Koaⁿ-iäm B ê pëⁿ-in kap t„-liâu

Ko-hiông I-hãk Täi-hãk Hù-siat Tiong-hô Kì-

liäm Pën-„n

Pën-lçk-sek œg Khèng-goân

Khài-iàu

● koa-iäm B Siäu-kài

● Koaⁿ ê Kò.-chö Seng-lí

● Chèng-chöng

● T„-liâu kap Ü-hông

3

Koaⁿ-iäm B Siäu-kài

● Koaⁿ-iäm B s„ siöng ph¯-phiàn koh giâm-tiöng ê koaⁿ-chöng kám-jiám.

S„ iû koaⁿ-iäm B ê pëⁿ-tõk ín-khi--ê.

● Pëⁿ-tõk s„ thong-kòe hoeh kap thé-çk thoân-jiám--ê. Chhiüⁿ ë-b„n ê chêng-hêng:

- tit-chiap tùi hoeh ê chiap-chhiok, chhiüⁿ chù-hoeh (transfusion),

- bô an-choân ê sekhusuh, - sú-iöng bô siau-tõk ê siä-chiam,

koh - ü kám-jiám ê läu-bú t„ seⁿ-kiáⁿ ê

sî òe h³ âng-eⁿ-á.

4

● Sêng-liân-lâng thong-siông lóng ë siau-biãt thé-läi ê pëⁿ-tõk. Nä bô, chiü ë ián-piàn chiâⁿ koaⁿ-iäm B. Bän-sèng ê koaⁿ-iäm B ë tì-sú koaⁿ ngë-hòa á-s„ koaⁿ-gâm, h³ koaⁿ-chöng bô kong-lêng. An-ne chiü ë sí--khì.

● T„ Bí-kok, ch…t-chheng n¤g-pah-bän ê lâng ü koaⁿ-iäm B ê kám-jiám, tiong-kan ü chhiau-kòe ch…t-pah-bän ü koaⁿ-iäm. Tãk-nî lóng ü chap-bän lâng siü kám-jiám. Tãk-nî mä lóng ü g³-chheng ê lâng in-üi án-ne sí-bông.

5

Koaⁿ-iäm B

● Lâng të-it pái kám-jiám tiõh koaⁿ-iäm B pëⁿ-tõk, che kiò-chò “kip-sèng kám-jiám.” Tāi-tō-sò. ê töa-lâng ë kä pëⁿ-tõk siau-biãt, hôe-hõk chèng-siông.

● Nä-s„ pëⁿ-tõk lâu t„ thé-läi chhiau-kòe lãk-kò-goçh, án-ne chiü sng s„ “bän-sèng kám-jiám”, á-s„ “bän-sèng koaⁿ-iäm B”.

● Ka-chài, ü káu-siâⁿ kiän-khong ê töa-lâng ë hõk-goân, koh ë sán-seng khòng-thé, tùi-khòng koaⁿ-iäm B pëⁿ-tõk. Chin put-hëng, tai-iok káu-siâⁿ ê gín-á, kap g³-siâⁿ ê jî-tông, s„ bô hoat-t³ siau-tû pëⁿ-tõk.

6

● Kám-jiám tiõh kip-sèng koaⁿ-iäm B ê lâng, tng i hõk-goân liáu-äu, ë sán-seng khòng-thé. Kap pëⁿ-tõk chiàn-tàu liáu-äu, sin-khu chai-iáⁿ án-choáⁿ pó-h³ ka-k„ bë koh h³ koaⁿ-iäm B kám-jiám, che chiü-s„ bián-çk.

● Nä bô t„ lãk-kò-goçh läi chiong pëⁿ-tõk siau-biãt, pëⁿ-tõk chiü ë éng-oán tòa t„ thé-läi. Che chiü-s„ bän-sèng koaⁿ-iäm B.

7

● Sui-bóng töa-p³-hün tài-tiõh bän-sèng koaⁿ-iäm B ê lâng, kiän-khong chöng-hóng lóng bë-bái, tän-s„ chiãh-läu khah ë ü giâm-tiöng koaⁿ-pëⁿ. ‹-kú pëⁿ-tõk t„ thé-läi iáu-s„ ë siong-häi koa-chöng. Chit-khoán siong-häi tiäⁿ-tiäⁿ s„ lán kám-kak bë-tiõh.

● Koaⁿ-chöng s„ sin-khu chiok tiöng-iàu ê khì-koan. Pang-chän siau-hòa s…t-být, khip-siu êng-ióng-hun, tí-khòng kám-jiám, chheng-tû thé-läi ê hùi-být kap tõk-být, koh chè-chö kian-hoeh ê n¤g-pçh. Ch…t-ê lâng nä bô chèng-siông ê koaⁿ-chöng, ch…t, n¤g j…t chiü sí.

8

● Kám-jiám tiõh bän-sèng koaⁿ-iäm B ë tì-sú koaⁿ-ngë-hòa.

Chiü-s„ koaⁿ-sè-pau chhiam-î-hòa piàn ngë.

Chit-khoán chêng-hêng ë chö-sêng koaⁿ-kong-lêng piàn bái. Giâm-tiöng ngë-hòa, koaⁿ chiü bô kong-lêng.

Che kiò-chò koaⁿ soe-kiãt.

● Bän-sèng koaⁿ-iäm B ë tì-sú koaⁿ-gâm.

Tëng-kî h³ i-seng khòaⁿ, chhú-lí kap pó-chhî kiän-khong ê seng-oãh s…p-koàn lóng chin iàu-kín.

9

Kò.-chö

● Koaⁿ-chöng s„ seng-khu-tiong të it töa ê chôaⁿ-thé. I ê p³-üi s„ t„ hôaiⁿ-keh-mõ.h ê ë-tóe, khah chöe t„ chiàⁿ-pêng ê hiãp-kut-ë (të 1 t² 31). I ê téng-b„n s„ phòng tú-tú óa t„ hôaiⁿ-keh-mõ.h, chiong j„m-tài kap kiat-tè-chit lâi kiat liân. Ë-b„n s„ thap, ¢g t„ üi, chãp-j„-chí-t£g, töa-t£g kap chiàⁿ-pêng ê s„n-chöng. T„ chiàⁿ-pêng ê ë-tóe ü ch…t ê táⁿ-lông, läi-b„n ü táⁿ-chiap. Chit ê táⁿ-lông ü k¡g, chiap t„ koaⁿ-k¡g, h³ koaⁿ-chiap tùi koaⁿ-k¡g lâu kàu táⁿ-lông chek-chü. Iä ü ch…t tiâu k¡g, kiò-chòe táⁿ-k¡g, kiâⁿ tùi táⁿ-lông, kàu chãp-j„-chí-t£g lâi chhut (të 1 t² 19, të 2 t² 4).

Sin-thé-lí

● Koaⁿ kap î-chöng (chäi cheng-siⁿ kiò chòe tiⁿ-hýt á-s„ chhioh) iä kap iõk-l³ töa koan-hë, in-üi chit n¤g häng s¯ siⁿ ê çk chiü-s„ táⁿ-chiap kap î-chöng çk, ü iàu-kín ê l³-ëng t„ siau-hòa ê sü.

● Koaⁿ s¯ siⁿ ê táⁿ-chiap ná chek-chü t„ táⁿ-lông-läi, tng siau-hòa ê sî chiü àn táⁿ-k¡g lâu-j…p sió-t£g ê thâu töaⁿ. Î-chöng chiap àn siâng ch…t tiâu k¡g iãh lâu j…p sió-t£g. Chiãh m…h chham î-chöng chiap chiü piàn khah pçh-sek liõh-á chhin-chhiüⁿ leng ê khóan, chiü hö chòe ióng-chiap. Sió-t£g ê piah s„ ki-bah chòe ê, s¯-í öe kiu, ná kiu ná pek ióng-chiap tùi téng-b„n ¢g ë-b„n ûn-ûn-á lâu-lõh.

11

● Koaⁿ tãk j…t siⁿ táⁿ-chiap 30-40 niú. Táⁿ ê l³-ëng ü kúi-nä häng, (1) öe pang-chän iû khah khòai cháu sòaⁿ, (2) öe kek sió-t£g ê ki-bah khah öe kiu, (3) öe lün-tçk t£g-á ê läi-lí chiü-s„ sù-mõ.h.

12

Chèng-chöng

● Kip-èng koaⁿ-iäm B töa-p³-hün lóng bô

chèng-chöng. Nä ü, mä chhiüⁿ liû-hêng-sèng

kám-m³ án- ne.

● Chiü-s„ hoat-sio, phî-lô, kun-bah á-s„ koan-

chat thàng-thiàⁿ, bô üi-kháu, péng-pak kap

áu-thò.. T„ chit-töaⁿ sî-kan, täi-iok 1-pha ê

lâng chèng-chöng khah giâm-tiöng.

13

● Giâm-tiöng ê chèng-chöng pau-koat péng-pak, áu-thò., bãk-chiu hoán £g. Kiò-chò “£g-thán”, koh üi tù-tù. Chit-khoán chêng-hêng ë týt-jiân hoat-seng, jî-chhiáⁿ tùi sìⁿ-miä koh ë chö-sêng ui-hiãp, ài khah-kín chhöe i-seng.

● Koaⁿ-iäm B ê kám-jiám óng-óng lóng bô sím-m…h chèng-chöng, ü-sî kúi-chãp-nî mä bô. ‹-kú tùi koaⁿ ê siong-häi it-t…t teh hoat-seng, chìn-hêng. Chit-khoán “bô-siaⁿ bô-soeh ê kám-jiám” tçk-piãt su-iàu täi-ke lâi chù-ì.

T„-liâu● Lí nä kám-kak bô sóng-khoài,

á-s„ ü khó-lêng p„ kám-jiám, kín kap lí ê i-seng chham-siông. Thiu-hoeh kiám-cha khòaⁿ mäi chiü chai.

● Kip-sèng koaⁿ-iäm B bô tçk-häu-iõh thang t„-liâu.

Lán ê sin-thé chü-jiân ë kä pëⁿ-tõk siau-biãt. Hioh-khùn kap chèng-chöng chhú-lí chiü hó.

● Bän-sèng koaⁿ-iäm B chin oh l„-liâu, ˜-kú to-sò. ê lâng lóng ë-tit-thang kòe kiän-khong ê seng-oãh.

14

15

● Lán ë-tit-tàng kiám-chió pë ⁿ-tõk ê sò.-liöng, h³

koaⁿ-chöng ê siong-häi kiám-chió koh piàn-bän.

An-ne tùi hoän-chiá chiü-s„ pang-chän.

● I-seng ë kiò lí ài tui-chong, ch…t-nî ch…t-pái kàu n¤g pái.

Kin-kì thiu-hoeh kap sin-thé kiám-cha ê chu-liäu lâi koat-tëng án-chóaⁿ t„-liâu.

16

● Bí-kok FDA ü phoe-chún 5 häng iõh-á t„-liâu bän-sèng koaⁿ-iäm B. Chiah-ê iõh-á h³ pë-tõk ê sò.-liöng kiám-chió. Koaⁿ-chöng ê siong-häi kiám-khin. Ü kóa-á lâng ë l„-liâu (t¤g-kin).

Seng-oãh hong-sek mä ài chù-ì thang pó-h³ lí ê koaⁿ.

‹-thang lim-chiú, mài chiãh-hun. Che tùi koaⁿ lóng bô hó.

● Bän-sèng koaⁿ-iäm B ê lâng mä su-iàu chù koaⁿ-iäm A ê „-hông-siä. Ü bän-sèng koaⁿ-iäm B ê lâng ê koaⁿ-chöng tçk-piãt ë siü koaⁿ-iäm A pëⁿ-tõk ê sng-t¤g.

17

● Bô sím-m…h tçk-piãt ê chiãh-s…t tùi bän-sèng koaⁿ-iäm B ê lâng ü hó ê pang-chän. S…t-být siöng-hó s„ êng-ióng pêng-kin, chhài-se khah chë, iû-hun khah chió. ‹-thang chiãh chheⁿ ô-á, in-üi ü sè-khún (bâi-khín) ë siong-häi koaⁿ-chöng.

18

Ü-hông

● Koaⁿ-iäm B ê thoân-jiám-sèng pí èi-chuh (AIDS) ê pëⁿ-tõk khah koân 100 pöe, ˜-kú, ë-tit-thang khò chù an-choân koh ü-häu ê çk-biâu lâi ü-hông.

Lán thang khò „-hông-siä lâi pó-h³ täi-ke, tçk-piãt s„ gín-á kap eⁿ-á. Nä bô chù „-hông-siä, 90pha ê gín-á kap eⁿ-á kám-jiám äu ë pìⁿ bän-sèng koaⁿ-iäm B.

19

● Çk-biâu sek-iöng t„ bô siü B-hêng pëⁿ-tõk kám-jiám ê lâng.

Ü kip-sèng á-s„ bän-sèng koaⁿ-iäm ê lâng bô thang tùi çk-biâu tit-tiõh hó-chhù.

● Chù ü-hông-siä, thang pang-chän sin-thé sán-seng khòng-thé, tùi-khòng koaⁿ-iäm ê pëⁿ-tõk.

Lóng-chóng chù 3-pái.

20

● T„ chín-s¯, pëⁿ -„ⁿ kap öe-seng-s¯ lóng ü.

Kiàn-g„: - S¯-ü tú chhut-sì kàu 18-hòe ê

lâng -T„ gûi-hiám khoân-kéng kang-

chok ê töa-lâng

● Chù-siä ê hù-chok-iöng pau-koat:

thàng-thiàⁿ, tiùⁿ-chéng kap t„ chù-siä ê p³-üi hoat-hông.

21

● Sekhusuh ë thoân-jiám koaⁿ-iäm B.

Hoeh kap sekhusuh ê chiap-chhiok lóng ë sio-òe. Nä beh sekhusuh ài pó-niá an-choân.

● ‹-thang sú-iöng hui-hoat ê iõh-být kap ¬-pçh iöng chhú-hng-iõh.

● Nä bô ài h³ lâng òe-tiõh koaⁿ-iäm B, chiü mài kap lâng kong-ke iöng siä-chiam, chhùi-chhiu khau-á, ch¡g-kah chián-á, khí-bín kap h„ⁿ-kau. Nä-s„ lí beh chhiah-j„ á-s„ chiam-kiù, tiõh ài khak-tëng chiam ü siau-tõk chheng-khì.

22

● Nä-s„ lí ü-sin, t„ gín-á chhut-sì chìn-chêng tiõh ài khak-tëng ü chò koaⁿ-iäm B ê kiám-cha. T„ seⁿ-kiáⁿ ê kòe-thêng tiong, eⁿ-á ë siü tiõh kám-jiám.

● Koaⁿ-iäm B ê hoän-chiá, ü-sin beh seⁿ-kiáⁿ ê sî, ài ë-kì-tit t„ sán-pâng kä eⁿ-á chù ch…t-ki bián-çk khòng-thé kap ch…t-ki çk-biâu. An-ne thang pó-h³ eⁿ-á bë siü kám-jiám.

● T„ chhut-sì 12-tiám-cheng läi chù n¤g-ki ü-hông

siä çk-biâu kap khòng-thé chiü ü 95% ê ki-höe

bë h³ pëⁿ-tõk kám-jiám. Nä bô, eⁿ-á ü 90pha khó-lêng

siü kám-jiám. ‹ -thang ké-siáu bô ài chù !

Pò-kò Oân-pip Hoan-gêng Thó-lün

Ko-hiông I-hãk Täi-hãkHù-siat Tiong-hô Kì-liäm

Pën-„n

Pën-lçk-sek œg Khèng-goân

T² 1 Lâng Löe-chöng ê Thàu-s„

T² 1 Siau-hòa-khì Pâi-liãt ê Sün-sü

4. chiãh-tö; 5. pûn-bûn; 6. hoâiⁿ-keh-

mõ.h; 7. pî-chöng; 8. hoâiⁿ-hêng-

kiat-t£g teh oat tùi ë-tóe ê p³-üi, kiò-chòe pî-oan-khiok;

9. chãp-j„-chí-t£g khang-t£g tiong-kan ê oan-khiok;

10. khang-t£g; 11. hä-hêng-

kiat-t£g; 12. t…t-t£g; 13. hôe-t£g;

14. thâng-iüⁿ-sûi; 15. bông-t£g; 16. hôe-bông-

piän ê p³- üi; 17. siöng-hêng-

kiat-t£g; 18. kiat-t£g ê

koaⁿ-oan-khiok19. táⁿ-k¡g; 20. hiu-bûn-p³; 21. táⁿ-lông; 22. chiãh-tö;27. chhùi-khang; 31. koaⁿ-chöng; 32. üi; 33. chüi-chöng; 34. hoâiⁿ-hêng-

kiat- t£g.

T² 2 U„ ê Chhiat-t¤g-b„n

1. chiãh-tö; 2. üi-té; 3. chüi-k¡g; 4. chüi-k¡g kap táⁿ- k¡g chiap-j…p chãp- j„-chí-t£g 5. chãp-j„-chí-t£g;6. táⁿ-lông; 7. koaⁿ-k¡g; 8. hiu-bûn.