Kinh Tieu Bo - Tap 7 - Gs Tran Phuong Lan Dich

8/3/2019 Kinh Tieu Bo - Tap 7 - Gs Tran Phuong Lan Dich

1/416

i Tng Kinh Vit NamKINH TIU B

TP VIIKhuddhaka Nikya

CHUYN TIN THN C PHT (IV) JtakaNguyn bn: Pli

Anh dch: H.T.Francis, E.B.Cowell & W.H.Rouse(Pali Text Society - Hi Kinh Tng Pali, Lun n, Anh Quc)

Vit dch: Nguyn Tm Trn Phng Lan(Vin Nghin Cu Pht Hc Vit Nam) Pht Lch 2545 - 2001

---o0o---Ngun

http://www.thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 2-7-2009Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcChng VII

Phm by bi k396. Chuyn c Hnh (Tin thn Kukku)397. Chuyn S T Manoja (Tin thn Manoja)

398. Chuyn Hiu T Sutana (Tin thn Sutana)399. Chuyn Chim Thu (Tin thn Gijjha)400. Chuyn Hoa C Kusa (Bit hiu ca Ch rng - Tin thn Dabbhapuppha)401. Chuyn Ngi Nut Li Kim (Tin thn Dasanaka)402. Chuyn Ti Da ng Bnh (Tin thn Sattubhasta)403. Chuyn Tr Gi Atthisena (Tin thn Atthisena)405. Chuyn Phm Thin Baka (Tin thn Bakabrahma)406. Chuyn Quc Vng Gandhra (Tin thn Gandhra)
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Nam%20Tong/Tieu%20Bo%20Kinh/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Nam%20Tong/Tieu%20Bo%20Kinh/


2/416

407. Chuyn i Hu Vng (Tin thn Mahkapi)Chnh thn ngi bt ngang cu kh...,408. Chuyn Ngi Th Gm (Tin thn Kumbhakra)409. Chuyn Vua Dalhadhamma (Tin thn Dalhadhamma)410. Chuyn Voi Con Somadatta (Tin thn Somadatta)

411. Chuyn Vua Susma (Tin thn Susma)412. Chuyn Thn Cy Bng Vi (Tin thn Kotisimbal)413. Chuyn Ngi Chn D Dhmakri (Tin thn Dhmakri)414. Chuyn Ngi Tnh Thc (Tin thn Jgara)415. Chuyn Phn Cho Cng Dng (Tin thn Kummaspinda)416. Chuyn Cn Thn Parantapa (Tin thn Parantapa)

Chng VIII

Phm Tm Bi K417. Chuyn Hin Mu Kaccni (Tin thn Kaccni)418. Chuyn Tm Ting Ku (Tin thn Atthasadda)

419. Chuyn Kiu N Sulas (Tin thn Sulas)420. Chuyn Ngi Gi Ng Vin Sumangala (Tin thn Sumangala)421. Chuyn Ngi Ht Tc Gangamla (Tin thn Gangamla)422. Chuyn Quc Vng Ceti (Tin thn Cetiya)423. Chuyn Uy Lc Dc Tham (Tin thn Indriya)424. Chuyn Ngn La t Chy (Tin thn ditta)425. Chuyn Nhng S Kin Khng Th Xy Ra (Tin thn Atthna)426. Chuyn Con Bo (Tin thn Dpi)

Chng IX

Phm Chn Bi K427. Chuyn Chim Thu (Tin thn Gijjha)428. Chuyn Gio Hi Kosambi (Tin thn Kosambi)429. Chuyn i Anh V (Tin thn Mahsuka)430. Chuyn Tiu Anh V (Tin thn Cullasuka)431. Chuyn Nam T Hrita (Tin thn Hrita)432. Chuyn Cu B C Ti Nhn Du Chn (Tin thn Padakusalamnava)433. Chuyn V Kh Hnh Ca- Dip Nhiu Lng Tc (Tin thn Lomasa Kassapa)434. Chuyn Chim Hng Nga (Tin thn Cakkavka)435. Chuyn c M Chng Phai Tn (Tin thn Halidarga)436. Chuyn Ci Hp (Tin thn Samuggu)437. Chuyn Ch Rng Ptimunsa (Tin thn Ptimunsa)438. Chuyn Con G G (Tin thn Tittira)

Chng X

Phm Mi Bi K439. Chuyn Bn Cng Thnh (Tin thn Catu-Dvra)440. Chuyn Hc Hin Gi (Tin thn Kanha)441. Bn V Gi Trai Gii (Tin thn Catu-Posathika)442. Chuyn B La Mn Sankha (Tin thn Sankha)


3/416

443. Chuyn Tr Gi Tiu B (Tin thn Culla-Bodhi)444. Cu Chuyn Hc Nhn Dpyana (Tin thn Kanhadpyana)445. Chuyn Vua a (Tin thn Nigrodha)446. Chuyn Cy Hnh (Tin thn kkala)447. Chuyn i Nhn H Php (Tin thn Mah Dhamma-Pla)

Tc l no hay Thnh o no...,448. Chuyn K Vng (Tin thn Kukuta)449. Chuyn Nam T eo Vng Tai (Tin thn Matta-Kundali)450. Chuyn ph ng keo kit Bilri (Tin thn Bilri-Kosiya)451. Chuyn Hng Nga (Tin Thn Cakka-Vka)452. Chuyn Vn Tr Tu (Tin Thn Bhri - Panha)453. Chuyn im Lnh Ln (Tin thn Mah-Mangala)454. Chuyn Tr Gi Ghata (Tin thn Ghata)

Chng XI

Phm Mi Mt Bi K

455. Chuyn Voi Hiu Dng M (Tin thn Mti-Posaka)456. Chuyn Vng T Nguyt Quang (Tin thn Junha)457. Chuyn Thin T Chnh Php (Tin thn Dhamma)458. Chuyn Vua Thin Lai (Tin thn Udaya)459. Chuyn Ngm Nc Ung (Tin thn Paniya)460. Chuyn Thi T Yuvanjana (Tin thn Yuvanjana)Con xin nh l ng Qun vng..461. Chuyn i Vng Dasaratha (Tin thn Dasaratha)462. Chuyn Vng T Samvara (Tin thn Samvara)463. Chuyn Tr Gi Suppraka (Tin thn Suppraka)

Chng XII

Phm MI Hai Bi K464. Chuyn Tiu Vng iu Knala (Tin thn Culla - Kanla)465. Chuyn Sla, C Th Ct Tng (Tin thn Bhadda-Sla)466. Chuyn Thng Nhn Trn Bin C (Tin thn Samudda - Vnij)467. Chuyn Dc Tham (Tin thn Kma)468. Chuyn i vng Janasandha (Tin thn Janasandha)Cha t Ja-na ni th ny...,469. Chuyn i Hc Thin Cu (Tin thn Mah Kanha)470. Chuyn Ph ng Keo Kit (Tin thn Kosiya)471. Chuyn Con D (Tin thn Mendaka)472. Chuyn Vng T Lin Hoa (Tin thn Mah - Paduma)473. Chuyn Bn - Th (Tin thn Mitmitta)

---o0o---


4/416

Chng VII

Phm by bi k

396. Chuyn c Hnh (Tin thn Kukku)

Ci nc nh ny cao thc ri...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v vic gio ha mtquc vng. Hon cnh ny s xut hin trong tin thn Tesakuna, s 521.

*

Ngy xa, khi vua Brahmadatta tr v ti Ba-la-ni, B-tt l quc s v th

s cng nh thnh s. Vua y i theo t o, cai tr bt chnh v thu gp tisn bng cch n p dn chng. B-tt mun khuyn gio vua, lin iquanh qun tm mt v d.

By gi, ni tht trong cung lm cha xong, nn mi nh trn y cha honchnh. Cc cy rui chng nc nhn ch va mi c t vo ng v tr.Vua du ngon trong ng vin, khi tr v cung, vua nhn ln v thy ncnh hnh trn, s n s rt xung, vua bc ra ng bn ngoi, ri li nhnln v suy ngh: "Lm th no nc nh ny ng yn nh vy. Cc rui ny rasao? V vua lin ngm vn k u hi B-tt:

1. Ci nc nh ny cao thc ri,Tm cy ko ln quy qun

G sim-sa vi s-ra thng,Bi vy nc nh ng vng chng?

Nghe vy, B-tt suy ngh: "Ta c c mt v d khuyn gio nhvua". Ngi lin ngm cc vn k sau:

2. Ba mi rui nh g sa-rac xp u quanh di mi nh,

p st vo nhau nng tht vng,Cho nn nc ng thng ngay m.

3. Vy ngi c tr c quy qunVi quc s hin, bn tn trung,


5/416

S chng sa c lc mt vn,Nh rui nc mi thng bng.

Trong lc B-tt ang ni, vua xem xt k hnh vi x th ca mnh: "Nukhng c nc nh th cc cy rui khng ng vng; nc nh cng khngng vng nu khng c cc cy rui nng . Nu cc cy rui gy th ncnh sp . Cng vy, mt v vua c hnh khng tp hp cc thn bng, ithn, qun i, B-la-mn v gia ch li vi nhau, v nu m qun thn tanr vua khng c nng s mt ht quyn lc, v th vua phi sng cngchnh".

Ngay lc y, m th n em dng vua mt qu bi. Vua bo B-tt:

- Ny Hin hu, hy n bi ny.

B-tt cm bi v tha:

- Tu i vng, ngi no khng bit cch n bi s lm cho n nghoc cay. Song ngi c tr bit cch ly cht ng ra, v khng b chtchua, hoc lm hng hng v ca bi khi n bi.

Ri dng th d ny, ngi trnh by cho vua bit cch to ti sn chn chnhqua hai vn k:

4. n bi lun phn v ng cay,Nu khng gt v vi dao ny,Ch n phn rut l thm ngt,Nu thm v th ht ngt ngay.

5. Vy ngi c tr chng hung tnThu gp thu trong cc xm lng,

Tng sn nghip nhng khng phm ti.Bc ng chn chnh to danh vang.

Vua va tham vn B-tt va i n h sen, khi nhn mt hoa sen ang nc mu sng p nh mt tri mi mc, khng b nc lm nhim, nhvua bo:

- Ny Hin hu, hoa sen kia mc thng ln khng b nc lm nhim schng.


6/416

B-tt lin p li:

- Tu i vng, mt v vua cng phi nh vy.

Ri Ngi ngm cc vn k ny khuyn gio:

6. Nh hoa sen n trong hR trng, nc trong bo dng cho,

Di nh mt tri hoa n pKhng h bi bm chng bn nh.

7. Vy ngi c c hnh a ng,Kho luyn n nhu, thin lng,

Nh a sen trong h nc y,Bn nh chng cu u tm can.

Vua nghe li B-tt khuyn gio t v sau tr nc chn chnh v thchnh cc thin s, b th cng nhiu phc nghip khc, nn c sinh ln

thin gii.

*

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc S Tht v nhndin Tin thn:

- Thi y, vua l nanda v v quc s c tr chnh l Ta.

-ooOoo-

397. Chuyn S T Manoja (Tin thn Manoja)

Cung n ging cong vt ln...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti Trc Lm v mt T-kheo thncn bn c.

Hon cnh c nu y chi tit trong tin thn Mahilmukhata, s26. Bc o S bo:

- Ny cc T-kheo, khng phi ln u k ny thn cn bn c.


7/416

Ri Ngi k mt chuyn qu kh.

*

Ngy xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l S t sng vi S

t ci v hai con, mt trai mt gi. S t con tn l Manoja. Khi ln ln, nly mt s t ci lm v. Nh th c by c nm s t.

Manoja thng git tru rng v nhiu d th khc, nh n em tht sngv nui cha m, em v v. Mt hm trong ch sn mi, n thy mt chrng tn Giriya khng chy c v ang nm sp. N hi:

- Ny bn, sao th?

- Tu Cha cng, ti mun phc v ngi.

- Th th tt.

Sau , n em ch rng v hang, B-tt thy vy bo:

- Ny con Manoja, ch rng l loi c c tham tn, hay xi gic iu xu,ng a th ch ny v gn con.

Song ngi khng ngn cn c n.

Th ri mt hm, ch rng mun n tht nga, lin ni vi Manoja:

- Tu Cha cng, tr tht nga ra, chng ta khng c g n c. Vy chng tahy i bt nga.

- Song ni u c nga th, bn?

- Ti Ba-la-ni, cnh b sng.

Manoja nghe li khuyn ny v cng i vi ch n ni c by nga tm

di sng. N bt mt con nga, mang trn lng chy nhanh v ming hang.S t cha n tht nga v bo:

- Ny con, by nga l ti sn ca vua, m vua cha thng c nhiu muk, li nhiu ngi thin x bn cung. S t n tht nga khng sng luc u. T ry con ng bt nga na.


8/416

S t con khng theo li cha khuyn nh, c tip tc bt nga. Vua nghe ccon s t n bt nga, lin bo lm mt h nc cho nga trong kinhthnh. Song s t vn n bt nga. Vua truyn lm chung nga vi mngthc n, nc ung em n tn ni cho chng. S t nhy vt bc tngv bt nga t chung ra. Vua lin truyn gi mt x th c ti bn nhanhnh chp, hi anh ta c th bn s t chng. Anh ta tu c th, ri lm mtthp canh gn bc tng, ni s t thng n v i ti y.

S t n, ch rng mt ngha a bn ngoi, cn n nhy vo thnh btnga. Ngi x th suy ngh: "Tc lc ca s t ny qu nhanh khi n n".Cho nn anh ta cha bn n, song khi n tr v mang theo con nga, bvng vu v gnh nng kia, ngi x th lin bn mt mi tn nhn vo

pha i sau ca s t. Mi tn m xuyn sut ra pha i trc v bay vtln khng. S t tht ln:

- Ta b thng ri!

Sau khi bn s t xong, v thin x bng dy cung vang ln nh sm. Chrng nghe ting s t gm v ting cung vang rn, lin suy ngh: "Bn ta

b bn, chc hn phi cht, thi chng cn tnh bn g vi vt cht, tamun i v hang c trong rng kia". Ri n ngm hai vn k:

l. Cung n ging cao vt ln,Dy cung pht ting sm vang rn,

Ma-no-ja, cha sn lm y,Thn hu ca ta, b git lin.

2. Than i, ta phi kim khu rng,C sc ht lng, tht gng cng,

Ta phi tm v ni tr n,Bng dng tnh bn ha thnh khng.

S t con chy vt v nm xc nga trc ming hang, ri ng cht lin.Thn quyn vi bc ra, thy mnh n nhum y mu t vt thng chy

xit, va nm cht v i theo bn c. Cha, m, em v v s t ln ltngm bn vn k:

Cha:

3. S phn con ta chng thnh hng,Say m, kt hp c thn bng,


9/416

Nhn Ma-no y ang nm Do bi li khuyn ca ch rng.

M:

4. Lng m chng vui khi thy conKt giao vi bn c thn bngNhn Ma-no y ang nm

Mu chy nhum y c tm thn.

Em:

5. Cng vy bc i k thp hnTrong i tm ti phi nm yn,

Khng h nghe c li khuyn nhCa bn tht chn, bc tr hin.

V:

6. Phn s t tn hn bit baoKhi ngi a v trn cao

Li tin tng bn ngi hn km,Nhn cha sn lm ng nho!

*V cui cng l vn k pht xut t Tr tu Ti thng ca c Pht:

7. Ai theo bn h tngChnh n b b rung;

Ai thn ngi ng ngChng h b ph phng;

Ai phc ngi ti thngS mau chng thnh hng.

Vy tm ngi u vit c chn nng thn.

*


10/416

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc S Tht. Lc ktthc cc S Tht, v T-kheo thn cn bn c c an tr vo S qu (DLu).

Ri Ngi nhn din tin thn:

- Thi y, ch rng l -b-t-a, Manoja l v T-kheo thn cn bn c,em gi l Uppalavann (Lin Hoa Sc), v ca s t l T-kheo-ni Khem(Thi Ha), S t m l mu thn Rhula v S t cha chnh l Ta.

-ooOoo-

398. Chuyn Hiu T Sutana (Tin thn Sutana)

Vua gi ngi mt bt cm...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v mt T-kheo phngdng cha m mnh. Hon cnh s xut hin trong Tin thn Sma, s 540.

*

Ngy xa, khi vua Brahmadatta tr v ti Ba-la-ni, B-tt c sinh vo mtgia nh ngho, cha m t tn ngi l Sutana. Khi ln khn, ngi lm vickim tin nui cha m, n thi cha ngi qua i, ngi phng dng mmnh.

Thi y, vua Ba-la-ni thch sn bn. Mt hm vua cng qun thn ng oi vo mt khu rng rng khong mt hai m, v truyn lnh cho tt c mingi:

- Nu c con nai no chy thot im canh gi ca ngi no th ngi yb pht s tin bng gi con nai.

Sau khi dng mt tp lu c du kn bn v ng, qun thn dng ncho vua dng. By nai b chn ng v ting la ht ca m ngi bao vyni tr n ca chng, ri mt con nai chy v a im vua canh gi. Vuangh thm "Ta mun bn n" ri ging cung ln. Con vt bit mu k nhla, thy mi tn sp n gn sn lin ng ln trn nh th trng mi tn.Vua ngh: "Ta bn trng n v chy li bt nai."


11/416

Nhng con nai vng ln lao vt nhanh nh gi. Qun thn v mi ngi kiau ci nho vua. ng lin ui theo con nai cho n khi n mt nhoi thrt kim cht n lm i. Ri ko con nai ln mt khc g, ng khing nln nh ci n gnh, va i va ni: "Ta mun ngh ngi mt lt", ng ngn cy a bn v ng v nm xung ng say.

Mt qu D-xoa (Yakkha) tn l Makhadeva ti sinh cy a ny, cThin vng Vessavana (T-sa-mn) cho php bt mi sinh vt no n gnn n tht. Khi vua ny thc dy, D-xoa bo:

- C li y, ngi l mn mi ca ta.

Ri n cm ly tay vua.

- Ngi l ai? Vua hi.

- Ta l Qu D-xoa, sinh ra ti y. Ta bt mi ngi n ni y n tht.

Vua ly ht can m hi:

- Th ngi ch n tht hm nay hay n mi?

- Ta s cn n mi mi vt ta bt c.

- Th th hy n con nai ny hm nay v ta i v. T ngy mai ta s gicho ngi mt ngi cng vi mt a cm mi ngy.

- Vy hy cn thn y. H ngy no khng gi ai n th ta s n tht ngi.

- Ta l quc vng Ba-la-ni, chng c vic g ta khng lm c c.

Qu D-xoa nhn li ha ri vua ra v. Khi vua n kinh thnh, ng emchuyn y k cho v cn thn nghe v hi nhng g cn phi lm.

- Tu i vng, c hn k nht nh no khng?

- Khng.

- Th th i vng tnh vic sai ri y. Nhng khng sao c. C rtnhiu t nhn trong ngc.

- Vy khanh c sp t vic ny cu mng ta.


12/416

V cn thn ng , mi ngy bt mt t nhn t trong ngc gi ra cho quD-xoa cng vi mt da cm m khng ni g vi k y c. Qu D-xoa nht c cm ln ngi. Sau mt thi gian cc ngc tht u trng vng. Vuatm khng ra ngi i a cm, lng run ry s cht. V cn thn an i ngv bo:

- Tu i vng, lng tham ti sn cn mnh hn lng tham sng. Ta hygi mt ngn ng tin t trn lng voi, ri ly trng truyn lnh: "Ai munem cm cho qu D-xoa v lnh s tin bc ny?".

Vua nghe li lm theo nh vy. B-tt suy ngh: "Ta ch lm cng c mtxu ri mi ngy kh lng phng dng m. Nay ta mun ly s tin kiatrao cho m ri i gp qu D-xoa. Nu ta thng n th tt, cn nu khngth m ta cng sng an nhn sung tc". V th ngi ni chuyn vi m, song

b bo:- M va ri, m khng cn tin bc.

Ri b ngn cn ngi hai ln, nhng ln th ba, ngi khng xin php m na,m n gp quan qun ni:

- Tha cc quan, hy a ngn ng tin, ti nhn mang cm i.

Ri a cho m ngn ng tin, ngi bo:

- M thn yu, ng lo bun, con s thng qu D-xoa v em hnh phccho mi ngi. Con s tr v nh khin cho m ang khc than phi ci toln y.

Ri cho m xong, ngi cng quan qun i yt kin vua, ri knh l vua vng ti . Vua hi:

- Ny, thin nam t, cu mun em cm ?

- Tu i vng, phi.- Th cu cn mang theo vt g bn mnh?

- Tu i vng, i hi bng vng ca ngi.

- Ti sao th?


13/416

- Tu i vng, qu D-xoa kia ch n tht k no ng trn mt t digc cy ca n, cn tiu t s ng trn i hi, ch khng phi trn mtt.

- Th cn vt g na?

- Tu i vng, chic lng ca ngi.

- Ti sao th?

- Tu i vng, qu D-xoa kia ch n tht k no ng di bng cy can, cn tiu t ng di bng chic lng, ch khng phi bng cy.

- Th cn vt g na?

- Tu i vng, thanh kim ca ngi.

- lm g?

- Tu i vng, ngay loi qu cng s nhng ngi mang kh gii trongtay.

- Th cn g na chng?

- Tu i vng, ci bt vng ca ngi, ng y ng thin dng ln ngi.

- Ny thin nam t, ti sao vy?

- Mt ngi c tr khn nh tiu t m phi n cm go th trong da t thkhng thch hp cht no.

Vua chp thun v sai cc quan em mi th ngi yu cu. B-tttha:

- Tu i vng, ng s g c, tiu t nguyn s tr v hm nay sau khi

chin thng qu D-xoa v em li an lc cho ngi.

Th ri ngi cm mi th cn dng v i n ni y, ngi sp t mi nging khng xa ni y ri mang i hi vng vo chn, eo thanh kim voai, che chic lng trn u v cm bt cm bng vng n gp D-xoa.


14/416

Qu D-xoa nhn ra ng thy ngi lin suy ngh: "Ngi ny n ykhng ging bn ngi n trc kia, v duyn c g vy?".

B-tt ng gn cy, ly mi kim y da cm vo di bng cy ri nggn bng cy, ngm vn k u:

1. Vua gi ngi mt bt cm,Li thm tht nu tht ngon thm,

Ma-kha c nh khng y,Xin hy bc ra nhn n!

Nghe vy, qu D-xoa suy ngh: "Ta mun nh la n, ri s n tht n khin bc vo bng cy". Con qu lin ngm vn k th hai:

2. Hy bc vo trong, hi cu trai,Vi cao lng m v trn tay,

C cm cng vi thn ngi na,Ny cu, ta xi tuyt lm thay!

Tip theo, B-tt p hai vn k:

3. D-xoa s mt vt to hni ly vt ny b con con.

Tt c mi ngi u s cht,

Chng cn ai n biu cao lng!4. Vy ngi s c cp lng caoTinh sch nm gia v ngt ngon.

Song nu n ta, th kh kimMt ngi no khc n em cm.

Qu D-xoa suy ngh: "Cu trai ny ni c l", ri y thin , n ngm haivn k:

5. Su-ta-na, qu tht ng thayMi li ta nh cu t by,Hy tr li thm hin mu nh,Ta cho php cu bc i ngay.

6. Ly gm, lng, bt, cu thanh nin,Hy nhm ng i, ct bc lin,


15/416

Thm m hin trong nim phn khi,Cho b sng hnh phc bnh yn.

Nghe li D-xoa, B-tt hoan h, ngi ngh thm: "Bn phn ta honthnh, qu D-xoa c chinh phc, ta c hng ti sn v li ha cavua c thc hin". Ngi lin ngm vn k cui cng:

7. D-xoa cng vi mi thn nhn,Mong c ton gia c phc n,Lnh vua thc hnh vin mn,Ti sn ta nay c hng phn.

Ngi khuyn gio qu D-xoa v bo:

- Ny bn, xa kia bn to c nghip, bn tham tn c c, n tht nhiungi nn ti sinh lm qu D-xoa. T ry v sau ng git hi sinh mngnh vy na.

Th l ngi nu r mi cng c nh gi gii hnh v cc ni kh au v toc nghip. Ri an tr qu D-xoa vo Ng gii, ngi bo:

- Ny, ti sao bn trong rng? Mau ln, ta s bn c ng cnh cngthnh v bo em cao lng m v n cho bn.

Sau ngi ra i cng qu D-xoa, bo n cm kim cng nhiu vt khc vn thnh Ba-la-ni. Qun s bo tin Sutana tr v cng qu D-xoa. Vuacng triu thn i ra n B-tt v lm ch c tr cho qu D-xoa ti cngthnh, ri sai ngi em cao lng m v cho n. Xong vua vo thnh, lytrng truyn lnh hi hp ton dn trong thnh tuyn dng cng trngca B-tt v phong ngi chc v thng lnh qun i. Cn chnh vua can tr vo li dy ca B-tt, thc hnh nhiu thin s, b th v cc cngc khc nn v sau ti sinh ci thin.

*

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc S Tht. Lc ktthc cc S Tht, v T-kheo phng dng m t S qu (D Lu).



16/416

- Thi y, qu D-xoa l Angulimla (Ngi eo vng ngn tay), vua lnanda v hiu t kia chnh l Ta.

-ooOoo-

399. Chuyn Chim Thu (Tin thn Gijjha)

Lm sao thn lo bit tm mi...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v mt T-kheo phngdng m mnh.

*

Ngy xa, khi vua Brahmadatta tr v ti Ba-la-ni, B-tt c sinh lmchim Thu (kn kn). Khi ln ln, ngi a cha m gi v m mt vo trong hang thu v em tht qu cng nhiu loi khc v nui hai v. Thi yc mt th sn t by bt chim thu quanh ngha a Ba-la-ni.

Mt hm B-tt i kim tht n gn ngha a v sa chn vo by. Ngikhng ngh n mnh, m ch nh n cha m gi: "Gi y lm sao cha msng c? Ta chc hai v s cht v khng bit ta mc by, s b v khnkh v ho mn dn trong hang ni y". Do vy ngi ngm vn k u thankhc:

1. Lm sao thn lo bit tm miTrong chn hang su ca ni i?

Ta b buc chn vo chic by,Lm n l ca Ni-la thi.

Con trai ngi th sn, nghe ngi than khc, lin ngm vn k th hai, chimThu ngm vn k th ba v c lin tip xen k nh vy:

Con ca th sn:2. Chim Thu, sao chim khc i,

Ting chim a n tn bn tai,Ta cha tng thy hay nghe c

Chim bit tht ra ting ging ngi.


17/416

Chim Thu:

3. Ta nui ph mu gi ri trong hang n di chn i,Lm sao thn lo tm mi cKhi thu tr thnh n l ngi?

Con ca th sn:

4. Kn kn nhn xc cht ng xaHn c mt trm dm vt qua,V c sao chim khng thy rLi kia by n tht gn m?

Chim Thu:

5. Khi i sp n vn suy tn,Thn cht ang i hi s phn,D c ng gn bn chic by,

Cng khng thy by t dy ging!

Con ca th sn:

6. Thi hy v i vi lo thn

trong hang ni, hy chm nom,V thm cha m trong an lc,Chim c ta cho tha c mong.

Chim Thu:

7. Hi th sn cng c h hng,Cu mong hnh phc n nh chng!

Ta v vi m cha gi yu,Chm sc hai thn di hang.

Sau B-tt c gii thot khi ni s cht, vui mng t n va ngmvn k cui cng, va ngm y tht trong m v bay v a mi cho cham.

*


18/416

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc S Tht. Lc ktthc cc S Tht, v T-kheo c an tr vo S qu (D Lu).


- Thi y, ngi th sn l Channa (Xa-nc), cha m ta l thn quyn tronghong gia v Thu vng l Ta.

-ooOoo-

400. Chuyn Hoa C Kusa (Bit hiu ca Ch rng - Tin thnDabbhapuppha)

Ny bn A-nu, chy ti ngay...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v Upananda, mtngi ca b tc Thch-ca (sakya).

V y xut gia theo Gio-php, nhng li t b cc hnh tri tc v nhng chnh khc nn tr thnh tham lam. u ma ma, ng n th hai ba tinhx, li mt ci d hay chic hi mt tinh x, v mt chic gy hay bnhnc mt tinh x khc, ri chnh ng n an c mt tinh x khc na.ng bt u tr ma ti mt tinh x thn qu v bo:

- Ch T-kheo phi sng tri tc.

Ri c ra v nh ang lm cho mt trng xut hin trn tri, ng gii thchphp mn a n hnh tri tc, tn thn i sng tri tc vi cc nhu cu tithiu. Nghe li ng, Tng chng nm b mi y bt tt p, mang bt t

phn to y (y bng gi rch), ng lin em cc th kia v t tht ca mnh.Khi ma ma v l T t (Pavran) xong, ng cht y mt xe ch nK Vin.

Trn ng i, dng li pha sau mt tinh x trong rng, ng ly dy leoqun hai chn v ni:

- Chc chn c th kim c vi th y.

Ri ng i vo tinh x. C hai T-kheo gi an c ma ma , h kimc hai tm y vi th v mt chic mn lng mn, ri chng bit phi chia


19/416

chng ra sao, h hoan h khi thy ng n, ngh thm: "Trng lo ny schia cc vt dng cho hai ta", lin ni:

- Ny Hin gi, chng ti khng th chia cc y phc dng cho ma ma nyc, chng ti c bn ci v vic ny, xin Hin gi chia dm chng ti.

V y bng lng, chia hai tm y vi th cho h, cn ng ly ci mn, v boh:

- Vt ny dnh cho ti l ngi bit Gii lut.

Ri ng b i. Hai Trng lo ny thch chic mn, lin cng i vi ng nK Vin v k cu chuyn vi ch Tng hiu bit lut, ri hi:

- C ng l nhng v bit Gii lut li cp bc ti sn nh vy chng?

Tng chng thy ng y bt do T-kheo Upananda em n, lin hi:

- Ny Hin gi, Hin gi tht c i phc c, Hin gi to c nhiuthc phm v y phc th kia!

ng p:

- Ny cc Hin gi, ti c phc c g u? Ti ch ly c cc th nytheo cch nh vy nh vy.

Ri ng em mi chuyn k ra ht cho mi ngi nghe.

Ti Chnh php ng, Tng chng nu vn tho lun, bo nhau:

- Ny cc Hin gi, T-kheo Upananda thuc b tc Thch-ca, rt tham lamti vt.

Bc o S thy ti ca cc v, lin bo:

- Ny cc T-kheo, hnh vi ca Upannanda khng ph hp tinh tn. Khimt T-kheo ging gii hnh tinh tn cho ngi khc th trc tin th tmnh phi cho ph hp ri mi gio gii ngi khc.

Gi mnh ng mc trc tin,Ri sau thuyt ging, bc hin v tha.


20/416

Bng cch ngm vn k Php c ny, Ngi gii by Gio php v ni:

- Ny cc T-kheo, khng phi Upananda ch tham lam ln u, m xa kiak y cng cp bc ti vt ca loi khc na.

Ri ngi k mt chuyn i xa.

*

Ngy xa. khi vua Brahamdatta tr v ti Ba-la-ni, B-tt lm mt Thn cybn b sng. Mt con ch rng tn Myv, c v v sng mt ni gnb sng. Mt ngy kia, v n bo chng:

- Ny chng, thip c mt nim ao c, thip mun n c hng rohita ti.

Ch rng p:

- C yn lng, ta s em c ti v cho nng.

Ri n ra pha con sng, qun chn bng dy leo i dc theo b. Lc y chai con ri c tn Gambhracri v Anutracri ang ng trn b rnh btc. Gambhracri cht thy mt con c hng rohita ln, lin nhy xungnc chp ly ui c. Con c qu mnh vng ra c li theo ri c. Nlin gi bn:

- Con c ny to lm, va cho hai ta.

Ri n ngm vn k u:

1. Ny bn A-nu, chy ti ngay,Ta cu khn bn gip ta y,

Ta va bt c ny to ln,Song n ko ta mnh th ny!

Nghe vy, con kia ngm vn k th hai:

2. Gam-bhi, bn tt s dng no!Mng vut bn cm vng mnh sao!Chng khc i bng cu rn nc,

Ta cu c n nhc ln cao!


21/416

Sau c hai ri c ko con c hng rohita t xung t v cn n chtxong, li bo nhau:

- Bn chia c ra no.

Ri chng ci nhau nhng khng chia c c phi ngi xung, v cnm . Lc y ch rng va bc ti ch y. Thy ch, c hai u cho rtl php v ni:

- Tha Tn ng c lng mu c xm, con c ny do hai chng ti bt c,ri sinh chuyn ci nhau v chng ti khng bit cch chia c. Xin Tn ngchia c u hai phn dm cho.

Ri chng ngm vn k th ba:

3. Mt cuc tranh ginh gia chng tiTn ng mang o xm kia i!

Xin ng n nh dm tranh chpCho tht cng bng gia c i.

Ch rng nghe vy, lin t xng anh hng qua vn k:

4. Ta gii phn lm cnh tranhLm xong s mng tht ha bnh,

Ch Tn hy iu tranh chpTi h cng bnh n nh nhanh.

Ngm vn k xong, ch chia c v ngm thm vn k ny:

5. A-nu, hy lnh phn ui,Cn ch Gam-bh, th cp ri,Phn gia dnh cho ta x kin,

Tr cng xng ng th ny thi!

Nh vy, sau khi chia c xong, ch rng bo:- Cc ng n u ui c ch ng ci nhau na.

Ri ngm khc gia vo mm, n chy bay trc mt cp ri c. Chngngi r, nh th va mt c ngn ng tin, ri ngm vn k th su:


22/416

6. Nu khng tranh ci chuyn va ri,Chc chn l va c thi,

Nay b ch rng mang ht tht,Ch cn li khc u ui!

Ch rng rt hi lng, ngh thm: "Nay ta em c hng rohita v cho v ta",ri n i tm v. Ch ci thy n n, lin on cho mng v ngm vnk:

7. Nh vua mn nguyn c cm quynThu gn giang sn tr nc yn,Mn nguyn ta nhn chng tr li,

Ngm y trong m c ti nguyn!

Ri n hi ch rng cch no kim c mi ngon qua vn k:8. Chng vn sinh ra t bng,Lm sao bt c gia dng sng?Phu qun, chng lp k cng y,Cho bit v sao, thip c mong.

Ch rng ngm vn k gii thch phng cch y cho v nghe:

9. V cnh tranh nn chng yu dn,

Cnh tranh lm chng phi suy tn,Cnh tranh, ri c mt phn hng,V vy M-y c ming ngon.

*

V mt vn k khc na xut pht t Tr tu Ti thng ca c Pht:

10. Cng vy, tranh ginh gia th nhn,Tm ngi x kin: n chia phn,

Gia ti ca chng suy tn ht,Cng kh nh vua c thnh hng.

*

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc s tht v nhn dintin thn:


23/416

- Thi y, ch rng l Upananda, hai con ri c l hai ngi kia, v Thn cychng kin cu chuyn chnh l Ta.

-ooOoo-

401. Chuyn Ngi Nut Li Kim (Tin thn Dasanaka)

Bo kim Da-san thch mu hng...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v m mu quyn rmt T-kheo do ngi v c gy ra.

T-kheo y th nhn thi tht v l do ny. Bc o S bo:

- N nhn y lm hi ng. Thi xa ng cng sut cht v tng t ky. V sau nh cc bc tr ng c cu sng li.

Ri Ngi k mt chuyn i xa.

*

Ngy xa, khi i vng Maddava tr v Ba-la-ni, B-tt c sinh lmcon mt gia nh B-la-mn. Cha m t tn ngi l nam t Senaka. Khi lnln, ngi i hc mi ngh thut ti Takkasil, v khi v Ba-la-ni Ngi tr

thnh quc s ca vua Maddava v th s cng nh thnh s. Ngi cdanh hiu bc Hin tr Senaka v c c kinh thnh sng knh nh mttrng, mt tri.

Thi y con trai ca v t s hong gia n yt kin vua, thy b chnh hutrang im ngc vng cc k dim l, m ra si tnh, khi v nh chng chun ung g c, c nm di ra. Bn hu lin hi thm v chng trai k ht michuyn. Vua hi:

- Con trai ca v t s hong gia khng n, vic ny l th no?

Khi nghe duyn c, vua cho gi chng trai vo v bo:

- Trm trao hong hu cho cu trong by ngy, c nh cu by ngy yxong, qua ngy th tm, cu tr li nng cho ta.

- Th th tt lm, tu i vng.


24/416

Chng trai p ri em hong hu v nh th hng lc th vi nng. Haingi m ra say m nhau, v b mt trn khi nh chy sang mt x khc,khng ai bit h i u v ng i ca h chng khc no ng ca contu trn bin c.

Vua truyn nh trng thng bo khp kinh thnh, nhng d tm mi ni,h vn khng thy nng n u c. Sau ni au bun khng khip vthiu nng xm chim trn tm can vua. Tim ng bng nng rc v tro mura ngoi! Tip theo , mu t rut gan chy ra khin bnh trm trng thm.Cc ng y ti danh u khng th cha tr c nh b tay.

B-tt suy ngh: "Bnh ny khng phi do ni thn vua, m do vua mctng t v khng thy hong hu. Ta th dng vi phng cch cha trxem sao. "Ngi lin gi hai quc s hin tr ca vua l yura v Pukkusa

vo bo:- c vua khng c bnh g, ngoi tr tm bnh ch v ngi khng thyhong hu thi. Gi y ngi l bc cu h cao c i vi thn dn. Taquyt tm mi cch tr bnh ngi. Ta mun triu tp mt m qun chngvo sn chu v bo mt ngi bit xo thut nut li kim sc biu dinvic ny. Ta s a Hong thng ra ca s nhn xung m ng. Ngi snhn ngi nut li kim v hi: "C vic g kh hn th chng?". Lc y,ny Tn gi yura, xin hy p: "Ni: Ta s t b vt ny vt kia, cn khhn na". Sau ngi s hi Tn gi Pukkusa, v Tn gi cn phi tr li:

Tu i vng, nu mt ngi ni: "Ta t b vt ny vt kia", ri li khngb n c, th li ni s v ch thi. Khng ai sng hay ung n bngnhng li nh vy, nhng ngi no hnh ng theo li ni v em cho mtvt ng theo li ha th chnh h lm c mt vic kh hn vic kia nay". Sau ta s tm cch tin hnh mi s tip theo.

Th l ngi bo tp hp mt m ng. Ri ba bc tr nhn y vo trnh vua:

- Tu i vng, c m ng trong sn chu. Nu ai nhn xung i sulm vui. Vy xin i vng hy cng chng thn n xem sao.

Ba v rc vua n h m ca s cho vua nhn thy m ng. Nhiu ngiln lt biu din cc xo thut m mnh bit. Sau cng c mt ngi nutli kim sc cnh di ba mi ba phn (33 phn Anh: khong 80 cm).

Vua thy vy suy ngh: "Ngi ny ang nut li kim, ta mun hi ccbc tr nhn ny xem c vic g kh hn khng?"


25/416

Ri vua ngm vn k u hi yura:

1. Bo kim Da-san thch mu hng,Cnh u sc nhn tht hon ton,

Gia ng ngi, n n thanh kim,Chng c vic no kh na chng?

Ta hi c g em snh cNh khanh gii p, hi hin nhn.yura ngm vn k th hai p li:

2. Lng tham d k nut thanh gm,Cho du li gm bn thp ton,

Song ni: "Ta cho, lng t nguyn"L iu kh thc hin v cng,

Mi iu g khc u khng kh,i Kit-, ti gii phn.

Khi vua nghe li yura, ng lin suy ngh: "Th th bo: "Ta cho vt ny"cn kh hn nut thanh kim. Vy ta ni: "Ta ban hong hu cho con trait s", tc l ta lm mt vic rt kh". Nh th ni au bun trong tmvua lng du c mt cht. Ri suy ngh: "C g kh hn ni: "Ta chongi khc vt ny" chng?", ng li ngm vn k th ba ni chuyn vi Trgi Pukkusa:

3. y-ra gii p li ta,Tr tu cao siu qu tht l,Ta hi gi y cu na nh:Cn g kh na hi, Pusk-sa,

Nu em so snh iu trn y,Hin gi, xin mi gii p ta.

Tr gi Pukkusa ngm vn k th t p li:

4. Ngi ta khng sng c bng li,

Li ni tht ra ung ph thi,Song nu em cho khng tic nui,

Vic ny cn kh bi hn ri.Mi iu g khc u khng kh,

i , y li p ca ti.


26/416

Vua nghe vy, suy ngh: "Trc tin ta ni: "Ta s em hong hu ban chocon trai t s", ri ta lm theo li ha v em cho nng. Hin nhin ta lm mt vic rt kh". Do vy, ni su ca vua gim bt phn no. Ri ngcht ngh: "Khng c ai thng thi hn Tr gi Senaka. Ta mun hi v ycu ny".

ng lin ngm vn k th nm hi ngi:

5. Puk-sa gii p li ta,Tr tu cao siu qu tht l.Ta hi gi y cu na nh:Cn g kh na, hi Sen-ka,

Nu em so snh iu trn y,Hin gi xin mi gii p ta.

Senaka ngm vn k th su p li vua:

6. Nu ngi c ca em choBt lun l g, du nh to,

ng tic nui sau khi b th,Vic ny qu tht kh hn m,

Mi iu g khc u khng kh,Xin p i vng Ma-kit-.

Vua nghe li B-tt, li suy ngh: "Ta em hong hu ban cho con trai ts do ta t nguyn, nay ta li khng kim ni u t, ta sinh phin no, homn: tht khng xng ng vi ta. Nu nng thng yu ta th nng khng b vng quc m chy trn nh vy. Ta cn phi lin h g vi nng khng yu thng ta v b trn i?".

Trong lc vua suy ngh nh vy, mi su no u ri rng ht nh git nc trn l sen, lp tc tm vua c bnh an. ng hi phc sc khe v anlc ngm vn k cui cng tn thn B-tt:

7. y-ra gii p li ta,Th ri Hin gi Puk-sa cng vy,

Li Sen-ka qu tht hay,Trong ba li gii li ny ti u.

Sau khi tn thn, vua hoan h ban thng ngi nhiu vng bc chu bu.


27/416

*

Khi php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc s tht. Khi cc stht kt thc, v T-kheo thi tht c an tr vo S qu (D Lu).


- Thi y, hong hu l ngi v c, vua l l T-kheo thi tht, yura lMoggallna, Pukkusa l Sriputta v Hin gi Senaka chnh l Ta.

-ooOoo-

402. Chuyn Ti Da ng Bnh (Tin thn Sattubhasta)

Tm t lo ri lon, u phin...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v s Vin mn ca Trtu Ti thng. Hon cnh chuyn ny s xut hin trong tin thn Mah-Ummagga, s 546.

*

Ngy xa c v vua tn l Janaka tr v Ba-la-ni. Thi y B-tt c sinhvo mt gia nh B-la-mn, cha m t tn ngi l nam t Senaka. Khi ln

ln, ngi theo hc cc ngh thut ti Takkasil ri tr v Ba-la-ni yt kinvua. Vua phong cho ngi chc v i thn v ban cho ngi i vinh hin.

Ngi dy vua v th s ln thnh s. L ngi thuyt Php kh i, ngi antr vua vo Ng gii, b th v hnh tr trai gii v Thp thin o, nh vytc l an tr vua vo chnh hnh. Ton quc c cnh nh thi c chPht xut hin. Vo cc ngy trai gii na thng mt ln, nh vua, cc phvng, cn thn u t tp v trang hong phng hp.

B-tt thuyt Php trong mt ging ng tn nghim trn bo ta bc danai, vi uy lc ca mt v Pht, li ngi dy chng khc g li dy ca chPht.

Thi y c mt B-la-mn gi nua, xin tin b th c mt ngn ng, dnh trong mt gia nh B-la-mn, ri li lm hnh kht thm na. Khi ngra i, gia nh n tiu ht c tin. Sau ng tr li i s tin. V gia ch


28/416

khng c tin tr, nn g con gi cho ng lm v. V B-la-mn gi emnng v c ng trong mt lng B-la-mn khng xa Ba-la-ni. V c v cntr nn khng tha mn- tham dc v phm t hnh vi mt B-la-mn tr.

i c mi su vic khng th no tha mn. l mi su vic g? -Bin khng tha mn vi cc dng sng, la khng tha mn vi nhin liu,vua khng tha mn vi quc , k ngu khng tha mn vi c nghip, nnhn khng tha mn vi ba vic n i, n trang v sinh con, B-la-mnkhng tha mn vi thnh kinh, bc tr khng tha mn vi Thin nh, bchu hc khng tha mn vi danh vng, ngi ly tham khng tha mn vikh hnh, ngi tinh tn khng tha mn vi n lc, ngi hay ni khngtha mn vi chuyn tr, nh chnh tr khng tha mn vi hi ngh, ngim o khng tha mn vi vic phc v Gio hi, ngi thch b th khngtha mn vi vic b th, ngi a vn khng tha mn vi vic nghe Php,

t chng khng tha mn vi vic yt kin c Pht.

V th n nhn B-la-mn ny khng tha mn vic n i, mun y chngi xa v phm t dc mt cch to bo. Mt ngy kia, c nm di theo giank d tr. Khi ng chng hi:

- Nng i, nng lm sao th?

C p:

- Chng B-la-mn i, thip khng th lm vic nh chng c na, phikim mt n t.

- Nng i, ta khng c tin, vy ta s ly g mua n t ch?

- Chng hy lm hnh kht kim tin m thu n t.

- Th nng hy sp t vi vt ta ln ng.

C t vo ti da cc th bt bnh nng v cha nng xong trao

cho lo. Lo B-la-mn i qua mi thn lng thnh th, kim c by trmng, ngh thm: "S tin ny mua gia n n t ri", lo lin tr vlng.

n mt a im thun tin, ung nc, lo m ti xch n mt t bnhnng, ri i ung nc m khng buc ming ti. Lc y mt con rn h


29/416

trong thn cy rng, ngi mi bnh b vo ti nm cun trn n bnh. Lotr li, khng nhn vo ti, c buc ti li v vc ln vai ra i.

Lc y mt v Thn cy ngi trn bng thn cy y n bo cho lo bit trnng i:

- Ny B-la-mn, nu lo dng li trn ng, lo s cht; cn nu lo vnh th v lo s cht y.

Xong v thn bin mt. Lo nhn quanh, khng thy v thn nn lng kinhhong v s cht, va i n cng thnh Ba-la-ni va khc than.

Hm y vo ngy rm trai gii, ngy B-tt thuyt Php, ang ngi trn bota trang nghim v mt m ng em hng hoa loi n tng onnghe thuyt Php. Lo B-la-mn hi:

- Cc ngi i u th?

H p:

- Ny lo B-la-mn, hm nay bc Tr gi Senaka thuyt Php vi ging mdu v oai lc ca mt v Pht. Lo khng bit ?

Lo suy ngh: "H bo ngi l mt bc thuyt Php hin tr, cn ta ang lou s cht, cc bc tr c kh nng dit tr cc i phin no, vy ta nn n nghe Php".

V th lo cng i vi h; khi qun chng v vua ngi chung quanh B-tt, lo ng bn ngoi, khng xa php ta, vi ti thc n trn vai v lngs cht. B-tt thuyt ging chng khc no ngi ang a c di thin hxung trn gii hay trn ma y thc phm thin gii cho i.

Qun chng v cng hoan h tn thng, lng tai nghe Php. Cc bc trthng nhn xa thy rng. Vo lc y B-tt m i mt c nm v p

nhn khp Hi chng, thy v B-la-mn, lin ngh: "C Hi chng ng ony trn ngp hn hoan nghe Php v tn thng, ch tr mt B-la-mn rkhc lc. Chc hn phi c ni su t no trong lng khin lo tun l. Cngging nh ty r st vi cht chua, hay lm mt git nc ri khi l sen, tas thuyt Php cho lo gii su v an vui tm tr". V th ngi gi lo:


30/416

- Ny lo B-la-mn, ta l tr gi Senaka, nay ta mun gii mi su cho lo,hy bo dn ni ra i.

Ngi ngm vn k u hi lo:

1. Tm t lo ri lon, u phin,Nc mt chy l c hin nhin,Lo mt g, vo y mun kim

Th g? Hy ni r ngay lin.

Sau , B-la-mn ngm vn k by t duyn c ni su:

2. V cht, nu ti tr li nh,Cn khng, ti s ha ra ma,

iu ny lm tri tim au nhi,Xin gii vn , hi Sen-ka.

Nghe v B-la-mn ni, B-tt ba ging tm li tri kin nh nm li vobin c, v suy ngh: "C nhiu nguyn nhn gy t vong i ny: mt scht chm ngoi bin, hoc b loi c d n tht, mt s ri xung sngHng, hay b c su v, mt s khc ri t cy xung hay b gai nhn m,mt s b kh gii loi nh vo ngi, mt s khc n nhm cht c, btreo c hay rt xung vc su, cht cng v gi but, hay cc loi bnh tncng. Nay gia mi duyn c y, lo B-la-mn ny phi cht v c no nu

lo nn li trn ng i hm nay, hoc v lo phi cht nu lo v nh?".

Trong lc suy xt, ngi thy ci ti trn vai lo v ngh: "Chc hn c conrn chui vo ti, c l v n nghe mi bnh khi lo n sng v i ungnc m qun buc ming ti xch. Sau khi ung nc xong, lo B-la-mntr li v c l tip tc ln ng sau khi buc ti v cm ti ln mkhng thy con rn b vo. Nu lo nn li trn ng, n ti lo s tnh lc dng chn: "Ta mun n bnh". Ri m ti ra, lo s t tay vo,con rn s cn tay lo gy t vong. y chnh l nguyn nhn lo s cht nu li trn ng. Nhng nu lo v nh, ti y s n tay v lo, b ta s ni:

"Ta mun xem c bn trong", ri b ta m ti ra v t tay vo, con rns cn b ta b mng. y chnh l nguyn nhn v lo cht nu lo v nhhm nay". Ngi bit c iu ny do tr ca ngi tinh xo v mi phngtin.

Lc y ngi li suy ngh: "y chc hn l con rn h en, to bo, khng hbit s, nn khi ci ti da p vo sn lo B-la-mn, n chng nhc nhch


31/416

hay run ry g c. N cng khng t du hiu l n ang c mt ti Hichng ng o ny, do n phi l con rn h en bo dn, khng bits".

T tri kin tinh xo cc phng tin, ngi bit iu ny nh th ngi chngkin vi thin nhn. Nh vy Ngi chng khc no mt ngi ng gn nhn con rn b vo ti, ri quyt nh s vic bng tr kin tinh xo cangi. B-tt ngm vn k th ba p cu hi ca v B-la-mn ngay gia hichng triu nh:

3. Suy xt mi nghi hoc trc tin,Nay ta tuyn b s ng nhin:

La-mn, trong ti n y ln chui vo rn h en!

Ni vy xong, Ngi hi:

- Ny lo B-la-mn, c th bnh no trong ti xch ca lo chng?

- Tha Tr gi, c.

- Th lo c n bnh lc im tm sng nay chng?

- Tha Tr gi, c.

- Th lo ngi u?

- trong rng, di mt gc cy.

- Th khi lo n bnh xong v i ung nc, lo c buc ming ti li haykhng?

- Tha Tr gi, ti khng buc.

- Khi lo ung nc v tr v, lo c buc ming ti sau khi nhn votrong khng?

- Tha Tr gi, ti buc ming ti m khng nhn vo trong.

- Ny lo B-la-mn, khi lo i ung nc, ta chc l con rn ln vo tido ngi mi bnh m lo khng bit: y l trng hp ny. Vy lo maut ti xung, ngay gia Hi chng v m ming ti ra. Ly gy p vo


32/416

ti, ri lo s thy con rn h en b ra vi chic mo ging rng v rt ln.Lo s ht h nghi. Ngi li ngm vn k th t:

4. Cm gy p ln chic ti dy,Im hi, hai li chnh con ny,

Tr ng ht ri v nghi hoc,M ti, ri ng thy rn ngay!

V B-la-mn lm theo li B-tt bo, mc d lo ht sc kinh hong chnng. Con rn b ra khi ti khi u n b chic gy nh trng, v n dngli nhn mi ngi.

*

Bc o S ngm vn k th nm gii thch vn :

5. Kinh hi, lo ra gia m ng,M dy chic ti ng n,Mt con rn h b hung d,

Kiu hnh ging cao c chic mng!

Khi con rn b ra vi chic mng ging cao, l im bo hiu B-tt sl v Pht Chnh ng Gic. m ng bt u vy khn v bng tay hngngn ngi, by bu vt c nm tung ra nh th ma ro, hng ngn ting

h: "Tt lnh thay!" vang dy, n o nh t l.Li gii p mt cu hi nh vy do uy lc ca mt bc Gic Ng chkhng phi nh ngun gc sinh trng, cng khng phi uy lc ca ngigiu sang danh vng. Vy l uy lc g?- Chnh l uy lc ca tri kin.

Ngi c tri kin lm tr tu tng trng, m rng cnh ca i vo ccThnh o, chng c Nit-bn bt t ti thng v thnh tu vin mn ccqu v Thanh vn, c gic v Chnh ng Gic: Tri kin l iu ti thnggia cc c tnh a n Nit-bn bt t ti thng. Mi thnh phn khcu l ph thuc.

Do vy c cu tc ng:

6. Ngi thin bo tri kin ti uNh trng i gia cc v sao,

Tin ti, c hnh, lng cng chnh,L cc n t bc tr cao.


33/416

*

Khi cu hi c B-tt gii p xong, mt ngi nh rn lm mt chickhn bt ming rn ri n chp ly n v em th vo rng.

V B-la-mn i n yt kin vua, knh cho xong, li ngm na vn k tntng vua:

7. Cha thng Jan-ka, li lc thay,i vng c bc tr nhn ny.

Sau khi ca tng vua, lo cm by trm ng tin trong ti ra, va tn thnB-tt, va ngm mt vn k ri by t c mun b th trong nim hoanh:

Tr ngi ng s, h nghi bin,Trc mt ngi nhn thu sut ngay.

8. Ny y c c by trm ng,Xin nhn ly ngay vt hin dng,V chnh nh ngi, ti c sngCng ngun an lc ca thn nhn.

Nghe vy, B-tt ngm vn k th chn:

9. Bc tr khng dng vt cng dngCh v cc khc k ca ngm,Tt hn, ta tng lun tin y

Trc lc lo v li c hng.

Ni vy xong, B-tt a trn s tin tr li v B-la-mn v hi:

- Ai bo lo i kim s tin ny?

- Tha Tr gi, chnh tin ni.- Th hin ni gi hay tr?

- Tha Tr gi, tin ni cn tr.

- Th th c ang phm t hnh vi k khc, nn bo lo i xa v nghcn phi hnh ng nh th cho an ton. Nu lo em s tin ny v nh, c


34/416

s em cho tnh nhn s tin do lo kh cng kim c. Vy lo khngnn v nh ngay, m phi s tin ngoi thnh ph, di gc cy u .

Ni xong ngi bo lo ra i.

Khi lo n gn lng, lo chn tin vo mt gc cy, v v n nh lc chiuti. Lc y v lo ang ngi vi tnh nhn. V B-la-mn ng ca gi to:

- Nng i!.

C nhn ra ting lo, vi tt n v ra m ca. Khi lo vo trong, c dn k kia ra ca, ri tr vo nh, chng thy mn g trong ti, lin hi:

- Ny chng B-la-mn, chng kim c ca b th g trn ng i th?

- Mt ngn ng tin.

- Th tin u ri?

- N c chn chn n, nhng ng lo, ngy mai ta s i ly n.

C lin i bo cho tnh nhn bit. Hn n ly tin ngay nh th ti snca hn vy. Hm sau, v B-la-mn n nhng khng thy tin u, lin itm B-tt, ngi hi:

- Ny lo B-la-mn, c vic g th?

- Tha Tr gi, ti khng thy tin u c.

- Th lo c ni cho v bit chng?

- Tha Tr gi, c.

Bit l c v bo cho tnh nhn r, B-tt bo:

- Ny lo B-la-mn, th c v B-la-mn no l bn ca v lo khng?

- Tha Tr gi, c.

Lc y bc i S truyn ngi em n mt s tin chi ph trong byngy cho lo v dn:


35/416

- Hy ra v, v hai v chng lo hy i tic mi mi bn v B-la-mnu tin, gm by ngi bn lo v by ngi bn ca v lo. Ri t vsau c mi ngy bt mt v khch cho n ngy th by, lo ch mi mtB-la-mn v v lo mi mt. Khi y nu lo thy v B-la-mn c v lomi vo ngy th by y n cc ln trc, th hy bo cho ta.

Lo B-la-mn lm theo li ngi, ri n trnh B-tt:

- Tha Tr gi, ti nhn thy v B-la-mn lun lun n lm thc khchca nh ti.

B-tt sai ngi i theo lo, em v B-la-mn y n v hi:

- C phi anh ly mt ngn ng tin ca lo ny du di gc cy nchng?

- Tha Tr gi, ti khng ly.

- Th anh bit ta l Tr gi Senaka ? Ta mun bo anh em s tin y vy.

Hn s hi th nhn:

- Ti ly s tin y.

- Th anh lm g?

- Tha Tr gi, ti ct ch n.

B-tt li hi v B-la-mn gi kia:

- Ny lo B-la-mn, lo mun gi v li hay ly v khc?

- Tha Tr gi, cho lo c php gi v li.

B-tt sai ngi i ly s tin v em c v lo n, trao s tin t tay ktrm y li cho lo B-la-mn, ri ngi trng pht k trm, ui hn ra khitnh v trng pht lun c v. V sau ngi ban lo B-la-mn i vinh d

bng cch cho php lo sng gn ngi.

*


36/416

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc S Tht. Lc ktthc cc S Tht, nhiu T-kheo t S qu (D Lu).


- Thi y v B-la-mn l nanda, v Thn cy l Sriputta, hi chng lTng chng ca c Pht v Tr gi Senaka chnh l Ta.

-ooOoo-

403. Chuyn Tr Gi Atthisena (Tin thn Atthisena)

At-thi, lm k n mong cu...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti n Agglava gn lavi, v cciu l xy tnh tht.

Hon cnh c nu trong tin thn Manikantha s 253. Bc o S boTng chng:

- Ny cc T-kheo, ngy xa trc khi c Pht ra i, cc n s ngoi od c vua ban c n, cng khng bao gi cu xin iu g c, v thy rngcu xin k khc khng em li an lc th thi.

Ni vy xong Ngi k cu chuyn i xa.

*

Ngy xa, khi vua Brahmadatta tr v ti Ba-la-ni, B-tt c sinh vo mtgia nh B-la-mn v c t tn l Nam t Atthisena. Khi ln ln, ngihc cc ngh thut Takkasil, v v sau, nhn thy ni au kh ca thamdc, ngi xut gia tu tp v thnh t cc Thng tr cng cc Thin chng,ngi sng vng Tuyt Sn. Sau xung vng dn c tm mui v dm,ngi n Ba-la-ni. Sau khi trong mt lm vin, hm sau ngi i kht thcti cung nh.

Vua hi lng trc phong cch oai nghi ca ngi, lin cho ngi mi ngivo, t ngi ngi ln sng ta trn sn thng v cng dng thc phm.Khi ngi ni li ty h cng c, vua rt hn hoan, v nhn c li ngiha hn c ng trong ng vin, vua n tham kin B-tt mi ngy hai ba


37/416

ln. Mt hm vua hoan h nghe ngi thuyt Php xong, lin ban cho ngimt iu c:

- Xin ngi hy ni cho trm bit bt c iu g ngi c nguyn, t quc ca trm tr xung.

B-tt khng p: "Hy cho ta vt ny vt n", nhiu k khc i hi nhngvt no h mong c, thng bo: "Cho ti vt ny", v vua ban vt , nukhng ham thch n na.

Mt hm vua suy ngh: "Nhiu ngi mong cu c n hoc cc kht sthng xin ta vt ny vt n, nhng Hin gi Atthisena cao qu ny, t khita ban iu c, vn khng xin g c. Ngi tht l bc c tr tu v thin xocc phng tin. Ta mun hi ngi".

Th ri, mt hm sau bui im tm, nh vua ngi mt bn, hi ngi l do vsao nhiu ngi khc cu xin n hu cn ngi th khng, v vua ngm vn ku:

1. At-thi, lm k n mong cu,Cho du h xa l bit bao,

L lt xin ta ban thnh nguyn,Cn ngi, khng c vng, v sao?

Nghe vy, B-tt ngm vn k th hai:2. Hai k cu n, hoc chi t,Thy u khng p bao gi,y l duyn c, xin ng gin,

Khin tiu thn khng thnh nguyn vua.

Nghe li ngi, vua ngm tip ba vn k na:

3. Ngi no kim sng khn cu hoi,

Chng n cu n lc hp thi,Lm k khc suy tn c ,Chnh mnh chng c k sinh nhai.

4. Ngi no kim sng, khn cu hoi,Thng n cu n lc hp thi,


38/416

Lm k khc tng dn c ,Chnh mnh cng c k sinh nhai.

5. Bc c tr khng thy hn sn,Khi ngi l lt n cu n,

Ni i, Thnh gi l thn hu,iu c ngi khng th li lm.

Nh vy, d c ban tng c vng quc, B-tt cng khng cu mong g.Khi nguyn vng ca nh vua c pht biu nh vy, B-tt lin by tng li ca n s:

- Tha i vng, ngi th tc v gia ch thng thch thnh nguyn, chkhng phi ngi xut th, v t khi pht nguyn xut gia, n s phi sng

i thanh tnh khc vi gia ch. Ri ngi ngm vn k th su by t npsng n s:

6. Bc tr khng h thnh nguyn u,Th nhn phi bit r nh sau:

Tr nhn thnh nguyn ngi im lng,Nh th l ngi tr thnh cu.

Vua nghe li B-tt lin ni:

- Bch Tn gi, nu mt ngi phc v c tr t nguyn cng hin thn humnh nhng g cn c cng hin, th trm xin tng Tn gi nhng vt nhvy:

7. Ngn b trm tng B-la-mn,B , thm ngi hng dn ng,

Nghe cc nghip ngi y thnh thin,Trm nay pht khi nghip hin lng.

Khi vua ni vy, B-tt t chi, bo:

- Tha i vng, ta sng i tu tp xa la cu u, ta khng cn n b.

Vua tun th li khuyn gio ca ngi, chuyn tm b th v lm nhiu thins khc nn c sinh ln thin gii.

Cn B-tt khng h gin on Thin nh, nn ti sinh ln ci Phm thin.


39/416

*

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc S Tht. Lc ktthc cc S Tht, nhiu T-kheo c an tr vo S qu (D Lu).


- Thi y, vua l nanda v Atthisena chnh l Ta.

-ooOoo-

404. Chuyn Hu Vng (Tin thn Kapi)

Ngi tr khng nn chn no...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v vic Devadatta (-b-t-a) b qu t nut sng.

Thy Tng chng ang bn lun vic ny ti Chnh php ng. Ngi bo:

- y khng phi ln u Devadatta v hi chng ca k y b tiu dit, mxa kia cng vy.


*

Ngy xa khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt nhp thai vo loi khsng trong ng vin cng c n ty tng nm trm con kh. Devadatta cngc sinh lm kh, cng sng ti vi mt by nm trm kh khc.

Mt hm v t s ca nh vua i ra vn tm ra, trang hong thn th xong,mt con kh tinh nghch leo ln ngi trn cng vng cung ca ng vin, thcc phn ri trn u v y lc ng i qua cng. Khi t s nhn ln, n li ththm mt cc phn vo ming ng. V t s quay li, hm da by kh:

- c lm, ta s bit cch trng tr by.

Ri ng li tm ra v ra v.

By kh trnh li vi B-tt rng v t s gin v hm da chng nh vy.


40/416

Ngi thng bo cho c by ngn con kh:

- gn ni c tr ca k sn hn l khng an ton, vy c n kh nn chytrn i ni khc.

Mt con kh khng vng lnh, gi by kh ca n li, khng chy trn vbo:

- Ta s xt li vic y sau.

B-tt em by kh i vo rng.

Mt hm, c mt n t gi go v phi nng mt t go, mt con d n ngo b mt cy uc p vo mnh, n chy trn, mnh chy rc, vich mnh vo vch lu c gn chung voi. Ngn la bt vo lu c lan quachung voi, lm cc lng voi b phng, cc th y c mi n chm sc

by voi.

V t s hong gia vn lun tm c hi bt by kh. Lc v t s ang ngichu nh vua, nh vua bo:

- Ny t s, nhiu con voi ca ta b thng v cc th y chuyn v voi likhng bit cch cha tr, vy khanh c bit cha khng?

- Tu i vng, thn bit.

- Cch g th?

- Tu i vng, m kh.

- Lm sao c c th y?

- C rt nhiu kh trong ng vin.

Vua phn:

- Git by kh ly m.

Cc x th em cung tn i git c nm trm con kh. Mt con kh gi trnthot c d n b thng do mi tn, v cha ng ngay ti ch, n ch ngxung khi n ni ca B-tt. By kh bo nhau:


41/416

- N cht khi va n ch ca ta.

V chng k li vi B-tt rng con kh kia cht do vt thng y. Ngibc ra ngi gia by kh, ngm cc vn k ny khuyn gio chng vili khuyn ca bc tr, l: "Ngi no gn k th u phi cht nhvy".

1. Ngi tr khng nn chn noCu nhn c tr, du di lu,

Hay ch mt, hai m cng vy,n gn s gp ni su au.

2. K ngu l ch th cho aiVn trt tin li n ni sai:

Con kh ngu si em i haCho by ca n th m thi.

3. Mt k ngu si ng trng on,V kiu cng mun t khn ngoan,

S khng khc kh ny gy ha,Mi mi a ng n bi vong.

4. K mnh ngu si chng tt lnh,Lnh phn bo v c n mnh,

N l tai ha cho ng loi,Chng khc chim mi ng hi kinh.

5. Trng on hng dng tr khn ngoanLm tt canh gi c on,

Chng khc Ind-ra bn Hi chng,L phn thng ca cc thn bng.

6. Ngi no gii hnh hon ton,Tr tu tinh thng, hc tp lun,

Hnh ng ngi ny em phc lcCho mnh cng vi cc tha nhn.

7. Vy th gii hnh ln a vn,Tri kin hc hnh, luyn bn thn,

Nh th v hin nhn c tr,Hoc lo bo v m thn bng.


42/416

Nh vy B-tt tr thnh Hu vng, v ging gii ng li hc tp Giilut.

*

Khi Php thoi chm dt, Bc o S nhn din tin thn:

- Thi y con kh khng tun lnh l Devadatta, by kh ca n l Hi chngca Devadatta, v Hu vng c tr l Ta.

-ooOoo-

405. Chuyn Phm Thin Baka (Tin thn Bakabrahma)

Chng ti tt c by mi hai...,

Bc o S k chuyn ny khi tr ti K Vin v Phm thin Baka.

Mt t kin sinh khi trong tm v Phm thin ny, l: "Ci sinh hu nyl trng tn, thng hng, vnh cu, bt bin; ngoi ni ny ra khng c scu hay gii thot g na...".

Trong mt i trc, v Phm thin ny thc hnh Thin nh, v thc ti sinh vo ci tri Qung Qu (Vehapphala). Sau khi tri qua i

sng trong nm trm kip (Kappa), v y ti sinh vo ci tri Bin Tnh(Subhakinna). Sau khi tri qua su mi bn kip ti , v y mngchung v ti sinh vo ci tri Quang m (bhassara), ni i sng ko ditrong tm kip. V chnh ti , t kin ny khi ln trong tm v y.

V Phm thin ny qun rng mnh tng sng cc ci Phm thin giicao hn v ti sinh vo cnh gii ny. Do nhn thc cc iu trn, v ychp th t kin. Bc o S thu hiu cc t tng ca v y v tht ddng nh mt lc s dui cnh tay cho thng ra hay cong cnh tay tr li,

Ngi bin mt K Vin v xut hin Phm thin gii y. V Phm thinthy ngi lin tha:

- Thin lai Th Tn, xin Th Tn n y. Bch Th Tn, th gii ny ltrng tn, thng hng, vnh cu, tuyt i, bt bin; th gii ny khngsinh, khng gi, khng cht, khng bin hoi, khng ti sinh. Ngoi th giiny, khng c s cu no cao hn na.


43/416

Khi li ny c v Phm thin Baka ni ra, Th Tn bo:

- Phm thin Baka si m, lm lc khi ni rng mt vt khng thnghng l thng hng, mt vt khng vnh cu l vnh cu, cng nhng iutng t, nh ngoi th gii ny khng c s cu no cao hn na trongkhi vn c s cu khc.

Nghe li ny, v Phm thin suy ngh: "Th Tn ang khuyn gio ta khinhn ra chnh xc nhng li ta ni".

Ri nh mt k trm rt r sau khi b m vi ci, v y p:

- t u phi l tn trm duy nht? Cn nhiu v ny v n cng u lcc tn trm khc na.

Ri v y nu tn cc v Thin cng mt hi chng; nh vy v Phm thin los c Pht cht vn, nn ngm vn k u tin ni ln cc v Thin cnghi chng ca mnh:

1. Chng ti tt c by mi hai,Chn chnh v cao c tuyt vi,Sanh, lo chng ti gii thot,

Ci ny l tr tu nh tri,Khng Thin gii khc cao hn na,

Nhiu k tn ng quan im ti.Nghe li ny, Bc o S ngm vn k th hai:

2. i ngi ngn ngi thin ng,Tng i trng th qu sai lm,Mt trm ngn kip tri qua mt,

Ta bit i ngi qu r rng.

Nghe vy, Baka ngm vn k th ba:

3. Th Tn, tr tu t v cng,Sanh, lo, su nm di chn:Xa to nn bao thin nghip,

Th Tn cho t hay chng?


44/416

Sau c Th Tn ngm bn vn k k cho v y nghe nhng chuyn qukh:

4. Xa ly nc ban pht nhng ngiLc ang cn kht sp tn hi,

Di tri hn hn nh thiu t,Thin nghip ngi qua my i,

Ta bit l ta u nh r,Nh va tnh gic mng m thi.

5. Sng E-ni, thu n bn b,Ngi th nhiu ngi c t do,Trong lc b giam cm cht ch,Vic lnh ngi to du xa xa,

Song ta bit r ta cn nhNh th mi va tnh gic m.

6. Ngy xa trn bn nc sng Hng,Ngi cu thuyn ngi n thot thn,

Khi b c x kia chp lyV thm tht sng, khi tai ng,

Vic lnh ngi to du xa lc,Ta nh r nh tnh gic nng.

7. Ta chnh Kap-pa, t ngi,Tr c ngi, ta bit r mi,

Thin nghip ngi lm, ta nh k.Nh l mi tnh gic m thi.

Khi nghe cc nghip qu kh ca mnh do Bc o S thuyt ging, Bakacm t v ngm vn k cui cng:

8. Th Tn bit mi kip xa xa,Tu gic ton tri qu Pht-,

Uy lc ho quang vinh hin thc,Sng ngi khp ci Phm thin ta.

*

Nh vy Bc o S va t by uy lc ca mt c Pht, va thuyt Phpkhai th cc S tht. Lc kt thc Php thoi, tm ca mi ngn v Phm


45/416

thin c gii thot khi cc nhim cu u. Do , c Th Tn tr thnhni an tr ca cc v Phm thin, ri tr v K Vin t ci Phm thin, Ngithuyt Php nh trn v nhn din Tin thn:

- Thi y Phm thin Baka l nh kh hnh Kesava v t Kappa chnh lTa.

-ooOoo-

406. Chuyn Quc Vng Gandhra (Tin thn Gandhra)

Lng ph, v cng mi su ngn...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin, lin h gii iu v

vic "tch tr dc liu". Tuy nhin, hon cnh chuyn ny xy ra Vng X.

Khi T-kheo Pilindiyavaccha n cung vua gii thot gia nh ngi ging vin, ng dng thn thng lc bin cung vua thnh ta nh bng vng,qun chng hoan h n tng ng nm th dc liu. ng em phn phtkhp Tng chng. Do Tng chng c nhiu dc liu v khi nhn ccc dc liu, h cha y cc chai, h, bnh, ti... v ct dnh. Dnchng thy vy th thm bo nhau: "Cc T-kheo tham lam kia ang tch tr

c trong tinh x".Bc o S nghe vy lin cng b gii iu:

- Bt c dc liu tr bnh no khi nhn c, phi c dng trong vngby ngy.

V bo:

- Ny cc T-kheo, cc bc tr nhn thu xa, trc khi c Pht ra i, du

xut gia theo ngoi o v ch gi Ng gii, cng khin trch nhng aitch tr mui v ng cho ngy hm sau; cn cc ng ngy nay du c xut gia theo Gio php gii thot, li tch tr c n hai ba ngy?

Ri Ngi k cu chuyn i xa.


46/416

*

Ngy xa B-tt l vng t ca x Gandhra. Khi vua cha bng h, ngiln ngi vua tr nc chn chnh. ng thi vng Trung th, ti vngquc Videha, c v vua mnh danh Videha cai tr. Hai quc vng ny chah gp nhau, nhng li l thn hu v tin cy ln nhau.

Thi y, loi ngi trng th: i sng di ba mi ngn nm. Mt hm,vo ngy trai gii trng trn, vua Gandhra pht nguyn gi gii v ngtrn bo ta gia ngai vng dnh cho ngi, nhn ra mt ca s rng m gchng ng, ngi ngi thuyt ging cho qun thn v bn cht gio l. Lcy, thn Rhu (La-hu: Vua cc Thn A-tu-la) che ht mt trng trn yang ta sng c bu tri. nh trng bin mt. Triu thn khng thy nhtrng, lin tu vua rng thn Rhu chp ly mt trng.

Vua quan st mt trng, ngh thm "Mt trng mt nh sng v b mtbin ng bn ngoi lm hng. Nay triu thn chnh l mi phin ly ca ta.Ta khng nn mt nh sng nh mt trng b thn Rhu chp ly. Tamun ri quc nh mt trng chiu trn bu tri trong sng v tr thnhn s. Ti sao ta li gio gii ngi khc? Ta mun ra i, t gi thn quyn,thn dn v gio gii bn thn ta m thi: iu y mi thch hp vi ta". Vvy ngi phn:

- Cc khanh c lm g ty .

Ri ngi trao quc cho triu thn. Khi ngi t b vng quc hai xKashmir v Gandhra, ngi sng i tu hnh. Khi chng c cc Thng tr,ngi an c ma ma vng Tuyt Sn, chuyn tm vo s an lc ca Thinnh.

Khi hi thm cc thng nhn, vua Videha bo:

- Hin hu ca ta c c khang an chng?

V c tin ngi ra i i sng tu hnh, vua suy ngh: "Hin hu ta xut gia tu tp, ta cn phi lm g vi quc ny?"

V th ngi thoi v kinh thnh Mithil di by dm, v vng qucVideha rng ba trm dm gm mi su ngn lng vi cc ca hiu yhng ha, mi su ngn n v cng, ri cng khng ngh n cc hong tv cng cha, vua ln vng Tuyt Sn sng i tu hnh. Ti ngi ch


47/416

sng bng qu rng trong i c c thanh tnh. C hai v vua an tnh c cnh vy, sau gp nhau; tuy th hai v vn sng cng nhau trong cnh ian tnh vi tnh thn hu.

n s x Videha phc v n s x Gandhra. Vo mt m y trng, tronglc hai v ngi di gc cy m lun o l, thn Rhu che khut mt trngang sng ta khp bu tri.

n s x Videha nhn ln, hi:

- Ti sao nh trng b mt?

V khi thy trng b thn Rhu chp, v y hi:

- Bch Tn s, ti sao n che khut mt trng lm cho ti tm vy?

- Ny , l do duyn quy nhiu mt trng tn gi l Rhu, n ngncn mt trng chiu sng. Chnh ta khi thy mt trng b thn Rhu chekhut, suy ngh: "Mt trng sng tr nn ti v b quy nhiu t bnngoi. Nay quc l mi phin nhiu i vi ta, ta mun theo i tu hnh quc khng lm ta en ti nh thn Rhu lm ti mt trng kia. Nhvy, ly chuyn mt trng b thn Rhu che khut lm ch ca ta, ta t givng quc v sng i tu hnh".

- Bch Tn s, th ngi l cu vng nc Gandhra ?- Chnh phi.

- Bch Tn s chnh t l cu vng Videha, trong quc Videha vkinh thnh Mithila, d chng ta cha tng thy nhau, chng ta chng phi lm bn vi nhau sao?

- Th ch ca Hin hu l g?

- t nghe Tn s xut gia tu tp nn suy ngh: "Chc chn ngi tmthy li ch ca np sng y, t xem ngi l ch ca mnh, nn t giquc v xut gia".

T y tr i, hai v tr nn ht sc thn thit, qu mn nhau v ch sngbng qu rng. Sau mt thi gian an tr ti , hai v t Tuyt Sn i xungtm mui v dm, dn dn n mt lng bin a.


48/416

Dn chng hoan h v phong cch hai v, cng dng v khi nhn cli ha, h dng tho am hai v tr ban m v c trong rng na, rimi hai v li ; bn v ng h cn dng mt phng n mt ni pc nc chy.

Sau khi i kht thc t lng bin a, hai v ngi dng mn n trong tho amkia ri tr v ch c tr ca mnh. Dn chng cng dng thc phm chm mui ln mt l ri em n cho hai v, hm khc li em thc nkhng c mui.

Mt hm h cng dng hai v rt nhiu mui trong mt ci r bng l. ns x Videha ly mui em va phn B-tt lc dng thc n, v cng ly

phn va cho mnh, sau ct phn cn li trong r l t vo mt cunc, t nh: "Ci ny s c ch cho ngy khng c mui".

Ri mt hm nhn c thc n khng c mui, n s x Videha em mnkht thc n n s Gandhra, ly mui trong cun c y ra v bo:

- Bch Tn s, hy ly mui.

- Dn chng hm nay khng cho ta mui, vy ly u ra mui?

- Bch Tn s, hm kia dn chng cho nhiu mui, nn t ct phn d vbo: "Ci ny s c ch cho ngy khng mui".

B-tt lin qu trch v ny, bo:

- Ny k ngu si kia, ng t b vng quc Videha rng ba trm dm, xut gia tu hnh v chng t tm ly dc, nay ng li khi lng ham thchmui v ng!

Khuyn gio nh vy xong, ngi ngm vn k u:

1. Ph x, thn trang mi su ngn,

ng t b ht mi giu sang,Kho tng ca ci nhiu v tn,Nay tch tr g y phi chng?

n s Videha b khin trch nh vy, khng kham nhn li khin trch mtr nn lnh lng bo:


49/416

- Bch Tn s, ngi khng thy li ca ngi, mc d ngi thy li ca ti.Ngi chng ri b vng quc v xut gia, t bo: "Ti sao ta phikhuyn gio k khc? Ta mun khuyn gio bn thn ta m thi" ? Th saonay ngi li ang khuyn gio ti y?

Ri v y ngm vn k th hai:

2. Ngi b Gan-dha, mi ph phng,Bit bao chu bu kho tng,

Khng cn ban lnh cho ai na,Nay li truyn ti lnh y chng?

Nghe vy B-tt ngm vn k th ba:

3. Chnh v chn chnh, ta khuyn rn,V ght nhng g chng chnh chn,Khi ni cho ng iu chnh hnh,Li lm ta chng phm vo thn.

n s x Videha nghe B-tt ni, p li:

- Bch Tn s, thuyt ging cho ngi khc sau khi lm k y au bungin di l iu khng thch hp, du c thuyt ging ng vn i na.Tn s ang nng li gay gt vi ti nh th co u ti vi con dao cn!

Ri v y ngm vn k th t:

4. Bt c li no, nu ni ra,S gy thng tn n ngi ta,

Tr nhn khng ni ra li y,Cho du to nn qu ln m!

B-tt lin p vn k th nm:

5. Ngi nghe ta rc tru hay khng,Hay du ngi kia b tn thng,Khi ni ra iu g chnh hnh,

Li lm ta chng phm vo thn.

Ni vy xong, ngi tip tc bo:


50/416

- Ny nanda, ta khng c x vi ng nh ngi th gm c x vi mni t cha nung u. Ta s cn khin trch nhiu ln na, v "Ci g l ctli, ci y s tn ti".

Do vy, ngi cng quyt gi cch x s ph hp vi li gio hun ca cTh Tn. V nh ngi th gm gia m gm, sau mt thi gian thngxuyn p g ln chng, ch chn ci ni nung k, ch khng chn cini t cha nung, ngi cng chn ngi tt nh chic ni c nung k kia

bng cch khuyn gio v khin trch nhiu ln nh th. Ri mun thuytging nu r cho v y hiu iu ny, ngi ngm vn k:

6. Nu tr c khng c luyn rnTrong i sng mi tng thm,

Nhiu ngi phiu bt chn bung th,

Nh th tru m c bc ln.7. Song cc tr nhn kho luyn rn cho thin hnh mi tng thm,

Chnh nh o hnh ny thun thcNn cc tha nhn bc tip lin.

Nghe li ny, n s x Videha ni:

- Bch Tn s, t nay v sau xin c gio hun t . t trt l ni li bt

nh vi ngi, xin tha th cho t.

Ri ci u nh l cung knh, v y c B-tt th li.

Nh vy hai v sng ha hp vi nhau v tr v Tuyt Sn. Sau B-ttdy n s x Videha cch chng c Thin nh. V y tun th v thnh tucc Thng tr cng cc Thin chng. Hai v khng bao gi gin on Thinnh nn v sau ti sinh ln ci Phm thin.

*


- Vo thi y n s x Videha l nanda v quc vng Gandhra chnh lTa.


51/416

407. Chuyn i Hu Vng (Tin thn Mahkapi)Chnh thn ngi bt ngang cu kh...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v cc thin nghip ivi thn quyn. Hon cnh chuyn ny s xut hin trong tin thnBhaddasla, s 444.

Tng chng bt u bn lun trong Chnh php ng, bo nhau:

- c Pht Ton Gic lm nhiu thin s i vi thn quyn.

Khi Bc o S hi Tng chng v c trnh by ti trn, Ngi p:

- Ny cc T-kheo, y khng phi ln u Nh Lai lm thin nghip ivi thn quyn.


*

Ngy xa khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt nhp mu thai loikh. Khi ln ln, ngi c vc dng oai nghi lc lng v cng trng, cngsng vi mt n tm mi ngn con kh Tuyt Sn.

Gn b sng Hng c mt cy xoi (nhiu ngi khc bo l cy a) vinhnh chi ta bng mt v l rm rp nh mt nh ni. Tri xoi ngt cmi hng v v tuyt diu, to bng cc bnh nc. Tri t mt cnh rixung t, t mt nhnh khc ri xung sng Hng, t hai nhnh khc rivo gc cy.

Trong lc n xoi cng vi loi kh, B-tt ngh thm: "Mt ngy kia tai has xy n cho ta do tri xoi ri xung nc".

V th khng li tri xoi no trn cnh cy mc trn b sng, ngi bo

bn chng n ht hoc nm b hoa ng ma ngay t khi n hoa mi nhbng ht u.

Tuy th, mt xoi chn nm kn trong mt t kin, nn c tm mi ngn conkh khng trng thy, rt xung dng sng v mc vo ci li pha trnvua Ba-la-ni lc y ang tm sng vui a vi mt tm li trn v mttm di.


52/416

Khi vua vui a sut ngy v sp ra v lc chiu ti, bn ngi nh cang ko li ln, trng thy tri cy, nhng khng bit loi g, lin emdng vua, vua hi:

- Tri g th?

- Tu i vng, chng thn khng bit.

- Th ai bit?

- Tu i vng, cc ngi kim lm.

Vua truyn gi bn ngi kim lm v khi nghe h bo l tri xoi, vualy dao ct n ra, ri trc ht bo bn kim lm n xoi, sau chnh nhvua cng n xoi. Hng v xoi chn thm nhun khp ton thn vua. Dolng ham mun hng v cu thc, vua hi bn kim lm cy y u, vkhi nghe rng cy y trn b sng v hng Tuyt Sn, vua truyn rp ccchic b li v cho ngc ln thng ngun ca sng theo l trnh cm kim lm hng dn. S ngy i ng chnh xc l bao nhiu khngc nu ra.

Theo thi gian, h n ni y, v bn kim lm trnh vua:

- Tu i vng l cy xoi.

Vua dng b li v cng m qun thn ng o i b n ni, ri truyntri sng ta ngay di gc cy, vua nm ng sau khi n xoi v hng mi th hng v tuyt ho. Khp mi pha qun lnh canh gc cn thnv nhm la ln. Khi mi ngi ng yn, B-tt cng by kh n lcna m.

Tm mi ngn con kh chuyn t cnh n sang cnh kia n xoi. Vua tnhgic thy by kh, lin nh thc qun hu v gi m x th n bo:

- Hy bao vy loi kh ang n xoi chng khng thot c, ri bn ci. Ngy mai ta mun n xoi vi tht kh.

m x th tun lnh, ng p:

- Mun tu, c lm.


53/416

Ri h bao vy c cy vi cung tn sn sng.

By kh thy h, s cht v chng khng th trn c, lin nhy n B-ttv tha:

- Tu i vng, cc x th ang vy quanh cy v bo: "Ta s bn cht loikh lang thang trm cp ny". Chng con phi lm g by gi?

Chng va ng va run ry.

B-tt bo:

- ng s, ta s cu mng cc con.

Va an i by kh nh vy xong, ngi leo ln mt cnh mc thng ng, ri

i qua mt cnh khc di v pha sng Hng, xong li nhy vt v cui cnhy, vt qua mt trm tm cung v h xung mt bi cy trn b.

Khi xung n ni, ngi nh du khong cch v ni: " l khong cchta vt qua". Ri ct mt t tre st gc, lt v v ni:

- Phn ny s c buc vo cy y, v phn kia s trn khng.

Khi tnh hai chiu di nh vy, ngi qun phn buc vo tht lng mnh.Ngi cm t tre buc mt u vo thn cy trn b sng Hng v phn kiavo tht lng, sau nhy vt qua khong cch mt trm tm cung y vitc ca my bay theo gi cun.

Do khng tnh phn tre buc vo thn mnh, ngi khng ti tn cy y. Vvy ngi ly hai tay nm cht cnh cy v ra hiu cho c n kh:

- Cu chc cc con may mn, qua nhanh ln, bc trn lng ta m i dctheo cy tre.

C tm mi ngn con kh trn thot c theo cch y, sau khi cung knhnh l B-tt, xin php ngi ra i.

Thi y Devadatta (-b-t-a) l mt con kh trong n kia t nh: "yl c hi ta thanh ton k th".


54/416

V th va tro ln cy, n nhy vt v ng trn lng B-tt. Tim B-tt nhmun v nt, v cng au n. Sau khi gy ra ni au kh thng thit chongi nh vy, n lin b i, ch cn B-tt mt mnh.

Lc y vua tnh gic thy r mi vic by kh lm cng B-tt, vua linm xung suy ngh: "Con vt ny khng k n tnh mng mnh, cuthot cho c n bnh an".

Khi tri sng, vua hoan h v B-tt, li suy ngh: "Git hi cha kh nytht khng phi o, ta mun em n xung v sn sc n". V vy vua quay

b xung sng Hng v dng mt cu cao B-tt nhy xung nhnhng, truyn em tm y vng ph trn lng ngi v tm ra ngi trn sng,cho ngi ung nc ng, lau thn th ngi tht sch v tm du thm lc k c ngn ln, sau tri mt tm da c thoa du ln sng ta v

t ngi nm , cn vua ngi mt ch thp hn.V vua ngm vn k u:

1. Chnh thn ngi bt ngang cu khCho c n trn thot c bnh an,

Ny kh kia, ngi vi chng h hng,Hay bn chng l g ngi vy?

Nghe li ny, B-tt ngm cc vn k khuyn gio vua:

2. Tu i vng, ti trng nom bn y,L Hu vng, ti lm ch c n,Khi bn kia y ry ni kinh hong

V cc v, lng lo bun au n.

3. Ti nhy qua mt trm tm cung lnc tri di trn v tr nm ngang,

Ri khi ti buc khc tre nonTht vng chc quanh sn ti ,

4. Mun n cy nh vng my bo tc cung phong thi bt cc k nhanh,

Song mt , ti ch n u cnh,Cm ly n, bn tay ti tht vng.


55/416

5. Khi ti nm trn cy treo l lngBuc cht vo cnh vi khc tre non,

By kh kia bc c lng cm,Gi y chng c an ton thot nn.

6. Ti khng s ni au v thit mng,Du giam cm ti cng chng au bun.

Khi bnh an hnh phc vi c n,Xa bn chng, ti tng cai tr.

7. Mt v d dnh cho ngi, i ,Nu ngi mong hc o l Chnh chn:

Nim an vui hnh phc ca ton dn,Cng qun i, v kinh thnh, chin m,

i vi ngi u thit thn tt c,Nu ngi mong tr nc tht an bnh.

B-tt gio hun vua nh th xong lin t trn. Vua gi cc i thn ntruyn lnh cho Hu vng c th hng tang l nh mt quc vng.Ri vua truyn bo m phi tn:

- Cc nng hy a Hu vng ra tn ngha a vi t cch l on ty tngca Hu vng, mc y , xa tc xung v cm uc trong tay.

Cc i thn lm dn ha tng vi mt trm xe ci.

Sau khi chun b tang l ca B-tt theo nghi thc vua cha, h emxng s ca ngi n trnh vua. Vua truyn xy mt n th ti a imha tng B-tt, lm l t uc v dng hng hoa cng dng. Vua litruyn khm vng vo xng s, nng n ln cao trn u ngn gio v tti cng thnh ri cng dng hng hoa khi vua n Ba-la-ni. Sau truyn lnh cho c kinh thnh trang hong tht trang nghim, nh vua lm lsuy tn-x li sut by ngy.

Khi nhn phn x-li v dng n th trong thnh, vua n cngdng hng hoa sut i. c an tr vo li dy ca B-tt, vua chuyntm b th cng lm nhiu thin s khc v cai tr chn chnh nn v sau tisinh thin gii.

*


56/416

Khi Php thoi chm dt, Bc o S tuyn thuyt cc S tht v nhn dintin thn:

- Thi y vua l nanda, n kh l Hi chng ny v Hu vng chnh lTa.

-ooOoo-

408. Chuyn Ngi Th Gm (Tin thn Kumbhakra)

Cy xoi ta thy rng xanh...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin v vic khin trch lilm. Hon cnh cu chuyn xut hin trong tin thn Pniya, s 459.

Thi y ti X-v c nm trm ngi bn cng xut gia t tp, an tr tiTinh x trn con ng Lt Vng (tc K Vin), li khi ln dc tng lcna m. Bc o S quan st cc t ba ln ban m v ba ln ban ngy,tc su ln sut ngy m, nh chim d ci p trng, nh b yak gn gi ciui, nh b m chm sc a con yu qu, nh ngi cht canh chng conmt cn li. V vy Ngi khin trch ngay khi li lm va sinh khi. Nam hm y Ngi quan st K Vin v bit tm t ca chng Tng, Ngi suyngh: "Nu li lm ny tng trng gia Tng chng, n s hy hoi i

Phm hnh a n Thnh qu. Ta mun khin trch li lm ny ngay bygi v nu r i Phm hnh".

Th ri Ngi ri Hng Phng v gi Tn gi anda, truyn Tn gi triutp ch Tng ti n hp li v Ngi ngi xung sng ta son sn choc Pht. Ngi bo:

- Ny cc T-kheo, sng di sc chi phi ca cc dc tng l khng chnchnh; nu tham dc tng trng s gy ha ln nh mt ch th. Mi T-kheo phi khin trch mt li lm d nh nht. Cc tr nhn ngy xa thy r

ngay c mi duyn c tht nh, nn khin trch mi dc tng khi vami khi sinh, do vy c qu c Gic Pht.

Ni xong, ngi k mt chuyn i xa.

*


57/416

Ngy xa khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt c sinh vo mt gianh th gm ngoi Ba-la-ni. Khi ln ln, ngi thnh gia ch c mtcon trai, mt con gi v nui dng v con vi ngh gm ca ngi.

Thi y ti vng quc Kalinga, trong kinh thnh Dantapura, quc vngmnh danh Karandu ang do chi vi qun thn ng o trong ng vin,cht thy cng vn mt cy xoi nng tru qu ngt.

T trn lng voi, vua a tay ra hi mt chm xoi, sau vo ng vinngi trn bo ta n xoi v ban vi tri cho nhng k c n sng. T khivua hi xoi, m triu thn, B-la-mn, gia ch ngh rng ngi khc cngnn lm nh th, h hi xoi xung v n tri cy y. Sau h n nhiuln tro cy ly gy p vo lm gy cnh l t ti, h n xoi v cngkhng cha li nhng tri cha chn.

Vua vui chi trong ng vin sut ngy mi tn chiu, i ngang qua trnvng tng, ngi bc xung khi thy cy xoi v n gc cy nhn ln,suy ngh: "Sng ny cy ti p vi cnh nng tru qu, nhng m ngingm cnh khng tha mn; nay, n ng kia khng cn ti p na v tricy b ph nt v rt xung ht ri".

Vua li nhn sang mt cy kia khng c tri v suy ngh: "Cy xoi ny titt v khng sinh tri khc no ni trc cha y chu bu. Cy kia v sinhtri nn gp tai ha: i sng ti gia cng ging nh cy c tri, i xut

gia ging nh cy khng tri, ngi giu tin hay s hi, ngi ngho khchng s g. Ta cng ch mun nh cy khng tri kia".

Nh vy ly cy sinh tri lm ch , ngi ng di gc cy, quan st Bac tnh: V thng, Kh, V ng v t Tu gic; ngi c qu c GicPht, lin suy ngh: "T nay thai tng xa ri ta, ti sinh trong Ba ci on tn, cc cu u ca vng lun hi sinh t c thanh tnh, bin ncmt kh cn, thnh xng kh sp , ta khng cn ti sinh na".

Ngi ng uy nghi nh th c trang im mi th ngc vng.

Sau cc i thn bo:

- Tu i vng, ngi ng qu lu.

- Ta khng phi i vng, ta l c Gic Pht.

- Tu i vng, cc c Gic Pht khng ging ngi.


58/416

- Th th cc v y ra sao?

- Ru tc cc ngi c co sch, cc Ngi khoc y vng, khng cn luluyn gia nh b tc, cc ngi nh my tri theo gi cun hay mt trngthot khi thn Rhu, v cc Ngi an tr trn Tuyt Sn, ng Nandamla.Tu i vng, cc Ngi c Gic Pht l nh vy.

Ngay lc y vua a tay ln s u lp tc cc du hiu ca mt gia chbin mt, v cc du hiu ca mt Sa-mn xut hin:

B ba y, bnh bt, vi kim may,Li dao co, lc nc, dy ai

L tm mn mt Sa-mn cn c.

Tm mn cn thit ca mt Sa-mn nh chng vn thng c gi, dnh cht vo thn Ngi. ng trn khng, Ngi thuyt Php cho qun thnri bay qua bu tri n sn ng Nandamla trn min thng Tuyt Sn.

Trong quc Candahar kinh thnh Takkasil, v vua mnh danh Naggajing trn thng lu, gia vng sng, thy mt n nhn eo vng ngc trnmt tay, ang xay hng liu gn , vua suy ngh: "Cc vng ngc nykhng c xt hoc ku leng keng khi ri nhau", v c ngm ngha nng ymi. Sau , nng y t chic vng t tay phi sang tay tri v dng tay

phi thu gp hng liu ri bt u xay tip. Chic vng trn tay tri chm

vo chic vng kia gy ting ng.

Vua quan st hai chic vng c xt vo nhau, gy m thanh, lin suy ngh:"Vng y khi ring khng chm vo vt g c, nay ng vo vng th haigy ting ng, khi hai ba chic vng chm nhau to thnh ting n ln. Nayta tr thn dn hai quc Cashmere v Candahar, ta cng cn phi ringnh chic vng c nht t tr ch khng tr k khc na". Nh vy lyvic c xt hai chic vng lm ch , trong lc ngi , vua nhn thc Bac tnh trn v t Tu gic, c qu c Gic Pht. Phn cui cu chuyncng nh trn.

Trong quc Videha, ti thnh Mithil, quc vng mnh danh Nimi, saubui im tm, c cc triu thn chu quanh mnh, ng nhn xungng ph qua ca s hong cung m rng. Mt con diu hu sau khi chpc ming tht t ch, ang bay vt trn khng. Mt vi con kn kn vcc th chim khc, vy ly diu hu mi pha, lin tip ly m m vo, lycnh p v ly chn p con kia dnh ming tht. Khng chu cho


59/416

chng git, diu hu nh th ming tht, mt chim khc chp ngay ly, vbn chng li m con kia nh trc. Vua thy by chim, suy ngh: "Ai lyming tht, kh au n vi k y; ai b ming tht, hnh phc n vi k y.Ai hng nm dc lc, kh au n vi k y; ai b nm dc lc, hnh phcn vi k y. Nay ta c mi su ngn cung n, ta cn phi sng tronghnh phc sau khi t b nm dc lc nh diu hu b ming tht".

Quan st vic ny vi tr tu, ngay khi ng ti , vua nhn thc ba ctnh trn, chng c Tu gic v thnh t vin tr ca qu c Gic Pht.Phn cui cng nh trn.

Trong vng quc Uttarapncla, ti kinh thnh Kampilla, v vua mnhdanh Dummukha, sau bui im tm, c trang im cc mn chu bu vqun thn vy quanh, ng nhn xung sn chu qua ca s. Vo lc y, c

ngi m ca chung b. Cc b c t trong chung ang chy theo mtcon b ci, mt con b c ln vi ci sng nhn cht thy mt con ckhc chy n, lin ghen tc ly sng nhn m vo hng con kia. Do bhc qu mnh, n rut ra ngoi cht ngay ti ch. Vua thy cnh ny, suyngh: "Mi loi t sc vt tr ln u chu kh au v lng dc, con b nyv lng dc phi chu cht. Mi loi khc u b tham dc gy phin ly. Tacn b ht mi tham dc lm phin ly mi loi".

Nh vy trong lc ang ng, vua nhn thc Ba c tnh trn, chng cTu gic v thnh t Vin tr ca qu c Gic Pht. Phn cui cng nh

trn.

Sau , mt hm, bn v c Gic Pht, xt thy n thi i kht thc linri ng Nandamla, sau khi chi sch rng bng cch nhai cau ti hAnotatta, v sau khi hon tt mi nhu cu v sinh xong, cc v mang y btdng thn thng bay ln khng, lt qua cc m my ng sc, ri h xungkhng xa mt ngoi ca Ba-la-ni.

Ti mt a im tin li, cc v khoc y, cm bnh bt i vo vng ngoi kht thc cho n khi dng li trc ca nh B-tt. B-tt thy cc v lnghoan h mi vo nh ngi trn ch son sn, ngi rt nc cung nghnhv i cc mn thng v loi cng v mm. Sau ngi mt bn, ngiknh cho v trng thng v ni:

- Tha Tn gi, i tu hnh ca ngi qu tht tt p, cc cn ca Ngi thtan tnh, ln da ca Ngi tht trong sng. Ch suy t g khin Ngi khiu i sng tu hnh v xut gia?


60/416

C bn v lin p:

- Ti trc kia c tn nh vy, lm vua ti kinh thnh n trong quc kia...

i khi nh th v theo cch ny mi v ln lt ngm vn k nu nguynnhn gi t th tc ca mnh:

1. Cy xoi ta thy rng xanh,en rm, cao to, tri tru cnh,V tri, con ngi ph gy,

Lng ta chnh th mun cm bnh.

2. Vng sng nh tay th ni danh,Ngi eo mt chic chng m thanh,

Chic kia va chm gy huyn no,V th lng ta mun chic bnh.

3. n chim xu x vt c thn,n c mang theo ming tht n,Chim b nh au v ming tht,Lng ta chnh th mun ly trn.

4. B c kiu cng gia m b

Vn lng, khe p, bc chn ra,Cht v lng dc: sn m mnh,Do vy lng ta mun xut gia.

B-tt nghe mi vn k u ni:

- Tt lnh thay, tha Tn gi, ch ca Ngi tht thch hp.

V nh vy ngi tn thn mi v c Gic Pht. Sau khi nghe cc v thuytPhp, ngi tr nn chn ngn i sng ti gia.

Khi cc v ra i, sau bui im tm, ngi ngi th thi, gi v li bo:

- Ny hin th, bn v c Gic Pht ri b vng quc tr thnh Sa-mnnay sng khng li lm, khng chng ngi, hng nim cc lc ca i tuhnh. Trong lc y ta phi tm k sinh nhai qua ngy. Ta cn phi lm g vii gia ch na? Xin nng nui cc con v li nh.


61/416

Ri ngi ngm hai vn k:

5. Vua Ka-ran-du x Ka-lin-ga,Vua Nag-g-ji x Gan-dh-ra,

Vua Dum-mu-kha x Pan-c-la,i Ni-mi x Vi-de-ha,Tt c cc ngi ri bo ta,

Sng khng lm li, gi t nh.

6. Cc ngi trng dng ta Thin thn,Chng khc no vng la sng bng,

Ta cng mun ra i tin bcXa la mi vt th nhn mong.

Nghe li ngi, b v p:- Ny phu qun, t khi thip nghe Gio php ca cc v c Gic Pht, thipcng khng mun trong nh na.

V b ngm k:

7. Thi c thip bit chnh l y,Chng c o S hn cc ngi,

Chng hi, thip mong xut th na,

Nh con chim c thot bn tay.B-tt nghe li b ni lin yn lng, B v nn nng xut gia tu hnh trcngi, v ang mun nh la ngi, lin gi v ni:

- Ny phu qun, thip sp ra h nc, chng hy chm nom cc con.

Ri b cm chic bnh nh th i n v b i thng n cc v n sngoi thnh xin truyn gii xut gia. B-tt khng thy b tr v, nh phit tay chm sc cc con.

V sau chng ln khn hn mt cht v t chng c th hiu bit i cht,ngi mun dy chng nu cm, nn ngi thng nu mt ngy cm hi cngv sng, mt ngy cm hi sng, mt ngy cm chn, mt ngy cm nho,mt ngy khng c mui, mt ngy qu nhiu mui. By tr ni:


62/416

- Cha i, hm nay cm cha chn, hm nay cm nho, hm nay khng cmui, hm nay qu nhiu mui.

B-tt p:

- ng vy, cc con thn yu.

Ri Ngi suy ngh: "Cc con nay bit cm no sng, cm no chn, cmno c mui, cm no khng: th l chng c th sng ring i chng ri.Ta cn phi xut gia". Sau , ngi a chng n gp m thn quynxong, ngi lin xut gia tu hnh, c tr ngoi thnh. Mt hm v n tu khhnh i kht thc Ba-la-ni thy ngi, lin knh cho v ni:

- Tha Tn gi, ti chc tn gi git by tr ri.

B-tt p:

- Ta khng git by tr, khi chng c th t mnh bit vic, ta mi xut gia.Cn b khng quan tm n chng v vui lng vi vic xut gia trc ta.

Ri ngi ngm vn k cui cng:

8. Thy con bit mn, nht khi n,Cm sng, chn, ta bc chn,Nay yn ta, ngi mt no,

Ta cng theo Gio php chn nhn.

Khuyn gio v n tu kh hnh nh vy xong, ngi t gi b. B nhn likhuyn gio y, knh bi B-tt v i n mt ni va .

Sau ngy y, hai v khng bao gi gp li nhau. B-tt chng c Thng trc ti sinh ln Phm thin gii.

*

Sau Php thoi, Bc o S tuyn thuyt cc S tht. Khi cc S tht ktthc, nm trm T-kheo c Thnh qu (A-la-hn.


- Thi y con gi l Uppalavann (Lin Hoa Sc), con trai l Rhula (La-hu-la), n tu s l mu thn Rahula v nh kh hnh y chnh l Ta.


63/416

-ooOoo-

409. Chuyn Vua Dalhadhamma (Tin thn Dalhadhamma)

Chnh con khun vc t ngy xanh...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti rng Ghosita (C-s-la) gnKosambi (Kiu-thng-di) v Bhaddavatika, con voi ci ca vua Udena.

By gi cch con voi ny c trang im vng ngc v dng h vua Udenas xut hin trong tin thn Mtanga, s 497. Mt hm con voi ny ra ngoithnh sng sm gp c Pht c Thnh chng vy quanh, trong v oainghi ti thng ca mt bc Gic Ng, ang vo thnh kht thc, n quxung chn c Nh Lai, than khc v cu khn Ngi:

- Bch Th Tn, bc ton tri kin, v cu kh ton th gii, khi con cn trv c kh nng lm vic, vua Udena, mt v minh qun thng yu conv bo: "i sng ca ta cng vng quc v Hong hu u nh n tt c".Ri ngi ban cho con i vinh hin bng cch trang im mi th vng ngc,ngi truyn trt chung voi vi t trn hng liu, treo cc vt c musc rc r chung quanh, thp n vi du thm, t da trm xng ti ,ngi li truyn t mt chu bng vng ti ch con i tin, cho con ngtrn thm mu v cho con n ton cao lng thng v ca vua. Nay con

gi v khng lm vic c na, nn ngi tc b mi c n y, con sngb v khn kh khng ai bo v chm sc, ch n ton qu ketaka trongrng, con chng c ni nng ta no na. Xin Th Tn ni cho vua Udenangh li cc cng c ca con v phc hi mi vinh quang c cho con".

Bc o S bo:

- Con hy i v, ri ta s ni vi vua phc hi mi vinh quang c cho con.

Sau ngi i n ca hong cung.

Vua mi c Pht vo, thit i trng th tt c hi chng theo hu c Pht.

Khi bui th thc xong, Bc o S ni li ty h cng c v hi:

- Tha i vng, con voi Bhaddavatik u ri?


64/416

- Bch Th Tn, trm khng bit.

- Tha i vng, sau khi ban vinh hin cho m n t, ngi tc b mi nhu lc chng gi l khng phi o, vy cn t lng bit n chng.Bhaddavatik nay gi, mn mi v tui tc v khng c ai bo v, chsng bng tri cy ketaka trong rng. i vng cho n b v nh vylc gi yu l khng hp l.

Ri k cc cng c ca con voi Bhaddavatik, Ngi bo:

- i vng hy phc hi mi vinh quang c ca n.

Xong Ngi ra i. Vua lm theo li Ngi. C kinh thnh truyn tin rng vinhquang c ca con voi c phc hi nh c Pht k li mi cng cca n.

Vic ny c Tng chng bit v ch v bn lun trong lc hi hp. Bco S bc vo v khi nghe y l ti ca cc v, Ngi bo:

- Ny cc T-kheo, y khng phi ln u Nh Lai lm cho n c phchi mi vinh quang c bng cch k cc cng c ca n.


*

Ngy xa c mt v vua mnh danh Dalhadhamma cai tr ti Ba-la-ni. Thiy B-tt th sanh vo gia nh mt i thn, khi ln ln, ngi phc v nhvua.

Ngi c vua ban nhiu vinh hin v ng a v mt i thn quan trngnht trong triu. Vua c mt con voi ci rt dng mnh lc lng. N i mttrm dm mt ngy, lm mi phn s s thn ca vua, khi ra trn n chinu oanh lit, dm nt qun th. Vua bo:

- Con voi ny tht hu ch i vi ta.

Ri vua ban cho n mi th trang im v vinh quang ging nh vua Udenaban cho Bhaddavatik ngy nay. Sau khi n gi yu, vua tc ht mic n trn.


65/416

T n khng c ai bo v v ch sng bng cc th c l trong rng.Mt hm cc loi gm s trong cung vua khng dng, vua truyn thgm li v phn:

- gm khng dng.

- Tu i vng, tiu thn khng c b ko xe mang phn b v nung tst.

Vua nghe chuyn, lin phn:

- Con voi ci ca ta u ri?

- Tu i vng, n ang phiu bt ty .

Vua bo em n cho ngi th gm:

- T nay ngi buc n vo xe ri a i ch phn.

Ngi th gm p:

- Tu i vng, tt qu.

Ri g lm theo li dn. Mt hm ra ngoi thnh, voi ci cht thy B-tt in, lin qu xung chn ngi va than khc va ni:

- Tha T tng, thi con cn tr, c vua xem con rt hu dng v ban coni vinh hin, nay con gi yu, ngi tc b mi c n v khng cn nghn con na, con khng c ai bo v v ch sng bng c l trong rng,gp cnh khn cng th ny ngi li em con cho ngi th gm buc voxe ch phn; tr T tng ra, con khng cn ni nng ta no c, chnh Ttng bit mi cng lao con phc v c vua, xin ngi cho con c

phc hi mi vinh hin mt.

Ri voi ci ngm ba vn k:

1. Chnh con khun vc t ngy xanh,Nh vy c vua tha tnh?V kh con mang y trc ngc

Xng pha chin trn, bc hng anh.


66/416

2. Con lp nn lm chin cng,c vua gi hn c qun chng

Bao ln phc v nhiu cng trngNh nh cho cc s thn?

3. Nay con c c, qu b v,Chc chn mng chung n gi,Phc v cho nh ngi th gm,Con nh lm vt ko phn d!

B-tt nghe chuyn, lin an i n v bo:

- Thi ng bun kh na, ta s i trnh c vua v phc hi vinh d chocon.

V th khi vo thnh, ngi i n chu vua sau bui im tm v bt u cuchuyn, ngi bo:

- Tu i vng, c phi con voi ci mang tn kia ra trn chin ti nhngni n vi cc v kh buc y ngc; ri ngy khc n li mang quc th c i c trm dm lm s gi cho i vng, v i vng ban cho n nhiuvinh hin chng, nay n u ri?

- Trm giao n cho ngi th gm ch phn b.

B-tt lin p:

- C hp o l chng, tu i vng, khi giao n cho ngi th gm bucvo xe ch phn?

Ri khuyn gio, ngi ngm bn vn k:

4. Do ch k tham vng c nhn,Ngi ta ban pht mi vinh quang,

Nh ngi i vi con voi n,Nm b nh n l yu tn.

5. Khi ngi qun ht cc hun cng.Thin s ngy xa hng trn phn,

Mi vic m lng ang d tnhNgy sau chc hn phi suy vong.


67/416

6. Khi ngi ghi nh cc cng nThin s ngy xa hng trn phn,

Mi vic m lng ang d tnhNgy sau chc hn s thnh cng.

7. Ta ni iu chn l trn lnh,Cho thn dn t tp chung quanh:

Phi lun ghi nh cng n c,Thin gii dnh phn sng hin vinh.

Vi li khi u ny, B-tt gio ha ton th dn chng ang t tp .Nghe vy vua ban cho con voi gi mi hin vinh c, v v sau c an trvo li dy ca B-tt, vua b th cng thc hnh nhiu thin s khc nnc sinh ln ci thin.

*


- Thi y, voi ci l Bhaddavatik, vua l nanda, v i thn chnh l Ta.

-ooOoo-

410. Chuyn Voi Con Somadatta (Tin thn Somadatta)

Bc su vo tn trong rng...,

Bc o S k chuyn ny trong lc tr ti K Vin, v mt Trng lo gic.

Chuyn k rng v Trng lo ny truyn gii cho mt Sa-di lm t,phng s v y nhng chng bao lu lm bnh nng qua i. Trng lo iquanh qun khc than ku go v ci cht ca t.

Thy vy Tng chng bt u bn tn trong Chnh php ng:

- Ny cc Hin gi, v Trng lo gi c ny c lang thang ku khc v mtSa-di cht, chc hn v y qun php mn qun tng v mng chung.

Bc o S bc vo v khi nghe ti cu chuyn, Ngi bo:


68/416

- Ny cc T-kheo, y khng phi ln u ngi ny khc ngi kia cht.


*

Ngy xa, khi vua Brahmadatta tr v Ba-la-ni, B-tt l Sakka Thin ch.Mt B-la-mn giu tin ca, trc sng Ba-la-ni, sau gi t th tc vtr thnh n s kh hnh vng Tuyt Sn, nht c qu rng n.

Mt hm i tm qu rng, ng thy mt ch voi con, lin em v tho am.ng xem n nh th con mnh gi tn n l Somadatta, nui nng chm scn v cho n n c l. Con voi ln dn tr thnh to ln, song mt hm n nqu nhiu nn pht bnh v bi thc. V kh hnh em n vo tho am v itm qu rng. Song trc khi ng tr v, con voi cht. Khi em v mqu, v kh hnh suy ngh: "Cc ngy khc con ta vn n ta, sao khng thyhm nay? Con ta b vic g chng?". Th l ng than khc v ngm vn ku:

1. Bc su vo tn trong rng,N thng vn n n mng ta ngay,

Nhng sao chng thy hm nay,Voi con i lc chng hay li v?

Cng vi li than khc ny, ng thy con voi nm cui li i c mi che,lin m ngang c n v ngm vn k th hai tic thng n:

2. Chnh voi va cht nm kiaNh bp mng b ct la nt thn,

Voi nm di t ng ln,Con voi ta la trn, than i!

Ngay lc y Sakka Thin ch quan st ci trn, suy ngh: "V kh hnh nyt gi v con tu hnh, nay li than khc con voi m ng gi l con, ta

mun n thc tnh ng v lm cho ng suy ngh li".

V th ngi xut hin trc tho am, ng trn khng v ngm vn k thba:

3. Su thng vt cht ri,Hi ngi kh hnh sng i c c,


69/416

Thot dy tc ly, xut gia,Gi y pht bnh tm t bun phin!

Nghe li ny, v kh hnh ngm vn k th t:

4. Nu ngi bu bn th hin,Tha ngi Thch trn ci tri,

Bun phin v mt bn chi,Tun dng nc mt s vi ni su!

Thin ch Sakka lin ngm vn k khuyn gio ng.

5. Ngi i lm k c aoMi khi vt mt, ku go tic thng,

Thi ng khc na, tr nhn,Thnh hin vn bo hoi cng thi m.

6. Nu nh nc mt tun raChng ta c th vt qua t thn,

Th ta quyt phi hp qun m cu mi vt thn nht i!

Nghe li Thin ch ni, v kh hnh ngh li v c an i, bn lau nc

mt v ngm cc vn k cui cng tn thn Thin ch:7. V nh ngn la sng ngi

thm b sa chy hoi tht cao,c vi nc lnh ti vo,

Ngi va dp tt ni su ca ta.

8. Lng ta nhc nhi xt xaV tn su no xuyn qua kinh hong,

Ngi cha tr vt thng,

V ngi hi phc i thng cho ta.

9. Mi tn va c nh ra,Lng ta trn ngp an ha vui ti

Lng nghe Thin ch nh li,Ta khng cn phi chi vi kh su.

8/3/2019 Kinh Tieu Bo - T

Documents

Kinh Tieu Bo - Tap 7 - Gs Tran Phuong Lan Dich