KOCAELİNİN GÖLCÜK İLÇESİNDE 2005 YILINDA

DOĞUM YAPAN ANNELERİN GEBELİKLERİ

BOYUNCA İÇTİKLERİ SİGARININ, SİGARA İÇME

MİKTARININ VE ÇEVRESEL SİGARA DUMANI

MARUZİYETİNİN BEBEKLERİN DOĞUM AĞIRLIKLARI

ÜZERİNE ETKİSİ(NİSAN – MAYIS 2006)

DR. EKREM AKTUĞ

DR. Melike ERKOÇ

Danışman Öğretim Üyesi

Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu

KOCAELİ ÜNÜVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

HALK SAĞLIĞI ANA BİLİM DALI

2

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

I. Bölüm 1

1.1. Giriş …………………………………………………………………… 4

1.2. Amaçlar...……………………………………………………………… 5

II. Bölüm 2 : GEREÇ – YÖNTEM

2.1. Gölcük İlçesi Hakkında Genel Bilgiler......……………………………..6

2.2. Araştırmanın Hipotezleri……………………………………………......7

2.3. Araştırmanın Tipi……………………………………………………......7

2.4. Araştırmanın Evreni……………………………………………………..7

2.5. Araştırmanın değişkenleri…………………….…………………………7

2.5.1. Araştırmanın bağımlı değişkenleri …………………………………..7

2.5.2.Araştırmanın bağımsız değişkenleri …………………………………7

2.6. Araştırmanın Veri Kaynakları………………………………………….8

2.7. Araştırmanın Süresi……………………………………………………...8

2.8. Araştırmanın Verilerinin Düzenlenmesi ve Analizi……………………8

III. Bölüm 3 : BULGULAR

3.1. Tanımlayıcı Bulgular……………………………………………………9

3.2. Hipotez ve Amaçlara yönelik bulgular………………………………..14

IV. Bölüm 4

4.1.TARTIŞMA………………………………………………………………….16

4.2.SONUÇ……………………………..………………………………..............17

V. ÖZET………………………………………………………………………...19

VI. KAYNAKLAR……………………………………………………………..20

VII. EKLER……………………………………………………………………..21

Ek.1: Anket Formu…………………………………………………………….21

Ek.2: Zaman Çizelgesi…………………………………………………………23

Ek.3: DDA İnsidansı Şeması…………………………………………………..24

Ek.4: Gerekli Yasal İzin………………………………………………………..26

VII. TEŞEKKÜR……………………………………………………………….27

Tabloların Listesi

Tablo 1. Gölcükte Yıllara Göre Gebe Sayısı Doğumların Yapıldığı Yerler 6

Tablo 2. Gölcükte 2005 Yılı Sağlık Kuruluşları Personel Dağılımı……… 7

Tablo 3: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Annelerin Eğitim Durumu… 9

Tablo 4: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Annelerin Gebelikte Aldıkları

Kilo(Kg. 9

Tablo 5: Gölcükte 2005 Yılında Doğum Yapan Kadınların Gebelik Sayıları 10

Tablo 6 : 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Annelerin Canlı Doğum Sayıları 10

Tablo7: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapanlardan Ölü Doğum Yapanlar 11

Tablo8: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapanlardan İstemli Düşük Yapanlar 12

Tablo9: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapanlardan İstemsiz Düşük Yapanlar 12

3

Tablo10: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Mayıs 2006 da

Sigara İçme Durumları 12

Tablo11: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Mayıs 2006

da Günlük Sigara İçme Sayıları 13

Tablo12: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Gebeliklerin

de Sigara İçme Durumları 13

Tablo13: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Gebeliklerin

de Evlerinde Sigara Maruziyeti 13

Tablo14: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Doğum Şekli 14

Tablo15: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Doğum 14

Yaptığı Yerler

Grafiklerin Listesi

Grafik 1: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Annelerin Canlı Doğum

Sayıları 11

4

Bölüm 1

1.1. GİRİŞ

Sigaranın bütün dünya için en başta gelen bir sağlık riski olduğu çok iyi bilinmektedir.

Çalışmalarda sigara içenlerin yarısının, sigaraya bağlı bir nedenle öldüğü ortaya konmuştur.

Bugün için dünyada her yıl 4.5 milyon insan sigara nedeniyle yaşamını yitirmektedir ve bu

sayının 2020 yılında 8.5 milyona, 2025-2030 yıllarında da 10 milyon dolayına ulaşacağı

tahmin edilmektedir (1).

Sigaranın zararlarının ortaya konmasını izleyen 20-30 yıl içinde sigara alışkanlığında

azalmalar gözlenmeye başlamıştır. Azalma öncelikle erkekler arasında gözlenmiş, kadınlar

arasında sigara içimi bir süre daha artış gösterdikten sonra yakın zamanda azalma eğilimine

girmiştir. Bütün bu değişiklikler çoğunlukla gelişmiş ülke topluluklarında meydana gelmiştir.

Gelişmekte olan ülkelerde ise sigara içme alışkanlığında dikkati çeker bir azalma

gözlenmemiş, hatta bazı toplumlarda artma olmuştur.

Sigara içimi öteden beri bir erkek davranışı olarak algılanmıştır. Bunun sonucu olarak

bütün toplumlarda sigara içme sıklığı erkeklerde kadınlardan daha fazladır ve dünya

genelinde sigara içenlerin %80’i erkeklerdir (1). Kadınlarda sigara kullanımı erkeklere göre

daha azdır. Ancak kadınların sigara kullanımında zaman içinde önemli artış olmuştur. Geçen

zaman içinde kadınların daha fazla eğitim olanağına ve ekonomik güce kavuşması, dolayısı

ile sigaraya ulaşma olanağının artması kadınlar arasında sigara alışkanlığının

yaygınlaşmasında rol oynamaktadır. Kadın kullanıcılardaki artış gebelikte sigara içimine daha

sık rastlamamıza neden olmaktadır.

Sigara içmenin üreme işlevi ve fetus üzerine etkileri yaygın olarak araştırılmıştır.

Gebelikte sigara içmenin yol açtığı komplikasyonlar arasında, plasenta anormallikleri,

spontan düşükler, erken doğum, ölü doğum sayılmaktadır.

Gebelikleri sırasında sigara içen annelerin bebeklerinde ani bebek ölümü

sendromunun daha fazla görüldüğü belirtilmiştir. Günde 10 adetin altında sigara içenlerin

bebeklerinde, içmeyenlere göre iki kat daha fazla görülen bu sendrom, günde 10’un üstünde

sigara içenlerde beş-altı kat daha fazla rastlanmaktadır(2).

Dünya sağlık örgütünün yapmış olduğu 900 çalışmaya göre sigara içiminin

yenidoğanın ağırlığı üzerine güçlü direk etkisi bulunmaktadır (4). Gebe kadının sigara içmesi

sonucu düşük doğum ağırlıklı bebek riski iki kat artmaktadır; doğum ağırlığındaki azalma,

40-400 gr arasındadır. Düşük doğum ağırlığı perinatal mortalite ve morbiditeyi artıran bir

etken olduğundan, sigaranın dolaylı biçimde ölü doğum, neonatal hastalık ve ölümlerde rolü

olabilmektedir (2).

Gebeliği boyunca günde yarım paket ( 10 adet) sigara içen bir kadın bebeğin yaklaşık

100 gr. kaybetmesine neden oluyor. Gebeliğin 4. ayından sonra sigara içimi doğum ağırlığını

en fazla azaltır. Oysaki anne bu dönemde bile sigarayı bırakmış olsa bebeğin doğum ağırlığı,

hemen hemen sigara içmeyen annelerin bebeklerinin doğum ağırlığına yakın oluyor. İlk

ziyarette sigara içen bir gebenin bebeğinin doğum ağırlığı zaten olumsuz etkilenmiştir ancak

bu süreden sonra sigara içmeyi bıraktığı takdirde bebeğin ağırlığında yaklaşık 310 gr. veya

içtiği sigara sayısını yarıya indirdiği takdirde yaklaşık 210 gr.’lık bir artış beklenmektedir.

5

Gebelikte sigara içiminin bırakılmasının, hangi dönemde olursa olsun, gebelik sonuçlarını

düzelteceği bildirilmiştir (3).

Bebeğin anne karnında büyümesini duraklatan sigaradaki nikotin ve

karbonmonoksittir. Karbonmonoksit doğmamış bebeğe oksijen akımını yavaşlatır. Nikotin ise

annenin iştahını keser (3).

Sigarayla ilişkili olarak, uterus içindeki yaşam sırasında ortaya çıkan gelişme

geriliğinin, sigaranın aşağıda belirtilen etkilerine bağlı olduğu düşünülmektedir:

1. Sigara dumanındaki toksik maddelerin, fetusun gelişmesini engellemesi,

2. Annenin sigaraya bağlı olarak yetersiz beslenmesi,

3. Plasentaya giden kanın azalması,

4. Oksitosin salgılanması ve uterusu etkilemesi

5. Sigara içenlerde B12 ve C vitaminlerinin daha düşük düzeyde olması (2).

Aktif sigara içimi kadar pasif sigara içimi de yenidoğanın doğum ağırlığını etkilemektedir.

Nikotinin metaboliti olan kotinin değerleri umbilical kordda ölçülmüş, aktif sigara içenler

kadar yüksek olmamakla beraber pasif sigara içimine maruz kalan annelerin yenidoğanlarında

da yüksek bulunmuştur.

1.2. AMAÇLAR

Bu çalışmada Kocaeli’nin Gölcük ilçesinde 2005 yılında doğan bebeklerin annelerinin

gebelikleri boyunca sigara içimi, sigara içme miktarı ve çevresel sigara dumanı maruziyeti ile

bebeklerin doğum ağırlıkları arasındaki ilişki ortaya konmaya çalışılacaktır. Etkene maruz

kalan ve kalmayanlarda düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma insidansı bulunacaktır.

Gebeliklerinde sigara içen kadınların daha sonraki gebelikleri esnasında sağlık ocağı

hekimi ya da ebesinden sigarayı bırakma konusunda gerekli desteği almalarının sağlanması;

sigara ve çevresel sigara dumanın zararlı etkilerinden anne ve bebeği koruyabilecek

çalışmaların 1. Basamak Sağlık Hizmetleri düzeyinde güçlendirilmesini sağlamak

amaçlanmaktadır.

6

Bölüm 2 : GEREÇ – YÖNTEM

2.1. Araştırma Bölgesi Gölcük İlçesi Hakkında Genel Bilgiler

Gölcük, Kocaeli İlinin bir ilçesi olup Marmara Bölgesi’nde, İzmit Körfezi’nin en

fazla darlaştığı bir kesimde, Körfez’ in Güney kıyısında, 40 derece – 40 saniye Kuzey enlemi,

29 derece – 50 saniye Doğu boylamı üzerinde yer alır.

İlçenin Doğusunda İzmit, Batısında Karamürsel, Güneyinde İznik İlçeleri, Kuzeyinde

İzmit Körfezi bulunur . Yüzölçümü (199) km2 dır.

Gölcük, merkez ve 6 belde belediyesi ile 7 belediyesi bulunmaktadır.

Gölcük’ün , beldeleri ve köyleri ile birlikte toplam nüfusu 1990 Genel Nüfus Tespitine göre

111 408 'dır. 2000 yılı nüfus sayımına göre ise 107. 615 olduğu tespit edilmiştir. 7 Beldesi ve

20 köyü vardır. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı verilerine göre Gölcük İlçe merkez nüfusunun

yaklaşık %5'inin okuma yazma bilmediği görülmektedir. Bu çerçevede, Ülkemizin çeşitli

yörelerinden Gölcük'e yoğun göç yaşandığı; yaşanan göçün ise bu oranı artırdığı söylenebilir.

Okuma yazma bilmeyenlerle ilgili olarak göze çarpan önemli ikinci husus ise okuma yazma

bilmeyen nüfusun % 75'inin kadınlardan oluşmasıdır.

Gölcük ilçesinde Gölcük Devlet Hastanesi (150 yataklı) ve 600 yataklı asker Hastanesi

olmak üzere toplam 2 büyük hastane bulunmaktadır.2005 yılı Ağustos ayından itibaren Asker

Hastanesi hizmet kapasitesinin %20 si oranında sivillere açmıştır. Gölcük ilçesinde sağlık

hizmeti veren 13 Sağlık Ocağı, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 adet 112 Acil Yardım İstasyonu,

5 Özel Poliklinik, 1 Özel Radyoloji (Görüntüleme) Laboratuarı, 3 Özel Bakteriyoloji-

Biyokimya laboratuarı, 1 Özel Patoloji-Sitoloji laboratuarı, 32 Eczane ve 11 Optik

bulunmaktadır.

Ana–Çocuk Sağlığı Çalışmaları çerçevesinde Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması

Merkezimizde 2004 yılı boyunca 5348 hasta muayene edilmiştir. Sağlık Ocağı personeli

tarafından bölgemizde 8185 gebe, 2942 lohusa, 14261 bebek, 9703 çocuk ve 66829 15-49

yaş kadın izlemi gerçekleştirilmiştir. 2005 yılında gebe başına düşen izlem sayısı 5, Bebek

Ölüm Hızı Binde 3,46 dır. 2005 yılında doğum yapan gebe sayısı 1977 dir.

Tablo1:Gölcükte Yıllara Göre Gebe Sayısı Doğumların Yapıldığı Yerler

DOĞUMLAR 2000 2002 2003 2004 2005(9 ay)

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

Hastanede 941 99.36 1482 99.19 1586 98.8 1605 98.70 1459 99.31

Evde Ebe

Yardımı ile

2 0.02 7 0.4 3 0.19

Evde Diğer

Sağlık

Personeli

Yardımı ile

1 0.06 4 0.25

Evde Sağlık

Personeli

Yardımı

Olmadan

4 0.04 12 0.8 23 1.42 14 0.86 10 0.69

TOPLAM 947 100 1494 100 1617 100 1626 100 1469 100

Kaynak: Gölcük Sağlık Grup Başkanlığı

2005 yılı ETF kayıtlarına göre yıl ortası nüfus 119081, kadın nüfus 59246, erkek nüfus

59835, 15-49 yaş kadın nüfus 34214 dür.

7

Tablo. 2:Gölcükte 2005 Yılı Sağlık Kuruluşları Personel Dağılımı

UZMAN DOKTOR 78

Prt. DOKTOR 72

DİŞ HEKİMİ 10

HASTANE İDARECİSİ 3

ECZACI 1

FİZYOTERAPİST 1

DİYETİSYEN 1

SOSYAL ÇALIŞMACI 1

BİYOLOG 1

RÖNTGEN TEKNİSYENİ 16

ANESTEZİ TEKNİSYENİ 7

LABORATUAR TEKNİSYENİ 13

DİŞ TEKNİSYENİ 1

HEMŞİRE 154

EBE 78

SAĞLIK MEMURU 23

ÇEV. SAĞ.TEK. 8

HİZMETLİ 40

MEMUR 21

TEK.YARD. 1

ACİL TIB.TEK. 1

ŞOFÖR 7

Kaynak: Gölcük Sağlık Grup Başkanlığı(12)

2.2. Araştırmanın Hipotezleri

Bu araştırma ile aşağıdaki hipotezler ispatlanmaya çalışıldı:

1. Gebelikte annenin sigara içimi, içilen sigara sayısıyla artan şekilde, düşük doğum

ağırlığı riskini artırmaktadır.

2. Gebe kalmadan önceki 3 aylık dönemde annenin sigara içimi, düşük doğum ağırlığı

riskini artırmaktadır.

3. Gebelik boyunca annenin çevresel (oturulan evde ve iş yerinde ) sigara dumanı

maruziyeti de bebeğin doğum ağırlığını olumsuz yönde etkilemektedir.

2.3. Araştırmanın Tipi

Araştırma retrospektif kohort çalışmasıdır.

2.4. Araştırmanın Evreni

Kocaeli ili Gölcük ilçesi Sağlık Grup Başkanlığı bölgesine kayıtlı 2005 yılında doğum

yapan(çoğul gebelikler ve prematüre doğumlar hariç) tüm anneler araştırmanın evrenini

8

oluşturmaktadır. 2005 yılında Gölcükte doğum yapan 1977 gebeden 22 tane çoğul gebelik, 19

tane prematür doğum vardı. Buna göre araştırmanın evrenini 1936 anne oluşturmaktadır.

Evren içinden herhangi bir örneklemeye gidilmeden, çalışmaya katılmayı kabul eden ve

ulaşılan tüm anneler araştırmaya alındı. Araştırma Nisan- Mayıs 2006 ‘da yapıldı.

2.5.1. Araştırmanın bağımlı değişkenleri

Araştırmanın bağımlı değişkeni bebeğin doğum ağırlığıdır

2.5.2.Araştırmanın bağımsız değişkenleri

Bağımsız değişkenleri annenin eğitim durumu, gebelikte sigara içimi, gebelikten önceki 3

aylık periyotta sigara içimi, annenin toplam gebeliği, canlı doğum sayısı, ölü doğum sayısı,

bebeğin doğum zamanı ve doğum sırasıdır.

2.6. Araştırmanın Veri Kaynakları

Veriler araştırmacıların hazırlamış olduğu toplam 25 sorudan oluşan anket formu ve

Gölcük Sağlık Grup Başkanlığına bağlı sağlık ocaklarının kayıtları(Gebe – Loğusa İzlem

Fişleri, Bebek İzlem Fişleri) kullanılarak toplandı. Sağlık Ocaklarının verilerini

kullanabilmek için gerekli izinler Gölcük Kaymakamlığı ve Sağlık Grup Başkanlığından

alındı. Anketin sigara ile ilgili soruları CDC’nin National Youth Tobacco Survey (NYTS)

2004 (4)ve Pregnancy Risk Assessment Monitoring System (PRAMS) Questionnaire (5) adlı

anket formlarından uyarlanarak hazırlandı.

Annenin sigara içimi ve miktarı, gebelik döneminde annenin sigara içimi ve miktarı,

gebelikten 3 ay önceki dönemde annenin sigara içimi ve miktarı, ev halkının ev içinde sigara

içmesi, iş yerinde pasif maruziyet, annenin toplam gebelik sayısı, canlı ve ölü doğum sayısı,

düşük sayısı, son gebeliği süresince aldığı kilo, bebeğin doğum ağırlığı, doğum sırası, doğum

zamanı yüz yüze anket yöntemi ile sorgulanmıştır. Annenin son gebeliğinde aldığı kilo yüz

yüze anket yöntemi ile sorgulandıktan sonra bir kez de sağlık ocağı gebe izlem kartlarından

elde edilerek hafıza faktörü değerlendirildi. Bebeklerin şimdiki kiloları sağlık ocaklarında

kullanılan standart tartı ile bebek çıplakken tartılarak belirlendi. Ek1 : Anket Formu

2.7. Araştırmanın Süresi

Araştırma Nisan – Mayıs 2006 tarihlerinde zaman çizelgesinde planlandığı şekliyle

uygulandı. Ek 2: Zaman Çizelgesi

2.8. Araştırmanın Verilerinin Düzenlenmesi ve Analizi

Sigara içen ve içmeyen gruplarda nedensel ilişkinin anlamlılığı için Önemlilik testi

olarak ki-kare ve t testi kullanıldı. İçilen sigara sayısına göre yapılan grupların

kıyaslanmasında Trend Ki-Kare testi, Oneway Anova testi kullanıldı. İçilen Sigara sayısı ile

DDA arasındaki ilişki için korelasyon testleri kullanıldı. Veriler SPSS 13.0 paket programı

kullanılarak bilgisayara girilmiştir. Tasnif ve istatistiksel analizler de bu programla yapıldı.

9

III. Bölüm 3 : BULGULAR

3.1. Tanımlayıcı Bulgular

Araştırmanın evrenini oluşturan 1936 anne vardı. Bu annelerin bir kısmı bölgeden göç

ettiği için, bir kısmı da anket için gidildiğinde evde bulunamadığı için araştırmaya alınamadı.

Böylece araştırmaya toplam 1894 kişi katılmış oldu. Bu sayı evrenin %97,8’ini oluşturuyordu.

Annelerin eğitim durumu incelendiğinde % 44.9’u ilkokul mezunu iken %2.5’i okuma yazma

bilmemektedir. Annelerin eğitim durumu Tablo3’de verilmiştir.

Tablo. 3: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN ANNELERİN EĞİTİM DURUMU

EĞİTİM DURUMU SAYI %

Okuryazar Değil 48 2.5

Okuryazar 20 1.1

İlkokul terk 1 0.1

İlkokul mezunu 851 44.9

Ortaokul terk 1 0.1

Ortaokul mezunu 201 10.6

Lise terk 0 0

Lise mezunu 578 30.5

Üniversite terk 1 0.1

Üniversite mezunu 193 10.2

TOPLAM 1894 100

Gölcük’te 2005 yılında doğum yapan annelerin gebelikleri süresince aldıkları kilolara

bakıldığında; ortalamanın anket formundaki ifadelerle gebe-loğusa kartlarındakilerin uyumlu

olduğu ve 13 kg. civarında olduğu, ortancanın 13 kg. olduğu, en sık 12 kg alan olduğu, en az

kilo alanın 3 kg. en fazla kilo alanın da 35 kg. aldığı Tablo4’de görülmektedir.

Tablo. 4: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN ANNELERİN GEBELİKTE ALDIKLARI KİLO(kg.)

Gebelikte kilo alımı

(anket) Gebelikte kilo alımı (kayıtlar)

Toplam Gebe Sayısı 1894 1894

Ortalama 13.4583 13.3131

Ortanca 13.0000 13.0000

Tepe Değeri 12.00 12.00

Minimum 3.00 3.00

Maksimum 35.00 35.00

10

Gölcükte 2005 yılında doğum yapan kadınların gebelik sayılarına bakıldığında büyük

çoğunluğunun ilk gebeliği olduğu görülmektedir. Yalnızca 2 annenin ise 9. gebeliğidir. Tablo

5 de bu değerler verilmiştir.

Tablo. 5: GÖLCÜKTE 2005 YILINDA DOĞUM YAPAN KADINLARIN GEBELİK SAYILARI

Kaçıncı Gebeliği Olduğu Kadın Sayı %

1 816 43.1

2 613 32.4

3 255 13.5

4 115 6.1

5 58 3.1

6 22 1.2

7 4 0.2

8 9 0.5

9 2 0.1

TOPLAM 1894 100.0

Gölcükte 2005 yılında doğum yapan kadınların canlı doğum sayılarına bakıldığında

gebelik sayılarıyla benzer oranları Tablo 6 da görülmektedir.

Tablo.6 : 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN ANNELERİN

CANLI DOĞUM SAYILARI

Canlı Doğum Sayısı Kadın Sayısı Yüzde

1-2 1429 75.4

3-4 370 19.5

5 ve üzeri 95 5.1

Toplam 1894 100.0

11

Gölcükte 2005 yılında doğum yapan annelerden 4 tanesinin 2 kez ölü doğum yaptığı daha

fazla ölü doğum yapan anne olmadığı tablo 7 de görülmektedir.

TABLO.7: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPANLARDAN ÖLÜ DOĞUM YAPANLAR

Ölü Doğum Sayısı Gebe Sayısı Yüzde(%)

Yok 1851 97.7

1 39 2.1

2 4 0.2

Toplam 1894 100.0

9 8 7 6 5 4 3 2 1

GRAFİK 1: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN ANNELERİN CANLI DOĞUM SAYILARI

1.000

800

600

400

200

0

Kişi

12

Gölcükte 2005 yılında doğum yapan annelerde istemli ve istemsiz düşük yapanların

sayıları tablo 8 ve tablo 9 da gösterilmiştir.

TABLO8: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPANLARDAN İSTEMLİ DÜŞÜK YAPANLAR

İstemli Düşük

Sayısı Gebe sayısı yüzde

yok 1856 98.0

1 29 1.5

2 7 0.4

4 1 0.1

5 1 0.1

Toplam 1894 100.0

TABLO9: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPANLARDAN İSTEMSİZ DÜŞÜK YAPANLAR

İstemsiz Düşük Sayısı Gebe sayısı Yüzde

yok 1583 83.6

1 243 12.8

2 58 3.1

3 10 0.5

Toplam 1894 100.0

Gölcükte 2005 yılında doğum yapan kadınların Mayıs 2006 da % 19.4 ünün sigara içtiği.

bunların % 4.5 nin gebelikte sigara içmediği. Geçmişte sigara içip bırakanlarda dahil edilirse bu

kadınlardan % 25.7 sinin bir dönem sigara içip bıraktığı veya halen sigara içmeye devam ettiği

görülmektedir. En çok günde 10 adet sigara içen kadın olduğu 20 adetten fazla içen olmadığı

görülmektedir. Tablo11. Tablo12. Tablo13. de evde sigara içilme durumuyla bu istatistikler

verilmiştir.

Tablo.10: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Sigara İçme Durumları.

Mayıs 2006.

Sigara İçme Durumu Kadın Sayısı Yüzde

içmiyor 1526 80.6

içiyor 368 19.4

Toplam 1894 100.0

13

Tablo.11: 2005 Yılında Gölcükte Doğum Yapan Kadınların Mayıs 2006

Günlük Sigara İçme Sayıları

Günlük İçilen Sigara

Sayısı Kadın Sayısı Yüzde

1-9 242 12.8

10-19 92 4.8

20 ve üzeri 30 1.6

İçmeyen 1530 80.8

Toplam 1894 100

TABLO12: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN KADINLARIN GEBELİKLERİNDE

SİGARA İÇME DURUMLARI

Sigara İçme Durumu Kadın Sayısı Yüzde

İçiyordu Bıraktı 204 10.8

İçiyor 282 14.9

Hiç İçmeyen 1408 74.3

Toplam 1894 100.0

TABLO13: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN KADINLARIN GEBELİKLERİN DE

EVLERİNDE SİGARA MARUZİYETİ

Maruziyet Durumu ve yeri

Kadın Sayısı Yüzde

oturma odası 199 10.5

yatak odası 30 1.6

Mutfak 390 20.6

Balkon 403 21.3

Diğer 82 4.3

Toplam 1104 58.3

Maruziyet olmayan 790 41.7

Toplam 1894 100.0

14

Doğan bebeklerin ortalama ağırlığı 3256.76gr. en hafif bebek 1410gr. en ağır bebekte

5700gr. doğmuştu. Tablo14 ve Tablo15 da Gölcükte 2005 yılında doğum yapan kadınların

tamamına yakının hastanede doğum yaptığı ancak bu doğumların çoğunlukla sezeryanla olduğu

dikkat çekmektedir.

TABLO14: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN KADINLARIN DOĞUM ŞEKLİ

Doğum Şekli Kadın Sayısı Yüzde

normal vajinal doğum 861 45.5

müdahaleli vajinal doğum 32 1.7

sezeryan 1001 52.9

Total 1894 100.0

TABLO15: 2005 YILINDA GÖLCÜKTE DOĞUM YAPAN KADINLARIN DOĞUM YAPTIĞI YERLER

Doğumun Yapıldığı Yer Kadın Sayısı Yüzde

özel hastane 140 7.4

devlet hastanesi 1569 82.8

s. ocağı 1 .1

diğer 168 8.9

Evde (ebe/hemşire) 5 0.3

Evde (sağlık personeli olmayan

kişi/kişilerin yardımıyla) 11 0.6

Toplam 1894 100.0

3.2. Hipotez ve Amaçlara yönelik bulgular

Gölcük’te doğan bebeklerin ortalama doğum ağırlığı gram cinsinden 3257 ± 462 idi.

2500 gramın altı düşük doğum ağırlığı olarak alındı. Buna göre Gölcük’te 2005 yılında doğan

1894 term bebekten 132’si 2500 gramın altındaydı. 2005 yılında Gölcük’te doğan bebeklerde

düşük doğum ağırlığı insidansı %6.97 bulundu.

2005 yılında Gölcük’te doğum yapan 1894 anneden 364(%19.2)’si şu an sigara içiyor.

Annelerin 282(%14.9)’si gebelikleri sırasında sigara içiyordu. Bu sayı gebelikten önceki 3 ayda

406( %21.4) idi.

Gebelik döneminde sigara içen annelerin düşük doğum ağırlıklı bebek dünyaya getirme

insidansı % 11.3. sigara içmeyenlerde düşük doğum ağırlığı insidansı %6.2 idi. Gebelik

döneminde sigara içiminin bebeğin doğum ağırlığı üzerine etkisi incelendiğinde sigara içen

annelerde sigara içmeyen annelere göre düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski 1.83 kat

daha yüksektir.(Ek : 3) gebelik döneminde sigara içimi ile düşük doğum ağırlığı arasındaki

nedensel ilişki ki-kare (pearson chi-square) ile de anlamlı bulundu (p=0.002).

15

Gebelikte sigara içimi ile düşük doğum ağırlığı arasındaki ilişki iki ortalama arasındaki

farkın önemlilik testi ile de anlamlı bulundu. Bu teste göre gebeliği döneminde sigara içmeyen

annelerin bebeklerinin ortalama ağırlığı gram cinsinden 3283±453. sigara içenlerde 3103±483

olarak bulundu (p= 0.000).

Gebelikten önceki 3 aylık dönemde sigara içenlerde düşük doğum ağırlığı insidansı %

10.2. sigara içmeyenlerde insidans % 6.1 idi. Buna göre rölatif risk hesaplandığında; sigara içimi

düşük doğum ağırlığı riskini sigara içmeyenlere göre 1.67 kat artırıyor. Nedensel ilişki ki-kare

testi ile de anlamlıydı (p= 0.004 ). İki ortalama arsındaki farkın önemlilik testi ile gebelikten

önceki 3 ayda sigara içmeyen annelerin bebeklerinin ortalama ağırlığı gram cinsinden 3283±451.

sigara içenlerde 3158±488 olarak bulundu. Bu da istatistiksel olarak anlamlıydı (p= 0.000).

Evde sigara maruziyeti değerlendirildiğinde evde sigara içildiği durumda düşük doğum

ağırlığı insidansı % 7.7. sigara içilmediği durumda insidans % 6.5 bulundu. Rölatif risk 1.18

bulunurken. ki-kare testi ile nedensel ilişki anlamlı değildi (p= 0.336 ). Nedensel ilişki

istatistiksel olarak iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi ile de anlamlı bulunamadı. Bu

teste göre gebeliği döneminde evde sigaraya maruz kalan annelerin bebeklerinin ortalama

ağırlığı gram cinsinden 3222±469. sigaraya maruz kalmayanlarda 3276±456 olarak bulundu (p=

0.014).

İşyerinde sigaraya maruz kalanlarda düşük doğum ağırlığı insidansı %7.2. maruz

kalmayanlarda insidans % 7’i. rölatif risk 1.02 bulundu. İlişki ki-kare testi ile anlamlı bulunmadı

(p=0.923). İlişki iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi ile de anlamlı bulunamadı. Bu

teste göre gebeliği döneminde iş yerinde sigaraya maruz kalan annelerin bebeklerinin ortalama

ağırlığı gram cinsinden 3234±532. sigaraya maruz kalmayanlarda 3257±457 olarak bulundu (p=

0.635).

Gebelik döneminde içilen sigara sayısının artması ile annelerin düşük doğum ağırlıklı

bebek dünyaya getirme insidansı da sigara içmeyenlerde düşük doğum ağırlığı insidansı %6.2

idi. Gebelik döneminde 1-9 adet sigara içenlerde düşük doğum ağırlığı insidansı % 11.2 bulundu.

Gebelik döneminde 10 ve üzeri adet sigara içenlerde düşük doğum ağırlığı insidansı % 12.9

bulundu.Buna göre sigara içmeyenlere göre 1-9 adet sigara içenlerde bebeğin doğum ağırlığı

üzerine etkisi incelendiğinde 1-9 adet sigara içen annelerde sigara içmeyen annelere göre düşük

doğum ağırlıklı bebek doğurma riski 1.8 kat daha yüksektir (rölatif risk= 1.8). Bu risk sigara

içmeyenlere göre 10 ve üzeri adet sigara içenlerde bebeğin doğum ağırlığı üzerine etkisi

incelendiğinde 10 ve üzeri adet sigara içen annelerde sigara içmeyen annelere göre düşük doğum

ağırlıklı bebek doğurma riski 2.1 kat daha yüksektir (rölatif risk= 2.1) Bu risk 1-9 adet sigara

içen annelere göre 10 ve üzeri adet sigara içenlerde bebeğin doğum ağırlığı üzerine etkisi

incelendiğinde 10 ve üzeri adet sigara içen annelerde 1-9 adet sigara içen annelere göre düşük

doğum ağırlıklı bebek doğurma riski 1.15 kat daha yüksektir (rölatif risk= 1.15). Sigara içmeyen.

1-9 adet/gün sigara içen ve günde 10 adet üzeri sigara içen annelerin içilen sigara adetinin

artması ile düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski Trend Ki-Kare testi ile anlamlı

bulundu.(Linear – by – Linear Association. p=0.001). Bebeklerin düşük doğum ağırlıklı olması

açısından sigara içmeyen ve sigara içen gruplar arasında ki fark Oneway Anova testi ile

istatistiksel olarak anlamlı bulundu(p=0.000). İçmeyen Grubun içen gruplara göre farkı anlamlı

(p=0.000-p=0.000). içen gruplar arası farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görüldü

(p=0.076).

Gebelikte sigara içen annelerde sigara içme sayısı arttıkça bebeklerdeki doğum ağırlıkları

azalmaktadır. Bu ters birliktelik zayıf bir korelasyon göstermekle birlikte istatistiksel olarak ta

anlamlı bulunmuştur (r = - 0.14. p = 0.000).

16

IV. Bölüm 4

4.1.TARTIŞMA

Bizim çalışmamızın sonuçlarına göre gebelikte ve gebelikten önceki 3 aylık dönemde annenin

sigara içmesi düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riskini artırmaktadır. Annenin gebeliği

döneminde çevresel sigara dumanı maruziyeti düşük doğum ağırlığı riskini etkilemiyor olarak

bulunmuştur. Gebelikte sigara içme miktarı arttıkça düşükdoğum ağırlıkı bebek dünyaya getirme

riski de beraberinde artıyor olarak bulunmuştur.

Marakoğlu ve Sezer’in yapmış oldukları bir retrospektif kohort çalışmasına Sivas Doğumevi

Hastanesinde 2002 yılı 19 Nisan-17 Haziran günleri arasında doğum yapan 539 kadın alınmıştır

(6). Bu çalışmanın sonuçlarına göre göre gebeliklerinin herhangi bir döneminde sigara içen

annelerde düşük doğum ağırlıklı bebek oranı %12, gebelik esnasında bırakanlarda %9, hiç

içmeyenlerde %4 olarak bulunmuştur. Bizim çalışmamızda gebelik döneminde sigara içen

annelerin düşük doğum ağırlıklı bebek dünyaya getirme insidansı % 11.3. sigara içmeyenlerde

düşük doğum ağırlığı insidansı %6.2 bulunmuştur. Sonuçlar birbirine benzer niteliktedir.

Cliver ve arkadaşlarının yapmış olduğu bir prospektif kohort araştırmasında çalışmaya alınan

1205 anne adayının her biri gebelikleri boyunca sigara içme durumları açısından toplam 4 kez

izlenmiştir(7). Bebeklerin doğumlarının ilk 48 saatinde 5 farklı antropometrik ölçüm yapılmıştır.

Bu indekslerde biri bebeğin doğum ağırlığıdır. İlk prenatal vizitle 32. gebelik haftası arasında

sigarayı bırakan gebelerin bebeklerinin bu 5 antropometrik indeks açısından nasıl etkilendikleri

değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre ilk prenantal vizitle 32. gebelik haftası arasında

sigarayı bırakan annelerin bebeklerinde sigara içmeye devam edenlere göre düşük doğum ağırlığı

riski azalmıştır. Sonuçlar bizim çalışmamızla uyumludur.

Araştırma tipi farklı olan( vaka-kontrol) ancak bizim çalışmamıza benzer amaçlı iki ayrı

çalışmadan elde edilen sonuçlar çalışmamızı destekler niteliktedir. Bu araştırmalardan birincisi

Mitchell ve arkadaşları tarafından Yeni Zelanda’da yapılmıştır (8). 844 kişilik vaka (SGA) grubu

ile 870 kişilik kontrol (AGA) grubu undan oluşan çalışma, annenin gebeliği boyunca ve

gebelikten önceki 12 aylık dönemde sigara içme durumları sorgulanmıştır. Buna göre gebelikten

önceki 12 ayda sigara içen annelerin bebeklerinde sigara içmeyenlere göre düşük doğum ağırlığı

daha fazla bulunmuştur (tek değişkenli odss ratio(OR)= 1,74, p<0,0001, çok değişkenli OR=

1,88, p<0,0001). Bizim çalışmamızda annenin gebelikten önceki 3 aylık döneminde sigara içme

durumu sorgulanmıştı. Bizim çalışmamızda gebelikten önceki 3 aylık dönemde sigara içenlerde

düşük doğum ağırlığı insidansı % 10.2. sigara içmeyenlerde insidans % 6.1, Rölatif Risk= 1,67

(p=0.004) bulunmuştur. Her iki çalışmanın sonuçlarına göre annenin gebelikten hemen önceki

dönemde sigara kullanması bebeğin doğum ağırlığını olumsuz yönde etkilemektedir.

Diğer vaka kontrol çalışması, Chiolero ve arkadaşlarının İsviçre’de bir bölgede 1993-

1994 yılları arasında kronik durumlar açısından yüksek riskli yeni doğanlarda yapılmış olan

toplum tabanlı kohort araştırmasının verilerini kullanarak yapmış oldukları araştırmadır(9). Bu

araştırmanın verilerine göre annelerin %24’ünün gebelikten önce sigara içtiği, bunların da

%5’inin gebelikte bıraktıkları saptanmıştır. %19.1’i ise gebelikleri boyunca sigara içmiştir.

Bizim çalışmamızda bu çalışmanın sonuçlarıyla benzer şekilde annelerin %14.9’u gebeliklerinde

sigara içmiştir. Annelerin %21,4’ü gebelikten önce sigara içerken, bunların %6.5’i

gebeliklerinde sigara içmeyi bırakmıştır. Chiolero ve arkadaşlarının çalışmasına dönecek

olursak, çalışmanın sonuçlarına göre sigara içmeyen annelerin bebeklerinde doğum ağırlığı

ortalaması 3340gr(3320-3350), sigara içenlerde 3140gr(3110-3170) olarak bulunmuştur. Bizim

17

çalışmamızda gebeliği döneminde sigara içmeyen annelerin bebeklerinin ortalama ağırlığı

3283±453gr, sigara içenlerde 3103±483gr olarak bulunmuştur. Sonuçlar bu açıdan da

uyumludur. Bahsi geçen vaka-kontrol çalışmasında tıpkı bizim çalışmamızda olduğu gibi

annelerin gebelik döneminde içtikleri sigara miktarı ile bebeklerin doğum ağırlıkları

karşılaştırılmış. Buna göre bebeklerin ortalama doğum ağırlıkları günde 1-9 arası sigara

içenlerde 3200gr(3150-3250), günde 10-19 arası sigara içenlerde 3100gr(3050-3150), günde 20

ve üzerinde sigara içenlerde 3060gr(2990- 3130) olarak bulunmuştur. Bizim çalışmamızda

gebeliğinde sigara içen annelerden 20 ve üzeri sigara içen bulunmadığı için, sigara içme

miktarını 1-9 arası ve 10 ve üzeri şeklinde gruplandırdık. Her iki çalışmanın sonuçlarına göre

gebelikte sigara içilen sigara sayısı arttıkça bebeklerin doğum ağırlıkları azalmıştır.

Yeltekin ve arkadaşlarının yapmış olduğu bir retrospektif kohort araştırmasında annelerin

gebeliği boyunca çevresel sigara dumanı maruziyetinin bebeğin doğum ağırlığı üzerine etkisi

araştırılmıştır. Buna göre düşük doğum ağırlığı insidansı gebeliği döneminde sigaraya maruz

kalanlarda %1.6, sigara maruziyeti olmayanlarda %16 (p=0.155) bulunmuştur. Bebeklerin

doğum ağırlığı ortalaması ise sigara maruziyeti olanlarda 3145±668, olmayanlarda 3414±476’dır

(p=0.022). Bizim çalışmamızda da çevresel sigara dumanı maruziyetinin bebeğin doğum ağırlığı

üzerine etkisi araştırılmıştır. Buna göre evde sigara maruziyeti değerlendirildiğinde evde sigara

içildiği durumda düşük doğum ağırlığı insidansı % 7.7. sigara içilmediği durumda insidans % 6.5

bulunmuştur. Evde sigaraya maruz kalan annelerin bebeklerinin ortalama ağırlığı gram cinsinden

3222±469gr. sigaraya maruz kalmayanlarda 3276±456gr olarak bulunmuştur. İşyerinde sigaraya

maruz kalanlarda düşük doğum ağırlığı insidansı %7.2. maruz kalmayanlarda insidans % 7

bulunmuştur. İş yerinde sigaraya maruz kalan annelerin bebeklerinin ortalama ağırlığı gram

cinsinden 3234±532gr. sigaraya maruz kalmayanlarda 3257±457gr olarak bulunmuştur. Ancak

sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır.

4.2. SONUÇ

Sonuç olarak annenin gebeliği döneminde sigara içiyor olması düşük doğum ağırlıklı

bebek doğurma riskini 1.83 kat artırmaktadır. Gebelik öncesi 3 ayda sigara içiyor olması ise

düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riskini 1.67 kat artırmaktadır. Gebeliği döneminde ve

gebelik öncesi son 3 ayda sigara içen annelerin bebeklerinde düşük doğum ağırlığı riski aynı

dönemde sigara içmeyen annelerin bebeklerinde düşük doğum ağırlığı riskine göre daha fazla

olmaktadır. Gebelikte sigara içen annelerde sigara içme sayısı arttıkça bebeklerdeki doğum

ağırlıkları azalmaktadır.

15 – 49 yaş sigara içen kadınların daha sonraki gebelikleri esnasında sağlık ocağı hekimi

ya da ebesinden sigarayı bırakma konusunda gerekli desteği almalarının sağlanması; sigaranın

zararlı etkilerinden anne ve bebeği koruyabilecek çalışmaların 1. Basamak Sağlık Hizmetleri

düzeyinde güçlendirilmesini sağlamak gerekmektedir.

Her ne kadar bizim çalışmamızda pasif sigara içiciliği bebeklerin doğum ağırlığını

etkilemiyor olarak bulunmuşsa da yapılmış bir çok çalışmada pasif sigara içiciliğinin de düşük

doğum ağırlıklı bebek doğurma riskini artırdığı ortaya konmuştur. Dolayısıyla annelere sadece

gebelikleri döneminde sigarayı bıraktırmak yetmeyecektir. Çevresel sigara dumanı

maruziyetinden de korunmasını sağlamak gerekmektedir.

Tıp alanında sigara alışkanlığının yol açtığı hastalık ve ölümlerle ilgili 1950’lerden

başlayan yoğun bir bilgi birikimi oluşmuştur. Sigara üzerine giderek artan bilimsel araştırma ve

yayınlar sonucu, yaklaşık 40 yıllık süre içinde 70 bin kadar makale yayınlanmıştır. Özellikle

1970’lerde ortaya çıkan edilgin sigara içmenin zararları, sigara içmeyenleri sigara karşıtı

kampanyaların militanı durumuna getirmiştir.

Sigara ile savaşının uluslar arası boyutlarına bakacak olursak dünya sağlık örgütünün

çalışmaları bu konuda ilk sırayı alır. Uluslar arası tütün denetimi politikalarına yönelik ilk adım

18

1984’te 38 maddelik “ herkese sağlık” hedefleri yürürlüğe konularak atıldı. Dünya sağlık örgütü

Avrupa bölge komitesinin bu hedefe yönelik ilk eylemi 1987’de benimsenen “ tütünle ilgili

Avrupa birinci eylem planı oldu”. Buna göre sigara alışkanlığının denetimi için kapsamlı bir

yaklaşım gerekiyordu. Planda başarı için hükümetlerin, ticaret, sanayi, tarım sektörleri,

politikacılar, hükümet dışı kuruluşlar ve kitle iletişim araçları ile işbirliği ve geniş halk desteği

gerektiği vurgulanıyordu.

Uluslararası düzeyde bir başka etkinlik “ sigara ya da sağlık konulu dünya

konferanslarıdır”. DSÖ gibi öteki uluslar arası kuruluşlar da sigara alışkanlığı ile savaşta etkili

olmakta özellikle kendi ilgi alanlarına giren toplum kesimlerine yönelik çalışmalar

yapmaktadırlar. Örneğin uluslar arası çalışma örgütü ( ILO) kendi personeline yardım ve destek

için sigara bıraktırma oturumları düzenlemiştir.

Sigara salgınının denetimi hem sağlıkla ilgilidir hem de siyasal bir sonuçtur. Bu nedenle

siyasal iktidarların konuya bakış açısı çok önemlidir. Hükümetlerin yasal önlemleri

gerçekleştirmesi sigara savaşına önemli bir ivme kazandırmaktadır. Ülkemizde temel sağlık

hizmetlerinin orta direğini oluşturan sağlık ocakları sigara savaşımının yarar odakları

durumundadır. Tüm önlemleri içeren bir yaklaşımla sağlık ocağı hekim ve personeli tiryakilerin

çoğunun son sigarayı söndürmelerine yardımcı olabilir.

Sağlık ocağı hekimi ocağın öbür sağlık personeline uyguladığı eğitim programına “ sigara

savaşımı”nı da katmalıdır. Günlük uygulama içinde hastanın sigara alışkanlığı yönünden

araştırması ve kayıtlarının tutulması gereklidir. Ayrıca sağlık ocağının yıllık istatistikleri,

sigarayla ilişkili hastalıklar üzerinden değerlendirilerek topluma açıklanmalı ve sağlık eğitiminde

kullanılmalıdır.

Sigara savaşını, sigara alışkanlığının yaygınlığı ve sonuçları nedeniyle, sağlık ocağı

çalışmalarının ve sağlık eğitimi programlarının önemli bir yönünü oluşturmalıdır. Bu amaca

yönelik olarak, toplumsal katılım mekanizmaları işletilmeli ve toplum içinde çalışılmalıdır.

19

V. ÖZET

Bu çalışmada Kocaeli’nin Gölcük ilçesinde 2005 yılında doğan bebeklerin annelerinin

gebelikleri boyunca sigara içimi. sigara içme miktarı ve çevresel sigara dumanı maruziyeti ile

bebeklerin doğum ağırlıkları arasındaki ilişki ortaya konmaya çalışıldı.

Gebelik döneminde sigara içiminin bebeğin doğum ağırlığı üzerine etkisi incelendiğinde

sigara içen annelerde sigara içmeyen annelere göre düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski

1.83 kat daha yüksek bulundu ve anlamlı kabul edildi. Bebeklerin ortalama ağırlığı gram

cinsinden sigara içenlerde 3283±453, sigara içmeyenlerde 3103±483 bulundu. Gebelikten önceki

3 aylık dönemde sigara içenlerde düşük doğum ağırlığı1.67 kat yüksek bulundu ve anlamlı kabul

edildi. Gebelikten önceki 3 ayda sigara içmeyen annelerin bebeklerinin ortalama ağırlığı gram

cinsinden 3283±451, sigara içenlerde 3158±488 olarak bulundu.

Evde sigara maruziyeti durumunda düşük doğum ağırlığı 1.18 kat yüksek bulundu; bu

istatistiksel olarak anlamlı değildi. Evde sigara dumanına maruz kalan annelerin bebeklerinin

ortalama ağırlığı gram cinsinden 3222±469, sigaraya maruz kalmayanlarda 3276±456 olarak

bulundu. İşyerinde sigaraya maruz kalanlarda düşük doğum ağırlığı 1.02 kat fazla bulundu; bu

istatistiksel olarak anlamlı değildi.

Gebelikte sigara içen annelerde sigara içme sayısı arttıkça bebeklerdeki doğum ağırlıkları

azalmaktadır. Bu ters birliktelik istatistiksel olarak anlamlı zayıf bir korelasyon göstermektedir.

20

VI. KAYNAKLAR

1. Bilir. N.; Sigara Kullanımının Kadın Sağlığına Etkileri ve Kontrolü. editör A. Akın.

Toplumsal Cinsiyet.Sağlık ve Kadın. Hacettepe üniversitesi yayınları 2003. p 209-217.

2. Aşut. Ö.. Hekim ve Sigara. Türk Tabipler Birliği yayınları 1993.

3. Tobacco free initiatives. WHO.

4. http://www.cdc.gov/tobacco/NYTS/nyts2004.htm

5. http://www.cdc.gov/PRAMS/References/Phase%204%20English%20Core%20.doc

6. Sezer. E. R. . Marakoğlu. K. . Sivas’ta Gebelikte Sigara kullanımı. C.Ü. Tıp Fakültesi

Dergisi 25 (4). 2003. P 157-164

7. Suzanne P. Cliver. BA. Robert L. Goldenberg. MD. Garry R. Cutter. PhD. Howard J.

Hoffman. MA. Richard O. Davis. MD. and Kathleen G. Nelson. MD. The Effect Of

Cigarette Smoking On Neonatal Anthropometric Measurements. Obstetrics and

Gynecology. Vol 85. no 4. April 1995.

8. EA Mitchelli. JMD Thompson. E. Robinson. CJ Wild. DMO Becroft. PM Clark. N

Glavish. NS Patisson and JE Pryor. Smoking. Nicotine And Tar And Risk Of Small For

Gestational Age Babies. Acta Pediatr 91. 2002. syf. 323-328.

9. Arnaud Chiolero. Pascal Bovet. Fred Paccaud. Association between maternal smoking

and low birth weight in switzerland: the EDEN study. Swiss Med Wkly 135. 525-530

10. D. . Yeltekin Yılmaz, Yalçın. S. ,S. . Karasimav. Gümüşdere sağlık ocağında pasif

sigara maruziyetinin doğum ağırlığı üzerine etkisi. STED Cilt 14. sayı 4. 2005. p 90-93

11. Gölcük Sağlık Grup Başkanlığı istatistikleri.

21

VII. EKLER

Ek 1

2005 YILINDA GÖLCÜK BÖLGESİNDE DOĞAN BEBEKLERDE DÜŞÜK DOĞUM AĞIRLIĞI SIKLIĞI İLE ANNENİN

GEBELİKTE SİGARA İÇMESİ VE ÇEVRESEL SİGARA DUMANI MARUZİYETİNİN BUNA ETKİSİ ARAŞTIRMASI

ANKET FORMU

Görüşme Tarihi : . 05. 2006

Açık Adresi :

ANNEYE AİT BİLGİLER

1. Eğitim Durumu

2. Son Çocuğunuza Gebeliğiniz Süresinde Kaç Kilo Aldınız?

Sözlü kg

Form kg bunu gebe izlem kartlarından biz dolduracağız.

5. Bu Bebek Kaçıncı Gebeliğiniz? ( Canlı Doğum Olsun. Olmasın! )

6. Doğum Zamanı (Kaçıncı Haftada Doğurdunuz?)

7. Canlı Doğum Sayısı

8. Ölü Doğum Sayısı

.

9. Düşük Sayısı

İstemli.

İstemsiz..

10. Sigara İçiyor musunuz?

Hayır ( ) 12. soruya geçiniz

Evet ( )

11. Ortalama Ne Kadar Sigara İçiyorsunuz?

Adet/ . Gün/ 13. soruya geçiniz

12. Geçmişte Hiç Sigara İçtiniz mi?

Hayır ( ) 17. Soruya Geçiniz

Evet ( )

13. Son Çocuğunuza Gebe Kalmadan Önceki 3 Ayda Sigara İçiyor muydunuz?

Hayır ( ) 15. Soruya Geçiniz

Evet ( )

14. Son Çocuğunuza Gebe Kalmadan Önceki 3 Ayda Ortalama Ne Kadar Sigara İçiyordunuz?

Adet/ . Gün/

15. Son Çocuğunuza Gebeliğiniz Boyunca Hiç Sigara İçtiniz mi?

Hayır ( ) 17. Soruya Geçiniz

Evet ( )

22

16. Son Çocuğunuza Gebeliğiniz Boyunca Ortalama Ne Kadar Sigara İçtiniz?

/ . Gün

17. Son Çocuğunuza Gebeliğiniz Boyunca Oturduğunuz Evde Hiç Sigara İçen Biri/ Birileri Var mıydı?

Hayır ( )

Evet ( )

18. Son Çocuğunuza Gebeliğiniz Boyunca Oturduğunuz Evde Nerelerde Sigara İçiliyordu?

Oturma odası ( )

Yatak odası ( )

Mutfak ( )

Balkon ( )

Diğer ( ).

19. Son Çocuğunuza Gebeliğiniz Boyunca Çalıştığınız İş Yerinde bulunduğunuz ortamda Hiç Sigara İçen

Biri/ Birileri Var mıydı?

Hayır ( )

Evet ( )

BEBEĞE AİT BİLGİLER

20. Adı Soyadı :

21. Doğum Tarihi : / / 2005

22. Doğum Ağırlığı :

23. Doğumun Şekli

Normal Vajinal Doğum ( )

Müdaheleli Vajinal Doğum ( )

Sezeryan ( )

24. Doğumun Yapıldığı Yer

Sağlık kuruluşunda ( )

Özel Hastane ( ) .

Devlet Hastanesi ( ) .

Sağlık Ocağı ( ) .

Diğer ( ) .

Evde ( )

Sağlık Personeli Yardımıyla ( )

Ebe/ Hemşire ( )

Doktor ( )

Sağlık Personeli Olmayan Kişi/Kişilerin Yardımıyla ( )

.

Diğer ( ) .

25. Şu Anki Ağırlığı :

23

Ek: 2 TABLO 1. ARAŞTIRMANIN ZAMANLAMA ÇİZELGESİ (ÇALIŞMA TAKVİMİ)

ZAMAN** (günler) NİSAN –MAYIS 2006 Yapılacak İşler 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

PLANLAMA AŞAMASI Literatür taraması devam Araştırma önerisinin hazırlanması __________

(Amaçlar. hipotezler. literatür.

yöntemle ilgili çalışmalar)

Anket. bilgi-muayene _____

Formlarının hazırlanması

Ön-denemelerin yapılması

Örnek seçimi

Tablo listeleri boş tabloların hazırlanması ___________

Anketör ve diğer personelin seçimi-eğitimi Kişi ve kuruluşlardan gerekli izinlerin

Alınması

UYGULAMA AŞAMASI

Veri toplama _________________________

(sürekli denetleme. eksiklerin tamamlanması)

Toplanan verilerin işlenmesi ___

(Kodlama. tutarlılık kontrolleri. vb.)

ANALİZ AŞAMASI

Verilerin analizi (Tablo. grafik. önemlilik testleri)

Verilerin yorumu

RAPOR AŞAMASI

Araştırma raporunun yazılması. basılması ____________________________ İlgili yerlere sunulması.

2005 YILINDA GÖLCÜK BÖLGESİNDE DOĞAN BEBEKLERDE DÜŞÜK DOĞUM AĞIRLIĞI SIKLIĞI VE ANNENİN

GEBELİKTE SİGARA İÇMESİNİN BUNA ETKİSİ ARAŞTIRMASI ZAMAN ÇİZELGESİ

24

Ek : 3

Gebelikte Sigara İçenlerde Düşük Doğum Ağırlığı İnsidansı

Zaman

Araştırma Başlangıcı DDA (+) a = 32

DDA (-) b=250

DDA (+) c=100

DDA (-) d=1512

Tüm Evrende a + c 132

DDA İnsidansı = ------------------ X 100 = ------- X 100 = % 6,97

a + b + c + d 1894

EVREN

Gölcük’te 2005

yılında Doğum

Yapan Gebeler

1936

Anket

Uygulanan

1894

Sigara İçen

282

Sigara İçmeyen

1612

25

Etken(+) a 32

DDA İnsidansı = --------- X 100 = --------- X 100 = % 11,35

a + b 282

Etken(-) c 100

DDA İnsidansı = --------- X 100 = --------- X 100 = % 6,20

c + d 1612

Etken(+) DDA İnsidansı 11,35

Rölatif Risk = ---------------------------------- = ---------------- = 1,83 ( Bu çalışmaya göre gebeliğinde sigara içen annelerin DDA bebek doğurma

Etken(-) DDA İnsidansı 6,20 riski içmeyen annelere göre 1,83 kat fazla)

Atfedilen Risk = % 11,35 - % 6,20 = % 5,15 (Bu çalışmaya göre gebeliğinde sigara içen anneler sigara içmemiş olsaydı % 5,15’i DDA bebek

dünyaya getirmiyecekti.)

26

27

VII. TEŞEKKÜR

Araştırmanın başından sonuna kadar bir çok konuda önemli katkıları olan KOÜ Tıp

Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu’na ve Öğretim

Görevlisi Uzm. Dr. Umut Özcan’a teşekkür ederiz.

Anketlerin çok kısa sürede sorgulanıp doldurulmasını sağlayan Gölcük’teki tüm Sağlık

Ocaklarında görevli bölgesi olan ebe ve hemşire arkadaşlarımız; Fatma ŞARLI, Fadime PİRLİ,

Mine AL, Hatice ÖZTÜRK, Filiz TALU, Sacide KARA, Esra ŞAHİN, Dilruba ÇELİK, Şengül

KÖK, Elif MERT, Nesrin TAM, Fatma ADIŞEN, Songül BEŞİR, Elif BABAASLAN, Gülay

GÜNEYTEPE, Hümeyra ARSLAN, Sultan AKIN, Arife OTHAN, Birsen DÜZGÜN, Ömür

GÜNDOĞDU, Fatma KOCASARAÇ, Naciye KARAKAŞ, Emel GÖKSU, Hülya ÖZDEMİR,

Hülya ÖZDEMİR, Sevdiye BEYKOZ, Songül SEVİL, Selda PEHLİVAN, Aynur BAYRAK,

Firdevs BEYAZIT, Nagihan CAN, Türkan KABA, Gülcan GÜLCAN, Birgül NAS, Birgül

ÖZTÜRK, Ayşe BAHADIR, Sema GÖKÇEK, Neşe TIN, Necla GÜLGÜN, Hüzün GÜMÜŞ,

Melike ALTINTOPRAK, Cevriye CİNEMRE, Harika BAŞTÜRK, Zeynep AY, Leyla

YURTSEVEN, Filiz KARAOSMANOĞLU, Gülşah ÖNER, Elvan CEYLAN’a teşekkür ederiz.