3

T khi khi xng cng cuc i mi t nc

n nay, Vit Nam t c nhng thnh tu to ln

v ton din trn cc mt kinh t - x hi v chnh thc

tr thnh nc c thu nhp trung bnh trn th gii.

Tuy nhin, vic ko di qu lu m hnh tng trng

kinh t theo chiu rng, ch yu da vo tng vn u

t, c bit l u t cng hiu qu thp, gp phn

khin nn kinh t lun i din vi nhng mt cn i

v m quan trng nh chnh lch tit kim - u t,

thm ht thng mi, thm ht ngn sch trong thi

gian di v.v... y chnh l nhng nguyn nhn c bn

gy ra nhng bt n kinh t v m nh lm pht tng

cao, t gi bin ng mnh v kh lng, n cng v n

nc ngoi ang dn n ngng nguy him, th trng

ti chnh tin t c nhng bin ng mnh v li sut,

nim tin ca th trng vo iu hnh kinh t v m b

suy gim v.v... V vy, ti cu trc nn kinh t ang l

mt yu cu bc thit trong bi cnh hu khng hong

KIN NGH HI THO

TI C CU U T CNG TRONG BI CNH

I MI M HNH TNG TRNG V

TI CU TRC NN KINH T VIT NAM

4

ti chnh v suy thoi kinh t ton cu 2008-2010 v

nc ta bc vo giai on pht trin mi nhm kin

to nhng nn tng th ch v chnh sch ph hp cho

bc pht trin nhanh v bn vng sp ti. Mt trong

nhng ni dung tr ct ca qu trnh ti cu trc nn

kinh t l ti c cu u t cng.

Nhng ni dung c th ca ti c cu u t cng

bc u cn t ra l: Th nht, ti c cu ngun vn

cho u t cng, c th l (i) t trng cc ngun vn

trong tng vn dnh cho u t cng; (ii) t trng ca

u t cng trn tng u t ca ton x hi; (iii) mi

quan h gia u t cng v u t khu vc t nhn

v.v... Th hai, ti c cu u t cng theo cc ngnh v

lnh vc: (i) tp trung phn b u t vo nhng ngnh

no (nng nghip v pht trin nng thn, giao thng,

nng lng, sn xut cng nghip, y t, gio dc v.v...);

(ii) trong mi ngnh, u t cng nn ch trng n

nhng phn ngnh no (v d, trong ngnh giao thng,

nn tp trung cho ng st, ng b hay cng bin

v.v...). Th ba, cn c nhng iu kin, thit ch g

h tr qu trnh ti c cu u t cng.

Vi mc ch to mt din n trao i, tho

lun nhm tm ra nhng u tin chin lc, cc khu

t ph v quy trnh thc hin ti c cu u t cng

trong thi gian ti v ngay trong nm 2011 nh Ngh

quyt ca Quc hi v K hoch pht trin kinh t - x

hi nm 2011 nu, trong khun kh D n H tr

5

nng cao nng lc tham mu, thm tra v gim st

chnh sch kinh t v m do UNDP ti tr, y Ban

Kinh t ca Quc hi phi hp vi Vin Khoa hc

X hi Vit Nam t chc Hi tho Ti c cu u t

cng trong bi cnh i mi m hnh tng trng v ti

cu trc nn kinh t Vit Nam ti thnh ph Hu

trong 2 ngy 28-29/12/2010.

ng ch H Vn Hin - y vin BCHTW ng,

y vin UBTVQH, Ch nhim y ban Kinh t v ng

ch Nguyn Xun Thng, Ph Ch tch Vin Khoa hc

x hi Vit Nam ng ch tr Hi tho. Tham d Hi

tho c Thng trc y ban Kinh t v mt s thnh

vin y ban Kinh t, i din Hi ng Dn tc v mt

s y ban ca Quc hi; i din Vn phng Trung

ng ng, Vn phng Chnh ph, B K hoch v u

t, B Giao thng vn ti, B Nng nghip v Pht trin

nng thn; lnh o Hi ng nhn dn, U ban nhn

dn v on BQH tnh Tha Thin-Hu; i din

on BQH v y ban nhn dn mt s tnh, thnh

ph trc thuc Trung ng; cc chuyn gia kinh t, cc

nh khoa hc n t Vin Khoa hc x hi Vit Nam v

mt s Vin nghin cu, Trng i hc; i din mt

s t chc quc t nh Chng trnh pht trin Lin

Hip Quc (UNDP), D n STAR Vit Nam, C quan

pht trin ca Vng quc Anh ti Vit Nam v cc c

quan thng tn, bo ch.

6

Hi tho phn tch, lm r thc trng u t

cng ca Vit Nam1, xc nh nhng thnh tu cng

nh hn ch yu km v nguyn nhn, t xut

cc nh hng ti c cu u t cng trong giai on

pht trin sp ti theo nhng vn t ra trn cng

nh chnh sch v gii php nng cao hiu qu u t

cng. Bo co v kt qu Hi tho c y ban

Kinh t gi ti cc c quan ca ng, Quc hi v

Chnh ph cng nh cc c quan, t chc hu quan.

Di y l mt s kin ngh chnh c tng hp t

24 bi tham lun v trn 30 kin trao i, tho lun

trc tip ti Hi tho. Cc kin ngh chi tit c tp

hp y trong K yu ca Hi tho.

Kin ngh 1: Trong qu trnh chuyn i m

hnh tng trng cn gim dn t trng u t cng

trong tng vn u t ton x hi, nng cao hiu

qu u t cng cng nh to c hi bnh ng cho

cc ngun vn khc ca x hi.

Trong nhiu nm qua, Vit Nam theo ui m

hnh tng trng ch yu da vo tng vn u t.

Tng u t ton x hi lin tc tng v duy tr

mc cao. T l vn/GDP tng t 35,4% nm 2001

ln 41.9% nm 2010, bnh qun cho c giai on 2001-

1 Ti hi tho, u t cng c hiu l u t bng ngun vn nh nc theo quy

nh ca php lut hin hnh, bao gm vn ngn sch nh nc, vn tn dng do Nh

nc bo lnh, vn tn dng u t pht trin ca Nh nc, vn u t pht trin ca

doanh nghip nh nc v cc vn khc do Nh nc qun l.

7

2010 l xp x 41%, so vi 30,7% trong giai on 1991-

2000, thuc loi cao nht khu vc ng v ng

Nam 2. Tuy nhin, xt v c cu th khu vc kinh t

nh nc vn chim t l ln nht trong tng u t

ton x hi mc d t trng ca khu vc ny gim t

59,1% nm 2000 xung cn 46,2% nm 20103 (Hnh

1), theo , vic gim st khng phi do Nh nc hn

ch bt u t cng, m do cc khu vc kinh t khc c

tc tng cao hn.

Mc d u t cng trong thp nin qua lm

thay i ng k kt cu h tng k thut, thc y tng

trng kinh t, gp phn nng cao cht lng i sng

ngi dn, song nh gi hiu qu ca u t cng cn

xem xt mi tng quan gia lng vn b ra v kt

qu t c. Thc o hiu qu vn u t thng

c dng ph bin hin nay l h s s dng vn

(Incremental Capital Output Ratio ICOR). Bng 3 cho

thy ICOR ca Vit Nam cao, hay ni cch khc, hiu

qu u t ca Vit Nam giai on 2000-2007 l tng

i thp. Trong khi , ICOR cc nc trong giai

2 Nm 2007, t l vn u t/GDP ca Vit Nam ch thp hn so vi Trung Quc

(44,2%), nhng cao hn nhiu so vi Hn Quc (29,4%), Thi Lan (26,8%),

Indonesia (24,9%), Malaysia (21,9%) v Philippines (15,3%). Qua cc nm, t trng

ny u c xu hng gim hu ht cc nc, trong khi Vit Nam li tng mnh v

lun duy tr mc cao.

V s tuyt i, nu tnh theo gi so snh 1994, tng vn u t x hi tng t 115

nghn t ng nm 2000 ln 371 nghn t ng nm 2009, bnh qun mi nm tng

13,9%. Ring nm 2010, vn u t x hi tng 17.1% so vi nm 2009. 3 c thc hin trch t ph lc km theo Bo co ca Chnh ph ti k hp th 8 ca

Quc hi kha XII.

8

on pht trin tng ng vi Vit Nam hin nay

thp hn nhiu (i Loan 2,7 (1981-1990), Hn Quc

3,2 (1981-1990), Nht Bn 3,2 (1961-1970), Trung

Quc 4,1 (1991-2003).

Hiu qu u t ca nn kinh t cha cao c

nguyn nhn quan trng l do u t ca khu vc nh

nc khng t c hiu qu kinh t cao nh u t

t khu vc t nhn v mc ch ca u t cng khng

hon ton hng ti mc tiu li nhun v hiu qu

kinh t. Tuy nhin iu ny khng th bin minh cho

vic u t km hiu qu ca khu vc nh nc. D

u t pht trin h tng, pht trin vng kinh t -

x hi kh khn, hay thc hin cc nhim v x hi

khc th cng cn tnh n hiu qu kinh t v l tiu

ch u tin v quan trng nht quyt nh u t.

Hn na, trong 10 nm qua, mc d t trng u t vo

cc ngnh khng thay i nhiu, nhng ICOR ca khu

vc nh nc tng ln nhanh chng, th hin cht

lng u t thp v lin tc gim dn. Ngoi ra, hiu

qu u t cng thp cn do vic u t thiu quy

hoch, dn tri v phn tn; vn c phn b vo qu

nhiu d n nn cc d n thng thiu vn v ko di

tin , lm tng chi ph u t, gy lng ph, to k h

cho tnh trng tham nhng; qun l v gim st u t

cn yu km lm tht thot vn u t v cha bo m

cht lng cng trnh nh d kin; phn cp quyt nh

9

v s dng vn u t cha i km vi gim st, kim

sot cht lng v hiu qu u t v.v...

V vy, trong giai on pht trin mi ca nn kinh

t bn cnh vic nhanh chng chuyn i m hnh kinh

t ch yu da vo tng vn u t sang m hnh pht

trin theo chiu su, hng n nng sut v pht trin

bn vng bng cch phn b li ngun lc ca nn kinh

t, trong , cn to t ph trong vic ti c cu u t

cng theo hng gim dn t trng u t cng trong

tng vn u t ton x hi, ng thi tng cng

mnh m hiu qu v cht lng ca u t cng.

Ngoi ra, cn to c hi bnh ng cho cc ngun

u t khc ca x hi, bng cch ch ng xy dng

v cng b danh mc d n c th huy ng cc

ngun lc trong x hi phc v mc tiu u t pht

trin theo cc hnh thc BOT, BT, PPP; to ra cc c

ch huy ng ti a cc ngun vn x hi, gim dn

s ph thuc, trng ch vo ngn sch; khuyn khch

cc doanh nghip t nhn tham gia u thu thc hin

cc d n c vn NSNN, k c t ngun ODA.

Kin ngh 2: Vai tr ca u t cng trong nn

kinh t cn c thay i theo hng gim bt chc

nng u t kinh doanh, tng cng chc

nng phc li ca u t cng.

Trong nn kinh t th trng nh hng x hi

ch ngha, vai tr ch o ca Kinh t Nh nc

10

khng ng ngha vi vic Nh nc phi u t vi

khi lng ln vo c nhng ngnh, lnh vc m cc

thnh phn kinh t khc c th lm c m Nh nc

ch tp trung u t cng vo mt s t ngnh trng

im, c tnh t ph v lan ta mnh, ng thi th

hin vai tr b v can thip cn thit khi c tht

bi th trng.

Tuy nhin trong thi gian qua, c cu u t cng

trong cc ngnh cha th hin r c vai tr b

cho nn kinh t. Trong giai on 2000-2009, u t

cho lnh vc kinh t lun chim trn 73% vn u t

ca Nh nc, u t vo cc ngnh thuc lnh vc x

hi lin quan trc tip n s pht trin ca con ngi

(khoa hc, gio dc v o to, y t v cu tr x hi,

vn ha, th thao, phc v c nhn v cng ng) cn

rt khim tn, gim t 17,6% nm 2000 xung cn

15,2% nm 2009, trong u t cho khoa hc, gio

dc v o to gim t trng t 8,5% nm 2000 xung

cn 5,1% nm 2009; y t v cu tr x hi t 2,4%

nhng nm 2000-2003 ln 3,2-3,9% nhng nm 2004-

2008 v gim cn 2,8% nm 2009; u t cho lnh vc

qun l nh nc nhng nm gn y chim khong

8%. (Bng 4 v Hnh 2). Nh vy, u t cng vn ch

yu tp trung vo mt s ngnh m khu vc t nhn c

kh nng v sn sng u t, trong khi u t vo pht

trin ngun lc con ngi cn cha c ch trng v

cha tng xng vi bi cnh pht trin nh v bo ca

11

khoa hc - cng ngh v nn kinh t tri thc. Ngoi ra,

Hnh 3 cng cho thy c cu u t cng theo cc

ngnh hu nh khng c bin ng ln trong sut mt

thp nin cng cho thy rng chng ta vn cha s

dng u t cng nh mt cng c phc v mc tiu

chuyn dch c cu kinh t trong di hn v iu tit s

pht trin x hi.

Nhn su hn vo c cu u t cng trong cc

ngnh cng nghip c th thy u t vo cc ngnh

cng ngh cao, cc ngnh c kh nng dn dt chuyn

i c cu kinh t theo hng hin i ha cn cha p

ng c yu cu t ra4, thm ch i ngc li nhng

nguyn tc c bn ca u t cng l Nh nc ch to

lp nhng nn tng cho tng trng v pht trin, tp

trung u t vo cc lnh vc m c ch th trng

khng hot ng hoc hot ng khng hiu qu.

V vy, thc hin ng vai tr ca u t cng,

cn thay i t duy v mc tiu ca u t cng theo

hng gim bt chc nng u t kinh doanh, tng

cng chc nng phc li ca u t cng. Khng u

t vo cc ngnh m khu vc t nhn c th m nhim,

chuyn trng tm ra ngoi lnh vc kinh t nht l kinh

4 Cc ngnh cng nghip ch to my mc, thit b, dng c y t, c kh chnh xc,

thit b quang hc, ha cht u c tc tng thp hn mc bnh qun ton ngnh

cng nghip thuc khu vc nh nc. Thm ch, t trng trong cc ngnh ch to

dng c y t, c kh chnh xc, thit b quang hc gim i v hu nh khng cn trong

khu vc nh nc. Trong khi , cng nghip khai thc m li tng nhanh hn mc

bnh qun chung v chim t trng ngy cng ln hn (Bng 5).

12

doanh, tp trung pht trin kt cu h tng cng nh

nhng nn tng khc cho s pht trin ni chung.C th

l tng cng u t cng cho pht trin c s h tng

(giao thng, in); u t hoc h tr mt s ngnh,

lnh vc, d n trng im, mi nhn c tc ng lan ta

v mt cng ngh; u t pht trin v ng dng khoa

hc cng ngh gn vi sn xut; u t cho gio dc o

to, y t v phc li x hi pht trin ngun nhn lc

c trnh k thut cao; nng cao nng lc qun l v

hin i ha qun l nh nc, bo m an sinh x hi.

Kin ngh 3: Kim sot cht ch u t cng l

bin php quan trng gip gim thm ht ngn

sch, to iu kin cho n nh kinh t v m v to

nn tng vng chc cho tng trng bn vng trong

trung v di hn.

Hin nay, chi cho u t pht trin nc ta vn

mc cao5. Nu tnh y cc hng mc ca u t

cng (bao gm ngn sch, vn tn dng ca Nh nc,

tri phiu chnh ph v u t ca cc DNNN), th t l

vn u t ca Nh nc so vi GDP nm 2000 l

20,2% v nm 2009 l 17,3% (Bng 7). C th ni,

Chnh ph Vit Nam l nh u t ln nht (tnh theo

5 Khong 1/3 ngn sch hng nm l chi cho u t pht trin (Bng 6). Nm 2007

vn u t t ngn sch chim n 9,8% GDP, trong khi Innxia l 1,6%,

Malaixia 5,8%, Philipines 1,8% (s liu 2000), Thi Lan 3,2% (s liu 2004), Hn

Quc 3,7%, Trung Quc 3,5% (s liu 2003).

13

% GDP) so vi chnh ph cc nc trong khu vc ng

v ng Nam .

Do u t t ngn sch trn thc t lun cao hn

nhiu so vi k hoch v chim t trng ln trong ngn

sch nn u t cng l mt trong nhng nguyn nhn

chnh khin bi chi ngn sch lun mc cao trong

nhiu nm qua. V d, nm 2010, vn u t t ngn

sch d kin l 125,5 ngn t ng, th thc t ln

ti hn 180 ngn t ng, cao hn 55,5 ngn t

(44,2%) so vi d kin, tng ng 2,7 t la

(khong 2,7% GDP nm 2010). Nu u t c thc

hin theo ng k hoch, bi chi ngn sch nm 2010

c th ch khong 3,5%. Ngoi ra, nu tnh c u t t

ngun tri phiu chnh ph th bi chi ngn sch ln

n 9,45%, thuc loi cao nht trong khu vc (Hnh 4).

b p cho nhng khon chi tiu cng khng

ngng tng ln, chng ta ang thc hin chnh sch ti

kha lin tc tng thu, t 20,5% GDP nm 2000 ln

khong 28% trong giai on 2006-2010 v tc tng

thu ngn sch lun cao hn tc tng trng GDP.

Nh nc ang thu v ngy cng nhiu hn phn ca

ci tng ln ca x hi m ng l kinh t dn doanh c

th dng tch ly v u t. T l huy ng t GDP

cho ngn sch nh nc ca Vit Nam ang ng

mc cao nht trong khu vc (Bng 8).

14

S mt cn i tit kim - u t trong khu vc

cng, hay thm ht ngn sch, v ang l nguyn

nhn trc tip khin chnh lch tit kim - u t ca

nn kinh t ngy cng gia tng dn ti h qu l: (i)

thm ht ti khon vng lai v n quc gia tng cao; (ii)

li sut lun b gi mc cao gy kh khn cho tng

trng v tch t ri ro ti chnh, c bit l trong h

thng ngn hng; (iii) thm ht ngn sch dai dng

khin lm pht tng cao trong nhiu nm; (iv) thm ht

ngn sch v li sut cao thu hp d a ca c cng c

ti kha v tin t trong iu hnh kinh t v m, khin

chnh sch kinh t v m kh phn ng trc nhng c

sc ti nn kinh t, hoc nu c th phi chp nhn chi

ph cao.

Nh vy, khi t trng u t cng trong ngn sch

mc cao s lm suy yu nhng nn tng v m ca nn

kinh t, gim d a iu hnh ca Chnh ph trong qun

l kinh t v m khin nn kinh t ri vo tnh trng d b

tn thng trc cc c sc bt li t bn ngoi. V vy,

kim sot vn u t cng v nng cao k lut ti kha c

ngha quan trng trong n nh kinh t v m v to nn

tng vng chc cho tng trng bn vng trong trung v

di hn. Cc kin ngh c th l:

Gim t l huy ng t GDP vo ngn sch nh

nc, qua to mi trng thun li hn cho

khu vc t nhn c tch ly nhiu hn u

15

t pht trin. Cc khon vt thu ngn sch so

vi d ton phi a vo d phng.

Gim bi chi ngn sch, nghim tc thc hin

chi ngn sch theo ng d ton v khng t

tng chi cao hn d ton c Quc hi ph

duyt.

iu chnh c cu chi NSNN theo hng gim

chi NSNN/GDP thng qua gim chi cho u t

pht trin bn cnh vic bo m tng chi

thng xuyn v chi tr n/tng chi NSNN.

Nghin cu xy dng h thng cc tiu ch xc

nh th t u tin bo m chi u t cng

c gii hn trong kh nng ngun lc v

thng nht vi cc u tin chnh sch ca

Chnh ph trong trung v di hn.

Tng bc tng tnh t ch trong cc hot ng

ca Ngn hng Nh nc, loi b vic ti tr cho

thm ht ngn sch, n nh kinh t v m.

Kin ngh 4: Nng cao cht lng v s dng

vn c hiu qu i vi hot ng u t cng t

ngun tri phiu chnh ph cn c coi l bin

php then cht trong ti c cu u t cng.

Ch trng tng vn cho u t cng t ngun

tri phiu chnh ph (TPCP) t nm 2003 n nay l

mt quyt nh ng n v c ng gp quan trng

16

cho vic xy dng v hon thin h thng c s h tng

ca nn kinh t. Tuy nhin, trong qu trnh thc hin,

vic phn b vn TPCP cho cc d n u t cng

xut hin nhiu tn ti v bt cp, c th nh sau:

Th nht, ngun vn TPCP thc cht l ngun

vn vay, ngn sch phi tr, nhng li ngoi cn i

NSNN v phn b mt cch c lp vi phn b d

ton chi NSNN; dn n tnh trng chng cho trong

qun l cc ngun vn u t pht trin.

Th hai, nhiu d n u t cha hiu qu c

nguyn nhn ngay t khu quy hoch thi u t m nhin

di hn v th ng xuyn thay i. Bn thn cng tc

kho st, lp, thm nh, xy dng cc d n s dng

vn TPCP cn hn ch, cha tnh ton chnh xc tng

d ton, thi gian trin khai v hon thnh nn

thng xuyn phi iu chnh mc tiu, quy m, tiu

chun k thut.

Th ba, vic iu hnh, phn b v s dng ngun

vn gia cc cp cn nhiu hn ch. Hin nay cc a

phng c phn cp rng hn, quyt nh u t,

tng vn u t; Trung ng tng hp v b tr vn cho

cc a phng. Cch phn b ny cha t c tiu

ch u tin cho cc a phng, vng min kh khn,

hay cho cc d n c bit cp bch. V vy, nhiu d

n cha thc s cp bch vn c b tr vn trong khi

mt s cng trnh cp thit, cn trin khai nhanh a

17

vo s dng pht huy hiu qu li b tr vn nh

git, nh hng n tin thi cng.

Th t, tng ngun vn TPCP tng cao nh

hng ln n kh nng cn i ngn sch v kh nng

vay v tr n trong trung hn. Mt s l do dn ti hin

tng trn l: (i) Chnh ph lin tc b sung cc mc

tiu s dng TPCP, nht l trong giai on 2008-2009

thc hin gi kch thch kinh t; ( ii) c ch phn b

ngun vn TPCP cha hp l khi Chnh ph b tr vn

v cc B, ngnh, a phng quyt nh tng mc u

t, dn n hin tng cc a phng thng trnh b

sung danh mc hoc b tr vn u t dn tri, thiu

tp trung lm cho nhu cu vn tng vt v Chnh ph

lun trong th b ng khi phi p ng vn; (iii)

trong qua trinh th c hi n d n ny sinh nhiu vn

nh trt gia nguyn vt liu, tng gi nhn cng, n

bu giai pho ng m t bng, thi gian thi cng ke o da i, i u

chi nh quy m d n6 v.v...

Th nm, do nhu cu vn TPCP tng cao nn vic

pht hnh TPCP khng c s phi hp cht ch vi

chnh sch tin t thc hin mc tiu h mt bng

li sut. Trong nm 2010, li sut TPCP mt s thi

im cao hn li sut huy ng ca cc t chc tn

6 Tng mc u t ban u ca cc cng trnh, d n u t t TPCP giai on 2003 -

2010 l 246.447 t ng, nhng hin nay qua tng hp ca B K hoch v u t,

tng mc u t iu chnh ln n 558.654 t ng (Bo co s 6082/BC-BKH

ngy 31/8/2010 ca B K hoch v u t ).

18

dng gy kh khn cho vic huy ng vn ca cc

TCTD v to sc p tng li sut. Ngoi ra, i tng

mua TPCP ch yu l cc NHTM, sau li dng

chnh tri phiu ny chit khu ti NHNN lm cho

cung tn dng tuy tng mnh nhng ch chy lng vng

gia NHTM v NHNN m khng i vo sn xut kinh

doanh v khng gip h nhit li sut trn th trng.

Trc nhng bt cp ni trn, c th ti c cu

u t cng v nng cao cht lng u t cng thng

qua ngun vn TPCP cn thc hin mt s kin ngh

c th nh sau:

a vn TPCP vo cn i NSNN pha n anh

y u v chinh xac thu chi, ng thi gip

kim sot ch t che n cng v gi vng an ninh

ti chnh quc gia.

Lp li trt t trong u t t ngun TPCP,

ng thi tng cng kim tra, thanh tra qu

trnh qun l v s dng vn TPCP. Kin quyt

khng duyt chi cc d n khng chng minh

c hiu qu, thi gian thc hin ko di, gy

tht thot lng ph cc a phng. Khng b

sung danh mc mi, khng b sung quy m,

mc tiu d a n tr trng hp vic iu chnh

tng mc u t l do thay i ca c quy inh

cu a pha p lut v nh mc, n gi nhn cng,

nguyn nhin vt liu.

19

Do TPCP cha c a dng ha v k hn, th

p cha pht trin, thi im pht

n cha c chun ha nn

cha hnh thnh ng cong li sut chun

v k vng ca th trng v

t trong tng lai cha c

nh hnh. Do , chnh sch tin t v chnh

n c phi hp cht ch hn

n ch trn7.

i cch vic thit k v nng cao

n cc chng trnh mc tiu quc

v cc chng trnh mc tiu khc

i php quan trng trong ti c cu v

u t cng.

Mt trong nm ngun ch yu ca u t cng l

u t theo cc chng trnh h tr c mc tiu, bao

gm CTMTQG v cc chng trnh mc tiu khc. Vn

hng chng trnh ny c phn b theo

hng nm nhng v ch trng c quyt

nh cho thi k di hn 1 nm, thng t 3 n 5

nm. Trong thi k 2001-2005 c 6 CTMTQG v tng

ln 11 CTMTQG trong giai on 2006-2010, v n

nm 2011 c 15 CTMTQG. Nu tnh c cc chng

n trao i thng tin kp thi lin quan n d kin cc khon thu chi

nh TPCP hng qu v hng nm lm c s cho vic

n nh thanh khon ca h thng TCTD.

trng th c

hnh v o h

trn th trng

bin ng li su

sch ti kha c

khc phc h

Kin ngh 5: C

hiu qu thc hi

gia (CTMTQG)

cng l mt gi

nng cao hiu qu

NSNN cho n

d ton

7 B Ti chnh c

ngn sch v k hoch pht h

iu hnh CSTT v

20

trnh v cc h tr c mc tiu khc th cc chng

trnh ny ln ti con s 40. Mt s CTMTQG nh

Chng trnh gim ngho, Chng trnh nc sch v

v sinh mi trng nng thn, Chng trnh gio dc

o to giai on II, Chng trnh v vic lm v.v

gip ci thin ng k i sng ca ngi dn, gp

phn xa i gim ngho v m bo an sinh x hi.

Ni dung h tr ca cc CTMTQG l kh ton din nh

h tr sn xut nng nghip, gio dc, tip cn cc dch

v c bn (nc, in, dch v php l), nh , y t,

tng cng nng lc, tr cp, hay h tr ngi dn tc.

Tuy nhin, vic thc hin cc CTMTQT v cc

chng trnh mc tiu khc thi gian qua bc l mt

s nhc im nh sau:

C s chng cho v ni dung h tr v mc

tiu thc hin gia cc chng trnh cc mc

khc nhau. S u t chng cho, dn tri

v thiu phi hp gy lng ph ln v hiu

qu mang li khng cao nh mong mun.

Trong tng vn u t cho cc chng trnh c

mt phn khng nh l dnh cho u t xy

dng c bn. Tuy nhin, do s lng chng

trnh ln v kinh ph li nm ngoi cn i

ngn sch di hn nn khng th phn loi v

thng k chnh xc tng s vn u t. Do ,

vic qun l tr nn phc tp hn v to khng

21

gian cho nhng quyt nh mang tnh ch

quan, khng theo cc quy tc v tiu ch v chi

tiu ngn sch nh nc.

V i tng th hng, theo nguyn tc khi

ngi hng li c h tr t mt d n s

khng c nhn h tr t d n khc. Tuy

nhin, hin nay tiu ch hng li l do cc c

quan trung ng thit k v c hin tng mt

tiu ch nhng cch tip cn la chn ngi

hng li a dng khin mt s ni i tng

th hng chng cho, trong khi nhng ni

khc mt s nhm v c nhn ngho li b loi

tr. Ngoi ra, h thng la chn ngi hng

li cha tnh n nhu cu ca ngi ngho nn

dn n hin tng chng trnh h tr nhng

ni dung m i tng th hng cha thc s

cn thit.

V vy, u t cng thuc cc CTMTQG v cc

chng trnh mc tiu khc c hiu qu cao hn, mang

li li ch ln nht v mt kinh t v x hi cn phi r

sot li v iu chnh mc tiu ca tng chng trnh

theo hng c th ha cc mc tiu, thu hp v trnh

trng lp, dn tri. Mt s chng trinh c hi u qua

khng cao, mu c tiu cha ro rang v cn chng cho,

trng lp v ni dung th c n la cho n lng ghe p vi

ca c chng trnh khac. K lut ti chnh cn c thc

nghim tc hn ngun vn s dng thc s c hiu

22

qu. Ngoi ra, cn r sot li cc tiu ch la chn i

tng hng li ca cc chng trnh c tnh n c

th thc t ca cc a phng v nhu cu ca ngi

hng li.

Kin ngh 6: u tin u t cng cho cc d n

c s h tng theo quy hoch pht trin (c v

khng gian v thi gian ca quc gia, vng, tnh) v

c ph duyt da trn b tiu ch nh gi hiu

qu kinh t - x hi - mi trng.

H thng c s h tng (CSHT) hin i c vai tr

rt quan trng i vi s pht trin ca nn kinh t, v

th hu ht cc quc gia pht trin ngay t u u

tin xy dng CSHT trong thi gian t 20-30 nm, to

tin cho s bt ph pht trin giai on sau. Trong

khi , CSHT li l mt trong nhng nt tht, im

nghn c bn ca nn kinh t Vit Nam hin nay8. S

lng v cht lng CSHT hin cha p ng yu cu

nn ngun vn u t pht trin CSHT l rt ln,

8 Theo Gim c D n Sng kin Cnh Tranh Vit Nam (VNCI) ca C quan Pht

trin Quc T Hoa K (USAID), Ch s cnh tranh ton cu (GCI) giai on 2009-2010

ca Vit Nam ng th 75, tt 5 bc so vi 2008-2009, trong , tr ct th 2 trong 12

tr ct lm nn ch s GCI l ch s CSHT ch ng v tr 94, vi 3 im trong tng s 7

im. Trong khi , mt s quc gia trong khu vc nh Malaysia, Thi Lan hay Trung

Quc c ch s CSHT u cao hn Vit Nam (t 4,3-5 im). Kt qu kho st cng cho

thy, qung ng t nh my vo trung tm ca mt tnh, thnh ph trung bnh b

phong ta bi l lt, l t khong 8,7 ngy/nm, 71% doanh nghip cho bit sn phm

ca mnh b h hi bi cht lng ng xu, gy tn tht khong 2.300 USD/doanh

nghip v trung bnh trong 1 thng doanh nghip b ct in khong 29,27 ting v dch

v in thoi v mng ngoi vng ph sng khong 8,23 ting.

23

vt ra ngoi kh nng ca NSNN9. Hn na, CSHT li

rt a dng, thng i hi vn u t ln trong thi

gian di, trong khi khng phi d n no cng c kh

nng hon vn hay c th nh gi c hiu qu kinh

t10

. Thm vo , u t xy dng CSHT cn lin

quan n phn cp NSNN gia trung ng v a

phng, cng nh phn chia trch nhim gia qun l

vn u t v qun l vn duy tu bo dng CSHT.

V vy, cn u tin u t cng cho CSHT theo

mt s nh hng c th nh sau:

Cn lp t t vn lin ngnh nghin cu xc nh

quan im pht trin CSHT trong 20 nm v tm

nhn 30 nm, vi s hp tc v h tr ca cc c

quan t vn quy hoch hng u th gii.

Xy dng b tiu ch nh gi hiu qu kinh t

- x hi - mi trng ca mi loi d n CSHT

lm cn c ph duyt cc d n v sp xp

trt t u tin u t. ng thi, cc d n

c ph duyt phi nm trong quy hoch

khng gian v thi gian pht trin CSHT ca

quc gia v a phng. y l mt cng c

9 Eurocham c tnh Vit Nam cn khong 70-80 t USD u t cho ng b,

ng st v CSHT cng bin trong 5-10 nm ti. Con s ny c th ln ti mc 120

t USD nu bao gm c h tng v nng lng. 10

Hiu qu x hi li thng c dng bin minh cho nhng CSHT khng th

lm r c hiu qu kinh t hay khng, song li khin cho tiu ch nh gi hiu qu

kinh t - x hi ca u t CSHT thm m m, theo , va gy kh khn cho vic

huy ng vn cho CSHT, va kh kim tra gim st hiu qu ca vic s dng nhng

ng vn huy ng c .

24

quan trng tng bc khc phc cn bnh

u t dn tri, ko di gy lng ph ln.

Nh nc gi vai tr ch o trn phng din

xy dng quy hoch pht trin, gii phng mt

bng, u t xy dng cng trnh nhng sau

c th nhng li cho t nhn qun l khai thc

thu hi vn u t cc cng trnh khc.

Cn phn b hiu qu cc ngun vn cho tng

loi CSHT, c th:

- Vn t NSNN vn s l ngun ch yu cho

CSHT trong t nht 5-10 nm ti. Tuy nhin, cn gim

t trng u t t NSNN mc d s tuyt i chi t

NSNN cho CSHT vn c th tng, v ch dnh cho cc

d n c ngha chin lc song chm thu hi vn,

khng c li nhun hoc li nhun khng ng k. Cn

i vi vn ODA v ngun vn TPCP11

, do c qun l

theo d n nn cn gii quyt c 2 vn c bn l

la chn d n hiu qu v bo m ngun tr n12

.

11

Theo B KH&T, hon thnh cc d n c trong danh mc u t bng

TPCP, trong 5 nm 2011-2015 cn huy ng khong 315 nghn t ng TPCP, bnh

qun 63 nghn t ng/nm, cao hn tng s vn TPCP k hoch nm 2010 khong 7

nghn t ng. Tuy nhin, xut pht t yu cu pht trin bn vng, tng cng qun

l n v d n ca Chnh ph v n cng khng vt ngng cho php bo m an

ninh ti chnh quc gia, d kin huy ng TPCP trong 5 nm 2011-2015 gim ch cn

khong 225 nghn t ng; trong , nm 2011 l 45 nghn t ng (gim 11 nghn t

ng so vi nm 2010). D kin tng s vn TPCP ny mi ch p ng c khong

70% s vn cn thiu hon thnh cc d n c trong danh mc hin nay. 12

C th t ngun thu khai thc s dng CSHT v ngun chi tr n t NSNN, trong

ngun thu th nht cn c nng ln, do n cng ca Vit Nam ln ti khong

56,7% GDP nm 2010 v n nc ngoi ln ti gn 40% GDP.

25

- Khng phn b vn u t nh nc vo cc

ngnh m t nhn trong nc c th u t nh dch

v thng mi, nh hng, khch sn v.v u t t

nhn nn c khuyn khch vo nhng d n CSHT

c li nhun thng qua vic cho php khai thc s dng

CSHT hay cc cng trnh gn vi CSHT.

- Kt hp vi ngun vn ngoi Nh nc khi nhu

cu ti chnh vt kh nng u t ca NSNN, song

phi bo m an ninh ti chnh quc gia, bo m kh

nng tr n v cn i c li ch gia cc bn tham

gia thng qua hnh thc PPP13

bn cnh cc phng

php truyn thng khc nh BT, BOT v.v

Kin ngh 7: Tng cng u t cng vo nng

nghip v pht trin nng thn, tp trung hn vo

pht trin giao thng, gio dc, o to v khoa hc

cng ngh trong khu vc nng nghip, v y l nn

tng cho s pht trin bn vng ca nn kinh t.

Trong 10 nm qua, mc d nng - lm nghip v

thy sn (NLTS) l lnh vc sn xut kinh doanh ca

13

PPP l mt dng hp ng gia i din nh nc v t nhn, theo , bn t nhn

cung cp dch v cng hoc d n ng thi chp nhn ri ro ti chnh, k thut v

vn hnh ca d n. Trong mt s m hnh PPP, ngi s dng dch v phi thanh

ton chi ph ch khng phi l ngi np thu. Trong mt s m hnh PPP khc th t

nhn thc hin d n theo hp ng song nh nc phi tr ton b hay mt phn chi

ph d n. i vi nhng d n CSHT, Chnh ph c th ti tr vn di dng tr cp

mt ln hp dn cc nh u t t nhn. Chnh ph cng c th ti tr di dng

min gim thu hoc bo m ngun thu n nh cho nh u t t nhn trong khong

thi gian nht nh. Vn quan trng nht i vi cc d n PPP l nh u t t

nhn cn c t sut li nhun cao hn li sut TPCP.

26

mt b phn khng nh dn c nc ta nhng cha

c ch trng u t mt cch tng xng, biu hin

l t trng u t cho lnh vc ny trong u t cng

gim t 12,2% nm 2000 xung ch cn 7-8% (giai

on 2003-2008) v 6,7% (nm 2009). Hin nay, u

t t NSNN cho nng nghip ch chim 1,4% GDP,

thp hn so vi mc trung bnh ca Trung Quc, n

v Thi Lan (8-16%) v cc nc ng Nam khc

(khong 8-9%) trong giai on 1990 - 1993. H qu l

h thng thy li t c m rng v xung cp do

khng chi ph bo dng. Cc thnh tu khoa hc

ng dng trong nng nghip c chuyn giao cho

nng dn khng nhiu v s lng v khng rng ri v

phm vi. Phn ln ging cy trng, vt nui mi trong

nng nghip u phi nhp khu. H thng cung cp

dch v khuyn nng cn yu. Tc ng ca mt s

chng trnh/d n ca Nh nc v kt cu h tng t

c tc ng tch cc n hiu qu ca cc doanh nghip

v h gia nh trong lnh vc NLTS.

Pht trin nng nghip v kinh t nng thn l nn

tng v ng lc cho qu trnh cng nghip ha v

chng ta cn c nhng gii php cn thit tng

cng hn na u t cng v tin hnh iu chnh kt

cu u t theo cc hng sau:

Ch trng pht trin giao thng nng thn, u

27

t cho khoa hc - cng ngh, gio dc - o to,

o to ngh v thng tin lin lc14

.

u tin u t cng cho nghin cu ging, cng

ngh sinh hc v chuyn giao khoa hc - cng

ngh cho nng dn.

u t vo cc ngnh hng c th mnh v to

lin kt dc to ra kh nng cnh tranh tt

nht cho hng nng sn. u t cng phi to

c c huch mnh cc mt hng nng sn

c kh nng cnh tranh nh go, c ph, cao su,

thy sn v.v v to iu kin cho cc mt hng

ny gn kt cht ch vi chui gi tr ton cu.

Thay i cung cch qun l u t cng trong

nng nghip, phn cp u t r rng v khng

trng lp gia vng, a phng v c s. Cn

c c quan qun l pht trin vng tp trung

vo cc vn quy hoch v iu hnh v pht

14

Nghin cu ca Ngn hng Th Gii nm 2003 s dng s liu ca B Nng

nghip v Pht trin Nng thn, B Ti chnh v Vin Nghin cu Qun l Kinh t

Trung ng, cho thy u t cng vo gio dc c tc ng r rt thc y sn xut

nng nghip, cc u t cng khc nh thu li, ng nng thn, v nghin cu

nng nghip cng ng gp vo tng trng ca ngnh nng nghip. V hiu qu u

t, hat ng nghin cu nng nghip em li li ch ln nht, c mi mt ng chi

tiu th s to ra c khong 11 ng gi tr sn lng nng nghip. Mt ng u t

vo in thoi v gio dc cng em li li ch 5-7 ng gi tr sn lng nng

nghip. ng giao thng v in c t l li ch - chi ph l 2-3,5. V xa i gim

ngho, 1 t ng u t vo nghin cu nng nghip th c 246 ngi thot ngho, 1

t ng u t vo ng s s c 207 ngi thot ngho. u t vo gio dc, in

thai v in cng mang li li ch ln cho vic gim ngho.

28

trin vng nhng khng phi l c quan qun l

hnh chnh nh chnh quyn a phng.

Kin ngh 8: y mnh ci cch khu vc DNNN

l mt iu kin nng cao hiu qu u t cng.

Vn u t ca cc DNNN15

chim khong 20-30%

tng vn u t cng (Bng 9). Vi t trng ni trn th

hiu qu u t thp ca khu vc DNNN l nguyn

nhn quan trng lm suy gim hiu qu v cht lng

u t ca u t cng ni chung. Trong khi vn u t

v ti sn c nh ca khu vc kinh t nh nc tng ln

rt nhanh, chim hn 50% tng s vn ca cc doanh

nghip trong nn kinh t, th ng gp vo GDP ca khu

vc ny li c xu hng gim dn v hin ch chim

khong 37-39% GDP (Bng 10). Nu tr i ng gp t

qun l nh nc, an ninh quc phng, gio dc o to,

y t cu tr, vn ho th thao v.v... th DNNN ch ng

gp khong 27% vo GDP nm 2008 (Bng 11)16

.

Hiu qu u t thp trong cc DNNN xut pht

t nhiu nguyn nhn nh tnh trng tht thot v lng

ph vn u t; nhiu tp on kinh t nh nc u t

vo cc ngnh, ngh, lnh vc khng thuc phm vi

15

Vn ca doanh nghip c ngun gc t NSNN: vn t khu hao c bn li; t li

nhun sau thu; t t ai, nh xng cn cha s dng n, c huy ng u t

pht trin sn xut kinh doanh; vn vay vi s bo lnh ca Chnh ph 16

Theo mt nghin cu ca chng trnh ging dy Fullbright, trong giai on sau

nm 2004, vn u t ca nh nc tng trng gn 38% mt nm v chim 48%

trong ton b mc tng vn c nh, nhng cc DNNN ch chim 17% tng trng

doanh s trong khi s vic lm li gim st.

29

hot ng kinh doanh chnh, dn n hiu qu thp

hoc thua l; do c bao cp mt s yu t u vo

cho sn xut (t ai, ti nguyn, tn dng v.v) nn

nhiu DNNN hin ch yu da vo vn tn dng v ti

nguyn u t m rng quy m kinh doanh v khng

ch trng pht trin cng ngh v nng cao nng sut;

k nng qun tr doanh nghip cn yu km v.v Vi

hiu qu u t thp nh vy, ch s ICOR ca khu vc

kinh t nh nc, c th l cc DNNN cao hn nhiu

so vi khu vc kinh t t nhn trong nc v khu vc

u t nc ngoi17

. Bn cnh , do u t km hiu

qu trong khi tch ly v tit kim thp, nhiu DNNN

phi vay trong nc v ngoi nc u t18

.

C th ni, u t km hiu qu ca khu vc

DNNN v ang l gnh nng cho nn kinh t, lm

tng n chnh ph v nh hng xu n nng lc cnh

tranh ca nn kinh t. V th, ci cch DNNN tng

cng hiu qu u t cng l mt trong nhng gii

php cp bch hin nay, vi nhng kin ngh c th sau:

17

Xem thm kin ngh 1. 18

Theo Bo co im li ca Ngn hng Th gii (2010), n cui nm 2009, d n

ngn hng cho cc DNNN vay ln n 33% GDP, d n tri phiu do DNNN pht

hnh ln n 3,2% GDP. Nh vy, tng ngha v n ca DNNN ln n 36,2% GDP,

v s n ny phi c coi l ngha v n d phng ca Chnh ph.

Theo bo co ca Chnh ph trnh k hp Quc Hi va qua, tnh n ngy

30/06/2010, vn ch s hu cc tp on, tng cng ty nh nc l 30 t USD, gi

tr ti sn c nh l 70 t USD, n phi tr tnh n 2009 l 40 t USD, tng ng

40% GDP, trong khi li nhun ca cc tp on, tng cng ty ny ch l 2 t USD/

nm, tc l cn chi ton b li nhun trong sut 20 nm mi c th tr n.

30

Cng khai tuyn chn, b nhim cn b ch

cht ca DNNN theo nhng tiu ch c

cam kt khi nhm chc v tng nng sut lao

ng, hiu qu ng vn, gim tiu hao nng

lng, vt t v.v... Thit lp h thng thng tin

v thit ch gim st, qun l doanh nghip,

thc hin cng khai ha v minh bch ha

thng tin i vi cc DNNN.

Cn i li nhng c quyn ca DNNN trong

vic tip cn cc ngun ti nguyn thin nhin,

t ai, thng tin v.v... Cn xo b mi hnh

thc cho vay, cp tn dng theo ch o,

khoanh n, gin n cho DNNN, tnh chi

ph i vi DNNN theo gi th trng.

Gim cp vn ngn sch cho u t ca cc

Tp on v Tng cng ty ca Nh nc,

chuyn trng tm u t cng ra ngoi lnh vc

kinh t v kinh doanh.

Kin ngh 9: R sot v hon thin h thng

php lut v u t cng, gim thiu s chng cho,

khng nht qun gia cc lut lin quan n u t

cng, tin ti ban hnh Lut u t cng.

Hot ng u t ni chung, bao gm c u t

ca Nh nc, ang c qun l theo quy nh ca

nhiu vn bn quy phm php lut khc nhau nh Lut

Ngn sch nh nc, Lut u t, Lut Xy dng, Lut

31

u thu, Lut t ai, Lut Phng, chng tham

nhng, Lut Thc hnh tit kim, chng lng ph,

v.vTuy nhin, h thng php lut ni trn cn cha

hon thin, chng cho v thiu nht qun19

, th hin

trn cc phng din sau:

Cha c vn bn php lut thng nht iu

chnh ton b qu trnh u t cng. Cc quy

nh hin hnh nm nhiu vn bn khc nhau

nn gy kh khn trong vic thc thi, cha lm

r c s khc bit gia cc quy nh php lut

v u t v cc quy nh php lut v xy dng.

Cha xc nh r rng v cht ch i vi tng

nhim v c th trong qun l u t cng nh

i tng v ni dung qun l trong khu quy

hoch, k hoch, chun b u t, trin khai

19

Lut Ngn sch nh nc quy nh chi u t pht trin, trong , c u t xy

dng cc cng trnh CSHT khng c kh nng thu hi vn. Tuy nhin, Lut ngn sch

nh nc ch quy nh k hoch ngn sch hng nm, khng c quy nh v cc

ngun vn di hn (3-5 nm) theo cc d n u t, cha quy nh vic s dng cc

ngun vn nh nc khc cho u t cng nh TPCP, vay ODA, Lut u t quy

nh v qun l u t nhm mc ch kinh doanh, trong ch iu chnh phn vn

nh nc u t cho mc ch kinh doanh, ch khng iu chnh phn vn nh nc

u t cho cc d n khng nhm mc ch kinh doanh, khng c kh nng hon vn.

Lut Xy dng qun l hot ng xy dng i vi cc d n u t c cc cng trnh

xy dng, nhng khng bao gm cc ni dung quan trong v qun l u t nh k

hoch u t, phn b v qun l vn qua cc chng trnh v d n u t. Tuy lut

ny c quy nh v trnh t, th tc lp, thm nh v ph duyt cc d n u t xy

dng cng trnh, nhng cc quy nh ch mang tnh nguyn tc. Lut u thu quy

nh cc hot ng u thu la chn nh thu cung cp dch v t vn, mua sm

hng ha, xy lp i vi cc gi thu ca cc d n (t 30% vn nh nc tr ln

cho u t pht trin; d n s dng vn nh nc mua sm ti sn), nhng khng

c quy nh v th tc lp v trnh duyt d n u t dng vn nh nc.

32

thc hin d n, qun l s dng vn, qun l

khai thc d n v mt s vn khc.

Cha nht qun trong vic phn nh trch

nhim ca cc ch th tham gia vo qu trnh

qun l u t cng.

Thiu ch ti c th bo m k cng, k

lut trong u t; khc phc tnh trng u t

phn tn, hiu qu thp, lng ph, tht thot v

x l nhng vi phm trong qun l u t.

V vy, cn r sot cc vn bn php lut v u t

cng v sm ban hnh Lut u t cng v y l c s

quan trng cho vic qun l qu trnh u t thng nht

v ng b t khu lp k hoch, chng trnh, d n

u t n qu trnh thc hin v nghim thu, bn giao

a d n vo khai thc s dng.

Mt s kin ngh c th cho d n Lut u t

cng cng nh qu trnh r sot v sa i cc vn bn

quy phm php lut l:

Tch chc nng qun l ca cc c quan nh

nc v chc nng qun l d n ca ch u

t, trnh tnh trng chng cho chc nng

mt s B, ngnh v a phng. Theo , cc

B, y ban Nhn dn cc a phng thnh lp

cc ban qun l d n chuyn nghip qun l

cc d n u t. Trong iu kin hin nay,

UBND cp x khng phi lm ch u t cc

d n u t xy dng.

33

Quy nh c th hn v quyn v ngha v ca

ngi c thm quyn quyt nh u t, ch

u t, ban qun l d n, cc t chc t vn;

phn nh r rng trch nhim ca ch u t

v ban qun l d n trong cc hnh thc qun

l d n c th (nh t t chc qun l, thu t

vn qun l v y thc u t); c bit l trch

nhim ca cc t chc t vn u t trong cng

tc lp d n, thm nh d n, nh gi u

t, qun l d n u t v.v...

M rng kh nng tham gia ca cng ng

hng li, cc chuyn gia, cc hip hi ngh

nghip vo cng tc phn bin, thm nh v

quyt nh cc d n u t cng. Xc nh r

quyn v trch nhim ca cng ng trong vai

tr gim st i vi u t cng.

Quy nh r cc hnh vi b cm v cc ch ti

mnh x l cc hnh vi vi phm cc

mc khc nhau, gp phn ngn chn nhng

hnh vi tiu cc v lm c s php l x l

cc sai phm trong u t cng.

Trn c s , sa i, b sung Lut Xy dng

v cc lut c lin quan ph hp vi phm vi

iu chnh v i tng p dng, khng chng

cho vi Lut u t cng

Kin ngh 10: Tip tc iu chnh, i mi vic

phn cp u t nng cao hiu qu u t cng.

34

Qu trnh phn b NSNN ni trn, ngun vn nh

nc ni chung v phn cp u t nc ta trong thi

gian qua bc l r nhng bt cp nh sau:

Th nht, mc d nh hng pht trin cc vng

kinh t ln u c quy hoch pht trin kinh t - x

hi di hn, nhng trn thc t, cng c u t cng

khng m nhn c vai tr thc y s pht trin

vng theo nhng nh hng vch ra. Nhiu a

phng hng n mt c cu u t tng t nhau,

hn l hnh thnh mt c cu u t pht huy li th

so snh ca tng a phng.

Th hai, do phn cp trit cho UBND cc tnh,

thnh ph t ph duyt, quyt nh cc d n u t

thuc thm quyn, nn xut hin tnh trng a phng

ra quyt nh u t d n nhng khng cn i c

ngun vn, nn ghi ngun vn ca Trung ng, gy p

lc b tr vn i vi Trung ng. Hoc t cn i

ngn sch ti ch th cc a phng phi rt cht vt

tm cch tng thu, dn ti vic thu ht u t bng mi

gi, lm trm trng thm tnh trng pht trin t pht,

khng theo quy hoch trn a bn.

Th ba, phn cp u t mnh nhng cha i km

vi tng cng hng dn, kim tra, gim st v cao

trch nhim ca ngi c phn cp nn sau khi phn

cp, c quan qun l nh nc khng nm c tnh

hnh. Cng tc theo di, kim tra cha ton din, ch

35

yu ch tp trung vo giai on thc hin u t, cha

ch trng giai on quyt nh u t, ph duyt d n

u t.

Th nm, phn b vn u t t NSNN cn dn

tri, s vn bnh qun phn b cho cc d n hng nm

thp20

dn ti tnh trng nhiu d n b ko di tin ,

chm a vo s dng, lm gia tng chi ph u t. Xu

hng bnh qun ha trong phn cp chi ngn sch

cng l im bt hp l. V d phn cp cho x theo

mc bnh qun 300 triu ng/x chi u t cho giao

thng nng thn l cha ph hp thc t v nhu cu

ca mi x v kh nng i ng ca mi x l khng

ging nhau.

Do , cn hon thin khung php l v y mnh

hiu qu vic phn b NSNN v phn cp u t vi

nhng kin ngh c th sau:

Nghin cu sa i Lut Ngn sch nh nc

ph hp vi yu cu qun l theo hng tng

ngun lc cho ngn sch a phng ch

ng thc hin cc nhim v kinh t - x hi,

cng vi tng cng trch nhim trong qun l

ngun lc ti chnh c giao ca chnh quyn

a phng.

20

Nm 2010, cc B, c quan Trung ng v a phng phn b vn NSNN cho

tng s 16.658 d n, nhiu hn nm 2009 khong 850 d n; s vn bnh qun phn

b cho mt d n l gn 7 t ng; vn bnh qun phn b cho d n nhm A Trung

ng nm 2010 xp x 115 t ng, ch bng 46% mc b tr nm 2007.

36

Xy dng nguyn tc, tiu ch v cn c lp d

ton chi u t pht trin; b tr, thanh ton v

quyt ton vn nhm bo m tp trung vn

u t hon thnh cng trnh theo k hoch

ti chnh trung hn v tin cng trnh; gim

v tin ti xa b tnh trng phn chia bnh

qun ngun lc.

Lm r trch nhim ca cc c quan lin quan

trong phn cp qun l u t khc phc trit

tnh trng u t dn tri, chng cho, cng

nh trnh hin tng khng cn i c ngun

vn, gy sc p cn i vn ln Trung ng.

Kin ngh 11: Nng cao hiu qu cng tc gim

st cc d n u t cng thng qua vic tng cng

vai tr gim st ca Quc hi, Hi ng Nhn dn

v Kim ton nh nc cng nh c ch gim st

ca ngi dn v cc t chc x hi i vi hot

ng u t cng.

Nhng hn ch yu km ca u t cng din ra

tt c cc khu ca qu trnh u t, gy tht thot lng

ph ln cho NSNN c ch r trong cc cuc gim

st ti cao ca Quc hi trong cc nm 2004 v 2008,

trong cc cuc gim st thng xuyn ca Hi ng Dn

tc, cc y ban ca Quc hi v cc cuc kim ton ca

Kim ton Nh nc, kt qu kim ton chi u t giai

on 2006-2009. Kim ton cc d n, chuyn ,

37

n, chng trnh mc tiu, Kim ton Nh nc cng

kin ngh x l ti chnh ti 4.224 t ng.

iu cho thy, trong qu trnh ti c cu u t

cng, nng cao hiu qu cng tc gim st, kim ton

cc d n u t phi l mt trong nhng u tin hng

u, theo cn:

Nng cao vai tr v trch nhim ca Quc hi

trong vic gim st u t cng. Quc hi thng

qua Hi ng Dn tc v cc y ban, cc on

i biu Quc hi v cc i biu Quc hi cn

gim st ton b qu trnh thc hin u t,

cc d n, cng trnh trng im, u t ca

cc tp on, tng cng ty nh nc loi c

bit, t vic lp v giao k hoch u t cng,

vic ph duyt chng trnh, d n u t cng

v t chc thc hin cc chng trnh, d n.

Hi ng Nhn dn cc cp cn tng cng

gim st cc d n u t cng ti a phng.

Nng cao hiu qu, nng lc v cht lng ca

Kim ton nh nc i vi hot ng u t

cng. C th, cn tng cng nng lc kim

ton u t xy dng; m rng phm vi kim

ton v ci tin trong phng php kim ton

u t cng; xy dng quy trnh kim ton cc

cng trnh, cc d n u t XDCB ph hp

vi tnh cht, c im tng loi cng trnh, d

n; tp trung kim ton cc cng trnh, d n

38

u t XDCB trng im c vn u t ln v

ri ro cao.

Cng khai thng tin, quy trnh, th tc, danh

mc d n u t cng, quy nh r v chnh

sch v cc rng buc, ch ti nu nh u t

khng thc hin ng cam kt v.v... nhm cung

cp thng tin v cc c quan qun l cc t chc

x hi v ngi dn gim st, gp phn chng

tiu cc trong u t. i vi cc d n quan

trng, cng khai ngay t u cc ti liu cng

nh quyn tip cn thng tin c lin quan

cng ng v cc t chc khoa hc c chuyn

mn su c th tham gia t vn v phn bin.

Nn kinh t Vit Nam bc vo nm 2011 v giai

on pht trin mi vi nhng thnh tu ng ghi

nhn, nhng cng ang ng trc rt nhiu thch

thc v cht lng tng trng, c bit l cc vn

tn ti trong u t cng. Nhng kin ngh v nhng

gii php c th a ra trn y c tng hp, c

kt t cc bo co tham lun v kin ng gp c cht

lng v trch nhim cao ca cc nh khoa hc v cc

chuyn gia kinh t, vi hy vng c gi n cc c

quan ng, Quc hi v Chnh ph, ng gp mt phn

vo qu trnh ti c cu u t cng trong bi cnh i

mi m hnh tng trng v ti cu trc nn kinh t

trong k hoch 5 nm 2011-2015 v Chin lc 10 nm

2011-2020.

39

PH LC

Bng 1. Tc tng trng kinh t v vn u t

ton x hi giai on 1991-2010 so vi GDP (gi

hin hnh)

Giai on Tc tng

trng GDP (%)

T l vn u t ton x hi

so vi GDP (gi hin hnh)

1991-1995 8,21 28,2

1996-2000 7,00 33,3

2001-2005 7,49 39,1

2006-2010* 6,90 42,7

Ngun: TCTK. *S nm 2010 l s c thc hin.

Bng 2. So snh tc tng GDP v tc tng vn

u t trong giai on 2000-2009 (%, gi so snh

1994)

Tc tng GDP

bnh qun nm

(%)

Tc tng vn

u t bnh qun

nm (%)

Ton nn kinh t 7,3 13,9

+ Khu vc nh nc 6,4 11,0

+ Khu vc ngoi nh nc 7,4 15,0

+ Khu vc c vn FDI 9,9 19,8

Ngun: TCTK, Nin gim 2005, 2009

40

Bng 3. H s ICOR thi k 2000-2007 tnh theo vn

u t

H s ICOR

Ton nn kinh t 5,2

+ Khu vc nh nc 7,8

+ Khu vc ngoi nh nc 3,2

+ Khu vc c vn FDI 5,2

Ngun: Tnh ton ca Bi Trinh (2009) v TCTK

Bng 4. C cu u t cng theo cc lnh vc kinh t,

x hi v qun l nh nc (%, gi so snh)

000 002 003 004 005 006 007 008 2009

Kinh t 77,1 82,7 76,7 74,5 75 73,9 76,3 74,8 77,1

X hi 17,6 14,3 19,7 19,1 18,6 19 16,1 16,5 15,2

Qun l

nh

nc

5,2 3 3,6 6,3 6,4 7,1 7,5 8,7 7,7

Ngun: TCTK, Nin gim 2005, 2007, 2009

41

Bng 5. Ch s tng v t trng ca mt s ngnh

cng nghip trong tng gi tr sn lng cng

nghip khu vc kinh t nh nc 2000-2009 (%, gi

so snh 1994)

2000 2005 2009

T

trng

Tng so

vi

2000

T

trng

Tng so

vi

2000

T

trng

Cng nghip KVNN 100 170,2 100 180,1 100

- Khai thc m 4,19 221,7 5,46 247,8 5,76

- CN ch bin 81,42 161,8 77,41 168,5 76,17

Trong

+ Sn xut my

mc

1,60 110,7 1,04 153,8 1,37

+ Sn xut thit b

in

2,14 271,3 3,41 336,8 4,00

+ Sn xut dng

c y t, c kh

chnh xc, thit b

quang hc

0,10 59,2 0,04 1,1 0,00

+ Sn xut ha

cht

8,04 139,5 6,59 134,4 6,00

+ Sn xut kim loi 2,87 226,7 3,82 188,8 3,01

Ngun: TCTK, Nin gim 2005, 2009

42

Bng 6. Bi chi ngn sch nh nc 2005-2010

Cc khon chi 2005 2006 2007 2008 2009 c 2010

Tng chi

(nghn t VN) 229,1 308,1 380,8 452,8 584,7 637,2

Chi u t pht

trin 34,6 28,7 27,4 26,4 29,4 28,2

Chi thng

xuyn 65,4 52,6 53,8 55,7 54,8 61,8

Bi chi ngn

sch (nghn t

VN)

40,7 48,6 64,6 67,7 115,9 116,1

T l bi chi

ngn sch (%

GDP)

4,86 4,99 5,65 4,56 6,99 5,95

Ngun: B K hoch v u t v t bi vit C cu li v nng cao hiu

qu u t nh nc mt yu cu cp bch ca ti c cu kinh t ca

TS. Nguyn nh Cung (Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng)

43

Bng 7. Vn u t nh nc so vi GDP (nghn t

ng, gi thc t)

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Vn u

t nh

nc

89,4 102,0 114,7 126,6 139,8 161,6 185,1 198,0 209,0 287,5

So vi

GDP(%)

20,2 21,2 21,4 20,6 19,5 19,3 19,0 17,3 14,1 17,3

Ngun: TCTK, Nin gim 2009, trang 84, 108

Bng 8. Thu chi ngn sch so vi GDP giai on 1995-

2008 ca mt s nc ng v ng Nam (%)

Thu ngn sch Chi ngn sch

1995 2000 2008 1995 2000 2008

Vit Nam 21,9 10,5 27,7 23,8 24,7 29,4

Indonesia 17,7 14,7 19,8 14,7 15,8 19,9

Malaysia 22,9 17,4 21,6 22,1 22,9 18,8

Philippines 18,9 15,3 10,0 18,2 19,3 16,8

Thi Lan 18,6 15,1 17,0 15,4 17,3 17,4

Hn Quc 18,3 23,5 24,5 15,8 18,9 22,8

Trung Quc 10,3 13,5 20,4 12,2

(1996)

16,3 20,8

Ngun: ADB (2009), Key Indicators for Asia and the Pacific 2009,

Manila 2010, Tr. 258-260

44

Bng 9. C cu ngun vn u t cng (%, gi thc t)

Nm Vn t ngn

sch nh nc

Vn tn dng u

t theo k hoch

nh nc

Vn ca DNNN

2000 43,6 31,1 25,3

2001 44,7 28,2 27,1

2002 43,8 30,4 25,8

2003 45,0 30,8 24,2

2004 49,5 25,5 25,0

2005 54,4 22,3 23,3

2006 54,1 14,5 31,4

2007 54,2 15,4 30,4

2008 61,8 13,5 24,7

2009 64,3 14,1 21,6

2010 67,2 14,9 17,9

Ngun: TCTK, Nin gim 2009, ring s liu nm 2010 l s c thc

hin, trch t ph lc km theo Bo co ca Chnh ph ti k hp th 8

ca Quc hi kha XII

45

Bn

g 1

0.

C c

u G

DP

theo t

hn

h p

hn

kin

h t

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

2006

20

07

2008

S b

20

09

Kin

h t

N

h n

c

38.4

0

38.3

8

39.0

8

39.1

0

38.4

0 37.3

9 35.9

3 35.5

4 35.1

3

Kin

h t

n

goi N

h n

c

47.8

4

47.8

6

46.4

5

45.7

7

45.6

1 45.6

3 46.1

1 46.0

3 46.5

4

Kin

h t

c

v

n F

DI

13.7

6

13.7

6

14.4

7

15.1

3

15.9

9 16.9

8 17.9

6 18.4

3 18.3

3

Ngun:

TC

TK

Bn

g 1

1.

c l

n

g

n

g g

p c

a c

c d

oan

h n

ghi

p n

h n

c v

o G

DP

Nm

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

% G

DP

30,9

5

30,3

2

30,3

5

30,3

1

30,4

2

30,7

4

31,2

9

31,3

3

29,4

6

28,1

5

27,1

7

N

gun:

Bi

vi

t ca T

S.

L ng D

oanh (

K y

u h

i

tho)

i giai o

liu ca TCTK v B Ti chnh

Ngun:

TCTK, Nin

gim 2005,

2007, 2009

46

Hnh 1. C cu vn u t ton x h

2001-2010

Ngun: Tnh ton t s

Hnh 2. Vn u t nh nc cho cc ngnh (nghn t

ng, gi so snh 1994)

47

Hnh 3. C cu u t cng theo ngnh 2000-2009

(%, theo gi so snh 1994)

Ngun: TCTK, Nin gim 2005, 2006, 2009

48

Hnh 4. So snh bi chi ngn sch Vit nam vi mt

s nc khu vc

Ngun: Bi vit ca TS. Nguyn nh Cung (K yu hi tho)

Indonesia

Malaysia

Philipinnes

Thailand

Vietnam

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

2004 2005 2006 2007 2008 2009

perc

enta

ge o

f G

DP

Page 1Page 2Page 3Page 4Page 5Page 6Page 7Page 8Page 9Page 10Page 11Page 12Page 13Page 14Page 15Page 16Page 17Page 18Page 19Page 20Page 21Page 22Page 23Page 24Page 25Page 26Page 27Page 28Page 29Page 30Page 31Page 32Page 33Page 34Page 35Page 36Page 37Page 38Page 39Page 40Page 41Page 42Page 43Page 44Page 45Page 46Page 47Page 48