Çalıkuşu, Reşat Nuri Güntekin tarafın-dan 1922 yılında yazılmış, Anadolu'dageçen ve arka planda Osmanlı'nın sonyıllarını anlatan bir romandır. Türk E-debiyatının en çok sevilen klasik eserleriarasında yer alır. Romanın ana kah-ramanı Feride'dir.Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu'nu önce

adıyla dört perdelik bir o-yun olarak yazmıştır. Yapıtı, 1922'de Va-kit Gazetesi'nde Çalıkuşu adıyla romanolarak yayınlanınca büyük ilgi çekmiştir.Çalıkuşu, duygusal bir olayı anlatmaklabirlikte dönemin toplumsal sorunlarınıeleştirel olarak da ortaya koymaktadır.Çalıkuşu, Türkiye'de yeni ve modern birdönemin başlamasını özendiren bir ro-man olarak kabul edilmektedir.Çalıkuşu'nun öyküsü aslında Feride'ninhatıra defteridir. Feride, kendisine ya-bancı bir şehirde, bir otel odasında hatı-ralarını yazarken geriye dönerek, çocuk-luk ve ilk genç kızlık dönemlerini anlatır.Kendi deyimiyle "bambaşka bir çocuk"olan Feride, bir süvari binbaşısınınkızıdır. Pek küçükken önce annesini,birkaç yıl sonra da babasını kaybetmiş,İstanbul'daki teyzesinin himayesi altındabüyümüştür. Besime Teyzesinin yardı-mıyla Notre Dame de Sion Fransız yatılıokulunda okur. Çok yaramaz olduğu ve

muzip tavırlar sergilediği için Feride'ye“Çalıkuşu” adını takarlar. Yaz tatilleriniteyzesinin köşkünde geçiren Feride, tey-zesinin oğlu Kamuran'a aşık olur. Za-manla Kamuran'ın da Feride'ye olan ilgisiortaya çıkar ve nişanlanırlar. Feride dü-ğün günü bir kadının getirdiği mektup-tan Kamuran'ın Münevver adlı hasta birkızla ilişkisi olduğunu ve ona evlenmevaadinde bulunduğunu öğrenir. Herşeyiyüzüstü bırakıp kaçar ve bu kaçışını,Anadolu'da öğretmenlik yapmaya kararvererek devam ettirir. Artık, Feride içinaşka ve hayata karşı zorlu bir mücadelesüreci başlamıştır.Feride'nin Bursa'nın yakınında ZeynilerKöyü'nde başlayan serüveni bu köydeevlat edindiği Munise ile birlikte Çanak-kale, İzmir ve Kuşadası'nda devam ede-cektir. Şeyh Yusuf Efendi, İhsan, HafızKurban Efendi, Burhanettin, CemilBey… hepsi de çok güzel bir kadın olanve bu güzelliğinden dolayı gittiği yerler-de kendisine ipekböceği, gülbeşekergibi lakaplar takılan Feride'nin aşığıolmuştur. Feride bu zor ve acı doluyolculuğunda tek dert ortağı Munise'yide toprağa verecek ama en sonunda ilkve tek aşkı Kamuran'a kavuşacaktır.

İstanbul Kızı

ÇALIKUŞU

Dirim

Tıp

Gazetesi

Kültür-Sanat / Bale

VI Dirim Tıp Gazetesi 2008

Bale

Dirim

Tıp

Gazetesi

Defalarca beyazperdeyeve ekrana uyarlanan Reşat Nuri

Güntekin'in bu ölümsüz eseri baleye deuyarlandı. Koreograf Merih Çimen-ciler'in yorumuyla sahneye aktarılanÇalıkuşu eseri balede yaşatılıyor.İki perdede sahneye konulan yapıtta;“Hicaz Saz Semai”, “Acem Aşeran”, “ŞolCennet'in Irmakları”, “Gel Gör Beni AşkNeyledi”, “Güzel Bir Göz Beni Attı”,“Mahur Saz Semai”, “Sevdim Yine BirCivan” gibi eserler yorumlanıyor.Türk Sanat Müziği'nin bu eşsiz teren-nümleri eserin hüzünlü ve derin anla-tımını tamamlıyor.

Güntekin, 1889'da Askeri tabip olan Nu-ri Bey ile Erzurum valisi Yaver Paşa'nın kı-zı Lütfiye Hanım'ın oğlu olarak İstan-bul'da doğmuştur. Güntekin, ilköğreni-mine Çanakkale'de başlamış daha sonraİzmir'deki okulunda bir süre öğre-nim görüp sınavla girdiği DarülfünunEdebiyat Şubesi'ni 1912'de bitirmiştir.Güntekin, 1927'ye kadar Fransızca veTürkçe öğretmenlikleriyle müdürlükgörevlerini üstlenmiş, Bursa Sultanisi, İs-tanbul Beşiktaş, İttihat Terakki Mektebi,Fatih Vakf-ı Kebir Mektebi, Akşem-seddin Mektebi, Feneryolu Murad-ı Hâ-mis Mektebi, Osman Gazi Paşa Mektebi,

Vefa Sultanisi, İstanbul Erkek Lisesi,Çamlıca Kız Lisesi, Kabataş Erkek Lisesi,Galatasaray Lisesi ve Erenköy Kız Lise-si'nde görev yapmıştır.1927'de maarif müfettişi olmuş ve DilHeyeti'yle birlikte bazı çalışmalardabulunmuştur. 1939'da Çanakkale millet-vekili olarak TBMM'de bulunmuş, bu gö-revini 1946'ya kadar sürdürmüştür.1947'de Ankara'da yayımlanan ga-zetesinin İstanbul kolu olangazetesini çıkarmıştır. Güntekin dahasonra müfettişlik görevine geri dönmüşve 1950'de UNESCO Türkiye temsilciliğive öğrenci müfettişliği görevleriyle Pa-ris'e gitmiştir. 1954'te ise yaşından dolayıbu görevden ayrılmak zorunda kalarakemekli olmuştur. Emekliliğinden bir süresonra İstanbul Şehir Tiyatroları edebiheyeti üyeliği yapmıştır. Yazar, öykü,roman ve oyunlarıyla edebiyatımızdaözgün bir yere sahiptir. Bazı eserlerindegenç cumhuriyetin toplumsal idealleriniişlemiş ve eserlerine konuşma dilininzenginliğini zorlanmadan yansıtabil-miştir.

Güntekin'e akciğer kanseri teşhisi konul-duktan sonra tedavi için gittiği Londra'dahastalığına yenik düşmüş, 13 Aralık1956 günü, Karacaahmet Mezarlığı'nadefnedilmiştir.

Yazar Hakkında:

Frerler

UlusMemleket

Dirim Tıp Gazetesi 2008 VII