Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
66
KKKKaaaannnnaaaaaaaa mmmmaaaassssaaaarrrraaaakkkk
KKKKiiiittttaaaabbbb 2222 mmmmaaaaddddrrrraaaassssaaaa ttttaaaagggg
Caki gilaŋgi gi
Langue massalit, Livre 2 pour les écoles
Première partie
2 65
Gulasiran
1) Lasa katab ken:
a) Ndumanoŋ? He, ___________
b) Kundumanoŋ? He, ___________
c) Kandarkoŋ? He, ___________
d) Ndarkoŋ? He, ___________
2) Kanaa niriŋa wi katab ken:
a) Amboro Mula awun anden
b) Mboro Mula awun ___________
c) Tiro Mula awun ___________
d) Minta Mula awun ___________
e) Kinta Mula awun ___________
f) Inta Mula awun ___________
ten nden kenden ten amben
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 3333 6666 1111)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: NNNNjjjjeeeebbbbaaaa
64
Kanaa masarak
Kitab 2 madrasa tag
Caki gilaŋgi gi
Kitabta wi ndinjaram njiŋanta mbo awun ambena gi munazama
World Relief Australia ye.
Association SIL
B.P. 4214
N’Djaména
République du Tchad
2013
Langue : massalit, parlée dans la préfecture d’Assoungha à
l’est du Tchad, et au Soudan, surtout dans l’Etat fédéral
du Darfour occidental.
Traduction du titre : Langue massalit, Livre 2 pour les
écoles, Première partie
Genre : matériel didactique
Language: Massalit, spoken in the Assoungha préfecture in
Eastern Chad and in Sudan, mainly in the Federal State of
West Darfur.
Translation of title: Massalit language, Book 2 for school,
Part One
Genre: didactic materials
lllustrations: Adam Dawud Hissen, Gamaraddin Mahamat
Harun, Souleymane Abakar, Juma Adam Yaya, SIL
International Illustrations
1ereédition, 2500 exemplaires
Financement de (Funded by) World Relief Australia
© 2013 Association SIL Tchad
2
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 3333 5555
Njeba kima taŋ
Amin lele talata
jo 15 aye 1 sene 2013
Akuy mbe Nura Ahmat,
Amboro niyembo andumanen, giraye
ke ande. Ama mboro jek mbândayi, abiyan
tanu koy anende. Jime nare-gim, eleleŋ de
a-ken, musa muŋun-ken, subbo
andenjebenin arti. Baba na ta da na ta mbo
lusi naŋ mbo liyarce naŋ mbo salam kâddu
ken. Assu.
Ama gikawa na Mâriyam Ibrahim.
Nikariyaa giraye molo :
1. Njeba gu ŋga lo ŋga wo nda tena?
_____________________
2. Lele ŋgara gim kijiraŋu tati? _______________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
Ka ŋgo ru njeba igegiye?
63
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Njebaa wi ŋgata lo ŋgata wo nda ige?
2. Maŋ njeba aŋgit gena? Ŋga wo nda genoŋ?
Gulasiran
1) Sulo dora
2) Kanaa niriŋa wi katab ken:
a) Amboro Mula afud anden
b) Mboro Mula afud ___________
c) Tiro Mula afud ___________
d) Minta Mula afud ___________
e) Kinta Mula afud ___________
f) Inta Mula afud ___________
amben kenden ten nden ten
62
mbe nje ben ti
nan
a ndu ma
a nde nje be
___________
___________
___________
ne
KKKKaaaannnnaaaa nnnnddddaaaaŋŋŋŋaaaaKitab gi kimin Masaraa kanaa iniŋa madrasam kobolok tur mo gâr nige wi ni. I kitab gilaŋgi gu kobolok as mo nod hâgudu kitab mbarlaŋa gu wo kobolok tur mo gâr enteye.
Hâgudu kitab ini gu wo subum jo kaŋ gâr igeti. Jo mbir na wi gâr geya noŋ nikariyaa lasira noŋ hâgudu gulasiran noŋ enti. Jo kaŋgalaŋa gim du âfandi gâr tenin kinaŋ hâgudu jabur geya enti.
Kitab ini gi hâbuto senem ndâŋin nonodise wi molo munduŋa. Ila i kori lok se! lok uraŋa lok kari! molok nukasi wi ye.
FFFFoooorrrreeeewwwwoooorrrrddddThis book is a postprimer designed for Massalit primary school children who are learning to read and write their mother tongue as part of a two-year programme in Grades 4 and 5.
Lessons are planned in sets of three, as classes are normally 3 times per week. Each week, the !rst two lessons consist of reading, discussion and writing exercises, while the third lesson is for creative writing and sometimes a listening story. The sequence of themes for the reading texts follows the cycle of the seasons.
AAAAvvvvaaaannnntttt----PPPPrrrrooooppppoooossssCe livre est un post-syllabaire destiné aux élèves massalit qui
apprennent à lire et écrire leur langue maternelle pendant la 4e
et la 5e année de l’école primaire dans les écoles des camps des refugiés (ce qui correspond aux CE2 et CM1 dans les écoles tchadiennes).
Les leçons sont plani!ées en unités de trois puisqu’elles sont normalement enseignées trois fois par semaine. Chaque semaine, les deux premières leçons comprennent la lecture, la discussion et des exercices d’écriture alors que la troisième est destinée à l’écriture créative et comprend souvent une histoire à écouter. La séquence des thèmes pour les textes de lecture suit le
cycle des saisons de l’année.
3
Acknowledgements/Remerciements
Editors/Redacteurs ((((KKKKiiiittttaaaabbbbkkkkoooo nnnnoooorrrrggggoooollllaaaa wwwwiiii )))): Eunice Kua, Abderazik
Mahamat Ahmat, Juma Ibrahim Harun, Matar Mahamat Sileman,
Gamaraddin Mahamat Harun, Ishak Kamis Mahamat, Angela
Prinz
Illustrators/Illustrateurs ((((SSSSuuuurrrraaaannnn nnnneeeennnnaaaa wwwwiiii )))):::: Adam Dawud Hissen,
Gamaraddin Mahamat Harun, Souleymane Abakar, Juma Adam
Yaya, SIL International Illustrations
Contributors/Auteurs ((((LLLLuuuukkkkkkkkuuuurrrraaaa kkkkaaaattttaaaabbbb nnnneeeennnnaaaa wwwwiiii )))):::: Abderazik
Mahamat Ahmat, Juma Ibrahim Harun, Matar Mahamat Sileman,
Gamaraddin Mahamat Harun, Ishak Kamis Mahamat, Souleymane
Abakar, Ibrahim Abdalkarim Mahamat, Louise McKone, Abakar
Abdalkarim, FAPLG, Adam Abdalla Ismail, Harun Idriss Yakub,
Ahmat Mahamat Harun, Hissen Adam Ahmat, AlhaIz Ibrahim
Idriss, Mustafa Ahmat Hamat, Abdalla Idriss Baraka, Samiya
Issa Adam, Darasalam Ishak Yusif, Kadije Abakar Mahamat,
Sadiya Adam, Abdalla Tijani Abakar, Taha Ibrahim Arbab,
Sileman Abdulaye Mahamat, Sileman Mahamat Abakar, Mahmud
Fadul Zakaria, Abakar Yakub Ismail, Sale Abdal-Jalil
Thanks also to/Nous remercions egalement ((((KKKKaaaa ttttuuuuuuuu aaaawwwwuuuunnnn aaaammmmbbbbeeeennnnaaaa
wwwwiiii )))):::: Notre partenaire l’ONG CORD, les inspecteurs des écoles
Abubakar Zakaria Mahamat et Mahamat Adam Umar, des
representants des chefs du camps et des comités des parents
d’élèves (APE/ABA)
4
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 3333 4444
Njeba majirin taŋ
Amin lele kamis
jo 3 aye 1 sene 2013
Baba mbe Ibrahim Abdalla,
Amboro niyembo andumanen, giraye
ke ande. Fâki mbe mbo majirinta ge minda
wi mbo kooy de kallaa me. Yagu ama kinta
his kinu aynaŋ-kede kâddur de ane. Kijiraŋu
koy niyembo ane. Subu nare-gim, fâki mbe
“Mbenjebenti” tire, andenjebenan du aka
kambarkin. Da mbe ta mbo liyarce mbeŋ
mbo lusi mbeŋ mbo salam kâddu ârnaŋa.
Mula afud ambenin, kalla mbo de midiran.
Assu.
Ama kima na Juma Ibrahim Abdalla.
Ni k ariyaa giraye molo :
1. Kima ŋgâri ke tindaye?_____________________
2. Ŋgannam fâki ta tenjebentiyoŋ?_______________
61
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 3333 3333 1111)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: NNNNiiiinnnnnnnnddddeeee gggguuuu ggggeeeennnntttteeeeyyyyeeee
60
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111
MMMMuuuussssaaaa
Amboro Musa amburiye. Baba mbo
du Ibrahim uriye. Hâgudu da mbo
du Fatime uriye.
Liyarce mbeŋ amboro molo
kâddunjar wi Ahmat noŋ Juma noŋ
ye. Sina gi du Yusif te.
Lusi mbeŋa amboro molo kâddunjar wi
Halime noŋ Mâriyam noŋ ye. Sina gi du
Zara ye.
Nikariyaa giraye molo :
1. Musa ta da wo ŋga uriye?___________________
2. Musa taŋa tiyarce ŋgata yoŋ?
________________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Baba no ŋga uriye? Da no ŋga uriye?
2. Liyarce naŋa mbo lusi naŋa mbo ŋgata mbo ŋgata
mbo ye?
5
Gulasiran:
1) Tiŋge landir jera
a A u U k K r R t T
6
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Maŋ morom ko ŋgâru nara?
2. Adiŋgije ka urce-gu nasa ye sul nasa yande?
Gulasiran
1) Ndeteŋa katab ken:
giba yosa
Ama aybina
Maŋ __________
Ti __________
Mi __________
Ki __________
I __________
Ama ayona
Maŋ __________
Ti __________
Mi __________
Ki __________
I __________
2) Sulo dora
59
mu tu rak
mu ku lam
wal da man
___________
___________
___________
ta
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 33332222
Kana a moro taŋ
Kaŋgi kamba sene tu morom ko kumam yon
meskeju luy mukulam tuluna.
Hagudu kiye taye-gu, adiŋgije raku
rayin adiŋgi to kimo tibina. Tibina-gim,
baba ta mbo da ta mbo kusul kelen! in eser-
de, mukulam cerem! in tuluna.
Baba ta mutarakta sikitaŋ adiŋgije
waldaman taŋa tu tu in tuna, karu welet! in
malaŋu urcen, kaŋgi gi ŋgo tire, “Hay! Ama
kimin sawije ane, ambuyan!” tirnen ela
taka.
Nikariyaa giraye
molo :
1. Kaŋgi morom ko
ŋgârii tarka?
_______________
2. Adiŋgije kaŋgu
ŋgo ena?
_______________
58
2) Sulo dora
kara
raka
Dorona kanaa ŋundii ken:
a ka ru ar 1) _______
2) _______
3) _______
4) _______
5) _______
6) _______ra ta ku tar
3) Mirsi katab geya:
Ama mirsi mbeŋa ___________________
amburiye. Baba mbe taŋa mirsi
______________ uriye. Da mbe taŋa mirsi
______________ uriye.
7
ka ra
ra ka
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222
MMMMâââârrrriiiiyyyyaaaammmm
Amboro Mâriyam amburiye. Ama
Musa ta tu ye. Baba mbe
Ibrahim te. Da mbe du Fatime
ye. Kiki mbe, da mbe ta da wo
Kadije uriye. Hâgudu baba mbe
ta da wo Hawa uriye. Uwan
mbeŋa du Abdalla noŋ Mustafa
noŋ ye.
Liyarce mbeŋ Ahmat noŋ Juma noŋ
Musa noŋ Yusif noŋ ye. Lusi mbeŋa du
Halime noŋ Zara noŋ ye.
Nikariyaa giraye molo :
1. Mâriyam taŋ kikin ŋgata ŋga mbo ye?
________________________
2. Mâriyam taŋ uwan ŋgata ŋga mbo ye?
________________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Kiki na da na ta da wo ŋga uriye?
2. Uwa na baba na ta baba wo ŋga uriye?
8
2. Kima gi laŋgu ŋgo tena? __________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Ka guro ŋgârii kul ike?
2. Ka guro lo ŋgârii kul eri?
Gulasiran
1) Kanaa “aw” nene wi katab ken:
a) Hâbi gi gula? He, aaaawwwwuuuullllaaaa
b) Laŋgu gose? He, ___________
c) Mukulo gosiŋa? He, ______________
d) Kitabko gula? Lala, ___________
e) Laŋgu juma gosiŋa? Lala, ___________
2) Ndeteŋa katab ken:
gggguuuulllluuuussssaaaa ggggâââârrrriiiinnnnjjjjaaaa
Ama awula
Maŋ __________
Ti __________
Mi __________
Ki __________
I __________
Ama âriŋa
Maŋ __________
Ti __________
Mi __________
Ki __________
I __________
57
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 33331111
Kan a a guro taŋ
Sene tu seIm ka guro waka, ama du kima lo
suro ko andiy-kunuŋ malta sawuye tiyen,
“Anaŋa sa andaŋan” ru ko sa ndaŋo anda-
gu, ka guro na karen kumam yon lan huy!
ena, fir ken kuma molo sur wâriŋa.
Ka tuu laŋgu tilo nendeneŋ kul rayo
cumo, ama tinda do wanaren, âkala-kunuŋ
malta le wac! in kâriŋ ko kotu ndab! in kibin
awula. Kaŋgi tu koy nari tara-kunuŋ, ti koy
ŋgic! in kibin “Ama awula” tirnen, gulto
mena.
Ka du kar
“Kima gi ta ye,
tulte” irnen
tela awula.
Nikariyaa giraye
molo :
1. Ka guro na kumam yon ŋgo ena?______________
56
GGGGuuuullllaaaassssiiiirrrraaaannnn::::
1) Tiŋge landir jera
o O i I m M n N l L
2) Dorona kanaa ŋundii ken:
a ka ki ku 1) _______ 4) _______
ma ta ra la 2) _______ 5) _______
na i u ko 3) _______ 6) _______
9
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 3333 JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: MMMMiiiirrrrssssiiii kkkkaaaa ttttooooŋŋŋŋoooo nnnnaaaa nnnniiii ŋŋŋŋ
10
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 33330000 1111)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: KKKKaaaannnnaaaa aaaa mmmmaaaakkkkaaaattttaaaarrrr tttt aaaaŋŋŋŋ
55
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Tirimbil ta nene, tirimbilko saŋ tunusulndan, ŋgo
tenti?
2. Burtu ŋgo ke meteretiyoŋ?
Gulasiran
1. Kanaa iya nira wi katab ken:
a) Musa tusula? Lala, tusul nnnnddddeeee
b) Tirimbil tâbaŋina? Lala,
______________
c) Ka târii ine? Lala, ______________
d) Musa turana? Lala, ______________
2) Tiŋge neneŋesira
kâddi kâriŋ kibin niyembo
1) __ __ __ __ __ 2) __ __ __ __ __
3) __ __ __ __ __ 4) __ __ __ __ __ __
54
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 4444
MMMMuuuussssaaaa mmmmbbbboooo dddd iiii rrrr iiii mmmmbbbboooo
Lele tu, Fatime leru nucun nuŋ diru ciŋge
sam tayin, diri iya tirnen, Musa wo
muturakko nu, “Diru rucaŋ!” tirnen,
turcaŋa. Diri gi du kuri tiyen, Musa wo
kâdino timina. In ken Musa koy kuri tiyen, ti
du Fatime wo rucaŋ le târiŋa.
Nikariyaa giraye molo :
1. Fatime ŋgur taye? ________________________
2. Fatime Musa wo ŋgo tirnaŋa?________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Ki ŋgo ken saa kul keri?
2. Musa tena-gi kalla yoŋ? Kalla yandan, ŋgo
tenteyere?
11
Gulasiran:
1) Tiŋge landir jera
e E s S ŋ Ŋ d D y Y nd Nd
2) Dorona kanaa ŋundii ken:
da ka ma sa 1) _______ 4) _______
i ki ndi la 2) _______ 5) _______
e re ri ŋa 3) _______ 6) _______
do ra ye na
12
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 9999
MMMMuuuussssaaaa kkkkaaaannnnaaaa aaaa bbbbuuuurrrrttttiiii ttttaaaaŋŋŋŋ tttteeeennnnaaaa
Lele tu, Musa madrasam ko tare-gu, ti nari-
de karu, burti kâddi ka mbo tirimbilta mbo
kooy de iye-gu, kâriŋ taraŋi-gu, tirimbil
kâddi taren, idirana.
Ti celcelo de tirimbilko uji ketel
taraŋa. Taraŋa-gu, tirimbil du jo taŋam
munje de karu, nene farmalko kibin
tunusula. Tirimbil ta nene nusul-kodo kuran
“Kimo âbaŋin ana” ru nikin niyembo ajab
tirnaŋa.
Nikariyaa giraye molo :
1. Musa madrasa molok tare-gu, burti kâddi gu ŋgo
ken tetela? ______________________
2. Tirimbil ta nene ŋgo tena? ___________________
53
nennda lo, tirimbil taren tikalan tinari. Inje
gi du njiŋanta nda walandirnda lo, tirimbil
tare-ken nari turci.
Nikariyaa giraye molo :
1. Leri mbo si mbo inje mbo ŋgur waka? ___________
2. Si ŋgo ru tirimbil tare-ken tinariyoŋ?
______________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Makatarko ŋgur gakoŋ?
2. Tirimbil tare-ken, maŋ ŋgo gentiyoŋ?
Gulasira:
1. Kanaa iya nira wi katab ken:
a) Si gi kaSu tena? Lala, kaSu ten nnnnddddeeee
b) Njiŋanta nda talandira?
Lala, nda ______________
c) Leri gi tinariyoŋ? Lala,______________
d) Tirimbil ta nene su tikala?
Lala, ______________
e) Leri gi târiŋa? Lala, ______________
52
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 5555
MMMMuuuussssaaaa mmmmbbbboooo ddddaaaakkkkaaaallllaaaa mmmmbbbboooo
Sene tu Musata fârik mo inde-de, de dakalo
tunana. Musa dakalo tucuŋteyekan, buto
kul taka. Ko dakalo tibina, tiŋgi du gure nira
lo nari tara. Musa buta mbo toddore-de,
buta ta tintiŋa. Tintiŋa-gim, dakalo fasiŋ
buto rac! le târiŋa.
De tiŋgi gi Musa
wo rayo-de,
jonu lisiŋ nondoŋon
ânu dole tila! Musa du
I turenden, de le
taka-kodo, Musa kurnaŋ kâriŋ taka.
Nikariyaa giraye molo :
1. Musa ŋgâru kul dakalam taka? _______________
2. Musa wo de ŋgo tendena? __________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Musa ŋgo ru buto kul dakalam taka?
2. Musa dakalo tibina-gu, de ŋgo ru tara?
13
G ulasiran:
1) Tiŋge landir jera
u U w W b B g G n N
________asi
________ere
________se ________aŋgaŋ
________uguru ________âtu
2) Dorona kanaa ŋundii ken:
i ka na gi 1) _______ 4) _______
a wa ga na 2) _______ 5) _______
bi ra re si 3) _______ 6) _______
ba be sa u
14
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 8888
MMMMaaaakkkkaaaattttaaaarrrr mmmmaaaallllttttaaaa nnnniiii
Jaman mo leri mbo si mbo inje mbo makatar
mo wayin, lerig tirimbil ta neno kaSu ken
gani tam tunuŋa. Hâgu si gi njiŋanta kaSu
ten-kede tunuŋa. Inje gi du njiŋanta tuna,
tuu nda walandir-kede, gani usurtem waka.
Leri ti nuŋ fek koy tirnde. Si gi du sur
le târiŋa. Tirimbil ta nene gi du inje gu
njiŋanta taŋa nda talan-kede tayin, inje gi
kâriŋ turcuŋa.
In ken ili molok, leri ti kaSu nena lo,
tirimbil tare-ken tinarinde. Si gi du kaSu
51
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 7777 1111)))) AAAAffffaaaannnnddddiiii ggggâââârrrr tttteeeennnniiiinnnn kkkkiiiinnnnaaaaŋŋŋŋiiii::::
MMMMâââârrrriiiiyyyyaaaammmm kkkkiiii kkkkiiii ttttoooo aaaawwwwuuuunnnn tttteeeennnnaaaa
Mâriyam ti kiki to tikal taka-gu, kiki ta ti tumannden, I
tinde-de taka. Fi tinde-de ko tirkarna “Kiki, ŋgâri
ndena I jiyayoŋ?” tirnen, ti du “Andumanenden I
ande” in ru tindila. “Maŋ hassa ŋgo yoŋ?” tirnen, kiki
ta du “Hassa boko andumane yagu ndu lirra andire”
tirnaŋa.
Ti du “Maŋ hassa saŋan hâbuto genndiye. Boko
nunarig, ama awun mbenti” ru taŋi tam kude lay, dole
gorte-gorte torgortona wi kooy njur, rogol, Ilayo, sule
tiŋar siramu koy Ilan, mamunta nda lukan ndâjiŋ,
binije lukan ndâjiŋ tela, uburuŋa nda lamin kooy
nontoŋgol kude nday tunduŋa. Hâgudu nuguru tirina,
kiki ta mbo inana. In kenu, kiki ta ti niyembo ŋonin
atine to niyembo assu tirnaŋa.
Nikariyaa:
1. Mâriyam ta kiki ŋgâri tenoŋ?
2. Mâriyam ŋgâru ken kiki to awun
tenoŋ?
3. Maŋ kaŋgi kâddi nuko ŋgo ken awun gentiyoŋ?
2222)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: KKKKiiiiddddiiiimmmmeeee ttttooooŋŋŋŋoooo nnnnaaaa
50
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 6666 JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: MMMMaaaallllttttaaaa
15
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 7777
WWWWaaaassssiiii ttttaaaaŋŋŋŋuuuu ttttiiiinnnneeee
Lele tu kala Asta sug mo ko
tareg, kima ta kibirit mbo sari-
de, wasu taŋu tinibina. Kima tu
kude tinden, ka kar lay indiŋara.
Mamunta tinana. Asta wo indila
tara. Kimo tinanden, ŋonin tela.
Astata kimin mbo
wasarŋa tiyen, away ru
inde-de, ka gember nar
Asta wo taŋu nda edela
toŋonina.
Nikariyaa giraye molo :
1. Ŋgo ken wasi turnaŋa?_____________________
2. Wasi ŋgâru tinana?________________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Ŋgo ken wasu adal migeti?
2. Kibiritko markan, ŋgo mentiyoŋ?
16
Gulasiran
1) Kanaa kuyenda wi wo nday:
ŋgannam ŋganna ŋgâru ŋgur ŋgo ru
a) Wâkit ________ larne?
b) Kala kokor ________ tene?
c) Kalata _________ ko wara?
d) _________ kusaŋ karneyoŋ?
e) Kokor ______ urake?
2) Kanaa tiŋgi ŋ mbo ŋg mbo nene gu lukkura molok
kindiŋara gani inim katab keni:
ŋŋŋŋ ŋŋŋŋgggg
49
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 6666
KKKKiiiimmmmaaaa kkkkaaaarrrraaaa ŋŋŋŋ gggg ââââssssiiiissssiiiinnnn tttteeeelllleeeennnnjjjjaaaa
Sene tu, wânjii
taŋ as na niŋa
toron mondorona.
Nâŋgasi wi kooy
nondoron ŋgâsi
ŋgâsi ken
melenja. Melenja-
kunuŋ, asee niriŋa wi kokor nda marcana.
Marcana, kokor nan onodnde. Iya mini
ta kalawa molo kar ikala-kunuŋ, “Asee wi
ŋgur kanaŋa?” irnen, mi du “Mâŋgasina”
mirnen ela. Ŋun subbo sogoyam kokor
utturaŋteyek ko asee rak ajab rinaŋ ela.
Nikariya a giraye molo :
1. Wânjii ŋganna odorona?____________________
2. Asee niriŋa wi wo ŋgo ena?__________________
Nikariya a ndayŋasira taŋ :
1. Hâgu ka sogu ŋgur wâŋgasiyoŋ?
2. Kima asee tarcanag kalla yoŋ?
48
Gulasiran:
1) Tiŋge landir jera
â A i I e E ŋg Ŋg c C f F
2) Dorona kanaa ŋundii ken:
a ca ŋa la 1) _______ 4) _______
fa kâ ki na 2) _______ 5) _______
ku mu sa ru 3) _______ 6) _______
ka ŋe ge ŋgi
17
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 8888
KKKKiiiimmmmiiiinnnn aaaarrrrkkkkoooooooo mmmmbbbboooo iiiissssaaaarrrriiii
Musa mbo Mariyam mbo
kori hâbuto kooy oma
inda-gim, kusaŋko arko
tara.
Siŋgee kâddur toron,
wasu ena, arko du dole lo
wasi ta dâyko sero tucucin, i du nari arkoo
wo ibin, kimin kâddur de idirana.
Arkoo wo kibisin, nefefer ludan, “Wi
dee miniŋa ye” ru ninjikari iger-kunuŋ,
Mariyam du koku namu koŋkoŋ mo loyn kul
tanara. Tanara, arkoo wo fetta iniŋa kooy
ludan koŋkoŋ mo loyn kon, aŋgo loyn nâsiŋ
njur injiŋana.
Nikariyaa giraye molo :
1. Musa mbo Mâriyam mbo ŋgo ken arko ibina?
______________________
2. Mâriyam toŋo ko ŋgâru kul tara? ______________
18
Gulasiran
1) Kanaa kuyenda wi wo nday:
ŋga ŋganna ŋgur ŋgo ŋgâri
a) ________ ta jam nuguru ige?
b) ______ lok gareyoŋ?
c) Kima gi _________ tirnaŋa?
d) Jo ______ nuguru girina?
e) Baba na ________ ye?
2) Sulo neneŋesira
nâsiŋndo
nuguru
tirina
tibinndiye
47
nâ siŋ ndo
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 5555
KKKK iiiimmmmaaaa kkkkaaaarrrraaaa nnnnuuuugggguuuurrrruuuu nnnnoooosssseeeennnnddddaaaa
Lele tu kima karo da ta “Nuguru giriya kosiŋ”
tirnen, “Haywa” ru kude lay sogu kul nuguru
nâsiŋndo durti kâddi mbo jo kaŋ tirina.
Hâgudu su du suto nandam turana.
In ken da ta kar nuguru sikal leru tuna.
Leri du iya tirnen, ajab rinaŋ “Kima mbe
kambo tibinndiye” ru ajab rinaŋ tela.
Nikariyaa giraye molo :
1. Kimo da ta ŋgo tirnaŋa?______________________
2. Nuguru jo ŋganna tirina?_____________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Nuguru ŋgo ken irinan kalla tuti?
2. Ŋgo ken kima duri geya kallo tosiŋtiyoŋ?
46
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Wasu gani ŋgondam migeti?
2. Mirsi arkoo niŋa ŋgata ye?
GGGGuuuullllaaaassssiiiirrrraaaannnn::::
1) Tiŋge landir jera
o O mb Mb j J nj Nj h H z Z ch Ch
2) Dorona kanaa ŋundii ken:
nja ka ja mba 1) _______ 4) _______
ha la jo ŋe 2) _______ 5) _______
su wa ga ra 3) _______ 6) _______
19
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 9999
1111)))) AAAAffffaaaannnnddddiiii ggggâââârrrr tttteeeennnniiiinnnn kkkkiiiinnnnaaaaŋŋŋŋiiii::::
DDDDuuuummmmbbbbaaaarrrriiii
Sene tu, arko kumba
kar dar Jinenewo
todila. Hâkuma
dawo tigen, arko
tisinden, tento koy
tosenden, asee
tinanin ajab ru
tinda-gu, kaŋgi tu
Dumbari arko
nenjebe, ti hâkumam kar, hâkumo “Ama arko gu wo
nunduraŋ anjebenti. Bero tesko âmbi-ken, aka siŋgee
ane aŋana, hâgudu muturak mbe eleleŋ aliŋgi to nene
ila awula, anjeben” tirnen, hâkuma bero ron tuna.
Bero nucun siŋgee taŋ laŋan, muturak ta
cukaŋgi ilu turana, arko ganu kooy turnaŋa. Ti tiyen,
arko du turcin, hâkuma du tirimbil ta mbo turcin,
Jinenewo le dahawo kamilko waka. Dumbari gi kusul
muturak to diŋgam tendena, arko darko le tiŋ ko dar
tum tusura, le wâlandira.
2222)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: KKKKaaaannnnaaaa aaaa wwwwaaaassssiiii ttttaaaaŋŋŋŋaaaa
20
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 4444
1111)))) AAAAffffaaaannnnddddiiii ggggâââârrrr tttteeeennnniiiinnnn kkkkiiiinnnnaaaaŋŋŋŋiiii::::
LLLLuuuukkkk aaaa ggggiiii wwwwaaaajjjj oooo tttt aaaaŋŋŋŋggggaaaacccciiii
Lele tu, Musa Dawud nim taka, Dawud mbo wardu nar
hâbuto suran ke sari inder-kunuŋ “Madaldim maka,
moŋgeta minana marni” ru waka.
Musa moŋgo nomono kallo in tarka-kunuŋ “Ama
moŋge mbo ananti!” tirnen, Dawud du “Lala, hassa
sabur ken! Sam ma-ken, koroo lukana, moŋgo koy
lukana-kodo nan,” tirnen, Musa du “Lala, ama hassa
de ananti, maŋ ŋgo ru iya riyayoŋ?” tirnaŋa.
Dawud du “Moŋgo inde raka-kunuŋ nanndiye.
Moŋgeta i koy irnaŋ ene. Aniŋ alu ko gani biyem nuŋ
kar hâgudu moŋgetam koy unugusi. Hâgudu gani koy
irnaŋ tene. Hâgudu koroo koy jarir-kunuŋ wardu
gulter-kunuŋ kar lukan-kede nanan, wi kooy kunim
kaŋgu wajo nda ige.”
Nikariyaa:
1. Musata Dawud mbo ŋgâri ke
isariye?
2. Dawud Musawo ŋgo ru tindiloŋ?
3. Aniŋ ŋgo ru biyeyoŋ?
2222)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: KKKKaaaannnnaaaa aaaa nnnnaaaaddddaaaaffffaaaa ttttaaaaŋŋŋŋ
45
Gulasiran
1) Kanaa kuyenda wi wo nday:
una tuna kuna âna muna
a) Baba ta kimo juwafo _________ .
b) Ama liyar mbo galamko ________ .
c) Afandi mini karasta tinnden _________.
d) Ki Zenaba wo sabuno tinnden ______ ?
e) Kimin moŋgeta nar kiki inu ______ .
2) Sulo neneŋesira
Zenaba
juwafa
tinanti
tobotoŋa
afurfuraŋgi
44
Ze na ba
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 11110000
AAAAnnnnoooo oooorrrrnnnnooooŋŋŋŋ ttttaaaa
Lele tu nori tuka, ka hille
taŋ kooy tiran norim
waka. Ornoŋ hille ta koy
turnaŋa waka-kunuŋ,
nori unna tuka, ornoŋ ka taŋa le nurkan
hillem kar iyaŋata wo “Maka, ka wo kooy
wayana. Ama de riŋ are” ru tindila.
Iyaŋata du kooy loru inde-de, ka iniŋa
kooy wara, ornoŋ ano taminayeka, kirama
ken ela.
Nikariyaa giraye molo :
1. Ka hille taŋa kooy ŋgur waka? _______________
2. Ornoŋ kar iyaŋata wo ŋgo ru tindila?
______________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Ornoŋ ŋgâri tena ano tamina?
2. Ornoŋ ta ano gi ŋgo ru biye ye?
21
Gulasiran:
1) Tiŋge neneŋesira
hille iyaŋa lele nurkan
1) __ __ __ __ __ 2) __ __ __ __ __
3) __ __ __ __ 4) __ __ __ __ __ __
2) Nintika landir jera
1 2 3 4 5
* * * ________ * * ________ * ________
* ________ * * * * ________ * * * * * ________
* * * * * ________ * * * ________ * * ________
22
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 3333
ZZZZeeeennnnaaaabbbbaaaa mmmmbbbboooo aaaa ffffuuuu rrrr ffffuuuurrrraaaaŋŋŋŋggggiiii mmmmbbbboooo
Lele tu Zenaba
afurfuraŋgu kibin ninjari
tinde-de, baba ta juwafa
nar da to “Juwafa lukana
nu-ken tinante” ru tuna.
Da ta du juwafa
lukan Zenaba wo tuna, Zenaba du
âfurfuraŋgu tinjikari-kunuŋ koroo tukan-
kede de juwafa tinana. Afurfuraŋgi ti biye
lo, Zenaba wo kano tobotoŋa. Tobotoŋa,
dawo nda ken ajab rinaŋ ela.
Nikariyaa giraye molo :
1. Zenaba ŋgâru ninjikari tinde-de, baba ta tara?
______________________
2. Zenaba koroo tukan-kede juwafa tinana, ŋgâri nda
tuka? ______________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Zenaba ta da ŋgo ru juwafa tukana?
2. Ma nesin-kede ŋgo genti?
43
Gulasiran
1) Kanaa kuyenda wi wo nday:
sa saa sam koro koroo
a) Kala Asta _________ taka.
b) KariI tukan, ________ teri.
c) Sam ko _________ nar maŋe.
d) Ama ______ mbara ane.
e) ______ mbe gi sina ye.
2) Sulo neneŋesira
giraye
sabuna
lukana
omone
42
gi ra ye
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 1111
KKKKiiiimmmmaaaa aaaannnnoooo nnnnaaaammmmeeee
Kima tu malta kul suro
koku tinda-gu, guwad
taŋayna, “Ka wo ano
andaminte” ru kurnaŋu
ororo ken “Ŋâwre kar
maltam taya! Kare!” tirnen, ka wara. Kima gi
cen “In de de araye” tirnen, ka le wâlana.
Hâgudu mbarlaŋo koy ororo ken “Ŋâwre
kar maltam taya! Kare!” tirnen, ka wara.
Hâkkoy cen “In de de araye” tirnen, ka
ndâsirnu le wâlana.
Malta mbo sey tinda-gu, ŋâwre kar
maltam taya. Hâkkoy kurnaŋ ororo ken
“Ŋâwre kar maltam taya! Kare!” tirnen, ka
du ano tame ru warnden, ŋâwre du malta yan
le taka.
Nikariyaa giraye molo :
1. Kima gi jo ŋganna ano tamina? _____________
23
2. Ororo kaŋgalaŋo tena-gu, ka ŋgo ru warnde?
______________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Suro gakan, ŋgâri ge?
2. Ano lama gi ŋgo ru biye ye?
Gulasiran:
1) Tiŋge neneŋesira
ŋâwre malta tirnen ororo
1) __ __ __ __ __ 2) __ __ __ __ __
3) __ __ __ __ __ __ 4) __ __ __ __ __
2) Nintika landir jera
5 6 7 8 9 10
* * * * *
________ * * * * *
* * * * *
________ * * * * *
* * *
________
* * * * *
* *
________ * * * * *
________ * * * * *
*
________
* * * * *
*
________ * * * * *
* * * *
________ * * * * *
* *
________
24
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 2222
AAAAjjjjiiii kkkkoooorrrroooo oooo lllluuuukkkkaaaa nnnniiii
Saa korom loyna-kodo
Saa korom loyna-kodo
Sabuna mbo lukana-kodo
Sabuna mbo lukana-kodo
Jir! jir! gena-kodo
Jir! Jir! gena-kodo
Ha sikal i ŋgo omone * Ha sikal i ŋgo omone
Mi gi ye minndegiye * Mi gi ye minndegiye
Mi gi ye minndegiye * Mi gi ye minndegiye
Nikariyaa giraye molo :
1. Koroo ŋgâri mbo luketi?_____________________
2. Lukanan, koroo ŋgonda uti?__________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1.Ŋgannam koroo muketi?
2.Ŋgâri ta jam koroo sabuna mbo muketi?
41
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 2222 1111
1111)))) AAAAffffaaaannnnddddiiii ggggâââârrrr tttteeeennnniiiinnnn kkkkiiiinnnnaaaaŋŋŋŋiiii::::
DDDDeeeecccciiiirrrraaaa bbbbuuuurrrrttttiiii ttttaaaaŋŋŋŋ
Lele tu, Mâriyam mbo Musa mbo
hille ini molo tiŋar hille kala ini
ni gim ko salam enteyaka, burtim
sari-kodo, kala ini nim munje
ware-gu, ka tuu tuk-tukko nuŋu
rayo kar inta laIn-kodo wadara.
Mâriyamta kâriŋ wara-gu, tuk-tukko nuraye nig
kallo de turnaŋa. Yagu dummo nunuŋa gi ândurtu
tudaŋa, fariŋ kâddur iŋara. Andurtu nudaŋa gu lamin
burti molo nelle unduŋa, ka tuu koy wara, wârŋiren,
kala ini kinaŋ tara-gu ŋgo tire, “Kare, tuk-tukko
burtim molo mindisi” tirnen indisa-kodo, kaŋgi tu
andurtu jonim nudaŋa gu tikala.
Tikala-gim, ŋgo tirnaŋa, “Mariyam, maŋ fariŋ
kaŋgi taŋa lukunaŋan. Fariŋ ka tuu niŋa wajo inibi.
Maŋ gaka nagati mbo saa salni mbo gula naren, kaŋgi
gu joni to mukana mucuŋ” tirnaŋa.
Nikariyaa:
1. Kala ini ŋgo ru “Fariŋ lukunaŋan” tirniŋoŋ?
2. Fariŋ kaŋgi taŋa lukunaŋan, ŋgo gentiyoŋ?
2222)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: HHHHââââbbbbuuuuttttoooo nnnndddd uuuunnnnuuuurrrraaaannnnaaaa
40
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 2222
1111)))) AAAAffffaaaannnnddddiiii ggggâââârrrr tttteeeennnniiiinnnn kkkkiiiinnnnaaaaŋŋŋŋiiii::::
LLLLuuuukkkk mmmmbbbboooo ââââwwwwuuuuyyyyeeee mmmmbbbboooo
Lele tu kusaŋko
âwuye hillem fari
rucu tiye-gu, luk
taŋi ta tu gi molo tu
gim taye-gu
idirana. Awuye ŋgo
tire, “Wa Abu
Kaltuma! Ŋgur lo gareyoŋ?” tirnen, “Taŋi mbe tu gi
molo kar tu gim agiye” tirnen, “Maŋ ka haggar ge.
Hassa gara, nasari kaŋ in guranin mbel-ken gan.”
Abu Kaltuma du ŋgo tire, “Maŋ wâci ndiye-ken
sabur ken amboro in ru andaŋaŋndiye. Hâgudu ama
burti gu maŋ gartiyeka awosi-ken arndiyeye. Hâgudu
toŋo minim ko mucoo mbeŋa âwuyo burtim raku are
arnaŋan nasa ye i rnaŋndiye. In ko kaŋ ye” tirnen tela
taka.
Nikariyaa:
1. Abu Kaltuma nasari ŋganna turana?
2. Ŋga kurnaŋ nasari kaŋ turanti?
2222)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: NNNNaaaassssaaaarrrriiii kkkkaaaaŋŋŋŋ
25
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 3333
GGGGâââârrrriiiirrrraaaa HHHHaaaalllliiiimmmmeeee ttttaaaa
Halime kârirnu
subbo data ta mbo
tusi taŋa mbo nda
tukkurna. “Ama
gindiken tobta as
âmbiya ru arirna.
Tob tu rayŋgu, tu
abunatu, tu furŋgu, tu jiso” in tirnaŋa.
Kimin du “Ama jisag awulti. Ama
rayŋgig awulti. Ama furŋgig awulti” in
riya wandaŋina. Ti du “Ama ârirnin, ki
ŋgo ru kenderetiyoŋ?” tirnen cen ela.
Nikariyaa giraye molo :
1. Halime ŋgo ru târirna?______________________
2.Tobta ŋgonda ye?______________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
Maŋ ŋgo ŋgo ru gârirna?
26
Gulasiran
1) Hâbuto tile gu wo kâddur ken:
TTTTiiii lllleeee KKKKaaaadddddddduuuurrrr
kaŋgi ka
baba
diri
si
kitab kitabta
galam
karas
kuno
arko
2) Sulo dora
39
a ndu nu ra na
nu bu raŋ
â ndur cu ŋa
___________
___________
___________
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 22220000
DDDDiiii rrrriiii aaaa nnnndddd uuuunnnnuuuurrrraaaannnnaaaa
Sene tu baba mbe diru kâddu ne gittu ken
tela waram ninda gu “Gaka gula na!”
tirnen, ko diru âŋgaya-gu nuburaŋ gure ru
buk-bukta rinaŋ andurcuŋa le âriŋa!
Andurci-de sel baba tindam ara.
Nikariyaa giraye molo :
1. Kima gi ta baba ŋgo tirnaŋa?
__________________
2. Diri gure ru ŋgo tena?
__________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Maŋ malta waram ko kul geroŋ?Ŋgârii?
2. Diri buk-bukta niro jikaloŋ? Ŋgannam?
38
Gulasiran:
1) Kanaa kuyenda wi wo nday:
rayŋgi furŋgi jisa abunati duŋgi kuŋgi
a) Waraga ti ______ ye.
b) Chaye tu ________ ye, tu du _______ ye.
c) Gani ______ ye.
d) Kusaŋ lil ______ ye.
e) Kedeŋgi kude ______ mbo _________mbo
tenegiye.
2) Nintika landir jera
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
* * ________ * * * * ________ * * * * *
* * *
________
* * * * * ________ * * * * *
* * * * *
________ * * * * *
*
________
* * * * *
* *
________ * * * ________ * ________
27
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 4444
MMMMuuuunnnnjjjjuuuukkkkuuuullllaaaa mmmmbbbboooo kkkkiiiimmmmiiiinnnn mmmmbbbboooo
Lele tu munjukula mbo kimin mbo ayŋge
tiliŋe mbo sey inda-gu, kimin “Ayo sikal,
hay aye tâjiŋa!” in irnaŋa. In irnaŋa-gu,
munjukula ŋgo tire, “Wa kimin mbeŋ, aye ili
yaŋ” in tirnaŋa. In tirnaŋa-gu, kima tu ŋgo
tire, “Kiki ayo tikala. Dano jise menti” in
tirnaŋa. In tirnaŋa-
gu, munjukula dole
koniŋ, si in seynu
ŋgo tire, “Wa kimin
mbeŋ, aye tu koy ili
yaŋga!” tirnaŋa cen
ela.
Nikariyaa giraye molo :
1. Kimin ŋgâru ikala? ____________________
2. Munjukula du ŋgo tirnaŋa? _________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
Aye mbo kimin ŋgârii ke isariyoŋ?
28
Gulasiran
1) Hâbuto kâddur na wi wo tilo ken:
KKKKââââdddddddduuuurrrr TTTTiiii lllleeee
kimin kima
liyarce
lusi
taŋ
injar
koroo
2) Sulo dora
37
a mbu nu ra na
mal I nig
tu ra ŋga la
___________
___________
___________
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 11119999
IIIInnnnjjjjeeee aaaammmmbbbbuuuunnnnuuuurrrraaaannnnaaaa
Lele tu ama noŋ liyar mbe noŋ lu mbe noŋ
hâgudu kimin tuu noŋ kiki mbe nim maye-
gu, taŋi kâni dol lo malInig, inje disartim
tinde-de mara.
Kâriŋ tiŋara-kunuŋ, kimin kooy ambel
wâriŋa, in de inje wâw-wâw! tirnen, ama du
“Haya haya” ru, koroo mbo yow-yow! age-
de, nene kar turaŋgala le aka.
Nikariyaa giraye molo :
1. Kimin ŋgur kayi-de injo warka?_______________
2. Inje ta nene kar ŋgo tena?___________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Kinta wo ŋgâri kundunurana?
2. Injo ka ŋgo ru rubbu igegiye?
36
Gulasiran
1) Kanaa kuyenda wi wo nday:
munjukula kima dana kamba muco
a) Kiki ti _____________ye.
b) Uwa ti ________ ye.
c) Ama _________ ye.
d) Da ti ______ ye.
e) Baba ti ______ ye.
aye âyŋge kiye
__________ _________ ________
2) Nintika taŋ mirsi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
as ________ aya ________ utuk ________
tile ________ iti ________ âday ________
kaŋ ________ tur ________ as ________
mbara ________ mâri ________ tile ________
29
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 5555
1111)))) AAAAffffaaaannnnddddiiii ggggâââârrrr tttteeeennnniiiinnnn kkkkiiiinnnnaaaaŋŋŋŋiiii::::
MMMMaaaaddddrrrraaaassssaaaa mmmm gggg iiii kkkk eeeeyyyyaaaa ggggiiii nnnnddddaaaaŋŋŋŋ----nnnnddddaaaaŋŋŋŋ tttteeee
Lele tu, Mâriyam ta da ŋgo tire, “Amin
kala Asta kar amboro kiji andikan, hâgudu
mboro koy ndikanti. Madrasam âmin
gateyande” tirnen, Mâriyam du “Ama
madrasam ate gi ndaŋ-ndaŋ te, âfandi
mini hâbuto ŋundi âmbunji. Akindan
awosiŋndiye” tirnen, da ta du “Kala na gi kiji jek kalla
tike. Gaka ndarkindan kallo ndikanto rakindiye” tirnen,
Mâriyam ti du “Kiji koy kalla ye, yagu madrasa ndaŋ-
ndaŋ te” tirnen kure inda-gu, kala ta tara.
Kala Asta ti du “Mâriyam, kana maŋ ra gi gani
ta ye, ama koy aŋonina. Madrasam gaka garen-kodo,
kiji nerem mbikanti” tirnaŋa.
Nikariyaa:
1. Kala Asta ŋgâri ta jam Mâriyam nim tarteyoŋ?
2. Ŋgo ru madrasam tuŋuno koy kiketeyoŋ?
2222)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: NNNNiiiinnnnnnnnddddeeee gggguuuu ggggeeeennnntttteeeeyyyyeeee
30
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 8888 1111)))) AAAAffffaaaannnnddddiiii ggggâââârrrr tttteeeennnniiiinnnn kkkkiiiinnnnaaaaŋŋŋŋiiii::::
AAAAnnnndddduuuurrrrttttuuuu ddddaaaawwwwuuuu ggggeeeeyyyyaaaa
Musa ti lele tu waldama ta mbo isarigiyeka inim taye-
gu, nari-de taka.
Nari taye-gu, joni dala mbo cukul cullo tudaŋa
yagu turannde. Taka, waldama ta mbo sari-de usa.
Kus inim taka-gim, turan-kede, larniŋ tuŋuna.
Subbo tam joni niyembo tiyen turana, tiyar ta
Ahmat gi sikal, gani cullo tudaŋa gu sabuna mbo
tukana.
Hâgudu tu ta Halime gi saa salni kârow-kârowa
nar aŋgo mbo nugurtaŋ, “Jonu lun!” tirnen tuluna,
ruse tinde-de, njindi tile ta caku tula.
“Ndor” tirnen tondora, nagati irnaŋ
nenenda mbo kucuŋ-kodo tiro ndil ŋgo tire,
“Hâgu la, âbi du oynan, irnaŋ du tenan, in
ko de tommi” ru tindila.
Nikariyaa:
1. Musa ŋgo ken cullo tudaŋa?
2. Ŋun ŋun subbo turana kalla yoŋ?
3. Tiyar mbo tu mbo ŋgâru nda ena?
2222)))) JJJJaaaabbbbuuuurrrr ggggeeeeyyyyaaaa:::: KKKKaaaannnnaaaa ŋŋŋŋoooonnnnaaaaaaaa ttttaaaaŋŋŋŋ
35
Gulasiran
1) Kanaa tiŋgi a mbo â mbo nene gu lukkura molok
kindiŋara gani inim katab ken:
aaaa ââââ
Kanaa wi gumma kumman:
lamin lâmin tarmina târmina
2) Sulo dora
tinaŋa
34
râ
ti
di ye
tir kar na
fu ku tan
na ŋa
___________
___________
___________
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 6666
ŊŊŊŊoooonnnnaaaa aaaa kkkkiiiimmmmaaaa ttttaaaaŋŋŋŋ
Kima tu baba ta binu ŋundu nda tena. Ŋono
tinda-gu, hâgudu tiyar ta dar saba lo bini
noŋ berjeŋ noŋ nda tanara. Niyembo ŋonin
lamin, jonu cir! ken “Ama nanna kuyende”
rinaŋ tondorŋola. Gikawa taŋa Ndoro
uruŋayiye.
Nikariyaa giraye molo :
1. Baba kimo ŋgâru nda tena?__________________
2. Tiyar ta ŋgârii nda tanara? __________________
31
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Ŋgâri tukan ŋoninti?
2. Ŋgo ru waldaman mirsi tuu urduri?
Gulasiran
1) Tiŋge neneŋesira
aaaa eeee iiii oooo uuuu
ŋundiiii
ŋunduuuu
ŋonaaaa
ŋonoooo
1) __ __ __ __
2) __ __ __ __
3) __ __ __ __
4) __ __ __ __
2) Sulo dora
Masal: ŋonin
___________
___________
______________
32
ŋo nin
hâ gu du
to
gi ka wa
ndor ŋo la
GGGGiiiirrrraaaayyyyeeee 1111 7777
ŊŊŊŊuuuurrrr aaaa aaaa kkkkiiiimmmmaaaa ttttaaaaŋŋŋŋ
Kima tu baba ta
râdiyo ne,
neremko
tandare-ken âji
tâjin, baba to
tirkarna, “Aji
ŋgârii taŋ tândajiyoŋ?” tirnen, baba ta du
“Kâli niŋ tandajiye” tirnen tinaŋa-kunuŋ
“Ama koy radiyem aya, kara mbo ândajiŋ”
ru râdiyo lutturaŋ “Aci” ru ke, kujo mbo dil
kesin kooy fukutan tela.
Nikariyaa giraye molo :
1. Kima baba to ŋgo ru tirkarna?
_________________
2. Kima ŋgo kesin râdiyo tubukutana?
______________________
Nikariyaa ndayŋasira taŋ :
1. Ŋgo enin râdiye tânikoŋ?
2. Râdiye mbo ŋgâru mine?
33