OSMANLI SONRASI LK CRAAT: KOGR KATLAMI

Dr. Ali K. Yldrm Babamn days Nair efendinin olu olan Ali Yldrm ile austos 2011 ylnda kymz Sddklar'da sohbet etme imkan buldum.. Nayr Efendi, amca ocuu dedem Hasangazi, dier amca olu Nazm amca ve Ap Dursun gibi ufak yalarda Kogiri katliam srasnda byk zdraplar yaam isimlerden biri. Ali amcann oglu Bezat, TKKO ierisinde iken karanlk bir ekilde katledildi. lm Krd hi yanlz brakmad. Dedeler ve torunlar! Deiik tarihlerde ayn kaderi paylaan insanlar ve onlarn tarihleri... Dersim katliam ile ilgili tartmalarn yaand bu gnlerde, Kogiri katliamnn sadece ksmi bir boyutunu konu eden bu sohbeti, insaf sahibi insanlarla paylamak, demokrasi isteyen herkesin yararna. Yeterli tepki gsterilmemesi nedeni ile, Dersim katliamna Kogiri katliam ile alan yoldan varlmtr. Bir noktann altn izmekte yarar var: Tek parti dnemini ve de o dnemin diktatrn eletirilemez bir tabu olarak grmeye devam etmekle gerek bir ilerleme salanamaz. ttihad Teraki ve tek parti dnemi ile gelitirilen kltr ve terbiye Krt muhalefeti de dahil herkesi deiik biimlerde etkiledi. ki tarafta sivillere kar hogrszlk ve saldrganln nedeni ncelikle bu ortak terbiyedir.

SIDDIKLI AL YILDIRIM ANLATIYOR Sohbetimize Ali amca glerek Ali Kemal eski meselere ok ilgi duyuyor diyerek sze balad. Ve sonra devam etti:

-Topal Osman eteleri Axtepeden bizim kye inmeden nce Bekiranllarn g ile atmaya girerler. Bekiranllar fazla dayanamayp oluk ocuk aa doru kamaya balarlar. Bu arada ok kii ldrlr. Byk Axdepenin dibinde Alir Efendinin kona atee verilir. Anlatlanlara gre bir hafta boyunca konaktan duman kar. Osmann eteleri daha sonra ilki Nahala Sur, ikincisi Kevr Sur, ncs Tay Salan olmak zere tepeleri tutarak koldan ilerlerler. Amalar bir evirme hareketi ie hareketin merkezi olarak grdkleri Alirin ky Axzger(Atlca) ile Haydar Begin ky Karapnar ahalisini l veya sa ele geirmektir. Byk deden Ap Nuri Topal Osman kuvvetlerinin yaklatn grnce at Mahina r'e atlayarak komu ky olan Haydar Begin ky Karapnara ynelir. Kendisine kurunlar isabet etmesin diye eilerek atna yapr. Bizimkiler bireye karmam olduklarndan nceden kamyorlar. Ayrca ailesini oluk ocuunu brakp nereye gidecekler? O srada Nizamiye Karapnara girmi, etrafa Topal Osmandan kurtulmak istiyorsan Karapnara Nurettin Paa kuvvetlerine snn haberleri iletilmitir. O nedenle halk Karapnara akn etmektedir. Karapnarda ok insan ldrlr; etraf cesetlerle doludur. Ufak bir ihtiyar olan Azgerli Medin yoksul ve perian grnmek iin elbiselerini yrtm, yzne kurum srmtr. Tannmamak ve belki de yoksula merhametli davranrlar diye byle yapyor. Medin orada bir ara Ap Nuri ile karlayor. Medin nasl yapyorsa kamay beceriyor; bir sre dada saklanyor ve kurtuluyor. Kendisi SnnTrk olan Goralisli ahsuvaroglu Mahmud Bey de oradadr. O kiilerle ilgili, yetkililere direk bilgi verir. Mahmud Beg bir ara Nuri amcann yanna gelir: Nuri arln kadar para ver ve lmden kurtul der . Nuri amca birey vermez. Nuri amca bir ara karanl frsat bulup gzden kayboluyor. Cesetlerin arasna girerek gizleniyor; fakat bakyor olmuyor, hava ok souk, stelik gndzlyn farkedilme riskide var; oradan kp bir kar ktnn dibinde bir sre gizleniyor. Yine bakyor souktan donacak, Trk ky olan Bapsuya kivralarna snmaya karar veriyor. Bapsulular o zaman kadar kivralalarmza yardm edecegiz diyerek bizim ky boalatmlar: Aileler ile birlikte; mal-davar, koyun srlerini, yataklar, hallar,deerli herne var ise gtmler. Dedem Mustafada oraya snmtr. Ayn Mahmud Beg iki askerle gelip Bapsuya sgnm insanlardan para topluyor. Dedem Mst para veriyor. Amcam Nuri de altn ve paralar bulup getirtmek iin kye birisini gnderiyorsa da yetimiyor. O srada Topal Osmann komutan Kel Hasan, mahiyeindeki 60 ete ile birlikte, Bapsuya giriyor;.kyde toplad Krtleri de dier esirlere katarak engelli dann yolunu tutuyor. Kel Hasan o sra ocuk olan Ap Nazimi nne katt guruptan ayryor, bunu gren Azgerli baba olu zzetide Nazim amcann yanna gitmesi iin o tarafa doru itiyor. Kel Hasan buna da ses karmyor. Dedem Mst bir ahrda saklanyormu, gelip orada buluyorlar. Henz ocuk denecek kadar gen olan babam da ayn ahrda imi, ahr ykk olduundan o dier tarafta gizlenmi. Babam grmyorlar, o sayede kurtuluyor. engelli dann dibinde, Buanak kynn stlerinde, deirmene yakn bir yere vardklarnda mola veriliyor. Her seferinde iki kii komutann at suya dt, yardm edin bahanesi ile seilip gtrlyor ve teker teker snglenip ldrlyormu. Gidenlerin geri gelmediini gren dedem Mst bakyor hepsini ldrecekler baryor: Bunlar hepimizi ldrecekler, bize tatttklar yklerden zaten belamz bulduk, kan kurtulun diye baryor. O srada kaanlardan Kutanl(Gkdereli) Telli gillerden Hemo kurtuluyor. Diger esir halk kurun ve snglerle orada ldrlyor. Dedem Mustafa vurulduunda kelim-i ahedet getiriyor. Asker ulan adam meerki mslman imi ... diyor. Hemo daha sonra kynn yukarsnda ldrlyor. Sabahleyin Snn Trk kylerinden terteleciler cesetlerin stne yor, sa kalanlarn

ban talar ile ezip ldryorlar; sonra da zerlerinde ne varsa alyorlarm. lerinden Kandil kynden olan biri l rol yaparak kurtuluyor. Oradan te Azgere kadar yryor. Burada Medin gil yaralarn dikiyorlar.. Bu olanlarn hepsini de o adam anlatyor. smini imdi hatrlamyorum, ama adam son zamanlara dek yayordu.. Dedem Mst gtrldkten sonra, babam bakyor etrafta sesler kesiliyor, kap aralna yanap dar bakyor. Bakyorki ne grsn , deden Hasangazi darda yanlz bana alyor. Babam alak sesle Hesengazi...! Hesengazi...! diyor. Deden amcam Nuri ve dedem Mstnin bir yanda gtrldn sylyor, bir yandan da hkryormu. Tabii babam dedemden daha byk, gel buradan kaalm diyor. Ve kamaya balyorlar. O ara onlar gren bir kadn Krt kat! Krt kat diye yaygaray basyorsa da Suna Hanm ulan Krt ua durmayn, durmayn kan! diye bararak onlar cesaretlendiriyor. Yoksa kyller babam da yakalayp teslim edeceklerdi. Dedenle babam bir sre bayrda gizlendikten sonra , etrafta kimsenin olmadndan emin olunca kye iniyorlar. Evler yaklm, ama bir iki ahr tmden yanmam. Yank un ve buday kazp yenilebilecek olanla karnlarn doyuruyorlar. Yani tam bir felaketmi. Yetikinler ldrlm, lmeyenlerde lme terk edilmi. Etraf gmlmeyen ve kurtlanan cesetlerin kokusundan geilmiyormu. A kalan sahipsiz kpekler bu cesetleri yyor , sonra da kuduruyorlarm. Dedem Mustafa ve Ap Nuri varlkl imiler. Dedem bakyor ky baslacak, nceden odann duvarn ayor, oradan yeri duvar boyunca epeyce eiyor ve ardndan dikine eip eer (heqip) dolusu altnlar ve paray oraya gmyor. Duvar tekrardan yapp stn svazlyor. Vurgun olduu zaman Topal Osmann eteleri gelip yakmadan nce evin her tarafn kontrol ediyorlar. Duvardaki svann eski olmad fark ediliyor; duvar alyor. Fakat adamlar dikine eiyorlar, bylece bir ey bulamyorlar. Sonradan babam gidim onlar karp baka yere gmyor. Babam dedenin de altn ve paralarn saklyor. Bu paralarla yeniden ev yaplyor; hayvan , yiyecek giyecek alnyor. Paralar gene Turklere akyor. Geinecek durumda olmayanlar durumu biraz iyi olanlarn yanna yerleiyor. En sonunda, deden Ap Hesengazi, Babam Nair, amcam Haydar Yukar ulfal Haci y Hesen Beg ile birlikte mranl da manufatura dkkan ayorlar.Goralis kynden il encmen yesi olan kii bunu rapor ediyor. Ceza olarak bu sefer varlk vergisi kesiliyor. Deden 800 altn, babam 500, amcam 500 altn dyor. Dier ortan ne kadar dediini bilmiyorum. Burada Alevi Krttr diye ok insana bu varlk vergisi cezas geliyor. Bizimkiler cezadan sonra dkkan iletemiyorlar ve dkkan kapatlyor. Memlekette varlk sahibi kimse kalmaynca i iin gurbet yollarna dlyor. Sonuta velhasl kelam hepimiz byk ehirlerde ii olduk. imdi onu da bulmak zor. Sohbetin sonlarnda gzm Ali daynn tad Atatrk rozetine taklyor. Bu anlatlanlardan sonra rozeti takmasna anlam veremediini syleyince, Ali amca sorumluluu Sakall Nurettin paa ve Topal Osman ile snrlandrmay deniyorsa da olmuyor... Bunun zerine canm Mustafa Kemal olmasa idi memleket hac ve hocaya kalacakt diyor. Niye Sakall Nurettin Paa ile Topal Osman hac ve hoca deilmiydi , stelik bakomutan tarafndan korunmadlarm? diyince Ali day glerek ne yapalm savaalmm? diye soruyor. Ben iddeti onaylamadm belirttikten sonra dorular sylemenin yeterli olduunu vurgulayp sohbetimizi bitiriyorum. Bu arada Kldaraolu ile benzerlik zerine dnmekten kendimi alamyorum. Not: Katliam mntkasna komu olan Gili kynin eski muhtarlarndan Adil amca Boanak kynde ldrlenlerin saysnn 70 kii olduunu bana syledi. Yaygn kan ise saynn daha kalabalk olduu, birka yz kiiyi bulduu dorultusunda. ldrlen insanlar arasinda Kevenli kynden, annemin amcazedeleri Remzi ve Sleymanda bulunmakta idi.

Sohbetin sonlarnda gzm Ali daynn tad Atatrk rozetine taklyor. Bu anlatlanlardan sonra rozeti takmasna anlam veremediini syleyince, Ali amca sorumluluu Sakall Nurettin paa ve Topal Osman ile snrlandrmay deniyorsa da olmuyor... Bunun zerine canm Mustafa Kemal olmasa idi memleket hac ve hocaya kalacakt diyor. Niye Sakall Nurettin Paa ile Topal Osman hac ve hoca deilmiydi , stelik bakomutan tarafndan korunmadlarm? diyince Ali day glerek ne yapalm savaalmm? diye soruyor. Ben iddeti onaylamadm belirttikten sonra dorular sylemenin yeterli olduunu vurgulayp sohbetimizi bitiriyorum. Bu arada Kldaraolu ile benzerlik zerine dnmekten kendimi alamyorum. Not: Katliam mntkasna komu olan Gili kynin eski muhtarlarndan Adil amca Boanak kynde ldrlenlerin saysnn 70 kii olduunu bana syledi. Yaygn kan ise saynn daha kalabalk olduu, birka yz kiiyi bulduu dorultusunda. ldrlen insanlar arasinda Kevenli kynden, annemin amcazedeleri Remzi ve Sleymanda bulunmakta idi. SIDDIKLI AL YILDIRIM ANLATIYOR Sohbetimize Ali amca glerek Ali Kemal eski meselere ok ilgi duyuyor diyerek sze balad. Ve sonra devam etti: -Topal Osman eteleri Axtepeden bizim kye inmeden nce Bekiranllarn g ile atmaya girerler. Bekiranllar fazla dayanamayp oluk ocuk aa doru kamaya balarlar. Bu arada ok kii ldrlr. Byk Axdepenin dibinde Alir Efendinin kona atee verilir. Anlatlanlara gre bir hafta boyunca konaktan duman kar. Osmann eteleri daha sonra ilki Nahala Sur, ikincisi Kevr Sur, ncs Tay Salan olmak zere tepeleri tutarak koldan ilerlerler. Amalar bir evirme hareketi ie hareketin merkezi olarak grdkleri Alirin ky Axzger(Atlca) ile Haydar Begin ky Karapnar ahalisini l veya sa ele geirmektir. Byk deden Ap Nuri Topal Osman kuvvetlerinin yaklatn grnce at Mahina r'e atlayarak komu ky olan Haydar Begin ky Karapnara ynelir. Kendisine kurunlar isabet etmesin diye eilerek atna yapr. Bizimkiler bireye karmam olduklarndan nceden kamyorlar. Ayrca ailesini oluk ocuunu brakp nereye gidecekler? O srada Nizamiye Karapnara girmi, etrafa Topal Osmandan kurtulmak istiyorsan Karapnara Nurettin Paa kuvvetlerine snn haberleri iletilmitir. O nedenle halk Karapnara akn etmektedir. Karapnarda ok insan ldrlr; etraf cesetlerle doludur. Ufak bir ihtiyar olan Azgerli Medin yoksul ve perian grnmek iin elbiselerini yrtm, yzne kurum srmtr. Tannmamak ve belki de yoksula merhametli davranrlar diye byle yapyor. Medin orada bir ara Ap Nuri ile karlayor. Medin nasl yapyorsa kamay beceriyor; bir sre dada saklanyor ve kurtuluyor. Kendisi SnnTrk olan Goralisli ahsuvaroglu Mahmud Bey de oradadr. O kiilerle ilgili, yetkililere direk bilgi verir. Mahmud Beg bir ara Nuri amcann yanna gelir: Nuri arln kadar para ver ve lmden kurtul der . Nuri amca birey vermez. Nuri amca bir ara karanl frsat bulup gzden kayboluyor. Cesetlerin arasna girerek gizleniyor; fakat bakyor olmuyor, hava ok souk, stelik gndzlyn farkedilme riskide var; oradan kp bir kar ktnn dibinde bir sre gizleniyor. Yine bakyor souktan donacak, Trk ky olan Bapsuya kivralarna snmaya karar veriyor. Bapsulular o zaman kadar kivralalarmza yardm edecegiz diyerek bizim ky boalatmlar: Aileler ile birlikte; mal-davar, koyun srlerini, yataklar, hallar,deerli herne var ise gtmler. Dedem Mustafada oraya snmtr. Ayn Mahmud Beg iki askerle gelip Bapsuya sgnm insanlardan para topluyor. Dedem Mst para veriyor. Amcam Nuri de altn ve paralar bulup getirtmek iin kye birisini gnderiyorsa da

yetimiyor. O srada Topal Osmann komutan Kel Hasan, mahiyeindeki 60 ete ile birlikte, Bapsuya giriyor;.kyde toplad Krtleri de dier esirlere katarak engelli dann yolunu tutuyor. Kel Hasan o sra ocuk olan Ap Nazimi nne katt guruptan ayryor, bunu gren Azgerli baba olu zzetide Nazim amcann yanna gitmesi iin o tarafa doru itiyor. Kel Hasan buna da ses karmyor. Dedem Mst bir ahrda saklanyormu, gelip orada buluyorlar. Henz ocuk denecek kadar gen olan babam da ayn ahrda imi, ahr ykk olduundan o dier tarafta gizlenmi. Babam grmyorlar, o sayede kurtuluyor. engelli dann dibinde, Buanak kynn stlerinde, deirmene yakn bir yere vardklarnda mola veriliyor. Her seferinde iki kii komutann at suya dt, yardm edin bahanesi ile seilip gtrlyor ve teker teker snglenip ldrlyormu. Gidenlerin geri gelmediini gren dedem Mst bakyor hepsini ldrecekler baryor: Bunlar hepimizi ldrecekler, bize tatttklar yklerden zaten belamz bulduk, kan kurtulun diye baryor. O srada kaanlardan Kutanl(Gkdereli) Telli gillerden Hemo kurtuluyor. Diger esir halk kurun ve snglerle orada ldrlyor. Dedem Mustafa vurulduunda kelim-i ahedet getiriyor. Asker ulan adam meerki mslman imi ... diyor. Hemo daha sonra kynn yukarsnda ldrlyor. Sabahleyin Snn Trk kylerinden terteleciler cesetlerin stne yor, sa kalanlarn ban talar ile ezip ldryorlar; sonra da zerlerinde ne varsa alyorlarm. lerinden Kandil kynden olan biri l rol yaparak kurtuluyor. Oradan te Azgere kadar yryor. Burada Medin gil yaralarn dikiyorlar.. Bu olanlarn hepsini de o adam anlatyor. smini imdi hatrlamyorum, ama adam son zamanlara dek yayordu.. Dedem Mst gtrldkten sonra, babam bakyor etrafta sesler kesiliyor, kap aralna yanap dar bakyor. Bakyorki ne grsn , deden Hasangazi darda yanlz bana alyor. Babam alak sesle Hesengazi...! Hesengazi...! diyor. Deden amcam Nuri ve dedem Mstnin bir yanda gtrldn sylyor, bir yandan da hkryormu. Tabii babam dedemden daha byk, gel buradan kaalm diyor. Ve kamaya balyorlar. O ara onlar gren bir kadn Krt kat! Krt kat diye yaygaray basyorsa da Suna Hanm ulan Krt ua durmayn, durmayn kan! diye bararak onlar cesaretlendiriyor. Yoksa kyller babam da yakalayp teslim edeceklerdi. Dedenle babam bir sre bayrda gizlendikten sonra , etrafta kimsenin olmadndan emin olunca kye iniyorlar. Evler yaklm, ama bir iki ahr tmden yanmam. Yank un ve buday kazp yenilebilecek olanla karnlarn doyuruyorlar. Yani tam bir felaketmi. Yetikinler ldrlm, lmeyenlerde lme terk edilmi. Etraf gmlmeyen ve kurtlanan cesetlerin kokusundan geilmiyormu. A kalan sahipsiz kpekler bu cesetleri yyor , sonra da kuduruyorlarm. Dedem Mustafa ve Ap Nuri varlkl imiler. Dedem bakyor ky baslacak, nceden odann duvarn ayor, oradan yeri duvar boyunca epeyce eiyor ve ardndan dikine eip eer (heqip) dolusu altnlar ve paray oraya gmyor. Duvar tekrardan yapp stn svazlyor. Vurgun olduu zaman Topal Osmann eteleri gelip yakmadan nce evin her tarafn kontrol ediyorlar. Duvardaki svann eski olmad fark ediliyor; duvar alyor. Fakat adamlar dikine eiyorlar, bylece bir ey bulamyorlar. Sonradan babam gidim onlar karp baka yere gmyor. Babam dedenin de altn ve paralarn saklyor. Bu paralarla yeniden ev yaplyor; hayvan , yiyecek giyecek alnyor. Paralar gene Turklere akyor. Geinecek durumda olmayanlar durumu biraz iyi olanlarn yanna yerleiyor. En sonunda, deden Ap Hesengazi, Babam Nair, amcam Haydar Yukar ulfal Haci y Hesen Beg ile birlikte mranl da manufatura dkkan ayorlar.Goralis kynden il encmen yesi olan kii bunu rapor ediyor. Ceza olarak bu sefer varlk vergisi kesiliyor. Deden 800 altn, babam 500, amcam 500 altn dyor. Dier ortan ne kadar dediini bilmiyorum. Burada Alevi Krttr diye ok insana bu varlk vergisi cezas geliyor. Bizimkiler cezadan sonra dkkan iletemiyorlar ve dkkan kapatlyor. Memlekette varlk sahibi kimse kalmaynca i iin gurbet

yollarna dlyor. Sonuta velhasl kelam hepimiz byk ehirlerde ii olduk. imdi onu da bulmak zor. Sohbetin sonlarnda gzm Ali daynn tad Atatrk rozetine taklyor. Bu anlatlanlardan sonra rozeti takmasna anlam veremediini syleyince, Ali amca sorumluluu Sakall Nurettin paa ve Topal Osman ile snrlandrmay deniyorsa da olmuyor... Bunun zerine canm Mustafa Kemal olmasa idi memleket hac ve hocaya kalacakt diyor. Niye Sakall Nurettin Paa ile Topal Osman hac ve hoca deilmiydi , stelik bakomutan tarafndan korunmadlarm? diyince Ali day glerek ne yapalm savaalmm? diye soruyor. Ben iddeti onaylamadm belirttikten sonra dorular sylemenin yeterli olduunu vurgulayp sohbetimizi bitiriyorum. Bu arada Kldaraolu ile benzerlik zerine dnmekten kendimi alamyorum. Not: Katliam mntkasna komu olan Gili kynin eski muhtarlarndan Adil amca Boanak kynde ldrlenlerin saysnn 70 kii olduunu bana syledi. Yaygn kan ise saynn daha kalabalk olduu, birka yz kiiyi bulduu dorultusunda. ldrlen insanlar arasinda Kevenli kynden, annemin amcazedeleri Remzi ve Sleymanda bulunmakta idi.

Sohbetin sonlarnda gzm Ali daynn tad Atatrk rozetine taklyor. Bu anlatlanlardan sonra rozeti takmasna anlam veremediini syleyince, Ali amca sorumluluu Sakall Nurettin paa ve Topal Osman ile snrlandrmay deniyorsa da olmuyor... Bunun zerine canm Mustafa Kemal olmasa idi memleket hac ve hocaya kalacakt diyor. Niye Sakall Nurettin Paa ile Topal Osman hac ve hoca deilmiydi , stelik bakomutan tarafndan korunmadlarm? diyince Ali day glerek ne yapalm savaalmm? diye soruyor. Ben iddeti onaylamadm belirttikten sonra dorular sylemenin yeterli olduunu vurgulayp sohbetimizi bitiriyorum. Bu arada Kldaraolu ile benzerlik zerine dnmekten kendimi alamyorum. Not: Katliam mntkasna komu olan Gili kynin eski muhtarlarndan Adil amca Boanak kynde ldrlenlerin saysnn 70 kii olduunu bana syledi. Yaygn kan ise saynn daha kalabalk olduu, birka yz kiiyi bulduu dorultusunda. ldrlen insanlar arasinda Kevenli kynden, annemin amcazedeleri Remzi ve Sleymanda bulunmakta idi. SIDDIKLI AL YILDIRIM ANLATIYOR Sohbetimize Ali amca glerek Ali Kemal eski meselere ok ilgi duyuyor diyerek sze balad. Ve sonra devam etti: -Topal Osman eteleri Axtepeden bizim kye inmeden nce Bekiranllarn g ile atsmaya girerler. Bekiranllar fazla dayanamayp oluk ocuk aa doru kamaya balarlar. Bu arada ok kii ldrlr. Byk Axdepenin dibinde Alisr Efendinin kona atee verilir. Anlatlanlara gre bir hafta boyunca konaktan duman kar. Osmann eteleri daha sonra ilki Nahala Sur, ikincisi Kevr Sur, ncs Tay Salan olmak zere tepeleri tutarak koldan ilerlerler. Amalar bir evirme hareketi ie hareketin merkezi olarak grdkleri Alirin ky Axzger(Atlca) ile Haydar Begin ky Karapnar ahalisini l veya sa ele germektir. Byk deden Ap Nuri Topal Osman kuvvetlerinin yaklatn grnce at Mahina re atlayarak komu ky olan Haydar Begin ky Karapnara ynelir. Kendisine kurunlar isabet etmesin diye eilerek atna yapr. Bizimkiler bireye karmam olduklarndan nceden kamyorlar. Ayrca ailesini oluk ocuunu brakp nereye gidecekler? O srada Nizamiye Karapnara girmi, etrafa Topal Osmandan kurtulmak istiyorsan Karapnara Nurettin Paa kuvvetlerine snn haberleri iletilmitir. O nedenle halk Karapnara akn etmektedir. Karapnarda ok insan ldrlr, etraf cesetlerle doludur. Ufak bir ihtiyar olan Azgerli Medin

yoksul ve perian grnmek iin elbiselerini yrtm ,yzne kurum srmtr. Tannmamak ve belkide yoksula merhametli davranrlar diye byle yapyor. Medin orada bir ara Ap Nuri ile karlayor. Medin nasl yapyorsa kamay beceriyor, bir sre dada saklanyor ve kurtuluyor. Kendisi SnnTrk olan Goralisli ahsuvaroglu Mahmud Bey de oradadr. O kiilerle ilgili, yetkililere direk bilgi verir. Mahmud Beg bir ara Nuri amcann yanna gelir: Nuri arln kadar para ver ve lmden kurtul der . Nuri amca birey vermez. Nuri amca bir ara karanl frsat bulup gzden kayboluyor. Cesetlerin arasna girerek gizleniyor; fakat bakyor olmuyor, hava ok souk, stelik gndzlyn farkedilme riskide var; oradan kp bir kar ktnn dibinde bir sre gizleniyor. Yine bakyor souktan donacak, Trk ky olan Bapsuya kivralarna snmaya karar veriyor. Bapsulular o zaman kadar kivralalarmza yardm edecegiz diyerek bizim ky boalatmlar: Aileler ile birlikte; mal-davar, koyun srlerini, yataklar, hallar,deerli herne var ise gtmler. Dedem Mustafada oraya snmtr. Ayn Mahmud Beg iki askerle gelip Bapsuya sgnm insanlardan para topluyor. Dedem Mst para veriyor. Amcam Nuri de altn ve paralar bulup getirtmek iin kye birisini gnderiyorsa da yetimiyor. O srada Topal Osmann komutan Kel Hasan, mahiyeindeki 60 ete ile birlikte, Bapsuya giriyor;.kyde toplad Krtleri de dier esirlere katarak engelli dann yolunu tutuyor. Kel Hasan o sra ocuk olan Ap Nazimi nne katt guruptan ayryor, bunu gren Azgerli baba olu zzetide Nazim amcann yanna gitmesi iin o tarafa doru itiyor. Kel Hasan buna da ses karmyor. Dedem Mst bir ahrda saklanyormu, gelip orada buluyorlar. Henz ocuk denecek kadar gen olan babam da ayn ahrda imi, ahr ykk olduundan o dier tarafta gizlenmi. Babam grmyorlar, o sayede kurtuluyor. engelli dann dibinde, Buanak kynn stlerinde, deirmene yakn bir yere vardklarnda mola veriliyor. Her seferinde iki kii komutann at suya dt, yardm edin bahanesi ile seilip gtrlyor ve teker teker snglenip ldrlyormu. Gidenlerin geri gelmediini gren dedem Mst bakyor hepsini ldrecekler baryor: Bunlar hepimizi ldrecekler, bize tatttklar yklerden zaten belamz bulduk, kan kurtulun diye baryor. O srada kaanlardan Kutanl(Gkdereli) Telli gillerden Hemo kurtuluyor. Diger esir halk kurun ve snglerle orada ldrlyor. Dedem Mustafa vurulduunda kelim-i ahedet getiriyor. Asker ulan adam meerki mslman imi ... diyor. Hemo daha sonra kynn yukarsnda ldrlyor. Sabahleyin Snn Trk kylerinden terteleciler cesetlerin stne yor, sa kalanlarn ban talar ile ezip ldryorlar; sonra da zerlerinde ne varsa alyorlarm. lerinden Kandil kynden olan biri l rol yaparak kurtuluyor. Oradan te Azgere kadar yryor. Burada Medin gil yaralarn dikiyorlar.. Bu olanlarn hepsini de o adam anlatyor. smini imdi hatrlamyorum, ama adam son zamanlara dek yayordu.. Dedem Mst gtrldkten sonra, babam bakyor etrafta sesler kesiliyor, kap aralna yanap dar bakyor. Bakyorki ne grsn , deden Hasangazi darda yanlz bana alyor. Babam alak sesle Hesengazi...! Hesengazi...! diyor. Deden amcam Nuri ve dedem Mstnin bir yanda gtrldn sylyor, bir yandan da hkryormu. Tabii babam dedemden daha byk, gel buradan kaalm diyor. Ve kamaya balyorlar. O ara onlar gren bir kadn Krt kat! Krt kat diye yaygaray basyorsa da Suna Hanm ulan Krt ua durmayn, durmayn kan! diye bararak onlar cesaretlendiriyor. Yoksa kyller babam da yakalayp teslim edeceklerdi. Dedenle babam bir sre bayrda gizlendikten sonra , etrafta kimsenin olmadndan emin olunca kye iniyorlar. Evler yaklm, ama bir iki ahr tmden yanmam. Yank un ve buday kazp yenilebilecek olanla karnlarn doyuruyorlar. Yani tam bir felaketmi. Yetikinler ldrlm, lmeyenlerde lme terk edilmi. Etraf gmlmeyen ve kurtlanan cesetlerin kokusundan geilmiyormu. A kalan sahipsiz kpekler bu cesetleri yyor , sonra da kuduruyorlarm.

Dedem Mustafa ve Ap Nuri varlkl imiler. Dedem bakyor ky baslacak, nceden odann duvarn ayor, oradan yeri duvar boyunca epeyce eiyor ve ardndan dikine eip eer (heqip) dolusu altnlar ve paray oraya gmyor. Duvar tekrardan yapp stn svazlyor. Vurgun olduu zaman Topal Osmann eteleri gelip yakmadan nce evin her tarafn kontrol ediyorlar. Duvardaki svann eski olmad fark ediliyor; duvar alyor. Fakat adamlar dikine eiyorlar, bylece bir ey bulamyorlar. Sonradan babam gidim onlar karp baka yere gmyor. Babam dedenin de altn ve paralarn saklyor. Bu paralarla yeniden ev yaplyor; hayvan , yiyecek giyecek alnyor. Paralar gene Turklere akyor. Geinecek durumda olmayanlar durumu biraz iyi olanlarn yanna yerleiyor. En sonunda, deden Ap Hesengazi, Babam Nair, amcam Haydar Yukar ulfal Haci y Hesen Beg ile birlikte mranl da manufatura dkkan ayorlar.Goralis kynden il encmen yesi olan kii bunu rapor ediyor. Ceza olarak bu sefer varlk vergisi kesiliyor. Deden 800 altn, babam 500, amcam 500 altn dyor. Dier ortan ne kadar dediini bilmiyorum. Burada Alevi Krttr diye ok insana bu varlk vergisi cezas geliyor. Bizimkiler cezadan sonra dkkan iletemiyorlar ve dkkan kapatlyor. Memlekette varlk sahibi kimse kalmaynca i iin gurbet yollarna dlyor. Sonuta velhasl kelam hepimiz byk ehirlerde ii olduk. imdi onu da bulmak zor. Sohbetin sonlarnda gzm Ali daynn tad Atatrk rozetine taklyor. Bu anlatlanlardan sonra rozeti takmasna anlam veremediini syleyince, Ali amca sorumluluu Sakall Nurettin paa ve Topal Osman ile snrlandrmay deniyorsa da olmuyor... Bunun zerine canm Mustafa Kemal olmasa idi memleket hac ve hocaya kalacakt diyor. Niye Sakall Nurettin Paa ile Topal Osman hac ve hoca deilmiydi , stelik bakomutan tarafndan korunmadlarm? diyince Ali day glerek ne yapalm savaalmm? diye soruyor. Ben iddeti onaylamadm belirttikten sonra dorular sylemenin yeterli olduunu vurgulayp sohbetimizi bitiriyorum. Bu arada Kldaraolu ile benzerlik zerine dnmekten kendimi alamyorum. Not: Katliam mntkasna komu olan Gili kynin eski muhtarlarndan Adil amca Boanak kynde ldrlenlerin saysnn 70 kii olduunu bana syledi. Yaygn kan ise saynn daha kalabalk olduu, birka yz kiiyi bulduu dorultusunda. ldrlen insanlar arasinda Kevenli kynden, annemin amcazedeleri Remzi ve Sleymanda bulunmakta idi.

st ve yanda mranlnn Pevriziyan(Eskidere) kiynde bir maara. evre kylerden kap bu

maaraya snanlar, Topal Osman glerince maarann giriine ylan samann yaklmas sonucunda duman ile boularak ldrld. Bunu bana hi sormama ramen kyller anlatt.

Altta Ana Fatma olarak anlan baka bir maara. Buraya yerleen Eskidereliler kurtulmay beceriyor. Maarann girii dar ve ierisnde su akyor. Birilerinin buraya saklanaca tahmin edilmediinden Eskidereliler kurtuluyor. Bu nedenle buraya Ana Fatma deniliyor ve ziyaret olarak Kabul ediliyor.