KOJENERASYON SİSTEMLERİ

8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER

1/70

KOJENERASYON

UYGULAMALARI VELKEMZE SALADIIYARARLARI


2/70

KOJENERASYON

Sistemleri


3/70

Kojenerasyon Nedir ? Primer yakt rezervlerinin azald ve global rekabetin artt gnmz ortamnda

enerji girdilerinde sreklilik, kalite ve asgari maliyetleri salamak, kanlmazolmutur. Bu anlamda kojenerasyon gnmz ada "enerji ynetimi" teknikleriiinde n sralarda yeralmaktadr.

Kojenerasyon ksaca, enerjinin hem elektrik hem de s formlarnda ayn sistemdenberaberce retilmesidir. Bu birliktelik, iki enerji formunun da tek tek kendi balarnaayr yerlerde retilmesinden daha ekonomik neticeler oluturmaktadr. Basit evrimdealan, yani sadece elektrik reten bir gaz trbini ya da motoru kulland enerjinin%30-40 kadarn elektrie evirebilir. Bu sistemin kojenerasyon eklinde kullanlmashalinde sistemden darya atlacak olan s enerjisinin byk bir blm dekullanlabilir enerjiye dntrlerek toplam enerji giriinin % 70-90 arasndadeerlendirilmesi salanabilir. Bu teknie "birleik s-g sistemleri" ya da ksaca

"kojenerasyon" diyoruz.

bunlarn kojenerasyonla retilmesi durumunda ne oranda azalaca aadakigrafikte grlmektedir.

Her iki enerji formumun ayr ayr ayn nihai miktarlarda retilmesi iin gerekli birincilenerji miktarnn


4/70


5/70


6/70

Yandaki grafie gre kojenerasyon teknii ile kullanlan birincilenerjiden tasarruf %42 seviyesinde gereklemektedir. dolays ilekojenerasyon sisteminin evreye en nemli katklarndan biri de

burada ortaya kmakta, byk eneji tasarrufu yannda atkemisyonlar da ayn oranda azalmaktadr. lkemizde henz zerindeok durulmayan bu husus, sistemin zellikle avrupa lkelerindeyaygn tevik grmesinin ana sebeplerinden biridir.

Birleik s-g retiminin yararlar:

Makro dzeyde :

1. Yksek birincil enerji kullanm verimliliinin salad yerelveya ithal enerji kaynaklarnn tasarrufu 2. Enerji evriminin tketim yerinde gerekletirilmesi sonucunda

elektrik enerjisi iletim ve datm kayplarnn yok edilmesi 3. Merkezi santrallara gre daha ksa inaat ve devreye alma

srelerinin salad hzl elektrik enerjisi arz sat

4. retilen yararl s g birimi bana evreye atlan kat, sv vegaz madde miktarnn, yalnz elektrik reten merkezi enerji santraliveya yalnz buhar reten bir endstri kazanna gre daha az olmas

Sanayi tarafndan tketilen elektrik enerjisinin az sayda merkezisantral yerine, dalm bir ekilde endstriyel tketim yerlerinderetilmesinin ulusal gvenlie salayaca katk


7/70

letme baznda: 1. letmenin azalan toplam enerji giderleri, nihai rn kalitesini

drmeden maliyetini azaltacak, irketin rekabet gc artacaktr. 2. letmenin enerji temin gvencesi olacak, retim kesintilerinin

yol at ziyanlar ortadan kalkacaktr. Kojenerasyonda retimteknikleri Kojenerasyon iki eit ana tahrik nitesi vastasyla

uygulanmaktadr. gaz trbini gaz motoru ya da dizel motor Gaz trbinleri kojenerasyon uygulamalar iin yaygn olarak 4,5 - 20

mw g aralnda kullanm bulmaktadr. Buna karlk gaz motorlarda daha kk glerde, yurdumuzda da zellikle 1 mwseviyelerinde uygulanmaktadr. Ancak gaz motor kojenerasyonuygulamalarn bu boyutta snrlamak

doru deildir. Tek modlde 100 kw seviyelerinden 3 mwseviyelerine kadar motorlar mevcut olup, bunlarn oklu modlleri ileyaplan santrallarda 10 mw seviyelerine ulalmas avrupa'da yaygnuygulamalardr. Kojenerasyonda kullanlacak ana tahrik nitesininseim kriterlerine daha sonra deineceiz.


8/70


9/70

Resimlerde grdnz bu niteler kendi balarna sadece elektrikretebilecek durumdadrlar. Bu niteleri kojenerasyon sistemi halinegetirmek iin dar atlan snn kullanlr s haline dntrlmesigerekmektedir. Gaz trbininde bu s egzos gaz ss eklinde olup, bir atks kazan marifetiyle bu s proses ihtiyacna gre buhar, scak su, kzgn suya da kzgn ya retmek iin kullanlabilmektedir

Dier bir yaygn kullanm alan da egzos gaznn hava ile kartrlarak direktkurutma aplikasyonlarnda kullanlmasdr. Bu ilemler sayesinde toplamevrim verimi % 80 seviyelerini yakalayabilmektedir.

Gaz motorlarnda ise atk snn yaklak 1/3 oran egzoz gazndan 2/3 demotorun soutma sistemlerinden geri kazanlmaktadr. ekilde grleceizere soutma devreleri; silindir-gmlek soutmas, karterdeki yansoutulmas ve turbocharger soutmasndan olumaktadr. Buna egzozeanjrnden elde edilen s eklenmektedir.

Motor kojenerasyon sistemlerinin bu soutma gereklilii zellikleriyle gerikazanlan s en verimli ekilde scak su olarak kullanlabilmektedir. Byle

bir sistemde toplam sistem verimi % 90 seviyesini geebilmektedir.Proses ihtiyacna gre, toplam verimden feragat etmek suretiyle yine buharretimi ya da direkt kurutma suretiyle s kullanm kabildir. stenen enerjiformlarnn retilmesine karlk gelen verimler aadaki sankeydiyagramnda grlebilir.


10/70


11/70

Kojenerasyonda sistem vekapasite seimi

Bu sistemlerin seimi balca u kriterlere gre yaplr:

letmenin elektrik-s tketim yaps ve s-elektrik tketimdengesi

letmenin yllk alma sresi letmenin enerji ihtiyac seviyesi Birincil enerji kaynaklarnn (gaz, lpg, nafta, fuel ol no:6 )

temin edilebilirlii ve ekonomik uygulanabilirlikleri

Bunlarn en nemlisi ilk iki kriterdir. Salkl bir santral seimi iinmmknse yllk, yoksa aylk ya da haftalk bazda tketim deerleritespiti yaplmal, bunlar grafiklere dklmelidir. lk olarak yllkortalama elektrik tketimine baklr ve atl kapasite yaratmayacakekilde bu tketimin az altnda kalacak bir kapasite seilir. 1.amaelektrik tketimine ynelik kapasite belirleme olmaldr. Her ne kadar

-"hazr santral kuruyorum, tm s ihtiyacm da karlayacak birkapasite seeyim, fazla elektrii satarm!" felsefesi genel olarakpazarmza hakim olmusa da bu ebekenin enerji al artlarndakiuygunsuzluk ve ilerde kapasite ile karlaldnda ebekenin enerjifazlasn almamas gibi durumlar kabil olduundan kesinlikle yanlbir yaklamdr. Sistem pazarlamaclarn bu konudaki olas yanlynlendirmelerine kar dikkatli olunmaldr.


12/70

Santralin elektrik kapasitesi belirlendikten sonra s tketim verilerine baklr. Younolarak yksek scaklkta enerji gerekiyorsa - buhar, kzgn ya ya da scak hava - vebu yaklak 1:2 elektrik/s dengesine oturuyorsa, sisteme uygun yakt ekonomik

olarak mevcut ise ve santral bykl gaz trbinleri kapasite aralna giriyorsaihtiya bir gaz trbin kojenerasyon santralna iaret eder.

Dikkat edilecei zere sonuca etken deiken says ok fazladr. Tm nceliklikriterler bir gaz trbin santraln iaret ederken dahi, yaktn ekonomik bulunabilirliisantral diesel motor santralna dntrebilmektedir.

Bir motor santralna ait prensip emas aada grlebilir : Yukardaki deerlendirme sonucu, proses yksek s ihtiyac gstermeyen scak su

ya da kzgn su ihtiyacna iaret ediyorsa, ve elektrik:s dengesi elektrik lehinde dahafazla ise elektrik talebine gre bir gaz ya da diesel motor santralna iaretedilmektedir. Burada odak motorlardaki yaklak 10 puanlk daha yksek elektrikevrim verimidir. %40 elektrik verimli bir motor santralnda doalgazdan elde edilecekelektrik sdan hi yararlanlmasa dahi ebeke elektriinden daha ucuza malolmaktadr. bu gaz trbinlerinde mmkn deildir.

Sistem seimi ile santral bykl ve tipini belirledikten sonra santraln ka

modlden oluacan tespit etmek gerekmektedir. Burada ilk kstlama piyasadamevcut retilmekte olan modl bykldr. Bu problem alabildii zaman ilkeolarak en az iki modlden oluan bir santral yapmak enerji temin gvencesi asndanher zaman tercih edilmelidir. kinci nemli kriter ise mmkn olan en yksek verimdealabilmek amacyla yllk tketim erisini deerlendirmektir. Modl saysn bueriye oturttuumuzda aadaki gibi bir tablo ile karlarz.


13/70


14/70

Eriden grlecei zere elektrik talebi yaklak 1,4 mw olarak tesbitedilmi santral s erisine aktrlm ve 1 modl yln bykblmnde (7000 saat) dierinin ise 3000 saat tam ykte almas

durumunda en yksek verimle santraln alabilecei tesbitedilmitir. Buna gre yaplacak fizibilite almalar uygun sonuverirse santral yatrm yaplabilir.

Bir dier nemli deerlendirme ise eer gn iinde elektrik ve syknde nemli deiiklikler oluyorsa modl saysnn buna gretespitidir. Bu gibi durumlarda santral modl saylar genellikle artar,

modl kapasiteleri daha dk seilir. Bu durumu anlatan bir gngrafiini aada grebilirsiniz. Grafikte grlecei zere 22.00 - 08.00 aras gece operasyonunda

modlden ikisi altrlmasna ramen elektrik retim fazlasolumakta ve ebekeye satlmaktadr. Buna karn 09.00-20.00arasnda her modln de elektrik retimi yaklak tamamenkullanlabilmektedir. Is talebi ise 3 modle ramen ancak 21.00-

08.00 arasndaki gece rejiminde karlanabilmekte, gn iinde pikyk kazanlar s sistemini takviye etmektedir. Bu durumda hernitenin yllk alma saatlerine baklarak yaplacak fizibilite etdsantral yatrmnn yaplabilirlii hakknda kesin sonucu verecektir.


15/70


16/70

Motorkojenerasyon sistemlerindekullanlabilecek yaktlar:

Motor kojenerasyon sistemlerinde kullanlan motorlar genel olarak 2 tiptir; Fair karm yanmal otto motorlar

Dizel - sktrma patlatmal - prensibe gre alan motorlar Otto motorlarnda sadece gaz yaktlar kullanlabilir ve emisyon deerleri herhangi bir

katalizr sistem kullanmadan alman ta-luft snrlarnn altndadr. kullanlabilecekgazlar srasyla :

doalgaz biyogaz propan

kok gaz pyrolis gaz (odun gaz) Bunlardan sadece doalgaz ve propan ticari olarak kullanma ak yaktlardr.

Dierleri ya artma tesisleri, ya plkler ya da zel proseslerden elde edilir. zellikleproseslerinde solvent arlkl atmosfer yaratan ya da zel gazlar retenmesseselerde bu imkan ok rantabl yatrm sonular vermektedir.

Dizel motorlarda ise belli bir kapasiteye ( yaklak 4mw ) kadar ancak dizel ya da gaz-

dizel ift yakt, bu kapasitenin zerinde gaz-dizel makineler ile fuel oil no 4 ve no 6yakabilen makinalar bulunmaktadr.

Ticariolarak bulunabilen yakt seeneklerinin zellikleri ve bugnk fiyatseviyeleri

Gaz yaktlarn motorlarda yaklabilmesinin en nemli kriteri metan saysdr.arkasndan kalorifik deer ve laminer alev hz gelir. gazlarn zellikleri aadakitabloda verilmitir.


17/70

yakt kompozisyonspesifik gravite(kg/nm3)

alt sl deer(kwh/nm3)

metan sayslaminar alev hz(cm/sn)

h2 hidrojen 0,0899 2,996 0 302

ch4 metan 0,717 9,971 100 41

c3h8 propan 2,003 26 33 45

co karbon monoksit 1,25 3,51 75 24

doalgazch4 %88,5 c2h6=%4,7c3h8 %1,6c4h10=%0,2 n2=%5

0,798 10,14 80 41

artmagaz

ch4 = %65 co2 = %35 1,158 6,5 135 27

plkgaz

ch4=%50 co2=%40n2=%10

1,274 4,98 150 20

odun gaz

h2=%7 co=%17

cnhm=%5 n2=%56co2=%15

1,25 1,38 13


18/70

1. Doalgaz : Kojenerasyonun ticari olarak bulunabilentartmasz temel yaktdr. Hem yanma zellikleri hem evre dostuoluu hem depolama gerektirmemesi hem de ekonomik adan engeerli yakttr.

2. Propan : % 95 zerinde saflk gereklilii ithal edilmesinigerektirmektedir. Enerji retimi amal olarak ithalat baz firmalarcayaplmaktadr. Ancak ok dk metan says yksek kalorifikdeerine karn motorlardaki retimi ayn kapasitedeki gaz motorunaoranla % 65 dzeyinde kalmaktadr. Bu retimin verimsiz olmasanlamnda deil, spesifik yatrm maliyetinin artmas eklinde

yorumlanmaldr. Enerji bakanlnn yaz aylarnda ald kararlarsonucu enerji retiminde kullanm halinde atv ve afif oranlarnnpratikte sfrlanm olmas sonucu ekonomik olarak kabul edilebilirbir alternatif haline gelmitir.

3. Dizel : Yanmas en az problemli ve zararl emisyonu en dklikit yakttr. Ancak fiyat sebebiyle kojenerasyonda ana yakt olarakkullanlmas ekonomik olarak mmkn deildir. Ancak gaz

kesintilerine kar, ezamanl ebeke elektrii kesilmesindekullanlmak zere yedek yakt olarak deerlendirilebilecek en uygunyakttr.

4. F.Oilno:4 : Bir dier uygun likit yakttr. Ancakemisyonlarnda artma gerekmekte, fiyat asndan da yineekonomik saymak mmkn olmamaktadr.


19/70

5.

F.Oilno:6 : Birok yremizde bulunabilirlii, lkemizde zaman zaman retimfazlas vermesi (ithalattan bamsz olabilme) ve enerji retiminde kullanlmas

durumunda devletten grd tevik nedeniyle en uygun yaktlardan biri olmasnakarn, gaz ve kat atklarnn artlmas ve bertaraf edilmesinde karlalan problemlerve maliyetler negatif taraflardr.

Fiyat Tablosu

doalgaz propan motorin f.oil 6

kal.deer 8250 11200 10200 9600

birim fiyat 150 $/m3 300 $/ton 317 $/ton 105 $/ton

spesifik fiyat 0.016 $/kwh 0.023 $/kwh 0.027 $/kwh 0.009 $/kwh


20/70


21/70

ENX55 DTE Energy Technologies tarafndan retilen STM marka dtan yanmal

motor tahrikli energy|now ENX 55 kojenerasyon nitesi, 50kWe elektrik vescak su reten Dnyann en byk Stirling motoruna sahiptir.

ENX 55 Stirling Motoru; iinde sabit ve kapal gaz (Helyum, Hidrojen)bulunduran bir s motorudur. Bu gazn bir ksmnn yksek scaklkta birksmnn dk scaklkta olmas salanr. Motorun scak ve souk blgeleriarasnda gidip gelen gaz souk blgede skp scak blgede genileyerekg retir.

ENX 55 Nasl alr? Gazn genlemesi pistonu iter ve lineer bir hareket oluturur. Lineer hareket

pistonun bal bulunduu zel yatak plakas sayesinde dnme hareketineevrilerek alternatrn bal olduu aftn dnmesini salar.ENX 55 Stirling Motoru oklu stirling nite setlerinden oluur. Her nitepistonun altnda bir sktrma blgesi, pistonun stnde bir genilemeblgesi ve sktrma ile genileme blgesi arasnda bir rejeneratriermektedir.Motor alrken s transfer tplerinin merkezine yerletirilmi olan brlrdeyakt yaklarak 16000C scaklkta s oluturulur. Bu s, s transfer tpleri

vastasyla motordaki sabit gaza iletilir. Hzla genleen gaz zerinde olduupistonu aaya iter ve piston koluyla bal olduu dier pistona da lineerhareket verir. Bu gaz zerindeki sy alan ve depolayan rejeneratre doruzorlanr. Daha sonra gaz bir su-su s eanjrnden geerek genlemencesindeki scaklna kadar ilave ss alnr. Bu noktada gaz, ikincisilindire gemi, balang durumuna dnm ve yeni bir evrim iinhazrdr. Drt silindirde de evrimini tamamlayan gaz s transfer tplerinegeri dnerek ana evrimini tamamlam olur.


22/70

Motordaki gaz (He, H2) asla motoruterketmez. Ortam scaklna bal g dm yaanmaz.

Hareketeden para says az olduuiin bakmmaliyetidktr. Silindiriinde biryanma, patlama olmaz. Grlt seviyesi ok dktr. Yanma yalama yandantamamenizoledir. Dolaysyla iten

yanmal gaz motorlarnn aksine ya deiim sresi ok uzundur.

Scak su istenmiyorsa radyatrle kendini soutur. Atk scakegzoz gazndan direktelektrik retebilen Dnyadakialantek rndr. Deniz seviyesinden ykseklie bal g dm yaanmaz.

Motorhereit sv ve gaz yaktla alr. %30 elektrik %81 toplam verime sahiptir.

Dk basnl gaz yaktlarla kompresrgerektirmeksizin alr. Kojenerasyonda kullanlan s eanjr vastasyla scak su

retilebilir.


23/70

SONU: Kojenerasyon zellikle son 10 ylda muazzam bir kullanm sahas

bulmu 20 yl akn bir sredir dnyada baaryla uygulanan ve

srekli teknik gelimelerle desteklenen bilinen en verimli enerjiretimidir. Dnyadaki itici gc bu emsalsiz veriminin ve dolays ile retilen

birim enerji bana atmosfere atlan emisyonlar ciddi bir orandaazaltmas ile evre asndan gittike daha duyarl hale gelendnyann enerji retim sistemleri iinde gzbebei olmu, halen debu statsn korumaktadr.

Yurdumuz bu adan avrupa lkelerinin henz ok gerisindeolmasna karn, doalgaz temin politikalarnda kaydedilecekgelimelerle karsnda durulamayacak bir talep patlamasnmuhakkak yapacak, bu erevede sistemin yararlarn zamanndagrm yatrmn zamannda yapm messeseler bundan bykkarlar edecek, rakiplerinin nne geeceklerdir.

Kojenerasyon sistemlerine yaygn ilgi lkemizde beklenen elektrikenerjisi krizi ve ebekedeki elektriin kalite problemleri nedeniyleyaygnlamsa da sonunda bu sistemler verimlilikleri, saladklarekonomi ve rekabet gcne katklar nedeniyle sanayimizde hakettikleri konuma erieceklerdir.


24/70

Trkiyenin Kojenerasyon Tarihesi Trkiye kojenerasyon ile 90l yllarn banda

tanmtr.Enerji sorununa ksa vadede en uygun zmolarak grnen kojenerasyon sistemleri,dinamik Trkiyesanayisine kendine ksa srede yer bulmu,2001 ylsonu itibaryla devrede olan tesislerin toplam kurulu gcTrkiye toplam kurulu gcnn %11 seviyesiniyakalamtr.2002 ylnda devreye giren Elektrik PiyasasYasas ve Eyll 2002 banda resmen faaliyetinebalayan Enerji Piyasas Denetleme Kurulu enerjipiyasasnn gerek anlamda liberalleerek serbestpiyasaya dnmesine ve zellikle kendi ihtiyacnkarlamak iin kojenerasyon sistemi kurmak isteyenmteebbislere yeni bir alm salamtr ve salamayadevam etmektedir.


25/70

Kojenerasyon sistemleri, ok farkl projeuygulamalar ile tm gelimi lkelerin ,elektrik enerjisi politikalarnda nemli bir rol

oynamaktadr. Kojenerasyon sistemininnemi, gelimi lkelerde olduu gibi lkemizelektrik enerjisi sektrnde de hzlaartmaktadr. Kojenerasyon sistemlerilkemizde, yaklak on sene ierisinde ,

yirminci yz yl boyunca lke genellindeulatmz toplam kurulu retim kapasiteninyzde on drdne ulamtr.


26/70

Genel enerji politikalarmzda da nemli birkonuma gelen kojenerasyon tesislerindenyararlanabilmenin eitli yollarnntantlaca ve lkemizdeki durumununincelendii bu makale ile kojenerasyonuygulamalarnn hzl geliimini okurlarn

dikkatlerine sunmak ve yeni uygulamalaradnsel olarak farkl kaplar aabilmekamalanmtr.


27/70

Bu makalede kojenerasyon teknolojileri ve

lkemizdeki geliimi aada sralanm olanblmler ile deerlendirmeye alnacaktr.

1.Kojenerasyon Sistemlerinin Evrensel ve

Trkiye artlarndaki Kazanlar Nelerdir?

2.Uygulanm eitli Kojenerasyon Teknikleri.


28/70

Kojenerasyon SistemlerininKazanlar

Enerji evrim veriminin yksek olmas

ok eitli yaktlar kullanlabilmesi

evre dostu olmas

Tketim blgelerinin yanna kurulduklarndan,iletim ve datm hat kayplarnn olmamas

Enerji retiminin ucuz ve kaliteli olmas

ebeke ile paralel alabildiklerinden, ihtiyafazlas ya da eksii elektrik enerjisinin ebekeyesatlabilmesi ya da alnabilmesi.


29/70


30/70

100100

40Birim

Elekt.

50Birimm

Is

+9090100Birim

Yakt


31/70

5656

100100 40

Birim

Elek.

50Birim

Is

156 BirimYakt

ElektrikVerimi % 40

KazanVerimi % 90


32/70

TEKSTL

56%

14%

13%

9%

8%

KAIT

SERAMK

GIDA

AA


33/70

Toplam Verim = 93.3 %

Yalama yaSoutma SuyuEgzoz GazFaydalanlabilir IsEgzoz Gaz HT

MerkeziIstma

EgzozGaz LT CeketSoutma

ve arjDev.1

arjDevresi , 2

YalamaYa

El. kVerim!

Doal Gaz100 %

98 C 410 C

25.3 %

80 C

52.3 %

35 C50 C

3.9 %

56 C 58 C

18.6 %

96 C

43 C

0.6 %

3.9 %

40 C

37 C

74 C

84 C


34/70


35/70

-Yksek enerji evrim verimi sayesinde....

Senede 2 Milyon Ton Fuel Oil Edeeri yakt tasarrufu salayarak piyasaartlarnda 360 Milyon $ tasarruf yaptrmaktadr.

-evre dostu olmas....

2000 MW Trbinli, 1500 MW Motorlu kojenerasyon sistemi ile lkemizdebu gte elektrik retimi yapacak kmrl santraller ile karlatrrsak1900 TE CO2 ( %50) Sera Etkisi yaratacak emisyon tasarrufusalanmtr.

ok eitli yaktlar kullanlabilmesi zellii ile.

Sadece doal gaza dayal deil, dier yaktlar da kullanarak , katmadeer yaratmaktadr.


36/70

-Tketim blgelerinin yanna kurulduklarndan, iletim vedatm hatkayplarnnolmamas zelliiile ....

Senede 2.800.000 MWh elektrik enerjisi tasarruf edilmekteolup, yllk maddi deeri 196 Milyon $ olmaktadr.

-Ucuz vekalitelienerji retimi zelliiile....

Yatrmclarna kojenerasyon sistemleri ebeke fiyatnn

yarsna enerjilerini retme imkan saladklar iin dnyapiyasalarnda daha fazla rekabet edebilme imkanvermektedir.


37/70

Tm dnyada her yl ebeke santrallerinde retilenelektrik enerjisinin, iletim ve datm hatlarnda oluan

kayplardan dolay, Almanya, ngiltere, Fransa vespanyann toplam enerji ihtiyalarna denk bir ksmkaybedilmektedir.

Dnyada ki termik g santrallerinin verimlilikortalamas %34dr ve son krk yldr bu deer

ykselmemektedir.Tm dnyada dk verim ve kayplardan dolay her

yl 400 Milyar $ enerji sektrnde kaybedilmektedir.Bu sebeplerden dolay , Hollanda, Danimarka ve Finlandiya

gibi lkelerde toplam enerji retiminin % 30una kadar kankojenerasyon sistemleri Kyoto Anlamasna taraf olmuAvrupa Birlii ierisinde daha da nem verilerekkojenerasyonun paynn hzla arttrlmas karar alnmtr.Ayrca Amerikada da kojenerasyon sistemlerinin gelimesi

iin eitli stratejiler gelitirilmitir


38/70

Kojenerasyon SistemlerininKurulabildii Yerler;

-Endstriyel Tesisler

-Kat ve Sv Atk Artma Tesisleri-Oteller-Hastaneler-Alveri Merkezleri-Kampuslar, Rekreasyon Alanlar

-Toplu Yerleim Birimleri-Seralar


39/70

Kojenerasyon SistemlerininKullanabildii Yaktlar;

Doal Gaz

LPG

Fuel Oil

Nafta

Motorin

Orumulsiyon

Biyolojik Gazlar

lkemizderetilebilecekBiyolojik Dizel

Yaktlar Ay ieinden

Fndklardan

Zeytin Prinasndan Pamuk entiinden

Soya dan vb.


40/70

Kojenerasyon Sistemlerindeki

Gelimeler

Emisyonlarda Kontrol Sistemlerinde

Verimlerde

Kulland Yaktlarda


41/70

408.987 x 1.0

YAKIT ED ISIL DEER BRM FYATIORTALAMA

VERM

TL/1000kcal TL/1000kcalYILLIK FYAT

ARTII

UCUZLUKSIRALAMASI

19 Aralk 2003tarihindekiFiyatlarlaTL/1000kcal

DOAL GAZKONUT

(Eskiehir-

ESGAZ)

8250 kcal/m3 364.104 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 47.456 %16 1 40.856

(Bursa-BURSAGAZ)

8250 kcal/m3 383.108 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 49.933 %30 2 38.557

(Ankara -EGO)

8250 kcal/m3 408.987 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.306 %30 3 40.853

(stanbul-GDA)

8250 kcal/m3 411.278 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.604 %26 4 42.448

(zmit-ZGAZ) 8250 kcal/m3 422.799 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 55.106 %30 5 42.448

eitli Veri Ve Tablolar


42/70

364.743 x 1.000383.108 x 1.000408.987 x 1.000411.278 x 1.000422.799 x 1.000

DOAL GAZRESM DARE

(Eskiehir-ESGAZ)

8250 kcal/m3 364.743 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 47.539 -%3 1 48.818

(Bursa-BURSAGAZ)

8250 kcal/m3 383.108 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 49.933 %8 2 46.059

(Ankara -EGO)

8250 kcal/m3 408.987 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.306 %0 3 53.109

(stanbul-GDA)

8250 kcal/m3 411.278 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.604 -%15 4 63.248

(zmit-ZGAZ) 8250 kcal/m3 422.799 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 55.106 -%7 5 59.427


43/70

175.000 x 1.000185.000 x 1.000280.000 x 1.000250.000 x 1.000260.000 x1.000260.000 x 1.000220.000 x 1.000270.000 x 1.000

KMR

SOMAKMR(zmit)

5400 175.000 TL/kg %60 5.500 x 0.60 54.012 -%11 1 60.606

SOMAKMR(Eskiehir)

5500 185.000 TL/kg %60 5.500 x 0.60 56.061 %16 2 48.485

THALKMR(stanbul)

7000 kcal/kg 280.000 TL/kg %65 7.000 x 0.65 61.538 %8 3 57.143

THALKMR(Eskiehir)

6000 kcal/kg 250.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 64.103 %16 4 55.128

THALKMR(Bursa)

6000 kcal/kg 260.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 66.667 %0 5 66.667

THALKMR(Ankara)

6000 kcal/kg 260.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 66.667 %18 5 56.410

SOMAKMR(stanbul)

5500 kcal/kg 220.000 TL/kg %60 5.500 x 0.60 66.667 %10 5 60.606

THALKMR(zmit)

6000 kcal/kg 270.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 69.231 %26 6 55.128


44/70

1.030.000 x 1.0001.034.000 x 1.0001.036.000 x 1.0001.054.000 x 1.0001.065.000 x 1.000

FUEL-OLNo:4KALORFERYAKITI

KALORFERYAKITI (zmit)

9700 kcal/kg 1.030.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 132.732 %28 1 103.995

KALORFERYAKITI(Bursa)

9700 kcal/kg 1.034.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 133.247 %27 2 104.510

KALORFER

YAKITI(stanbul -AvrupaYakas)

9700 kcal/kg 1.036.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 133.505 %28 3 104.639

KALORFERYAKITI(Ankara)

9700 kcal/kg 1.054.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 135.825 %27 5 106.701

KALORFERYAKITI(Eskiehir)

9700 kcal/kg 1.065.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 137.242 %27 4 107.732


45/70

1.747.580 x 1.0001.920.833 x 1.0001.958.333 x 1.0001.962.500 x 1.0001.966.666 x 1.0002.000.000 x 1.000

LPG

PROPANDKMEGAZ KONUT

11100kcal/kg

1.747.580 TL/kg %9211.100 x0.92

171.130 %9 1 157.033

12 kg TP(zmit)

11000kcal/kg

1.920.833 TL/kg %9011.000 x0.90

194.024 %9 2 177.694

12 kg TP

(stanbul)

11000

kcal/kg 1.958.333 TL/kg %90

11.000 x

0.90 197.811 %9 3 180.976

12 kg TP(Bursa)

11000kcal/kg

1.962.500 TL/kg %9011.000 x0.90

198.232 %9 4 181.397

12 kg TP(Ankara)

11000kcal/kg

1.966.666 TL/kg %9011.000 x0.90

198.653 %9 5 182.071

12 kg TP(Eskiehir)

11000kcal/kg

2.000.000 TL/kg %9011.000 x0.90

202.020 %9 6 184.512


46/70

2.098.225 x 1.0002.110.060 x 1.0002.111.243 x1.0002.132.545 x1.0002.140.828 x 1.000

MOTORN

MOTORN(zmit)

10200kcal/kg

2.098.225 TL/kg %8410.200 x0.84

244.891 %32 1 185.769

MOTORN(Bursa)

10200kcal/kg

2.110.060 TL/kg %8410.200 x0.84

246.272 %31 2 187.297

MOTORN(stanbul -AvrupaYakas)

10200kcal/kg

2.111.243 TL/kg %8410.200 x0.84

246.410 %31 3 187.436

MOTORN(Eskiehir)

10200kcal/kg

2.132.545 TL/kg %8410.200 x0.84

248.896 %32 4 189.242

MOTORN(Ankara)

10200kcal/kg

2.140.828 TL/kg %8410.200 x0.84

249.863 %33 5 188.270


47/70

1.992.500 x 1.0002.006250 x 1.0002.013.750 x 1.0002.025.000 x 1.0002.027.500 x 1.000

GAZYAI

GAZYAI(zmit)

10400kcal/kg

1.992.500 TL/kg %8410.400 x0.84

228.079 %28 1 178.428

GAZYAI(stanbul -AvrupaYakas)

10400kcal/kg

2.006.250 TL/kg %8410.400 x0.84

229.653 %28 2 180.002

GAZYAI(Bursa)

10400kcal/kg

2.013.750 TL/kg %84 10.400 x0.84

230.512 %28 3 180.288

GAZYAI(Ankara)

10400kcal/kg

2.025.000 TL/kg %8410.400 x0.84

231.799 %27 4 181.862

GAZYAI(Eskiehir)

10400kcal/kg

2.027.500 TL/kg %8410.400 x0.84

232.086 %28 5 181.719


48/70

158.344 x 1000

ELEKTRKELEKTRKKONUT(TEDA)

860kcal/kWh

158.344 TL/kWh %99 860 x 0.99 185.981 %0 1 185.981

NOTLAR:Bu tablo yaktlarn yaklak iletme maliyetleri hakknda fikir verebilmek iinhazrlanmtr.Konutlardaki kullanm iin verilen yakt birim fiyatlarna %18 KDV dahil edilmitir.

1- letme veriminin bir blm verim deerlerinin ierisinde gsterilmitir.2- Yakma yan maliyetleri verim deerine eklenmitir. (Yakt hazrlama, depolama ve iletmegiderleri)3- thal kmrler iinde stanbul'daki Sibirya Linyiti olduu iin 7000 kcal/kg alnmaktadr.4- Otomatik kontrol kullanm, bakm kalitesi gibi nedenlerle daha uygun maliyetler oluturulabilir.5- Mix dkme gazn kullanmnda buharlatrc gerekmektedir. letme maliyetleri gznnealnmamtr.6- LPG fiyatlar Aralk, Motorin ve 6 no'lu Fuel-oil 30 Kasm, Gazya 18 Kasm, 4 no'lu Fuel-oil(kalorifer yakt) 1 Aralk 2004 tarihi itibariyle belirlenmi fiyatlardr.7- Doal gaz fiyatlar 1 Aralk 2004 tarihinde geerli olan BOTA, GDA, EGO, ZGAZ veBURSAGAZ ile 1 Kasm 2004 tarihinde geerli olan ESGAZ tarifelerinde belirtilen fiyatlardr.8- Elektrik fiyatlar 01 Ocak 2004 tarihi itibariyle olup, konutlardaki Elektrik fiyatlarna KDV'ninyansra %5 Belediye Vergisi de dahil edilmitir.


49/70

Kojenerasyon Uygulama Alanlar

Tekstil Fabrikalar

Kat Fabrikalar Seramik Fabrikalar Kimya Fabrikalar Plastik Fabrikalar Gda Fabrikalar Orman rnleri Fabrikalar

Oteller Hastaneler Apartman ve Siteler

Alveri Merkezleri Villalar Merkezleri Biyogaz ve p Gaz Tesisleri...


50/70


51/70

lkemiz apnda kojenerasyonun

tantlmas ve yaygnlatrlmas iinTRKYE KOJENERASYON DERNEkurulmutur.


52/70

TRKYE KOJENERASYONDERNE TZ

Madde 1:

Dernein ad:

Trkiye kojenerasyon derneidir. Madde 2:

Dernein yeri:Dernein merkezi

stanbul Bykehir Belediyesi snrlarierisindedir.Dernein ubesi yoktur.


53/70

Madde 3: Dernein amac:

Dnyann en gelimi birleik s ve g retimiteknolojisi olan ve lke ekonomisine byk yakttasarrufu salayan KOJENERASYONteknolojisinin:

lkemiz apnda tantlmasn veyaygnlatrlmasn salamak,

Kojenerasyon uygulamalarnda lkemizkarlarna uymayacak sapmalarda ilgilileriuyarmak ve kojenerasyon uygulamalarnn

bilimsel bir disiplin iinde yaplmas yolundayntemler koymak ve Devletin yetkilikurulularna neriler gtrmek


54/70

Yatrmclar,kullanclar,mteahhitler,ekipman ve malzeme imalatlar ile EnerjiDzenleme Kurulu veya Enerji veTabii Kaynaklar Bakanl arasndakabilecek anlamazlklarda bar veuzlamaya katkda bulunacak giriim ve

nerilerde bulunmak,


55/70

Sektrde alanlar Dnyada yenilenebilir enerjiteknolojilerindeki gelimelerden haberdaretmek, iletiimi ve bilgi akmn arttrmak,

Kojenerasyon uygulamalarnda karlalanmterek sorunlar ilgili ve yetkili kamukurulular ile grerek sorunlarn zmekavuturulmas yolunda almalar yapmak,


56/70

Kojenerasyon uygulamalarnn daha oktevik edilmesi ve daha okyaygnlatrlmas iin

Devlet kurulular nezdinde gerekligelimelerde bulunmak,kolaylatrma veyaygnlatrma iin yasal altyapnn

hazrlanmasnda katkda bulunmak,


57/70

Kojenerasyon uygulamalarnda(dizayn,inaat,deneme iletmesi ve ticariiletme,bakm,revizyon,yedek para)

karlatklar sorunlarn zmnde Enerji ve Tabii Kynaklar Bakanl,evre

Bakanl,BOTA, TEA,TEDA,Blgesel Datm irketleri ve EnerjiDzenleme Kurulu nezdinde grme veyazmalarla yardmc olmak.


58/70

Madde 4:

alma konu ve biimleri:Dernein amacna ulamas iin,dernek

aada belirtilen alanlarda ve biimlerdealmalar yapar.


59/70

Kojenerasyon teknolojisi uygulamalarndaortaya kan sorunlar tespit ederek busorunlarn giderilmesi iin almalaryapar, zmler retir ve ilgililer/yetkililernezdinde gereken giriimlerde bulunur.


60/70

Dernek yesi olan Kullanclar,Yatrmclar, Mteahhit ve Ekipman, malatya da Satclarn ihtiya ve sorunlarn

aratrr, tespit eder ve bunlarnkarlanmas ya da zmekavuturulmas iin madde 3'te belirtilen

kurulularla ve dier kamu ve zelkurulular nezdinde giriimlerde bulunur.


61/70

Konu ile ilgili bilimsel ve teknik toplant,konferans, seminer, sergi ve benzerlerinidzenler. Gerekirse bu ynde yurt ii

konferanslar ve almalara katlr.(Dernek siyasi amal hibir toplantyakatlamaz ve destek veremez.)


62/70

yeler arasnda gerekli iletiimi kurabilmekiin nlemler alr. Gereine gre bireyselduyuru, blten, dergi, kitap karabilecei

gibi, kojenerasyon uygulamalarnntantlmas ve yaygnlatrlmasna ynelikyaynlar destekler ve elektronik ortamda

web sitesi iletir.


63/70

Kojenerasyon uygulamalarnn, beklenenazami fayday salamas ve mmkn olanen yksek verimle yaplmas yolunda

dernek ii ve dernek d uzmanlardanfaydalanr.


64/70

Resmi kurulularla temas srdrerek,kojenerasyon ile ilgili olarak kacak, yasa,kararname, ynetmelik, tzk, artname vestandartlara ynelik neriler getirir. Ayrca

yrrlkteki benzeri mevzuat hkmlerindekikojenerasyon sektrne zarar veren ya dauygulamalar geciktiren uyumsuzluklarndzeltilmesi iin almalar, yapar ve yaptrr. Bualmalar Resmi kurululara intikal ettirir, izah

eder, konularn savunmasn yapar vedorusunun yaplmas iin gereken abalargsterir.


65/70

yelerin ve ye kurulu mensuplarnngrg, bilgi ve deneyimlerini geniletecekher trl etkinlikte bulunur.


66/70

Gerektiinde, ilgili resmi makamlardan izinalmak art kaydyla, amalar dorultusunda,yurt dnda bilim ve teknoloji takip etmek, bilgive teknolojileri yelerine aktarmak ve

yurdumuzdaki kojenerasyon uygulamalarntantmak iin yurt d kurulu ve yaynlara yeolabilir ve bu kurululara temsilci gnderebilir.

Btn bu faaliyetleri srdrebilmek iin, batoplama mevzuat ve ana hkmleri

erevesinde ba alr ve gerektiinde yardmyapar.


67/70

Created By:

Ad:Mustafa

Soyad:YZGLEN No:2300021 Blm:El2


68/70

Created By:

Ad:Cihan Cevdet

Soyad:KOAK No:2300026 Blm:El2


69/70


70/70

Created By:

Ad:nsal

Soyad:AYDIN No:2300023 Blm:El2

Documents

KOJENERASYON SİSTEMLERİ