Kim jest współczesny gimnazjalista?

1

Uniwersytet Łódzki Instytut Socjologii

Katedra Metod i Technik Badań Społecznych

90-214 Łódź, Rewolucji 1905r. 41/43 Telefon: (48-42) 635 52 54, 635 51 34

RAPORT KOŃCOWY

TEMAT:

KIM JEST WSPÓŁCZESNY GIMNAZJALISTA?

AUTORZY:

Damian Borowski Sylwia Chmielińska

Paweł Derendarz Katarzyna Frankowska Katarzyna Horodnicza

Katarzyna Karcz Michał Kwiatkowski

Mateusz Łapeta Ewa Michalska Anna Rosicka

Paulina Skórska Monika Strzelak

Weronika Wadlewska

Opiekun projektu: Dr Anna Kacperczyk

2

SPIS TREŚCI

1. Wstęp......................................................................................... 3

2. Problematyka badania............................................................ 4

3. Charakterystyka badanej zbiorowości.................................. 7

4. Opis użytej metody badawczej............................................... 7

5. Struktura populacji................................................................. 8

6. Wyniki badań ankietowych.................................................... 9

I. RODZINA................................................................................. 9 II. RELACJE Z RÓWIE ŚNIKAMI............................................. 23 III. SZKOŁA I EDUKACJA........................................................ 30 IV. CZAS WOLNY........................................................................ 48

V. WARTO ŚCI I UCZUCIA...................................................... 61 VI. ASPIRACJE I PLANY NA PRZYSZŁO ŚĆ......................... 70

7. Podsumowanie- wnioski końcowe........................................ 77

8. Aneks- wnioski z wywiadów swobodnych........................... 81

3

1. WSTĘP

W tym roku naukę rozpocznie 11. pokolenie gimnazjalistów. Pierwszego stycznia 1999 roku weszła w życie reforma powszechnego systemu oświaty, która wprowadzała nowy etap edukacyjny – trzyletnie gimnazjum, które następowało po sześcioletniej szkole podstawowej i przed trzyletnim liceum. W ten sposób wśród młodzieży pojawiła się nowa kategoria osób: gimnazjaliści. Zmiana w systemie edukacyjnym budziła i wciąż wywołuje duże kontrowersje. Padają argumenty, że wydzielenie nowych, specjalnych jednostek edukacyjnych dla młodzieży w statystycznie najtrudniejszym okresie dojrzewania – między 12 a 15 rokiem życia, to pedagogiczne horrendum. Jakby na potwierdzenie tych tez, media regularnie przytaczają historie gimnazjalistów, którzy swoim zachowaniem dają świadectwo wulgarności i brutalizmu. Poza tym pod ogniem krytyki znajduje się nowy system kształcenia, który najlepiej wyrażony jest w kończącym gimnazjum teście humanistycznym i matematyczno – przyrodniczym. Wskazuje się, że nauczanie gimnazjalne jest pod zbyt silnym wpływem czegoś, co określa się mianem „myślenia testowego”, czyli uczenia się nie dla wiedzy, ale dla umiejętności zgadnięcia, która z kilku możliwych odpowiedzi jest prawdziwa. Gimnazjaliści są więc ‘czymś nowym’, a jednocześnie jakby doskonale wpisują się w problemy naszego młododemkratycznego państwa i społeczeństwa. W debacie publicznej dominuje jednak spojrzenie na gimnazjalistę z pozycji makro, jako na podstawowy element wielkiego systemu oświatowego, który to element najłatwiej opisuje się poprzez statystyki z wyników nauki i egzaminów gimnazjalnych. My postanowili śmy pochylić się nad gimnazjalistą – człowiekiem i poszukać odpowiedzi na proste pytanie: kim on jest? Jak się czuje w szkole, a jak w domu rodzinnym? Czego się boi i o czym marzy, jak kształtują się jego relacje z rówieśnikami oraz w jaki sposób najchętniej spędza czas wolny. Znając swoje ograniczenia badawcze i metodologiczne, nie mieliśmy ambicji poznawczych względem konstrukcji tożsamościowo – psychologicznych młodych ludzi. Pragnęliśmy jedynie poznać podstawowe fakty i opinie z życia gimnazjalisty, choć na etapie konstrukcji narzędzia badawczego okazało się, że kategoria ‘ podstawowe’ może być całkiem szeroka. Dla naszego badania metodą kwestionariusza ankiety ułożyliśmy 75 pytań otwartych i zamkniętych, podzielonych na sześć kategorii: rodzina, relacje z rówieśnikami, szkoła i edukacja, czas wolny, uczucia / wartości / obawy / światopogląd, aspiracje i plany na przyszłość. Następnie udaliśmy się do różnych gimnazjów, głównie z Łodzi, gdzie poprosiliśmy o samodzielne wypełnienie ankiet uczniów obu płci z klas drugich i trzecich. Świadomie pominęliśmy uczniów klas pierwszych, uznając, że nie są jeszcze dostatecznie zakorzenieni w środowisku gimnazjalnym, wciąż są nowicjuszami ostrożnie stąpającymi na nowym dla siebie terytorium. Wyniki naszych badań okazały się ciekawe i dwojako zaskakujące – po pierwsze dlatego, że gimnazjaliści czasem są nietuzinkowi, a po drugie dlatego, że w niektórych kwestiach gimnazjaliści są zaskakująco zwyczajni, dowodząc, że „nie taki diabeł straszny jak go malują”. Ecce homo, taki jak my wszyscy. W tym miejscu pragniemy podziękować tym, bez których niewątpliwie nie byłoby naszej pracy, czyli biorącym w nim udział gimnazjalistom oraz doktor Annie Kacperczyk, która nam pomagała i nas prowadziła.

4

2.PROBLEMATYKA BADANIA

Już we wstępie uzasadniliśmy wybór tematu naszego badania, nie określili śmy jednak

jeszcze jego celu. Przy określaniu celu, według Z. Skornego, niezbędne jest „uświadomienie

sobie, po co podejmujemy badania oraz do czego mogą być przydatne uzyskane w nich

wyniki.”1 Celem przeprowadzonego badania było stworzenie obrazu współczesnego

gimnazjalisty jako jednostki oraz sprawdzenie, między innymi, czy jest on wciąż dzieckiem

czy już osobą dorosłą.

Jak opisano powyżej – gimnazjaliści, mimo, że reforma edukacji weszła w życie już

11 lat temu, są grupą wciąż nową i nieustannie obserwowaną. Często wywołują duże emocje

poprzez spory wokół rezultatów reformy, co jednak nie mówi nam niczego o samych

zainteresowanych. Nie jest tajemnicą, że młodzież w wieku gimnazjalnym przechodzi przez

powszechnie uważany za najcięższy w okresie dojrzewania etap. Tym samym wchodząc w

nowe środowisko po raz kolejny przechodzą proces socjalizacji. Według Jana Szczepańskiego

socjalizacja to „ta część całkowitego wpływu środowiska, która wprowadza jednostkę do

udziału w życiu społecznym, uczy ją zachowania się według przyjętych wzorów, uczy ją

rozumienia kultury, czyni ją zdolną do utrzymania i wykonania ról społecznych” 2.

Gimnazjaliści muszą na nowo dostosować się do sytuacji, w zawieszeniu między

wczesną dorosłością licealną a traktowaną dość dziecinnie szkołą podstawową na nowo

muszą odnaleźć się w nowej, trudnej grupie. Jak twierdzi Z. Skorny: ”Społeczna rola ucznia

łączy się z wykonywaniem przezeń różnorodnych czynności wymagających współdziałania w

ramach kontaktów społecznych nawiązywanych podczas pobytu w szkole” 3. W naszym

badaniu chcieliśmy sprawdzić jak czuje się gimnazjalista w swojej roli, jak odnajduje się i

umiejscawia w społeczeństwie.

Mamy nadzieję, że opisane w kolejnych rozdziałach wyniki okażą się przydatne

pedagogom, wychowawcom szkolnym i rodzicom. Chcielibyśmy, by pozwoliły one

dowiedzieć się wszystkim zainteresowanych na jakich polach życia społecznego gimnazjaliści

mają problemy a na jakich radzą sobie doskonale. Z czym lub kim mają problemy a gdzie ich

nie zauważają. Co stanowi dla nich trudność w życiu codziennym, gdzie potrzebują pomocy i

jakie pola pozostawić swobodne dla ich działań. By nauczyciele wiedzieli co budzi wśród

gimnazjalistów autorytet a rodzice zrozumieli jak duży mają czasem wpływ na swoje dzieci

nie zdając sobie często z tego sprawy.

Najszersze obszary tematyczne w badaniu to:

1 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską, Impuls, Kraków 1997 2 Z. Skorny, Proces socjalizacji dzieci i młodzieży, Warszawa 1998 3 Z. Skorny, Proces socjalizacji dzieci i młodzieży, Warszawa 1998

5

1. Jak gimnazjaliści funkcjonują w sferze rodzinnej?

2. Jakie mają relacje z rówieśnikami?

3. Jaki mają stosunek do szkoła i edukacji?

4. Jak spędzają czas wolny?

5. Jakie mają wartości, uczucia, obawy i światopogląd?

6. Jakie mają aspiracje i plany na przyszłość?

Nad definicją problemu badawczego pracowało wielu wybitnych metodologów. Podczas przygotowań do niniejszego badania zdecydowaliśmy się przedstawić definicję autorstwa S. Nowaka: „problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie".4 W celu osiągnięcia postawionego powyżej celu wyodrębniono następujące pytania problemowe dotyczące gimnazjalistów:

1. Jaki jest ich stosunek do nauki i szkoły?

- Czy chodzą na wagary? – dlaczego?

- Czy ściągają na klasówkach/ czy akceptują ściąganie?

2.Jakie są ich pozaszkolne źródła wiedzy?

- Jakie uznają źródła wiedzy?

- Czy rówieśnicy są dla nich środowiskiem opiniotwórczym?

3. Jakie mają relacje z rodzicami?

- Czy rodzice wspierają ich w ich działaniach?

- Czy rodzice traktują ich jak ludzi odpowiedzialnych?

- Czy są wspierani przez rodziców finansowo?

4. Kontakty międzyludzkie

- Jak układają się ich kontakty z rówieśnikami?

- Czy zauważają elementy rywalizacji w swoim środowisku? Jak się one

przejawiają?

- Jakie jest zróżnicowanie wiekowe w grupie ich znajomych i z czego to

wynika?

5. Czy posiadają autorytety/idoli?

- Jakie i czy w ogóle ma dla nich znaczenie słowo „autorytet”?

- Jakie cechy charakteru uważają za istotne przy wyborze autorytetów/idoli?

- Czy wzorami są dla nich osoby najbliższe (rodzina), nauczyciele, gwiazdy

showbiznesu czy rówieśnicy?

6.Jakie mają podejście do używek?

4 S. Nowak, Metodologia badań socjologicznych, PWN, Warszawa 1970

6

- Czy próbowali już jakiegoś rodzaju używek (alkohol/miękkie narkotyki) +

dlaczego?

- Jak oceniają swój dostęp do używek?

7. Jaki jest ich wachlarz zainteresowań?

- Co najchętniej robią w czasie wolnym?

- Czy uczęszczają na zorganizowane zajęcia pozalekcyjne – jeśli tak to czy z

własnej woli czy z powodu jakiegoś rodzaju presji?

8. Jakie mają problemy/dylematy?

- Z czym związane są ich największe stresy?

- Czy stają już przed jakimiś dylematami szeroko rozumianej natury

moralnej?

9. Czy przynależą/przynależeli do jakiś subkultur?

- Jakie subkultury funkcjonują w ich otoczeniu?

- Jak subkultura wpływa na ich zachowanie/poglądy?

- Dlaczego przyłączają się do tego typu grup?

- Co czyni ich członkami subkultury?

10. Jakie mają oczekiwania i plany wobec przyszłości?

- Czy wiedzą już co chcieliby robić w przyszłości?

- Czy mają konkretny plan ścieżki własnego rozwoju?

- Jakie kroki podejmują by osiągnąć zamierzone cele?

11. Czy są jeszcze dziećmi czy już bardziej dorosłymi?

- Co według nich świadczy o dorosłości?

- Czy czują się dziećmi czy dorosłymi?

- Czy ich opinia na swój temat jest potwierdzana zewnętrznie (przez

rodziców/nauczycieli)?

By otrzymać odpowiedzi na postawione pytania w narzędziu badawczym (ankieta

audytoryjna) wyodrębniono 6 bloków zainteresowania:

1. Rodzina

2. Relacje z rówieśnikami

3. Szkoła i edukacja

4. Czas wolny

5. Uczucia, wartości, obawy i światopogląd

6. Aspiracje, plany na przyszłość

7

3. CHARAKTERYSTYKA BADANEJ ZBIOROWO ŚCI

W badaniu wykorzystano dobór celowy – uwzględniono uczniów 2 i 3 klas

gimnazjum. Dobór ściśle wiązał się z czasem przeprowadzenia badania. Był to wrzesień,

początek roku szkolnego, z tego właśnie względu pominięto uczniów klas pierwszych, którzy,

jak uznano, nie są jeszcze pełnoprawnymi gimnazjalistami, ponieważ dopiero zaczęli swoją

edukację w gimnazjum, nie mogą jeszcze posiadać tożsamości gimnazjalisty gdyż należeli do

tej grupy zbyt krótko.

W badaniu skupiono się na uczniach z miasta Łodzi, jednak pojawiły się dwa wyjątki – jedna

szkoła z Pabianic oraz jedna z Bydgoszczy. Zasadnicze kryterium było jednak jednakowe –

wszyscy respondenci uczęszczali do szkół publicznych, do klas drugich i trzecich gimnazjum.

4. OPIS UŻYTEJ METODY BADAWCZEJ Według definicji Stefana Nowaka metoda badawcza to "określony, powtarzalny

sposób rozwiązywania pewnego typu problemu naukowego"1 natomiast według Jana Lutyńskiego o metodzie decyduje „kompleks technik i sposobów stosowanych w danym badaniu”2. W naszej pracy zdecydowaliśmy się zastosować zarówno metodę ilościową, jak i jakościową. Techniki, którymi się posługiwaliśmy to wywiad swobodny ukierunkowany oraz ankieta audytoryjna.

Każdy uczestnik projektu przeprowadził wywiad z jednym gimnazjalistą, w ten

sposób uzyskaliśmy ich trzynaści. W wywiadzie tego typu „badacz posiada tzw. dyspozycje do wywiadu, które są listą jego potrzeb informacyjnych. Lista tych potrzeb jest określona ogólnie. Prowadzący wywiad ma dużą swobodę w formułowaniu pytań. Pytania badacza odnoszą się najczęściej do zagadnień szczegółowych, ale mają charakter pytań otwartych. Czasami przygotowuje się wzory pytań, z których prowadzący wywiad może skorzystać lub nie, jeśli np. uzna, iż nie dają one spodziewanych rezultatów. Prowadzący wywiad musi dostosowywać tutaj treść oraz język poszczególnych pytań do możliwości respondenta. Zapis uzyskanych informacji jest rejestrujący dokładnie wypowiedzi lub też relacjonujący je”3. Wywiad to elastyczna technika, przypominająca zwykłą rozmowę, jego język nie jest sformalizowany. Badacz może zmieniać kolejność pytań, dostosowywać, przeformułowywać ich treść pod kątem osoby, z którą rozmawia, jest otwarty na nowe wątki, które wynikną w trakcie wywiadu, a których nie przewidział wcześniej. Ta technika umożliwiła nam zbadanie istotnych kwestii, sprecyzowanie problemów i uporządkowanie pewnych wątków, a zebrane materiały stanowiły bogate źródło informacji, które okazały się pomocne przy tworzeniu naszego kwestionariusza ankiety. „Dla wielu badaczy wywiad swobodny ma charakter rozpoznawczy. Pomaga w sprecyzowaniu problemu i uporządkowaniu głównych wątków badania. Jest to swobodna rozmowa respondenta z osobą prowadzącą wywiad na zadany temat, przy czym rola osoby prowadzącej polega jedynie na wtrącaniu od czasu do czasu pytania, prośby o bliższe sprecyzowanie wywodu” 4.

Natomiast ankieta to technika anonimowa, o dużym stopniu standaryzacji, która nie wymaga obecności ankietera. Może ona zawierać pytania zamknięte, półotwarte i otwarte. Według W. Zaczyńskiego to „metoda pośredniego zdobywania informacji przez pytania stawiane wybranym osobom za pośrednictwem drukowanej listy pytań, zwanej

8

kwestionariuszem”5. My zdecydowaliśmy się na ankietę audytoryjną, czyli „wypełnianą w pomieszczeniu, w którym zgromadzeni zostali wszyscy respondenci uczestniczący w badaniu.

Osoby badane, po rozdaniu im kwestionariuszy ankiet, wypełniają je samodzielnie, mają też zwykle możliwość zadawania pytań wyjaśniających obecnym w pobliżu badaczom, organizatorom przedsięwzięcia. Ankieta audytoryjna realizowana jest zwykle w badaniach środowisk, grup skoncentrowanych w jednym, określonym miejscu w sposób naturalny (uczniowie, studenci, pracownicy jakiejś firmy)” 6. Ankiety przeprowadziliśmy w wybranych łódzkich gimnazjach. Najpierw zabiegaliśmy o zgodę dyrektora wybranego gimnazjum na przeprowadzenie badania i w większości przypadków udało nam się ją uzyskać. Niektórzy dyrektorzy wymagali od nas upoważnienia, a także prosili o dostarczenie wyników badań. Ankiety rozdawaliśmy tylko w klasach drugich i trzecich. Wypełnienie kwestionariusza zajmowało gimnazjalistom od dwudziestu do czterdziestu minut. Staraliśmy się zapewnić im anonimowość, w miarę możliwości rozsadzaliśmy uczniów, by każdy miał oddzielną ławkę tylko dla siebie, jednak nie zawsze warunki na to pozwalały. Łącznie uzyskaliśmy trzysta siedem ankiet. Dostarczyły nam one informacji na temat postaw, opinii i zachowań badanych oraz umożliwiły próbę stworzenia obrazu współczesnego gimnazjalisty. Zdecydowaliśmy się na tę technikę, ponieważ nie należy ona do czasochłonnych, a pomogła nam poznać poglądy dużej ilości gimnazjalistów. Naszym zdaniem fakt, że ankieta była anonimowa, wpłynął pozytywnie na szczerość uzyskanych odpowiedzi.

Metoda doboru próby, którą użyliśmy w obu technikach ma charakter racjonalny i

celowy, nie opiera się na procedurze losowania, przeprowadzona jest w oparciu o jednoznacznie zdefiniowane kryteria doboru jednostek (np. cechy jakie posiadają). To badacz wpływa na dobór respondenta - sam decyduje, kto powinien zostać objęty badaniem i wybiera jednostki najbardziej odpowiednie. Ten dobór wydał nam się najwłaściwszy do zbadania danej problematyki.

5. STRUKTURA POPULACJI

W badaniu udział wzięło 307 gimnazjalistów, w tym 177 kobiet i 122 mężczyzn.

Ośmiu badanych nie udzieliło odpowiedzi na pytanie o płeć. Jeśli chodzi o etap nauki to 165

badanych uczęszczało do klasy drugiej gimnazjum, natomiast 133 do klasy trzeciej. W tym

wypadku 9 badanych nie udzieliło odpowiedzi na pytanie o to, do której klasy chodzi.

Badanie zostało przeprowadzone w siedmiu łódzkich gimnazjach publicznych oraz

dwóch z innych miast (Pabianice, Bydgoszcz).

9

6. WYNIKI BADA Ń ANKIETOWYCH

I. RODZINA

Pytanie 1. Pierwsze pytanie skierowane do gimnazjalistów w ankiecie dotyczy składu rodziny, z którą gimnazjalista mieszka na co dzień. Przebadano trzystu siedmiu respondentów.

Tabela 1. Skład rodziny gimnazjalisty

Członek rodziny Tak, wchodzi w skład

rodziny (%)

Nie, nie wchodzi w skład

rodziny (%)

mama 96,7% 2,9%

tata 79,5% 20,2%

babcia 15,6% 84%

dziadek 7,8% 91,9%

ciocia 3,6% 96,1%

wujek 3,6% 96,1%

brat 37,5% 62,2%

siostra 37,5% 62,2%

inne 4,2% 95,1%

Źródło: opracowanie własne

Powyższa tabela przedstawia następujące informacje na temat składu rodziny

współczesnych gimnazjalistów:

• W przypadku 297 respondentów, w skład rodziny wchodzi mama, co daje

96,7%.

• Spośród 307 respondentów, do 244 rodzin gimnazjalistów wchodzi tata

(79,5%).

• Babcia jest członkiem rodziny, który mieszka z respondentem, w przypadku 48

(15,6%) gimnazjalistów.

• W skład 24 rodzin gimnazjalistów (7,8%) wchodzi dziadek.

• Zarówno ciocia, jak i wujek są członkami rodzin 11 gimnazjalistów (3,6%).

• Po równo, w skład rodziny wchodzi brat i siostra- 37,5%, czyli w przypadku

115 rodzin gimnazjalistów.

10

Na podstawie udzielonych odpowiedzi przez gimnazjalistów, które obrazuje powyższy opis,

można wysunąć następujące wnioski:

1. W przypadku największej ilości gimnazjalistów w skład rodziny

wchodzi mama. Członkiem rodziny, który po mamie najczęściej

wchodzi w skład rodziny gimnazjalisty jest tata.

2. Ciocia i wujek rzadko stanowią osoby w rodzinie, z którymi

zamieszkuje gimnazjalista. Zarówno w przypadku cioci i wujka nie

ma przewagi, który z nich występuje częściej.

3. Zarówno brat, jak i siostra wchodzą w skład takiej samej ilości

rodzin respondentów (115 gimnazjalistów).

4. Prawie dwa razy częściej w skład rodzin gimnazjalistów wchodzi

babcia (15,6%) niż dziadek(7,8%).

Wykres 1. Skład rodziny gimnazjalisty


Pytanie: „Kto wchodzi w skład rodziny, z którą mieszkasz na co dzień?” dostarcza

również informacji na temat ilości osób w rodzinie współczesnego gimnazjalisty. Ponad

połowa respondentów mieszka w rodzinie trzyosobowej (45,9%), nie licząc osoby badanej.

Następnie, 22,5% respondentów zadeklarowało, że w skład ich rodziny wchodzą dwie osoby,

12,7%- cztery osoby w rodzinie, 8,1%- jedna osoba w rodzinie gimnazjalisty, 6,8%- pięć osób

11

w rodzinie, oraz 1,3%- sześć lub siedem osób w rodzinie. Jak widać, na podstawie danych

procentowych, najwięcej respondentów mieszka z małymi rodzinami, składającymi się

najczęściej z rodziców i rodzeństwa. Najmniej respondentów mieszka z rodzinami dużymi,

rozszerzonymi.

Pytanie 2. Drugie pytanie: „Z kim z rodziny masz najlepszy kontakt?” zadane gimnazjalistom

w ankiecie ma na celu uzyskanie informacji z kim, spośród rodziny, gimnazjalista ma

najlepszy kontakt.

Wykres 2. Osoba, z którą gimnazjalista ma najlepszy kontakt


Powyższy wykres ilustruje, z kim współczesny gimnazjalista ma najlepszy kontakt

spośród swojej rodziny. Na podstawie odpowiedzi udzielonych przez gimnazjalistów na to

pytanie uzyskano następujące informacje:

• Najlepszy kontakt z mamą zadeklarowało spośród badanych 186 gimnazjalistów, czyli

60,6%.

• Najlepszy kontakt z tatą ma 98 (31,9%) współczesnych gimnazjalistów.

• Najlepszy kontakt z babcią zadeklarowało 41 gimnazjalistów (13,4%).

• Najlepszy kontakt z dziadkiem zadeklarowało 13 (4,2%) respondentów.

12

• Najlepszy kontakt z ciocią ma 9 (2,9%) badanych. W przypadku wujka sytuacja

wygląda tak samo.

• Najlepszy kontakt z bratem zadeklarowało 50 (16,3%) badanych.

• Najlepszy kontakt z siostrą wybrało 57 (18,6%) gimnazjalistów.

• 2,6% badanych zadeklarowało, że ma najlepszy kontakt z inną osobą niż te, które

zostały wymienione wyżej.

Wnioski:

1. Jak widać, na postawie wykresu kołowego oraz powyższych danych procentowych

współcześni gimnazjaliści mają zdecydowanie najlepszy kontakt z własną mamą, jest

to najbliższa im osoba. Zaraz po mamie jest tata.

2. Mniej ważne od rodziców, ale również ważne, jeśli chodzi o dobry kontakt z

gimnazjalistą, jest rodzeństwo, szczególnie siostra, a także babcia.

3. Najmniej badanych wybrało odpowiedź ciocia i wujek. Zarówno w przypadku cioci

jak i wujka, dane procentowe wynoszą tyle samo.

4. Hierarchicznie, odpowiedzi na pytanie o osobę, z którą gimnazjalista ma najlepszy

kontakt, wyglądają podobnie do odpowiedzi na pytanie o skład rodziny, z którą

zamieszkuje gimnazjalista. Najwięcej respondentów zarówno w jednym, jak i drugim

pytaniu wybrało odpowiedź „mama” oraz „tata”, a najmniej razy padła odpowiedź

„wujek”, „ciocia”.

5. Najlepszy kontakt z mamą może wynikać z tego, iż jest to osoba, z którą najczęściej

zamieszkuje gimnazjalista i jest ona mu najbliższa.

Pytanie 3 dotyczyło oceny relacji gimnazjalisty z rodzicami (opiekunami).

Pytanie brzmiało: „Jakie są generalnie Twoje relacje z rodzicami (rodzicem, opiekunem, opiekunami)?” Na pytanie odpowiedziało 307 gimnazjalistów.

13

Wykres 3. Relacje gimnazjalisty z rodzicami


Najwięcej badanych gimnazjalistów, bo ponad 43% odpowiedziało, że swoje relacje z rodzicami ocenia jako „dobre”. Niewiele mniej, bo blisko 42% gimnazjalistów odpowiedziało, że ocenia je jako „bardzo dobre”. Odpowiedź „poprawne” zaznaczyło 12,4% badanych, natomiast tylko 8 gimnazjalistów oceniło swoje relacje z rodzicami jako „złe”.

Taki rozkład odpowiedzi pozwala na stwierdzenie, że zdecydowana większość badanych gimnazjalistów pozytywnie ocenia swoje relacje z rodzicami (opiekunami).

Chcąc dowiedzieć się czy istnieje związek oceny relacji z rodzicami ze sposobem spędzania wolnego czasu, zbadaliśmy zależność między tymi zmiennymi.

14

Tabela 2. Zależność między oceną relacji z rodzicami i sposobem spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistę


Istnieje słaba zależność między oceną relacji z rodzicami a sposobem spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistę. Z powyższej tabeli można jednak odczytać, że im gorzej gimnazjaliści oceniali swoje relacje z rodzicami, tym częściej zaznaczali, że czas wolny najczęściej spędzają z rówieśnikami. Co ciekawe, spora część gimnazjalistów, która oceniła swoje relacje z rodzicami jako „bardzo dobre” bądź „dobre”, zaznaczyła również, że czas wolny spędza najczęściej z rówieśnikami. Taki rozkład odpowiedzi pozwala na przypuszczenie, że dobre relacje z rodzicami świadczą o tym, że młody człowiek potrafi żyć z innymi ludźmi, a rówieśnicy nie są traktowani przez gimnazjalistę jako „ucieczka” od rodziny.

Pytanie 4. dotyczyło oceny relacji z rodzeństwem.

Pytanie brzmiało: „Jeśli masz rodzeństwo, to jak oceniasz Twoje relacje z nim?”

Na 307 badanych, 58 zaznaczyło, że nie posiada rodzeństwa i stanowili oni blisko 19% wszystkich badanych gimnazjalistów. Wśród pozostałych gimnazjalistów- posiadających rodzeństwo, odpowiedzi na to pytanie rozkładały się następująco. Najwięcej - ponad 31% wszystkich badanych dobrze oceniło swoje relacje z rodzeństwem. Tylko 3% mniej badanych oceniło swoje relacje z rodzeństwem jako „bardzo dobre” i ci badani stanowili ponad 28%. 14% wszystkich badanych gimnazjalistów odpowiedziało, że „poprawnie” ocenia swoje relacje z rodzeństwem. Natomiast zdecydowana mniejszość, bo jedynie 4,9% oceniła swoje relacje jako złe.

Wśród tych badanych, którzy posiadają rodzeństwo (241 badanych) odpowiedzi rozkładały się następująco:

Tabela 3 . Ocena relacji z rodzeństwem wśród gimnazjalistów posiadających rodzeństwo

Ocena relacji z rodzicami:

Sposób spędzania wolnego czasu przez gimnazjalistę:

Sam\sama Z rodziną Z rówieśnikami Suma Bardzo dobre 17

14,8%

37

32,2%

61

53,0%

115

100% Dobre 32

25,2%

19

15,0%

76

59,8%

127

100% Poprawne 15

42,8%

1

2,9%

19

54,3%

35

100% Złe 2

25%

6

75%

8

100% Suma 66

23,2%

57

20%

162

56,8

285

100%

15

Bardzo dobrze 36% Dobrze 40% Poprawnie 18% Źle 6%


Zatem można powiedzieć, że podobnie jak w przypadku oceny relacji z rodzicami (opiekunami), większość gimnazjalistów, posiadająca rodzeństwo, uważa, że ma z nim pozytywny kontakt.

Pytanie 5. dotyczyło częstotliwości spędzania czasu z rodzicami (opiekunami).

Pytanie brzmiało: „Jak często spędzasz czas z rodzicami (rodzicem, opiekunami, opiekunem)?” Na pytanie odpowiedziało 306 gimnazjalistów.

Wykres 4. Częstotliwość spędzania czasu z rodzicami


Zdecydowana większość badanych, bo ponad 50% odpowiedziało, że „dosyć często” spędza czas z rodzicami. Drugą najczęściej wybieraną odpowiedzią było „sporadycznie” i taką odpowiedź zaznaczyło ponad 24% badanych. Niewiele mniej, bo ponad 18 % powiedziało, że „bardzo często” spędza czas z rodzicami. O tym, że „bardzo rzadko” spędza czas z rodzicami opowiedziało się jedynie 6,2% badanych.

Rozwinięciem tego pytania było kolejne-szóste pytanie, które było pytaniem otwartym. Z jakościowej analizy odpowiedzi na to pytanie, dowiadujemy się, co gimnazjaliści robią najczęściej w czasie spędzanym wspólnie z rodzicami. W ogromnej części odpowiedzi, bez względu na płeć respondenta, pojawia się wspólne oglądanie telewizji. Do najbardziej popularnych form spędzania czasu z rodzicami należą także:

- wspólne zakupy

16

- posiłki (głównie obiad lub kolacja)

- oglądanie filmów w domu lub wyjścia do kina

- spacery (głównie z psem)

- wspólne odrabianie prac domowych i pomoc w nauce

- uprawianie sportów (siatkówka, dość często basen)

- wspólne wyjazdy na wakacje bądź krótkie wycieczki

- rozmowy

- rodzinne gotowanie

Zdecydowanie rzadziej, jednak nie można ich pominąć, pojawiały się odpowiedzi takie jak: kłócimy się, nie robimy nic lub wyciągam od nich kasę. Jedna z respondentek i jeden respondent wskazywali także na wspólne wyjścia do restauracji, na wernisaże do galerii, do muzeum lub wspólne wyjścia na koncerty muzyczne.

Pytanie 7. dotyczyło zasad, których gimnazjalista musi przestrzegać w domu.

Pytanie brzmiało : „Czy masz jakieś zasady w domu, które musisz przestrzegać?” Na to pytanie odpowiedziało 302 gimnazjalistów.

Wykres 5. Zasady, które musi przestrzegać gimnazjalista


Zdecydowana większość badanych, bo ponad 62% odpowiedziała, że „tak, ale jest tylko kilka takich zasad”. 23% odpowiedziało, że „nie, nie mam takich zasad”, natomiast najmniej- 13% gimnazjalistów odpowiedziało „tak i jest dużo takich zasad”.

17

Z takiego rozkładu odpowiedzi można wnioskować, że badani współcześni gimnazjaliści w większości mają jakieś zasady wyznaczone w domu przez rodziców (opiekunów), które muszą przestrzegać.

Z kolejnego pytania, które było rozwinięciem poprzedniego i brzmiało „Jeśli masz takie zasady, wymień je” dowiadujemy się, że najpopularniejszą z zasad obowiązujących w domach respondentów jest niewątpliwie sprzątanie (czy to w całym domu, czy swojego pokoju, po sobie lub przy zwierzętach). Inne najpopularniejsze zasady to:

- opieka nad zwierzęciem

- „godzina policyjna” (w różnych domach o bardzo zróżnicowanych porach)

- zmywanie

- odrabianie lekcji i nauka

- ograniczony czas przy komputerze

- informowanie gdzie i z kim się przebywa

Pojawiało się także wiele zasad dotyczących relacji rodziców i dzieci oraz dobrego wychowania, należą do nich:

- słuchanie rodziców (bardzo często)

- zakaz bluźnienia

- zakaz bicia się i krzyczenia w domu

- obowiązek bycia cicho, gdy któreś z rodziców źle się czuje

Dość często pojawiał się także obowiązek pomocy w domu w bliżej nieokreślonych dziedzinach.

Pytanie 8. dotyczyło częstotliwości rozmawiania z rodzicami, opiekunami i brzmiało:

„Jak często rozmawiasz z rodzicami?”. Na to pytanie odpowiedziało 306 gimnazjalistów.

18

Wykres 6. Częstotliwość rozmawiania z rodzicami


Na to pytanie największy odsetek gimnazjalistów odpowiedział, że „dosyć często”- było to 42% badanych. „Bardzo często” zaznaczyło 32% badanych gimnazjalistów. O tym, że „sporadycznie” rozmawiają z rodzicami opowiedziało się ponad 17%. Najrzadziej badani gimnazjaliści zaznaczali odpowiedź „rzadko”-7,2% oraz „nigdy”- były to jedynie 2 odpowiedzi.

Taki rozkład odpowiedzi świadczy o tym, że badani gimnazjaliści w znacznej większości bardzo często lub dosyć często rozmawiają ze swoimi rodzicami lub opiekunami.

Z jakościowej analizy odpowiedzi na kolejne pytanie-9, które było rozwinięciem poprzedniego, dowiadujemy się o czym najczęściej gimnazjaliści rozmawiają z rodzicami. Do najczęściej wymienianych tematów rozmów z rodzicami, gimnazjaliści zaliczają:

-szkołę (oceny, nauka, lekcje, zachowanie, problemy i sukcesy )

-sprawy codzienne ( jak minął dzień, co robili, gdzie byli, ich przeżycia, wrażenia itp.)

-życie rodzinne (plany na weekendy, wakacje, praca rodziców, wspólni znajomi itp.)

-zainteresowania (zajęcia dodatkowe, hobby, pasje)

-czas wolny (rozrywka)

Takie odpowiedzi pojawiają się zarówno wśród chłopców, jak i dziewcząt, oraz wśród drugo i trzecioklasistów.

Wśród odpowiedzi dziewcząt na to pytanie, pojawiają się jednak często tematy ich życia uczuciowego (sprawy sercowe, miłość, sympatie itp.) Zarówno u drugo jak i trzecioklasistek. Zdecydowanie rzadko pojawiają się natomiast takie odpowiedzi wśród chłopców.

19

Pytanie 10. dotyczyło tematów, których się w domu gimnazjalisty nie porusza - tematów tabu. Badani mieli odpowiedzieć, czy w ich rodzinach są takie tematy. Na pytanie odpowiedziało 304 gimnazjalistów. Odpowiedzi na to pytanie rozłożyły się następująco.

Wykres 7. Tematy tabu w rodzinie gimnazjalisty


Zdecydowana większość, ponad 54% odpowiedziała, że „nie”. Twierdząco na to pytanie odpowiedziało jedynie ponad 10% badanych, reszta wybrała odpowiedź „trudno powiedzieć”.

Z takiego rozkładu odpowiedzi można wnioskować, że stosunkowo duża część badanych gimnazjalistów żyje w rodzinach, w których nie ma tematów tabu. Pozwala to przypuszczać, że w rozmowach z rodzicami poruszane są wszystkie tematy, również te trudne.

Spora liczba odpowiedzi „trudno powiedzieć” może jednak świadczyć o tym, iż gimnazjaliści nie zastanawiają się nad tą kwestią, nie potrafią jednoznacznie ocenić czy w ich domach są tematy tabu czy nie.

Natomiast badani, którzy odpowiedzieli, że w ich domu są tematy tabu, w kolejnym pytaniu, które było rozwinięciem poprzedniego, odpowiadali czego te tematy tabu dotyczą. Ich odpowiedzi można zaliczyć do trzech grup:

Najczęstszym tematem „zakazanym” w rodzinie, wskazywanym przez gimnazjalistów jest ten związany z seksualnością, czyli seks, sytuacje intymne itp. Do tej grupy odpowiedzi można zaliczyć też temat homoseksualizmu, kazirodztwa, zdrady i niechcianej ciąży. Były to jednak pojedyncze odpowiedzi.

Druga grupa tematów tabu skoncentrowana jest wokół szeroko rozumianej rodziny. Należą do niej temat ojca, rodziców i ich prywatnych spraw oraz konkretne historie i tajemnice rodzinne.

Trzecia grupa tematów, których się nie porusza w domu, to używki. Tu gimnazjaliści wskazują alkohol, papierosy i rzadziej narkotyki.

20

Oprócz wyżej wymienionych tematów pojawiają się też pojedyncze odpowiedzi wskazujące następujące tematy tabu: kwestie finansowe, śmierć oraz te dotyczące samego gimnazjalisty, jego znajomych, samopoczucia.

Pytanie 11. brzmiało „Czy uważasz, że rodzice traktują Cię jako osobę odpowiedzialną?” Badani mieli trzy warianty odpowiedzi do wyboru : „tak”, „nie” i „trudno powiedzieć”. Na pytanie odpowiedziało 307 gimnazjalistów.

Wykres 8. Traktowanie gimnazjalisty przez rodziców jako odpowiedzialną osobę


Zdecydowana większość, ponad 60% uważa, że jest traktowana przez rodziców jako osoba odpowiedzialna. Ponad 26% wybrało odpowiedź „trudno powiedzieć”, natomiast pozostali- 13,4% stwierdzili, że nie są traktowani jako osoby odpowiedzialne.

Chcąc dowiedzieć się czy istnieje związek między traktowaniem gimnazjalisty przez rodziców jako osobę odpowiedzialną a poczuciem własnej dojrzałości u gimnazjalisty, zbadaliśmy zależność między tymi zmiennymi.

Tabela 4. Zależność między traktowaniem gimnazjalisty przez rodziców jako osobę odpowiedzialną a uważaniem się przez gimnazjalistę za osobę dojrzałą

Traktowanie gimnazjalisty przez rodziców jako osobę odpowiedzialną

Tak, gimnazjalista czuje się osobą dojrzałą

Nie, gimnazjalista nie czuje się osobą dojrzałą

Nie wiem, nie ma zdania na ten temat

tak 66,1% 7,0% 25,3% nie 41,5% 34,1% 22,0% Trudno powiedzieć 48,8% 6,3% 42,5%


21

Wykazano słabą zależność między dwoma zmiennymi: traktowanie gimnazjalisty przez rodziców jako osobę odpowiedzialną oraz uważanie się przez gimnazjalistę za osobę dojrzałą. Zależność ta jest istotna statystycznie. Z powyższej tabeli można odczytać, że spora część gimnazjalistów zarówno uważa się za osobę dojrzałą, jak i są traktowani przez swoich rodziców jako osoby odpowiedzialne. Jednak należy zauważyć, że nie mała część gimnazjalistów ma trudności ze stwierdzeniem czy uważa się za osobę dojrzałą, udzielając w ankiecie odpowiedź „nie wiem” oraz „trudno powiedzieć” w przypadku pytania: „Czy uważasz, że rodzice traktują Cię jako osobę odpowiedzialną?”.

Pytanie 12. dotyczyło udziału gimnazjalisty w podejmowaniu jakiś decyzji w rodzinie.

Pytanie brzmiało: „Czy uważasz, że rodzice liczą się z Twoim zdaniem, biorą je pod uwagę podejmując jakieś decyzje?” Na to pytanie odpowiedziało 306 gimnazjalistów.

Wykres 9. Opinie gimnazjalisty na temat ich udziału w podejmowaniu decyzji w rodzinie


Najwięcej badanych gimnazjalistów wybrało odpowiedź „tak, bardzo często” i stanowili oni ponad 44% wszystkich badanych. Odpowiedź „tak, ale rzadko” zaznaczyło ponad 36% badanych i był to drugi w kolejności najczęściej wybierany wariant. „Tak, zawsze” wybrało 15,6%, natomiast najmniej gimnazjalistów zaznaczyło odpowiedź „nie, nigdy”- stanowili oni jedynie 3,3% wszystkich badanych.

Pytanie 13. miało na celu dowiedzenie się, jak wygląda kwestia kieszonkowego w rodzinie współczesnego gimnazjalisty.

Pytanie brzmiało: „Czy dostajesz od rodziców pieniądze, którymi możesz sam dysponować?”

Na pytanie odpowiedziało 297 gimnazjalistów.

22

Tabela 5. Otrzymywanie pieniędzy od rodziców

tak, dostaję regularnie kieszonkowe 33,3% tak, dostaję pieniądze, wtedy kiedy potrzebuję 52,9% tak, dostaję pieniądze, ale tylko z okazji jakiś uroczystości 8,4% nie, nie dostaję 5,4%


Najwięcej badanych, ponad 52% odpowiedziało, że „tak, dostaję pieniądze, wtedy kiedy potrzebuję”. Drugą najczęściej wybieraną odpowiedzią była „tak, dostaję regularnie kieszonkowe” i te odpowiedzi stanowiły ponad 33%. Jedynie 8,4% badanych gimnazjalistów zaznaczyło odpowiedź „tak, dostaję pieniądze, ale tylko z okazji jakiś uroczystości”. A tylko trochę ponad 5% opowiedziało się za odpowiedzią „nie, nie dostaję”.

Pytanie 14. dotyczyło stosunku gimnazjalisty do dalszej rodziny. Pytanie brzmiało: „Jaki jest Twój stosunek do dalszej rodziny?” Na pytanie odpowiedziało 307 gimnazjalistów.

Wykres 10. Stosunek gimnazjalisty do dalszej rodziny


Zdecydowana większość badanych powiedziała, że „dobry” i stanowili oni blisko 53%. Trochę ponad 27% odpowiedziała, że „bardzo dobry” i była to druga najchętniej wybierana odpowiedź. Prawie 17% odpowiedziało, że „średni” jest ich stosunek do dalszej rodziny. O tym, że badani mają „zły” stosunek do dalszej rodziny opowiedziało się trochę ponad 2%. Niecały 1% odpowiedział, że nie ma dalszej rodziny.

23

II. RELACJE Z RÓWIE ŚNIKAMI

Pytanie 15 „Jak ważne są dla Ciebie relacje z rówieśnikami?” zdecydowana większość respondentów deklaruje, że bardzo ważne ( 62,9%) ,przy czym 31,6% odpowiedziało, że „raczej ważne”. Tylko 16 osób na 307 badanych zaznaczyło odpowiedź, że relacje z rówieśnikami są dla nich „raczej mało ważne”, stanowili oni 5,2%. Na pytanie 1 osoba nie udzieliła odpowiedzi.

Wykres 11. Relacje z rówieśnikami

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

bardzo ważne raczej ważne raczej małoważne

zupełnienieważne

Źródło: Opracowanie własne

Pytanie 16: „czas wolny spędzasz najczęściej:” zdecydowana większość respondentów ( ponad 65%) deklaruje ,że z grupą. „ Indywidualnie” zaznaczyło 31,6% badanych. Natomiast odpowiedź „po równo” zaznaczyły zaledwie 2 osoby (0,7%). Z takiego rozkładu odpowiedzi można wywnioskować, że stosunkowo duża część badanych gimnazjalistów czas wolny najczęściej spędza z grupą. Takie wyniki mogą świadczyć o dobrych relacjach wśród gimnazjalistów. Jedynie 1 osoba nie odpowiedziała na to pytanie.

Wykres 12. Spędzanie wolnego czasu

31,00%

65,00%

0,70%0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

indyw idualnie z grupą po rów no

Czas wolny najcz ęściej sp ędzasz:


24

Pytanie 17 brzmiało:, „W jakim przedziale wiekowym są Twoi znajomi?” Na 307 badanych najwięcej gimnazjalistów odpowiedziało, że ma znajomych, którzy mają więcej niż 16 lat (45%). „12-16 lat” zaznaczyło 42,7 % respondentów. Z kolei najrzadziej pojawiają się odpowiedzią (6,2%) było, że posiadają mieszane pod względem wiekowym grono znajomych.

Wykres 13. Przedział wiekowy znajomych

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

mniej niż 12 lat

12-16 lat

więcej niż 16 lat

posiadam mieszane pod względem wieku gronoznajomych

W jakim przedziale wiekowym s ą Twoi znajomi?


Pytanie18: Dotyczyło częstości spotykania się gimnazjalistów ze znajomymi poza szkołą Wykres 14. Częstość spotykania się ze znajomym poza szkołą

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

codziennie kilka razyw tygodniu

kilka razyw miesiącu

rzadziej

Jak cz ęsto spotykasz si ę ze znajomymi poza szkoł ą?

codziennie

kilka razy wtygodniu kilka razy wmiesiącurzadziej

Źródło: Opracowanie własne Niemalże połowa badanych ( 48%) odpowiedziała, że spotyka się ze znajomymi kilka razy w tygodniu. 21% respondentów odpowiedziało, że spotyka się ze znajomymi codziennie . Podobna ilość respondentów, bo 19% zadeklarowało, że spotyka się ze znajomymi tylko kilka razy w miesiącu. Z takiego rozkładu odpowiedzi można wywnioskować, że badani współcześni gimnazjaliści stosukowo często spotykają się ze znajomymi.

25

Pytanie 19: „jaki jest Twój stosunek do kolegów i koleżanek ze szkoły” zdecydowana większość respondentów ( ponad 56%) deklaruje zdecydowanie pozytywny stosunek do kolegów i koleżanek ze szkoły. „ Raczej pozytywny” zaznaczyło 40% badanych, „raczej negatywny” zaznaczyło zaledwie 2,6% badanych. Natomiast odpowiedź „negatywny” zaznaczyła zaledwie 1 osoba. Z takiego rozkładu odpowiedzi można wywnioskować, że stosunkowo duża część badanych gimnazjalistów ma pozytywny stosunek do rówieśników (96,5%) Takie wyniki mogą świadczyć o dobrych relacjach wśród gimnazjalistów i wysokim poziomie integracji. Wykres 15. Stosunek do kolegów i koleżanek ze szkoły

Jaki jest Twój stosunek do kolegów /kole żanek ze szkoły

57%

41%

2%

0%

pozytyw ny

raczej pozytyw ny

raczej negatyw ny

negatyw ny


Pytanie 20: odnosiło się ono do tego z km gimnazjalista ma lepszy kontakt wśród rówieśników: z dziewczętami czy z chłopakami.

Wykres 16. Kontakt z dziewczętami i chłopakami

Z kim masz lepszy kontakt?

z chłopcami; 17,60%

z dziewczynami; 24,00%

taki sam kontakt z dziewczynami i z

chłopakiami; 55,40%

z dziewczynami z chłopcami taki sam kontakt z dziewczynami i z chłopakiami


26

Jak widać na wykresie powyżej na pytanie czy płeć ma wpływ na ich relacje z rówieśnikami najwięcej badanych gimnazjalistów, bo ponad 55% odpowiedziało, że ma jednakowo dobry kontakt z rówieśnikami obu płci. Niewiele ponad 20% odpowiedziało, że lepszy kontakt ma z chłopcami – nie wiemy jednak jak te odpowiedzi rozkładają się w odniesieniu do płci samych respondentów. Pytanie 21: dotyczące tego jak płeć wpływa na kontakty koleżeńskie najwięcej gimnazjalistów odpowiedziało, że pleć nie ma żadnego wpływu na ich relacje – było to 46,6%. „ W małym stopniu” zaznaczyło 38,1% badanych gimnazjalistów. Z kolei najrzadziej pojawiają się odpowiedzią (13%) było, że płeć w dużym stopniu warunkuje kontakty koleżeńskie. Wykres 17. Wpływ płci na stosunek do koleżanek i kolegów

W jakim stopniu na Twój stosunek do kolegów i kole żanek wpływa ich płe ć?

13%

38%

46% w dużym stopni

w małym stopniu

płeć nie ma żadnego wpływu

Źródło: Opracowanie własne Pytanie 22: Dotyczyło kontaktów poza szkolnych. Pytanie brzmiało: „czy masz znajomych spoza szkoły?” Na 307 badanych, 300 zaznaczyło, że posiada znajomych spoza szkoły i stanowili oni blisko 98% wszystkich badanych gimnazjalistów. Zaledwie 6 gimnazjalistów ( 2%) odpowiedziało ze nie posiada takowych. Jedna osoba nie udzieliła odpowiedzi na zadane pytanie.

27

Wykres 18. Posiadanie znajomych spoza szkoły

Czy masz znajomych spoza szkoły?

tak

nie


Pytanie 23 dotyczyło uczestnictwa gimnazjalistów w zajęciach poza szkolnych. Pytanie brzmiało: „ czy uczestniczysz w zajęciach poza szkolnych?” Zdecydowana większość badanych, bo aż 70,7% odpowiedziało, że tak. Na „ nie” było zaledwie 26,1%. Jedynie 10 osób, czyli 3,3% badanych nie opowiedziało na to pytanie.

Wykres 19. Uczestnictwo w zajęciach pozaszkolnych

Czy uczestniczysz w zaj ęciach pozaszkolnych?

70%

26%

tak

nie


24. błąd Pytanie 25: dotyczące przynależności do subkultur, niecałe 19% respondentów dało odpowiedź twierdzącą; przy czym badani gimnazjaliści deklarujący przynależność do subkultury, najczęściej identyfikowali się z subkulturami związanymi z klubami sportowymi oraz z tzw. subkulturą EMO.

28

Wykres 20. Przynależność do subkultur

Czy nale żysz do jakiej ś subkultury?

19%

76%

tak

nie

Źródło: Opracowanie własne Pytanie 26. Spośród grupy respondentów nie należących do subkultury, jedynie 11,7% (36 badanych) wyraziło chęć przynależności do jakiejś grupy- najczęściej wymienianym motywem jest tu szeroko pojęta atrakcyjność danej grupy. Ponad ¾ badanych (78,2%) nie wyraża chęci przynależności do żadnej subkultury, co może świadczyć o braku skonkretyzowanych zainteresowań u badanych z jednej strony bądź o ich otwartości na różnego typu poglądy z drugiej. Wykres 21. Chęć należenia do subkultur

Czy chciałby ś/chciałaby ś należeć do jakiej ś subkultury?

12%

78%

tak

nie


29

Pytanie 27:„ czy masz przyjaciół” zdecydowana większość respondentów deklaruje, że ma przyjaciół ( 90,9%), przy czym 49,5% badanych z tej grupy posiada niewielkie grono znajomych. Natomiast niewiele ponad 40% udzieliło odpowiedzi „tak, mam wielu przyjaciół” Tylko 10 osób na 307 badanych zaznaczyło odpowiedź: „nie, nie mam przyjaciół”, stanowili oni 3,3%. Na pytanie 3 osoby nie udzieliły odpowiedzi. Wykres 22. Posiadanie przyjaciół

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

tak, mam dużoprzyjaciół

tak, mam jednegoprzyjaciela/przyjaciółkę

Czy masz przyjaciół?

Źródło: Opracowanie własne Pytanie 28 dotyczące przejawów agresji w środowisku szkolnym, ponad połowa badanych (54, 8%) deklaruje obecność różnego typu przejawów agresji w ich szkołach; sytuację tę ilustruje poniższy wykres: Wykres 23. Obecność przejawów agresji w szkole

0

10

20

30

40

50

60

tak nie


30

Badani, którzy udzielili odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, najczęściej wymieniali różnego typu bijatyki i przepychanki (w tym także spory pomiędzy kibicami), wulgaryzmy oraz wyzwiska. Szczególnie niepokojące były wypowiedzi odnośnie bicia i poniżania słabszych oraz fakt, że wyżej wymienione są opisywane przez badanych jako zjawiska często występujące, traktowane jako ‘normalne’.

Pytanie 29 miało na celu dowiedzenie się, jak wygląda kwestia przejawów agresji w szkole. Pytanie brzmiało: „ Czy uczestniczyłeś/uczestniczyłaś w sytuacjach przemocy, agresji w środowisku szkolnym?”

Tabela 6. Uczestnictwo w sytuacjach przemocy w szkole

tak, byłem/byłam ofiarą agresji, przemocy 7,5%

tak, byłem/byłam agresywny 7,5%

tak, byłem/byłam obserwatorem takich sytuacji 37,1%

nie 41,7% Źródło: Opracowanie własne

Najwięcej badanych, 41,7% odpowiedziało, że „nie”. Drugą najczęściej wybieraną odpowiedzią była „tak, byłem/byłam obserwatorem takich sytuacji” i te odpowiedzi stanowiły ponad 37%. Jedynie 7,5% badanych gimnazjalistów zaznaczyło odpowiedź „tak, byłem/byłam agresywny”. Odpowiedź „tak, byłem/byłam ofiarą agresji, przemocy” zaznaczyło również 7,5% spośród badanych gimnazjalistów.

III. SZKOŁA I EDUKACJA

Pyt.30: Jaki jest Twój stosunek do szkoły?

Możliwe odpowiedzi: % gimnazjalistów udzieliło odpowiedzi na pytanie:

Brak danych:

1. pozytywny 2. raczej

pozytywny 3. obojętny 4. raczej

negatywny 5. negatywny

16 % 40,7% 28,3% 6,8% 6,5%

1,6%

31

Wykres 24. Stosunek do szkoły

Pyt. 30 Jaki jest Twój stosunek do szkoły?

brak danych

pozytywny

negatywny

raczej negatywny

obojętny

raczej pozytywny

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

1 2 3 4 5 6

Odpowiedzi

% b

adan

ych

udzi

eliło

odp

owie

dzi

Źródło: opracowanie własne. Na podstawie wyników badań można wysnuć wniosek, że większość gimnazjalistów ma pozytywny stosunek do szkoły. Kolejno wedle ilości odpowiedzi występuje nastawienie obojętne. Niewielka część badanych określa go jako raczej negatywny lub zupełnie negatywny.

Pyt.31: Jakie cechy według Ciebie powinien posiadać idealny nauczyciel?

Możliwość zaznaczenia więcej niż jednej odpowiedzi:

% gimnazjalistów udzieliło odpowiedzi na pytanie:

Brak danych:

1. powinien być miły, sympatyczny

2. powinien umieć zainteresować przedmiotem

3. powinien mieć dobry kontakt z młodzieżą

4. powinien budzić szacunek, mieć autorytet

5. powinien być wymagający i surowo oceniać

6. powinien sprawiedliwie i obiektywnie oceniać

7. inne…

69,4% tak/ 30%nie 78,2% tak/ 21,2% nie 81,8%tak/ 17% nie 46,9% tak/ 52,4% nie 0,5% tak/ 92,8% nie 61% tak/ 38,1% nie

7%

32

Wykres 25. Cechy idealnego nauczyciela: powinien być miły, sympatyczny

tak

nie

brak danych

0 10 20 30 40 50 60 70

% badanych udzieliło odpowiedzi na pytanie

1

2

3

Odp

owie

dzi

Jakie cechy według Ciebie powinien posiada ć idealny nauczyciel? Powinien by ć miły,

sympatyczny:

Źródło: opracowanie własne. Wykres 26. Cechy idealnego nauczyciela: powinien umieć zainteresować przedmiotem

tak

nie

brak danych

0 20 40 60 80


1

2

3

Odp

owie

dzi

Jakie cechy według Ciebie powinien posiada ć idealny nauczyciel? Powinien umie ć

zainteresowa ć przedmiotem:

Źródło: opracowanie własne.

33

Wykres 27. Cechy idealnego nauczyciela: powinien mieć dobry kontakt z młodzieżą

tak

nie

brak danych

0 20 40 60 80 100

% badanych udzieliło odpowiedzi

1

2

3

Odp

owie

dzi

Jakie cechy według Ciebie powinien posiada ć idealny nauczyciel? Powinien mie ć dobry kontakt

z młodzie żą:

Źródło: opracowanie własne. Wykres 28. Cechy idealnego nauczyciela: powinien budzić szacunek, mieć autorytet

tak

nie

brak danych

0 10 20 30 40 50 60


1

2

3

Odp

owie

dzi

Jakie cechy według Ciebie powinien posiada ć idealny nauczyciel? Powinien budzi ć szcunek, mie ć

autorytet:


34

Wykres 29. Cechy idealnego nauczyciela: powinien być wymagający i surowo oceniać

brak danych

nie

tak

0 20 40 60 80 100


1

2

3

Odp

owie

dzi

Jakie cechy według Ciebie poiwnien posiada ć idealny nauczyciel? Powinien by ć wymagaj ący

i surowo ocenia ć:

Źródło: opracowanie własne. Wykres 30. Cechy idealnego nauczyciela: powinien sprawiedliwie i obiektywnie oceniać

tak

nie

brak danych

0 10 20 30 40 50 60 70


1

2

3

Odp

owie

dzi

Jakie cechy według Ciebie powinien posiada ć idealny nauczyciel? Powinien sprawiedliwie

i obiektywnie ocenia ć:

Źródło: opracowanie własne. W przekonaniu badanych gimnazjalistów dobry nauczyciel to osoba przede wszystkim mająca dobry kontakt z młodzieżą, to również ktoś, kto potrafi zainteresować przedmiotem, potrafiący sprawiedliwie i obiektywnie oceniać. Nauczyciel, który ocenia surowo i jest wymagający nie jest również zbyt mile widziany. Ważne, aby osoba ta była również sympatyczna i miła.

35

Pyt. 32: Czy masz ulubiony przedmiot?


Brak danych:

1. tak – jaki i dlaczego jest Twoim ulubionym?

2. nie

78,5% 20,5%

1.0%

Wykres 31. Ulubiony przedmiot

Czy masz swój ulubiony przedmiot?

78% tak

1% brak danych

21% nie

Źródło: Opracowanie własne. Pyt. 33: Czy jest przedmiot, którego najbardziej nie lubisz?

Możliwe odpowiedzi:


Brak danych:

1. tak –jaki i dlaczego go nie lubisz? 2. nie

74,9% 23,1%

2.0%

36

Wykres 32. Najbardziej nielubiany przedmiot

Czy jest przedmiot, którego najbardziej nie lubisz?

tak

nie

brak danych

0 10 20 30 40 50 60 70 80

1

2

3

Odp

owie

dzi


Źródło: opracowanie własne. Najczęściej wymieniany ulubiony przedmiot wśród 236 respondentów którzy udzielili odpowiedzi to wychowanie fizyczne. (76) Głównymi powodami wyboru był fakt, że nie trzeba się na ten przedmiot uczyć, można się na nim ‘wyżyć’, jest możliwość uprawiania swoich ulubionych sportów podczas tych lekcji, pojawiały się również odpowiedzi takie jak: „można się odprężyć, odpocząć”. Kolejnym ulubionym przedmiotem jest biologia (36 odpowiedzi). W tym przypadku wymienianymi powodami były: zainteresowanie przyrodą, chęć związania swojej przyszłości z tą dziedziną np. zostanie lekarzem łatwość uczenia się tego przedmiotu. ciekawie prowadzone lekcje i interesujące tematy. Na kolejnych miejscach znalazły się: język polski (14), matematyka (14), geografia (9), historia (8), a także niemiecki, WOS, plastyka, chemia, technika. Niektórzy z respondentów wymieniało po kilka przedmiotów. Główne powody, dla których badani lubią dane przedmioty to:

- nauczyciel dobrze prowadzi lekcje - przedmiot jest ciekawy, interesujący - wiedza z danego przedmiotu jest łatwo przyswajalna - zainteresowanie daną tematyką

Warto dodać, że chłopcy najczęściej wybierali w-f, dziewczynki zaś pozostałe, wyżej wymienione przedmioty.

37

Pyt. 34: Dlaczego się uczysz?



Brak danych:

1. lubię dużo wiedzieć

2. chcę dostawać dobre oceny

3. chcę mieć dobrą pracę

4. rodzice mi każą

5. z innych powodów

24,1%tak/ 75,6%nie 40,1%tak/ 59,6%nie 66,8%tak/ 32,9%nie 29%tak/ 70,7% nie 9,1%tak/ 90,6%nie

3%

Zaskakująco duża liczba badanych stwierdza, że uczy się ponieważ lubi dużo wiedzieć. Jest to aż 75,6%. Oceny nie są głównym determinantem zdobywania wiedzy. Bardziej niż one ma znaczenie fakt, że dobre oceny w pewien sposób przekładają się na dalsze etapy edukacji, a w rezultacie ukończenie kształcenia na wyższym poziomie, co pozwala na zdobycie dobrej pracy. Jednocześnie duży odsetek gimnazjalistów uczy się ze względu na presję wywieraną przez rodziców. Inne powody wymieniane jako determinanty uczenia się to zaledwie 31 przykładów. Są one zbliżone. Respondentki wskazywały na chęć dostania się do dobrych liceów, na dobre uczelnie (kilkukrotnie padała deklaracja o chęci studiowania zagranicą) i na wymarzone studia. Równie często padały odpowiedzi, że bez nauki niewiele można osiągnąć w życiu, a wykształcenie umożliwia zdobycie dobrze płatnej pracy i daje poczucie niezależności. Kolejne pojawiające się odpowiedzi to: czerpanie przyjemności z dowiadywania się nowych rzeczy o świecie i zdobywania wiedzy, potrzeba samorealizacji, ambicja, a także ciekawość świata i ludzi. Zdarzały się również pojedyncze stwierdzenia typu „uczę się, bo motywuje mnie uczucie, że jestem lepsza od innych”, „wiedzą można pochwalić się przed kolegami”, a także przekonanie, że nauka to po prostu obowiązek. Większość respondentów płci męskiej stwierdziła, że uczy się ze względu na rodziców. Często pojawiała się odpowiedź, że respondent „uczy się bo musi”, niemal tak samo duża liczba badanych zadeklarowała, że nie uczy się wcale. Wśród innych powodów pojawiała się chęć zdobycia dobrego wykształcenia, nadzieja na lepsze życie, a także pragnienie osiągnięcia czegoś w przyszłości. Rzadziej pojawiały się odpowiedzi: z nudów, dla przyjemności, by rozwijać umysł i „niektóre lekcje są ciekawe”. Najbardziej nielubianymi przedmiotami wymienianymi przez gimnazjalistów okazały się przedmioty ścisłe takie jak matematyka (49 respondentów), fizyka (38), chemia (33). Ale wśród odpowiedzi pojawiały się także historia (26), geografia (12), WOS, angielski, polski, biologia, religia, technika, plastyka, niemiecki. Respondenci podawali kilka przykładów nielubianych przedmiotów. Główne powody antypatii wobec nich to trudności w uczeniu się na dany przedmiot, nudna tematyka, lub trudna. Dużą rolę odgrywał nauczyciel, który jest surowy, lub źle prowadzi lekcje, nie potrafi wytłumaczyć materiału. Nieciekawe są dla respondentów również przedmioty na które trzeb poświecić dużo czasu. Zarówno dziewczęta, jak i chłopcy najczęściej wskazywali przedmioty ścisłe jako te, których nie lubią najbardziej.

38

Pyt. 35: Wybierz prawdziwe dla Ciebie zakończenie zdania: Oceny w szkole…”



Brak danych:

1. są dla mnie ważne ze wszystkich przedmiotów 2. są dla mnie ważne, ale tylko z niektórych przedmiotów 3. raczej nie są dla mnie ważne

55,4% 36,5% 7,2%

1,0%

Wykres 33. „Oceny w szkole...”

1. są dla mnie ważne ze

wszystkich przedmiotów

2. są dla mnie ważne, ale

tylko z niektórych

przedmiotów

3. raczej nie są dla mnie

ważne

4. brak danych

0

10

20

30

40

50

60

% badanych udzieliło

odpowiedzi na pytanie

1 2 3 4

Odpowiedzi

Wybierz prawdziwe dla Ciebie zako ńczenie zdania: "Oceny w szkole...":

Źródło: opracowanie własne. Badani deklarują że ważne są dla nich oceny ze wszystkich przedmiotów, to stwierdzenie pada aż w połowie odpowiedzi. Dla 1/3 badanych oceny są ważne ale tylko z niektórych przedmiotów, można domniemać, że są to najprawdopodobniej przedmioty, które najbardziej lubią bądź wiążą się one z ich zainteresowaniami. Tylko dla 7,2 % respondentów oceny nie mają większego znaczenia. Pyt. 36: Czy rodzice przywiązują dużą wagę do Twoich ocen?



Brak danych:

1. tak 2. nie 3. trudno

powiedzieć

69,1% 7,8% 21,5%

1,6%

39

Wykres 34. Przywiązywanie wagi do ocen przez rodziców

tak

nie

trudno powiedzieć

brak danych

0

10

20

30

40

50

60

70



1 2 3 4

Odpowiedzi

Czy rodzice przywi ązują dużą wagę do Twoich ocen?

Źródło: opracowanie własne. Okazuje się że rodzicie gimnazjalistów przywiązują dużą wagę do ocen uzyskiwanych przez ich dzieci. Osoby które odpowiedziały, że rodzicie nie wykazują takiego zainteresowania było zaledwie 7,8%, a respondentów którzy nie potrafili jednoznacznie tego określić, czyli wybrali opcję „trudno powiedzieć” było 21,5%. Pyt. 37 Jak uczysz się do sprawdzianów/kartkówek/ odpowiedzi ustnych?



Brak danych:

1. systematycznie 2. na ostatnią chwilę 3. inna odpowiedź

18,9% 58,0% 20,2

2,9%

40

Wykres 35. Częstość uczenia się do sprawdzianów/kartkówek/odpowiedzi ustnych

systematycznie

na ostatnią chwilę

inna odpowiedź

brak danych

0 10 20 30 40 50 60


1

2

3

4

Odp

owie

dzi

Jak uczysz si ę do sprawdzianów/kartkówek/odpowiedzi ustnych?

Źródło: opracowanie własne. Zdecydowana większość gimnazjalistów do sprawdzianów, klasówek kartkówek lub odpowiedzi ustnych uczy się „na ostatnią chwilę” Systematyczność deklaruje zaledwie niespełna 19% badanych. Pyt. 38: Z jakich pozaszkolnych źródeł wiedzy korzystasz?


Brak danych:

1. Internet 2. telewizja 3. książki 4. czasopisma 5. radio 6. inne, jakie? 7. nie korzystam

z pozaszkolnych źródeł wiedzy

96,1%tak/ 3,9%nie 52,4%tak/ 47,6%nie 66,4%tak/ 33,6%nie 27,4%tak/ 72,6%nie 16,0%tak/ 84%nie 7,2%tak/ 92%nie 1,0%tak/ 99%nie

Zdecydowana większość bo aż 92% badanych deklaruje że korzysta z pozaszkolnych źródeł wiedzy. Najpopularniejszym źródłem wiedzy okazał się Internet. Na drugim miejscu znalazły się książki, zaraz obok najczęściej wybieraną odpowiedzią okazała się telewizja. Część gimnazjalistów podaje jako źródło wiedzy czasopisma, niewielki odsetek odpowiedzi stanowią zaś takie źródła jak radio. Z innych pozaszkolnych źródeł wiedzy respondenci wskazują na wiedzę bliskich osób, np.: rodziców, są to również koleżanki i koledzy jak i starsi znajomi. Wymieniane są również takie źródła jak encyklopedie, słowniki, zasoby biblioteczne.

41

Pyt. 39: Jak często ściągasz na sprawdzianach?



Brak danych:

1. zawsze 2. zazwyczaj 3. czasami 4. wcale nie ściągam

13,4% 20,8% 54,7% 9,4%

1,6%

Wykres 36. Ściąganie na sprawdzianach Jak cz ęsto ściągasz na sprawdzianach?

5. brak danych

4. w cale nie ściągam

3. czasami

2. zazw yczaj

1. zaw sze

0

10

20

30

40

50

60

1 2 3 4 5

Odpowiedzi

% b

adan

ych

udzi

eliło

odp

owie

dzi n

a

pyta

nie


Połowa z badanych gimnazjalistów deklaruje, że „czasami” ściąga na sprawdzianach. 20,8% respondentów zazwyczaj ściąga. 13,4 % przyznaje się, że robi to zawsze na każdym sprawdzianie. Nie ściąga zaledwie niecałe 10% gimnazjalistów. Pyt. 40: Zaznacz w jakim stopniu zgadzasz się z poniższymi stwierdzeniami: Ściąganie na sprawdzianach jest niemoralne Ściąganie na sprawdzianach jest


1. zdecydowanie się zgadzam

2. nie zgadzam się 3. zgadzam się 4. zdecydowanie się

zgadzam


2. nie zgadzam się 3. zgadzam się

% gimnazjalistów udzieliło odpowiedzi na pytanie: 22,8% 41,0% 27,4% 5,2% 9,8%

Brak danych: 3,6% 2,0%

42

dopuszczalne w wyjątkowych sytuacjach Ściąganie na sprawdzianach jest konieczne ze względu na bardzo rozbudowany program i brak czasu, aby nauczyć się wszystkiego; Osoby podpowiadające powinny ponosić taką samą odpowiedzialność jak osoby ściągające;


1. zdecydowanie się

zgadzam 2. nie zgadzam się 3. zgadzam się 4. zdecydowanie się

zgadzam 1. zdecydowanie się

zgadzam 2. nie zgadzam się 3. zgadzam się 4. zdecydowanie się zgadzam

17,3% 50,5% 20,5% 15,0% 28,3% 34,5% 20,8% 35,8% 30,0% 21,2% 10,4%

1,3% 2,6%

Gimnazjaliści nie mają zdecydowanie przeciwnego zdania jeśli chodzi o ściąganie. Większość respondentów uważa, że jest ono dopuszczalne w przypadku dużej partii materiału do nauczenia, której nie zdążyło się opanować na czas. Pyt. 41: Jak często chodzisz na wagary?



Brak danych:

1. bardzo często (kilka razy w miesiącu)

2. często (kilka razy w semestrze)

3. rzadko (kilka razy w roku)

4. nie chodzę na wagary

3,9% 9,1% 30,6% 55,0%

1,3%

Przeszło polowa badanych deklaruje że nie chodzi na wagary, jest to dość duży udział procentowy. Rzadko, kilka razy w roku na wagary pozwala sobie 30,6% respondentów. Bardzo nieliczna grupa wagaruje kilka razy w semestrze lub miesiącu.

43

Pyt. 42: Dlaczego chodzisz na wagary?



Brak danych:

1. idziemy całą klasą

2. wiem, że będę się dobrze bawić

3. nie lubię chodzić do szkoły

4. nie lubię nauczycieli

5. nie wiem

8,8%tak/ 37,8%nie 52,1% nie dotyczy 13,7%tak/ 31,9%nie 53,1%nie dotyczy 14,7%tak/ 30,9%nie 53,1% nie dotyczy 9,8%tak/ 35,8%nie 53,1% nie dotyczy 11,7%tak 33,9%nie 52,8 nie dotyczy

1,3% 1,3% 1,3% 1,3% 1,6%

Powodem dla których gimnazjaliści wagarują jest przede wszystkim świadomość dobrej zabawy, oraz niechęć do samej szkoły. 11,7% badanych nie potrafiło wskazać konkretnego powodu. Kolejnymi powodami okazały się: niechęć do nauczycieli oraz konformizm wobec grupy w tym wypadku klasy. Pyt. 43: Co robisz na wagarach?



Brak danych:

Pyt. otwarte Zdecydowana większość badanych gimnazjalistów podczas wagarów decyduje się na powrót do domu, gdzie spędzają czas najczęściej przy telewizorze lub komputerze, wielu z nich decyduje się po prostu na sen. Prawie równie dużą grupę stanowią osoby, które w czasie wagarów spotykają się ze swoimi znajomymi i wspólnie spędzają czas na osiedlu (rozmawiając i dobrze się bawiąc) lub w centrum miasta (głównie w centrach handlowych, także w parkach i kinach). Tylko kilku ankietowanych przyznaje się do korzystania z używek w czasie, w którym opuszczają lekcje. Najmniejszą grupę stanowią osoby nie chodzące na wagary w ogóle. Pojedyncze osoby na wagarach zajmują się swoim hobby - malują, grają na gitarze i jeżdżą w skateparkach.

44

Pyt. 44: Czy chodzisz na religię?



Brak danych:

1. tak 2. nie

89,6% 9,4%

1,0%

Wykres 37. Chodzenie na religię

tak

niebrak danych

0102030405060708090



1 2 3

Odpowiedzi

Czy chodzisz na religi ę?

Źródło: opracowanie własne. Zdecydowana większość gimnazjalistów uczęszcza na lekcje religii. Jest to 89% badanych. Pyt. 45: Dlaczego chodzisz na religię?



Brak danych:

1. chcą tego moi rodzice

2. bo jest w środku lekcji i nie mam co robić

3. bo uważam się za osobę wierzącą

4. bo inni chodzą, nie zastanawiam się nad tym

5. inne powody

24,8%tak/ 65,1%nie 7,2%tak/ 83,1%nie 44,3%tak/ 45,9%nie 11,7%tak/ 78,5%nie 13,7% tak/ 76,9%nie

23% 7,2% 7,2% 7,2% 6,8%

45

Najczęstszym powodem uczęszczania na ww. zajęcia wskazywanym przez gimnazjalistów jest odbywanie się religii w środku rozkładu zajęć w danym dniu. Powodem dla którego badani stawiają się na tej lekcji jest również wola rodziców. Aż 44,3% badanych uczęszcza na religię dlatego, że uważa się za osobę wierzącą. 11,7% nie zastanawia się nad powodem lub chodzi dlatego, że reszta klasy również to robi. Inne powody uczęszczania na religię wskazuje 13,7% badanych. Zazwyczaj jest to uczęszczanie na lekcje religii przez wzgląd na bierzmowanie, do którego przystąpienie warunkuje między innymi obecność na tych zajęciach. Część badanych po prostu wierzy w Boga i lubi ten przedmiot. Inne odpowiedzi, takie jak: „bo religia jest ważna w życiu”, „bo lubię” pojawiają się sporadycznie, ale na tyle często, że nie można o nich nie wspomnieć. Kilka osób bierze udział w zajęciach z uwagi na charyzmatycznego nauczyciela i księdza. Jedynie kilka osób nie bierze udziału w tych lekcjach. Pyt. 46: Czy religia powinna być w szkole?



Brak danych:

1. tak 2. nie 3. nie mam

zdania

57,0% 18,6% 23,5%

1,0%

Wykres 39. Religia w szkole

tak

nie

nie mam zdania

brak danych

0

10

20

30

40

50

60



1 2 3 4

Odpowiedzi

Czy religia powinna by ć w szkole?


46

Przeszło połowa badanych respondentów uważa, że religia powinna być w szkole. 23% nie ma zdania na ten temat, zaś 18,6% uważa, że tego przedmiotu w szkole być nie powinno. Pyt. 47: Co Cię najbardziej stresuje w szkole?

Możliwe odpowiedzi: (max.3do wyboru)


Brak danych:

1. klasówki 2. odpowiedź

ustna 3. kartkówki 4. inni

uczniowie 5. niektórzy

nauczyciele 6. nic mnie nie stresuje w szkole 7. inne rzeczy:

40,4% tak/58,3%nie 70,0%tak/ 28,7%nie 25,4%tak/ 73,3%nie 12,7%tak/ 86,0%nie 36,8%tak/ 61,9%nie 11,1%tak/ 87%nie 5,5%tak/ 93,2%nie

1,3% 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%

Zdecydowana większość badanych przyznaje, że istnieją rzeczy w środowisku szkolnym, które powodują u nich stres. Najbardziej stresogennymi bodźcami w szkole okazały się być wszelkie formy sprawdzania wiedzy, szczególnie kartkówki, być może z racji tego, że często są one niezapowiedziane. Duża liczba respondentów przyznała, że stresują ich inni uczniowie. Być może występują pomiędzy nimi jakieś konflikty lub ich zachowanie działa na badanych stresogennie. 47.7 Na pytanie: „Co najbardziej stresuje Cię w szkole?”(kategoria „inne rzeczy” ) większość respondentów odpowiedziała, że albo nauczyciele lub konkretne przedmioty. Część z respondentów wymieniła nauczycieli nawet z imienia i nazwiska. Kilku respondentów w swoich odpowiedziach poruszyło problematykę relacji z rówieśnikami jako czynnika stresogennego. Sporadycznie badani uznali, że wszystko powoduje u nich stres, przy czym nie ma pewności w jakim stopniu odpowiedzi te były przemyślane i rzetelne. Pyt. 48 Czy jest coś, co chciałbyś/chciałabyś zmienić w swojej szkole?

Możliwe odpowiedzi: (max.3)


Brak danych:

1. nie 2. tak-wymień

co:

47,9% 49,8%

2,3%

47

Na pytanie 48 większość respondentów odpowiedziała, że zmieniłoby nauczycieli bądź elementy programu szkolnego (liczbę godzin lekcyjnych, partię materiału, sposób weryfikowania wiedzy). Dużej części respondentów przeszkadzają restrykcyjne zasady jakimi rządzi się szkoła. np.: mundurki. Wykres 40. Co gimnazjaliści chcieliby zmienić w szkole

Czy jest co ś, co chciałby ś zmieni ć w swojej szkole?

brak danych

nietak

0

10

20

30

40

50

60

1 2 3

Odpowiedzi

% b

adan

yc u

dzie

liło o

dpow

iedz

i na

pyt

anie


48

IV. CZAS WOLNY

Pytanie 49: Najczęściej czas wolny spędzasz:

W pytaniu dotyczącym osób z którymi gimnazjaliści spędzają czas wolny, ponad połowa ankietowanych (52,8 %) wskazała na spędzanie go z rówieśnikami. Drugą najczęściej wskazywaną odpowiedzią (21,5 %) była odpowiedź, „Sam/Sama”. Z rodziną czas spędza jedynie 18,5% ankietowanych, natomiast do braku zdania na ten temat przyznało się 2 ankietowanych. 6,5% ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi na pytanie.

Wykres 41. Z kim gimnazjaliści spędzają czas wolny

Zmienna Objaśnienie Ilość

odpowiedzi Procentowy

rozkład 0 1 2 3 4

Brak danych Sam/Sama Z rodziną Z rówieśnikami Nie mam zdania

20 66 57 162 2

6,5 21,5 18,5 52,8 0,6

Łącznie: 307 100%

49

6,50%

21,50%18,50%

52,80%

0,60%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

1. Kw

Brak danych

Sam/Sama

Z rodziną

Z rówieśnikami

Nie mam zdania


Pytanie 50: Miejsce spędzania wolnego czasu

Miejscem w którym najczęściej spędzają wolny czas ankietowani jest dom (30,6%), średnio gimnazjaliści spędzają czas w we wszystkich wymienionych miejscach jednakowo długo (17,6% ankietowanych), obecność na dworze w czasie wolnym deklaruje 15,6% ankietowanych. Nie potrafiło określić się 12,4%, natomiast na pytanie nie odpowiedziało 30 ankietowanych.


odpowiedzi Procentowy rozkład

0 1 2 3 4 5 8 Missing system

brak danych na dworze w domu w publicznych miejscach rozrywki (puby, świetlice itp.) we wszystkich miejscach mniej więcej jednakowo długo trudno mi to określić ? -

30 48 94 24

54

38 18 1

9,8 15,6 30,6 7,8

17,6

12,4 5,9

0,3

Łącznie: 307 100%

50

Wykres 42. Miejsce spędzania wolnego czasu

9,80%

15,60%

30,60%

7,80%

17,60%

12,40%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00% Brak danych

Na dworze

W domu

W publ.msc.roz.

We wszystkichmiejscach jednakowo

Trudno określić


Pytanie 53: Rola komputera i Internetu w życiu

W odpowiedziach na pytanie o rolę komputera i Internetu w życiu można zauważyć, iż jest ona dość spora. Największą ilością wskazań cieszyła się odpowiedź mówiąca o dużej ich roli (32,6%), nieco niżej bo tylko 1,3% mniej plasuje się odpowiedź mówiąca o ich znacznej roli, aczkolwiek o względnej zbędności. Ogromną rolę i niezbędność wskazuje 21,5% ankietowanych. Nieprzywiązywanie szczególnej uwagi deklaruje 8,8% ankietowanych, kompletny brak ich potrzeby 2,3%. Zdania nie potrafiło wskazać 1,3% ankietowanych, siedmioro nie udzieliło odpowiedzi.



rozkład 0 1 2 3 4 5 6

Brak danych ogromną, są dla mnie niezbędne dużą, są bardzo pomocne w wielu dziedzinach znaczną, ale nie niezbędną nie przywiązuję do nich szczególnej uwagi w ogóle ich nie potrzebuję nie wiem, nie mam zdania

7 66 100 96 27 7 4

2,3 21,5 32,6 31,3 8,8 2,3 1,3

Łącznie: 307 100%

51

Wykres 43. Rola komputera i Internetu w życiu gimnazjalisty

2,30%

21,50%

32,60%31,30%

8,80%

2,30%1,30%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

1. Kw

Brak danych

ogromną, są dla mnieniezbędneDużą, sa bardzo pomocne

Znaczną, ale nie niezbędną

Nie przywiązuję do niejszczególnej uwagiw ogóle ich nie potrzebuję

Nie mam zdania


Pytanie 54: Ilość czasu wolnego poświęcana na sport

W pytaniu dotyczącym czasu poświęcanego na sport, największą ilość wskazań padła na średnią ilośc czasu wolnego (29,3%). Dużą część czasu wolnego przeznacza na sport 23,8% ankietowanych, bardzo dużą zaś 20,5%. Tyle samo ankietowanych opowiedziało się za niewielką ilością czasu przeznaczanego na sport. Sportu w ogóle nie uprawia 4,9% ankietowanych. 3 ankietowanych odmówiło odpowiedzi.

Wykres 44. Ilość wolnego czasu poświęcana na sport



rozkład 0 1 2 3 4 5

Brak danych bardzo dużą dużą średnią niewielką w ogóle nie uprawiam sportu

3 63 73 90 63 15

1,0 20,5 23,8 29,3 20,5 4,9

Łącznie: 307 100%

52

1,00%

20,50%23,80%

29,30%

20,50%

4,90%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00% Brak danych

Bardzo dużą

Dużą

Średnią

Niewielką

W ogóle


Pytanie 55: Czy korzystasz z używek?

W pytaniu dotyczącym korzystania z używek, aż 71% ankietowanych zdeklarowało niekorzystanie z nich. Natomiast aż 26,4% gimnazjalistów udzieliło odpowiedzi twierdzącej. Nie odpowiedziało siedmioro ankietowanych.



rozkład 0 1 2

Brak danych Tak Nie

7 81 218

2,3 26,4 71,0

Łącznie: 307 100%

53

Wykres 45. Korzystanie z używek

2,30%

26,40%

71,00%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

Brak danych

Tak

Nie


Pytanie 52: Na którą z form uczestnictwa w kulturze poświęcasz najwięcej wolnego czasu? Wskaż, gdzie najchętniej i jak często wybierasz się w czasie wolnym.

Zmienna 52.1 Kino

Wykres 46. Chodzenie do kina

2,60%1,30%3,90%

31,60%

52,80%

4,60%2,30%1,00%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00% Brak danych

Kilka razy w tygodniu

Raz w tygodniu

Kilka razy w miesiącu

Kilka razy w roku

Raz w roku

Rzadziej niż raz na rok

Wcale




rozkład 0 1 2 3 4 5 6 7

Brak danych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku Raz w roku Rzadziej niż raz na rok Wcale

8 4 12 97 162 14 7 3

2,6 1,3 3,9 31,6 52,8 4,6 2,3 1,0

Łącznie: 307 100%

54

Zmienna 52.2 Teatr

Wykres 47. Chodzenie do teatru

3,60%0,30%0,30%

3,30%

22,10%

17,90%

24,80%27,70%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%Brak danych


Raz w tygodniu


Kilka razy w roku

Raz w roku


Wcale


Zmienna 52.3 Galeria sztuki



rozkład 0 1 2 3 4 5 6 7

Brak danych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku Raz w roku Rzadziej niż raz na rok Wcale

11 1 1 10 68 55 76 85

3,6 0,3 0,3 3,3 22,1 17,9 24,8 27,7

Łącznie: 307 100%



rozkład 0 1 3 4 5 6 7

Brak danych Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku Raz w roku Rzadziej niż raz na rok Wcale

12 2 3 33 29 63 165

3,9 0,7 1,0 10,7 9,4 20,5 53,7

Łącznie: 307 100%

55

Wykres 48. Chodzenie do galerii sztuki

3,90%0,70%1,00%

10,70%9,40%

20,50%

53,70%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00% Brak danych



Kilka razy w roku

Raz w roku


Wcale


Zmienna 52.4 Filharmonia

Wykres 49. Chodzenie do filharmonii

3,90%0,30%0,30%

5,90%7,80%

19,20%

62,50%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00% Brak danych

Raz w tygodniu


Kilka razy w roku

Raz w roku


Wcale


Zmienna 52.5 Muzeum



rozkład 0 2 3 4 5 6 7

Brak danych Raz w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku Raz w roku Rzadziej niż raz na rok Wcale

12 1 1 18 24 59 192

3,9 0,3 0,3 5,9 7,8 19,2 62,5

Łącznie: 307 100%

56

Wykres 50. Chodzenie do muzeum

3,90%

0,30%2,30%

22,10%

16,90%

24,40%

30,00%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%Brak danych



Kilka razy w roku

Raz w roku


Wcale Źródło: Opracowanie własne

Zmienna 52.6 Inne formy



rozkład 0 1 3 4 5 6 7

Brak danych Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku Raz w roku Rzadziej niż raz na rok Wcale

12 1 7 68 52 75 92

3,9 0,3 2,3 22,1 16,9 24,4 30,0

Łącznie: 307 100%



rozkład 0 1 2 3 4 5 6 7 9

Brak danych Kilka razy w tygodniu Raz w tygodniu Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku Raz w roku Rzadziej niż raz na rok Wcale ?

72 55 33 40 39 10 9 48 1

23,5 17,9 10,7 13,0 12,7 3,3 2,9 15,6 0,3%

Łącznie: 307 100%

57

Wykres 51. Inne formy

23,50%

17,90%

10,70%13,00%12,70%

3,30%2,90%

15,60%

0,30%0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

Brak danych


Raz w tygodniu


Kilka razy w roku

Raz w roku


Wcale

?


W pytaniu 52 dotyczącym form spędzania wolnego czasu, największą częstotliwością uczęszczania okazało się kino (52,8% wskazań). W pozostałych opcjach wyboru (teatr (27,7%), galeria sztuki (53,7%), filharmonia (62,5%), muzeum (30%) ) najczęściej wybieranym polem było pole „Wcale”. Jedyną odpowiedzią, gdzie wybór był w miarę zróżnicowany, była odpowiedź dotycząca innych form spędzania wolnego czasu. Pytanie 57: Jaki masz dostęp do używek (papierosy, alkohol, narkotyki)? Czy jesteś w stanie w jakiś sposób je zdobyć?

Zmienna 57.1 Papierosy

58

Wykres 52. Dostęp do papierosów

22,10%

30,90%

11,10%

2,90%4,60%

27,70%

0,30%0,30%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%Brak danych

Tak, bez problemu potrafię je zdobyć

Tak, choć mogę napotkać niewielkie problemy

Raczej tak, choć może to być trudne

Nie mam do nich dostępu

Nie wiem, nigdy się tym nie interesowałem

?

?


Zmienna 57.2 Alkohol



rozkład 0 1 2 3 4 5 8 9

Brak danych Tak, bez problemu potrafię je zdobyć Tak, choć mogę napotkać niewielkie problemy Raczej tak, choć może to być trudne

Nie mam do nich dostępu Nie wiem, nigdy się tym nie interesowałem/-am ? ?

68 95 34 9 14 86 1 1

22,1 30,9 11,1 2,9 4,6 27,7

0,3 0,3

Łącznie: 307 100%

59

Wykres 53. Dostęp do alkoholu

21,20%

26,40%

15,00%

7,20%

4,90%

24,80%

0,30%0,30%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

Brak danych

Tak, bez problemu potrafi ę je zdoby ć

Tak, cho ć mog ę napotka ć niewielkieproblemyRaczej tak, cho ć może to by ć trudne

Nie mam do nich dost ępu

Nie wiem, nigdy si ę tym nie interesowałem


Zmienna 57.3 Narkotyki



rozkład 0 1 2 3 4 5 8 9

Brak danych Tak, bez problemu potrafię je zdobyć Tak, choć mogę napotkać niewielkie problemy Raczej tak, choć może to być trudne Nie mam do nich dostępu Nie wiem, nigdy się tym nie interesowałem/-am ? ?

65 81 46 22 15 76 1 1

21,2 26,4 15,0 7,2 4,9 24,8

0,3 0,3

Łącznie: 307 100%

60

Wykres 54. Dostęp do narkotyków

29,60%

7,20%4,20%4,60%

8,10%

45,30%

0,30%0,70%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

45,00%

50,00%

Brak danych

Tak, bez problemu potrafię je zdobyć

Tak, choć mogę napotkać niewielkie problemy

Raczej tak, choć może to być trudne

Nie mam do nich dostępu

Nie wiem, nigdy się tym nie interesowałem

?

?


W pytaniu dotyczącym dostępu gimnazjalistów do używek można zauważyć, że najmniej problemów sprawiają papierosy (30,9%), a zaraz po nich alkohol (26,4%). Narkotykami natomiast aż 45,3% ankietowanych deklaruje brak zainteresowania dostępem. Pozostałe odpowiedzi uplasowały się na względnie niskim poziomie, w granicach od 2% do 15%.



rozkład 0 1 2 3 4 5 8 9

Brak danych Tak, bez problemu potrafię je zdobyć Tak, choć mogę napotkać niewielkie problemy Raczej tak, choć może to być trudne Nie mam do nich dostępu Nie wiem, nigdy się tym nie interesowałem/-am ? ?

91 22 13 14 25 139

1 2

29,6 7,2 4,2 4,6 8,1 45,3

0,3 0,7

Łącznie: 307 100%

61

V. WARTO ŚCI I UCZUCIA

Pytanie 58. Wybierz trzy najcenniejsze dla Ciebie Wartości

Najczęściej wybieranymi odpowiedziami (pierwsza trójka) były: miłość (175), przyjaźń (164), rodzina (162). Wynika z tego, że najcenniejszymi wartościami dla respondentów są rzeczy powszechnie uważane za najważniejsze i zarazem największe. Najrzadziej wybierano odpowiedzi typu satysfakcja (20), wiara (28) oraz sukces (38), co wskazuje na to, że respondenci nie weszli jeszcze w „dorosłą” fazę życia, nie gonią w wyścigu szczurów, a mała ilość wskazań na wiarę sugeruje niską jej wartość w życiu gimnazjalistów, co zresztą obrazuje także odpowiedź na pytanie dotyczące uczestnictwa religii w szkole.

W odpowiedziach otwartych respondenci wskazali na bardzo szeroki zakres najcenniejszych dla nich wartości, jedynie odpowiedź, „seks” pojawiła się dwukrotnie. W pozostałych odpowiedziach znalazły się:

- sport

- honor

- wiedza

- spokój

- pomoc i wzajemne zrozumienie

- komputer

- nauka

- klub (najprawdopodobniej sportowy)

- ojczyzna

- miasto

- samorealizacja

- wyobraźnia współczucie

- nadzieja

- CS (gra komputerowa “Counter Strike)

Piętnastu respondentów nie udzieliło odpowiedzi.

62

Pytanie 59. Z czego jesteś najbardziej dumny w swoim życiu?

Odpowiedzi na pytanie udzieliło 237 respondentów, liczba dziewcząt przeważała liczbę

chłopców o około 1/10. Udzielone odpowiedzi można podzielić na trzy najczęściej

występujące kategorie:

1. powodem dumy są różnego rodzaju osiągnięcia, zarówno w dziedzinie nauki jak i

zajęć pozaszkolnych. Najczęściej wymieniane są osiągnięcia sportowe, pojawiają się

też sukcesy w zakresie sztuki (rysunek, malarstwo) oraz aktorstwa. Jeśli chodzi o

naukę to powodem do dumy są dobre oceny i uczestnictwo w olimpiadach

naukowych. Takich odpowiedzi udzieliła porównywalna liczba chłopców i dziewcząt.

2. drugim najczęściej wskazywanym powodem do dumy jest rodzina i przyjaciele.

Niektórzy gimnazjaliści konkretyzowali, z którego członka rodziny są najbardziej

dumni, zazwyczaj byli to rodzice, rzadziej rodzeństwo i dalsza rodzina. Warto

zauważyć, że takich odpowiedzi znacznie częściej udzielały dziewczynki niż chłopcy.

3. trzecim pod względem częstości wskazań powodem dumy okazały się cechy

osobowości gimnazjalistów, którzy pisali, że dumni są po prostu “z siebie”. Niektórzy

wymieniali przy tym swoje cechy charakteru i osobowości takie jak szczerość,

optymizm, gotowość do udzielenia pomocy innym czy “bycie porządnym

człowiekiem”.

Rzadziej występującymi odpowiedziami było zdrowie, wiara oraz narodowość. Stosunkowo

niewielu respondentów nie znajduje powodu do dumy (15), jeszcze mniej osób nie wie lub

nigdy się nad tym nie zastanawiało (6).

Pytanie 60. Czy masz jakieś autorytety?

Na pytanie o autorytety twierdząco odpowiedziało 168 respondentów (54,7% badanej

zbiorowości), z czego 2/3 stanowią dziewczęta. Przeczących odpowiedzi udzieliło 129

respondentów(42%), 10 osób nie udzieliło odpowiedzi (3,3%). Uzyskane dane możemy

przyporządkować następującym kategoriom:

1. blisko połowa odpowiedzi wskazuje, że autorytetami są członkowie rodziny, w

większości przypadków rodzice, czasami osoby dalsze (babcia, dziadek, ciocia,

wujek).

63

2. drugą pod względem częstości wskazań jest grupa osób publicznych, znanych i

takich, które osiągnęły sukces. Najczęściej pojawiają się tu piosenkarze, piosenkarki,

aktorzy, aktorki i sportowcy, rzadziej pisarze, poeci czy politycy. Niektórzy

gimnazjaliści podają konkretne przykłady, często pojawia się osoba Michela Jacksona

oraz Boba Marleya.

3. trzecią grupą autorytetów są postaci związane z religią, według części gimnazjalistów

wzorem do naśladowania jest Jezus oraz Jan Paweł II. Równie często gimnazjaliści

odwołują się do osób starszych z ich otoczenia, zazwyczaj są to nauczyciele, trenerzy

oraz drużynowi.

Nielicznie występują odpowiedzi świadczące o tym, że autorytetem są koleżanki lub koledzy,

a także bohaterowie fikcyjni tacy jak Spiderman lub Goku.

Wykres 55. Posiadanie autorytetów

Czy masz jakies autorytety?

4,90%

90,20%

tak

nie


64

Pytanie 61. Jak ważne są dla Ciebie rzeczy materialne?

Na pytanie udzieliło odpowiedzi 293 respondentów, zdecydowana większość z nich (71,7%)

uważa, że rzeczy materialne „są ważne, ale jako środek do dobrego życia, a nie jego cel”.

16,7% przyznaje, że nie przywiązuje specjalnej wagi do rzeczy materialnych, a 1,7% wybrało

odpowiedź „trudno powiedzieć”. Zdecydowana mniejszość respondentów, bo 9,9%

przyznaje, że rzeczy materialne są bardzo ważne, a także, że lubi je gromadzić i otaczać się

nimi.

Wykres 56. Ważność rzeczy materialnych.

Jak wa żne są dla Ciebie rzeczy materialne?

9,80%

68,40%

16% 1,60%bardzo, lubię się nimi otaczać ije gromadzić

są ważne, ale jako środekdobrego życia, a nie jego cel

nie przywiązuję do nichspecjalnej wagi

trudno powiedzieć


Pytanie 62. Czy uważasz się za patriotę?

Na pytanie dotyczące patriotyzmu odpowiedzi udzieliło 282 gimnazjalistów. Najczęściej

wybieraną odpowiedzią było stwierdzenie raczej „tak”, zaznaczone przez 37% respondentów,

a następnie „tak”(22%). Osób, które raczej nie czują się patriotami było 18% i takich, które

zdecydowanie za patriotów się nie uważają było niewiele mniej, czyli 13%. 10% badanych

wybrało odpowiedź trudno powiedzieć. Uzyskane dane ilustruje poniższy wykres.

65

Wykres 57. Bycie patriotą

Pytanie 63. Czy jesteś osobą wierzącą?

Na pytanie „Czy jesteś osobą wierzącą?” udzieliło odpowiedzi 277 respondentów, blisko 2/3

przyznały, że uważają się za osoby wierzące. 13% gimnazjalistów wybrała wariant

przeciwny, a 14% przyznało, że trudno im to określić. Duża częstość wskazań odpowiedzi

twierdzącej nie jest zaskoczeniem, natomiast zadziwiać może fakt, że 13% gimnazjalistów

jest w stanie uznać się za osoby niewierzące, co jest dość poważną deklaracją biorąc pod

uwagę wiek badanych. Uzyskane dane ilustruje poniższy wykres:

66

Wykres 58. Bycie osobą wierzącą

Pytanie 64. Czy jeśli mógłbyś, to chciałbyś żyć w innym państwie? W jakim?

Twierdzącej odpowiedzi na pytanie udzieliło 162 respondentów (co stanowi 52,8% badanej

zbiorowości), 139 badanych(45,3%) zaprzeczyło chęci skorzystania z możliwości mieszkania

w innym kraju niż Polska, natomiast 6 osób (2%) nie udzieliło odpowiedzi. Blisko połowa

gimnazjalistów państwo, w którym chcieliby mieszkać zlokalizowała w Ameryce,

zdecydowanie najczęściej były to Stany Zjednoczone, kilkukrotnie Kanada. Drugie miejsce

co do częstości wskazań zajęły kraje europejskie, zdecydowanymi faworytami są Niemcy i

Wielka Brytania. Kolejno popularnymi wskazaniami była także Holandia, Francja i

Hiszpania. Jedynie 6 osób odpowiedziało, że chciałoby mieszkać w jednym z państw

azjatyckich (Japonia 5, Chiny 1) oraz 1 osoba chciałaby mieszkać w Afryce (RPA).

Gimnazjaliści niekiedy tłumaczyli swoje wybory zamożnością, dobrobytem i potęgą

wskazywanych państw, niektórzy pisali po prostu, że chcieliby mieszkać gdzieś, “gdzie żyje

się dostatnio”. Analizując, które kraje cieszyły się największą popularnością możemy

wnioskować, że właśnie takimi cechami kierowali się gimnazjaliści przy odpowiedzi na to

pytanie.

Pytanie 65. Czy interesujesz się polityką?

Na pytanie o zainteresowanie polityką odpowiedziało 304 gimnazjalistów. Najczęściej

wybieraną odpowiedzią był wariant „wcale”, który zaznaczyło 40% respondentów, niewiele

mniej wskazań uzyskała odpowiedź, „w małym stopniu”, bo 38%. Natomiast 16% badanych

przyznało, że interesuje się polityką, ale tylko w umiarkowanym stopniu. Zdecydowana

67

mniejszość gimnazjalistów, bo zaledwie 6% wybrała odpowiedź „tak” jako najlepiej

odpowiadającą.

Wykres 59. Zainteresowanie polityką

Pytanie 66. Zaznacz jak silnie odczuwasz stres związany z daną dziedziną życia.

Odpowiedzi gimnazjalistów były dość zróżnicowane i nie pozwoliły na jednoznaczne

wyłonienie dziedziny życia, która najbardziej ich stresuje. Ze względu na konstrukcję pytania

uzyskane informacje można pogrupować w następujące kategorie:

1) w kategorii „szkoła” wystąpił najmniejszy odsetek badanych, którzy wybrali

odpowiedź wcale (11%), co świadczy o tym, że to edukacja i sprawy z nią związane

takie jak kartkówki, sprawdziany i inne formy oceniania w mniejszym lub większym

stopniu stresuje największy odsetek gimnazjalistów, bo aż 89%. Odpowiedzi w małym

stopniu i w dużym stopniu cieszyły się podobną popularnością, odpowiednio 23% i

27%. Największa część gimnazjalistów uznała, że szkoła stresuje ich umiarkowanie co

dało 39%.

2) W kategorii „życie pozaszkolne” wystąpił najmniejszy odsetek odpowiedzi „w dużym

stopniu” (12%). Na następnym miejscu pod względem częstości wskazań znalazł się

wariant mówiący o tym, że życie pozaszkolne stresuje gimnazjalistów w

68

umiarkowanym stopniu. Zaledwie o 5% różniły się wyniki odpowiedzi „w małym

stopniu” i „wcale”, które uzyskały odpowiednio 33% i 38%.

3) Relacje z rówieśnikami wcale nie stresują 38% badanych, co potwierdza wcześniej

wyciągnięte wnioski na temat relacji gimnazjalistów z rówieśnikami, które w

zdecydowanej większości można uznać za pozytywne. Nawiązując do tego 32%

badanych orzekła, że relacje rówieśnicze stresują ich w małym stopniu. 16%

gimnazjalistów oceniło, że kontakty z rówieśnikami to umiarkowane źródło stresu, a

jedynie 14%, że te kontakty te są poważnymi stresorami w ich życiu, czyli stresują ich

w dużym stopniu.

4) W kategorii agresja, przemoc odpowiedzi „wcale” i „w dużym stopniu”

uzyskały taką samą liczbę wskazań, czyli po 30%, co wydaje się być

zaskakujące ze względu na przeciwstawność wyżej wymienionych wariantów.

18% badanych umiarkowanie stresuje zjawisko przemocy i agresji, a 29%

respondentów uznało, że jest ono dla nich mało stresujące.

Wykres 60. Odczuwanie stresu z daną dziedziną życia


Pragnąc podsumować część naszego badania dotyczącą uczuć, wartości, obaw i

światopoglądu można wyciągnąć następujące wnioski:

69

1. najcenniejszymi wartościami dla gimnazjalistów są miłość, przyjaźń i rodzina,

najrzadziej wybieranymi były satysfakcja, wiara i sukces,

2. dumą gimnazjalistów są przede wszystkim różnego rodzaju osiągnięcia w zakresie

samodoskonalenia siebie i rozwoju swoich zainteresowań, a także sukcesy odnoszone

w szkole i dziedzinach z nią związanych. Powodem do dumy znacznej części

badanych są także członkowie rodziny, najczęściej rodzice. Duża część

gimnazjalistów przyznaje, że dumni są po prostu „z siebie”, swojego charakteru i cech

osobowości.

3. zaskakiwać może fakt, ze blisko połowa gimnazjalistów za swoje autorytety uważa

osoby z najbliższego otoczenia, najczęściej rodziców. Dużym poważaniem cieszą się

również ludzie, którzy odnieśli sukces, czyli przede wszystkim sportowcy i osoby

publiczne, takie jak piosenkarze i aktorzy. Trzecią grupą uznawaną za autorytet przez

gimnazjalistów są postaci związane z religią, takie jak Jezus i Jan Paweł II.

4. zdecydowana większość gimnazjalistów przyznaje, że przywiązuje dużą wagę do

rzeczy materialnych, jednak ze względu na to, że są one środkiem do dobrego życia, a

nie jego celem samym w sobie.

5. ponad połowa badanych uznaje siebie za patriotów (odpowiedzi „tak” i „raczej tak”

stanowią 57%) co może wywoływać zdumienie, biorąc pod uwagę fakt, że również

ponad połowa z nich chciałaby żyć w innym kraju niż Polska, gimnazjaliści proszeni o

podanie konkretnego przykładu najczęściej wybierali Stany Zjednoczone, a także

Niemcy i Wielką Brytanię. Analizując ogół odpowiedzi gimnazjalistów można

przypuszczać, że przy wyborze alternatywnego miejsca zamieszkania kierowali się oni

poziomem rozwoju gospodarczego i zamożnością wskazywanego państwa.

6. blisko 2/3 respondentów uważa siebie za osoby wierzące, warto zauważyć, że 13%

badanych zdecydowanie określa się jako osoby niewierzące

7. zainteresowanie polityką wśród gimnazjalistów jest dość nikłe, aż 40% badanych

przyznaje, że kwestie polityczne nie interesują ich wcale, niewielu mniej badanych

(38%) ocenia, że ich zainteresowanie polityką jest małe

8. na pytanie o stres związany z różnymi dziedzinami życia gimnazjalistów odpowiedzi

były bardzo zróżnicowane. Jedynie 11% badanych uznała, że szkoła nie jest dla nich

źródłem żadnego stresu, poważnym stersorem dla niewielkiej liczby respondentów

jest życie pozaszkolne i relacje rówieśnicze. Zaskakujący może być fakt, że jeśli

chodzi o agresję i przemoc to odpowiedzi przeciwstawne zaznaczył taki sam procent

badanych.

70

VI. ASPIRACJE I PLANY NA PRZYSZŁO ŚĆ

Ten dział naszego kwestionariusza zamieściliśmy, aby dowiedzieć się czego nasi respondenci oczekują od przyszłości, czy mają już jakieś dalsze plany związane nie tylko z edukacją, ale także z ich prywatnym życiem. Chcieliśmy również odkryć jak badani widzieliby świat w przyszłości i jak bardzo w chwili obecnej czują się dorośli i dojrzali. Oto jakie osiągnęliśmy wyniki:

Pytanie 67: o to czy gimnazjaliści wiedzą już kim chcieliby zostać w przyszłości 52, 4 % respondentów odpowiedziało, że tak. Zdecydowana większość gimnazjalistów zapytana o to, kim chciałaby zostać w przyszłości wiązała swoją karierę zawodową z zawodami artystycznymi, związanymi ze sztuką lub z mediami. Najbardziej popularnymi zawodami wśród tej kategorii są: aktorka, fotograf, profesje pokrewne z muzyką lub dziennikarstwem.

W najczęściej pojawiających się odpowiedziach można również wyodrębnić grupę osób, które są zainteresowane zdobyciem takich zawodów jak fryzjer, masażysta, mechanik samochodowy, pracownik ochrony, robotnik.

Niemal tak samo duża liczba respondentów jest zainteresowana zawodami związanymi z medycyną. Pojawiają się dokładnie sprecyzowane odpowiedzi np.: chirurg, stomatolog, jednak większość z tej części badanych ujmuje sprawę raczej ogólnie: „chciałbym zostać lekarzem” bez większego nacisku na to, jakiej specjalizacji.

Popularnymi zawodami są także: weterynarz, psycholog. W następnej kolejności pojawiają się zawody związane z prawem – adwokat, prawnik. Są one równie popularne jak wcześniej wymieniona weterynaria. Wymieniane, aczkolwiek nie z taką częstotliwością jakiej można by było się spodziewać są zawody związane z przemysłem informatycznym, np.: informatyk, programista, grafik komputerowy. Niewielka ilość przebadanych gimnazjalistów wiąże swoją przyszłość ściśle ze sportem. W porównaniu chociażby do zawodów związanych z prawem, ilość deklarująca, że chciałaby zostać tu cytat: „piłkarzem”, „koszykarką” czy „trenerem” jest zdecydowanie niewielka. Podobna sytuacja występuje w przypadku osób, które chciałyby związać swoją przyszłość z pracą w systemie oświaty, czyli zostać nauczycielami lub pedagogami.

Najrzadziej pojawiają się tzw. wolne zawody typu tłumacz, ekonomista, architekt, biolog, pilot samolotu, archeolog, inżynier. Równie mało przebadanych chciałoby posiadać własne przedsiębiorstwo.

Pojawiają się, aczkolwiek rzadko plany związane z wojskiem czy rolnictwem. Jednak jest to bardzo mała liczba osób, które takowe plany na przyszłości snują.

71

Wykres 61. Kim gimnazjaliści chcieliby zostać w przyszłości


Pytanie 68 dotyczące oczekiwań wobec przyszłości: 29% pytanych udzieliła na to pytanie odpowiedzi przeczącej, czyli nie wiedzieli kim chcieliby zostać w przyszłości. Natomiast 10% badanych stwierdzała, że się nad tym nie zastanawiała. Z tych odpowiedzi można stwierdzić, że niedużo ponad połowa badanych ma sprecyzowane plany, co do tego kim chcą być w przyszłości, ale także znaczna ilość gimnazjalistów nie wie tego lub się nad tym nie zastanawia.

Ponad 49% gimnazjalistów stwierdziło, że mają jakieś własne oczekiwania wobec przyszłości. Zdecydowana większość z nich zaznacza, że priorytetem jest dla nich zdobycie dobrze płatnej pracy, takiej która zapewni godziwy byt. W związku z pracą ważnymi aspektami są pasje oraz zainteresowania, „robienie czegoś co się lubi” i uzyskiwanie za to wynagrodzenia. Pojawiają się odpowiedzi stawiające wartość wynagrodzenia na pierwszym miejscu. Dobra płaca wiąże się z zapewnieniem bytu rodzinie, spełnianiem swoich marzeń: np.: egzotyczne podróże, kupno drogich przedmiotów, egzystowanie na wysokim poziomie.

Równie ważne jak dobrze płatne stanowisko jest założenie szczęśliwej rodziny lub znalezienie partnera. Niektórzy badani jasno precyzują, że ma być atrakcyjna/przystojny i mieć wysoki status materialny, jednak takie odpowiedzi pojawiają się rzadko, większa uwaga skupia się na tym, aby życie rodzinne było udane. Duża część respondentów po prostu stwierdza, że pragnie być szczęśliwym człowiekiem bez podawania konkretnych wytycznych spełniających ten warunek.

Bardzo ważną rolę pełnią oczekiwania odnośnie edukacji – dostania się do wymarzonego liceum, uczelni lub zdobycie zawodu, który ściśle jest związany z pasją, hobby. Niektórzy wiążą swoje plany z działalnością naukową lub sportem albo robieniem kariery np.: muzycznej czy prawniczej. Pojawiają się też bardzo oryginalne oczekiwania: np.: w przypadku chłopców - wystąpienie w reklamie ze znanym piłkarzem, lub w przypadku

72

dziewcząt – posiadanie własnego teatru. Warto również zaznaczyć że część z gimnazjalistów nie ma konkretnych oczekiwań wobec przyszłości, lub określają swoje oczekiwania jako nadzieję na osiągnięcie obranych celów.

Po raz kolejny aż 45% badanych odpowiedziała na to pytanie przecząco, a 5% nie udzieliło odpowiedzi wcale. Oznacza to , że znów wśród badanej przez nas populacji połowa respondentów ma oczekiwania wobec przyszłości, a druga połowa ich nie ma.

Wykres 62. Oczekiwanie wobec przyszłości


Pytanie 69 dotyczące tego, czy gimnazjaliści mają już dalsze plany edukacyjne odpowiedzi respondentów rozkładały się następująco: ponad 52% z nich odpowiedziało, że ma dalsze plany edukacyjne. Większość badanych planuje kontynuować naukę w liceum. Przeważają licea ogólnokształcące, zwłaszcza: I LO, III LO, XXVI LO i IV LO. Jeśli chodzi o studia, najpopularniejsze okazały się kierunki: aktorstwo, dziennikarstwo, ekonomia, medycyna i psychologia. Część respondentów nie planuje studiów wyższych, chce iść do technikum. Na przykład: hotelarskiego, gastronomicznego i leśnego. Zdecydowana mniejszość wiąże swoją przyszłość z politechniką łódzką.

20,8% udzieliło odpowiedzi przeczącej, co do planów edukacyjnych, natomiast 22,8% stwierdziło, że nie zastanawiali się nad tym. Około 4% badanych nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Podsumowując możemy powiedzieć, że po raz kolejny podobna ilość naszych badanych opowiada się po dwóch przeciwnych stronach, jednak tym razem szala nieznacznie przechyla się na rzecz tych, którzy mają dalsze plany edukacyjne.

73

Wykres 63. Dalsze plany edukacyjne


Pytanie 70 dotyczyło poczucia dojrzałości wśród gimnazjalistów: aż 58% przebadanych osób stwierdziło, że czują się dojrzali. Ponad 10% udzieliło odpowiedzi przeczącej, natomiast 29% respondentów zaznaczyło odpowiedź „nie wiem”. Możemy stwierdzić, że nasi badani w większości czują się dojrzali, są jednak wśród nich i tacy, którzy albo się tak nie czują, albo do końca nie wiedzą co to oznacza.

Wykres 64. Poczucie dojrzałości


Pytanie 70 o cechy charakteru będące przejawem dorosłości 60,6% gimnazjalistów stwierdziło, że są takie cechy i potrafiło je wymienić. Najczęściej powtarzającą się odpowiedzią była odpowiedzialność, zaradność, rozwagę. Część badanych odpowiedziała na pytanie merytorycznie nie poprawnie. Nie zrozumieli oni pytania, bądź nie potraktowali go

74

poważnie. Prócz powyższych przykładów, pojawiły się jeszcze: uczynność, uczciwość, powaga, dojrzałość, kultura osobista, pewność siebie i inne.

35% badanych uważało, że nie ma takich cech charakteru, które wydają im się przejawem dorosłości. Około 4% nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

Wykres 65. Cechy charakteru będące przejawem dorosłości


Pytanie 71 o to jak duży wpływ mają na gimnazjalistów aspiracje rodziców 39% osób odpowiedziało, że jest on średni, czyli nie odczuwają na sobie zbyt dużej presji rodziców. Jednak odpowiedzi duży i bardzo duży zaznaczało właściwie tyle samo respondentów(w sumie 39%), co oznaczałoby, że praktycznie taka sama ilość badanych mocno odczuwa na sobie wpływ aspiracji rodziców. Zaledwie 17% uważa ten wpływ za mały lub bardzo mały. Z tego zestawienia wynika jasno, że nadal wielu rodziców przelewa swoje aspiracje na dzieci, które odczuwają tą presję i są jej jak najbardziej świadomi.

Wykres 70

75

. Wpływ aspiracji rodziców na gimnazjalistę


Z odpowiedzi na pytania otwarte w tym dziale naszego kwestionariusza wynika, że na pytanie 73 o to jak według Ciebie będzie wyglądał świat w przyszłości gimnazjaliści udzielili bardzo dużo odpowiedzi, które jednak zazwyczaj ograniczały się do jednego, dwóch zdań. Generalnie nastąpiła bardzo silna polaryzacja opinii: młodzież albo postrzega przyszłość w niezwykle czarnych barwach albo daje wyraz myśleniu optymistycznemu – przy czym to pierwsze nastawienie zdecydowanie dominuje nad tym drugim. Jednocześnie pewna grupa osób podkreśla, że nic się nie zmieni lub daje wyraz przekonaniu, że zmiany nastąpią, ale nie potrafi powiedzieć jaki będą miały charakter – pozytywny czy negatywny. Jednak najwięcej osób nie wyraża swojego zdania co do przyszłości, ograniczając się do stwierdzeń: „nie wiem”, „nie mam pojęcia”, „nie zastanawiałam się nad tym” etc.

Dwie kategorie myślowe są w odpowiedziach gimnazjalistów najbardziej obecne, są wymieniane w około 1/3 odpowiedzi. Pierwszą z nich jest postęp związany z technologią. Gimnazjaliści wyrażają przekonanie, że świat będzie coraz bardziej stechnologizowany, komputery i maszyny będą coraz bardziej obecne w naszym życiu, co dla jednych wiąże się z pozytywnym unowocześnieniem świata, a w drugich budzi pewną obawę – czy technologia nie zawładnie naszym życiem?

Drugą kategorią, często powiązaną z pierwszą, jest ekologia. Gimnazjaliści wyrażają przekonanie, że człowiek zagraża naturze, a świat jest zanieczyszczony, co w naturalny sposób wiążą z postępem technologicznym (więcej samochodów, śmieci, zanieczyszczone powietrze). Jednocześnie ta sama technologia spowoduje, że świat będzie bardziej ‘ekologiczny’, bo będą nowe samochody, komputery, zdrowszy styl życia. Poza tym technologia pozwoli nam na podróże w Układzie Słonecznym, a jeden respondent wyraża nawet przekonanie, że technologia wytworzy nowe formy komunikacji np. telepatię lub teleportację.

76

Jednocześnie z odpowiedzi wyłania się traumatyczny obraz nadchodzących relacji międzyludzkich – problemy dzisiejsze znacznie się wyostrzą. Będzie więcej rozwodów, mniej prawdziwych emocji, życie będzie „jeszcze szybsze”, problemy z nałogami pogłębią się, a ludzie będą wciąż ogłupiani przez media. Świat będzie bardziej agresywny, zarówno na poziomie relacji międzynarodowych, jak i międzyludzkich. Postępować będzie zanik autorytetów. Kilkakrotnie w odpowiedziach pojawia się sformułowanie „ludzie się wyniszczą”.

Trzeba zauważyć, że w tym czarnym obrazie pojawiają się drobne wyłomy – gdzieniegdzie jakiś gimnazjalista wyraża swoją wiarę w człowieka, jego zdolność do zmieniania świata na lepsze czy możliwość realizacji własnych marzeń.

Na koniec na uwagę zasługuje fakt, że współczesny gimnazjalista jest pod dość silnym wpływem środków masowego przekazu. Wniosek ten można wysnuć z faktu niezwykłego podkreślania przez młodzież problemów ekologicznych, które przecież nie zmieniły się na tyle by sami badani mogli je zauważyć w ciągu swojego życia(a jeśli tak to zdecydowanie pozytywnie). Poza tym dziesięciokrotnie swoje przewidywania gimnazjaliści oparli na popularnym ostatnio filmie katastroficznym „2012”, który jest obecnie wyświetlany na ekranach kin i w sugestywny sposób opowiada o zagładzie ludzkiej cywilizacji z powodu roztopienia się lodowców.

Na pytanie 74 dotyczące tego czy na koniec chciałbyś/ chciałabyś jeszcze coś dodać od siebie lub uzupełnić swoje wypowiedzi na temat tego, jaki jest współczesny gimnazjalista, jakie ma aspiracje, potrzeby i problemy, gimnazjaliści nielicznie udzielili odpowiedzi, a może należałoby napisać, że nie mieli zbyt wiele do dodania (kilka osób podkreśliło, że ankieta była zbyt długa – można więc przypuścić, że byli zmęczeni).

W większości przypadków gimnazjaliści krytycznie oceniają własne środowisko. Podkreślają, że gimnazjaliści mają problem z własną dojrzałością, bywają agresywni oraz wulgarni, bardzo podkreślany jest problem z używkami. Jednocześnie gimnazjaliści mocno odczuwają na sobie presję zewnętrzną – zarówno ze strony środowiska rówieśniczego, jak i rodzicielskiego czy nauczycielskiego. Wyraźnie widać, że wymagania świata dorosłych są dla nich ciężarem. Gimnazjaliści stresują się własnym wyglądem i tym, czy zostaną zaakceptowani. Wszystko to powoduje, że gimnazjalista pragnie być sobą, chce być doceniany i akceptowany.

Kilka osób uznało ankietę za „miłą”, wyraziło swoją aprobatę wobec niej, czyżby taka forma zainteresowania sprawami gimnazjalisty była dla nich czymś nowym, ale przy tym godnym uznania?

77

7. PODSUMOWANIE- WNIOSKI KO ŃCOWE

Jaki więc obraz gimnazjalisty wyłania się z naszych badań? Przede wszystkim

gimnazjalista to człowiek podobny do nas samych. Jego wartości, problemy, sposób widzenia

rzeczywistości i plany na przyszłość pozwalają przypuszczać, że obecne pokolenie

gimnazjalistów raczej nie przewartościowuje polskiego społeczeństwa, ale je utrwali. Na

podstawie badań nie ma podstaw, by stwierdzić, że gimnazjalista wyraźnie odgradza się od

starszych i myśli kategoriami „ja i świat dorosłych”. Widać to na przykładzie subkultur –

tylko 1/5 gimnazjalistów przyznała, że do jakiejś należy, na podstawie czego można

domniemywać, iż potrzeba silnych identyfikacji zewnętrznych nie jest wśród młodych ludzi

znacząca. Powoli za to odczuwa dylematy dorosłości – odpowiedzialność, ciężary materialne,

kruchość poczucia szczęścia i stabilności. I choć gimnazjaliści deklarują, że raczej nie

interesują się polityką, to jednak problemy współczesnego świata również nie są im obce:

ekologia, , gwałtowny rozwój technologiczno – naukowy, atrofia więzi międzyludzkich etc.

Przede wszystkim trzeba jednak powiedzieć, że gimnazjalista to swoisty homo

familiaris, istota rodzinna. Przeważająca większość gimnazjalistów uznała swoje relacje z

rodzicami za dobre, w przebadanej przez nas próbie rodziny rozbite czy niepełne nie

stanowiły znaczącego odsetka. Trzy – czwarte gimnazjalistów często spędza czas i rozmawia

z rodzicami, co przekłada się na to, że ponad połowa z nich czuje własną podmiotowość w

domu: jest traktowana jak osoba odpowiedzialna, a jej zdanie ma wpływ na ogólne, rodzinne

decyzje. Widać wyraźnie, że przez to gimnazjaliści czują się dojrzalsi. Wszystkie te fakty

składają się na fakt zasadniczy: rodzina w świecie wartości gimnazjalisty zajmuje zasadnicze

miejsce – jest dla niego wśród deklarowanych trzech najważniejszych wartości życiowych,

ale też źródłem dumy, autorytetu i wzorów do naśladowania. W świecie zagubionej

community – z czego gimnazjaliści zdają sobie sprawę i może tu leżą przyczyny takich opinii

- takie deklaracje brzmią budująco, ale są też dla wszystkich rodziców i opiekunów wielką

odpowiedzialnością.

Relacje gimnazjalistów z rówieśnikami kształtują się nawet lepiej niż z rodzicami, co

może nie jest już tak zaskakujące, ale jednak budzi pewną konsternację, szczególnie w

świetle dwóch faktów: krytycznej oceny samych siebie jako pewnej społecznej kategorii ludzi

(„gimnazjaliści o gimnazjalistach”) oraz dużej skali zjawisk brutalności i wulgaryzmu wśród

gimnazjalistów. Co więcej, na charakter relacji z rówieśnikiem u gimnazjalisty w ponad

połowie przypadków nie ma wpływu płeć – gimnazjalista często tak samo dobrze czuje się w

towarzystwie osób swojej płci czy płci przeciwnej. Gimnazjaliści sami wyrażają duże

zaniepokojenie problemem powszechności używek w swoim otoczeniu, jednak w badanej

78

przez nas grupie, choć dostęp do nich nie jest szczególnie trudny, większość nie deklarowała

problemu z używkami, a jeśli nawet to dominowały papierosy i alkohol, problem narkotyków

był marginalny. Na pewno jednak nasze badanie nie jest asumptem do lekceważenia tego

tematu.

Ciekawy jest stosunek gimnazjalisty do szkoły: połowa badanych deklaruje, że

pozytywny, kolejne 30% posiada taki stosunek obojętny. Kiedy jednak pytaliśmy

gimnazjalistów, dlaczego się uczą, ponad połowa z nich odpowiedziała, że dla zdobycia

dobrej pracy, druga odpowiedzią była chęć posiadania dobrych ocen. Poza tym dla połowy

gimnazjalistów ważne są oceny z wszystkich przedmiotów. To pokazuje, że dla gimnazjalisty

w myśleniu o szkole na plan pierwszy wysuwa się sama edukacja. Szkoła nie jest (a na pewno

nie tylko) przykrym obowiązkiem czy rutynowym miejscem rówieśniczych spotkań, ale

miejscem nauki. Uczniowie gimnazjum potrafią wskazać, które przedmioty lubią, a których

nie i dlaczego, przy czym najbardziej premiują te lekcje, które nauczyciel dobrze prowadzi i

które są interesujące. Stres w swoim życiu najbardziej łączą nie z presją rówieśniczą czy

agresją i przemocą, ale z nauką: kartkówkami, klasówkami, odpytywaniem. Dlatego też

idealny nauczyciel powinien dobrze rozumieć ucznia, potrafić zainteresować przedmiotem i

sprawiedliwie oceniać. Być może na taki stan rzeczy ma wpływ duże zainteresowanie

wynikami szkolnymi ze strony rodziców, być może ambicje samych gimnazjalistów, obie te

kategorie pojawiają się w odpowiedziach. Moglibyśmy podsumować to stwierdzeniem, że

takie wyniki dobrze rokują budowie polskiego społeczeństwa wiedzy, gdyby nie fakt, że w

drodze po dobre oceny gimnazjalista nie waha się ściągać. Nie tylko przytłaczająca większość

gimnazjalistów deklaruje, że ściąga, ale 3/4 z nich znajduję dla tego usprawiedliwienie.

Niestety i w tym gimnazjaliści są do nas podobni – w skłonności do oszukiwania.

Jeśli chodzi o czas wolny młodych ludzi to często jest on spędzany w gronie

rówieśniczym, ale także rodzinnym. Gimnazjaliści najczęściej chodzą do kina, ale zdarza się,

że sięgają po książkę lub idą do teatru. Bardzo rzadko korzystają z wyrafinowanych form

spędzania wolnego czasu jak wernisaże, wizyty w muzeum czy koncerty filharmoniczne, ale

tak też zachowuje się ogół społeczeństwa. Dużo czasu spędzają oglądając telewizje (wspólnie

z rodziną właśnie) i korzystając z Internetu. Po przestrzeni tego ostatniego swobodnie się

poruszają, traktując go jako równoprawne źródło wiedzy.

Obok rodziny, dwie najcenniejsze wartości w życiu gimnazjalistów to miłość i przyjaźń. Takie intuicje są jak najbardziej zgodne z powszechnymi przekonaniami. Blisko połowa wskazań gimnazjalistów na autorytety to członkowie rodziny, poza tym pojawiają się osoby publiczne, które tak czy inaczej osiągnęły sukces oraz autorytety religijne.

79

Jeśli chodzi o wiarę to 73% młodych ludzi zadeklarowało się jako osoby wierzące, ale

jednocześnie swoje uczęszczanie na religię w szkole wiarą uzasadniło tylko połowa

gimnazjalistów. Inne motywy, które się pojawiały to uczęszczanie na religię, ponieważ tego

chcą rodzice i chodzenie bezrefleksyjne, bez zastanawiania się nad tym. Widać jednak, że

spór o religię w szkole nie porusza samych młodych ludzi, którzy w ponad połowie

przypadków uznali, że powinna pozostać w szkole, a w jednej – czwartej nie mają na ten

temat zdania. Sześćdziesiąt procent gimnazjalistów zadeklarowało swój patriotyzm, ale

jednocześnie połowa respondentów zaznaczyła, że gdyby mieli taką możliwość to chcieliby

żyć w innym, przeważnie bogatszym kraju. To jeszcze raz obrazuje nam, że Polak jest

patriotą zarówno w kraju, jak i na obczyźnie.

Połowa gimnazjalistów ma jakieś oczekiwania wobec przyszłości, dalsze plany

edukacyjne i potrafi określić, kim chciałaby zostać w przyszłości. Można uznać, że te cechy

są ze sobą skorelowane. W 80% przypadków gimnazjaliści wskazywali, że aspiracje

rodziców, w taki czy inny sposób mają wpływ na nich samych. W swoich przewidywaniach

dotyczących przyszłości gimnazjaliści są wyjątkowymi pesymistami. Obawiają się, że świat

ulegnie ekologicznej katastrofie, a rozwój technologii nas przerośnie i nad nami zapanuje. Na

pewno opinie te należy wziąć w cudzysłów, ale widać wyraźne gimnazjalne czarnowidztwo.

Na zakończenie trzeba powiedzieć, że gimnazjaliści odczuwają presję świata

zewnętrznego – zarówno rówieśników, jak i dorosłych. To powoduje, że pragną akceptacji,

która pozwoli im zachować siebie. Jednocześnie gimnazjalistom nie brakuje ambicji ani zasad

obecnych w naszym świecie. Gimnazjaliści nie są tacy źli, jak nam się czasem wydaje

i zasługują na zaufanie, którego od nas, dorosłych, oczekują. Spróbujmy ich nie zawieść.

80

BIBLIOGRAFIA

Pozycje książkowe:

1. Z. Skorny, Proces socjalizacji dzieci i młodzieży, Warszawa 1998 2. M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską, Impuls, Kraków 1997 3. S. Nowak, Metodologia badań socjologicznych, PWN, Warszawa 1970 4. 1.Konecki K. , Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana,

PWN, 2000 5. 2.Lutyński J., Metody badań społecznych, Łódzkie 6. 3.Zaczyński W., Praca badawcza, WsiP, 2000

7. www.pentor.pl

81

8. ANEKS- WNIOSKI Z WYWIADÓW SWOBODNYCH

Na podstawie przeprowadzonych wywiadów swobodnych z gimnazjalistami wyłaniają się następujące wnioski, dotyczące rodziny:

1. Najczęściej występująca struktura rodziny: pełna, a także monoparentalna (przewaga samotnie wychowujących matek). Rodzice niektórych gimnazjalistów są po rozwodzie, co często może się wiązać z posiadaniem niebiologicznej matki lub ojca.

2. Zdecydowana większość gimnazjalistów określiła relacje ze swoimi rodzicami oraz rodzeństwem jako dobre pomimo występujących konfliktów, czy kłótni. Bardzo często jest podkreślane, iż lepszy kontakt jest utrzymywany z matką, niż z ojcem. Pomiędzy dziećmi i ich rodzicami można zauważyć brak dystansu społecznego. Dominują stosunki przyjacielskie z własnymi rodzicami.

3. Gimnazjaliści mający dobre stosunki z rodzicami, spędzają względnie dużo czasu ze swoją rodziną (wspólne obiady, niedzielne wizyty u rodziny, święta, itd.). Ci, którzy mają nieco gorsze relacje ze swoją rodziną, starają się ten kontakt ograniczyć. Często jednak występuje wzajemne wsparcie w sytuacjach kryzysowych.

4. Występowanie pewnych łagodnych (określony czas powrotu do domu, sprzątanie, nauka) lub bardziej rygorystycznych zasad i obowiązków, które gimnazjalista musi przestrzegać. Bardzo często są one tak silnie zinternalizowane od dzieciństwa, że gimnazjaliści nie są ich świadomi.

5. Większość gimnazjalistów wie, że ma możliwość rozmowy z rodzicami na każdy temat, nawet jeśli ich się nie porusza. Jednak istnieją również rodziny, w których występują tematy tabu (na przykład drażliwe tematy, które mogłyby wywołać konflikt, czy „sprawy osobiste”).

6. Wielu gimnazjalistów uważa, że rodzice postrzegają ich jako osoby odpowiedzialne, czego przejawem może być na przykład zaufanie oraz możliwość samodzielnego podejmowania decyzji.

7. Poczucie występowania wsparcia psychicznego ze strony rodziców, bądź jego brak. Dla części gimnazjalistów rodzice są ważną podporą, kimś na kogo zawsze mogą liczyć i kto motywuje ich do wielu działań, niektórzy jednak mają świadomość konieczności samodzielnego radzenia sobie z różnymi problemami.

8. Sposób wspierania finansowego rodziców jest zróżnicowany, najczęściej występuje ono w formie kieszonkowego, aby gimnazjalista mógł samodzielnie rozporządzać „swoimi” pieniędzmi lub jednorazowego otrzymywania pieniędzy na potrzeby gimnazjalisty.

9. Zróżnicowana ocena rodziny dalszej. Najczęściej występujące relacje między gimnazjalistami, a dalszą rodziną są:

- dobre w rodzinach obojga rodziców,

- częstsze kontakty z rodziną jednego z rodziców gimnazjalisty,

- brak kontaktu z rodziną dalszą,

- kontakt z niektórymi członkami dalszej rodziny (na przykład babcia, wujek).

Czasem stosunek do rodziny dalszej wynika z częstotliwości utrzymywanych z nią kontaktów.

82

Po dokonaniu zbiorczej analizy wykonanych przez naszą grupę wywiadów swobodnych można stwierdzić, że w kwestii stosunku do rówieśników:

1. Przeciętny gimnazjalista wysoko ceni relacje z rówieśnikami; uważa za naturalne kontakty z rówieśnikami zarówno w obrębie szkoły jak i poza nią

2. Jeżeli chodzi o sposób spędzania czasu wolnego w obrębie grupy rówieśniczej, to można zauważyć, że jest on w znacznym stopniu zdeterminowany przez płeć, tzn.: chłopcy preferują raczej aktywną rozrywkę (różnego rodzaju sporty) na powietrzu; dziewczynki z kolei spędzają czas głównie na rozmowach

3. Znaczna większość badanych deklaruje przynależność do mieszanej grupy rówieśniczej, jednak po dalszych wypowiedziach na temat sposobów spędzania wolnego czasu w jej obrębie, można przypuszczać, że w obrębie „paczki” przeważają raczej osoby tej samej płci, co badany

4. Gimnazjalista posiada grupę bliższych znajomych (często określaną jako „paczka”); o średniej wiekowej zazwyczaj zbliżonej do wieku badanego (wyjątek stanowią tu gimnazjaliści należący do drużyn harcerskich, gdzie wiek osób należących do wspólnoty jest bardzo zróżnicowany); kontakty z nimi przedkłada nad rozrywki indywidualne

5. Utrzymuje raczej dobre kontakty ze swoim otoczeniem (brak wrogości i względem innych); chociaż znaczna większość z nich dostrzega przejawy rywalizacji i agresji w swoim otoczeniu; przy czym rywalizacja ma miejsce głównie na polu nauki, w mniejszym stopniu dotyczy sportu czy kreowania swojego wizerunku za pomocą przedmiotów materialnych. Chociaż badani dostrzegają wyżej wymienione negatywne zjawiska, to nie odbierają ich jako istotnych problemów, wymagających interwencji i rozwiązania

6. Żadnej z gimnazjalistów nie przynależy i nie aspiruje do jakiejkolwiek subkultury; można stwierdzić, że generalnie badani w znacznej większości cenią sobie swoją indywidualność, co przejawia się zarówno w kwestii ubioru jak i sposobu organizowania swojego czasu wolnego

7. Znaczna większość gimnazjalistów uczestniczy w zajęciach pozaszkolnych, przy czym większość tych zajęć została im narzucona/zasugerowana przez rodziców i ma zazwyczaj na celu dalsze rozwijanie ich umiejętności językowych i sportowych.

8. Jeżeli chodzi o pozostały zakres czasu wolnego, którym dysponuje gimnazjalista, to można zauważyć, że także w tym przypadku istotnym czynnikiem różnicującym wypowiedzi jest płeć (a mianowicie znaczna większość badanych płci męskiej preferuje aktywne sposoby spędzania czasu wolnego), chociaż również istotne są indywidualne preferencje badanych w tej kwestii. Oprócz sportów, przeważa zainteresowanie filmami, muzyką, rzadziej literaturą czy teatrem. Przeciętny gimnazjalista uczestniczy więc w kulturze, jednak w sposób wybiórczy.

9. Chociaż, jak podkreślają sami badani, bardzo istotną w ich życiu rolę pełnią rówieśnicy, to poświęcają oni również pewną część swojego wolnego czasu na rozrywki indywidualne. Tu, względnie niezależnie od płci badanych, dominuje komputer (Internet, gry, gry sieciowe, ściąganie filmów czy muzyki); w mniejszym stopniu z kolei prasa czy literatura (były wymieniane przez gimnazjalistów, jednak sporadycznie)

10. Niezależnie od płci, badani ograniczają swoje kontakty z rówieśnikami do relacji czysto przyjacielskich i można wnioskować, że nie planują w najbliższym czasie nawiązywania bliższych relacji z płcią przeciwną

83

Na podstawie przeprowadzonych wywiadów swobodnych z gimnazjalistami wyłaniają się następujące wnioski, dotyczące szkoły i edukacji:

1. Badani w większej części wykazują negatywny stosunek do szkoły. Swoje zdanie motywują tym, że jest to ich obowiązek, że muszą się uczyć, narzekają na formalne aspekty szkoły. Pozytywne opinie o chodzeniu do szkoły ma mniejsza ilość badanych, oni lubią szkołę głównie ze względu na spotkania z rówieśnikami i możliwość zapełnienia czasu.

2. Obowiązki szkolne są dla większości badanych czymś ważnym. Mają poczucie faktu iż muszą je wypełniać jeśli chcą mieć szerokie perspektywy na przyszłość. Mimo to badani nie podchodzą do nich zbyt entuzjastycznie, spełniają je w sposób wymuszony, często ze względu na naciski rodziców.

3. W kwestii nauczycieli badani jasno określają, że mają swoich faworytów, takich, których lubią bardziej lub mniej. Nie wszyscy gimnazjaliści potrafią jasno określić kim jest dla nich nauczyciel, ale większość z nich jasno określa jak powinien wyglądać idealny nauczyciel.

4. Nie występuje żadna tendencja, jeśli chodzi o ulubione przedmioty badanych, mają oni różne typy w tej kwestii. Badani potrafią wskazać, które przedmioty lubią bardziej, a które mniej. W odpowiedziach o ulubione przedmioty pojawiał się w-f, język polski, a o nielubiane fizyka, historia, matematyka.

5. Badani lubią ciekawie prowadzone przedmioty, nie przepadają za zajęciami, na których nauczyciel dużo pyta albo wygłasza nudny monolog. Preferują lekcje o nietypowym przebiegu np. praca w grupach.

6. Gimnazjaliści uczą się, przede wszystkim dlatego, że uznają to za swój obowiązek, a ich główną motywacją do zgłębiania wiedzy jest chęć znalezienia w przyszłości dobrej pracy. Mają poczucie, że jest im to potrzebne do zrealizowania swoich planów życiowych.

7. W kwestii uzyskiwanych stopni nastawienie gimnazjalistów jest zróżnicowane. Niektórym badanym zależy na uzyskiwanych ocenach, dobre stopnie motywują ich do dalszej pracy i sprawiają satysfakcję. Część osób nie przywiązuje do nich większej wagi. Zdarzają się też gimnazjaliści, którzy zwracają uwagę wyłącznie na stopnie dotyczące przedmiotów, z którymi wiążą swoją przyszłość. Oceny mają znaczenie również dlatego, że rodzice zwracają na nie uwagę (złe stopnie mogą być powodem kar, szlabanów).

8. Większość gimnazjalistów nie planuje sobie rozkładu pracy wcześniej, działa raczej spontanicznie. Badani na co dzień nie poświęcają na naukę zbyt wiele czasu, z wyjątkiem przygotowań do sprawdzianów. Czasami jednak i w tym przypadku wystarcza im wiedza nabyta na zajęciach i przed klasówką robią tylko krótkie powtórzenie. Zdarzają się także systematyczne osoby i takie, które mają ustalony proces przygotowania do sprawdzianu (robienie kolorowych karteczek, uczenie się ich).

9. Zdecydowanie jako pozaszkolne źródło wiedzy większość badanych traktuje Internet. W mniejszym stopniu w celu zdobywania wiedzy korzystają z telewizji. Tylko nieliczni wykorzystają książki i raczej w ostateczności. Internet traktują jako źródło wiedzy uzupełniającej braki, gdyż „wiedza przekazywana w szkole nie zawsze jest wystarczająca”

10. Gimnazjaliści na sprawdzianach zazwyczaj ściągają i co więcej nie czują z związku z tym wyrzutów sumienia. Jest to dla nich forma podwyższenia sobie oceny. Nie odbierają tego jako oszustwa. Czasem jednak starają się uzupełnić wiedzę, której nie zdążyli nauczyć się na sprawdzian już po ściąganiu – ale to są raczej wyjątki

84

11. Większość badanych nie chodzi na wagary. Nieliczne jednostki opuszczają lekcje, ale tylko w okresie po wystawieniu ocen. Wynika to przede wszystkim z tego jaki mają stosunek do obowiązków szkolnych, a poza tym w szkole spotykają się ze znajomymi.

12. Większość badanych uczęszcza na religię, jednak motywacje są różne. Zdecydowanie uważają, że nie powinien to być przedmiot obowiązkowy

13. Gimnazjalistów stresują głównie sprawdziany, jest to główne źródło nerwów 14. Badani nie uważają bycia gimnazjalistą za coś nadzwyczajnego, jest to dla nich

naturalne 15. Do najczęściej pojawiających się rzeczy, które badani chcieliby zmienić w swoich

szkołach należą: - wydłużenie przerw na rzecz skrócenia lekcji - likwidacja klasówek - zaprzestanie odpytywania - późniejszy czas rozpoczynania zajęć - wprowadzenie w szkole pewnych udogodnień (np. basen, lodowisko,

radiowęzeł) - przeprowadzenie remontu - zmiany systemu oceniania

Po dokonaniu zbiorczej analizy wykonanych przez naszą grupę wywiadów swobodnych można stwierdzić, że w kwestii stosunku do czasu wolnego:

7. Gimnazjaliści rzadko spędzają czas wolny z rodziną, częściej z rówieśnikami 8. W swoim czasie wolnym wykonują różnorodne czynności, m. In uprawiają

sport, surfują w internecie, słuchają muzyki, oglądają telewizję, czytają książki i czasopisma

9. Gimnazjaliści w większości twierdzą, że nie stosują używek i wcale albo bardzo rzadko się z nimi spotykają

10. Spośród różnych form uczestnictwa w kulturze gimnazjaliści najczęściej wybierają kino, rzadziej teatr czy muzeum, które najczęściej odwiedzają podczas wycieczek szkolnych

11. Badani najczęściej wybierają luźne, wygodne stroje, często są to po prostu podkoszulek i dżinsy, raczej nie podążają za trendami w modzie

Na podstawie przeprowadzonych wywiadów swobodnych z gimnazjalistami wyłaniają się następujące wnioski, dotyczące uczuć, wartości, obaw i światopoglądu:

1. Co najmniej połowa badanych gimnazjalistów nie potrafi wskazać wartości, którymi się kieruje w życiu, część badanych która określiła takie wartości zazwyczaj wymieniała miłość, przyjaźń, honor, pracę.

2. Gimnazjaliści raczej nie kierują się utartymi zasadami, podkreślają, by być sobą, lub postępować w zgodzie z własnym sumieniem;

3. Badani raczej nie mają powodów do wstydu, dumni są zazwyczaj z osiągnięć indywidualnych, np.: sportowych lub artystycznych lub nie wskazują konkretnych powodów do dumy.

4. Większość nie posiada autorytetów ani idoli na których się wzoruje, jeśli ktoś im imponuje jest to często starsze rodzeństwo.

5. Gimnazjaliści biorą udział w nabożeństwach, jednak nieregularnie i traktują to jako nudny obowiązek, większość deklaruje się jako osoby wierzące, lecz niepraktykujące.

85

6. Większość(podkreślając, że jest to uzależnione w dużej mierze od płci badanego) nie przepada za zakupami i nie przywiązuje wagi do marki ubrań, choć część podkreśla, że wśród rówieśników markowe rzeczy pełnią dużą rolę. Zdecydowana większość raczej nie porównuje się względem stroju z rówieśnikami, choć zdarzają się takie przypadki.

7. Rzeczy materiale są ważne bardziej w sensie zapewnienia bytu niż jako dobro samo w sobie.

8. Zainteresowanie polityką jest znikome bądź żadne. 9. Gimnazjaliści są raczej związani z miastem w którym mieszkają, bardziej niż z

krajem, nie wykluczają jednak zmiany miejsca zamieszkania, np.: w celach edukacyjnych.

10. Strach, lęk i stres wywołują głównie przejawy agresji ze strony innych osób np.: w szkole lub w okolicy miejsca zamieszkania.

Po dokonaniu zbiorczej analizy wykonanych przez naszą grupę wywiadów swobodnych można stwierdzić, że w kwestii aspiracji i planów na przyszłość:

1. Zdanie gimnazjalistów na temat planów na przyszłość jest podzielone. Niektórzy z badanych wiedzą kim chcieliby zostać i co chcą robić w przyszłości, reszta nie ma dokładnie sprecyzowanych planów

2. Część badanych planuje w przyszłości założenie rodziny, pragną mieć swój własny dom i dzieci.

3. Gimnazjaliści czują się dorośli, wiedzą, że dorosłość wiąże się z odpowiedzialnością i obowiązkami i nie boją się takich wyzwań. Niektórzy badani wiedzą, że są jeszcze dziećmi, czują się tak i czasami zachowują

4. Rodzice mają duży wpływ na poczynania gimnazjalistów i badani zdają sobie z tego sprawę, ale chcą także iść własną ścieżką i samemu radzić sobie w życiu

5. Wizje przyszłości badanych gimnazjalistów są różne. Niektórzy z nich widzą przyszłość w czarnych barwach, przewidują konflikty i wojny, inni natomiast mówią o lepszych warunkach życia, rozwoju technologii i unowocześnieniu nauczania

Documents

Kim jest współczesny gimnazjalista?