Kültür Tarihimizde Sivas lı Bir Aile

SARI HATiPZADElER Editör 1 Alim YILDIZ

Buruciye Yayınları Sivas-2011

SİVAS MÜFTÜSÜ ABDURRAUF EFENDi

Recep Çelik•

Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin oluşturulduğu Sivas Kong­resi Milli Mücadele tarihinin en mühim hadiselerinden biridir. Tam ba­

ğımsızlıktan mandacılığa kadar Türk milletinin muhtemel geleceğinin ayrıntıları bu toplantıda masaya yatırılnuştır. Milletin geleceği ile ilgili

yol haritası ve önemli çizgileri bu kongrede çizilmiştir. Bu tebliğimizde 108 gün Temsil Heyeti'ne ev sahipliği yaparak Sivas Kongresi'nin yapıl­

masında ve Milli Mücadele Döneminde büyük emekleri bulunan Abdur­rauf Efendi'yi tanıtmayı amaçlıyoruz.

HAYATI

Doğumu, Ailesi ve İlk Tahsili

Müftü Hacı Abdurrauf Efendi1 1877'de (H. 1294) Sivas'ta Camii-i

Kebir Mahallesi Hükümet Sokağı 3/1 numaralı hanede doğdu. Babası Ha­

tip Sıbgatııllah Efendi, annesi Mecbure Hanım'dır. Babası Sivas'ta bulu­nan Sultan Alaaddin Cami-i Kebir'inin mütevellisi ve hatibiydi. Dedeleri ulemadandır. Şöhreti Sarıhatipzade idi. Abdurrauf Efendi uzun boylu,

ela gözlü ve buğday tenli idi.Z Müftü Abdurrauf Efendi, ilk tahsilini Sivas'ta özel hocalardan ya­

parak Akaid-i Diniye, Mebadi-i Ulfun ve Fünful derslerini okudu. Babası ve dedelerinin de ulemadan olması sebebiyle medreselerde. ve ailesinden

dersler okumuştur. Daha sorıra Kayseri'ye giderek Kazanoğlu Medrese­

si'nde tahsiline devam etmiştir. Kayseri' den sorıra Darende'nin Aşodi

(Yeniil) köyünde bulunan alimlerden Ömer Şemi Efendi'den aldığı ders­ler sorırasında icazetname almıştır. Arapça ve Farsça bilmektedir.

* Dr., Başbakanlık Osrnanh Arşivi, İstanbul.

1 Sivas Nüfus Müdürlüğü'ndeki kayıtlarda Mehmed Rauf ismi kullanılırken, mernuriyetleriyle ilgili belge­lerde ve sicil dosyalannda Abdurıauf ismi ku11anılmaktadır. y.n.

2 · Diyanet İşleri Başkanlığı. Şeı'iyye Sicilleti Arşivi, Dosya no: 3916, Bkz: Ek 1

356 • Recep Çelik

Memuriyetleri Müftü Abdurrauf Efendi'nin devlet hizmetindeki ilk görevi 25 Teş­

rinievvel 1315 (6 Kasım 1899) tarihinde 250 kuruş maaşla Sivas Bidayet Mahkemesi Üyeliği oldu. Bu göreve 19 Mayıs 1317 (1 Haziran 1901) tari­hine kadar devarn etti. 24 Teşrinievvel1324 (6 Kas~ 1908) tarihinden 4 Kanunuevvel 1324 (17 Aralık 1908) tarihine kadar 495 kuruş maaşla Da­rende Kaymakarnlığı Vekaleti'nde bulundu. Dört sene Sivas Vilayeti İda­re Meclisi Üyeliği yaptı. Fahri olarak Tevcih-i Cihat ve Muhacirin Komis­yonlarında üye, seferberliğin ilanında ise asker aileleri hakkında incele­rneler yapacak komisyonun başkanlığında ve vilayetçe geçici olarak bazı görevlerde bulundu. 30 Teşrinisani 1331 (13 Aralık 1915) tarihinde 900 kuruş maaşla Sivas Merkez Müftülüğü'ne atandı. Aynı zamanda Sultan Alaaddin Cami-i Kebir'inin rnütevellisi idi.3

Abdurrauf Efendi iyi eğitimli, bilgili, geniş fikirli, halk tarafından sevilen bir rnüftü idi. İstanbul' da bile açık meydanlara büst dikiminin olmadığı o dönemlerde Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Osman Gazi'nin büstü Zara-Hafik yolu üzerine dikilmiştir. Bu büst tahminen 1916 yılında Abdurrauf E~endi'nin rnüftülüğü ve Muamrner Bey'in4 Sivas Valiliği döneminde dikilmiştir. Büstün açılışı için yapılacak törende usu­len Muamrner Bey'in açılış rnerasimi yapması gerekirken, gelecek eleştiri-

" lerden çekinen Muamrner Bey, açılış merasimini yapması için Abdurrauf Efendi'yi gör_evlendirrniştir. Heykelin açılış merasimine birkaç vilayet memurundan başka katılan olmamıştır. Halk bu büst dikme olayından dolayı, Abdurrauf Efendi'yi taş diken müftü narnıyla eleştirrniştir. Bu heykel1937 yılında dönernin valisi tarafından yıktırılmıştır.5

13 Teşrinisani 1333 (13 Kasım 1917) tarihli Sivas Valisi Şemsi tara­fından Dahiliye Nezareti'ne yazılan şifreli telgraftan anlaşıldığı üzere Abdurrauf Efendi rütbe ve nişanla taltif edilmiştir.6

Milli Mücadeledeki Faaliyetleri Sivas'ta yükselen heyecan, Müftü Abdurrauf Efendi ve Şekeroğlu

İsmail Efendi'nin Heyet-i Temsiliye'yi karşılaması ve misafir etmesi:

3 Diyanet İşleri Başkanlığı, Şeı:'iyye Sicilieri Arşivi, Dosya no: 3916, Tercüme-i Hal Yilrakası için bkz. Ek.4

4 BOA, BEO, 4151/311302, İ.DUİT 64("~, MV, 246/86 .

5 Mithat, Sertoğlu, Türkiye'de ilkheykel1916 yılmda Zaıa-Hafik yolu üzerinde dikilıniştir, Hürriyet Gazete­

si, 7 Ocak 1964, s.S. 6 BOA. DH.ŞFR 571/58. Belgede Müftü Hacı Rauf'un hangi dereceden riitl:ıe veya nişan aldığı belirtilmemiş­

tir.

Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile- Sarıhatipzadeler • 357

Anadolu'nun birçok yerinde olduğu gibi Milli Mücadele'nin ilk

kıvılcımı Sivas'ta da İzmir'in işgalinden sonra yapılan heyecan verici bir mitingle başlamışh. Binlerce kişinin kahldığı mitingin tertip komitesi Müftü Abdurrauf Efendi'den başka Ahmed Paşazade Abdullah, Mahir

Beyzade Emin, Hazinedarzade Zihni ve Baytarzade Hakkı Efendilerden

meydana geliyordu. Komite, mitingden sonra milli hisleri ön plana çıkar­tan bir telgrafı Sadaret makamına çekerek işgali protesto etiİı.iştir7• Miting

ve telgraf çekme faaliyetleri Mustafa Kemal Paşa'nın Havza'dan 28 Ma­

yıs'ta vilayetlere protesto eylemleri yapılması yönünde göndermiş oldu­

ğu talimatından üç gün önce tamamlanmış bulunuyordu. Milli Mücadele'nin başından itibaren gittiği her yerde ve bir mü­

nasebetle geçtiği her bölgede din adamlarından büyük destek gören Mustafa Kemal Paşa, Sivas Kongresi giinlerinde de bu sınıftan şahsiyetle­re büyük itibar göstermiş ve onlar nezdinde de itibar görmüştür. Erzu­rum' dan Sivas' a hareket ettiği esnada yanında bulunan üç kişiden ikisi

Erzurum ulemasından Raif Efendi ile Erzincan' dan Şeyh Fevzi Efen­di' dir8• Sivas kafilesinde bulunan Mustafa Kemal Paşa, Rauf Bey, Raif

Efendi ve Fevzi Efendi'yi Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Si­vas Şubesi Başkanı Müftü Abdurrauf Efendi karşılamışhr. Müftü Efendi,

Erzurum yolcularını parlak bir karşılama töreni yapmak vazifesini almış­h. Cübbesinin eteklerini toplayarak ev ev, dükkan dükkan dolaşıyordu.

Mustafa Kemal Paşa'nın Sivas'ta oturup dinlenebileceği, çalışacağı

ve yatacağı odaya konulacak eşyayı Müftii Abdurrauf Efendi, Şekeroğlu

İsmail Efendi9 ve Sığırcıoğlu Hayri Efendiler evlerinden getirmişlerdi.

7 BOA, BEO, A VRK, 829/100; Bkz. Ek.2, Hadisat, 25 Mayıs 1919, nr.145. Telgrafm özeti: "Sulh konferansının vatanunız hakkında adilane karar vereceğine inanarak, sabırla beklerken Yunanlılarm İzmir i işgal ettiğini ve ilerlemeye başladıklannı duyduk. Bu elim hadiseyi itilaf devletleri nezdinde protesto eyleriz. Osmanlı vatanı Osmanlılarmdır. Bunu her milletin olduğu gıbi bizim de iddia etme haklomız vardır. Bu haklomızı

savunmak için canuruzia malımızia şerefli bir ölüme razı olduğumuzu bütün cihana göstermek için yüz

bin kişilik bir miting tertip ettik. İzmir Vilayetinin işgalden kurtanlması için İtilaf Devletlerinin Dersaadet

temsilcilerinden istiıfıam ettik. Osmanlı Hükümetinin milletimizi bu zor durumdan kurtaracağmdan emin

olduğumuzu ve bunu sabırla beklediğimizi bildiririz." Belgeninorijinaliiçin bkz: EK. 2

8 Necdet Refik Aktaş, Atatürk'ün Bağımsızlık Savaşı Nasıl Başladı, c. I, İstanbul 1973, s. 207-211; Mazhar Mü­fit Kansu, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber, c. I, Ankara 1988, s. 203-207; Vehbi Cem Aş­km, Sivas Kongresi, İstanbul 1963, s.llü-111.

9 Şekeroğlu İsmail Bey: 1867 tarihinde Sivas'ta doğdu. Babası Ali Efendi, annesi Zeynep Hanım' dır. Sivas Kongresi gürılerinde Sivas'ta Mustafa Kemal ve arkadaşlannı3 ay boyunca evinde ağırlamıştır. İsmail Bey,

Zile ve Yenihan isyanlarırun bashnlmasma bizzat katılmış, isyanm bashnlmasmda Kılıç Ali ile birlikte bu­lunmuştur. Terakkiperver Partisi'nin Sivas kuruculan arasında yer almıştır. Taşhan'a şapka inkııabma mu­halif olarak asılan yafta soruşturması kapsamında gelen Ankara İstiklaJ Mahkemesi heyeti, 25 Kasım

358 • Recep Çelik

Temsil Heyeti'ni Mekteb-i Sultani önünde karşılayan Sivaslılar akşam da

heyetin gelişi şerefine bir ziyafet çekmişlerdir. Yapılan ziyafette nutuk

veren Mustafa Kemal Paşa; ''Milli ve mukaddes amaçların gerçekleştiril­

mesi için ordu ile taşra hükümetinin birlikte hareket etmekte olduğunu"

beyan etmiştir.10 Başta Müftü Efendi olmak üzere, Sivas'ın ileri gelenleri

Sivas Kongresi'ne kahlan üyeleri 108 gün misafir ederek misafirperverli­

ğin nasıl yapılacağını cümle aleme göstermişlerdir11 •

Kongre Öncesi Sivas'ın Durumu

Kurtuluş Savaşı başlarında Sivas Vilayeti, 3 sancak, 22 kaza ve 65

nahiyeden meydana geliyordu. Bu 3 sancak Amasya, Tokat ve Karahisar­

ı Şarki mutasarrıflıkları idi. Sancaklar, mutasarrıflıklarla yönetiliyor ve

doğrudan doğruya validen emir alıyordu. Bu durumda Sivas Vilayeti

yaklaşık 1.000.000 nüfusu barındırıyordu12.

Sivas merkezi ve çevresinde büyük sayıda Ermeni göçmeni bu­

lunmaktaydı. Azınlıklara karşı hiçbir olumsuz davraruşta bulunulmama­

sına rağmen yapılan gösteri ve mitingler onları bir hayli etkilemiş, hatta

endişelendirmişti. Bu arkda dış tahrik ve baskılar başlamış ve etkisini

göstermekte gecikmemiştir. Nitekim ,Adana'~a bulunan Fransız Komu­

tanAlbay Demange'ın Kadı ve aynı zamanda Vali Vekili bulunan Hasbi

Efendi'ye13 çektiği bir telgrafta, İzmir' e Yunanlıların girişi üzerine Azizi­

ye' de Hıristiyanların ölümle korkutulduğu iddia edilerek böyle bir tutum

1925'te Sivas'a ~!erek çalışmalara başlamış, mahkeme heyetinin çalışmalan sonucu Şekeroğlu İsmail Bey 15 sene küreğe mahkUmiyeıle Edirne Cezaevi'ne gönderilmiştir. 1934 yılındaki afla hüniyetine kavuşmuş­tur. 17 Mart 1940 tarihinde Sivas'ta vefat etmiştir. 10 Haziran 1%1 tarihli ve 75523 numaralı TBMM karany­la Milli Mücadele günlerindeki hizmetleri sebebiyle "İstikJal Madalyası" almaya hak kazanmışbr. 7 çocuk sahibidir (Fatih M Dervişoğli.ı, "Galip Tali ile Hasbihal", Hayat Ağacı, sayı 1, Sivas 2005, s. 40-43); Kansu, a.g.e., c. Ls. 207-211; Ramazan Tosun, Milli Mücadelede Sivas, S.Ü. S.B.E. Yüksek lisans Tezi, Konya 1987, s. 30-31; Hasan İzzettin Dinamo, Kutsal isyan Milli Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikayesi, c. IV, İstanbuİ 1967,s.100-101.

10 BOA. DHŞFR 645/93 11 Kansu, a.g.e., c. Ls. 207-21l;Tosun, a.g.t., s. 30-31; Dinamo, a.g.e., c. IV, s. 100-101; Cevdet R Yularloran, Re­

şit Paşa'nın Habraları, İstanbul1940, s. 123; Mahmut Goloğlu, Sivas Kongresi, Ankara 1969, s. 22; Recep Çe­lik, "Milli Mücadele' de Sivas'tan Bir Kesit", Revak, 2002, Sivas, s. 212-213.

12 Recep Çelik, "Sivas'ta Milli Mücadele ve Din Adamlan", Osınanlılar Döneminde Sivas Sempozyumu Bildi­rileri, ;c.l, s. 657, Sivas 21-2SMayıs2007. ·

13 Hasbi Efendi (Muıgul 1869): Muhammed Hilmi Efendi'nin oğludur. İlk öğrenimini Uvane'de }raptı. İstan­bul'a gelerek Mekteb-i Nüvvab'da okudu. İlk görevi Hisar niyabetidir. 1909'da Elazığ, 1913'te Adana, 1916'da Sivas Kadılıklannda bulundu. Yargıtay üyesi oldu. Enurum, Kayseri ve Adana'da hakimliklerde bulundu (Süreyya Hami Şehidoğlu, "Kadı Hasbi Efendi", Atatürk Araşbrınalan Merkezi Dergisi, c. X, sayı 28, s. 209-210, Mart 1994), Salname-i Devlet-i Osınaniye-1333-1334, Dersaadet, 1334, s.643.

Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile- Sarıhatipzadeler • 359

ve davraruşın şehrin Müttefik güçlerin eline geçmesine sebep olacağı vurgulanmıştır. Hasbi Efendi__ gelişmelerden Mustafa Kemal Paşa'yı

anında haberdar etmiştir. İstanbul' da ise söz konusu durumla bizzat İn­

giliz Komiserliği ilgilenmiş ve benzer haberlerden dolayı, Mustafa Kemal Paşa'nın gelişmelere müdahale edip hadiselerin önüne geçmesini, aksi

takdirde ortaya çıkacak olaylardan kendisinin sorumlu tutulacağını bil­dirmiştir. Bu yönde, Harbiye Nezareti'nin talimatını alan Mustafa Kemal

Paşa da Kadı Hasbi Efendi'nin kendisine verdiği bilgiler ışığında Harbiye Nezareti'ne gönderdiği bir telgrafında İstanbul' daki haberlerin kesinlikle

asılsız olduğunun İngilizlere bildirilmesini istemiştir14 •

Kadı Hasbi Efendi, Sivas Valisi Reşit Paşa'nın asil olarak göreve

atanmasıyla müftülük vazifesinin başına dönrnüşse de Mustafa Kemal Paşa ile olan irtibatını kesmemiştir. Nitekim Sivas Kongresi öncesinde Si­vas' ta bulunan Fransız binbaşısının bir kongre düzenlenmesi halinde şehrin işgal edileceği yönündeki tehdidi karşısında Reşit Paşa'nın tered­

düde düşmesi üzerine, Mustafa Kemal Paşa Hasbi Efendi'yle irtibat ku­rarak Reşit Paşa'yı ikna etmesi yönünde ricada bulunmuştur15 •

Kadı Hasbi Efendi, vazife yaphğı esnada adil, dürüst ve vatanse­ver kişiliği ile tanınmıştır. Kendisinin başka bir mahalle nakli haberi gel­

diğinde yürütmenin durdurulması yönünde Sivas'ın Türk ileri gelenleri ile beraber Ermeniler de tepki göstermişlerdir16•

Müftü Abdurrauf Efendi ülkenin yabancı devletler tarafından işgal edilmesinden büyük üzüntü duymaktaydı. Sivas'ta 6 Eylül 1919 tarihin­

de Kurban Bayramı narnazına müteakip vatanın düşman elinden kurta­rılması ve bir an önce istiklaline kavuşması için Sivas' ın bütün camilerin­

de dualar edilmiştir. Camü Kebir' de yaphğı dua ile herkesi ağiatan Müf­tü Abdurrauf Efendi, devlet ve milletimizin içinde bulunduğu durumu

anlattıktan sonra, Allah'tan millet ve memleketimizin düşman istilasm­

dan kurtulması için dua ve niyazda bulunmu~tur. Sivas halkının da önemli görevleri olduğunu, bu uğurda yapılacak hizmetlerin sevapının büyük olduğunu Sivas halkına anlatmıştırP

14 Yularkıran, age, s. 3.5-36; Kamil Erdeha, Milli Mücadelede Vilayetler ve Valiler, İstanbul1975, s. 77-78; Çe-lik. agm. s211-212.

·ıs Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, c. m, Ankara 1987, Belge43-44. 16 Şehidoğlu, a.g.m. s. 209-210. ı7 Sivas'ta Kurban Bayramı, Sivas İstik!al Gazetesi, Haz. ANecip Günaydın, yı1.1, S.B 7 Eylül1335 (1919) Pa­

-zar

360 o Recep Çelik

İstanbul Hükümeti'nin Kongreyi Engelleme Çabaları ve Müftü Abdurrauf Efendi Kongre öncesi kongreyi engelleme girişimleri olmuştur. İstanbul

Hükümeti Sivas Kongresi'ni dağıttırmak ve kongreye katılanları hapset­

tirmek için 3. Kolordu kumandanlığırun da eklenmesiyle Sivas valiliğine

Elazığ valisi Ali Galib Bey'i Meclis-i Vükela kararıyla atadı.18

Elazığ Valisi Ali Galip kongrenin yapılmasını önlemek için bir ça­

lışmada bulunmuş ve Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye'nin ge­çeceği bölgeye bazı birlikler göndermiştir. Ali Galib Bey'in atama karar­

namesi geciktiğinden bölgeye ulaşması da gecikmiştir. Bu gecikme üze­rine Heyet-i Temsiliye erken davranarak bu engellemeden kurtulmuş ve

Sivas'a ulaşmıştır. Ali Galib meselesi kongrenin kapandığı 12 Eylül1919

tarihine kadar sürmüş ve onun Urfa üzerinden Haleb'e gittiğinin anla­

şılması üzerine kapanm1ştır. Sivas Valisi Reşit Paşa resmen bağlı olduğu

hükümetle duyguları ve vicdanı ile desteklediği kongre arasında seçim

yapmak zorunda (kendi deyimiyle örs ve çekiç arasında) kalmıştır. An­cak aklı ve vatan sevgisi ağır basar. İstanbul Hükümetine Mustafa Kemal

ve arkadaşlarının milletiiçin çalışhklarını ve onlara karşı bir harekette bu­

lunmanın birlik ve bütünlüğümüzü bozacağını bildirerek milli kongrenin

yanında olduğunu göstermiştir. Mustafa Keinal Paşa ve Heyet-i Temsili­

ye'yi karşılamış ve sonuna kadar yanlarında olmuştur19. Kongre taraftarı

18 BOA, MY, 251/90 19 Reşit Paşa (ı868 Şam doğumlu dur. Çeşitli valilik görevlerinde bulunmuş, en son Sivas Valisi İsınail Kemal

Bey'in tehdr meselesinden dolayı muhakeme altına alınmasından dolayı azliyle Kastamonu Valiliği'nde bulunan Reşit Paşa Sivas V9liliği'ne tayin olmuştur. Sivas Kongresi döneminde vali olarak görevde bulu­nan Reşit Paşa Atatürk ve arkadaşlannı karşılamada tereddüt göstermiştir. Bu sadece Reşit Paşa için geçerli olmayıp dönemin bütün kamu görevlileri için geçerlidir. Çünkü bir tarafta bağlı olduklan İstanbul Hükü­meti diğer tarafta ortaya çıkan yeni gelişmeler söz konusudur. Bunu Mustafa Kemal Paşa'nın Sivas Kong­resi'nin yapılacağı Use binası önünde Erzurum Mebusu Raif Efendi'ye söylediği sözlerden anlamaktayız. Valinin Lise binası önünde heyeti karşılamasını gören Mustafa Kemal Paşa Raif Efendi'ye dönerek yavaşça: "Diplomat vali, şehir dışına gelmiyor, büsbütün görünmemeyi de hoş bulmuyor, bizi burada kazşılıyor." demiştir. Ali Galib'in göreve gelişi ile görevden alındığı bildirilen Sivas Valisi Reşit Paşa'nın görevden alınış sebebi Dahiliye nazınnın ifadesi ile yapılacak kongrenin Mondros Mütarekesinin 7. maddesi gereği İtilaf Devletlerince suç unsuru olabileceği, büyü.k istilalara yol açabileceği, kongrenin Sivas'ta ve sair vilayetlerde­asayişi bozabileceğinden dolayı azil işleminin yapıldığı belirtiliyordu. Fakat Ali Galib Sivas·a·ulaşamadı­ğmdım Mustafa Kemal Paşa tarafından gazetelerde görevden alındığıhaberlerine ilimat etmeden görevine devam etmesi istenmiştir. 9 Ekim 1919 tarihinde Meclis-i Vükela karaoyla yeniden Sivas Valiliği'ne tayin edilmiştir. (BOA, DH. KMS, 53-1/12, 55-1/46; MY, 250/163, 251/90, 253/25; Habralar, Sivas Valisi Reşit Pa­şa'nın Habralan, Sivas İli Sanat, Kültür ve AraŞbrma Vakfı, Yayın No: 2, Sivas 2001. s. Önsöz)

Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile- Sarıhatipzadeler • 361

olmasından dolayı bir süre sonra görevden alınmıştır. Bunun üzerine Si­

vas ileri gelenleri görevden alınmayı protesto etmişlerdir20•

Müftü Abdurrauf Efendi'nin çalışmaları sadece bu kadar değildir.

Müftü Efendi, camiierin güvenlikli olması sebebiyle Ulu Cami' de Musta­

fa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye üyeleriyle 7-8 defa toplantıya katıl­

mıştır. Diğer taraftan o, her vaazında: "Toprak olmazsa özgürlük olmaz,

vatan olmaz, ibadet olmaz." demiştir. Yine, Antep ve Maraş mücahitleri­

ne mal ve para yardımlarını göndermiştir. Onun bir başka özelliği de

Osmanlı' mn son, Cumhuriyet'in ise ilk müftüsü oluşudur21 •

Vefatı:

Hacı Abdurrauf Efendi, 1915-1927 yılları arasında Sivas Müftülüğü

yapmıştır. Osmanlı'nın son, Cumhuriyet'in ilk Sivas Müftüsü olma un­

vanını taşımaktadır. Abdurrauf Efendi, Sivas Müftüsü görevindeyken

1927 yılında vefat etmiştir.22 Evli ve Sıdıka Tunçal isminde bir kız çocu­

ğunasahip olan Abdurrauf Efendi Ulucami Haziresi'ne defnedilmiştir.

20 Kemal Anbumu, Sivas Kongresi, Samsun'dan Ankara'ya Kadar Olaylar ve Anılar, Ankara 1997, s. 62-63;

Hahrat, s. 134. Telgrafın Görüntüsü için bkz. Ek:3

21 Abdurrauf Efendi'nin torun u Uğur Sansözen'le yapnuş olduğum özel müiakattan 22 Salname-i Devlet-i Osmaniye, s.643, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1925-1926, İstanbul, 1926, s.658,

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1927-1928, istanbuı 1928, s.960

362 • Recep Çelik

Devlet-i Alive-i Osmaniye Tezkirasidir Isim ve Şöhret ·Baba adı AnneAdı Doğum Milleti Görevi Evli olup Askerdeki

ve lkameli ve lkameti Tarihi olmadı ii ı derecesi Sanhatipzade Sıbgatullah Mecbure 1294 H. Islam Hatip Evli Mehmed Rauf Efendr Hanım 1293 R.

Efendi sıvas" Sivas ... : ... ·. ..

,. Eskall Nüfus Kavdı Boy Gö Sima. Görünü- Mahal- Sokak M es- M es-

z mü Vila- ı Kaza· yeti sı le/Köy ken No k en

Cinsi Uzun- Efa·· Buğ- Tam Sivas Cami-iKe- H ükü- 3/1 Hane

ca •.

day bir Mahal- m et .. lesi

Balada isim ve şöhret ve ~aı ve sıfah muharer olan 1\1ehmed Rauf Efendi bin Sıbgatullah Efendi Devlet-i Aliyyenin tabiiyetini haiz olup ol suretle ceride-i nüfus ta mukayyet olduğunu mübeyyin işbu tezkire ita kılındı.

28 Eylül 1328 (ll Ekim 1910)

Sivas Vilayeti Nüfus Müdürü N ezaret-i Umur-ı Dahiliye

Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile- Sarıhatipzadeler • 363

İmza/Mühür İmza/Mühür

EK 2 İzmir'in işgalini protesto maksatlı Miting Tertip Komitesi Başkanı

364 • Recep Çelik

EK 3 Sivas Valisi Reşit Paşa'nın görevden alınınası üzerine Müftü Ab­

durrauf Efendi ve Sivas ileri gelenlerinin Dahiliye Nezareti'ne protesto telgrafı

Telgraftıiime

Devlet-i Azim

Kültür Tarihimizde Sivaslı BirAile- Sarıhatipzadeler • 365

Posta ve Telgrafve Telefoıı Neziireti Malırec: Sivas Numarası: 14479

Dahiliye Neziiret-i Celilesi'1ıe Vilayetimize başka bir valinin tayin edildiğini ajanscia gördük. Sivas efkar-ı

umınniyesi Reşit Paşa'mn amaı ve İcraatından memmmdur. Memleketin bu gibi azi ü nasbdan ve bilhassa vekaleten idareden maddeten [ve] manen ne derece müteessir ve mutazarnr olduğu malfund ur. Hükfunetin İcraatında milletin azim ve arzusuna da bir

366 • Recep Çelik ·

ehemmiyet-i mahsusa atfetmesi lüzumu kabil-i inkar değildir. Buna bmaen funaı ve mesffisinin nef'-i milli ve vataniye hadim olduğu tahakkuk etmiŞ olan müş§runileyhin vilayetimizden miliarakab sebebini hükfunetimizden istlzah etmek hakkımızdır. V ata­nın aôsi mukadderatı kocaman bir memleketin idaresi elden ele tevdr etmekden muta­zarnr olacağı nezd-i sfunllerince de malfundı.rr. Bmaenaleyh esbab-ı iftirakın tasrili ve teşribine bi 'I-istihkak intizar etdiğimizi arz eyleriz.

7 E Iili [13]35/ [7 E lill1919] ~yJ sene ~yl

Sivas Vilayeti Belediye Reisi Ulemadan Müderris Ulemadan Müftüsü Abdurrauf Abdullah Kadri Rahmi Zekeriya

Tokuş Ağazade Na.suhizade Ticaret Odası Mütevellizade

Tüccardan Osman Reisi Mehıned Ali Semru Hayri Zeki

HaoRecep Ticaret Odası

Baytarzade Tüccardan Rı d-Sığıraoğlu Abdi Reis-i Sfuıisi

oğluRıza İsınail

Hakkı vanzade Bekir

Tüccardan Handanzade Hasan 1 Mü etebakzade ihsan23

EK 4 Abdurrauf Efendi'nin Tercüme-i Hai Va:rakası

23 BOA, OH KMS, 53-3/34;

. d ı o 367 Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile- Sarıhatipza :e er

368 • Recep Çelik