçlük çekmekteyim. Şöyle ki; Yasalar, imtiyazlar ve mükellefiyetler arasında denge sağlayan bir husustur. Ve geçirmekte olduğumuz bu yasa da sendikalara tam manasıyle bağımsızlık getirmektedir. Halbuki bugünkü tatbikatta, gördüğümüz veçhile, bunu arzu ettikleri veçhile, tatbikatta, arzettiğim gibi bir çelişme, bir tenakuz vardır. Yani bu şart bendinin söylemekte olduğu ve getirmek istediği yenilik nedir? Bunu açıklamaya çalışalım ve sendikanın duymakta olduğu endişeleri de gidermeye çalışalım. Bu şart bendini koymazsak bir şahıs meselâ bölge temsilcisi vazifesini yaparken sendika sekreteri olarak da görev alırsa durum ne olacak? Bunu sormak istiyorum. Ote yandan

- 35 -

eğer bir federasyonun memuru, herhangi bir sendikanın idare heyetinde olursa}kim, kimi, nereye şikâyet edecektir. Demektir ki tatbikatta bağımsız gibi görünen sendikaların birleşmesiyle bu bağımsızlığın ortadan kalktığı göze çarpmaktadır. Nitekim bundan bir süre önce söylediğim gibi bir federasyon yetkilisi bana bu hususta dert yanmış ve yardımlarımı rica etmiştir.

Eğer biz bu şart bendini kabul edersek, daha önce de arzettiğim gibi biz sendikalara tam manasıyle bağımsızlık tanıma gayretini göstermiş olmaktayız. Ve yine sendikaların bu husustaki başka bir endişesi de, acaba Federasyonun bu ödenekli memurları kendi aralarında bir sendika kurmak gücünden mahrum olmazlar mı diye bir endişe duymaktadır. Aynı kademedeki memurların bir sendika kurmalarını, dolayısıyle vatandaşın sendika kurmak yetkisini bu şart bendi kısıtlamamakta bilâkis onların bu hürriyetini geniş anlamıyle tatbik sahasına koymaktadır.

Biz bu şart bendinin çıkarılmamasını, aynen kalmasını istiyoruz. Çünkü, bu madde ile sendikacılığı, sendika ağılı olarak kullanmak isteyenleri tam bağımsız, üst kademeye karşı sorumlu tutmaktadır. Hepinizi hürmetle selâmlarım. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Söz isteyen arkadaşımız?

Buyurun.

DR. SEMSİ KAZIM (Baf) - Muhterem arkadaşlar, Komite azası Güryel beyin konuşmasında "federasyon yetkilisinin, bilhassa bu hususta kendilerinden yardım istemiştir" deniliyor. Kanaatim odur ki Başkan ve üyelerine yasılan ve dağıtımı da yapılan resmî bir yazı vardır. Eğer herhangi bir sendika, sendika idare heyetinin başka bir görüşü olmuş olsaydı, herhalde bu yazıyı tekzip eden bir yazı Meclis üyelerine gelmiş olması lâzımdı.

Ben, ancakla başlayıp görev alamaz kelimeleriyle biten paragrafın, şart bendinin çıkarılması teklifini yüksek huzurla-rınıza sunarım.

BAŞKAN - Söz isteyen arkadaşlarımız?

../36..

- 36 -

Hüseyin bey, buyurun.

HÜSEYİN M. SARRI (Mağusa) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; Şemsi Kâzım bey arkadaşımız biraz önce bu maddenin geçmesine itirazı olan sendikadan bahsetmiştir. Burda, Mağusa sendikacısı olarak, sendika üyesi bir kimse olarak diyebilirim ki, burda geçirmekte olduğumuz bu şart bendini kabul ediyorlar ve tasvip ediyorlar. Misal da verebilirim. Birçok sendikalar da aynı şekildedir. Takat Fuat bey, Mustafa bey arkadaşımın dediği gibi tesir altında kaldıkları için ve Türk-Sen'in bir memuru tarafından idare olundukları için tam bağımsızlık istemedikleri için aksini iddia edemezler. Kıbrıs:da sendikacılık Türk bölgelerinde Türk-Sen'in kuruluşu ile başlar ve bu da 14 Ağustos 1954'dür. Fakat derme çatma sendikalardı. Efendiler, ben Agel'in pencere pervazını dinleyen sendikacıları da biliyorum. Bu islerin içerisinde birisi olarak biliyorum. Ve bu maddenin Kıbrıs Türk işçisine faydalı olacağına inanıyorum. Ve bu inancıma birçok sendikalar da iştirak etmektedir. Veya genel kurul raporlarını tetkik ederseniz, sık sık benim ismime bu konuda rastlayacaksınız. Çok eskiden beri ve bunun aoı, çok acı diyebileceğim çatlaklarını bugün görmekteyiz. Nitekim bugün Limasol'daki durum bunu bize göstermiştir. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Sart bendi hakkında beşka konuşmak isteyen var mı?

Buyurun Ozker bey.

M. OZKER YAŞIN (Lefkoşa) - Sayın Başkan, sayın üye arkadaşlar; Hüseyin S a m bey arkadaşımızın verdiği izahatı ilgiyle dinlemiş bulunuyorum. Bu izahattan sonra tuhaf bir şüphe içime yerleşti. Bunun biraz açıklanmasını rica etmek için konuşuyorum. Şemsi bey arkadaşımız Türk-Sen'in görüştüğümüz Kural içinde çıkarılmasını arzu ettiği o bölümü aynen benimsiyerek o bölüm okunurken Yüce Meclisimize bu bölümün çıkarılması seklinde bir teklif getirmiştir. Bugün Yüce Meclisimizde Türk-Sen'in temsilcisi durumunda olması gereken sendikacı arkadaşımız vardır. Bize sunulan bu teklifin ikinci destekleyicisi çıkmıştır tahmin etmiştim. Tam aksi oldu. Bu benim için de tuhaf bir şüphe olmuştur. Türk-Sen'in isteklerinin benimsenmediği şeklinde bir durum yaratmaktadır ki bu, cidden tuhaftır. Hüseyin S a m beyin Türk-Sen'e bağlı bir sendikacı olarak bu şekilde konuşması cidden tuhafıma gitmiştir.

- 37 -

BAŞKAN - Burda Türk-Sen'in yazısını müzakere etmiyoruz.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - Kifayeti müzakere teklif ediyorum.

BAŞKAN - Kifayeti müzakere teklifi vardır. Kabul eden arkadaşlarımız?

Kâfi derecede müzakere edilmiştir.

Şart bendini oyunuza arzediyorum. Kabul etmeyen arkadaş-larımız ellerini kaldırsınlar.

İki arkadaş.

İkinci teklifi oya sunuyorum. Bu bendin kalkmasını isteyen arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

Şart bendi aynen kalmıştır.

KATİP -

"İşçi" bir mukavelenin mahiyetine yani, fikrî veya bedenî veya başka suretle iş ifa etmeği derpiş edip etmediğine veya kat'i lisanla veya zımnen veya sözlü veya yazılı olarak hizmet, çıraklık veya herhangi diğer bir işi ifa etmek için yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın işverenle böyle bir mukavele yapan veya işvere-nin yanında böyle mukavele mucibince çalışan herhangi bir şahıs demektir.

BAŞKAN - Söz isteyen?

Fuat bey.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; ""İşçi" bir mukavelenin mahiyetine yani, fikrî veya bedenî veya başka suretle iş ifa etmeği" deniyor. "İş ifa etmeği" yerine "iş ifasını" kelimelerinin girmesini teklif ediyorum.

- 38 -

"Veya kat"i lisanla veya zımnen veya sözlü veya yazılı olarak hizmet, çıraklık veya herhangi diğer bir işi ifa etmek için yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın işverenle böyle bir mukavele yapan veya işverenin yanında böyle mukavele mucibince çalışan herhangi bir şahıs demektir," denmektedir. "Kat"i lisanla" yerine "sarahaten" kelimesinin konmasını: "işverenin yanıcıda" deniyor, "yanında" kelimesinin çıkarılmasını teklif ediyorum ve 'işverenin iş veya hiz-metinde böyle bir mukavele mucibince"olmasını teklif ediyorum. Teklifim bundan ibarettir.

BAŞKAN - Baştan okur musunuz?

FUAT 3ZİR0GLU (Devamla) - ""İşçi" bir mukavelenin mahiyetine yani, fikrî veya bedenî veya başka suretle iş ifasını derpiş edip etmediğine veya sarahaten veya zımnen veya sözlü veya yazılı olarak hizmet, çıraklık veya herhangi diğer bir işi ifa etmek için yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın işverenle böyle bir mukavele yapan veya işverenin iş veya hizmetinde böyle bir mukavele mucibince çalışan herhangi bir şahsı ifade eder.

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Halûk bey.

DR. HALUK AVNİ (Lârnaka) - Sayın Başkan, sayın arkadaşları Fuat beyin tekliflerini aynen kabul etmekle beraber, bundan sonra metinlerde de "mukavele" yerine "sözleşmenin" olmasını; bir de daha ileride d,e göreceğiniz gibi daha çok gereğince geçmektedir, mucibince yerine.

BAŞKAN - "Mucibince" yerine "gereğince", "mukavele" yerine "sözleşme"..

DR. HALUK AVNİ (Devamla) - "Mucibince" kelimelerinin yerine "gereğine e'i

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Söz isteyen arkadaşımız? Komite üyelerinden söz isteyen arkadaşımız var mı?

HÜSEYİN M. GULTEKİN (Mağusa)(Yerinden) - İtirazımız yok.

BAŞKAN - Sayın Fuat beyin teklifini kabul eden arkadaşlarımız?

Kabul edilmiştir.

- 39 -

HÜSEYİN M. SARRI (Mağusa) (Yerinden) - O "yani" nin çıkması.

BAŞKAN - S a m beyin teklifi?

Kabul edilmemiştir.

Devam ediyoruz. "İş Uyuşmazlığı".

KATİP .

"İş Uyuşmazlığı" herhangi bir şahsın istihdam edilip edilmemesinden veya istihdam şartların-dan veya çalışma durumundan do^an işveren ile işçi veya işçilerin kendi aralarında herhangi bir uyuşmazlık anlamını taşır.

BAŞKAN - Söz isteyen arkadaşımız?

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Taşır" yerine "ifade eder" konması.

BAŞKAN - Orijinalinde olduğu gibi kalmasını kabul edenler.

Şu halde bu paragrafın olduğu gibi...

HÜSEYİN M. GULTEKİN (Mağusa) (Yerinden) - Bu uyuşmazlığı... \

BAŞKAN - Burdan konuşun lütfen.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - Haklısınız Sayın Başkan. Fakat çok alternatifler geliyor. Gidip geldikçe vakit geçiyor. Bunlar grammer hatasıdır. Grammer hatalarının düzeltilmesi teklif-lerini herkes yerinden yapsın.

BAŞKAN - Peki, teşekkür ederim. Gayet makul

ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - Herhangi bir uyuşmazlığı ifade eder.

BAŞKAN - Tâdil teklifi ile birlikte okuyorum.

"İş Uyuşmazlığı" herhangi bir şahsın istihdam edilip edilmeme-sinden veya istihdam şartlarından veya çalışma durumundan doğan işveren ile işçi veya işçilerin kendi aralarında herhangi bir uyuşmazlığı ifade eder. Bu şekilde oyunuza arzediyorum. Kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

Kabul edilmiştir. Devam ediyoruz. ../40..

- 40 -KATİP -

"İşveren" işini ve hizmetini yürütme maksadıyle işçi istih-dam eden herhangi tir şahsa, ortaklığa, şirket-e veya hükmi şahıs olsun veya olmasın başka bir teşekküle ait herhangi bir endüstriyel,, ticarî veya başka işletmenin sahibini veya onu kısmen veya tamamen idare ve kontrolunda bulunduran herhangi bir şahsı veya şahısları ihtiva eder.

BAŞKAN - Evet, söz isteyen-var mı?

FUAT VEZİROGLU (Lefkoşa) (Yerinden )-*İhtiva eder"yerine 'ifade eder".

BAŞKAN - Başka teklifler.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden)- İtirazı olan yok.

BAŞKAN - Fuat beyin teklifini oya sunuyorum. Kabul edenler? Geçmiştir.

KATİP Ancak bu Kuralda hiç bir hüküm:

(a) (i) Kendi işleri ile ilgili olarak ortaklar arası yapılan herhangi bir anlaşma veya işverenler arası herhangi bir ticari anlaş-maya;

(ii) İstihdamları ile ilgili olarak bir işveren ile çalıştırdığı işçiler arasındaki herhangi bir anlaşmaya;

(iii) Bir müessesenin hava parası veya herhangi bir meslek, sanat veya el sanatının öğretimi ile ilgili eğitime ivaz olarak yapılan herhangi bir anlaşmaya

tesir etmez; veya

(b) Herhangi bir sendikayı üyelerine menfaatlar temin etmekten men etmez.

BAŞKAN - Söz isteyen?

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) -"Ancak" dan sonra virgül, bu Kuralda herhangi bir hüküm, "hiç bir" yerine "herhangi bir".

../41..

- 41 -

BAŞKAN - Bâşka teklif var mıdır?

Şu halde şu şekilde oyunuza arzediyorum. "Ancak , bu Kuralda herhangi bir hüküm." İtirazı olan arkadaşımız var mı?

Yoktur. Geçmiştir.

Devam edih. Kanunî gayeler.

KATİP -

"Kanunî Gayeler" işçi ve işveren veya işçi-lerin kendi aralarında veya işverenlerin kendi aralarındaki münasebetlerin düzenlenmesi • anlamını taşır.

BAŞKAN - Tâdil teklifi?

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Düzenlenmesi anlamını taşır" yerine "düzenlenmesini ifade eder" olması lâzım. Çünkü şimdiye kadar geçen kanunlarda ifade eder denmiştir. Bu nihayet kanunî tabirdir.

FUAT VEZİROGLU (Lefkoşa) (Yerinden) - Efendim bu paragrafın tamamen çıkarılarak manasında bir değişiklik olmamak üzere ve sırf bir tâdil olarak; "Kanunî Gayeler" İşveren veya işçilerin birbir-leriyle veya kendi aralarındaki münasebetlerin düzenlenmesi anlamını taşır.

BAŞKAN - Komite üyelerinin bir teklifi?

DR. HALÛK AVNİ (Lârnaka) (Yerinden) - Münasebetlerin düzen-lenmesini ifade eder.

BAŞKAN - Orijinalinde 3 nünasebet vardır. İşçi-işveren, işçilerin kendi aralarındaki münasebet ve bir de işverenlerin kendi aralarındaki münasebet.

Sayıcı Fuat beyin teklifi...

../42.

- 42 -

HÜSEYİN M. GULTEKİN (Mağusa) (Yerinden) - Boşluk kalır o zaman Sayın Başkan. Orijinalinde olduğu gibi kalması.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) (Yerinden) - 4 münasebet söz konusudur. İşçi-işveren münasebeti veya işçilerin kendi aralarındaki münasebet veya işverenlerin kendi aralarında. İşçi ile işveren, işçilerin kendi aralarındaki, işverenlerin kendi aralarındaki.

Arkadaşlar haklıdır Sayın Başkan. Teklifimi geri alıyorum.

BAŞKAN - Düzenlenmesini ifade eder şeklinde oyunuza sunuyorum. .

Orijinalinde olduğu gibi. Tâdil edilmiş şekliyle geçmiştir.

KATİP -

"Kayıtlı Sendika" bu Kural tahtında kaydolunmuş bir sendika anlamını taşır.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkpşa) (Yerinden) -"Sendikayı ifade eder". Amma bir şey ilâve etmek ister»

BAŞKAN - Efendim?

ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - "Kayıtlı Sendika" yerine"Tescil edilmiş" teklifini yapacağım.

Sicile tescil yapılır. Bunun kayıt değil de tescil olması gereklidir. "Bu Kural tahtında tescil edilmiş bir sendikayı ifade eder."

MUSTAFA GURYEL (Lârnaka) (Yerinden) - Efendim bu şekilde kalmasını israr ediyoruz.

BAŞKAN - Kabul eden arkadaşlarımız?

Kabul edilmiştir.

../43..

- 43 -

KATİP -

"K.T.Y." Kıbrıs Türk Yönetimi anlamını taşır. £

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Yönetimini ifade eder."

HÜSEYİN M. GULTEKİN (Mağusa) (Yerinden) - Sayın Başkan; Komitenin bir tâdil teklifi vardır.

1971 Sendikalar Kural Tasarısı ile ilgili tâdil teklifi.

Sayfa 3'te.

""K.T.Y." Kıbrıs Türk Yönetimi anlamını taşır." cümlesinin ""K.T.Y." Temel Kurallarda belirtilen Türk Yönetimi anlamını taşır" olarak tâdili.

DR. HALUK AVNİ (Lârnaka) (Yerinden) - Aynen kalması. Kıbrıs Türk Yönetimi!nin olduğu gibi...

(Kooperatif, Çalışma ve Rehabilitasyon üyesi Sayın İsmet Kotak elini kaldırarak söz ister).

BAŞKAN - Başka söz isteyen?

Buyurun İsmet bey.

KOOPERATİF, ÇALIŞMA VE REHABİLİTASYON ÜYESİ İSMET KOTAK (Mağusa) Sayın Başkan, Yüce Meclisin sayın üyeleri; sadece bu noktada söz almak gerekliliğini duydum. Çünkü teklifi Komiteye biz sunduk. Bunda zorunluluk duyduk. Bundan önce geçirilmiş olan kurallar geçici kelime-sini ihtiva ediyor. Temel Kurallarda bugün geçici kelimesi mevcuttur. Onun için zorunlu görüyoruz. Aksi takdirde bir uyuşmazlık olabileceğini düşündük. Aynı zamanda bunun Yönetime de şâmil olduğu ve geçiciliği olduğudur. Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Teşekkür ederim. Söz isteyen arkadaşımız var mı?

Buyurun.

../44..

- 44 -

DR. ŞEMSİ KAZIM (Baf) - Muhterem arkadaşlar; İsmet Kotak beyin izahatını dinledik. Bu geçici kelimesini ya basit bir tadilât teklifi ile bütün kurallardan çıkarını. Bazı Kurallarda Geçici Türk Yönetimi şeklinde geçerse uyuşmazlık olacak veyahut en iyisi Temel Kurallardaki o maddenin silinmesi en uygun olur kanaatindeyim.

BAŞKAN - Şimdi Komitenin bir teklifi vardır.

""K.T.Y."Kıbrıs Türk Yönetimi anlamını taşır" cümlesinin ""K.T.Y." Temel Kurallarda belirtilen Türk Yönetimi anlamını taşır" olarak.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Türk Yönetimini ifade eder".

BAŞKAN - Komiteden geldiği için. Bilhassa bu tâdil teklifi, ümit beyin teklifi ile. Oyunuza sunuyorum. Kabul edenler?

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - İtirazı olan yok.

BAŞKAN - Tâdil teklifindeki gibi bu şekilde geçmiştir.

"Konfederasyon".

KATİP -

"Konfederasyon" esas gayesi konfederasyona bağlı federasyonların ve sendikaların faali-yetlerini koordine etmek ve bu Kural tarafın-dan tesbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla kayıtlı federasyondan veya en az bir federasyon ile bir sendikadan kurulu bir kuruluş anlamını taşır.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Konfederasyon tarifinde, tarifini de biraz önce yapılan federasyon tarifine uy ırmak için,"konfederasyon" kelimesinden sonra "esas gayesi" kelimeleri çıksın ve daha aşağıya, "konfederasyona bağlı federasyon' \rm ve sendikaların faaliyetlerini koordine etmek esas gayesi ve..." olsun. Ki federasyonda da öyle olmuştu. Sondan bir evvelki cümlede. Ayrıca"sendikadan kurulu bir kuruluşu"yerine "sendikadan müteşekkil bir kuruluşu ifade eder" şeklinde olmasını teklif ediyorum.

- 45 -

BAŞKAN - "Konfederasyon" dan sonra virgül ister mi?

FUAT VEZİROGLU (Devamla) - Evet.

MUSTAFA GURYEL (Lârnaka) (Yerinden) - Bu tabir yanlışlıkla geçti biraz önce sendika tabirinde. 3'üncü okunuşta teklif ederek düzeltilmesini teklif edecektik. Bu, tabirin manasını tamamıyle değiştirdiği için biz, Komite olarak "esas gayesi?'tabirinin başta kalmasını teklif ediyorum.

DR. HALUK AVNİ (Lârnaka) -""Konfederasyon" esas gayesi konfederasyona bağlı federasyonların ve sendikaların faaliyetlerini koordine etmek ve bu Kural gereğince tesbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla kayıtlı federasyondan -veya en az bir federasyon ile bir sendikadan kurulu bir kuruluşu ifade eder."

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) (Yerinden)- Bu durumda, söz istiyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN - Buyurun.

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; bu teklifi yaparken manasında herhangi bir değişiklik gayesi gütmedim. Manada bir değişiklik olmaz iddiasındayım.

Asli şekliyle esas gaye diğer sendikaların ve federasyonların faaliyetlerini koordine etmektir. Yer değiştirildiğinde ne demek istiyor. Koordine etmek esas gayesi dendiğinde yine gaye koordine etmektir. Yani her ikisinde de her iki şekilde de esas gaye koordine-dir. Manada bir değişiklik olmaz aşağıya alındığında.

(Kooperatif, Çalışma ve Rehabilitasyon Üyesi Sayın İsmet Kotak elini kaldırarak söz ister.)

BAŞKAN - Buyurun İsmet bey.

../46..

- 46 -

KOOPERATİF, ÇALIŞMA VE REHABİLİTASYON ÜYESİ İSMET KOTAK (Mağusa) -Sayın Başkan, sayın üyeler; beni mazur görsün Fuat bey arkadaşım. Anlıyorum Hukuk dilinde belki gerekli düzeltmeler gerekecek. Söz gelişi»anlamını taşır"yerine'İfade eder" şeklinde düzeltilebilir. Fakat burda, "esas gayesi" özür dileyerek söylüyorum, "esas gayesi koordine etmek". İngilizce metinde böyledir. Manası kalmıyacak yer değiştirirse"esas gayesi" kelimeleri. "Esas gayesinin koordine etmek olduğu.." Bilhassa rica ediyorum. Çünkü ifade edecek ilk şeyde, konfederasyonda. Bunun bu şekilde muhafaza edilmesini. Saygılarımla.

DR. HALUK AVNİ (Lârnaka) (Yerinden) - Gereğince, bu Kural gereğince tesbit edilen maksatlar için.

BAŞKAN - Şu halde birinci alternatif olarak orijinalinde olduğu gibi ufak tefek değişikliklerle.

""Konfederasyon" esas gayesi konfederasyona bağlı federasyonların ve sendikaların faaliyetlerini koordine etmek ve bu Kural gereğince tesbit edilen maksatlar için iki veya daha fazla kayıtlı federasyondan veya en az bir federasyon ile bir Sendikadan müteşekkil bir kuruluşu ifade eder."

Bunu oyunuza arzediyorum. Kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar.

Kabul edilmiştir. Bu şekilde kabul edilmiştir.

Devam ediiı.

KATİP -

"Memur" bir sendikaya atfen kullanıldığında idare heyeti üyelerinden veya o sendikanın herhangi bir şube heyeti üyelerinden herhangi birini de ihtiva eder fakat bir murakıbı ihtiva etmez.

BAŞKAN - Söz isteyen? Oyunuza arzediyorum.

İtirazı olan var mı?

Kabul edilmiştir.

../47..

- 47 -

"Mukayyid". Devam ediyoruz.

KATİP -

"Mukayyid" 3'üncü madde gereğince tâyin edilen Sendikalar Mukayyidi anlamını taşır.

BAŞKAN - Söz isteyen-var mı?

MUSTAFA GURYEL (Lârnaka) (Yerinden) - "İfade eder".

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Mukayyidini ifade eder."

BAŞKAN - Oyunuza arzediyorum. Kabul edenler?

Kabul edilmiştir.

KATİP -

"Sendika" bu Kurala göre işçi sayılanların müşterek iktisadî, sosyal ve kültürel men-faatlerini korumak ve geliştirmek için kurdukları meslekî teşekküllerdir.

Bu Kuralda sendika için kabul edilenler, bir federasyon veya konfede-rasyon için de aynen geçerlidir.

BAŞKAN - Söz isteyen var mı?

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) (Yerinden) - Sayın Başkan, şeyi söyleyecektim. Son kelime şöyle olsun: "teşekkülleri ifade eder."

BAŞKAN - Evet itirazı olan var mı?

Kabul edilmiştir.

./48..

- 48 -

"Sicil".

KATİP -

"Sicil" tu Kuralın 5'inci maddesi gereğince Mukayyid tarafından tutulan sendikalar sicili anlamını taşır.

BAŞKAN - "İfade eder".

İtirazı olan var mı?

Geçmiştir.

"üye'I

KATİP -•üye" K.T.Y. Çalışma işlerinden sorumlu Üye anlamını taşır.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "üyeyi ifade eder".

BAŞKAN - Başka tâdil teklifi var mı?

İtirazı olan var mı?

Kabul edilmiştir.

KATİP -

"üyelik" K.T.Y. Çalışma işlerinden sorumlu üyelik anlamını taşır.

DR. HALÛK AVNİ (Lârnaka) (Yerinden)-Pazladır bu paragraf Sayın Başkan, "üyelik?'çıksın.

Üye, üyelik aynıdır.

BAŞKAN - Bu kısmın çıkarılması . teklif ediliyor.

../49.

- 49 -

İtirazı olan var mı?

Çıkmıştır.

KATİP -

"Yürütme Kurulu" K.T.Y. Yürütme Kurulu anlamını taşır.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Anlamını taşır" yerine "K.T.Y. Yürütme Kurulunu ifade eder" olsun.

BAŞKAN - Kabul edenler?

Kabul edilmiştir.

2'nci maddeyi tüm olarak oyunuza arzediyorum. Kabul edenler?

Kabul edilmiştir, üçüncü maddeye geçiyoruz.

KATİP -

Mukayyid ve memurların tâyini.

3. (i) üye, üyelikte hizmet etmekte olan âmme memurlarından birisini Sendikalar Mukayyidi tâyin eder. Mukayyid Kuralın uygulan-masından sorumludur ve Kural tarafından tesbit edilen veya kendisine verilen diğer herhangi bir yetkiyi kullanır ve görev veya hizmeti ifa eder.

(2) üye, ayrıca bu Kural maksatları bakı-mından her zaman gerekli görülen memurları da tâyin edebilir.

BAŞKAN - 3'üncü madde hakkında...

Dr. Haluk bey.

./50..

- 50 -

DR. HALUK" AVNİ (Lârnaka) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; burdaki mukayyid ve memurların görevlendirilmesi. Bir üyenin mukayyid tâyin etme hakkı yoktur. Ancak, âmme hizmeti tâyin edebilir. Tâyin yerine görevlendirilir şeklinde düzeltilmesini teklif ediyorum.

BAŞKAN - "Tâyin eder" yerine "görevlendirilir". Bu hususu anlıyamadım.

EKREM Y. AVCI0GLU (Leymosun) (Yerinden) - Yanlışt ır. Burada Sayın Başkan, mukayyidin tâyini ile memurun tâyini arasında fark vardır. Amme Hizmeti tâyin etmez memuru.

BAŞKAN - Komitenin itirazı var mı?

2'nci paragraftaki "tâyiri'kelimesi, o da mı "görevlendirilir" olsun? 2'nci kısım için ne düşünülüyor?

DR. HALUK AVNİ (Devamla) - Aynı efendim. "Görevlendirilebilir".

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) -"Sendikalar Mukayyidi olarak görevlendirilir" olması lâzımdır.

BAŞKAN - Kenar başlığında da değiştirilmesi lâzım mı diyorsunuz?

(Kooperatif, Çalışma ve Rehabilitasyon üyesi Sayın İsmet Kotak elini kaldırıp söz istedi.)

BAŞKAN - Buyurun İsmet bey.

KOOPERATİF, ÇALIŞMA VE REHABİLİTASYON ÜYESİ İSMET KOTAK (Mağusa) -Efendim, Sayın Başkan, bir kere Amme Hizmeti ile hiçbir ilgisi yoktur, üyeliğin salâhiyeti altında olması lâzımdır. "Görevlendirilmesi" olduğunda geçicilik ifade eder. Benim kişisel teklifim Yürütme Kuruluna, hiç değilse imkân dahilinde Yürütme Kuruluna yetki verilmesidir. Bunun için olduğu gibi kalması.

DR. ŞEMSİ KAZIM (Baf) (Yerinden) - Zannediyorum İsmet Kotak bey haklıdır, üyenin salâhiyeti dahilinde. Amme Hizmetinin hiçbir rolü yoktur. Aynen kalması.

DR. HALUK AVNİ (Lârnaka) (Yerinden) - Tamam efendim. Geri alıyorum.

./51.•

- 51 -

BAŞKAN - 3•üncü maddeyi orijinalinde olduğu gibi oyunuzft arzediyorum. Kabul edenler?

Kabul edilmiştir, geçmiştir.

Teşekkür ederim.

yetkinin kullanılmasında ve herhangi bir görevin ifasında iyi niyetle ve ihmal (negligence) olmamak şartıyle yaptıkları işlem veya ihmallerden (omlssion) dolayı, Mukayyid veya bu Kuralın 3'üncü maddesi gerekince tâyin edilen herhangi bir şahıs hic bir kanunî sorumluluk taşımaz.

- 1

BAŞKAN - 4'üncü madde hakkında söz isteyen?

FUAT VEZİROGLU (Mağusa) - Efendim bu madde. "Halen yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine tâbi olmak sartıyle." Dikkatinizi eekmek * A istiyorum. "Halen yürürlükte"diyor. Tatbiki gerektiğinde, "halen yürürlükte" yoksa, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten.

Çok acaip bir durum ortaya çıkacak "halen yürürlükte bulunan mevzuat"denirse.

ÜMİT SÜLEYMAN (.Lefkoşa) (Yerinden) - "Yürürlükteki mevzuat hükümlerine tâbi olmak şartıyle."

EKREM Y. AVCIOGLU (Leymosun) (Yerinden) - "Halen" çıksın. "Omission kelimesinin de bir (s)'si eksiktir. Çoğulu "omissions" olması lâzım.

ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) -"Kural tarafından" olmaz. "Kural gereğince" denmesi lâzım, "verilen" kelimesi de çıkması ve "bu Kural gereğince herhangi bir yetkinin kullanılmasında" şeklinde olacak.

Madde 4»

KATİP -

Mukayyid ve memurların himayesi.

4. Halen yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine tâbi olmak şartıyle Kural tarafından verilen herhangi bir

../52..

- 52 -

BAŞKAN - Şu halde teklifi okuyorum. "Yürürlükteki mevzuat hükümlerine tâbi olmak şartıyle Kural gereğince herhangi bir yetkinin" ve diğer kısmı aynen kalır. "Omission" kelimesine de bir »s» harfi ilâve edilir.

Bu şekilde tâdil teklifi vardır. Kabul eden arkadaşlar ellerini kaldırsınlar.

Geçmiştir. Kısım II.

DR. HALUK AVNİ (Lârnaka) (Yerinden) - Sayın Bagkanj burda kesmenizi rica ediyorum. Zaten bu akşam bitmesi imkânsız.

M. OZKER YASIN (Lefkoşa) (Yerinden) - Aynı teklifi yapacaktım.

BAŞKAN - İtiraz eden var mı?

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) - Müsaade ederseniz bir teklif yapacağım. Muht ereni Başkan, muhterem arkadaşlar; arkadaşların yaptığı teklife karşı çıkmıyorum. Şimdi ben herhangi bir şeyi küçümsemek maksadıyle veyahut Çalışma Komitesinin çalışmalarını küçümsemek maksadıyle konuşuyor değilim. Başkanlık Divanı olarak da gereken hassasiyet gösterilmiştir. Fakat iki saatte ancak 3 - 4 madde geçirebildik. Maalesef, bu Kuralda benim gördüğüm,hakikaten değiştirilmesi gerektiren bir şey değiştirmedik. Ufak tefek cümle değişiklikleridir yaptığımız. Çok korkarım ki arzu ettiğimiz iyi bir kural geçire-meyeceğiz. Bunu Muhterem Çalışma İşleri Komitesi arkadaşlar şey almasınlar. Çok ehemmiyet atfettiğimiz bu Kuralda, Kural geçtiği zaman bütün sendikaların çalışması düzenlenmiş olacak. 40 sayfalık bir Kuralın çalışması epey zaman ister. Bunun için Meclis çalış-malarında vakit kazanmak için Kuralım Hukuk Komitesine havalesini teklif ediyorum. Meclis çalışması sırasında değil de, komisyon safhasında Hukuk Komitesinin bu Kuralı inceleme imkânı bulmuş olması iç in. Kuralın Hukuk Komitesine havalesi en uygun yol olaca-ğını t hmin ediyorum. Çalışma Komitesi ile müştereken çalışılsın. Çok özür dilerim amma bunun İngilizcesini görmeden Kural üzerinde çalışma yapılamaz. Bu Kural hakkında bana bir şey sorsalaıj Kuralı açıklamakta âciz olduğumu ifade etmem lâzım. Kuralı anlamadığımı. Yani vicdanen rahat değilim şu anda.

../53..

- 53 -

BAŞKAN - Şimdi sayın arkadaşlar. Çok uzun zamandan beri bu Kuralın çalışılması titizlikle yapılıyor. Kuralın Hukuk Komitesine de şevkinde bir sakınca görmüyoruz.

ZİYA M. RIZKI (Leymosun.) - Bu Kuralda hakikaten fazla gayret sarfedilmiştir. Çeşitli teşekküllerin fikirleri, görüşleri alınmıştır. Her tasarıda olduğu gibi, bilhassa bu Sendikalar Kural Tasarısında bütün arkadaşların iştiraki ile, en mükemmel şeklini alabilir. Bun&a hiçbir itirazımız yoktur. Hukuk Komitesi ile müştereken toplanılsın. Çünkü bu hususta bizim de tecrübelerimiz, çalışmalarımı^ ihtisasımıza giren hususlar var. Mesleki yönden de bizden faydalanabileceklerine inanıyorum.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - Memnuniyetle kabul ediyoruz teklifi.

BAŞKAN - Sayın arkadaşlar. Meclis i]k birleşimini yaptığı gün komiteler seçilirken her komitede en az bir Hukukçu arkadaşın olmasına dikkat edildi. Tasarılarda yapılacak tadilâtların hukuk yönünden de dikkate alınması için. Burda bu Meclisten, bu önemli Tasarının en iyi şekilde çıkması en iyi ve en yoğun şekilde çalışılması için gereken titizlik gösterilmiştir Başkanlık Divanı tarafından. Çalışma ve Kooperatif İsleri Komitesi de Kural Tasarısı için titizlikle çalışmış £ ve emek vermiştir.

MUSTAFA GURYEL (Lârnaka) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; ümit bey benden tecrübeli birisi olarak biliyorlar ki, usullerin dışına çıkmaya imkân yoktur. Kanaatimce bu Kuralın 2'nci okunuşunda, ikinci yarısında böyle bir teklif yapmamaları gerekirdi. Bu Kural geçen hafta Mecliste görüşülmesi ertelenmiş bir Kuraldır. Kendileri bu Kuralı okumuş ve hazırlıklı gelmiş birisi olarak bugün yaptıkları teklifi o zaman yapmaları gerekirdi. Zannedersem Meclis usulü haricinde hareket etmiş bulunuyor.

DR. ŞEMSİ KAZIM (Baf) (Yerinden) - Fakat Başkanın her an gönderme salâhiyeti vardır.

ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - Her an.

BAŞKAN - Sayın arkadaşlar. Buna karar vermek için toplantıya ara veriyorum.

i I' 1

- 54 -

(Dördüncü Oturtun 22.40'da kapanmış, Beşinci Oturum 23.05'te açılmıştır. )

BEŞİNCİ OTURUM

BAŞKAN - Sayın Milletvekilleri, l'inci Kısmın müzakeresi bitmiştir. II'nci Kısımdan itibaren müzakereye gelecek birleşimde devam edilmesi teklifini Meclisin oyuna arzedeceğim. Bu arada Sayın Ümit beyin bir teklifi olmuştur. Başkanlık Divanı Komitenin çalışmalarını tatminkâr bulmuştur. Ve sureti katiyede Komitenin titizlikle çalıştığı kanaati mevcuttur.

Bu toplantının bir hafta sonra yani 4 Haziran 1971 Cuma günü saat 4.00'e tehiri teklifini oyunuza arzediyor.um. Söz isteyen arkadaşımız, var mı?

Şu halde Sayın arkadaşlar. Gelen birleşim 4 Haziran 1971 saat 16.00'da, yani saat 4.00'te yapılacaktır. Gündem herhangi bir anda gönderilebilir. Hatta burda dağıtılabilir. B Bölümünde ilâve edilmesi gereken hususlar varsa, o kabul edilecek. Sorulara geçiyoruz. Kısa olduğu için»

KATİP -S.26

KIBRIS TURK YÖNETİMİ MECLİSİ LARNAKA ÜYESİ SAYIN DR. HALUK AVNİ'NİN SAĞLIK VE SOSYAL İŞLER ÜYELİĞİNE 29 NİSAN 1971 TARİHLİ

SORUSU.

1-26 Ağustos, 1970 tarihinde Üyeliğinize tevcih ettiğim ve Lârnaka Hastahanesinde haftada bir gün gönüllü olarak poliklinik yapmak arzumu belirten bir soruma verdiğiniz cevab aynen şöyle idi: "Halen Lârnaka Sağlık Merkezinde başka bir Sorumlu Hekim tayin edilmiş bulun-maktadır ve gönüllü olarak çalışmak isteyen herhangi bir doktorun teklifini mütalâa etmek onun yetkisindedir."

../55..

- 55 -

Bu cevabınız üzerine Kaza Sorumlu Hekimine müracaat ettim ve Kaza Sorumlu Hekiminin müracaatımı müsbet karşıla-ması üzerine haftada bir gün poliklinik yapmağa başladım. Şimdi ise Sağlık Müdürlüğünden aldığım S.M. 21/70 sayı ve 9 Nisan 1971 tarihli yazıda "yeni hekimlerin Sağlık Hizmet-lerine intisabı sonucu, 1 Mayıs, 1971 tarihinden itibaren servislerime daha fazla ihtiyaç hissedilmiyecektir" denmek-tedir.

Üyeliğinizin cevabı ile bu yazı arasındaki fark açıktır, üyeliğinizin gerek yazılı cevabında, gerekse Sayın üyenin Meclisteki konuşmasında bu konudaki yetkinin Mes'ul Hekimde olduğu belirtilmektedir. Halbuki Sağlık Müdürü gönderdiği yazıda bunun tam zıttı hareket etmiştir. Ortaya çıkan duruma göre ya üyeliğiniz çok düzensiz bir şekilde çalışmakta ve idarî bir düzenden mahrum bulunmak-tadır ve bu konuya göre bir öncekinin zıttı işlemler yapılmaktadır yahutta sizin cevabınıza göre Sağlık Müdürü usulsüz hareket etmiştir, üyeliğiniz bu durum-ların farkında mı-dır? Eğer Sağlık Müdürü usulsüz hareket etmişse, üyeliğiniz ne gibi bir tedbir almıştır?

2- Yukarıda bahsettiğim Sağlık Müdürlüğü yazısında yeni hekim arkadaşların Sağlık Servislerine intisabı sonucu hizmetime ihtiyaç kalmadığı bildirilmektedir. Halbuki benim bildiğim kadarıyle Lârnaka ve Kazası köylerindeki dispanserlerin poliklinikleri tam fonksiyon yapmamakta, gece nöbetleri bitamam tutulmamakta ve poliklinik çok geç vakitlerde başlamaktadır. Bunun böyle olduğu sabit olduğu halde, gönüllü olarak yaptığım polikliniğe artık ihtiyaç duyulmadığının bildirilmesi, ne derece gerçekle bağdaşmaktadır. Acaba söylenmek istenmeyen başka bir sebep mi var? Sayın üye Lârnaka Hastahanesinin tam fonksiyon yaptığı hususunda samimi midir?

3-13 Şubat, 1971 tarih ve 4 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan 1971 TIP KAYIT (Tâdil) Kuralının Komitede görüşülmesi sırasında Sayın üye, bu Kural geçirildiği takdirde bütün köy sağlık merkezlerini ve bu arada Geçitkale Sağlık Merkezine de bir doktor göndereceğini belirtmiştir. Kuralın Resmî Gazetede yayınlanmasından

../56..

- 56 -

5 aya yakın bir zaman geçtiği halde, Geçitkale Sağlık Merkezine bir doktor göndermemiştir. Sayın Uye bunu nasıl izah^fedebilir? Geçit-kale'ye bir doktor göndereceğinize ait herhangi bir düşünceniz var mıdır? Ve bu hususla ilgili bir tedbir aldınız mı?

Yukarıdaki hususlarda ilgili üyeliğin Meclisi aydınlatmasını rica ederim.

C.26

KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ MECLİSİ LARNAKA ÜYESİ SAYIN DR. HALÛK AVNİ'NİN 29 NİSAN 1971 TA-RİHLİ SORUSUNA SAĞLIK VE SOSYAL İŞLER ÜYE-LİĞİNİN 21 MAYIS 1971 TARİHLİ CEVABI

Yönetim Hastahanelerinde fahrî hekimlerin çalışmaları hususunda başlangıçta sorumlu hekimlerin karar almaya serbest bırakıldığı bir vakıadır. Ancak bilâhare, ada sathında yapılan tatbikattan şikâyetler alınması üzerine mahzurlar müşahade edilmiş ve soru önergesine şikâyet konusu teşkil eden Sağlık Müdtftrlüğü yazısındaki prensip kararına varılarak fahrî hekimlerin geçmiş hizmetleri için kendilerine teşekkür edilmiş ve servislerine daha^fazla ihtiyaç hissedilmeyeceği bildirilmiştir.

2. Sağlık Servislerinin en iyi şekilde çalışması için her türlü gayret sarfedilmektedir ve sarfedilecektir. Malûmları veçhile Yönetim müesseselerinde gönüllü ve parasız personel çalışmaması işçi ve işveren münasebetleri açısından teamüle ve bu konudaki mevzuata da uymaktadır.

3. Tıp Kayıt Kuralının Resmî Gazete'de ilânından bu yana tâyinlerle ilgili formalitelerin üyeliğimizi ilgilendiren kısımları ikmal edilmiş bulunmaktadır. Diğer formaliteler de ikmal edilince Pratisyen Hekim mevkileri ilân edilecektir.

S.27 KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ MECLİSİ LEFKOŞA ÜYESİ SAYIN M. KEMAL DENİZ'İN EĞİTİM, KÜLTÜR VE ÖĞRENİM İŞLERİ ÜYELİĞİNE 26 MAYIS 1971 TA-

RİHLİ SORUSU.

Kıbrıs'ta hali hazırda iki adet ticaret lisemiz bulunmaktadır. Bir kaç sene evvel Ticaret liselerimizin adeti 6 idi. Zamanla kapanarak iki ticaret lisemiz kalmıştır. 6 adet Ticaret lisesi Türk Cemaatına

- 57 -

fazla idi. İki Ticaret lisesi de fazladır. Mükemmel bir ticaret lisesine sahip olmak Kıbrıs Türk Cemaatının en büyük arzusudur. Maalesef bu günkü ticaret liseleri öğrencilerine tam bir ticarî bilgiyi verememektedir. Lisan dersleri çok zayıftır.

Eğitim ve Kültür İşleri Üyeliği yeni ders yılında Ticaret liselerimizin Cemaatımıza yararlı iş adamları yetiştirecek şekilde tedrisat programlarında bir değişiklik yapmayı düşünüyor mu? Sayın üyenin Meclisimizi aydınlat-masını rica ederim.

S.28

KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ MECLİSİ LEFKOŞA ÜYESİ SAYIN M. KEMAL DENİZ'İN ADALET VE İÇİŞLERİ ÜYELİĞİNE 26 MAYIS 1971 TARİHLİ SORUSU.

Biricik Türk kasabası Lefkemizin bir çok problem-leri bulunduğu hepimizce malûmdur. Bu şirin kasabamız inkişaf etmeye ve Kıbrıs Türk Cemaatının iftihar duyacağı bir kasaba haline gelmesi lâzımdır. Lefke'nin senelerdir bir içme suyu derdi vardır. Künkler çürüyerek sıhhata zararlı su taşımaktadır. Yaklaşan yaz dolayısıyle Lefkelilerin en büyük şikâyeti içme suyudur. Son günlerde gazetelerde bu derdin pek yakında halledileceği yazılıyor.

Lefkenin içme suyunun hangi safhada olduğu hakkında sayın İçişleri Üyemizin Meclisimizi aydınlatmasını rica ederim.

BAŞKAN - Teşekkür ederim.

Bölüm D.

Kural Tasarılarının sunulması.

Sunulacak Kural Tasarısı yoktur.

../58..

- 58 -

Sayın arkadaşlar, su halde Meclisimizin gelen birleşimi 4 Haziran 1971 Cuma günü öğleden son£a saat 4.00'te yapılacaktır. Gündem aynıdır.

İtirazı olan var mı?

Yoktur. »

Oturum bitmiştir. Birleşimi kapatıyorum.

Kapanış Saati s 23»15