Upload
ced-groep
View
223
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Relatiemagazine van de CED-Groep
Citation preview
SPECIAL PASSEND ONDERWIJSScholen zoeken met profielen
Passend Indiceren & TOP-Initiatief
Groepsonderzoek: ‘Haal je eruit wat erin zit?’
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
MEI 2013
NUMMER 2 JAARGANG 11
N I E U W S N I E U W S N I E U W S
2 3
Op 1 augustus 2014 wordt de Wet passend onderwijs van kracht. Schooljaar 2013-2014
is een overgangsjaar. Op veel plekken in het land vinden al dit schooljaar ontwikkelingen
plaats. In de SPECIAL nemen we er drie onder de loep.
Bij swv Zuid Kennemerland loopt, in samenwerking met de CED-Groep, sinds twee jaar
een proef met verwijzingsmethodiek waarbij niet de verwijzing naar s(b)o beloond wordt,
maar juist de inspanning om verwijzing te voorkomen.
(pagina 8)
Ouders in de regio Rotterdam kunnen vanaf aanstaande november op een speciale website
een passende vo-school voor hun kind vinden. Met een paar keer doorklikken vinden ze
een school in de juiste buurt, van het juiste niveau, met de gewenste ondersteuning.
(pagina 10)
Passend onderwijs moet het maximale uit iedere leerling halen. Basisschool Het Mozaïek
in Leerdam vroeg zich af wat dat maximale eigenlijk is. Met hulp van de CED-Groep kreeg
de school meer inzicht in het leerpotentieel van de groep en de individuele leerling.
(pagina 12)
R E D A c T I O N E E l
I N H O u D
c O l O F O N
Postadres: Postbus 8639
3009 AP Rotterdam
LocAtie MAARteNSDiJK
Postadres: Postbus 25
3738 ZL Maartensdijk
Passend onderwijs
klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellin-gen en overige relaties.
ISSN 1571-660jaargang 11 nummer 2mei 2013
redactieWillem BijlFrank BrouwerLot HannikCees HereijgensToni van OortmerssenCarolien RebelElly van der Zel
redactie-adresCED-Groep Postbus 86393009 AP [email protected]
website www.cedgroep.nl
foto voorpagina Jan van der Meijde
vormgeving Pressure Line
druk Goos, Ouderkerk a/d IJssel
oplage 14.000
KlasseApart gratis ontvangen?Mail uw adresgegevens naar:[email protected]
KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
Uk & Puk officieel erkend
Volg ons
De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinder-opvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.
SPECIAL PASSEND ONDERWIJS
6 ‘De leraar is de sleutel’ Volgende fase Passend onderwijs:
helicopterview en visie
8 Passend Indiceren & TOP- Initiatief ‘Educatief partnerschap en het
kind centraal’
10 De schoolondersteunings-profielen zijn bijna klaar!
Ouders vinden op website het complete onderwijsaanbod
12 Groepsonderzoek: ‘Haal je eruit wat erin zit?’
‘Wat heeft deze leerling en wat heeft deze groep nodig?’
3 Nieuws
14 SPOT op Tony van Dalen
14 MAGiTO
15 De websites van de CED-Groep
16 NIEUWSREKENEN op De Sonnevanck
18 PEUTERSTAPPEN op de Groen van Prinsterer
20 Begeleiding op de werkvloer bij Niftarlake
22 CURSUSSEN 2013/2014
24 De werkdag van Tim Micklinghoff
CED-Groep bereikt
[email protected] www.cedgroep.nl
Uk & Puk, het vve-programma voor kinderen van 0 tot 4 jaar, is officieel erkend met het
certificaat ‘Voor- en vroegschoolse educatie’. Dat is de uitkomst van een toetsing door de
Erkenningscommissie Interventies van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI). De commissie:
‘Het programma is theoretisch goed onderbouwd, zit goed in elkaar en is uniek wat betreft
de activiteiten voor de kleinste kinderen. Uk & Puk biedt een mooie doorgaande lijn met de
interventies Ik & Ko of Schatkist.’
Ook aan de slag met Uk & Puk? Els Groenewoud informeert u graag over de mogelijkheden:
Nieuwe website NieuwsbegripKomend schooljaar worden de huidige websites van Nieuwsbegrip en Nieuws-
rekenen vervangen door één nieuwe website. Deze is nog gebruiksvriendelijker
dan de huidige sites en geschikt voor tablets. Voortgezet onderwijs krijgt een
eigen design.
Nieuwsgierig? Een voorproefje staat op www.nieuwsbegrip2013.nl. Gebruikers
van Nieuwsbegrip krijgen tijdig informatie over de veranderingen. Mailadres:
Schoolondersteunings-profiel op één A4Het schoolondersteuningsprofiel van de
CED-Groep biedt scholen de mogelijkheid
om efficiënt op één A4 het eigen onder-
steuningsprofiel vorm te geven.
Het voldoet aan de kwaliteitseisen Refe-
rentiekader Passend Onderwijs van pre-
ventief en planmatig handelen, inrichting
zorgstructuur en kwaliteit. De twee delen
beschrijven de basisondersteuning en de
extra ondersteuning.
Het schoolondersteuningsprofiel gaat
niet uit van tekorten bij leerlingen maar
van de mogelijkheden van scholen. Het
uitgangspunt is een onderwijskundige vi-
sie, zoals uitgewerkt in het Onderwijscon-
tinuüm CED-Groep®. Hiermee kunnen de
deelnemende scholen van een samen-
werkingsverband vanuit één visie werken
aan het duiden van een ondersteunings-
profiel en – indien nodig – het starten van
een schoolverbeteringstraject.
Neem voor meer informatie contact op
met Audrey Machielsen,
of Wilma Peulen, [email protected].
FF Taal Leren is een op maat te
doorlopen training voor mondelinge
en schriftelijke taal. Het innovatieve
zit in de combinatie van het online maken van oefeningen,
begeleiding van een persoonlijke coach, mailuitwisseling
met medecursisten en deelname aan de Taalpraktijkdagen.
Cursisten werken gericht in eigen tempo aan de vaardigheid waarop ze laag scoren. Alle
onderdelen sluiten aan bij het werkveld van pedagogisch medewerkers. De training gaat
uit van een startniveau rond 2F (schrijven 1F). Cursisten met een lager startniveau kunnen
ook werken met de methode. Voor hen geldt dat het aantal studie-uren groter zal zijn en
dat er extra tutor-uren nodig zijn, hiervoor worden op maat afspraken gemaakt. Deelne-
mers werken ongeveer anderhalf uur per week aan een module, inclusief de contacten
met de coach. Er zijn twee Taalpraktijkdagen per taaldomein.
FF Taal Leren is een samenwerking tussen CED-Groep, Sardes en IT-Workz.
Voor meer informatie: [email protected].
Gratis uitproberenMet de innovatieve taaltraining ’FF Taal Leren’ klimmen pedago-gisch medewerkers snel op naar taalniveau 3F. Gratis de proef-module uitproberen? Mail naar [email protected], typ als onderwerp ‘proefmodule’ en ontvang de inloggegevens.
N I E U W S N I E U W S N I E U W SN I E U W S N I E U W S N I E U W S
4 5
NIEUW IN WEBWINKEL
Rekenprikjes herzienAutomatiseren en memoriseren van het
optellen en aftrekken tot twintig is de
basis voor hoofdrekenen en cijferen. Kin-
deren die op dit gebied uitvallen, ontwik-
kelen ernstige rekenproblemen. In veel
rekenmethodes is onvoldoende aandacht
voor het voorkomen en remediëren van
deze problematiek. Rekenprikjes biedt
een aanpak die gemakkelijk in de regu-
liere rekenles is in te bouwen en waar-
mee de valkuil van het tellend rekenen
tijdig wordt gesignaleerd. Alle strategieën
voor het automatiseren en memoriseren
van het rekenen tot tien en met tienta-
loverschrijders komen aan bod. Door de
gehanteerde systematiek zal tellend re-
kenen plaatsmaken voor zogenaamde re-
kenfeiten: het in een oogopslag ‘zien’ van
aantallen en uitkomsten. Rekenprikjes
bevat veel en afwisselend oefenmateriaal.
Periodieke afname van de Diagnostische
Automatiserings Toets helpt om hardnek-
kige problemen in een vroeg stadium op
te sporen en doelgericht aan te pakken.
Ga voor meer informatie en bestellingen naar www.cedgroep.nl/webwinkelof volg de bijbehorende cursus Automatiseren is te leren (www.cedgroep.nl/cursussen).
KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
Teach Like a Champion / zmlTaalwerkplaatsen
Vreedzame School in sbo
Training Datacoach taal vo
Toetsen met SIT
VOx leerjaar 1 gereedDe CED-Groep heeft samen met de KPC Groep en de SLO de methode
’VOx’ ontwikkeld, een overkoepelende methodiek voor vso arbeidsgericht.
De hoofdmoot bestaat uit lesmateriaal voor Nederlands, rekenen/wiskun-
de en praktijkvakken als koken en verzorging. Het materiaal is gekoppeld
aan de nieuwe kerndoelen referentieniveaus voor het vso.
Downloaden van het complete materiaal voor leerjaar 1 is (kosteloos)
mogelijk door de inlogcode aan te vragen op www.voxonderwijs.nl.
Na het succes van De Vreedzame School voor het
basisonderwijs wordt door de CED-Groep een aanvul-
lend katern voor sbo-scholen samengesteld. Het sluit
aan bij de specifieke onderwijsbehoeften van sbo-
leerlingen. De doelen zijn bijgesteld, er is gezorgd
voor meer visuele ondersteuning en de leerkrachten
krijgen ideeën aangereikt voor het praktisch vorm-
geven van de lessen. Het katern is komende herfst
beschikbaar.
De Vreedzame School is een programma voor sociale
competentie en democratisch burgerschap. Meer
informatie: Fernanda de Hoop, [email protected]
en www.vreedzameschool.nl.
Next LevelOm s(b)o-leerlingen zo goed mogelijk voor te be-
reiden op de overgang naar het vo ontwikkelde de
CED-Groep samen met s(b)o-scholen ’Next Level’.
Dit programma verrijkt leerlingen met kennis en
vaardigheden waarmee zij hun zelfbewustzijn en
zelfredzaamheid kunnen vergroten. Ze leren vooral
dat ze invloed op hun situatie kunnen uitoefenen
door hun eigen gedrag aan te passen en krijgen tips
hoe ze dat kunnen doen. School en ouders zijn hierbij
belangrijke steunpilaren.
Meer informatie via Marieke Tjallema, m.tjallema@
cedgroep.nl.
In het lespakket voor zomerscholen ’Mijn Stad’ gaan leerlingen aan de slag met
taal, rekenen en sociale competenties. Op basis van ervaringen van scholen met
het gelijknamige lespakket van 2012 komen de makers van Nieuwsbegrip en
Nieuwsrekenen nu met een herziene versie. Naast het lezen van teksten en het
maken van verwerkingsopdrachten rond het thema Mijn Stad werken de leerlingen
samen aan een toeristische krant over de stad. Aan het einde van de zomerschool
presenteren zij de krant aan familie, schoolgenoten en mogelijk de VVV.
Nieuwe versie ’Mijn Stad’
Meer inforMatie over Mijn Stad via Maryse Bolhuis, [email protected] en op www.cedgroep.nl/zomerschool
De CED-Groep heeft een aanvulling op
Teach Like a Champion voor het zml-
onderwijs gemaakt. In dit katern houden
de samenstellers rekening met speci-
fieke behoeften en kenmerken van zeer
moeilijk lerende kinderen, zoals een
korte concentratieboog en een lager IQ.
Een dvd met praktijkvoorbeelden uit het
zml en een praktische uitwerking van de
49 technieken completeren de aanvul-
ling, die uiteraard ook goed te gebruiken
valt bij andere vormen van (v)so.
Meer informatie?
Kijk op www.teachnederland.nl of neem
contact op met Christa Oudejans,
Het toetsen van het begrijpend leesniveau
van leerlingen kan beter, sneller en ef-
fectiever. De Sneltoets Informatieve Teksten
(SIT) blijkt een betrouwbaar en valide
toetsinstrument te zijn, zo blijkt uit Ameri-
kaans onderzoek. In samenwerking met de
RU Leiden onderzoekt de CED-Groep deze
voor Nederland nieuwe manier van toetsen.
De toets is gekoppeld aan Nieuwsbegrip.
Gebruikers van Nieuwsbegrip kunnen mee-
doen aan het onderzoek. Dat biedt een aan-
tal voordelen: iedere zeven weken inzicht in
de leesvaardigheid van de leerlingen (zij zien
ook zelf hoe zij vooruitgaan), het onderwijs
beter op hen afstemmen en ervaring opdoen
met deze nieuwe manier van toetsen.
Meer weten? Mail naar Marion Slot,
Nieuw in het aanbod van de CED-Groep is
de training Datacoach taal. In vier bijeen-
komsten wordt u opgeleid tot datacoach.
In de training oefent u met het analyseren
van toetsresultaten op basis van het Onder-
wijscontinuüm® van de CED-Groep. Aan
de hand hiervan stelt u onderwijsarrange-
menten samen voor verschillende groepen
leerlingen in de school. In de training wordt
gekeken naar inzetbare materialen en me-
thodieken. Ook komt het voorbereiden van
toetsafnames en de presentatie van toetsre-
sultaten aan collega’s, ouders en leerlingen
aan bod. De datacoach bewaakt de acties die
in gang worden gezet om de taalprestaties
te verhogen, stuurt acties zo nodig bij en ziet
erop toe dat de acties worden opgenomen
in het schoolbeleid. Dus ook de beleidskant
komt aan bod.
Meer informatie bij Ankie Bakker,
[email protected] en op
www.cedgroep.nl/cursussen.
Gert Kruit van de CED-Groep verzorgt ’taalwerkplaatsen’.
Hier komen vo/mbo-docenten van verschillende vakken
bijeen om onder deskundige begeleiding taalgerichte lessen
te ontwerpen. Daarvoor wordt een model gehanteerd dat
gebaseerd is op de uitgangspunten van taalgericht vakon-
derwijs en directe instructie. Een traject bestaat uit een
serie van drie tot zes bijeenkomsten. Tussentijds proberen
de deelnemers de lessen uit. De thema’s van de bijeen-
komsten worden bij de intake in overleg met opdrachtgever
bepaald en sluiten aan op bestaande afspraken in de school
op het gebied van taalbeleid en didactiek. De bijeenkomsten
worden verzorgd op school. Meer informatie via Gert Kruit,
SPECIAL PASSEND ONDERWIJS
6 7
tekst Ronald Buitelaar
Met ingang van 1 augustus 2014 wordt de zorgplicht ingevoerd –
een cruciaal onderdeel van passend onderwijs – waardoor scholen
verplicht worden ’zo passend mogelijk aanbod op de eigen, een
andere reguliere of een speciale school binnen de regio’ te regelen.
Kern van het passend aanbod is het uitgaan van de ondersteu-
ningsbehoeften of onderwijsbehoeften van leerlingen. een opdracht
aan het onderwijs die verstrekkende gevolgen heeft voor de wijze
waarop besturen, directies en leraren handelen. Klasseapart sprak
over gevolgen én mogelijke oplossingen met CeD-Groep adviseurs
Mirella van Minderhout en Wilma Peulen.
Volgende fase passend onderwijs: helicopterview en visie
KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
Wilma Peulen en Mirella van
Minderhout: ‘Niet zo vreemd dat er een
gevoel van mission impossible in het
onderwijs ontstaat . ’ foto Jan van der
Meijde
‘De leraar is de sleutel’
Meer weten?
Wilma Peulen
o10 4071599
Mirella van Minderhout
o10 4071599
Tijdens recent overleg met de Tweede Kamer
heeft staatssecretaris Sander Dekker te
kennen gegeven dat er de afgelopen jaren,
terecht, veel aandacht gegaan is naar de
bestuurlijke inrichting van passend onderwijs,
maar dat er wat hem betreft de komende tijd
vooral over de inhoud moet worden gespro-
ken: ‘We staan nu op een kantelpunt. Veel
samenwerkingsverbanden zijn van de grond.
Nu is het tijd voor de tweede fase, die van de
inhoudelijke kanten. Ouders en leraren zullen
nadrukkelijk bij het proces betrokken moeten
worden.’
FocusOnderwijsadviseurs Mirella van Minderhout
en Wilma Peulen van de CED-Groep zeggen
zich goed in deze oproep te kunnen herken-
nen en noemen het van groot belang dat
de werkvloer bij het ontwikkelingsproces
betrokken gaat worden: ‘Als uit diverse on-
derzoeken blijkt dat goede leraren bepalend
zijn voor goed onderwijs moet de focus van de
bestuurlijke inrichting naar het functioneren
van de leerkracht.’
Mission impossibleWilma wijst erop dat je niet moet onderschat-
ten hoe er op scholen tegen de invoering van
passend onderwijs wordt aangekeken: ‘Veel
schoolteams zijn ongerust en vragen zich af
wat er te gebeuren staat.’ Mirella: ‘Ik spreek
leerkrachten die zich afvragen of passend
onderwijs nog wel over hen gaat. Zij zien hun
invloedssfeer niet.’ Wilma en Mirella begrij-
pen de zorgen goed: ‘Er komt op dit moment
nogal wat af op leraren: krimp, krappe finan-
ciën en passend onderwijs. Niet zo vreemd
dat er een gevoel van mission impossible in
het onderwijs ontstaat. En misschien nog wel
terecht ook, want er worden op dit moment
keuzes gemaakt die verstrekkende gevolgen
hebben.’
VisieontwikkelingOm dat gevoel weg te nemen denken Wilma
en Mirella dat het nodig is dat de verantwoor-
delijken op alle onderwijsniveaus werken
aan visieontwikkeling: ‘We zien nu al dat
samenwerkingsverbanden die een visie voor
passend onderwijs ontwikkelen het beter
doen dan samenwerkingsverbanden waar al-
leen aandacht is voor bestuurlijke inrichting.’
Ze bestrijden dat het ontwikkelen van een
onderwijskundige visie een proces van jaren
is: ‘Het lijkt misschien ingewikkeld, maar
het is in feite heel eenvoudig. Denk goed na
over wat je doelen zijn en durf vervolgens te
reflecteren en vast te stellen wat nodig is om
die doelen te bereiken. Een aanpak die rust
en ruimte geeft.’
ArrangementenZe illustreren hun verhaal met een voorbeeld
op groepsniveau: ‘Je kunt als leerkracht de
methodes als uitgangspunt van je onderwijs
nemen. Methodes zijn echter niet helemaal
sluitend voor de kerndoelen. Het is beter om
uit te gaan van wat je met je leerlingen wilt
bereiken en daarbij het leeraanbod te kiezen.
Vervolgens maak je onderscheid tussen leer-
lingen die behoefte hebben aan een intensief-
of zorgarrangement, een basisarrangement
of een verrijkingsarrangement.’
HelicopterviewMirella en Wilma leggen uit dat dit model ook
op andere niveaus van toepassing is: ‘Het
denken in arrangementen kun je ook op het
niveau van samenwerkingsverband, bestuur
en directie toepassen. Kijk met een helicop-
terview naar wat er gaande is en wat er nog
aan ontbreekt en ga vanuit visie met maat-
werk aan de slag. Geef ruimte waar het kan
en ondersteuning waar het moet.’
Geen bedreiging maar uitdagingBeiden denken dat er wat dat betreft op alle
niveaus nog een wereld te winnen valt. In
ieder geval op het niveau van de werkvloer:
‘Wij zien dat leraren zich zo verantwoordelijk
voor hun leerlingen voelen dat ze over hun fy-
sieke grenzen heen gaan. Het hebben van een
gezamenlijke stip op de horizon kan helpen
zicht te krijgen op de eigen ondersteunings-
behoeften om optimaal tegemoet te kunnen
komen aan onderwijsbehoeften van leerlin-
gen. De leraar is namelijk écht de sleutel voor
het slagen van passend onderwijs. Als alle
betrokkenen dat voor ogen houden, wordt
passend onderwijs geen bedreiging maar een
uitdaging.’
De CED-Groep verleent ondersteuning bij de
invulling van de kaders van handelingsge-
richt werken (zeven uitgangspunten). Dit is
gekoppeld aan het didactisch en pedagogisch
handelen in de klas – een werkwijze waarbij
informatie uit het leerlingvolgsysteem benut
wordt om sturing te geven aan het onderwijs.
Dit kan zowel op individueel niveau, als op
groeps-, school- en bestuurlijk niveau. De
praktijk wijst uit dat het scholen in beweging
brengt en dat zij op zoek gaan naar concrete
handvatten en hulpmiddelen om hun resulta-
ten te verbeteren.
8 9
‘Educatief partnerschap en het kind centraal’
PASSEND INDICEREN & TOP-INITIATIEF
Meer weten?
chris Struiksma
010 4071599
KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
‘Scholen gingen anders naar hun leerlingen kijken’
Joris is acht jaar. Recent stapte hij over van
montessori basisschool De Molenwiek in
Haarlem naar de Dumontschool, een sbo-
school in dezelfde plaats. De overstap was
binnen enkele weken geregeld en was het
resultaat van overleg tussen de twee scholen
en de ouders van Joris. De verwijzing vond
plaats in het kader van het TOP-initiatief, zie
kader), een nieuwe manier van verwijzen die
bij het samenwerkingsverband (swv) Zuid
Kennemerland vanaf 1 augustus gemeengoed
is. Kernpunten: verwijzing met marginale
toetsing door een Permanente Commis-
sie Leerlingenzorg (PCL) en rechtstreekse
bekostiging door de basisschool.
BelonenLucas Rurup is directeur van swv Zuid
Kennemerland, bestaande uit negentien
schoolbesturen – waaronder een flink aantal
’een-pitters’ – die 86 scholen (bao, sbo en so)
beheren. Lucas staat samen met onderzoeker
Chris Struiksma van de CED-Groep aan de
wieg van het TOP–initiatief, een lokale ’verta-
ling’ van het door de CED-Groep ontwikkelde
Passend Indiceren. Chris: ‘De uitgangspunten
van Passend Indiceren zijn eenvoudig. Gedrag
dat beloond wordt, neemt toe, gedrag dat
niet beloond wordt, neemt af. In de huidige
systematiek wordt verwijzen van leerlingen
naar het s(b)o beloond en blijft niet-verwijzen
onbeloond. Bij Passend Indiceren is het
omgedraaid.’
Wakker liggenOmdat passend onderwijs landelijk pas in
augustus 2014 van start gaat en swv Zuid
Kennemerland al graag voor die tijd met het
TOP–initiatief proef wilde draaien, is in 2011
en 2012 een virtueel project gedaan met
zestien scholen van zeven schoolbesturen.
Daarbij is geïnventariseerd hoeveel leerlingen
door elke basisschool naar het s(b)o verwezen
zijn en is inzichtelijk gemaakt welke kosten
daaraan verbonden waren. Lucas: ‘We zagen
dat scholen alleen al daardoor anders naar
hun leerlingen gingen kijken. Een intern
begeleider vertelde me zelfs dat ze er wakker
van had gelegen.’ Om voor- en nadelen van
beide verwijzingsprocedures scherp te krij-
gen, is in oktober 2012 een tweede pilot van
start gegaan waarbij verwijzing van een van
tevoren vastgesteld aantal van 25 leerlingen
naar keuze via de oude PCL-werkwijze of via
de nieuwe werkwijze te regelen was.
Educatief partnerschapJaap van Langen, directeur van de Dumont-
school, heeft inmiddels ervaring opgedaan
met de nieuwe werkwijze. Jaap plaatst nog
SPECIAL PASSEND ONDERWIJS
TOP-initiatief staat voor Transpa-
rant, Opbrengstgericht en Passend
onderwijs. Hierbij zijn de financiële en
inhoudelijke kant van elkaar losgekop-
peld. Een klein deel van het onder-
steuningsbudget is gereserveerd voor
taken van het swv; het overgrote deel,
naar leerlingenratio, voor de basis-
scholen. De basisscholen zijn verant-
woordelijk voor ’inkoop’ van extra on-
dersteuning en overleggen over aard
en duur met een s(b)o school en met
de ouders. De basisschool kan extra
ondersteuning leveren, maar kan dat
ook inkopen bij een externe instantie
of (tijdelijk) laten verzorgen door een
externe partner zoals een sbo-school.
tekst Ronald Buitelaar
De CeD-Groep ontwikkelde samen met swv Zuid Kennemerland
een nieuwe manier van verwijzen. er is niet langer sprake van louter
overdracht. na plaatsing van een leerling op een sbo-school blijft de
basisschool betrokken en medeverantwoordelijk. Klasseapart vroeg
belanghebbenden naar hun ervaringen tot nu toe.
wel een kanttekening bij de ’vluchtheuvel’
functie van het sbo, maar is positief over de
snelheid en directheid waarmee een verwij-
zing te regelen is: ‘Ik denk dat het basison-
derwijs het sbo niet moet gaan zien als een
snelle reparatiefabriek, maar ik merk dat het
directe overleg met ouders en basisschool
veel winst oplevert. Het samen naar een
goede oplossing voor de ondersteuningsbe-
hoefte van het kind zoeken is een pluspunt.
Het kind staat hierbij echt centraal.’ Marc,
vader van Joris, knikt. Ervaring met de oude
werkwijze heeft hij niet. Wel is hij tevreden
over de manier waarop de verwijzing van
Joris tot stand is gekomen: ‘Ik hoor dat er te-
genwoordig vaak over educatief partnerschap
gesproken wordt en deze werkwijze lijkt me
daar een goed voorbeeld van.’ Ook Ton Be-
zem, directeur van de basisschool van Joris,
is positief: ‘Het onderling contact tussen de
intern begeleiders voorkomt veel papierwerk
en zorgt ervoor dat er direct met elkaar
gesproken wordt over de beste oplossing voor
dit specifieke kind. Een enorme winst.’
Thuisnabij onderwijsEllen Pieterse, voormalig voorzitter van het
sbo werkverband en tegenwoordig algemeen
directeur van Spaansesant, een schoolbe-
stuur met 22 scholen op 31 locaties, is niet
minder enthousiast: ‘Voorheen werden leer-
lingen door de basisschool ’overgedragen’
aan de sbo-school. Nu blijven basisscholen
betrokken en medeverantwoordelijk. Het zijn
en blijven hun leerlingen.’ Ellen ziet nog een
bijkomend voordeel van nauwere samenwer-
king tussen sbo en regulier basisonderwijs:
‘Nu wordt de schoolcapaciteit alleen benut
voor de eigen populatie. Door ook in het
reguliere basisonderwijs gebruik te maken
van die kennis en kunde neemt de hande-
lingsbekwaamheid daar toe waardoor we nog
beter kunnen voldoen aan de wettelijke eis
om (zorg)leerlingen zoveel mogelijk thuisnabij
onderwijs aan te beiden. Prachtig toch?’
Ad oskam
SPECIAL PASSEND ONDERWIJS
10 11
tekst Marijke Nijboer
ouders in de regio rotterdam kunnen vanaf aanstaande november op
een speciale website een passende vo-school voor hun kind vinden.
Met een paar keer doorklikken vinden ze een school in de juiste buurt,
van het juiste niveau, met de gewenste ondersteuning. Dat werd moge-
lijk doordat alle vo- en vso-locaties hun ’schoolondersteuningsprofiel’
formuleerden.
Online vo-school kiezen? Het kan in Rotterdam
KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
Neem een kijkje op http: / /demo.schoolprofielen.nl . in november van dit jaar gaat de definit ieve website de lucht in.
De website schoolprofielen.nl geeft een
gedetailleerd overzicht van het aanbod van
scholen qua onderwijs én ondersteuning.
Ouders kunnen aanklikken welk onderwijs-
niveau ze zoeken, hoe groot de locatie mag
zijn, en of ze een school zoeken die zich naast
het onderwijs richt op sport, dans of theater.
Ouders kunnen bovendien aangeven binnen
welke straal zij een school zoeken.
Andere filters richten zich op de ondersteu-
ning. Ouders kunnen bijvoorbeeld aangeven
dat ze een school zoeken die prikkelarm is,
heel gestructureerd onderwijs biedt, of waar
hun kind te maken krijgt met minder wisse-
lingen van docenten en lokalen. De ingebouw-
de filters richten zich niet op een specifieke
stoornis, maar op de behoeften van het kind.
De schoolondersteuningsprofielen, die wer-
den ingevuld door alle vo- en vso-schoolloca-
ties in de Rotterdamse regio, laten zien wat
scholen kunnen bieden. ‘De vraag is nadruk-
kelijk niet welke leerlingen een school kan
hebben, want dat leidt tot uitsluiting,’ zegt
Marijke Terwisscha van Scheltinga, die vanuit
de CED-Groep meewerkte aan de ontwikke-
ling van de profielen. ‘Het gaat erom wat je
kan als school; wat je concreet doet met je
leerlingen.’
Handig overzichtRemco Hulsbergen, directeur van de vmbo-
locatie van Thorbecke Voortgezet Onderwijs,
is erg te spreken over het wordingsproces:
‘Dat was heel zorgvuldig.’ Hij stelde het
profiel voor zijn locatie op met docent-
zorgcoördinatoren en de afdelingsleider.
‘Het is belangrijk dat iedereen weet wat er
in het profiel staat. De volgende stap is om
het document met onderwijsteams, de mr
en uiteindelijk het bestuur tot stand te laten
komen.’
Het op een rijtje zetten van de eigen voorzie-
ningen was ook voor de scholen zelf handig.
‘Je krijgt een mooi, up-to-date overzicht van
je zorg en onderwijs,’ zegt Sophie Verschue-
ren, conrector personeel & organisatie van
het Emmauscollege. De school heeft moeite
gedaan om het profiel te stroomlijnen met de
andere communicatiemiddelen. Verschueren:
‘De andere uitingen die naar ouders gaan, zijn
wat wervender van toon. Wij vinden dat alles
inhoudelijk, maar ook qua toon bij elkaar
moet aansluiten.’
MagneeteffectHet Emmauscollege biedt onder andere extra
begeleiding aan leerlingen met dyslexie en
rekenproblemen. Verschueren sluit niet uit
dat het schoolondersteuningsprofiel ertoe
kan leiden dat er meer leerlingen toestromen
die hier een beroep op willen doen. ‘Daar
moeten we heel alert op zijn; dat is niet wat
onze school zou willen. De ondersteuning
moet wel passen bij je onderwijsstructuur.’
Het Emmaus is dan ook van plan om de gren-
zen van wat de school aankan, te bewaken.
Scholen kunnen inderdaad een bovengrens
stellen aan het aantal leerlingen dat ge-
bruik maakt van een specifieke voorziening,
beaamt Terwisscha van Scheltinga. Zij heeft
niet de indruk dat veel scholen, uit angst voor
een magneeteffect, hun profiel strategisch
hebben ingevuld. Ze denkt ook dat de extra
toestroom zal meevallen. ‘Iedereen vult een
profiel in en laat daarmee zien wat hij doet.
Jouw ondersteuningsmogelijkheden worden
zichtbaar, maar ook die van anderen.’
SamenspelHet waarmaken van passend onderwijs vraagt
om een goede samenwerking van de verschil-
lende besturen en scholen in een samenwer-
kingsverband. ‘Je moet elkaar eerst kennen en
vertrouwen,’ zegt Marijke. De samenwerkings-
verbanden zijn echter groot. Koers VO* ziet
een oplossing in het creëren van een aantal
subregio’s, gekoppeld aan de gemeentegren-
zen. Waar mogelijk worden bij de verdere uit-
werking van passend onderwijs thema’s in de
subregio’s aangepakt. Annemarie Rodenburg,
beleidsmedewerker bij Koers VO: ‘Iedereen is
met de profielen bezig; dat bevordert de geza-
menlijkheid. Wij merken dat scholen hierover
met elkaar in gesprek gaan.’
Zij bestrijdt echter dat je met behulp van de
ingevulde profielen kunt vaststellen waar
de witte plekken in het aanbod zitten. ‘De
profielen geven een beeld van het aanbod,
niet van de vraag. De vraag goed in beeld
krijgen is lastig. Wij vinden het veel belang-
rijker dat scholen zich flexibel opstellen bij
het opvangen van leerlingen. Het gaat om
Ouders vinden op website het complete onderwijsaanbod
Meer weten?
Marijke terwisscha van Scheltinga
010 4071472
het samenspel, de wil om te doen wat nodig
is voor de leerling. Ook bij het creëren van
tijdelijke opvang.‘
* Koers VO is een samenwerkingsverband
voor voortgezet onderwijs in de regio Rot-
terdam.
SPECIAL PASSEND ONDERWIJS
12 13
Meer weten?
Mick Wildschut
0346 219777
Groepsonderzoek: ‘Haal je eruit wat erin zit?’
KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
Mick Wildschut van de CED-Groep nam de
Niet-Schoolse Cognitieve Capaciteiten Test
(NSCCT) af bij de groepen 4 en 6 van Het
Mozaïek. Hij vergeleek de bevindingen van de
test met de resultaten van de Cito-toetsen.
‘Aan de hand daarvan kun je zien of de leer-
prestaties overeen komen met het potentieel.
Of je eruit haalt je wat erin zit’, zegt Mick.
‘De individuele uitkomsten verrasten ons’,
vult Floor van Acquoy aan. ‘Een leerkracht
kan over het algemeen goed inschatten wat
het leerpotentieel van een leerling is. In 85
procent van de gevallen zit de leerkracht
goed. Maar dat betekent dat op een groep van
twintig leerlingen er altijd een of twee tus-
sendoor schieten.’
In het vizierHet team van Het Mozaïek werd bijvoorbeeld
verrast door een leerling uit groep 6. Uit de
test bleek dat hij een hoog leerpotentieel had,
maar dat was uit zijn leerprestaties niet eer-
der naar voren gekomen. ‘Nu we dat weten,
kijken we toch anders tegen zijn leerpres-
taties aan’, zegt Floor. ‘We hadden dat kind
eigenlijk al in groep 4 in het vizier moeten
hebben.’
Ook was er een leerling met een lager leerpo-
tentieel dan gedacht. Floor: ‘Hij kan heel goed
dingen onthouden en daardoor kon hij lang
meekomen. Op het gebied van taal viel hij niet
op. Hij was voor ons eigenlijk een rekenpro-
blemenkind.’
BijsturenMick adviseert scholen de NSCCT vooral in
groep 4 te doen. ‘Dan kun je al vroeg vast-
stellen of je in een groep te maken hebt met
onderpresteerders, leerproblemen of meer
begaafde leerlingen. Als je er eerder bij bent,
kun je ook eerder bijsturen. Of je kunt zien
of er bij een leerling reden is voor nader
onderzoek.’
De groepsuitkomsten van de NSCCT waren
voor het team van Het Mozaïek minder ver-
rassend. Het leerpotentieel van de groepen
kwam redelijk overeen met de Cito-scores.
Wel viel op dat groep 4 hoger scoorde qua
spelling en technisch lezen dan op basis van
de NSCCT mocht worden verwacht. Groep
6 scoorde over het algemeen wat lager dan
verwacht.
Floor wijt dit laatste vooral aan de gebrekkige
woordenschat. ‘De woordenschatontwikke-
ling van onze leerlingen gaat scherp omhoog
maar het is nog niet voldoende. We moeten
iets bedenken om de ouders daar meer bij
kunnen betrekken, want we kunnen het niet
alleen.’
Volgens Mick zijn de groepsscores voor scho-
len vaak heel informatief. ‘Soms zie je dat een
school in een bepaald vak wat achterblijft ten
opzichte van het leerpotentieel. De scholen
kunnen daarop dan bijsturen.’
RendementOok geeft de test inzicht in wat een groep
grofweg qua leerpotentieel in huis heeft.
‘Een groep die wat hoger scoort dan het ge-
middelde vraagt iets anders van je onderwijs
dan een groep die wat lager scoort’, onder-
‘We hebben nu het idee dat we voldoende weten van de kinderen. ’foto’s Rob ter Bekke
tekst Renate Mamber
Basisschool Het Mozaïek in Leerdam wil met passend onderwijs het
maximale uit het kind halen. ‘Maar wat is eigenlijk het maximale?’
vroeg directeur floor van acquoy zich af. Dat kan per kind verschillen.
De niet-Schoolse Cognitieve Capaciteiten test bood meer inzicht in het
leerpotentieel van de groep en de individuele leerling.
vindt Mick. ‘Dat inzicht helpt je onderwijs pas-
send te maken: wat heeft deze leerling of wat
heeft deze groep nodig? Het kan best zijn dat
een school in de Cito-scores lager presteert
dan het landelijk gemiddelde, maar dat uit
de NSCCT blijkt dat de school wel een goed
rendement haalt uit het onderwijs. Dat is vaak
een opsteker voor de school. Het doel is het
maximale rendement halen uit je leerling en
je groep, maar dat hoeft niet altijd boven het
landelijk gemiddelde te liggen.’
Het Mozaïek is tevreden over het groeps-
onderzoek. Het schoolteam heeft besloten
de test volgend jaar in de andere groepen
te doen en hem daarna steeds in groep 4 af
te nemen. ‘We hebben nu het idee dat we
voldoende weten van de kinderen’, zegt Floor.
‘We kunnen nu een redelijke prognose maken
van hoe het kind zich kan ontwikkelen. Onze
didactisch pedagogische aanpak is best goed.
We moeten alleen bij bepaalde kinderen
meer focussen. En we willen de ouders meer
betrekken.’
‘Wat heeft deze leerling en wat heeft deze groep nodig?’
14 15KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
SPOTMAGiTO
Bij sommige discussies in de pers vraag ik
me weleens af waar ze nu eigenlijk over gaan.
Neem nu de recente ophef over het aantal kin-
deren met dyslexie. Kinderen die struikelen over
het lezen van woorden. De zorgverzekeraars
vinden dat de kosten voor de behandeling van
kinderen met dyslexie te snel stijgen. In de pers
heet het dan al snel: ’Het aantal kinderen met
dyslexie rijst de pan uit!’ En vervolgens wordt er
over geschreven alsof het hier weer een complot
van deskundologen betreft. En dat vele kinderen
het etiket dyslexie niet zouden moeten krij-
gen. En dus geen behandeling zouden moeten
krijgen. En blijkbaar al zeker niet door remedial
teachers. En dat daardoor de zorgverzekeraars
minder zouden hoeven uitkeren (dit jaar 1,5
miljard winst meen ik)…
Is dat nu echt de essentie van het feit dat een
groot aantal kinderen extra ondersteund wordt bij
hun leesontwikkeling? Gaat het nu over het etiket
’dyslexie’ of gaat het over kinderen en hun onder-
wijsbehoefte? De noodzaak om blijkbaar zoveel
kinderen een extra steuntje te geven. Ik meen
toch echt dat dat de essentie is. Hoe kunnen we
op scholen in samenwerking met behandelaars
en ouders kinderen zo goed mogelijk leren lezen?
Want lezen is een voorwaarde voor vrijheid en
zelfstandigheid. Daar gaat het om. Met of zonder
etiket. Wat kan een kind nu, wat is de gewenste
ontwikkeling en hoe ondersteun en stimuleer
ik het kind daarbij? Een snel stijgend aantal
kinderen met dyslexie is dus een signaal voor een
evidente onderwijsbehoefte van zoveel kinderen.
Daar zou de discussie over moeten gaan.
Een pers of overheid die dat probleem niet
centraal stelt, struikelt over etiketten. Die is
maatschappelijk dyslectisch… of heeft een grote
onderwijsbehoefte.
Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder
van de CED-Groep.
Struikelen over woorden en etiketten
Wie ben je?Tony van Dalen, senior onderwijsadviseur taal/lezen, [email protected].
Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?Ik kom van huis. Ik woon in Uithoorn, mooi gelegen aan de Amstel en ik ga
naar basisschool De Wingerd in Lelystad.
Wat ga je daar doen?Ik ga de laatste studiemiddag geven van het model ’Doordacht lesgeven’. Op
De Wingerd werkt een ontzettend leuk team met heel enthousiaste leerkrach-
ten, een feest om daar te zijn. Doordacht lesgeven is een hulpmiddel voor leer-
krachten om hun lessen optimaal voor te bereiden. Ze stellen zich de vraag:
wat is het doel van mijn les en hoe ga ik dat bereiken? Ook leren ze effectief
instructie te geven. Het model is een succes! Overal waar we het introduceren,
zien we de lessen effectiever worden en de betrokkenheid van de kinderen
toenemen. De kracht van Doordacht lesgeven is dat er met alle leerkrachten
aan dezelfde actiepunten wordt gewerkt. Leren van elkaar vormt een belang-
rijk onderdeel. Op De Wingerd zijn de leesresultaten inmiddels aanmerkelijk
verbeterd.
Wat is je motto?Doen wat werkt!
De greep uit de websites van de CED-GroepDe CED-Groep heeft, naast www.cedgroep.nl, een aantal andere websites. Op elke website staat uitgebreide en actuele informatie over een thema, methode of onderwerp.
www.1zorgroute.nlGeef passend onderwijs vorm met de 1-zorgroute, een aanpak die groeps-, school- en bovenschools niveau logisch aan elkaar koppelt.
www.devreedzameschool.nlDe Vreedzame School is een programma voor sociale competentie en democra-tisch burgerschap.
www.diagnostiek.cedgroep.nlOp deze website geven we u informatie over psychodiagnostisch onderzoek. Met als doel een verklaring te geven voor problemen bij het leren, het gedrag of de sociaal-emotionele ontwikkeling van uw kind.
www.dyslexie-advies.nl Praktische informatie voor ouders, kinderen en scholen op een website. Bekijk wat we voor u kunnen betekenen!
www.kenniscentrumbegrijpendlezen.nlHet kenniscentrum bundelt kennis over effectief onderwijzen van begrijpend lezen.
www.ko-totaal.nlKo-totaal is een educatief totaalprogramma voor de voor- en vroegschoolse educatie (vve).
www.leerlijnen.cedgroep.nlDownload de leerlijnen voor so, vso en po om doelgericht onderwijs te geven.
www.nieuwsbegrip.nlBegrijpend lezen aan de hand van de actualiteit.
www.nieuwsbegripxl.nlDe interactieve website van Nieuwsbegrip voor leerlingen.
www.nieuwsrekenen.nlRekenen aan de hand van de actualiteit.
www.sociaalopstap.nlWebsite met tools voor mensen met een autisme spectrum stoornis (ASS).
www.taakspel.nlStimuleer met Taakspel gewenst gedrag, waardoor onrustig en storend gedrag afneemt.
www.teachnederland.nlTeach Like a Champion is een must voor elke leraar die gereedschappen wil om het beste uit zijn leerlingen te halen.
www.wijzeronderwijs.nlWebsite over de Wijzer Onderwijs mappen over autisme, ADHD, ODD/CD, depressie, hechtingsproblemen en angst in de klas.
16 17KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
Nieuwsrekenen: contextsommen als aanvulling op de rekenmethodetekst Marijke Nijboer
nieuwsrekenen: zo heet het ’rekenbroertje’ van
nieuwsbegrip. Bij de rekenvariant worden dezelfde
filmpjes over actuele gebeurtenissen ingezet om
de rekenvaardigheden van kinderen te vergroten.
nieuwsrekenen is beschikbaar primair en voortgezet
onderwijs en biedt een intensief arrangement voor
sbo-leerlingen.
Eerst een filmpje, dan rekenen
Het zal geen toeval zijn: veel scholen die
met Nieuwsrekenen werken, hadden eerder
al Nieuwsbegrip in huis. ‘Die combinatie is
handig, want de kinderen maken dan bij taal
kennis met het onderwerp en komen daarna
bij rekenen op bekend terrein,’ zegt Yolaine
de Wit, een van de ontwikkelaars. Maar
Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen kunnen ook
uitstekend los van elkaar worden gebruikt.
Nieuwsrekenen, dat sinds anderhalf jaar be-
schikbaar is, wordt ingezet als een aanvulling
op de eigen rekenmethode van de school, met
name wanneer deze onvoldoende aandacht
besteedt aan contextrekenen. Sbo-school
De Sonnevanck werkt sinds een jaar met
Nieuwsrekenen*. ‘Wij gebruiken de methode
Wis en Reken,’ vertelt leerkracht Henk Koot-
kar. ‘We merkten dat de methodegebonden
toetsen goed werden gemaakt, maar de Cito-
toetsen vielen tegen. We moesten dus extra
gaan oefenen met contextgebonden rekenen.
Daarvoor gebruikten we vroeger oude Cito-
opgaven, maar de opdrachten van Nieuws-
rekenen zijn aansprekender. En effectiever,
omdat je er op meer manieren mee aan de
gang gaat: kijken naar het filmpje, luisteren
naar de instructie, overleggen met elkaar.’
StappenplanElke week downloadt Henk een nieuw filmpje
dat hij projecteert op het digibord. ‘De docen-
tenhandleiding is heel duidelijk, maar inmid-
dels weet ik zelf ook waar ik op moet letten.’
Steeds wordt hetzelfde stappenplan gevolgd.
Eerst projecteert de leerkracht een stukje
tekst op het digibord dat de context van het
onderwerp schetst. De leerkracht leest de
tekst voor en bespreekt deze met de klas.
Zo wordt de voorkennis over het onderwerp
geactiveerd. Daarna bekijken de kinderen
het filmpje, dat speciaal voor Nieuwsbegrip
is geproduceerd door de makers van het
Jeugdjournaal.
De leerkracht leest de eerste opdracht voor,
waarna de kinderen de rekenelementen in de
tekst onderstrepen. Het intensieve arran-
gement onderscheidt zich met ’modeling’:
de leerkracht denkt hardop na over hoe hij
de rekensom kan oplossen: ‘Twee keer drie
kwartier voetballen, dat is zes kwartier. In een
uur zitten vier kwartieren, dus dat is een uur
en twee kwartier, oftewel anderhalf uur…’
Zo lost hij samen met de klas de eerste
vraag op. Bij het sbo-arrangement doen de
kinderen de tweede opgave in tweetallen.
Henk koppelt een kind dat goed kan lezen
aan iemand die beter is in rekenen. ‘Het is
leuk om het proces te zien: wie de leiding
neemt en hoe ze tot een oplossing komen.’
De laatste opgave doen de kinderen zelfstan-
dig. Na afloop bespreekt Henk met de klas
wat de kinderen hebben geleerd.
ImpulsiefDe leerkracht: ‘Onze leerlingen zijn nogal
impulsief. Ze gaan het liefst meteen aan de
slag met het eerste getal dat ze tegenko-
men. Ze hebben de houvast van het stap-
penplan echt nodig. Elke keer weer moeten
ze checken: begrijp ik het verhaaltje en de
rekenvraag? Hoe los ik hem op?’
Nieuwsrekenen laat enige ruimte voor een
eigen invulling. Henk kiest er soms voor om
de kinderen al eerder zelfstandig te laten
werken. ‘Dan zeg ik er wel bij dat ze het
stappenplan moeten blijven volgen.’
Hij vindt het belangrijk dat de kinderen goed
leren contextrekenen. ‘Dat moeten ze straks
in de maatschappij constant doen.’ Onlangs
organiseerde hij samen met een collega
een bijzondere rekenles waarbij de kinderen
praktische opdrachten kregen: betalen in
een winkeltje, de klas opmeten, ingrediën-
ten afwegen, enzovoort. ‘Het grappige is dat
sommige kinderen die slecht zijn in rekenen,
wel prima met geld kunnen omgaan. Ik denk
dat de muntjes hen houvast geven. Misschien
is het ook wel een stukje handelsgeest.’
DoenersVast staat dat sbo-leerlingen doeners zijn. Ze
hebben meer rekenproblemen dan leerlingen
op een reguliere school. Gemiddeld bedraagt
de rekenachterstand zo’n twee jaar, schat
Henk. ‘Ik hoop dat Nieuwsrekenen helpt om
die achterstand in te lopen. Dit geeft hen in elk
geval handvatten om een som op te lossen.’
Hij ziet bovendien een leuk bij-effect van
Nieuwsrekenen en Nieuwsbegrip. ‘Die film-
pjes zijn ook goed voor de algemene ontwik-
keling. Vorige week waren we op excursie en
ontdekte een kind een windroos, zo’n kruis
dat de windrichtingen aangeeft. Dat onder-
werp was voorbij gekomen in een van de
filmpjes. Zulke dingen blijven dus wel degelijk
hangen.’
Meer weten?
Dineke de Groot
010 4071737
www.nieuwsrekenen.nl
‘Het is leuk om het proces te zien: wie de leiding neemt en hoe ze tot een oplossing komen. ’foto’s Jan van der Meijde
* Nieuwsrekenen is beschikbaar voor het po,
sbo en vo. Zie www.nieuwsrekenen.nl.
18 19KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
Peuterstappen: gericht werken aan gestelde doelen
tekst ineke Westbroek
opbrengstgericht werken kan nu ook in
groep nul. Vijf basisscholen, waaronder de
rotterdamse Groen van Prinsterer, startten
dit schooljaar met de pilot ’Peuterstappen:
op pad naar groep 1’. Bij Peuterstappen
draait het om doelgericht kansen grijpen
en omgaan met verschillen.
’Bij voorlezen herhalen we dagelijks aangeleerde begrippen. ’foto’s Jan van der Meijde
Melk drinken in groep nul. Veertien peu-
ters scharen zich knus om de tafel. Als de
bekertjes zijn uitgedeeld, komt een boekje op
tafel met plaatjes van boerderijdieren. ‘Wat is
dit?’ ’Een koe.’ ‘Wat geeft de koe, weten jullie
het nog? Melk. Dat gaan wij straks drinken.’
Meerdere dieren en hun jongen passeren
de revue. De kinderen noemen juichend de
namen en laten natuurgetrouw hun geluiden
horen. Als de melk op is, maken de juffen
twee torens van de bekers. ‘Welke toren is
nu het kleinst? Juist, deze. Goed zo Imram!’
Imram glundert.
Zo’n melkkwartiertje biedt legio kansen om
kinderen allerlei nieuwe begrippen en vaar-
digheden te leren, en nog eens te herhalen.
Zo werkt Peuterstappen: leerkrachten en
pedagogisch medewerkers krijgen structuur
en houvast om die kansen te herkennen en
aan te grijpen. Precies wat groep nul van de
Groen van Prinstererschool nodig heeft, vindt
Jacqueline Hulleman (leerkracht groep 0 en
1), die het programma gebruikt als aanvulling
op Uk enPuk: ‘Met de thema’s biedt Puk een
goede structuur. Maar het mist mogelijkheden
om duidelijk doelen te stellen om achter-
standen weg te werken. Peuterstappen geeft
handreikingen voor observaties en manieren
om daarop in te spelen.’
Aandachtspuntenlijstjes Vóór de invoering van Peuterstappen werd in
de peutergroepen ook geobserveerd, maar
volgens Jacqueline minder gestructureerd.
Ze wijst op een lijstje aan de muur met de
taaldoelen die zij de komende periode met
de groep wil bereiken: eenvoudige verhaal-
tjes begrijpen en antwoord geven op vragen
daarover.
Alle dagelijkse activiteiten in groep 0 bie-
den mogelijkheden om na te gaan hoe ver
kinderen zijn, en spelvormen te verzinnen
om begrippen en vaardigheden bij te brengen
en te oefenen. Bij elk thema worden nieuwe
doelen gekozen.
‘Nu we die doelen expliciet benoemen en
ophangen,’ bemerkt Jacqueline, ‘werken we
er veel gerichter en bewuster aan. We hebben
houvast doordat we er zicht op houden. Het
wordt een automatisme om ze te verwerken
in de dagelijkse routine, met een rijkdom
aan aanknopingspunten, die we, gemakke-
lijker dan vroeger, spelenderwijs aangrijpen.
Verschillen tussen hard en zacht leren wij bij-
voorbeeld door kinderen aan hun trui te laten
voelen en daarna aan een blok. Bij voorlezen
herhalen we dagelijks aangeleerde begrippen.
Vroeger lieten we alleen de plaatjes zien.’
Consequent aan doelen werken levert rende-
ment op, constateert Jacqueline: ‘Kinderen
zijn veel actiever in hun spel geworden en
spelen meer met anderen. Er is ook meer taal
in de groep. Kinderen praten meer, kennen
meer woorden. Ze snappen waar verhalen
over gaan en kunnen versjes afmaken met
een rijmwoord. Ouders gaan thuis aan de slag
met de begrippen die wij op de website zetten.
Omdat vooral taal bij veel van onze kinderen
lastig is om aan te leren, zijn we daar heel blij
mee.’
Opbrengstgericht werkenPeuterstappen is een vorm van opbrengstge-
richt werken, gericht op cognitieve, sociaal-
emotionele en motorische vaardigheden, aan
de hand van de vier d’s: data, duiden, doelen
en doen. De focus ligt op het aanscherpen
van doelen die moeten worden bereikt bij
groepsactiviteiten, zodat alle kinderen op
de juiste wijze bij de activiteiten worden
betrokken. Het is een cyclisch proces, waarin
het bestaande activiteitenaanbod passend
wordt gemaakt op basis van verzamelde en
geanalyseerde informatie over kinderen.
Deze informatie dient als uitgangspunt van
een handelingsplan, waarbij een duidelijk en
doelgericht uitgestippeld pad wordt gevolgd.
Training & begeleidingPeuterstappen wordt momenteel als pilot uitgevoerd op Rotterdamse scholen.
Pedagogisch medewerkers en hbo’ers krijgen training in de denk- en werkwijze. Zij
kunnen gebruikmaken van een handboek, een film en ontwikkelingslijnen. Er is een
trainings- en begeleidingsaanbod waarbij onderwijsadviseurs van de CED-Groep
medewerkers kunnen ondersteunen bij het vormgeven van opbrengstgericht werken
in de praktijk. Meer informatie is te vinden op www.cedgroep.nl/peuterstappen.
Meer weten?
Lonneke van Dijk
010 4071502
Wat is dit? ’ ’een koe. ’ ‘Wat geeft de koe, weten jull ie het nog? Melk. Dat gaan wij straks drinken. ’
20 21KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2
‘Het is leuk om goed te worden in je vak!’NIFTARLAKE COLLEGE INVESTEERT IN DOCENTVAARDIGHEDEN
tekst Karin van Breugel
Het niftarlake College in Maarssen wilde zo’n anderhalf jaar
geleden de resultaten van de leerlingen verbeteren en zocht
contact met de CeD-Groep. in de aanpak die werd uitgestip-
peld, spelen docenten een sleutelrol. Door hun pedagogisch en
didactisch handelen te versterken, verbetert de kwaliteit van de
lessen en gaan de prestaties van de leerlingen omhoog.
De CED-Groep stelde een meerjarig verbeter-
plan op om de docentvaardigheden op een ho-
ger plan te brengen. In het eerste jaar van het
traject lag de focus op de schoolleiding. ‘We
kregen hulp bij het in kaart brengen van wat
wij als schoolleiding feitelijk onder effectief
docentengedrag verstaan. We hebben een lijst
gemaakt van gedrag dat we in principe in alle
lessen willen zien – concreet waarneembaar
en effectief gedrag’, vertelt Jacomijn de Vries,
afdelingsleider van havo 4/5.
Effectief gedragVoorbeelden van effectief docentengedrag:
aan het begin van de les maakt de docent dui-
delijk wat het lesdoel is en welke activiteiten
daarbij horen. Maar ook: de docent geeft aan-
dacht aan de leerlingen. Concreet betekent
dit dat hij bij aanvang van de les bij de deur
staat om de leerlingen te begroeten. Nog een
voorbeeld: de docent besteedt altijd aandacht
aan het gemaakte huiswerk en zorgt dat de
leerlingen actief betrokken zijn bij de les.
De docenten kregen de gelegenheid om te
reageren op de lijst. Het bleek dat zij behoor-
lijk op één lijn zaten met de schoolleiding en
zich goed konden vinden in de geformuleerde
gedragskenmerken.
LesbezoekenAlle gedragskenmerken zijn vervolgens
verwerkt in een observatieformulier dat de
schoolleiding tijdens lesbezoeken gebruikt.
De leidinggevenden zijn getraind in het
uitvoeren en nabespreken van lesbezoeken.
Als onderdeel van de training werd een aantal
lesbezoeken samen met een CED-adviseur
gedaan. ‘Erg leerzaam’, zegt Jacomijn. ‘Ik
ben me er bijvoorbeeld nog meer van bewust
geworden dat ik bij de nabespreking niet zélf
oplossingen moet aandragen. Het gaat erom
dat je samen met de docent verkent wat hij
kan verbeteren.’
Om zichzelf nog verder te bekwamen in die
lesobservaties, heeft Jacomijn inmiddels
ook een aantal lesbezoeken samen met een
onderbouw-afdelingsleider gedaan. ‘Het is
prettig om met elkaar te sparren over wat je
ziet. Want hoe bepaal je bijvoorbeeld of een
docent leerlingen voldoende denktijd geeft
om een vraag te beantwoorden of op de juiste
manier ingrijpt als een leerling zich niet aan
de regels houdt?’
ProfessionaliseringNu, in het tweede jaar van het verbetertraject,
ligt de focus op de docenten. Begin van dit
schooljaar werd een professionaliseringspro-
gramma gestart dat onder andere bestaat uit
intervisiebijeenkomsten en coaching op de
werkvloer door een begeleider van de CED-
Groep.
Wiskundedocent Piet Ouwehand over de
coaching: ‘De begeleider van de CED-Groep
is inmiddels een paar keer bij mij in de klas
geweest. Vantevoren bespraken we mijn
leerpunten en tijdens de lesobservatie keek
hij daar met name naar. Ik wil bijvoorbeeld
beter leren omgaan met niveauverschillen,
het huiswerk op een meer effectieve manier
controleren en ervoor zorgen dat ik aan het
begin van de les direct aan de slag kan. De na-
besprekingen van de lesbezoeken vond ik heel
waardevol. Onze begeleider is heel praktisch
ingesteld en weet waar ze het over heeft.’
OpenheidVan de lesobservaties worden ook video-
opnamen gemaakt. Tijdens de intervisie-
bijeenkomsten wordt steeds een aantal
good practices getoond van docenten die
effectief gedrag laten zien. Ook opnames van
Piet, omdat hij onder meer heel sterk is in
’strategie bepalen’. Hij helpt leerlingen op een
praktische en effectieve manier om bij elke
wiskundesom de juiste oplossingsstrategie te
kiezen. Ook bij de andere bètavakken hebben
docenten met strategieën te maken, dus voor
hen was dat heel inzichtgevend.
‘Het is heel leuk om met elkaar zulke video-
beelden te bekijken. Zo ontstaat openheid
waarin je met elkaar kunt bespreken wat je
moeilijk vindt, elkaar tips kunt geven en kunt
inspireren. Je leert echt van en met elkaar’,
aldus Piet.
Effectiever gedrag‘Ik was altijd al wel op zoek naar mogelijk-
heden om zo optimaal mogelijk wiskunde te
geven. Je wil immers dat alle leerlingen het
begrijpen. Door de coaching en de intervisie
krijg ik nieuwe ideeën en ben ik een aantal
dingen echt anders gaan aanpakken’, be-
nadrukt Piet. ‘Ik merk dat ik veel effectiever
Piet ouwehand: ‘ ik merk dat ik veel effectiever bezig ben. ’foto Rob ter Bekke
Meer weten?
Brigit te van Hilst
010 4071537
bezig ben. Ik ben ervan overtuigd dat dit ook
zichtbaar gaat worden in de leerlingresulta-
ten. Dat zal de komende toetsperiode uitwij-
zen. Ik verwacht er veel van!’
22 KlasseApart mei 2013 nummer 2 23KlasseApart mei 2013 nummer 2
CURSUS- EN CONFERENTIEBUREAU CED-GROEP AGENDA
BINNENKORT
cuRSuSSEN (startdatum)
KINDEROPVANG12 september Intern begeleider voor kinderopvang24 september NCKO module 1: Kwaliteitsmonitor
PRIMAIR EN SPECIAAL ONDERWIJS5 juni Grip op de Groep10 september Specialist Jonge kind16 september Basiscursus Leesspecialist19 september Basiscursus Taalcoördinator po30 september iCoach13 oktober Basiscursus Gedragspecialist
VO, VSO EN MBO13 september Basiscursus Taalcoördinator vo, mbo16 september Rekenspecialist vo en mbo16 september Werken met Taalportfolio’s30 september Interne coach TVO11 november Taal in toetsvragen12 december Opbrengstgericht werken aan de referentieniveaus taal in vo en mbo
Kijk voor het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen
22 mei RotterdamInformatiemiddag nieuwe taalmethoden in het poDit jaar verschijnen vijf nieuwe taalmethoden. Taalspecialisten van de CED-Groep maken voor u een vergelijking van deze methoden en gaan dieper in op de leerlijnen woorden-schat, spelling en stellen. www.cedgroep.nl/nieuwetaalmethoden
31 mei Maartensdijk / 21 juni RotterdamConferentie Uitgerekend? Het Protocol Ernstige Reken-Wiskunde-problemen en Dyscalculie (ERWD) is een leidraad voor planmatig en structureel werken aan goed rekenonderwijs. De rekenspecialisten van de CED-Groep organiseren dit schooljaar tweemaal deze conferentie over optimaal gebruik van het protocol ERWD op school. www.cedgroep.nl/conferentiedyscalculie
5 juni Amersfoort / 19 juni UtrechtVolleybaltoernooi voor schoolteams De CED-Groep organiseert weer een volleybaltoernooi in Amersfoort en Utrecht. www.cedgroep.nl/volleybaltoernooi
5 juni Rotterdam en Zwolle / 26 juni MaartensdijkStartbijeenkomst Grip op de groepVerwacht u komend jaar een moeilijke groep? De cursus Grip op de groep helpt! www.cedgroep.nl/gripopdegroep
13 juni RotterdamDag voor leidinggevenden in de kinderopvang Conferentie met inleiding en twee workshoprondes voor directies, pedagogen, regio- en locatiemanagers van kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, buitenschoolse opvang en gastouderbureaus. www.cedgroep.nl/dagvoorleidinggevenden
19 juni ZwolleBurgerschapscongresMet een inleiding van Leo Pauw (CED-Groep), projectleider De Vreedzame School/Wijk, een workshop Vreedzame School/Wijk van Caroline Verhoeff (Stichting Vreedzaam) en een presentatie over de dilemma’s bij het werken aan de pedagogische taak van de school door Kitty van Voorst van Beest (CED-Groep). www.burgerschapscongres.nl
25 september ZwolleConferentie begrijpend lezenDe jaarlijkse conferentie over Begrijpend lezen gaat deze keer over toetsen en differenti-eren. Bekijk het programma op www.cedgroep.nl/conferentiebegrijpendlezen
Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.
Trainingen, cursussen, workshops en conferenties 2013-2014een nieuwe lente, een nieuwe cursusbrochure. of beter gezegd
drie nieuwe cursusbrochures. eén voor de kinderopvang, één
voor po/so en één voor vo/mbo. een greep uit het aanbod.
Bij alle cursussen ligt de nadruk op de
praktische waarde ervan op de werkvloer.
Geen theorie zonder praktische oefening.
Voorbeelden: Opbrengstgericht werken moet
geen loze term zijn, maar handen en voeten
krijgen tijdens de uitvoering. Het boek Teach
Like a Champion kun je lezen, maar de
technieken met anderen oefenen en elkaar
feedback geven, levert veel meer op. Dat
geldt natuurlijk ook voor de communicatie-
trainingen.
Schoolleiders po/soHet cursusaanbod voor schoolleiders
groeit gestaag. Behalve de bestaande korte
cursussen als Afspreken en aanspreken en
Feedback geven en ontvangen, bieden we dit
jaar Coaching voor schoolleiders, Directeur
integraal kindcentrum en Opbrengstgericht
leiderschap.
SpecialistenVoor pedagogisch medewerkers, leerkrach-
ten en docenten met speciale taken hebben
we cursussen voor specialisten. Naast de
bekende basiscursussen voor Interne bege-
leiding, Gedragsspecialist, Leesspecialist,
Rekenspecialist of Taalcoördinator maken we
u graag attent op de cursussen Bouwgroepen
coördineren, Specialist jonge kind, iCoach en
Antipestcoördinator. Ook voor onderwijsas-
sistenten zijn er cursussen.
Vo/mboIn het vo en mbo vallen de trainingen over
kwaliteit van lesgeven en passend omgaan
met verschillen in de klas op: Teach Like a
Champion, Omgaan met moeilijke klassen,
Differentiëren en Effectief lesgeven. Voor
mentoren zijn er trainingen op drie niveaus:
beginnend, gevorderd en ervaren.
KortingsactieMaak tot 1 augustus 2013 gebruik van
de kortingsactie in de brochure met 10%
korting! Geen brochure ontvangen? Of
meer exemplaren nodig? Vraag snel aan
bij [email protected] o.v.v. van
cursusbrochure po/so, vo/vmbo of kov/
psz en uw postadres.
Meer weten?
Lot Hannik
www.cedgroep.nl/cursussen
KinderopvangTaalstimulering en interne begeleiding zijn
de belangrijkste onderwerpen uit de cursus-
brochure voor de kinderopvang. Maar ook
het werken aan je eigen competenties als
leidinggevende of pedagogisch medewerker
komt ruimschoots aan bod.
Vernieuwde websiteDe brochures geven beknopte informatie van
cursussen, trainingen, workshops, confe-
renties en studiedagen. Op de vernieuwde
website www.cedgroep.nl/cursussen staan
uitgebreide beschrijvingen met prijzen en
data. Met de nieuwe zoekfunctie is het aan-
bod naar behoefte te filteren. Kies bijvoor-
beeld een vakgebied of thema en combineer
dat met een sector.
foto’s Jan van der Meijde tim Micklinghoff is ontwikkelaar bij de projectteams nieuwsrekenen en [email protected] 4071544
DE WERKDAG VAN TIM MICKLINGHOFF
Iedere dag begint voor mij met een frisse fietstocht van ongeveer 10 kilo-meter vanuit mijn huis naar het Dwerggras. Een goede start van de dag!
Tijdens de training probeer ik zoveel mogelijk op te schrijven, zodat het materiaal direct aangepast kan worden aan de wensen uit de praktijk.
Eerst even koffie halen.
In de brainstorm voor Nieuwsrekenen wordt er altijd actief meegedacht. Inschatten hoe lang of hoe groot bepaalde voorwerpen zijn, hoort hier ook bij.
Na het overleg begint het echte schrijven van de lessen voor Nieuwsrekenen. Vandaag is het onderwerp de wisse-ling van de paus. Er worden getallen bij dit nieuws gezocht uit de krant en op internet.
Tussendoor is er ruimte voor korte klusjes op mijn werkplek, zoals het beantwoorden van e-mail.
In de middag zit ik bij de pilot-training ’Neurodidactiek’ voor leerkrachten. Ik heb de materialen voor in de cursusmap mede ontwikkeld en ik wil weten of de deelnemers met het materiaal kunnen werken.
Ik ontwikkel iedere week een les voor Nieuwsrekenen: reke-nen met het nieuws van de dag. Eerst is er een overleg met het team over het onderwerp van die dag. We brainstormen over hoe we hier leuke lessen van kunnen maken.