KOMERCIJALNA BANKA A.D. BANJA LUKA Finansijski izvještaji ... · period, ili u periodu kada je došlo do promjene u procjeni i narednim obračunskim periodima, ukoliko promjena u

0

"KOMERCIJALNA BANKA" A.D. BANJA LUKA

Finansijski izvještaji za godinu koja se završava 31. decembra 2016. godine i

Izvještaj nezavisnog revizora

1

''KOMERCIJALNA BANKA'' A.D. BANJA LUKA

SADRŽAJ

Strana

Odgovornost Uprave i Nadzornog odbora Banke za pripremu i odobravanje godišnjih finansijskih izvještaja

2

Izvještaj nezavisnog revizora 3 Finansijski izvještaji:

Bilans uspjeha 5

Bilans stanja 6

Izvještaj o promjenama u kapitalu 7

Bilans tokova gotovine 8

Napomene uz finansijske izvještaje 9-67


6

BILANS STANJA Na dan 31. decembra 2016. godine (U hiljadama BAM)

31. decembar 2016.

31. decembar 2015. Napomena

AKTIVA Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 13 68.746 62.294 Sredstva kod drugih banaka 14 36.434 9.886 Krediti plasirani komitentima 16 161.989 167.341 Hartije od vrijednosti 17 16.440 19.141 Investicione nekretnine 18 4.299 2.506 Oprema i nematerijalna ulaganja 18 1.055 1.133 Obračunata kamata i ostala aktiva 15 5.147 4.946

Ukupna aktiva 294.110 267.247

PASIVA Depoziti i krediti banaka 19 - 5.000 Depoziti komitenata 20 209.953 170.257 Obaveze po kreditima 21 17.255 25.828 Ostala pasiva 22 3.260 3.033 Rezervisanja za potencijalne gubitke 23 454 639 Odložene poreske obaveze 12 70 41

Ukupne obaveze 230.992 204.798

Kapital 24 Akcijski kapital 60.000 60.000 Rezerve iz dobiti 281 281 Posebne rezerve za procjenjene gubitke 1.797 4.231 Revalorizacione rezerve 630 371 (Gubitak)/dobitak tekuće godine 410 (2.434)

Ukupan kapital 63.118 62.449

Ukupna pasiva 294.110 267.247

Potencijalne i ugovorene obaveze 25 13.883 21.197

Napomene na narednim stranama čine sastavni dio ovih finansijskih izvještaja.


7

IZVJEŠTAJ O PROMJENAMA NA KAPITALU Za godinu koja se završava 31. decembra 2016. godine (U hiljadama BAM)

Akcijski kapital

Posebne rezerve za

procjenjene gubitke

Rezerve iz dobiti

Revalo-rizacione

rezerve

Neraspo-ređeni

dobitak/ nepokriveni

gubitak Ukupno

Stanje, 01. januar 2015. godine 60.000 4.231 256 86 25 64.598 Raspodjela dobitka u rezerve - - 25 - (25) - Gubitak tekuće godine - - - - (2.434) (2.434)

Ostali ukupni rezultat: - Aktuarski gubici (IAS 19) - - - (10) - (10) - Efekat odloženih poreza - - - (32) - (32) - Efekat vrednovanja hartija od

vrijednosti raspoloživih za prodaju - - - 327 - 327

Ukupnan rezultat za obračunski period - - - 285 (2.434) (2.149)

Stanje, 31. decembar 2015. godine 60.000 4.231 281 371 (2.434) 62.449 Preznos na rezerve iz dobiti - (2.434) 2.434 - - - Pokriće gubitka - - (2.434) - 2.434 - Dobitak tekuće godine - - - - 410 410

Ostali ukupni rezultat: - Aktuarski dobitci (IAS 19) - - - 26 - 26

- Efekat odloženih poreza - - - (3) - (3) - Efekat vrednovanja hartija od

vrijednosti raspoloživih za prodaju - - - 236 - 236

Ukupan rezultat za obračunski period - - - 259 410 669

Stanje, 31. decembar 2016. godine 60.000 1.797 281 630 410 63.118



8

BILANS TOKOVA GOTOVINE Za godinu koja se završava 31. decembra 2016. godine (U hiljadama BAM)

Godina koja se završava

31. decembra 2016.


31. decembra 2015.

Tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti Prilivi od kamata 12.174 12.568 Odlivi po osnovu kamata (2.563) (3.362) Prilivi od naknada i provizija 3.702 3.686 Odlivi po osnovu naknada i provizija (1.181) (1.077) Prilivi po osnovu ostalih prihoda 325 59 Odlivi po osnovu plaćanja zaposlenima i dobavljačima (9.470) (9.441) Plaćen porez na dobit (501) (122)

Neto tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti 2.486 2.311

Promjene na poslovnim sredstvima i obavezama: Neto povećanje kredita plasiranih komitentima 1.397 21.944 Neto povećanje hartija od vrijednosti 2.547 (18) Neto povećanje/(smanjenje) depozita komitenata 34.696 4.416

Neto tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti 41.126 28.653

Tokovi gotovine iz aktivnosti investiranja Odlivi za kupovinu opreme i nematerijalnih ulaganja (223) (261) Prilivi od ulaganja u dugoročne HOV 731 142

Neto tokovi gotovine iz aktivnosti investiranja 508 (119)

Tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranja (Smanjenje)/povećenje obaveza po kreditima (8.574) (2.590)

Neto tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranja (8.574) (2.590)

Kursne razlike po osnovu preračuna gotovine i ekvivalenata gotovine (60) (97)

Neto povećanje/(smanjenje) gotovine i ekvivalenata gotovine 33.000 25.847 Gotovina i ekvivalenti gotovine na početku godine 72.180 46.333

Gotovina i ekvivalenti gotovine na kraju godine 105.180 72.180

Gotovina i ekvivalenti gotovine se sastoje od sljedećih pozicija bilansa stanja: Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke i drugih banaka 105.180 72.180


"KOMERCIJALNA BANKA" A.D. BANJA LUKA NAPOMENE UZ FINANSIJSKE IZVJEŠTAJE Za godinu koja se završava 31. decembra 2016. godine

9

1. OSNIVANJE I POSLOVANJE BANKE

Komercijalna banka a.d. Banja Luka (u daljem tekstu: Banka) je osnovana u septembru 2006. godine i upisana je u sudski registar Rješenjem Osnovnog suda u Banjoj Luci broj 071-0-REG-06-001693.

U postupku registracije Banke za vršenje osnovnih djelatnosti ispunjeni su svi uslovi koji su zahtjevani od

strane regulatornih organa. Agencija za bankarstvo Republike Srpske ("ABRS") je Rješenjem broj 03-870-4/2006 od 28. avgusta 2006. godine izdala dozvolu za rad, a Rješenjem broj 03-983-1/2006 od 25. septembra 2006. godine je izdata dozvola za međubankarske platne transakcije. Banka je registrovana u BiH za obavljanje platnog prometa i kreditnih i depozitnih poslova u zemlji i inostranstvu i u skladu sa propisima Republike Srpske, dužna je da posluje na principima likvidnosti, solventnosti i rentabilnosti.

Na dan 31. decembra 2016. godine, Banku čine Centrala u Banjaluci u ulici Veselina Masleše 6, kao i 8

filijala i 10 agencija na teritoriji Bosne i Hercegovine.

Na dan 31. decembra 2016. godine Banka je imala 157 zaposlenih radnika (31. decembra 2015. godine 147 zaposlena radnika).

Poreski identifikacioni broj Banke je 4402503100008. Većinski akcionar Banke je Komercijalna banka a.d. Beograd koja ima učešće od 99,998%, a ujedno je i krajnji vlasnik. Upravu Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 15.09.2014. do 31.07.2016. godine činili su sledeći članovi:

Srđan Šuput, predsjedavajući Uprave; Boško Mekinjić, član Uprave; Dragan Vučić, član Uprave. Upravu Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 01.08.2016. te na dan 31.12.2016. godine činili su sledeći članovi: Boško Mekinjić, predsjedavajući Uprave; Dragan Vučić, član Uprave. Nadzorni odbor Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 15.09.2014 do 15.04.2016.god. činili su sledeći članovi:

Lidija Sklopić, predsjednik; Dragana Romandić, član; Ivan Dimitrijević, član; Una Sikimić, član; Ljiljana Milošević, član.

Nadzorni odbor Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 16.04.2016. do 29.06.2016.god. činili su sledeći članovi:

Marko Schneider, predsjednik; Dragana Romandić, član; Ivan Dimitrijević, član; Una Sikimić, član; Ljiljana Milošević, član.

Nadzorni odbor Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 30.06.2016. godine, te na dan 31.12.2016.god. činili su sledeći članovi:

Marko Schneider, predsjednik; Petar Stefanović, član; Mihajlo Kosanović, član; Aleksandar Grabovac, član; Savo Petrović, član.

Odbor za reviziju Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 26.10.2014. do 06.07.2016.god. činili su sledeći članovi:

Snežana Pejčić, predsjednik; Živorad Radovanović, član; Mišo Topić, član; Marija Bogdanović, član; Slaviša Jovanović, član.

Odbor za reviziju Komercijalne banke AD Banja Luka u periodu od 07.07.2016. te na dan 31.12.2016.god. činili su sledeći članovi:

Dragana Romandić, predsjednik; Gordana Zorić, član; Una Sikimić, član; Igor Krsmanović, član; Miloš Kolović, član.


10

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE I PREZENTACIJU FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA 2.1. Izjava o usaglašenosti, osnove vrednovanja i sastavljanja finansijskih izvještaja

Finansijski izvještaji Banke pripremljeni su uskladu s Zakonom o računovodstvu i reviziji u Republici Srpskoj. Računovodstveni propisi primjenjivi u Republici Srspkoj temelje se na odredbama Zakona o računovodstvu i reviziji („Zakon“) (Službeni glasnik Republike Srpske broj 94/15). Društva sastavljaju i objavljuju svoje finansijske izvještaje u skladu s Međunarodnim računovodstvenim standardima („MRS“), njihovim dopunama i tumačenjima („Tumačenja standarda“), te Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja („MSFI“) i njihovim dopunama i tumačenjima („Tumačenja međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja“) koje je izdao Odbor za Međunarodne standarde („IASB“), i koji su prevedeni i objavljeni od strane Saveza računovođa i revizora Republike Srpske (prema ovlaštenju Komisije za računovodstvo Bosne i Hercegovine. broj 2-11/06). Odluka o objavi je obavezujuća za periode koji počinju 1. januara 2009. godine. Svi naknadno objavljeni standardi od strane Odbora nisu prevedeni, niti objavljeni, te stoga nisu primjenjeni u sastavljanju ovih finansijskih izvještaja. U skladu s tim, finansijski izvještaji nisu sastavljeni u skladu sa svim odredbama MSFI. Finansijski izvještaji su pripremljeni metodom istorijskog troška izuzev za ona finansijska sredstva i obaveze koje se vrednuju po fer vrijednosti.

2.2. Funkcionalna i izvještajna valuta

Finansijski izvještaji Banke su iskazani u hiljadama konvertibilnih maraka (BAM). Konvertibilna marka predstavlja zvaničnu izvještajnu valutu u Republici Srpskoj i funkcionalnu valutu Banke.

2.3. Korišćenje procjenjivanja

Sastavljanje i prikazivanje finansijskih izvještaja zahtijeva od rukovodstva Banke korišćenje najboljih mogućih procjena i razumjevanja pretpostavki, koji imaju efekte na iskazane vrijednosti sredstava i obaveza, kao i objelodanjivanja potencijalnih potraživanja i obaveza na dan sastavljanja finansijskih izvještaja kao i prihoda i rashoda u toku izvještajnog perioda. Ove procjene i pretpostavke su zasnovane na prethodnom iskustvu, kao i različitim informacijama raspoloživim na dan sastavljanja finansijskih izvještaja, a koje djeluju realno i razumno u datim okolnostima. Na bazi ovih informacija se formira pretpostavka o vrijednosti sredstava i obaveza, koju nije moguće neposredno potvrditi na bazi drugih informacija. Stvarna vrijednost sredstava i obaveza može da odstupa od vrijednosti koja je procijenjena na ovaj način. Procjene, kao i pretpostavke na osnovu kojih su procjene izvršene, su rezultat redovnih provjera. Ukoliko se putem provjere utvrdi da je došlo do promjene u procjenjenoj vrijednosti sredstava i obaveza, utvrđeni efekti se priznaju u finansijskim izvještajima u periodu kada je došlo do promjene u procjeni, ukoliko promjena u procjeni utiče samo na taj obračunski period, ili u periodu kada je došlo do promjene u procjeni i narednim obračunskim periodima, ukoliko promjena u procjeni utiče na tekući i buduće obračunske periode.


11

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA I KLJUČNIH RAČUNOVODSTVENIH

PROCJENA I PRETPOSTAVKI

3.1. Prihodi i rashodi po osnovu kamate

Prihodi i rashodi od kamata priznaju se u bilansu uspjeha primjenom metoda efektivne kamatne stope. Efektivna kamatna stopa je stopa kojom se diskontuju budući novčani tokovi tokom očekivanog perioda trajanja finansijskih sredstava ili obaveza (ili prema potrebi, tokom kraćeg perioda) na njegovu sadašnju vrijednost. Prilikom obračuna efektivne kamatne stope Banka procjenjuje buduće novčane tokove uzimajući u obzir sve ugovorene uslove koji se tiču finansijskog instrumenta, ali ne i buduće gubitke koji mogu nastati. Obračun efektivne kamatne stope uključuje sve plaćene ili primljene naknade i troškove, koji su sastavni dio efektivne kamatne stope. Transakcioni troškovi su troškovi koji se mogu direktno pripisati nabavci ili emitovanju finansijskog sredstva ili obaveze. Prihod po osnovu kamate na nekvalitetnu aktivu, za obračunatu a nenaplaćenu kamatu, priznaje se u bilansu uspjeha. Banka redovno sprovodi ispravku vrijednosti nenaplaćenog potraživanja po osnovu kamata na nekvalitetnu aktivu, u skladu sa usvojenom metodologijom za ispravku vrijednosti potraživanja, u skladu sa IAS 39. Naknade za odobravanje kredita se razgraničavaju, uključene su okviru prihoda od kamata i ravnomjerno se amortizuju u toku trajanja otplate kredita, što je po mišljenju rukovodstva Banke približno metodu efektivne kamatne stope. Prihodi i rashodi po osnovu kamata iskazani u okviru izvještaja o ukupnom rezultatu uključuju: Kamate obračunate na finansijska sredstva i finansijske obaveze vrednovane po amortizovanoj

vrijednosti uz korišćenje efektivne kamatne stope i Kamate po osnovu investicionih hartija od vrijednosti raspoloživih za prodaju.


12


PROCJENA I PRETPOSTAVKI (nastavak)

3.2. Prihodi i rashodi po osnovu naknada i provizija

Prihodi i rashodi od naknada i provizija koji su sastavni dio efektivne kamatne stope finansijskog sredstva ili obaveze, uključeni su u utvrđivanje efektivne kamatne stope.

Ostali prihodi od naknada i provizija se evidentiraju u trenutku pružanja usluga. Prihodi od naknada i provizija uključuju prihode po osnovu izvršenih usluga međunarodnog i domaćeg platnog prometa, izdavanja i korišćenja platnih kartica, izdavanja garancija, akreditiva i ostalih bankarskih usluga. Ostali rashodi od naknada i provizija se uglavnom odnose na naknade po osnovu izvršenih transakcijai usluga i evidentiraju se u trenutku primanja usluge. U bilansu uspjeha priznaju se u trenutku nastanka, odnosno dospijeća za naplatu. Prihodi od naknade za odobravanje garancija i drugih potencijalnih obaveza razgraničavaju se saglasno periodu trajanja i priznaju u bilansu uspjeha srazmjerno vremenu trajanja.

3.3. Neto prihodi od trgovanja

Neto prihodi od trgovanja obuhvataju dobitke umanjene za gubitke proistekle iz trgovanja sredstvima i obavezama, uključujući sve realizovane i nerealizovane promjene fer vrijednosti i kursne razlike.

3.4. Neto prihodi od ostalih finansijskih instrumenata po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

Neto prihodi od ostalih finansijskih instrumenata po fer vrijdnosti kroz bilans uspjeha se odnose na finansijska sredstva i obaveze iskazane po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha i uključuju sve realizovane i nerealizovane promjene u njihovoj fer vrijednosti.

3.5 Operativni i finansijski lizing

Sva plaćanja tokom godine po osnovu operativnog lizinga, evidentirana su kao trošak u bilansu uspjeha ravnomjerno pravolinijski tokom perioda trajanja lizinga.

3.6. Poreski rashod

Poreski rashodi obuhvataju tekuće poreze i odložene poreze. Tekući porez i odloženi porezi se iskazuju u bilansu uspjeha, osim za stavke koje se direktno priznaju u okviru ostalog ukupnog rezultata ili kapitala. Obaveza za porez na dobit računovodstveno se evidentira kao zbir tekućeg i odloženog poreza. Tekući porez je iznos obračunatog poreza na dobit za plaćanje, koji je utvrđen u poreskoj prijavi za porez na dobit, u skladu sa poreskim propisima. Vrednovanje tekućih poreskih obaveza vrši se u iznosu koji se očekuje da će biti plaćen nadležnom poreskom organu (ili vraćen od strane poreskog organa). Kao poreski trošak u bilansu uspjeha Banka iskazuje iznos koji se izračunava primjenom propisane poreske stope na iznos dobiti prije oporezivanja, korigovan za stalne razlike, odnosno poreske efekte troškova koje poreski propisi ne priznaju i poreske efekte po osnovu poreskih oslobađanja. Odloženi porez predstavlja iznos koji je povrativ ili plativ u budućem periodu, a koji je nastao kao rezultat transakcija i događaja iz prethodnih perioda. Takav porez nastaje po osnovu razlike između iznosa sredstava i obaveza koji su priznati u bilansu stanja i priznavanja tih iznosa od stane poreskog organa, kao i prenosa neiskorišćenih poreskih gubitaka i poreskih kredita. Odložena poreska sredstva se priznaju za sve odbitne privremene razlike i efekte poreskih gubitaka i poreskih kredita, koji se mogu prenositi u naredne fiskalne periode, do stepena do kojeg će verovatno postojati oporeziva dobit od koje se preneti poreski gubitak ili kredit mogu umanjiti. Odložena poreska sredstva su predmet analize na kraju svakog izvještajnog perioda i koriguju se do iznosa za koji više nije vjerovatno da će doći do realizacije očekivane oporezive dobiti. Odložena poreska obaveza i sredstvo utvrđuje se tako što se važeća (ili očekivana) poreska stopa primenjuje na oporezive privremene razlike.


13


PROCJENA I PRETPOSTAVKI (nastavak) 3.7. Finansijska sredstva i obaveze

3.7.1. Priznavanje Banka vrši početno priznavanje plasmana, depozita, zajmova i subordiniranih obaveza po njihovom nastanku. Sva ostala finasijska sredstva i obaveze se početno priznaju na datum saldiranja kada Banka stupa u ugovorni odnos u skladu sa uslovima datog finasijskog instrumenta. Početno vrednovanje finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza vrši se po fer vrijednosti ekvivalenata datih prilikom sticanja uvećanoj za transakcione troškove nabavke, a ne uključuju se transakcioni troškovi koji mogu da nastanu prilikom otuđenja. Izuzetno, troškovi nabavke finansijskih sredstava kojima se trguje, priznaju se odmah u bilansu uspjeha Banke. 3.7.2. Klasifikacija Banka kalsifikuje finansijske instrumente u sljedeće kategorije: finansijski instrumenti namjenjeni trgovanju, krediti i potraživanja i investicione hartije od vrijednosti (koje se dalje klasifikaciju kao hartije koje se drže do dospijeća ili kao hartije po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha ili kao hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju). Banka vrednuje finasijske obaveze po amortizovanoj vrijednosti ili ih klasifikuje kao obaveze koje se drže radi trgovanja.

3.7.3. Prestanak priznavanja Banka prestaje sa priznavanjem finansijskog sredstva kada ugovorna prava nad gotovinskim tokovima vezanim za sredstvo isteknu ili kada Banka transakcijom prenese sva suštinska prava i koristi vezane za vlasništvo nad finansijskim sredstvom ili ako transakcijom Banka niti prenese niti zadrži sva suštinska prava vezana za vlasništvo, ali ne zadržava kontrolu nad finansijskim sredstvom. Svo vlasništvo nad prenesenim finansijskim sredstvom koje ispunjava uslove za prestanak priznavanja koje je Banka stvorila ili zadržala priznaje se kao zasebno sredstvo ili obaveza u bilansu stanja. Prilikom prestanka priznavanja finansijskog sredstva, razlika između knjigovodstvene vrijednosti (ili knjigovodstvene vrijednosti dijela sredstva koji je prenijet) i zbira primljene nadoknade (uključujući nova sredstva koja su nabavljena umanjena za nove preuzete obaveze), kao i zbirni dobici ili gubici koji su prethodno priznati u bilansu stanja, priznaju se u bilansu uspjeha. Banka obavlja transakcije po kojima vrši prenos sredstava priznatih u svom bilansu stanja, mada zadržava sve ili suštinski sve rizike i koristi ili njihov dio od prenesenih sredstava. Ako se svi ili suštinski svi rizici i koristi zadržavaju, onda ne dolazi do prestanka priznavanja sredstva. Prenos sredstava sa zadržavanjem svih ili suštinski svih rizika i koristi uključuje, na primjer, transakcije ponovnog otkupa. Kod transakcija u kojima Banka niti zadržava niti prenosi suštinski sve rizike i koristi od vlasništva nad finansijskim sredstvom i zadržava kontrolu nad sredstvom, banka nastavlja da priznaje sredstvo u mjeri u kojoj se njena povezanost sa sredstvom nastavlja, a koja se određuje na osnovu izloženosti promjenama u vrijednosti prenesenog sredstva. Banka vrši isknjižavanje obaveze kada je obaveza izmirena, ukinuta ili kada je prenijeta na drugoga. 3.7.4 Netiranje Finansijska sredstva i obaveze se netiraju, a neto iznos se prikazuje u bilansu stanja samo kada Banka ima zakonsko pravo da netira priznate iznose i kada ima namjeru da izmiri obaveze na neto osnovi ili da istovremeno realizuje sredstvo i izmiri obavezu. Prihodi i rashodi se iskazuju po neto principu samo u slučajevima kada je to dozvoljeno prema IFRS ili za prihode i rashode koji nastaju po osnovu grupe sličnih transakcija, kao što su to transakcije po osnovu trgovanja.


14


PROCJENA I PRETPOSTAVKI (nastavak) 3.7. Finansijska sredstva i obaveze (nastavak)

3.7.5. Vrednovanje po amortizovanoj vrijednosti

Amortizovana vrijednost finansijskog sredstva ili obaveze je iznos po kome se sredstva ili obaveze inicijalno vrednuju, umanjen za otplate glavnice, a uvećan ili umanjen za akumuliranu amortizaciju korišćenjem metoda efektivne kamatne stope na razliku između inicijalne vrijednosti i nominalne vrijednosti na dan dospijeća instrumenta, umanjenog za obezvrijeđenje. 3.7.6. Vrednovanje po fer vrijednosti

Fer vrijednost finansijskih instrumenata predstavlja iznose po kojima se sredstva mogu razmijeniti ili obaveze izmiriti između upućenih, voljnih strana u transakciji po tržišnim uslovima. Kad god je moguće Banka vrši mjerenje fer vrijednosti upotrebom tržišnih cijena dostupnih na aktivnom tržištu za dati instrument. Tržište se smatra aktivnim ako su kotirane cijene lako i redovno dostupne i predstavljaju stvarne i redovne tržišne transakcije po tržišnim uslovima. U slučaju da tržište za finansijske instrumente nije aktivno, fer vrijednost se određuje upotrebom metodologije procjene. Metodologije procjene uključuju transakcije po tržišnim uslovima između upućenih, voljnih strana (ako su dostupne), pozivanje na postojeću fer vrijednost ostalih instrumenata koji su suštinski isti, analize diskontovanih tokova gotovine i druge alternativne metode. Odabrana metodologija procjene maksimalno koristi tržišne podatke, zasniva se u najmanjoj mogućoj mjeri na procjenama koje su specifične za Banku, uključuje sve faktore koje učesnici na tržištu smatraju kao određujuće za cijenu, u skladu sa prihvaćenim ekonomskim metodologijama za određivanje cijene finansijskih instrumenata. Ulazni podaci za metode procjene razumno odražavaju tržišna očekivanja i faktore rizika prinosa koji su sadržani u finansijskom instrumentu. Metode procjene se podešavaju i testira se njihova ispravnost upotrebom cijena iz uočljivih postojećih transakcija na tržištu za iste instrumente, na osnovu drugih dostupnih uočljivih tržišnih podataka. Najbolji dokaz fer vrijednosti finansijskog instrumenta prilikom inicijalnog priznavanja je cijena ostvarena u transakciji, tj. fer vrijednost nadoknade koja je data ili primljena, osim ako je fer vrijednost datog instrumenta dokazana poređenjem sa drugim uočljivim postojećim transakcijama na tržištu za iste instrumente (bez modifikovanja ili preformulisanja) ili je zasnovana na metodi procjene čije varijable uključuju samo podatke koji su uočljivi na tržištu. Kada cijena ostvarena u transakciji daje najbolji dokaz fer vrijednosti prilikom inicijalnog priznavanja, finansijski instrumenti se inicijalno mjere po cijeni transakcije i sve razlike između te cijene i vrijednosti koja je inicijalno ustanovljena metodom procjene se naknadno iskazuju u bilansu uspjeha, u zavisnosti od pojedinačnih činjenica i okolnosti transakcije, ali ne kasnije od momenta kada je procjena podržana uočljivim tržišnim podacima ili kada je transakcija zaključena.

Sve razlike između fer vrijednosti prilikom početnog priznavanja i iznosa koji može da zavisi od neuočljivih parametara priznaju se u okviru bilansa uspjeha bez odlaganja, ali se priznaju tokom vijeka trajanja instrumenta na odgovarajući način ili prilikom njihovog otkupa, prenosa ili otuđenja, ili kada fer vrijednost postane uočljiva.

Fer vrijednost odražava kreditni rizik instrumenata i uključuje korekcije koje odražavaju kreditni rizik Banke i druge ugovorne strane, gdje je relevantno. Procjene fer vrijednosti zasnovane na modelima procjene se koriguju za sve ostale faktore, kao što su rizik likvidnosti ili modeli neizvjesnosti, u mjeri u kojoj Banka smatra da treća lica učesnici na tržištu mogu da ih uzmu u obzir prilikom određivanja cijene transakcije.

3.7.7. Identifikacije i vrednovanje obezvrjeđenja

Na datum bilansa stanja vrši se procjena da li postoje objektivni dokazi o obezvrjeđenju finansijskih sredstava koja nisu evidentirana po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha. Finansijsko sredstvo ili grupa finansijskih sredstava se smatraju obezvrjeđenim kada dokazi ukazuju na nastanak događaja gubitka, nakon početnog priznavanja sredstva, kao i da događaj gubitka utiče na buduće tokove gotovine vezane za sredstvo koji se mogu pouzdano procijeniti.


15


PROCJENA I PRETPOSTAVKI (nastavak) 3.7. Finansijska sredstva i obaveze (nastavak)

3.7.7. Identifikacije i vrednovanje obezvrjeđenja (nastavak)

Objektivni dokazi da su finansijska sredstva (uključujući i vlasničke hartije od vrijednosti) obezvrjeđena mogu se sastojati od značajnih finansijskih teškoća dužnika ili izdavaoca, neispunjavanja ili kršenja ugovornih obaveza dužnika, refinansiranja kredita od strane Banke na način koji Banka inače ne bi uzela u razmatranje, indikacija da se protiv dužnika ili izdavaoca pokreće stečajni postupak, nestanka aktivnog tržišta za hartiju od vrijednosti ili drugih uočljivih podataka koji se odnose na grupu sredstava, kao što su nepovoljne promjene u kreditnom statusu dužnika ili izdavaoca u okviru grupe ili ekonomski uslovi koji se podudaraju sa kršenjem obaveza u okviru grupe. Za investicije u vlasničke hartije od vrijednosti, značajno ili kontinuirano smanjenje njihove fer vrijednosti ispod njihove nabavne vrijednosti predstavlja objektivan dokaz obezvrjeđenja. Banka razmatra dokaze o obezvrjeđenju plasmana i hartija od vrednosti koje se drže do dospijeća, kako na nivou pojedinačnog sredstva, tako i na grupnom nivou. Svi pojedinačno značajni krediti, kao i hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća se procjenjuju pojedinačno na obezvrjeđenje. Svi pojedinačno značajni krediti, kao i hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća za koje se ustanovi da nisu pojedinačno obezvrjeđeni, grupno se procjenjuju na obezvrjeđenje koje je nastalo ali nije identifikovano. Krediti i hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća koji nisu pojedinačno značajni grupno se procjenjuju na obezvrjeđenje grupisanjem kredita i hartija od vrijednosti koje se drže do dospijeća po sličnim karakteristikama. U procenjivanju grupnog obezvrjeđenja koriste se statistički modeli istorijskih kretanja u vjerovatnoći da će doći do kršenja obaveza, vremena potrebnog za povraćaj i iznosa nastalog gubitka, korigovanih za procjenu o tome da li su tekući ekonomski i kreditni uslovi takvi da postoji vjerovatnoća da stvarni gubici mogu biti veći ili manji od onih na koje ukazuju istorijski modeli. Stopa kršenja obaveza, stopa gubitka i očekivano vrijeme budućeg povraćaja redovno se porede sa stvarnim rezultatima da bi se ustanovilo da li su odgovarajući. Gubici zbog obezvrjeđenja sredstava evidentiranih po amortizovanoj nabavnoj vrijednosti se mjere kao razlika između knjigovodstvene vrijednosti finansijskog sredstva i sadašnje vrijednosti budućih procjenjenih tokova gotovine diskontovanih upotrebom inicijalne efektivne kamatne stope datog sredstva. Gubici se priznaju u bilansu uspjeha i iskazuju se na poziciji rashoda i obezvrjeđenja finansijskih sredstava po kreditima. Kada događaji nakon datuma bilansa stanja utiču na iznos smanjenja iznosa gubitka zbog obezvrjeđenja, takvo smanjenje gubitka zbog obezvrjeđenja se stornira kroz bilans uspjeha. Gubici zbog obezvrjeđenja hartija od vrednosti raspoloživih za prodaju se priznaju prenosom zbirnog iznosa priznatog gubitka na ostali ukupan rezultat u bilansu uspjeha. Zbirni gubitak koji se prenosi sa ostalog ukupnog rezultata na bilans uspjeha predstavlja razliku između nabavne cijene umanjene za iznos vraćene glavnice i amortizacije, i sadašnje fer vrijednosti umanjene za gubitke zbog obezvrjeđenja prethodno priznate u bilansu uspjeha. Promjene u rezervisanjima za gubitke zbog obezvrjeđenja koje se pripisuju vremenskoj vrijednosti su uključene kao komponenta kamatne stope. Ako se u budućem periodu fer vrijednost obezvrjeđenih dužničkih hartija od vrijednosti raspoloživih za prodaju poveća i povećanje može da se objektivno pripiše događaju koji se dogodio nakon priznavanja gubitka zbog obezvrjeđenja u bilansu uspjeha, onda se gubitak zbog obezvrjeđenja stornira, a stornirani iznos se priznaje u bilansu uspjeha. Međutim, naknadni povraćaj fer vrijednosti obezvrjeđenih vlasničkih hartija od vrijednosti raspoloživih za prodaju se priznaje u okviru ostalog ukupnog rezultata.

3.8. Gotovina i gotovinski ekvivalenti

Gotovina uključuje gotovinu na žiro računima u konvertibilnim markama i stranim valutama, gotovinu u blagajnama u konvertibilnim markama i u stranim valutama, depozite kod Centralne Banke, opozive depozite kod banaka, ostala novčana sredstva ukoliko se mogu priznati kao gotovinski ekvivalenti i plemenite metale ako su neposredno unovčivi u kratkom roku.


16



3.9. Derivati

Finansijski derivati obuhvataju forvard i svop transakcije. Finansijski derivati inicijalno se priznaju po nabavnoj vrijednosti i naknadno se preračunavaju po tržišnoj vrijednosti. Tržišne vrijednosti se dobijaju na osnovu različitih tehnika procjene, uključujući diskontovanje novčanih tokova. Finansijski derivati se računovodstveno iskazuju u okviru aktive ukoliko je njihova tržišna vrijednost negativna. Promjene u tržišnoj vrijednosti finansijskih derivata iskazuju se u bilansu uspjeha u okviru neto prihoda od trgovanja.

3.10. Krediti i potraživanja

Krediti i potraživanja su nederivatna finansijska sredstva sa fiksnim ili odredivim otplatama koja nisu kotirana na aktivnom tržištu i koja Banka ne namjerava da proda u kratkom roku. Krediti i potraživanja nastaju kada Banka plasira novac ili usluge dužniku bez namjere da dalje trguje ovim plasmanima. Krediti i potraživanja obuhvataju plasmane bankama i plasmane klijentima. Inicijalno se vrednuju po nabavnoj vrijednosti uvećanoj za direktne transakcione troškove. Nakon inicijalnih priznavanja, krediti i potraživanja se vredniju po amortizovanim vrijednostima primjenom metoda efektivne kamatne stope.

Krediti odobreni u konvertibilnim markama, za koje je ugovorena zaštita od rizika putem vezivanja za kurs konvertibilne marke u odnosu na EUR, drugu inostranu valutu ili rast indeksa cijena na malo preračunavaju se u konvertibilne marke na dan bilansa stanja u skladu sa odredbama konkretnog ugovora o kreditu.

Krediti se prikazuju u iznosu umanjenom za pojedinačnu i grupnu ispravku vrijednosti. Pojedinačna i grupna rezervisanja se oduzimaju od knjigovodstvene vrijednosti kredita koji su identifikovani kao obezvrijeđeni da bi se njihova vrijednost smanjila do njihove nadoknadive vrijednosti. Ako u budućem periodu dođe do smanjenja obezvrijeđenja zbog gubitka, a smanjenje se može objektivno pripisati događaju koji se dogodio nakon priznavanja gubitka zbog obezvrijeđenja (kao što je poboljšanje u kreditnom rejtingu dužnika), onda se za prethodno priznat gubitak zbog obezvrijeđenja ukida ispravka vrijednosti za obezvrijeđenje. Ukinuti iznos se priznaje u Bilansu uspjeha u okviru prihoda od ukidanja rashoda obezvrijeđenja za finansijska sredstva.

3.11. Investicione hartije od vrijednosti

Investicione hartije od vrijednosti se inicijalno vrednuju po fer vrijednosti, uključujući i sve direktne transakcione troškove za sve hartije od vrijednosti koje se ne iskazuju po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, dok se njihovo naknadno vrednovanje vrši u zavisnosti od njihove klasifikacije kao hartije koje se drže do dospijeća, kao hartije po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha ili kao hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju.

3.11.1. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju i učešća u kapitalu Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju su nederivatna finansijska sredstva koja su naznačena kao raspoloživa za prodaju ili koja nisu klasifikovana ni u jednu drugu kategoriju finansijskih sredstava. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju su plasmani za koje postoji namjera držanja u neodređenom vremenskom periodu, koji mogu biti prodati zbog potrebe za likvidnošću ili usljed promjene kamatnih stopa, deviznih kurseva ili tržišnih cijena. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju su sva ostala finansijska sredstva uključujući učešća u kapitalu pravnih lica, osim sredstava nastalih sa namjerom da budu prodata odmah ili u kratkom roku, koja treba da budu klasifikovana kao sredstva za trgovanje.


17

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA I KLJUČNIH RAČUNOVODSTVENIH PROCJENA I PRETPOSTAVKI (nastavak)

3.11. Investicione hartije od vrijednosti (nastavak)

3.11.1. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju i učešća u kapitalu (nastavak)

Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju se vrednuju po fer vrijednosti. Ukoliko za finansijska sredstva raspoloživa za prodaju ne postoji aktivno tržište, njihovo vrednovanje se vrši po nabavnoj vrijednosti. Nakon početnog priznavanja, finansijska sredstva raspoloživa za prodaju naknadno se odmjeravaju u zavisnosti od toga da li imaju kotiranu tržišnu cijenu. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju koja imaju kotiranu tržišnu cijenu odmjeravaju se po tržišnoj vrijednosti, a investicije u instrumente kapitala koji nemaju kotiranu tržišnu cijenu na aktivnom tržištu odmjeravaju se po amortizovanom trošku korišćenjem metoda efektivne kamatne stope.

Ostale promjene u fer vrijednosti priznaju se u okviru ostalog ukupnog rezultata do trenutka prodaje ili obezvrijeđenja hartije od vrijednosti, kada se kumulirani prihodi i rashodi prethodno priznati u okviru ostalog ukupnog rezultata, reklasifikuju i iskazuju u okviru prihoda i rashoda, kao korekcija po osnovu reklasifikacije.

U slučaju kada finansijska sredstva raspoloživa za prodaju zabilježe pad fer vrijednosti uz postojanje objektivnih dokaza umanjenja vrijednosti sredstava (dugotrajan i kontinuiran pad vrijednosti u periodu dužem od dvanaest mjeseci, kao i pad vrijednosti iznad 30% nabavne vrijednosti sredstva) akumulirani gubitak koji je priznat direktno u kapitalu isknjižava se iz kapitala i priznaje kao rashod obezvrijeđenja, iako priznavanje finansijskog sredstva nije prestalo. Nederivatna finansijska sredstva se mogu reklasifikovati iz kategorije sredstava raspoloživih za prodaju u kategoriju kredita i potraživanja u slučaju kada zadovolje kriterijume definisane za tu kategoriju i ukoliko Banka ima namjeru i mogućnost da takva sredstva drži u predvidivom vremenskom periodu u budućnosti ili do njihovog dospijeća.

3.12. Nekretnine i oprema

Početno mjerenje nekretnina i opreme vrši se po nabavnoj vrijednosti ili cijeni koštanja. Nabavna vrijednost uključuje izdatke koji se mogu direktno pripisati nabavci osnovnog sredstva. Nakon početnog priznavanja, oprema se vrednuje po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za ukupnu obračunatu amortizaciju i ukupne akumulirane gubitke po osnovu umanjenja vrijednosti. Nakon početnog priznavanja, samo nekretnine se vrednuju po revalorizacionom iznosu koji predstavlja njihovu fer vrijednost na datum revalorizacije umanjenu za naknadnu akumuliranu amortizaciju i naknadne akumulirane gubitke zbog umanjenja vrijednosti. Revalorizacija se vrši najmanje jednom u periodu od pet godina ili češće u slučaju većih poremećaja na tržištu, kako bi se obezbijedilo da se knjigovodstvena vrijednost bitno ne razlikuje od vrijednosti do koje bi se došlo korišćenjem fer vrijednosti na kraju izvještajnog perioda.

Kada dijelovi nekretnine ili opreme imaju različite korisne vijekove trajanja, oni se vode kao zasebne stavke (glavne komponente). Dobici ili gubici nastali otuđenjem nekretnina i opreme utvrđuju se kao razlika između vrijednosti ostvarene njihovom prodajom i njihove knjigovodstvene vrijednosti i iskazuju se u okviru ostalih prihoda i rashoda perioda. 3.12.1. Naknadni troškovi

Troškovi zamjene sastavnog dijela nekog osnovnog sredstva priznaju se kao dio knjigovodstvene vrijednosti tog osnovnog sredstva ukoliko je vjerovatno da će se buduće ekonomske koristi povezane sa tim sastavnim dijelom priliti u Banku i ako se cijena koštanja tog dijela može pouzdano izmjeriti. Knjigovodstvena vrijednost zamjenjenog dijela se isknjižava. Troškovi tekućeg održavanja nekretnina i opreme priznaju se kao rashod bilansa uspjeha u periodu u kome su nastala.


18


3.12. Nekretnine i oprema (nastavak)

3.12.2. Amortizacija

Amortizacija se priznaje u bilansu uspjeha u jednakim godišnjim iznosima tokom procijenjenog vijeka trajanja svake stavke nekretnina i opreme, budući da se na taj način najbolje odražava očekivana potrošnja upotrebne ekonomske vrijednosti sadržane u sredstvu. Sredstva uzeta na lizing se amortizuju tokom perioda lizinga ili korisnog vijeka sredstva, u zavisnosti koji je period kraći. Primjenjeni korisni vijek, u tekućem i prethodnom obračunskom periodu je bio:

Stopa amortizacije

Vijek trajanja (godina)

Kompjuterska oprema 25% 4 Vozila 15,5% 6,5 Nameštaj i ostala oprema 10% - 33,33% 3 - 10 Ulaganja u tuđe objekte 10% - 33,34% 3 - 10 Građevinski objekti 2,5 % 40

Metod amortizacije, korisni vijek i rezidualna vrijednost se procijenjuju na kraju svakog izvještajnog perioda i kada je to potrebno vrši se odgovarajuća korekcija.

3.13. Nematerijalna ulaganja

Nematerijalna imovina se početno vrednuje po nabavnoj vrijednosti, koja se sastoji od nabavne cijene uvećane za direktne troškove neophodne za stavljanje sredstva u upotrebu. Nakon početnog priznavanja, nematerijalna imovina se odmjerava po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za akumuliranu amortizaciju i sve akumulirane gubitke usled obezvrijeđenja. Naknadna ulaganja u nematerijalnu imovinu, koja utiču na poboljšanje stanja imovine iznad njegovog početno procijenjenog korisnog vijeka upotrebe, uvećavaju nabavnu vrijednost nematerijalne imovine. Amortizacija se priznaje u bilansu uspjeha u jednakim godišnjim iznosima tokom procijenjenog vijeka trajanja svake stavke nematerijalne imovine, budući da se na taj način najbolje odražava očekivana potrošnja upotrebne ekonomske vrijednosti sadržane u sredstvu.

Procijenjeni korisni vijek nematerijalnih ulaganja iznosi od 3 do 5 godina, odnosno amortizacione stope se kreću u rasponu od 20,00% do 33,33 %.

Metod amortizacije, korisni vijek i rezidualna vrijednost se procjenjuju na kraju svakog izvještajnog perioda i kada je to potrebno vrši se odgovarajuća korekcija.

3.14. Investicione nekretnine

Investiciona nekretnina je imovina (zemljište, građevinski objekat ili dio građevinskog objekta), koju Banka drži radi ostvarivanja prihoda od zakupnine ili radi uvećanja vrijednosti kapitala ili radi i jednog i drugog, a ne za prodaju u redovnom toku poslovanja ili za korišćenje u administrativne svrhe. Inicijalno vrednovanje investicione nekretnine prilikom sticanja (nabavke) vrši se po nabavnoj vrijednosti, odnosno cijeni koštanja. Nabavna vrijednost investicione nekretnine obuhvata njenu kupoprodajnu cijenu i sve izdatke koji se direktno mogu pripisati nabavci sredstva. Naknadno mjerenje investicione nekretnine vrši se po metodu nabavne vrijednosti umanjene za ukupnu ispravku vrijednosti i gubitke usled obezvrjeđenja. Procijenjeni vijek trajanja investicionih nekretnina je 40 godina, a amortizacija se obračunava po stopi od 2,5%. Amortizacija se prikazuje u bilansu uspjeha u jednakim godišnjim iznosima tokom procjenjenog vijeka trajanja date stavke nepokretnosti, budući da se na taj način najbolje odražava očekivana potrošnja upotrebne ekonomske vrijednosti sadržane u sredstvu. Vrijednost investicionih nekretnina se provjerava jednom u pet godina ili češće u slučaju većih poremećaja na tržištu.


19


3.15. Sredstva stečena naplatom potraživanja

Naplata potraživanja preuzimanjem pokretne i nepokretne imovine, u slučaju kada je potraživanje Banke obezbjeđeno hipotekom, zalogom na pokretnim stvarima ili nekom drugom vrstom obezbjeđenja, vrši se na osnovu odluke suda i/ili ugovora o kupoprodaji proisteklim iz vansudskog poravnanja ili aukcijske kupovine.

Pokretna i nepokretna sredstva stečena naplatom potraživanja priznaju se u poslovnim knjigama Banke kao zalihe sredstava stečenih naplatom potraživanja, sa namjerom prodaje u roku od godinu dana.

Inicijalno se vrednuju po nižoj vrijednosti od:

bruto vrijednosti potraživanja po osnovu kojeg se stiče imovina,

procjenjene vrijednosti imovine (koja nije starija od jedne godine) umanjene za troškove prodaje,

kada se imovina stiče odlukom suda u iznosu koji je niži od bruto vrijednosti potraživanja (koje je obezbjeđeno tom imovinom) imovina se vrednuje po vrijednosti iz sudske odluke.

Nakon početnog priznavanja vrši se usklađivanje knjigovodstvene vrijednosti sa fer vrijednošću sredstava stečenih naplatom potraživanja, kao i usklađivanje ukoliko dođe do obezvređenja sredstava u smislu pada nadoknadive vrijednosti, u skladu sa aktom koji donosi Uprava Banke. Efekti ovih usklađivanja se priznaju kao rashodi perioda.

3.16. Sredstva namjenjena prodaji

Kao stalna sredstva namjenjena prodaji klasifikuju se sredstva čija se knjigovodstvena vrijednost može prvenstveno povratiti kroz prodajnu transakciju, a ne kroz nastavak korišćenja.

Vrednovanje stalnih sredstava raspoloživih za prodaju se vrši po nižoj od sljedećih dviju vrijednosti: knjigovodstvenoj ili fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje.

U slučaju da sredstvo ne bude prodato u roku od jedne godine, nakon početnog priznavanja vrši se usklađivanje knjigovodstvene vrijednosti sa fer vrijednošću stalnih sredstava namjenjenih prodaji, kao i usklađivanje ukoliko dođe do obezvrijeđenja sredstava u smislu pada nadoknadive vrijednosti, u skladu sa aktom koji donosi Uprava Banke. Efekti ovih usklađivanja se priznaju kao rashodi perioda.

Za stalna sredstva namjenjena prodaji ne vrši se obračun amortizacije.

3.17. Lizing

Banka klasifikuje lizing (zakupi nekretnina i opreme) kao finansijski u slučaju kada je ugovorom regulisano da se u osnovi svi rizici i koristi koje proističu iz vlasništva nad sredstvima prenose na korisnika lizinga. Svi ostali ugovori o lizingu se klasifikuju kao ugovori o operativnom lizingu. Lizing ugovori koji se odnose na zakup poslovnog prostora u kojima se nalaze organizacioni dijelovi Banke se odnose na operativni lizing. Sva plaćanja u toku godine po osnovu operativnog lizinga, evidentirana su kao trošak o izvještaju o ukupnom rezultatu ravnomjerno pravolinijski tokom perioda trajanja lizinga. Sredstva po osnovu ugovora o finansijskom lizingu priznaju se kao sredstva Banke po njihovoj fer vrijednosti ili ako je ta vrijednost niža, po sadašnjoj vrijednosti minimalnih lizing rata uvrđenih na početku trajanja ugovora o lizingu. Odgovarajuća obaveza prema davaocu lizinga uključena je u okviru bilansa stanja kao obaveza po osnovu finansijskog lizinga. Lizing rate su podjeljene na dio koji se odnosi na finansijski trošak i dio koji umanjuje obavezu po osnovu finansijskog lizinga, tako da se postigne konstantna kamatna stopa na preostalom dijelu obaveze. Finansijski trošak se iskazuje direktno kao rashod perioda.


20


3.18. Obezvrijeđenje nefinansijskih sredstava

Knjigovodstvena vrijednost nefinansijskih sredstava, osim investicionih nekretnina i odloženih poreskih sredstava, analizira se na kraju svakog izvještajnog perioda kako bi se utvrdilo da li postoje pokazatelji koji ukazuju da je došlo do njihovog obezvrijeđenja. U slučaju da se utvrdi da postoje određeni pokazatelji obezvrijeđenja, utvrđuje se nadoknadiva vrijednost sredstva. Gubitak po osnovu obezvrijeđenja se priznaje ako knjigovodstvena vrijednost sredstava prevazilazi njegovu procjenjenu nadoknadivu vrijednost. Nadoknadiva vrijednost sredstva utvrđuje se kao vrijednost koja je veća od upotrebne vrijednosti sredstva i njegove fer vrijednosti. Za potrebe utvrđivanja upotrebne vrijednosti, procijenjeni budući novčani prilivi po osnovu sredstva se diskontuju na njihovu sadašnju vrijednost primjenom diskontne stope prije poreza, koja odražava trenutnu tržišnu procjenu vremenske vrijednosti novca, kao i rizika specifičnih za sredstvo. Gubitak po osnovu obezvređenja se priznaje u slučaju kada je knjigovodstvena vrijednost sredstva veća od njegove nadoknadive vrijednosti. Gubitak po osnovu obezvrijeđenja se priznaje u okviru bilansa uspjeha perioda. Gubici po osnovu obezvrijeđenja iz prethodnih perioda se procjenjuju na kraju svakog izvještajnog perioda, kako bi se utvrdilo da li je došlo do smanjenja gubitka ili da oni više ne postoje. Gubitak po osnovu obezvrijeđenja se ukida u slučaju da je došlo do promjene pretpostavki korišćenih za utvrđivanje nadoknadive vrijednosti sredstva. Gubitak po osnovu obezvrijeđenja se ukida samo do iznosa do kojeg knjigovodstvena vrijednost sredstva ne prelazi knjigovodstvenu vrijednost koja bi bila utvrđena, umanjena za amortizaciju sredstva, u slučaju da nije bilo priznavannja gubitka po osnovu obezvređenja.

3.19. Depoziti, krediti i subordinirane obaveze

Depoziti, dužničke hartije od vrijednosti, krediti i subordinirane obaveze predstavljaju osnovni izvor finansiranja Banke (instrumenti finansiranja). Banka klasifikuje instrumente finansiranja kao finansijske obaveze ili kao kapital u skladu sa suštinom ugovornih uslova za konkretni instrument. Depoziti, dužničke hartije od vrijednosti, krediti i subordinirane obaveze se inicijalno vrednuju po fer vrijednosti uvećanoj za sve direktne transakcione troškove, dok se njihovo naknadno vrednovanje vrši po amortizovanoj vrijednosti primjenom metoda efektivne kamatne stope.

3.20. Rezervisanja

Rezervisanje se priznaje u slučaju kada će Banka, kao rezultat prošlih događaja, imati sadašnju zakonsku ili izvedenu obavezu koja se može pouzdano utvrditi i za čije izmirenje se očekuje da će doći do odliva resursa koji predstvaljaju ekonomsku korist za Banku. Rezervisanje se utvrđuje putem diskontovanja očekivanih budućih novčanih odliva, primjenom diskontne stope, koja odražava trenutnu tržišnu procjenu vremenske vrijednosti novca, i tamo gde je to odgovarajuće, rizika specifičnih za obavezu.


21



3.21. Beneficije zaposlenih

U skladu sa propisima koji se primjenjuju u Bosni i Hercegovini, Banka je obavezna da plaća obaveze državnim fondovima kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih. Ove obaveze uključuju doprinose za zaposlene na teret poslodavaca u iznosima obračunatim po stopama propisanim relevantnim zakonskim propisima. Banka je, takođe, obavezna da od bruto zarada zaposlenih obustavi doprinose i da ih, u ime zaposlenih, uplati tim fondovima. Doprinosi na teret poslodavca i doprinosi na teret zaposlenih se knjiže na teret rashoda perioda na koji se odnose. Banka nema sopstvene penzione fondove niti opcije za isplate zaposlenima u vidu akcija i po tom osnovu nema identifikovane obaveze na dan 31. decembra 2016. godine. Banka je izvršila izdvajanje rezervisanja u 2016. godini u skladu sa IAS 19 za dugoročne obaveze za otpremnine za odlazak u penziju i za neiskorišćene dane godišnjih odmora zaposlenih. Za procjenu i obračun rezervisanja po navedenim osnovama Banka je angažovala ovlašćenog licenciranog aktuara.

3.22. Kapital i rezerve

Kapital Banke obuhvata: akcijski kapital, posebne rezerve za potencijalne gubitke, dobitak/gubitak tekuće godine, neraspoređeni dobitak iz ranijih godina i revalorizacione rezerve. Kapital Banke formiran je iz uloženih sredstava osnivača. Osnivač ne može povlačiti sredstva uložena u kapital Banke.

3.23. Zarade po akciji

Banka prikazuje osnovnu zaradu po akciji za obične akcije. Osnovna zarada po akciji se računa dijeljenjem dobitka ili gubitka koji pripada vlasnicima običnih akcija Banke ponderisanim prosjekom broja običnih akcija u opticaju tokom perioda.

3.24. Preračunavanje deviznih iznosa

Poslovne promjene u stranoj valuti preračunavaju se u konvertibilne marke po srednjem kursu valute koji važi na dan poslovne promjene. Monetarne pozicije aktive i pasive u stranoj valuti koje su iskazane po nabavnoj vrijednosti, preračunavaju se u konvertibilne marke prema srednjem kursu koji važi na dan bilansa. Kursne razlike nastale kao rezultat preračuna deviznih pozicija iskazuju se u okviru bilansa uspjeha. Nemonetarne stavke aktive koje se vrednuju po nabavnoj vrijednosti u stranoj valuti preračunavaju se u konvertibilne marke prema srednjem kursu valute koji važi na dan poslovne promjene. Kursevi najznačajnih valuta koje su korišćene prilikom preračuna pozicija bilansa stanja iskazanih u stranoj valuti su:

U Konvertibilnim markama

31. decembra

2016. 31. decembra

2015.

USD 1,855450 1,790285 CHF 1,821240 1,807781 EUR 1,955830 1,955830


22

4. PRIHODI PO OSNOVU KAMATA

U hiljadama BAM

Godina koja se završava 31. decembra

2016. 2015.

Prihodi po osnovu kamata od:

Preduzeća, javnih i državnih institucija 8.280 9.656

Stanovništva 2.478 2.631

Hartija od vrijednosti 803 746

Sredstva kod drugih banaka 1 1

11.562 13.034

5. RASHODI PO OSNOVU KAMATA

6. PRIHODI PO OSNOVU NAKNADA I PROVIZIJA

U hiljadama BAM


` 2016. 2015.

Naknade po osnovu obavljanja platnog prometa 2.291 2.299

Naknade po osnovu mjenjačkih poslova i poslova sa devizama 565 615

Naknade po osnovu platnih kartica 493 456

Naknade po izdatim garancijama i druga jemstva 214 223

Ostale naknade i provizije 135 140

3.698

3.733

7. RASHODI PO OSNOVU NAKNADA I PROVIZIJA

U hiljadama BAM


2016. 2015.

Naknade za usluge po platnim karticama 512 409

Naknade za usluge Agencije za bankarstvo RS 209 193

Naknade Centralnoj Banci po osnovu platnog prometa u zemlji 184 155

Naknade za usluge platnog prometa u zemlji i inostranstvu 136 160

Naknade po osnovu kupoprodaje deviza 118 135

Ostale naknade i provizije 27 27

1.186 1.079

U hiljadama BAM


2016. 2015.

Rashodi po osnovu kamata od :

Depoziti stanovništva 1.086 1.246

Depoziti i krediti od banaka i finansijskih organizacija 808 853

Depoziti pravnih lica, državnih i javnih institucija 635 1.223

2.529 3.322


23

8. PROMJENA VRIJEDNOSTI IMOVINE I OBAVEZA – NETO

U hiljadama BAM Godina koja se završava

31. decembra 2016. 2015.

Prihodi po osnovu pozitivnih kursnih razlika 5.272

8.614

Rashodi po osnovu negativnih kursnih razlika (5.331)

(8.710)

Rashodi po osnovu promjene vrijednosti – materijalno stečena imovina (466)

(251)

Neto prihodi od promjene vrijednosti (525)

(347)

Sredstva i obaveze iskazane u stranoj valuti na dan bilansa stanja su preračunate u BAM po zvaničnom srednjem kursu koji je važio na taj dan. Kursne razlike nastale kao rezultat preračunavanja, knjižene su u korist prihoda ili na teret rashoda. Rashodi po osnovu promjene vrijednosti materijalno stečene imovine namijenjene daljoj prodaji su nastali po osnovu:

obezvrjeđenja vrijednosti stalnih sredstava namijenjenih prodaji (nekretnine i oprema) u ukupnom iznosu od 208 hiljada BAM svođenjem na iznos procijenjene tržišne vrijednosti ili naknadnim vrednovanjem primjenom interno utvrđene stope obezvrjeđenja, zavisno od primjenjivog metoda obezvređenja u slučaju konkretnog sredstva namijenjenog prodaji,

obezvrjeđenja vrijednosti investicionih nekretnina i zemljišta u ukupnom iznosu od 236 hiljada

BAM svođenjem na iznos procijenjene tržišne vrijednosti,

obezvrjeđenjem opreme izdate u zakup a koje je obračunato naknadnim vrednovanjem primjenom interno utvrđene stope obezvrjeđenja u iznosu od 22 hiljade BAM.

9. REZERVISANJA a) Rezervisanje za potencijalne gubitke i ugovorene obaveze

U hiljadama BAM


2016. 2015.

RASHODI ISPRAVKE VRIJEDNOSTI

Rashodi indirektnih otpisa plasmana 8.801 10.150

Rashodi rezervisanja za vanbilansne pozicije 636 415

Rashodi indirektnih otpisa-ostala aktiva 58 12

Rashodi po osnovu rezervisanja za ostale obaveze 11 66

9.506 10.643

PRIHODI OD UKIDANJA ISPRAVKE VRIJEDNOSTI

Prihodi od ukidanja indirektnih otpisa plasmana 8.058 5.884

Prihodi od ukidanja rezervisanja za vanbilansne obaveze 666 463

Prihodi od ukidanja ostalih rezervisanja 140 -

8.864 6.347

REZERVISANJA ZA POTENCIJALNE GUBITKE - NETO 642 4.296

Rashodi po osnovu rezervisanja za ostale obaveze u ukupnom iznosu od 11 hiljada BAM se odnose na rezervisanja po sudskim sporovima. Prihodi od ukidanja ostalih rezervisanja se odnose na ukidanje rezervisanja po sudskim sporovima u iznosu od 17 hiljada BAM, rezervisanja za otpremnine zaposlenih kod odlazaka u penziju i neiskorišćene dane godišnjeg odmora u ukupnom iznosu od 123 hiljade BAM.


24

9. REZERVISANJA (nastavak) b) Kretanja tokom godine na dugoročnim rezervisanjima za potencijalne gubitke i ugovorene obaveze

U hiljadama BAM

Krediti plasirani

komite-ntima

(Napomena 16)

Obračuna-ta kamata i

ostala aktiva

(Napomena 15)

Potencija-lne i

ugovorene obaveze

(Napomena 23)

Sudski sporovi

(Napomena 23)

Rezervisa-nja za

otpremnine radnika i godišnje odmore

(Napomena 23) Ukupno

Stanje. 1. januar 2015. godine 10.333 1.447 274 8 329 12.391 Izdvajanja u toku godine 9.423 739 415 4 62 10.643 Ukidanje rezervisanja (5.665) (219) (463) - - (6.347) Evidentiranje aktuarskih gubitaka

u korist revalorizacionih rezervi - - - - 10 10

Stanje. 31. decembar 2015. godine 14.091 1.967 226 12 401 16.697

Izdvajanja u toku godine 8.333 526 636 11 - 9.506 Ukidanje rezervisanja (7.610) (448) (666) (17) (123) (8.864) Evidentiranje aktuarskih

dobitakana teret revalorizacionih rezervi - - - - (26) (26)

Stanje. 31. decembar 2016. godine 14.814 2.045 196 6 252 17.313


25

10. OSTALI RASHODI POSLOVANJA

U hiljadama BAM


2016. 2015.

Neto lična primanja i naknade primanja 2.807 2.612

Porezi i doprinosi na lična primanja 1.883 1.819

Troškovi zakupnina 1.409 1.496

Ostali nematerijalni troškovi 757 677

Tekuće i investiciono održavanje osnovnih sredstava 698 657

Troškovi obezbjeđenja imovine 555 568

Troškovi amortizacije 554 565

Troškovi materijala, energije, goriva i ostali materijalni troškovi 356 325

Troškovi premije osiguranja depozita 288 325

Troškovi advokata i taksi 196 185

Troškovi PTT i telekomunikacionih usluga 185 178

Troškovi ostalih premija osiguranja 158 189

Troškovi reklame i propagande 147 126

Troškovi ostalih poreza i doprinosa 130 152

Ostala lična primanja 117 192

Troškovi po sudskim presudama i poreskim rješenjima 89 -

Troškovi po osnovu otpisa potraživanja 88 -

Ostalo 44 5

10.461

10.071

11. OSTALI PRIHODI POSLOVANJA

U hiljadama BAM


2016. 2015.

Dobici od prodaje HOV raspoloživih za prodaju 298 200 Prihodi po osnovu zakupa nepokretnosti 95 44 Prihodi iz ranijih godina iz poslovanja sa privredom 87 - Prihodi iz ranijih godina iz poslovanja sa hartijama od vrijednosti 87 - Ostali prihodi od naplate sudskih troškova 72 6 Ostali prihodi 59 8

698 258

Dobici od prodaje hartija od vrijednosti raspoživih za prodaju u iznosu od 298 hiljada BAM se odnose na dobitke od prodaje obveznica koje je emitovala Vlada Republike Srbije (Ministarstvo Finansija, Uprava za javni dug), a ostvareni su u sekundarnom prometu.


26

12. POREZ NA DOBIT

U hiljadama BAM


2016. 2015.

(Gubitak)/Dobit prije oporezivanja 615 (2.090)

Porez na (gubitak)/dobit po stopi od 10 % 62 (209) Poreski gubitak prenesen iz prethodnog perioda - - Efekti poresko priznatih prihoda - 120 Poresko nepriznati troškovi rezervisanja i ostali troškovi 287 453 Prihod oslobođen obračuna poreza i poresko nepriznati prihodi od ukidanja rezervisanja (144) (20)

Efektivni porez na dobit 205 344

Efektivna poreska stopa 33,33% nije primjenljivo

U skladu sa važećim zakonima, Porezna Uprava ima diskreciono pravo da odredi porezni tretman poslovnih aktivnosti i transakcija bilo kojeg poreskog obveznika. Prema tome promjene u poslovnoj aktivnosti mogu biti drugačije tretirane od strane Poreske Uprave. Kao rezultat toga Banci se mogu naplatiti dodatni porezi, kazne i kamata koje mogu biti značajne.

U hiljadama BAM


2016. 2015.

Odložene poreske obaveze revalorizacione rezerve po HOV i aktuarskim procjenama na početku

godine 41 9 Promjena tokom godine 29 32

revalorizacione rezerve po HOV i aktuarskim procjenama na kraju godine 70 41

Odložene poreske obaveze sa stanjem na dan 31. decembra 2016. godine u iznosu od 70 hiljada BAM odnose se na efekte po osnovu revalorizacionih rezervi za ulaganja u HOV raspoložive za prodaju i revalorizacione rezerve po osnovu aktuarskih procjena. Iste su imale efekat na stanje revalorizacionih rezervi.


27

13. NOVČANA SREDSTVA I SREDSTVA KOD CENTRALNE BANKE

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Novčana sredstva: - u KM 4.078 2.883 - u stranoj valuti 2.633 1.912 Sredstva kod Centralne banke BiH u BAM: - Žiro račun 38.904 41.882 - Obavezna rezerva 22.499 15.617 - Posebna rezerva 632 -

68.746

62.294

Prikazani iznosi sredstava kod Centralne banke BiH obuhvataju obaveznu rezervu kod Centralne banke BiH koja predstavlja minimalnu rezervu sredstava u domaćoj valuti obračunatu u skladu sa Odlukom o obaveznoj rezervi kod Centralne banke BiH i deponovane viškove likvidnih sredstava kod Centralne banke BiH.

Od 1. maja 2015. na iznos obavezne rezerve naknada se obračunavala prema prosjeku EIONIA-e koji je u istom razdoblju zabilježen na tržištu umanjen za 10 baznih bodova ili minimum nula a na iznos sredstava iznad obavezne rezerve – nulta stopa naknade. Nulta stopa naknade na obaveznu rezervu primjenjuje se u slučaju da je prosječna EIONIA umanjena za 10 baznih bodova imala negativnu vrijednost.

Od 01. jula 2016. godine stopa obavezne rezerve koju primjenjuje Centralna banka na osnovicu za obračun

obavezne rezerve iznosi 10%. Osnovicu za obračun obavezne rezerve čine depoziti i pozajmljena sredstva bez obzira u kojoj se valuti sredstva izraze prema stanju sredstava na kraju svakog radnog dana u toku obračunskog perioda koji prethodi periodu održavanja. Centralna banka na računu rezervi banke u obračunskom periodu na iznos sredstava obavezne rezerve ne obračunava naknadu, a na iznos sredstava iznad obavezene rezerve obračunava naknadu po stopi koja je jednaka 50% stope koju primjenjuje Evropska centralna banka na depozite komercijalnih banaka (Deposit Facility Rate).

Ukoliko u toku perioda održavanja dođe do promjene vrijednosti Deposit Facility Rate, primjenjivaće se stopa koja je važila na prvi dan perioda održavanja tokom kojeg je došlo do promjene Deposit Facility Rate.

14. SREDSTVA KOD DRUGIH BANAKA

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Novčana sredstva kod: Inostranih banaka 36.370 9.854 Domaćih banaka 64 32

36.434

9.886


28

15. OBRAČUNATA KAMATA I OSTALA AKTIVA

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

U BAM: Potraživanja po osnovu dospjelih kamata - krediti 2.692 3.193 Stalna sredstva namijenjena prodaji 2.635 1.726 Ostala potraživanja 506 505 Razgraničeni ostali troškovi 208 183 Potraživanja po osnovu kamata - HOV raspoložive za prodaju 193 40 Razgraničena potraživanja za obračunatu kamatu 191 190 Potraživanja za naknade i provizije 123 116 Zalihe materijala 62 70 Razgraničeni troškovi -primjena EKS 31 47 Potraživanja za pretplaćene poreze i doprinose 15 - U stranoj valuti:

Ostala potraživanja u stranoj valuti 362 341 Potraživanja po osnovu kamata - HOV raspoložive za prodaju 102 424 Potraživanja po osnovu dospjelih kamata u stranoj valuti - plasmani 72 56 Razgraničena potraživanja za obračunatu kamatu - 22 Ispravka vrijednosti:

- obračunate kamate (1.852) (1.843) - naknada i ostale aktive (193) (124)

5.147 4.946

Stalna sredstva namjenjena prodaji: Nekretnine:

U hiljadama BAM Datum sticanja Naziv objekta/lokacija

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

30.08.2016. Prijedor, poslovni objekti i zemljište 1.029 - 12.12.2014. Poslovni prostor, Posušje 406 421 24.06.2015. Gradiška, Kočićevo, privredna zgrada i zemljište 332 355 23.12.2015. Hadžići, poslovna zgrada i zemljište 325 337 30.11.2015. Mrkonjić Grad, poslovne zgrade i zemljište 241 350 28.10.2015. Prijedor, porodična stambena zgrada 106 110 28.11.2016. Gradiška, Rovine, privredna zgrada i zemljište 87 -

2.526

1.573

Oprema:

U hiljadama BAM Datum sticanja Opis imovine

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

24.11.2015. Oprema – građevinske i druge mašine 59 78 29.01.2015. Mašine za obradu mlijeka 31 54 16.12.2015. Oprema – mašine za štampanje i drugo 19 21

109

153

Nakon početnog priznavanja vrši se naknadno vrednovannje imovine namijenjene prodaji najkasnije po isteku perioda od 12 mjeseci od datuma sticanja. U slučajevima gdje je procjenjena tržišna vrijednost utvrđena u nižem iznosu od knjigovodstvene vrijednosti Banka je izvršila obezvrjeđenje imovine svođenjem knjigovodstvene vrijednosti na iznos procjenjene tržišne vrijednosti, a u slučajevima gdje je po procjeni nezavisnog procjenitelja utvrđena tržišna vrijednost u većem iznosu od knjigovodstvene vrijednosti, obezvrjeđenje ove imovine izvršeno je u skladu sa internim aktima.


29

16. KREDITI PLASIRANI KOMITENTIMA

Krediti su prikazani u bilansu stanja u visini nedospjelih i dospjelih iznosa odobrenih plasmana. Kamata na kredite plasirane stanovništvu su obračunavane sa kamatnim stopama za stambene kredite u rasponu od 2,75 % do 12,50 % a za ostale kredite stanovništvu u rasponu od 3,00 % do 12,50 % godišnje. Krediti stanovništvu su odobravani na period maksimalno do 25 godina. Kamate na kratkoročne kredite privredi su obračunavane uz kamatnu stopu od 2,90% do 9,35% godišnje. Kamate na dugoročne kredite privredi su obračunavane uz kamatnu stopu 3,00% do 11,00 % godišnje. Agencija za bankarstvo Republike Srpske (ABRS) je Odlukom o minimalnim standardima za upravljanje kreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banke (Službeni glasnik RS, broj 49/13 i 01/04) propisala da su nadležni organi Banke dužni da, u vezi sa primjenom Međunarodnih računovodstvenih standarda i Međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja (čija primjena je u obavezi od 1. januara 2010. godine), kao i propisa iz oblasti računovodstva i revizije u Republici Srpskoj, primjenjuju adekvatne interne metodologije za mjerenje umanjenja vrijednosti kredita i ostale finansijske imovine. Rukovodstvo Banke je izvršilo rezervisanje za potencijalne kreditne gubitke na osnovu svih poznatih i predvidljivih rizika na datum sastavljanja finansijskih izvještaja. Klasifikacija potraživanja iz kreditnog portfolija izvršena je na osnovu posljednjih raspoloživih finansijskih informacija.

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

U BAM : NEDOSPJELI PLASMANI

do jedne godine Kratkoročni krediti - privreda 29.045 21.536 Kratkoročni krediti - stanovništvo 1.338 1.540 Kratkoročni krediti - javni sektor i javna preduzeća 200 2.290 preko jedne godine Dugoročni krediti - javni sektor i javna preduzeća 53.787 62.314 Dugoročni krediti - stanovništvo 37.487 35.931 Dugoročni krediti – privreda, državne i javne institucije 28.822 27.508 U stranoj valuti: Dugoročni krediti - privreda 5.867 5.714 Ispravka vrijednosti kredita plasiranih komitentima (2.318) (2.317)

UKUPNO KREDITNI PLASMANI 154.228 154.516

DOSPJELI PLASMANI Dospjeli plasmani u domaćoj valuti 20.154 24.496 Ispravka vrijednosti dospjelih plasmana u domaćoj valuti (12.393) (11.671) Dospjeli plasmani u stranoj valuti 103 103 Ispravka vrijednosti dospjelih plasmana u stranoj valuti (103) (103)

UKUPNO DOSPJELI KREDITNI PLASMANI: 7.761 12.825

UKUPNO KREDITI PLASIRANI KOMITENTIMA 161.989 167.341


30

17. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju: u domaćoj valuti:

- obveznice ratne štete 12.909 3.230 - trezorski zapisi - 1.969

u stranoj valuti - obveznice emitenta Vlade Republike Srbije 3.531 13.942

16.440 19.141

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju u domaćoj valuti se odnose na ulaganja u obveznice emitovane od strane emitenta Republike Srpske za izmirenje obaveza stare devizne štednje po kamatnoj stopi od 2,5%, ratne materijalne i nematerijalne štete po kamatnoj stopi od 1,5 % sa kojima se trguje na Banjalučkoj berzi . Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju u stranoj valuti se odnose na ulaganja u obveznice emitenta Vlade Republike Srbije po kamatnoj stopi od 4,0% godišnje. Obveznice su klasifikovane u kategoriju finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju.


31

18. OPREMA, INVESTICIONE NEKRETNINE I NEMATERIJALNA ULAGANJA U hiljadama BAM

Oprema i ostala

sredstva

Oprema u pripremi i dati

avansi

Ulaganja u iznajmljena

sredstva Investicione

nekretnine

Nematerijalna ulaganja (licence i

programi)

Nematerijalna ulaganja u

pripremi

Ukupno

Nabavna vrijednost Stanje, 1. januar 2015. godine 4.929 83 674 2.199 2.604 52 10.541 Nabavke u toku perioda 136 143 6 435 102 119 941 Prenosi - (142) - - - (102) (244) Rashodovanja (12) - - - - - (12)

Stanje, 31. decembar 2015. godine 5.053 84 680 2.634 2.706 69 11.226

Stanje, 1. januar 2016. godine 5.053 84 680 2.634 2.706 69 11.226 Nabavke u toku perioda - 242 - - - 196 438 Prenosi 241 (292) 51 2.305 242 (242) 2.305 Rashodovanja (81) - (14) - - - (95) Prodaja - - - (233) - - (233)

Stanje, 31. decembar 2016. godine 5.213 34 717 4.706 2.948 23 13.641

Ispravka vrijednosti Stanje. 1. januar 2015. godine 4.064 - 526 96 2.347 - 7.033 Amortizacija za tekuću godinu 364 - 34 32 135 - 565 Rashodovanja (11) - - - - - (11)

Stanje. 31. decembar 2015. godine 4.417 - 560 128 2.482 - 7.587

Stanje. 1. januar 2016. godine 4.417 - 560 128 2.482 - 7.587 Amortizacija za tekuću godinu 284 - 39 46 185 - 554 Rashodovanja (81) - (6) - - - (87) Prodaja - - - (3) - - (3) Obezvrjeđenje - - - 236 - - 236

Stanje. 31. decembar 2016. godine 4.620 - 593 407 2.667 - 8.287

Sadašnja vrijednost 31. decembar 2015. godine 636 84 120 2.506 224 69 3.639

31. decembar 2016. godine 593 34 124 4.299 281 23 5.354


NAPOMENE UZ FINANSIJSKE IZVJEŠTAJE Za godinu koja se završava 31. decembra 2016. godine

32

18. OPREMA, INVESTICIONE NEKRETNINE I NEMATERIJALNA ULAGANJA (nastavak)

Na dan 31. decembra 2016. godine Banka ima iskazane investicione nekretnine u iznosu od 4.299 hiljada BAM koje čine objekti i zemljište dati u zakup (31. decembra 2015. godine: 2.506 hiljada BAM). Na osnovu zaključenog ugovora o dugoročnom zakupu Banka je u 2016. godini izvršila prenos na investicione nepokretnosti sa pozicije stalnih sredstava namijenjenih prodaji (poslovno-ugostiteljski objekat smješten u Novoj Topoli i zemljište uz poslovno-ugostiteljski objekat smješten u Novoj Topoli) u vrijednosti od 2.305 hiljada BAM. U toku 2016. godine na osnovu procjene ovlašćenog eksternog procjenitelja izvršeno je smanjenje vrijednosti investicionih nepokretnosti u iznosu od 236 hiljada BAM. Banka je u toku 2016. godine prodala poslovnu zgradu-skladište i pripadajuće zemljište uz navedeni objekat u Tišći, opština Šekovići i po tom osnovu izvršeno je umanjenje investicionih nepokretnosti sadašnje vrijednosti 230 hiljada BAM. Ukupna prodajna cijena nepokretnosti iznosila je 216 hiljada BAM.

19. DEPOZITI I KREDITI BANAKA

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Kratkoročni depoziti banaka - 5.000

- 5.000

20. DEPOZITI KOMITENATA

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

U BAM: Transakcioni računi privrede 76.474 62.483 Transakcioni računi stanovništva 18.691 15.977 Transakcioni računi javnog sektora i javnih preduzeća 14.375 13.877 Kratkoročni depoziti privrede 26.227 2.889 Kratkoročni depoziti stanovništva 2.137 4.902 Kratkoročni depoziti javnog sekora i javnih preduzeća 1.150 1.350 Dugoročni depoziti privrede 16.834 19.211 Dugoročni depoziti stanovništva 10.483 6.058 Dugoročni depoziti javnog sektora i javnihpreduzeća 3.473 2.663

169.844 129.410

U stranoj valuti: Transakcioni računi stanovništva 7.235 5.517 Transakcioni računi privrede 1.585 2.411 Transakcioni računi javnog sektora i javnih preduzeća 583 2.162 Kratkoročni depoziti stanovništva 3.061 16.133 Kratkoročni depoziti privrede 117 117 Kratkoročni depoziti javnog sekora i javnih preduzeća - 6 Dugoročni depoziti stanovništva 27.393 14.367 Dugoročni depoziti javnog sektora i javnih preduuzeća 101 101 Dugoročni depoziti privrede 34 33

40.109 40.847

UKUPNO DEPOZITI KOMITENATA : 209.953 170.257



33

20. DEPOZITI KOMITENATA (nastavak)

Kratkoročni depoziti privrede, javnog sektora i javnih preduzeća u domaćoj valuti su deponovani uz kamatnu stopu u rasponu od 0,00 % do 3,10 % godišnje. Dugoročni depoziti privrede, javnog sektora i javnih preduzeća su deponovani po kamatnoj stopi od 2,00 % do 5,00 %. Na a vista depozite privrede, javnog sektora i javnih preduzeća u domaćoj valuti obračunavaju se kamate po kamatnim stopama u rasponu 0,00 % do 3,10 % a na a vista depozite u stranoj valuti od 0,00 % do 2,50 % godišnje. Kratkoročni depoziti stanovništva u domaćoj valuti su deponovani uz kamatne stope u rasponu od 0,00 % do 2,90 % godišnje a dugoročni depoziti u rasponu od 0,05 % do 4,80%.

Na namjenske depozite obračunava se kamata u rasponu od 0,00 % do 5,00 % godišnje.

21. OBAVEZE PO KREDITIMA

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

U BAM: IRB RS - Fond stanovanja 6.269 5.176 IRB RS - Fond za razvoj istočnog dijela Republike Srpske 3.550 3.857 IRB RS - Fond za razvoj i zapošljavanje 2.295 4.054

12.114 13.087

U stranoj valuti: Komercijalna banka a.d. Beograd 2.794 9.220 European Fund For Southeast Europe 2.347 3.521

5.141 12.741

17.255 25.828

Kamatne stope na primljene kredite u domaćoj valuti su se kretale u rasponu od 1,20 % do 3,40 % godišnje. Obaveze po kreditima u domaćoj valuti se odnose na kreditnu liniju koju Banka koristi po osnovu plasmana od strane Investiciono razvojne banke Republike Srpske. Kamatne stope po primljenim kreditima su vezane za tromjesečni i šestomjesečni EURIBOR.

Kamatne stope po primljenim kreditima u stranoj valuti su se kretale u rasponu od 2,56 % do 3,50%. Kamatne stope po primljenim kreditima u stranoj valuti su vezane za tromjesečni i šestomjesečni EURIBOR. 22. OSTALA PASIVA

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Obaveze za nedospjele kamate u domaćoj valuti 349 612 Obaveze za unaprijed naplaćene naknade i kamate po kreditima u domaćoj valuti 634 681 Obaveze za nedospjele kamate u stranoj valuti 786 693 Obaveze po osnovu primljenih avansa 549 376 Obaveze prema dobavljačima u domaćoj valuti 442 262 Obaveze prema dobavljačima u stranoj valuti 193 27 Obaveze za dospjelu kamatu i naknadu u domaćoj valuti 183 47 Odložene poreske obaveze 70 41 Obaveze za poreze i doprinose 20 50 Obaveze za porez na dobit 12 180 Ostale obaveze u domaćoj valuti 85 90 Ostale obaveze u stranoj valuti 7 15

3.330 3.074



34

23. REZERVISANJA ZA POTENCIJALNE GUBITKE

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Rezervisanja za primanja zaposlenih u skladu sa IAS 19 252 402 Rezervisanja za potencijalne gubitke po vanbilansnoj aktivi 196 225 Rezervisanja po sudskim sporovima 6 12

454 639

24. KAPITAL

Ukupan akcijski kapital Banke na dan 31.decembra 2016. godine iznosi 60.000 hiljada BAM, a sastoji se od 60.000 običnih akcija sa pravom glasa, nominalne vrijednosti 1.000 BAM. Većinski akcionar Banke je Komercijalna banka a.d. Beograd koja ima učešće od 99,998%.

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Akcijski kapital 60.000 60.000 Rezerve iz dobiti 281 281 Revalorizacione rezerve 630 371 Posebne rezerve za procjenjene gubitke po regulatornom

zahtijevu ABRS 1.797 4.231 (Gubitak)/dobitak tekuće godine 410 (2.434)

63.118 62.449

Revalorizacione rezerve na dan 31. decembra 2016. godine u iznosu od 630 hiljada BAM su formirane po osnovu naknadnog vrednovanja finasijskih sredstava raspoloživih za prodaju po njihovoj fer vrijednosti i po osnovu aktuarskih efekata u skladu sa IAS 19, uz priznavanje dobitaka od promjene vrijednosti u revalorizacionim rezervama u okviru kapitala.

25. POTENCIJALNE I UGOVORENE OBAVEZE

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Preuzete neopozive obaveze za nepovučene kredite i plasmane u domaćoj valuti 6.959 11.528 Izdate garancije i druga jemstva u domaćoj valuti 5.366 6.020 Izdate garancije i druga jemstva u stranoj valuti 1.558 1.693 Preuzete neopozive obaveze za nepovučene kredite i plasmane u stranoj valuti - 1.956

13.883 21.197



35

26. PREGLED TRANSAKCIJA SA POVEZANIM LICIMA

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Bilans stanja Aktiva Sredstva kod drugih banaka - Komercijalna Banka a.d. Beograd 2.213 1.678 Krediti plasirani komitentima - Povezana fizička lica 131 177

Aktiva ukupno 2.344 1.855

Pasiva Depoziti komitenata - Povezana fizička lica 219 258 Obaveze po kreditima - Komercijalna Banka a.d. Beograd 2.794 9.220 Razgraničene obaveze za obračunatu kamatu - Komercijalna Banka a.d. Beograd 25 42 Obaveze prema dobavljačima - Komercijalna Banka a.d. Beograd 1 -

Pasiva ukupno 3.039 9.520

Vanbilansne evidencije - Povezana fizička lica 11 21 - Komercijalna Banka a.d. Beograd 5.867 - Bilans uspjeha Godina koja se završava

31. decembra 2016.

31. decembra 2015.

Prihodi Prihodi po osnovu kamata - Povezana fizička lica 8 13 Prihodi po osnovu naknada i provizija - Komercijalna Banka a.d. Beograd 23 37 Neto prihodi od kursnih razlika - Komercijalna Banka a.d. Beograd - 122 Prihodi od prodaje HOV - Komercijalna Banka a.d. Beograd 298 -

Ukupno prihodi 329 172

Rashodi Rashodi po osnovu kamata -Komercijalna banka a.d. Beograd 81 147 -Povezana fizička lica 1 4 Rashodi naknada i provizija -Komercijalna banka a.d. Beograd 41 46 Neto rashodi od kursnih razlika - Komercijalna Banka a.d. Beograd 5 - Ukupno rashodi 128 197

Prihodi (rashodi) neto 201 (25)



36

26. PREGLED TRANSAKCIJA SA POVEZANIM LICIMA (nastavak)

Bruto i neto primanja Uprave Banke *, Nadzornog odbora i Odbora za reviziju u poslovnoj 2016. i 2015. godini bila su sledeća:

U hiljadama BAM


31. decembra 2016.

31. decembra 2015.

Bruto primanja - Uprava Banke* 299 344 Neto primanja - Uprava Banke* 174 208 Bruto primanja - Nadzorni odbor i Odbor za reviziju 50 172 Neto primanja - Nadzorni odbor i Odbor za reviziju 30 104 (*) Primanja Uprave banke se odnose samo na bruto i neto primanja Direktora i Izvršnih direktora Banke (ne uzimaju se u obzir primanja direktora sektora).

27. UPRAVLJANJE RIZICIMA

Banka je izložena sljedećim rizicima:

Kreditni rizik

Rizik likvidnosti

Tržišni rizik (obuhvata kamatni rizik, devizni rizik i ostale tržišne rizike)

Rizik zemlje i

Operativni rizik.

Ova napomena prezentuje informacije o izloženosti Banke svakom od ovih rizika, ciljeve, politike, procese za mjerenje i upravljanje rizicima, i upravljanje kapitalom.

Okvir za upravljanje rizicima

Banka je prepoznala proces upravljanja rizicima kao ključni element upravljanja poslovanjem, s obzirom da izloženost rizicima proizilazi iz svih poslovnih aktivnosti, kao neodvojivog dijela bankarskog poslovanja, kojima se upravlja kroz identifikovanje, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolu i izvještavanje, odnosno uspostavljanjem ograničenja rizika, kao i izvještavanje u skladu sa strategijama i politikama. Banka je uspostavila sveobuhvatan i pouzdan sistem upravljanja rizicima koji obuhvata: strategije, politike i procedure upravljanja rizicima, odgovarajuću organizacionu strukturu, efektivan i efikasan proces upravljanja svim rizicima kojima je izložena, adekvatan sistem internih kontrola, odgovarajući informacioni sistem i adekvatan proces interne procjene adekvatnosti kapitala.

Proces upravljanja rizicima uključuje jasno definisanje i dokumentovanje profila rizičnosti, kao i usklađivanje profila rizičnosti sa sklonošću Banke za preuzimanje rizika, a u skladu sa usvojenim strategijama i politikama.

Internim aktima Banka je postavila sljedeće ciljeve u okviru sistema upravljanja rizicima: minimiziranje negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital uz poštovanje definisanih okvira prihvatljivog nivoa rizika, održavanje potrebnog nivoa adekvatnosti kapitala, razvoj aktivnosti Banke u skladu sa poslovnim mogućnostima i razvojem tržišta u cilju ostvarivanja konkurentskih prednosti.

Banka primjenjuje Bazel II standarde i permanentno prati sve najave i izmjene u zakonskoj regulativi, analizira uticaj na nivo rizika i preduzima mjere za blagovremeno usklađivanje svog poslovanja sa novim propisima, a u skladu sa prihvatljivim nivoom rizika za Banku.



37

27. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak)

usklađivanje svog poslovanja sa novim propisima, a u skladu sa prihvatljivim nivoom rizika za Banku.

Ciljevi i principi upravljanja rizicima

Sistem upravljanja rizicima

Sistem upravljanja rizicima je definisan sljedećim internim aktima Banke.

Strategijom upravljanja rizicima i Strategijom upravljanja kapitalom; Politikama upravljanja rizicima; Procedurama upravljanja rizicima; Metodologijama za upravljanje pojedinačnim rizicima; Ostalim aktima.

Strategijom upravljanja rizicima definisani su: dugoročni ciljevi, utvrđeni poslovnom politikom i strategijom Banke, kao i sklonost ka rizicima

određenim u skladu sa tim ciljevima; osnovna načela preuzimanja i upravljanja rizicima; osnovna načela procesa interne procjene adekvatnosti kapitala Banke; pregled i definicije svih rizika kojima je Banka izložena ili može da bude izložena.

Banka je utvrdila osnovne principe upravljanja rizicima kako bi ispunila svoje dugoročne ciljeve: organizovanje poslovanja zasebne organizacione jedinice za upravljanje rizicima; funkcionalna i organizaciona odvojenost aktivnosti upravljanja rizicima od redovnih poslovnih

aktivnosti Banke; sveobuhvatnost upravljanja rizicima; efektivnost upravljanja rizicima; cikličnost upravljanja rizicima; razvoj upravljanja rizicima kao strateško opredjeljenje; i upravljanje rizicima je dio poslovne kulture.

Politike upravljanja pojedinim vrstama rizika bliže definišu: način organizovanja procesa upravljanja rizicima Banke i jasna razgraničenja odgovornosti zaposlenih u svim fazama tog procesa; način procjene rizičnog profila Banke i metodologije za identifikovanje i mjerenje, odnosno

procjenu rizika; načine praćenja i kontrole rizika i uspostavljanje sistema limita; mjere za ublažavanje rizika i pravila za primjenu tih mjera; način i metodologiju za sprovođenje procesa interne procjene adekvatnosti kapitala Banke; okvir i učestalost stress testiranja, kao i postupanje u slučajevima nepovoljnih rezultata stres

testova. Procedurama upravljanja rizicima Banka bliže definiše proces upravljanja rizicima i nadležnosti i odgovornosti svih organizacionih dijelova Banke u sistemu upravljanja rizicima.



38


Ciljevi i principi upravljanja rizicima (nastavak)

Banka je pojedinačnim metodologijama detaljnije propisala metode i pristupe koji se koriste u sistemu upravljanja rizicima.

Nadležnosti

Nadzorni odbor je nadležan i odgovoran za uspostavljanje jedinstvenog sistema upravljanja rizicima i nadzor nad tim sistemom, usvajanje strategije i politika upravljanja rizicima i strategiju upravljanja kapitalom, usvajanje procedura za upravljanje rizicima, uspostavljanje sistema internih kontrola, nadzor nad radom Uprave Banke, kao i sprovođenje procesa interne procjene adekvatnosti kapitala, te druge aktivnosti u skladu sa zakonskim propisima i internim aktima Banke.

Uprava Banke je nadležna i odgovorna za sprovođenje strategije i politika upravljanja rizicima i strategiju upravljanja kapitalom, usvaja uptustva, odnosno metodologije za upravljanje rizicima, usvajanje i analizu efikasnosti primjene procedura za upravljanje rizicima, kojima se bliže definiše proces identifikacija, mjerenja, ublažavanja, praćenja i kontrole i izvještavanja o rizicima kojima je Banka izložena, te druge aktivnosti u skladu sa zakonskim propisima i internim aktima Banke. Izvještava Nadzorni odbor o efikasnosti primjene definisanih procedura upravljanja rizicima.

Odbor za reviziju je nadležan i odgovoran za analizu i nadzor primjene i adekvatnog sprovođenja usvojenih strategija i politika za upravljanje rizicima i sistema internih kontrola, te druge aktivnosti u skladu sa zakonskim propisima i internim aktima Banke. Odbor za reviziju redovno izvještava Nadzorni odbor o svojim aktivnostima i utvrđenim nepravilnostima i predlaže način na koji će se one otkloniti.

Odbor za upravljanje aktivom i pasivom je nadležan i odgovoran za praćenje izloženosti Banke rizicima koji proizilaze iz strukture njenih bilansnih potraživanja, obaveza i vanbilansnih stavki, kao i predlaganje mjera za upravljanje kamatnim rizikom i rizikom likvidnosti.

Kreditni odbor odlučuje o kreditnim zahtjevima u okvirima utvrđenim aktima Banke, analizira izloženost

Banke kreditnom, kamatnom i valutnom riziku, analizira kreditni portfolio i sprovodi nalaze interne revizije iz nadležnosti Odbora, a takođe predlaže mjere Upravi Banke i Nadzornom odboru Banke.

Sektor upravljanja rizicima definiše i predlaže za usvajanje Nadzornom odboru ciljeve i principe upravljanja rizicima, odnosno strategiju, politike i procedure upravljanja rizicima, definiše i predlaže na usvajanje Upravi Banke uputstva, odnosno metodologije upravljanja rizicima, identifikuje, mjeri, ublažava, prati i kontroliše i izvještava o rizicima kojima je Banka izložena u svom poslovanju. Takođe, nadležan je za razvijanje modela i metodologija svih faza upravljanja rizicima i izvještavanje nadležnih organa Banke.

Interna revizija sprovodi nezavisno vrednovanje sistema upravljanja rizicima, i vrši redovnu procjenu adekvatnosti, pouzdanosti i efikasnosti sistema internih kontrola. Proces upravljanja rizicima

Banka redovno mjeri odnosno procjenjuje rizike koje je identifikovala u svom poslovanju. Mjerenje podrazumijeva primjenu kvalitativnih i kvanitativnih metoda mjerenja koje omogućuju uočavanje promjena u profilu rizika i procjenu novih rizika.

Za sve identifikovne rizike Banka određuje njihovu značajnost koja je zasnovana na sveobuhvatnoj procjeni rizika koji su svojstveni pojedinim poslovima, proizvodima, aktivnostima i procesima Banke.

Ublažavanje rizika podrazumijeva diverzifikaciju, prenos, smanjenje i/ili izbjegavanje rizika, a Banka ga sprovodi u skladu sa rizičnim profilom i sklonošću ka rizicima.

Praćenje i kontrola rizika se zasniva i na limitima koje je Banka uspostavila. Oni zavise od poslovne strategije i tržišnog okruženja, kao i od nivoa rizika koji je Banka spremna da prihvati.



39


Proces upravljanja rizicima (nastavak)

Izvještaji o upravljanju rizicima se redovno dostavljaju: Nadzornom odboru, Upravi Banke, i Odboru za reviziju i Odboru za upravljanje aktivom i pasivom, koji sadrže sve informacije neophodne za procjenu rizika i donošenje zaključaka o rizicima Banke.

27.1. Kreditni rizik

Kreditni rizik je rizik mogućnosti nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke usljed neizvršenja obaveza dužnika prema Banci.

Kreditni rizik obuhvata sljedeće rizike:

Rizik neizvršenja (default risk) – rizik od gubitka koji može nastupiti ukoliko dužnik ne izmiri

svoju obavezu prema Banci; Rizik promjene kreditnog kvaliteta aktive (downgrade risk) – rizik od gubitka koji može nastati

ukoliko dođe do pogoršanja nivoa rizičnosti dužnika (pogoršanja kreditnog rejtinga dužnika); Rizik promjene vrijednosti aktive – rizik od gubitka koji može nastati na pozicijama aktive

ukoliko dođe do smanjenja tržišne vrijednosti u odnosu na vrijednost po kojoj je aktiva kupljena; Rizik izloženosti je rizik koji može proisteći po osnovu izloženosti Banke prema jednom licu,

grupi povezanih lica ili licima povezanim sa Bankom.

Pored navedenih Banka prati i sa kreditnim rizikom povezane sledeće rizike:

Rizik koncentracije je rizik koji direktno ili indirektno proizilazi iz izloženosti Banke prema istom

ili sličnom faktoru rizika ili vrsti rizika, kao što su: izloženosti prema jednom licu ili grupi povezanih lica, privrednim granama, geografskim područjima, vrstama proizvoda i aktivnosti, instrumentima kreditne zaštite, finansijskim instrumentima, robi i sl.;

Rezidualni rizik je rizik da tehnike ublažavanja kreditnog rizika budu manje efikasne nego što je

očekivano, odnosno da njihovo korišćenje nedovoljno utiče na umanjenje rizika kojima je Banka izložena;

Rizik zemlje je rizik koji se odnosi na zemlju porijekla dužnika i predstavlja rizik nastanka

negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke zbog nemogućnosti naplate potraživanja od dužnika kao posljedice ekonomskih ili socijalnih prilika u zemlji porijekla dužnika.

Upravljanje kreditnim rizikom

U skladu sa obimom, vrstom i složenošću poslova koje obavlja, Banka je organizovala proces upravljanja kreditnim rizikom i jasno razgraničila odgovornosti zaposlenih u svim fazama tog procesa. Organizacioni model sistema upravljanja kreditnim rizikom Banke obezbjeđuje adekvatnu komunikaciju, razmjenu informacija i saradnju na svim organizacionim nivoima, a takođe obezbjeđuje jasnu, operativnu i organizacionu razdvojenost funkcije za nezavisno upravljanje rizicima i aktivnosti podrške s jedne strane, od aktivnosti preuzimanja rizika, odnosno podjelu dužnosti, nadležnosti i odgovornosti. Banka je uspostavila i adekvatan informacioni sistem koji podrazumijeva potpunu informisanost lica uključenih u sistem upravljanja kreditnim rizikom, primjenom odgovarajuće IT podrške i utvrđivanjem učestalosti izvještavanja rukovodstva Banke. Cilj upravljanja kreditnim rizikom je minimiziranje negativnih efekata kreditnog rizika na finansijski rezultat i kapital Banke, po osnovu bilansnih i vanbilansnih plasmana i na osnovu poslovanja sa drugom ugovornom stranom za pozicije koje se vode u bankarskoj knjizi. Prihvatljiv nivo izloženosti kreditnom riziku Banke u skladu je sa definisanom Strategijom upravljanja rizicima i zavisi od strukture portfolia Banke, na osnovu koje se omogućuje limitiranje negativnih efekata na finansijski rezultat i minimiziranje kapitalnih zahtjeva za kreditni rizik u cilju održavanja adekvatnosti kapitala na prihvatljivom nivou. Banka odobrava plasmane klijentima (pravnim i fizičkim licima) za koje procjenjuje da su kreditno sposobni. S druge strane Banka ne ulaže u visoko-rizične plasmane kao što su ulaganja u visokoprofitabilne projekte s visokim rizikom, u investicione fondove visokorizičnog projekta i slično.



40


27.1. Kreditni rizik (nastavak)

Upravljanje kreditnim rizikom (nastavak)

Osnovna načela upravljanja kreditnim rizikom su: upravljanje kreditnim rizikom na nivou pojedinačnih plasmana i na nivou cjelokupnog portfolia

Banke; održavanje nivoa kreditnog rizika koji minimizira negativan uticaj na finansijski rezultat i kapital; rangiranje plasmana u skladu sa njihovom rizičnošću; poslovanje u skladu sa dobrim praksama za odobravanje plasmana; i obezbjeđenje adekvatnih kontrola za upravljanje kreditnim rizikom.

U cilju upravljanja kreditnim rizikom, Banka nastoji da posluje sa klijentima dobre kreditne sposobnosti i pribavlja odgovarajuće instrumente obezbjeđenja plaćanja. Banka ocjenjuje kreditnu sposobnost svakog klijenta u momentu podnošenja zahtjeva i vrši redovan i vanredan monitoring dužnika, plasmana i kolaterala, kako bi bila u mogućnosti da preduzme odgovarajuće aktivnosti u cilju naplate svog potraživanja.

Identifikacija kreditnog rizika podrazumijeva analiziranje svih indikatora, koji dovode do nastanka i povećanja izloženosti kreditnom riziku. Banka na sveobuhvatan način blagovremeno utvrđuje uzroke tekuće izloženosti kreditnom riziku i procjenjuje uzroke izloženosti kreditnom riziku po osnovu nastalih i projektovanih promjena na tržištu, kao i po osnovu uvođenja novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.

Banka vrši kvantitativno i/ili kvalitativno mjerenje, odnosno procjenu identifikovanog kreditnog rizika. Proces mjerenja kreditnog rizika zasnovan je na dva paralelna pristupa:

regulatorni pristup – proces klasifikacije i proces obezvrjeđenja plasmana i procjene

rezervisanja za gubitke po vanbilansnim pozicijama po osnovu Međunarodnog računovodstvenog standarda 39 i Međunarodnog računovodstvenog standarda 37 i klasifikovanja potraživanja dužnika po osnovu zakonskih propisa;

interni pristup – mjerenje nivoa rizičnosti pojedinačnog plasmana na osnovu internog sistema

rejtinga.

Rejting sistem nije samo instrument za oblikovanje pojedinačnih odluka i procjenjivanje nivoa rizika pojedinačnog plasmana, već predstavlja osnovu za analizu portfolia, podršku prilikom definisanja limita i odobrenja plasmana Banke, kao i podršku u postupku obezvrjeđenja plasmana i procjene rezervisanja za gubitke po vanbilansnim pozicijama u cilju rangiranja nivoa rizičnosti plasmana i iskazivanja realne vrijednosti potraživanja. Interni sistem rejtinga podliježe redovnoj reviziji i unaprijeđenju.

U analizi kreditnog rizika pored Internog sistema rejtinga Banka koristi i načela propisana regulativom Agencije za bankarstvo Republike Srpske, koja zahtijeva klasifikaciju svakog plasmana na osnovu propisanog okvira i obračun rezervisanja za procjenu kreditnog rizika. Primjena ovih načela omogućava Banci da predvidi potencijalne rizike koji mogu dovesti do nemogućnosti i nesposobnosti klijenta da svoje obaveze izmiruje o roku dospijeća prema ugovorom definisanim uslovima. U tom smislu Banka vrši klasifikaciju potraživanja i obračun potrebnog nivoa rezervi za kreditne gubitke redovnom analizom portfolia na mjesečnom nivou. Analiza obuhvata mjerenje adekvatnosti rezervisanja po klijentima, kategorijama rizika, dijelovima portfolia i ukupnom portfoliu. Rezerve za kreditne gubitke predstavljaju određeni vid zaštite od mogućih negativnih posljedica ukoliko se plasirana sredstva ne vrate o roku dospijeća i u punom iznosu.

Prije odobrenja plasmana Banka procjenjuje kreditnu sposobnost dužnika kao primarni izvor otplate plasmana na osnovu interno definisanih kriterijuma i ponuđeni kolateral kao sekundarni izvor naplate. Na osnovu identifikovanog i izmjerenog nivoa kreditnog rizika (procjene finansijskog stanja i kreditne sposobnosti dužnika, kao i vrijednosti i pravne sigurnosti kreditne zaštite i drugih relevantnih faktora) i nezavisnog mišljenja o riziku, nadležni Odbori i Organi Banke, saglasno definisanom sistemu odlučivanja donose Odluku o odobrenju plasmana.



41




Donošenje odluka o izlaganju kreditnom riziku, Banka je definisala kroz Odluku Nadzornog odbora o limitima odobravanja transakcija, kao i Procedure upravljanja kreditnim rizikom.

Prilikom donošenja odluka u oblasti kreditiranja, poštuje se princip dvostruke kontrole tzv. „princip četvoro očiju“, kojim se obezbjeđuje da uvijek postoji strana koja predlaže i strana koja odobrava određeni plasman. Sa ciljem minimiziranja kreditnog rizika, internim aktima su definisane nadležnosti organizacionih dijelova koji preuzimaju rizik i koji upravljaju kreditnim rizikom, te nadležnosti Sektora upravljanja rizicima, u smislu davanja nezavisnog stava prilikom odobrenja novih plasmana, reprogramiranja/restruktuiranja plasmana odnosno regulisanja rizičnih plasmana.

Ublažavanje kreditnog rizika podrazumjeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke, odnosno održavanje prihvatljivog nivoa kvaliteta kreditnog portfolia Banke.

Osnovne tehnike ublažavanja kreditnog rizika su: Limiti izloženosti – rizik koncentracije, Diversifikovanje ulaganja, Sredstva obezbjeđenja.

Limiti izloženosti po osnovu pojedinačnog dužnika zasnivaju se na procjeni kreditne sposobnosti dužnika, a limiti izloženosti na nivou portfolia usmjereni su na ograničenje koncentracije izloženosti u portfoliu. Banka kontinuirano kontroliše kretanje kreditnog rizika u okviru definisanog rizičnog profila.

Rizik koncentracije obuhvata: veliku izloženost (izloženost prema jednom licu ili grupi povezanih lica i licima povezanim sa Bankom), grupe izloženosti sa istim ili sličnim faktorima rizika kao što su privredni sektori, vrste proizvoda, geografska područja i slično, rizik zemlje, instrumente kreditne zaštite.

Diversifikovanje ulaganja usmjereno je na ublažavanje kreditnog rizika kroz smanjenje koncentracije portfolia u pojedinim segmentima aktive.

Praćenje kvaliteta plasmana na nivou pojedinačnog dužnika zasniva se prije svega na obezbjeđivanju ažurnih podataka o finansijskom stanju i kreditnoj sposobnosti dužnika i tržišnoj vrijednosti sredstava obezbjeđenja, dok se praćenje kreditnog rizika na nivou portfolia vrši identifikovanjem promjena na nivou grupa klijenata određenog nivoa rizika, plasmana, kolaterala, potrebnih rezervi za očekivane i neočekivane gubitke, u cilju utvrđivanja i upravljanja stanjem i kvalitetom aktive. U cilju zaštite od izloženosti kreditnom riziku, pored redovnog praćenja poslovanja klijenata, Banka ugovara i instrumente obezbjeđenja (kolaterale), kojima se umanjuje kreditni rizik.

Kako bi se Banka zaštitila od promjene tržišnih vrijednosti kolaterala (hipoteka, zaloga, hartija od vrednosti i sl.), procijenjena vrijednost kolaterala se koriguje za definisani procenat u zavisnosti od vrste kolaterala i lokacije, koji se minimum jednom godišnje, a po potrebi i češće preispituju i revidiraju. Na ovaj način Banka se štiti od potencijalnih gubitaka po osnovu nemogućnosti naplate potraživanja iz sredstava obezbjeđenja.

Banka u postupku odobravanja plasmana i praćenja vrijednosti kolaterala, pribavlja i redovno ažurira procjene vrijednosti kolaterala, a koje izrađuju nezavisni ovlašteni procjenitelji. Navedene izvještaje o procjeni vrijednosti kolaterala se koriste prilikom obračuna neto vrijednosti potraživanja po osnovu kredita plasiranih komitentima. Procjenjene vrijednosti kolaterala vjerno i objektivno odražavaju prodajnu vrijednost kolaterala, te omogućavaju realnu procjenu naplate potraživanja putem kolaterala , odnosno minimalne iznose koje Banka može naplatiti ukoliko je procjena budućih očekivanih novčanih tokova vršena iz kolaterala, prilikom individalno utvrđenog obezvrijeđenja, a u skladu sa zahtejvima IAS 39.

Kontrola kreditnog rizika podrazumijeva proces kontinuiranog usklađivanja poslovanja sa definisanim sistemom limita, na dnevnom i mjesečnom nivou, kao i u uslovima kada izloženost kreditnom riziku teži gornjoj granici definisanog rizičnog profila, odnosno prilikom uvođenja novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.



42




U cilju zaštite od rizika neizvršenja obaveza u poslovanju sa klijentima, Banka preduzima sljedeće mjere za regulisanje potraživanja:

reprogramiranje ili restrukturiranje, poravnanje, preuzimanje robe ili nepokretnosti u cilju naplate potraživanja Banke, prodaja potraživanja, zaključenje ugovora sa zainteresovanim trećim licem, pokretanje sudskog spora i ostale mjere.

Klijentima sa određenim problemima u poslovanju Banka odobrava reprogramiranje, odnosno restrukturiranje potraživanja.

Banka osim kreditne izloženosti ima i vanbilansnu izloženost (razne vrste plativih i činidbenih garancija, nepokriveni akreditivi, neopozivi odobreni a neiskorišteni krediti i sve druge stavke koje predstavljaju potencijalne obaveze Banke) po osnovu kojih Banka ima potencijalnu obavezu da izvrši plaćanje za račun trećih lica. Za vanbilansnu izloženost Banka koristi iste kontrolne procese i procedure koji se koriste za kreditni rizik.

Izvještavanje o kreditnom riziku obuhvata sistem internog i eksternog izvještavanja, sprovodi se po utvrđenoj dinamici, a u skladu sa definisanim sistemom izvještavanja.

Rizik promjene kvaliteta aktive

Kvalitet aktive Banke se mjeri stepenom izloženosti pojedinim kategorijama rizika prema kriterijumima internog sistema rejtinga. Interni sistem rejtinga razmatra kvantitativne i kvalitativne parametre za određivanje rejtinga dužnika. Rejting skala sadrži pet kategorija rizika, koje su dalje podijeljene na 17 podkategorija. Rejting skala se koristi kao jedinstveni metod dodjeljivanja rejtinga kojim je osigurano da klijenti sa istim rejtingom imaju iste kreditne karakteristike i istu vjerovatnoću da neće ispuniti svoje obaveze, dijelom ili u potpunosti u periodu od jedne godine. Osnovni parametri kreditnog rizika koji opredjeljuju podkategoriju rejtinga se obračunavaju i prate na mjesečnom nivou.

Nizak nivo rizika podrazumijeva poslovanje sa klijentima dobre kreditne sposobnosti i prihvatljiv je za Banku (kategorije rejtinga 1 i 2), povišen nivo rizika predstavlja poslovanje sa klijentima sa smetnjama u poslovanju koje mogu negativno da utiču na izmirenje obaveza i čije poslovanje se intenzivno prati (kategorija rejtinga 3) i visok nivo rizika označava klijente sa negativnim rezulatima poslovanja i lošom kreditnom istorijom (kategorije rizika 4 i 5).

Banka se štiti od rizika promjene kvaliteta aktive kroz kontinuirano praćenje poslovanja klijenata, identifikovanje promjena koje mogu nastati pogoršanjem stanja dužnika, kašnjenjem u otplati ili promjenama u okruženju, kao i pribavljanjem odgovarajućih sredstava obezbjeđenja.

Rizik promjene vrijednosti aktive

Obezvrjeđenje plasmana ima za cilj obezbjeđenje razumnog, opreznog i pravovremenog utvrđivanja gubitaka, zbog obezvrjeđenja kredita, kao i intervencija po osnovu potencijalnih obaveza, kako bi se zaštitio kapital Banke u periodu kada gubitak bude i definitivno potvrđen (realizovan) zbog nemogućnosti naplate ugovorenih iznosa ili odlivom sredstava za izmirenje potencijalnih obaveza. Obezvrjeđenje plasmana i rezervisanja vrši se samo onda kada postoji opravdan osnov, odnosno kada postoji objektivan dokaz o obezvrjeđenju kao posljedica događaja koji su nastali nakon početnog priznavanja kredita, a koji nepovoljno utiču na buduće novčane tokove od kredita. Glavni elementi u procjeni obezvrjeđenja plasmana su sljedeći: prekoračenje roka plaćanja glavnice ili kamate, teškoće u novčanim tokovima korisnika kredita, opadanje kreditnog rejtinga ili promjene prvobitnih uslova iz ugovora i drugo. Obezvrjeđenje plasmana se vrši na osnovu procjene očekivanih budućih novčanih tokova iz poslovanja klijenata, kao i realizacijom sredstava obezbjeđenja, ukoliko se procijeni da će realno kredit biti namiren iz tih sredstava. Banka vrši procjenu obezvrijeđenja potraživanja na pojedinačnoj i grupnoj osnovi, a u cilju obezbjeđenja razumnog, opreznog, i pravovremenog utvrđivanja gubitaka.



43



Rizik promjene vrijednosti aktive (nastavak)

Pojedinačno procjenjivanje

Banka procjenjuje ispravku vrijednosti za svaki pojedinačno značajan plasman koji ima status „default-a“, kao i potraživanja po kojima je dužnik banka ili neka druga finansijska institucija, plasmani u hartije od vrijednost koje se ne kotiraju na zvaničnom tržištu (berzi) i hartije od vrijednosti koje se čuvaju do dospijeća a pri tom su materijalno značajni i imaju status „default-a“, i tom prilikom se uzimaju u obzir finansijska pozicija korisnika kredita, održivost biznis plana, njegova sposobnost da poboljša svoje performanse u slučaju finansijskih teškoća, projektovani prihodi, raspoloživost drugih vrsta finansijske podrške i vrijednost kolaterala koja se može realizovati, kao i vremenska dimenzija očekivanih novčanih tokova. Ukoliko dođe do nekih novih informacija koje prema procjeni bitno mijenjaju kreditnu sposobnost klijenta, vrijednost kolaterala i izvjesnost ispunjenja obaveza klijenta prema Banci, radi se vanredna procjena obezvrjeđenja plasmana.

Grupno procjenjivanje

Ispravke vrijednosti se procjenjuju grupno po svim plasmanima koji nisu pojedinačno značajni i za pojedinačno značajne plasmane koji nemaju status „default-a“. Grupna procjena se radi po grupama koje se formiraju na osnovu interno propisane metodologije, bazirane na sistemu internog rejtinga i to na mjesečnom nivou. Grupna procjena se obračunava na osnovu migracija kategorija rizičnosti, odnosno na osnovu trogodišnjeg prosjeka vjerovatnoće nastanka statusa neizmirivanja obaveza po vrstama klijenata ili proizvoda. Za svaku partiju kredita utvrđuje se neto osnovica koja se izračunava tako što se ukupna knjigovodstvena vrijednost umanji za iznos sredstava obezbjeđenja korigovanih korektivnim faktorom (hair cut-om). Partije sa docnjom preko 180 dana ne umanjuju se za iznos sredstava obezbjeđenja, tako da je neto osnovica jednaka knjigovodstvenoj vrijednosti. Obezvrijeđenje kredita umanjuje vrijednost kredita i priznaje se kao rashod u okviru bilansa uspjeha.

Utvrđivanje vjerovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama

Utvrđivanje vjerovatnog gubitka po vanbilansnim stavkama (potencijalnim obavezama) vrši se kada se procijeni da postoji dovoljno izvjesno očekivanje da će doći do odliva sredstava za izmirenje potencijalne obaveze. Prilikom procjene rezervisanja za potencijalne gubitke po vanbilansnim stavkama priznaju se sredstva od realizacije kolaterala, ukoliko je potpuno izvjesno da će odliv sredstava po osnovu potencijalnih obaveza biti namiren iz kolaterala.

Maksimalna izloženost kreditnom riziku

Maksimalna izloženosti kreditnom riziku na dan 31. decembra 2016. i 2015. godine, prikazana je u sljedećem pregledu, bez uzimanja u obzir bilo kakvog kolaterala ili neke druge kreditne zaštite. Iskazane vrijednosti su u bruto i neto knjigovodstvenom iznosu (poslije efekata po osnovu obezvrijeđenja).

Pregled aktive Bruto/Neto

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Bruto Neto Bruto Neto

Pregled aktive

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke

68.746 68.746

62.294 62.294

Sredstva kod drugih banaka 36.434 36.434 9.886 9.886 Krediti plasirani komitentima 176.803 161.989 181.432 167.341 Hartije od vrijednosti 16.440 16.440 19.141 19.141 Oprema i nematerijalna ulaganja 13.641 5.354 11.225 3.639 Obračunata kamata i ostala aktiva 7.803 5.147 7.292 4.946 I.Ukupna aktiva 319.867 294.110 291.270 267.247 Plative garancije 4.114 3.967 4.719 4.535 Činidbene garancije 2.810 2.765 2.995 2.954 Preuzete neopozive obaveze 6.959 6.955 13.483 13.483

II. Vanbilansne stavke 13.883 13.687 21.197 20.972

Ukupno (I+II) 333.750 307.797 312.467 288.219



44


27.1. KREDITNI RIZIK (nastavak)

Tabela koja slijedi prikazuje kredite plasirane komitentima, kao i klasifikaciju za pojedinačne plasmane i grupni portfolio

U hiljadama BAM

31. decembar 2016. godine Stambeni Gotovi-

nski Poljopri-

vreda Ostalo

Mikro biznis

Ukupno stanovni-

štvo

Država i javni sektor Pravna

lica Ukupno

Potra-živanja

od banaka

Nedospjeli neispravljeni 67 424 10 179 2.010 2.690 26.400 9 29.099 - Dospjeli a neispravljeni 66 17 7 79 345 514 82 - 596 - Grupno obezvrijeđeni 22.179 12.508 1.834 4.418 9.830 50.769 22.999 57.315 131.083 - Pojedinačno obezvrijeđeni 588 142 - 410 6.911 8.051 - 7.974 16.025 -

Ukupno 22.900 13.091 1.851 5.086 19.096 62.024 49.481 65.298 176.803 - Ispravka vrijednosti 179 2.109 217 1.628 4.844 8.977 - 5.837 14.814 -

Grupna ispravka vrijednosti 119 2.085 217 1.380 965 4.766 - 1.393 6.159 - Pojedinačna ispravka vrijednosti 60 24 - 248 3.879 4.211 - 4.444 8.655 -

Neto knjigovodstvena vrijednost 22.721 10.982 1.634 3.458 14.252 53.047 49.481 59.461 161.989 -

U hiljadama BAM

31. decembar 2015. godine Stambeni Gotovi-

nski Poljopri-

vreda Ostalo

Mikro biznis

Ukupno stanovni-

štvo

Država i javni

sektor Pravna

lica Ukupno

Potra-živanja

od banaka

Nedospjeli neispravljeni - - - - - - - - - - Dospjeli a neispravljeni - - - - - - - - - - Grupno obezvrijeđeni 21.946 10.222 2.785 4.720 8.976 48.649 58.540 24.454 131.643 - Pojedinačno obezvrijeđeni 870 820 - 531 10.942 13.163 - 36.626 49.789 -

Ukupno 22.816 11.042 2.785 5.251 19.918 61.812 58.540 61.080 181.432 - Ispravka vrijednosti 299 2.373 212 1.528 4.696 9.108 - 4.983 14.091 -

Grupna ispravka vrijednosti 137 2.237 212 1.307 741 4.634 - 510 5.144 - Pojedinačna ispravka vrijednosti 162 136 - 221 3.955 4.474 - 4.473 8.947 -

Neto knjigovodstvena vrijednost 22.517 8.669 2.573 3.723 15.222 52.704 58.540 56.097 167.341 -



45



Obezvrijeđeni plasmani Obezvrijeđeni plasmani su oni plasmani za koje Banka utvrdi da postoji objektivni dokaz koji ukazuje na obezvrjeđenje i za koje ne očekuje naplatu ukupne dospjele glavnice i kamate u skladu sa ugovorom o kreditu. Materijalno značajni plasmani, su oni plasmani čija ukupna izloženost (po osnovu potraživanja ili potencijalne obaveze), je jednaka ili veća od 100.000 KM u slučaju pravnih lica (banke, privredni klijenti i mikro klijenti), a kod fizičkih lica, poljoprivrednika i preduzenika je jedanka ili veća od 40.000 KM na dan obračuna. Za plasmane koji nisu pojedinačno značajni, kao i za plasmane koji su pojedinačno značajni ali nemaju status „default-a“, obezvrijeđenje je utvrđeno na grupnoj osnovi, u zavisnosti od pripadnosti grupi potraživanja sa sličnim nivoom rizika, za sve kategorije rejtinga, Grupni procenti obezvrijeđenja primjenjuju se za sve bonitetne grupe, osim za materijalno značajne plasmane sa statusom „default“ , koje se obezvrijeđuju pojedinačno. Ukoliko se prilikom pojedinačnog obezvrijeđenja plasmana dobije procenat 0% primjenjuje se grupni procenat obezvrijeđenja najmanje rizične kategorije (bonitetne grupe I) za tu kategoriju klijenata, odnosno proizvoda kod fizičkih lica. Grupni procenat obezvrijeđenja najmanje rizične kategorije primjenjuje se na bruto osnovicu plasmana, bez umanjenja za sredstvo obezvrijeđenja. Ispravka vrijednosti

Banka formira ispravku vrijednosti za date kreditne aranžmane na osnovu procjene obezvrijeđenja, Glavne komponente ovako formirane ispravke vrijednosti su ispravka vrijednosti koja se odnosi na pojedinačno značajne kreditne izloženosti koje imaju status „default“ i grupna ispravka vrijednosti plasmana, koja se formira za manje materijalno značajne plasmane i materijalno značajane plasmane koji nemaju status „default“, kao i kod plasmana koji su materijalno značajni i bili su predmet pojedinačne procjene, ali kod kojih nije identifikovano obezvrjeđenje na bazi pojedinačne procjene

Plasmani koji kasne sa naplatom za koje nije izvršeno obezvređenje

Dospjeli neispravljeni plasmani su a) plasmani za koje je u postupku pojedinačnog utvrđivanja ispravke vrijednosti plasmana utvrđena ispravka vrijednosti od 0% (jer očekivani diskontovani tok pokriva u cjelosti potraživanje) i pri tom procenat migracije najmanje bonitetne grupe za datu vrstu izloženosti iznosi 0%, a koji se u ovom slučaju primjenjuje na plasmane za koje je u postupku pojedinačne procjene utvrđeno obezvrjeđenje 0%, kao i b) plasamni koji su grupno obezvrjeđeni nisi u statusu „default“, a za koje je izračunati procenat migracija 0%.

Plasmani koji ne kasne sa naplatom za koje nije izvršeno obezvređenje Nedospjeli neispravljeni plasmani su: plasmani državi i drugim komitentima koji su grupno obezvrijeđeni i za koje je utvrđeno da nije adekvatno formirati obezvrjeđenje, jer je izračunati procenat migracija kategorija rizičnosti 0%. Prema metodologiji za utvrđivanje ispravki vrijednosti bilansne aktive i rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama kada su matrice migracija za određeni segment klijenta jednake nuli (0%), ispravka vrijednosti jednaka je nuli (0%).



46


27.1. KREDITNI RIZIK (nastavak)

Nedospjeli neispravljeni krediti plasirani komitentima U hiljadama BAM

31. decembar 2016. godine

Stambeni Gotovinski Poljopri-

vreda Ostalo Mikro biznis

Ukupno stanovništvo

Država i javni sektor

Pravna lica Ukupno Potraživanja od banaka

Nizak (IR 1.02) 67 425 10 178 2.010 2.690 21.323 - 24.013 - Povišen (IR 3) - - - - - - 4.484 - 4.484 - Visok (IR 4.5) - - - - - - 593 - 593 -

Ukupno 67 425 10 178 2.010 2.690 26.400 - 29.090 -


Stambeni Gotovi-

nski Poljopri-



Država i javni sektor

Pravna lica Ukupno Potraživanja

od banaka

Nizak (IR 1.02) - - - - - - - - - - Povišen (IR 3) - - - - - - - - - - Visok (IR 4.5) - - - - - - - - - - Ukupno - - - - - - - - - -

Dospjeli neispravljeni krediti plasirani komitentima

U hiljadama BAM


Stambeni Gotovi-

nski Poljopri-



Država i javni sektor Pravna lica Ukupno

Potraži-vanja od banaka

Docnja do 30 dana 66 17 5 78 54 220 62 - 282 - Od 31 - 90 dana - - 2 1 - 3 20 - 23 - Preko 90 dana - - - - 291 291 - - 291 -

Ukupno 66 17 7 79 345 514 82 - 596 -


Stambeni Gotovi-

nski Poljopri-



Država i javni sektor Pravna lica Ukupno

Potraži-vanja od banaka

Docnja do 30 dana - - - - - - - - - - Od 31 - 90 dana - - - - - - - - - - Preko 90 dana - - - - - - - - - - Ukupno - - - - - - - - - -



47



Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima su oni plasmani koji su reprogramirani i/ili restrukturirani usljed problema u servisiranju obaveza o rokovima dospijeća. Reprogram potraživanja se vrši kod dužnika koji imaju trenutno neusklađene prilive i odlive, a čiji finansijski pokazatelji nisu narušeni i ukazuju da će dužnik biti sposoban da uredno izmiruje reprogramirane obaveze prema naknadno ugovorenim uslovima otplate. Reprogram potraživanja se vrši kod dužnika koji su u docnji do 90 dana, najčešće po pojedinačnoj partiji kredita, odnosno ne obuhvata sva potraživanja dužnika (sve partije kredita).

Restrukturiranje se vrši kod dužnika koji imaju značajne probleme u poslovanju i gdje su finansijski pokazatelji poslovanja, značajno narušeni. Prilikom restrukturiranja:

zamjenjuju se sva bilansna potraživanja od dužnika, odnosno njihov veći dio;

bitno se mijenjaju uslovi pod kojima je to potraživanje odobreno (pri čemu se naročito podrazumijeva produženje roka vraćanja glavnice ili kamate);

smanjenje kamatne stope ili visine potraživanja, kao i druge promjene uslova kojima se olakšava položaj dužnika).

Plasmani sa izmjenjenim inicijalno ugovorenim uslovima U hiljadama BAM

Reprogramirani

Restrukturirani

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.



Stambeni - - - - 66 66 70 70 Gotovinski 325 309 189 178 64 53 33 29 Poljoprivreda 15 15 19 19 - - - - Ostalo 284 173 394 291 6 - 7 7 Mikro biznis 1.962 785 2.919 1.628 - - - - Ukupno stanovništvo 2.586 1.282 3.521 2.116 136 119 110 106

Privredni klijenti 4.830 3.654 5.421 4.325 - - - -

Ukupno 7.416 4.936 8.942 6.441 136 119 110 106

Rizik koncentracije

Banka upravlja rizikom koncentracije preko uspostavljenog sistema limita koji obuhvata limite izloženosti sa istim ili sličnim faktorima rizika (prema sektorima / djelatnostima, geografskim područjima, pojedinačnim dužnicima ili grupama povezanih lica, instrumentima kreditne zaštite i sl.). Uspostavljanje odgovarajućih limita izloženosti je osnov za kontrolu rizika koncentracije u cilju diversifikacije kreditnog portfolia.



48



Analiza koncentracije kreditnog rizika u zavisnosti od sektora, po osnovu plasmana komitentima, prikazana u narednoj tabeli:

U hiljadama BAM

Krediti plasirani komitentima Vanbilansne stavke

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Bruto Neto

Bruto Neto


Sektor finansija i osiguranja 2.082 2.048 237 235 1.000 1.000 4 3 Sektor privrednih društava 76.256 65.861 75.042 65.379 11.682 11.498 18.094 17.885 Poljoprivreda 1.338 1.090 1.772 1.521 - - - - Prerađivačka industrija 27.280 24.486 26.688 24.129 192 191 220 225 Električna energija 3.766 3.655 7.868 7.767 1.065 1.051 1.930 1.930 Građevinarstvo 3.692 3.233 2.499 2.206 2.224 2.212 1.744 1.712 Trgovina na veliko i malo 28.610 22.908 25.230 20.231 4.287 4.229 10.997 10.901 Uslužne djelatnosti 10.536 9.464 9.115 7.698 3.914 3.815 3.203 3.117 Aktivnosti u vezi sa nekretninama 1.034 1.025 1.870 1.827 - - - - Sektor preduzetnika 2.689 2.145 2.452 2.058 12 5 46 31 Javni sektor 49.635 49.635 58.541 58.541 4 4 110 110 Sektor stanovništva 40.240 36.651 39.444 35.425 960 960 984 984 Sektor stranih lica 5.867 5.631 5.714 5.701 - - 1.956 1.956 Sektor drugih komintenata 34 18 2 2 225 220 3

3

Ukupno 176.803 161.989 181.432 167.341 13.883 13.687 21.197 20.972

U zavisnosti od opštih ekonomskih kretanja i kretanja u pojedinim industrijskim sektorima, Banka vrši diversifikaciju ulaganja u industrijske sektore koji su rezistentni na uticaj negativnih ekonomskih kretanja.

Analiza koncentracije kreditnog rizika u zavisnosti od geografskih područja, po osnovu plasmana komitentima, prikazana je u narednoj tabeli:

Krediti plasirani komitentima Vanbilansne stavke

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Bruto Neto

Bruto Neto


Bosna i Hercegovina 170.936 156.358 175.718 161.640 13.883 13.687 19.241 19.016 Republika Srpska 155.639 143.907 161.568 150.216 11.457 11.261 16.872 16.666 Federacija BiH 5.487 3.589 3.969 2.047 2.012 2.012 98 97 Distrikt Brčko 9.810 8.862 10.181 9.377 414 414 2.271 2.253 Evropska Unija - - - - - - - - Ostalo 5.867 5.631 5.714 5.701 - - 1.956 1.956

Ukupno 176.803 161.989 181.432 167.341 13.883 13.687 21.197 20.972



49



Investicione hartije od vrijednosti i nezaložena sredstva namjenjena trgovanju

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Bruto Neto Bruto Neto Nezaložena sredstva namjenjena trgovanju - - - - Investicione hartije od vrijednosti: Raspoložive za prodaju 16.440 16.440 19.141 19.141 Koje se drže do dospjeća - - - -

Ukupno 16.440 16.440 19.141 19.141

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju su plasmani za koje postoji namjera držanja u neodređenom vremenskom periodu i koji mogu biti prodati zbog potrebe za likvidnošću ili usljed promjene kamatnih stopa, deviznih kurseva ili tržišnih cijena. Sastoje se, od obveznica emitovanih od strane Republike Srpske i obveznica Republike Srbije. Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju inicijalno se procijenjuju po nabavnoj vrijednosti, a naknadno se obračunava njihova fer vrednost.

Hartije od vrijednosti koje se drže do dospjeća Banka ne posjeduje.

Sredstva zaštite od kreditnog rizika (kolateral) U cilju zaštite od izloženosti kreditnom riziku, pored redovnog praćenja poslovanja klijenata, Banka pribavlja i instrumente obezbjeđenja (kolaterale), kojima se obezbijeđuje naplata potraživanja i minimizira kreditni rizik. U zavisnosti od procjene mogućnosti izmirenja ugovorenih obaveza, definiše se stepen pokrića plasmana, kako bi se u slučaju neizvršavanja obaveza dužnika, aktiviranjem kolaterala realno mogla naplatiti potraživanja. Količina i tip potrebnog kolaterala zavisi od procjene kreditnog rizika,

Kao standardne instrumente obezbjeđenja Banka od klijenata pribavlja ugovorno ovlašćenje i mjenice, dok se kao dodatni instrumenti, u zavisnosti od procjene kreditnog rizika, i vrste plasmana ugovaraju:

Za komercijalne kredite – zaloge na pokretnim i nepokretnim stvarima (hipoteke), depoziti,

bankarske, korporativne i garancije države, jemstva, zaloga na hartijama od vrijednosti, kao i garancije Vlade Brčko distrikta BIH (posebno za kreditne linije - poljoprivrednih kredita),

Za kredite stanovništvu – hipoteke, depoziti, jemstva solidarnog dužnika.

Prilikom procjene nepokretnosti ili zaloge na pokretnoj imovini, Banka angažuje ovlašćene procijenitelje kako bi potencijalni rizik od nerealne procjene svela na najmanje moguću mjeru. Nepokretnost, roba, oprema i ostale pokretne stvari koje su predmet zaloge moraju biti i osigurane od strane osiguravajućeg društva prihvatljivog za Banku, a polise vinkulirane u korist Banke.

Banka prati tržišnu vrijednost kolaterala i u slučaju potrebe može zahtijevati dodatni kolateral u skladu sa zaključenim ugovorom.

Politika Banke je da se može naplatiti iz kolaterala i sredstva iskoristiti na smanjenje ili otplatu duga.

Pregled finansijskih i nefinansijskih sredstava obezbjeđenja preuzetih od strane Banke u procesu naplate plasmana preuzimanjem kolaterala, koja su služila kao sredstvo obezbjeđenja plasmana, je prikazan u narednoj tabeli:

U hiljadama BAM

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Nekretnine 2.526 1.573 Ostalo 109 153

Ukupno 2.635 1.726



50

27. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak) 27.1. Kreditni rizik (nastavak)

Sredstva zaštite od kreditnog rizika (kolateral) (nastavak)

Banka najčešće ne koristi nekretnine preuzete u procesu naplate plasmana za sopstvene potrebe. Politika Banke je da obezbijedi prodaju preuzetih sredstava obezbjeđenja.

27.2. Rizik likvidnosti

Rizik likvidnosti predstavlja mogućnost nastanka nepovoljnih događaja koji mogu negativno uticati na finansijski rezultat i kapital Banke. Rizik likvidnosti ispoljava se kroz teškoće Banke u izmirenju dospjelih obaveza u slučaju nedovoljnih rezervi likvidnosti i nemogućnosti pokrića neočekivanih odliva i ostale pasive. Banka u svom poslovanju vodi računa o poštovanju principa likvidnosti, ostvarujući dovoljan nivo sredstava za pokriće obaveza nastalih u kratkom roku, odnosno poštuje princip solventnosti formiranjem optimalne strukture sopstvenih i pozajmljenih izvora sredstava i dovoljnog nivoa rezervi likvidnosti koje ne ugrožavaju ostvarivanje povrata na kapital. Rizik likvidnosti, ispoljava se u nemogućnosti Banke da ispunjava svoje dospjele obaveze. Rizik likvidnosti može se javiti u vidu rizika izvora sredstava i tržišnog rizika likvidnosti. Problem likvidnosti sa aspekta izvora sredstava odnosi se na strukturu pasive i obaveza i izražava se kroz potencijalno značajno učešće nestabilnih izvora ili njihove koncentracije. Sa druge strane tržišni rizik likvidnosti ispoljava se kroz deficit rezervi i otežanog ili nemogućeg pribavljanja likvidnih sredstava po prihvatljivim tržišnim cijenama. Banka je uspostavila odgovarajuću organizacionu strukturu kojom se razgraničava proces preuzimanja rizika likvidnosti od procesa njegovog upravljanja. Primarnu ulogu u procesu upravljanja rizikom likvidnosti vrši Odbor za upravljanje aktivom i pasivom, i Odbor za likvidnost u okviru svojih nadležnosti, kao i ostali nadležni odbori, čije odluke mogu uticati na izloženost Banke ovom riziku.

U cilju minimiziranja rizika likvidnosti Banka:

Vrši diverzifikaciju izvora sredstava, po valutama i ročnosti,

Formira dovoljan nivo rezervi likvidnosti,

Upravlja novčanim sredstvima,

Prati buduće novčane tokove i likvidnost na dnevnom nivou,

Limitira osnovne izvore kreditnog rizika koje imaju najznačajniji uticaj na rizik likvidnosti,

Definiše i periodično testira Plan za upravljanje likvidnošću u kriznim situacijama.

Proces upravljanja likvidnošću podrazumjeva identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolu i izvještavanje o riziku likvidnosti. Identifikacija rizika likvidnosti podrazumjeva sveobuhvatno i blagovremeno identifikovanje uzroka koji dovode do nastanka rizika likvidnosti i podrazumjeva utvrđivanje tekuće izloženosti riziku likvidnosti, kao i izloženosti riziku likvidnosti po osnovu novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.

Mjerenje odnosno procjena rizika likvidnosti predstavlja kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenu identifikovanog rizika likvidnosti, korišćenjem sljdećih metoda: GAP analiza, Racio analiza, Stres test.

Ublažavanje podrazumjeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke kroz definisanje sistema limita izloženosti koji obuhvata regulatorne i interne limite i blagovremeno preduzimanje mjera za umanjenje rizika kao i poslovanje u okviru pomenutih limita. Kontrola i praćenje rizika likvidnosti obuhvata proces praćenja usklađenosti sa utvrđenim limitima, kao i monitoring definisanih mjera za umanjenje izloženosti riziku likvidnosti Banke. Izvještavanje o riziku likvidnosti obuhvata sistem internog i eksternog izvještavanja, sprovodi se na dnevnom nivou i po utvrđenoj dinamici, a u skladu sa definisanim sistemom.



51


27.2. Rizik likvidnosti (nastavak)

Izloženost riziku likvidnosti

Banka usklađuje svoje poslovanje sa interno propisanim pokazateljem likvidnosti i užim pokazateljem likvidnosti, za koje su propisani limiti za jedan radni dan, tri uzastopna radna dana, odnosno prosjek svih radnih dana u mjesecu. Tokom 2016. godine pokazatelj likvidnosti i uži pokazatelj likvidnosti su se kretali znatno iznad definisanih limita. Uži pokazatelj likvidnosti izražava odnos likvidnih potraživanja prvog reda i zbira odgovarajućeg procentualnog dijela obaveza bez ugovorenog roka dospjeća, i ukupnih obaveza sa ugovorenim rokom dospjeća (koje dospjevaju u narednih mjesec dana). U strukturu pokazatelja likvidnosti u širem smislu riječi, uključena su i likvidna potraživanja drugog reda (potraživanja koja dospjevaju u narednih mjesec dana, koja se najvećim dijelom odnose na potraživanja po datim kreditima).

Interni limiti Pokazatelj

likvidnosti

Uži pokazatelj likvidnosti

Za jedan radni dan Min 0,8 Min 0,5 Za tri uzastopna radna dana Min 0,9 Min 0,6 Prosjek pokazatelja za sve radne dane u mjesecu

Min 1 Min 0,7

Usklađenost sa interno definisanim limitima likvidnosti: Pokazatelj

likvidnosti

Uži pokazatelj likvidnosti

2016. 2015. 2016. 2015.

Na dan 31. decembar 3,48 1,70 3,15 1,55

Prosjek za period 2,35 2,27 2,14 1,99

Maksimalan za period 3,48 3,82 3,17 2,47

Minimalan za period 1,57 1,21 1,40 1,35

Banka prikuplja depozite pravnih lica i stanovništva, koji obično imaju kraće rokove dospjeća i mogu biti povučeni na zahtjev. Banka kratkoročno upravlja rizikom likvidnosti praćenjem i kontrolisanjem pozicija u svim značajnijim valutama, kako bi se na vrijeme sagledale potrebe za dodatnim izvorima finansiranja u slučaju dospjeća odgovarajućih pozicija, odnosno dugoročno planira strukturu svojih izvora i plasmana kako bi obezbjedila dovoljno stabilnih izvora i dovoljno rezervi likvidnosti. Rukovodstvo Banke vjeruje da odgovarajuća diversifikacija portfolia depozita po broju i vrsti deponenata, kao i prethodno iskustvo Banke pružaju dobar preduslov za obezbjeđenje stabilne i dugoročne depozitne baze, odnosno po tom osnovu se ne očekuju značajniji odlivi sredstava. Banka testira Plan upravljanja likvidnošću u kriznim situacijama, kojim se testira moguća kriza, provjerava period preživljavanja i solventnost Banke, dostupnost izvora za pokriće obaveza koje bi eventualno nastale, odnosno ocjenjuje podršku u pretpostavljenim uslovima krize.

Banka definiše interne limite na osnovu internog izvještaja o GAP-u likvidnosti. Usklađenost sa interno definisanim limitima likvidnosti posljednjeg dana bila je sljedeća:

Limiti 2016. 2015.

GAP do 1 mjesec/ukupna aktiva Max (10%) 19,36% 10,38% Kumulativni GAP do 3 mjeseca/ukupna aktiva Max (20%)

15,91%

7,82%

Pored toga Banka limitira i usklađuje poslovanje sa limitima strukture pasive i limitima definisanim sa aspekta ročnosti po značajnim valutama.



52


27.2. Rizik likvidnosti (nastavak)

Dospjeće aktive i obaveza, prema preostalom roku dospjeća:

31. decembar 2016. godine Do 1

mjeseca Od 1 - 3

mjeseca Od 3 - 12

mjeseci Od 1 - 5

godina Preko 5

godina

Ukupno

Aktiva Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 48.776 1.697 7.635 10.638 - 68.746

Sredstva kod drugih banaka 36.434 - - - - 36.434 Krediti plasirani komitentima 4.659 9.922 43.880 75.658 27.870 161.989 Hartije od vrijednosti 67 54 410 14.717 1.192 16.440 Obračunata kamata i ostala aktiva 1.548 - 216 - 337 2.101

Ukupna aktiva 91.484 11.673 52.141 101.013 29.399 285.710

Obaveze Depoziti i krediti bankama - - - - - - Depoziti komitentima 33.550 21.224 86.654 68.086 439 209.953 Obaveze po kreditima 147 577 2.578 8.368 5.585 17.255 Ostala pasiva 1.295 - 1.093 - - 2.388

Ukupne obaveze 34.992 21.801 90.325 76.454 6.024 229.596

Neto ročna neusklađenost 56.492 (10.128) (38.184) 24.559 23.375 56.114

31. decembar 2015. godine Do 1

mjeseca Od 1 - 3

mjeseca Od 3 - 12

mjeseci Od 1 - 5

godina Preko 5

godina

Ukupno

Aktiva Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 48.811 1.146 5.155 7.182 - 62.294

Sredstva kod drugih banaka 9.886 - - - - 9.886 Krediti plasirani komitentima 4.757 7.454 43.915 83.484 27.731 167.341 Hartije od vrijednosti 66 2.021 5.161 10.565 1.328 19.141 Obračunata kamata i ostala aktiva 1.796 143 655 - 325 2.919

Ukupna aktiva 65.316 10.764 54.886 101.231 29.384 261.581

Obaveze Depoziti i krediti bankama 5.000 - - - - 5.000 Depoziti komitentima 33.971 14.902 51.840 68.959 585 170.257 Obaveze po kreditima 150 579 2.844 16.004 6.251 25.828 Ostala pasiva 780 - 1.256 - - 2.036

Ukupne obaveze 39.901 15.481 55.940 84.963 6.836 203.121

Neto ročna neusklađenost 25.415 (4.717) (1.054) 16.268 22.548 58.460

Prethodna tabela prikazuje ročnu strukturu monetarne pasive u kojoj su monetarne bilansne pozicije raspoređene prema preostalom roku dospjeća, pri čemu su transakcioni depoziti i depoziti po viđenju raspoređeni u skladu sa internom metodologijom Banke, a koja je zasnovana na istorijskim i statističkim analizama na nivou bankarske grupe. Banka je kontinuirano unapređivala proces upravljanja rizikom likvidnosti u okviru čega je implementirala softversko rješenje u cilju poboljšanja upravljanja aktivom i pasivom. Navedeno softversko rješenje omogućilo je sagledavanje, pored budućih nediskontovanih tokova po osnovu glavnice i tokove po osnovu budućih kamata. Nediskontovani novčani tokovi koji proističu iz pozicija obaveza Banke obuhvataju buduće novčane tokove po osnovu bilansnih pozicija i budućih kamata.



53


27.3. Tržišni rizici

Tržišni rizik predstavlja mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke usljed promjena tržišnih varijabli i obuhvata kamatni rizik i devizni rizik za sve poslovne aktivnosti koje obavlja. Banka je uspostavila odgovarajuću organizacionu strukturu kojom se razgraničava proces preuzimanja tržišnih rizika od procesa njegovog upravljanja. Primarnu ulogu u procesu upravljanja tržišnim rizikom vrši Odbor za upravljanje aktivom i pasivom i drugi nadležni odbori čije odluke mogu uticati na izloženost Banke ovim rizicima.

(I) Rizik od promjene kamatnih stopa

Kamatni rizik predstavlja rizik od nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke usljed nepovoljnih promjena kamatnih stopa. Izloženost ovoj vrsti rizika zavisi od odnosa kamatno osjetljive aktive i kamatno osjetljive pasive.

Banka vrši upravljanje sljedećim vidovima kamatnog rizika:

Rizikom vremenske neusklađenosti dospjeća i ponovnog određivanja cijena (repricing risk), Rizikom krive prinosa (yield curve risk) – kome je izložena usljed promjene oblika krive prinosa, Baznim rizikom (basis risk) – kome je izložena zbog različitih referentnih kamatnih stopa kod kamatno

osjetljivih pozicija sa sličnim karakteristikama što se tiče dospjeća ili ponovnog određivanja cijena, Rizikom opcija (optionality risk) – kome je izložena zbog kredita s mogućnošću prijevremene otplate,

depozita s mogućnošću prijevremenog povlačenja i dr.

Osnovni cilj upravljanja kamatnim rizikom je održavanje prihvatljivog nivoa izloženosti kamatnom riziku sa aspekta uticaja na finansijski rezultat, vođenjem adekvatne politike ročne usklađenosti perioda ponovnog formiranja kamatne stope, usklađivanjem odgovarajućih izvora sa plasmanima prema vrsti kamatne stope i ročnosti, kao i projekcijom kretanja krive prinosa na inostranom i domaćem tržištu. Prevashodno, Banka upravlja marginom internog prinosa kroz cijenu kredita i depozita, fokusirajući se na kamatnu maržu. Banka posebno sagledava uticaj promjene kamatnih stopa i strukture kamatonosne aktive i pasive sa aspekta ročnosti, ponovnog formiranja kamatnih stopa i valutne strukture i upravlja njihovim uticajem na ekonomsku vrijednost kapitala.

Proces upravljanja kamatnim rizikom podrazumjeva identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolu i izvještavanje o kamatnom riziku. Identifikacija kamatnog rizika podrazumjeva sveobuhvatno i blagovremeno identifikovanje uzroka koji dovode do nastanka rizika i podrazumjeva utvrđivanje tekuće izloženosti, kao i izloženosti kamatnom riziku po osnovu novih poslovnih proizvoda i aktivnosti.

Mjerenje odnosno procjena kamatnog rizika predstavlja kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenu identifikovanog rizika, korišćenjem sljedećih metoda:

GAP analiza,

Racio analiza,

Duracija,

Ekonomska vrijednost kapitala,

Stres test.

Ublažavanje kamatnog rizika podrazumjeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke. Ublažavanje kamatnog rizika podrazumjeva definisanje sistema limita izloženosti kamatnom riziku i preduzimanje i sprovođenje mjera za ublažavanje kamatnog rizika. Kontrola i praćenje kamatnog rizika obuhvata proces praćenja usklađenosti sa utvrđenim sistemom limita kao i monitoring definisanih mjera za umanjenje izloženosti kamatnom riziku. Kontrola kamatnog rizika podrazumjeva kontrolu na svim nivoima kao i nezavisan sistem kontrole koji sprovodi organizacioni dio nadležan za internu reviziju.



54

27. UPRAVLJANJE RIZICIMA (nastavak) 27.3. Tržišni rizici (nastavak)

(I) Rizik od promjene kamatnih stopa (nastavak)

Izvještavanje o kamatnom riziku obuhvata jasno determinisan sistem internog izvještavanja nadležnih odbora i organa Banke o upravljanju kamatnim rizikom. Banka pri definisanju limita izloženosti kamatnom riziku uzima u obzir više aspekata kamatnog rizika, ograničavajući negativan efekat na finansijski rezultat i ekonomsku vrijednost kapitala. Banka je definisala limite kamatonosnih pozicija, limite gapova po valutama do 1 godine, kojima se limitira negativan uticaj na finansijski rezultat i limit promjene ekonomske vrijednosti kapitala, kojim se limitira negativan uticaj na kapital. Usklađenost sa interno definisanim limitima kamatnog rizika posljednjeg dana obračunskog perioda je prikazana kao što sljedi:

Limiti 2016. 2015.

Relativni GAP - (2,55%) (4,36%) Koeficijent dispariteta - 0,97 0,94 Kumulativni GAP do 3 mjeseca +30%/-30% 6,79% (10,11%)

Kamatni rizik se prati izračunavanjem neusklađenosti kamatno osjetljive aktive i kamatno osjetljive pasive. Izvještaj o izloženosti riziku promjene kamatne stope sadrži bilansne pozicije raspoređene prema periodu ponovnog formiranja kamatne stope ili preostalom periodu dospjeća, u zavisnosti od toga koji je period kraći.



55


27.3. Tržišni rizici (nastavak)


Pregled neto izloženosti riziku promjene kamatnih stopa na dan 31. decembra 2016. godine je prikazan u sljedećoj tabeli:

U hiljadama BAM

Knjigovodstvena

vrijednost Do 3 mjeseca Od 3 do 6

mjeseci Od 6 mjeseci

do 1 godine Od 1 do

5 godina Preko

5 godina Nekamato-

nosno

Aktiva Novčana sredstva i sredstva kod

Centralne banke 68.746 38.904 - - - - 29.842 Sredstva kod drugih banaka 36.434 64 - - - - 36.370 Krediti plasirani komitentima 161.989 50.487 35.452 15.219 48.503 12.328 - Hartije od vrijednosti 16.440 121 107 303 14.717 1.192 - Obračunata kamata i ostala

aktiva 2.101 133 - - 337 1.631

Ukupna aktiva 285.710 89.709 35.559 15.522 63.220 13.857 67.843

Obaveze

Depoziti i krediti bankama - - - - - - - Depoziti komitentima 209.953 54.872 33.287 53.949 65.644 343 1.858

Obaveze po kreditima 17.255 14.908 2.347 - - - - Ostala pasiva 2.388 - - - - - 2.388

Ukupne obaveze 229.596 69.780 35.634 53.949 65.644 343 4.246 Neto izloženost 56.114 19.929 (75) (38.427) (2.424) 13.514 63.597



56




Pregled neto izloženosti riziku promjene kamatnih stopa na dan 31. decembra 2015. godine je prikazan u sljedećoj tabeli:

U hiljadama BAM

Knjigovodstvena

vrijednost Do 3 mjeseca Od 3 do 6

mjeseci Od 6 mjeseci

do 1 godine Od 1 do

5 godina Preko

5 godina Nekamato-

nosno


Centralne banke 62.294 - - - - - 62.294 Sredstva kod drugih banaka 9.886 32 - - - - 9.854 Krediti plasirani komitentima 167.341 47.501 36.571 15.720 54.245 13.304 - Hartije od vrijednosti 19.141 2.086 4.980 182 10.565 1.328 - Obračunata kamata i ostala

aktiva 2.919 256 315 2 325 2.021

Ukupna aktiva 261.581 49.875 41.866 15.904 64.810 14.957 74.169

Obaveze

Depoziti i krediti bankama 5.000 5.000 - - - - - Depoziti komitentima 170.257 49.374 17.837 35.877 64.889 491 1.789

Obaveze po kreditima 25.828 25.828 - - - - - Ostala pasiva 2.036 - - - - - 2.036

Ukupne obaveze 203.121 80.202 17.837 35.877 64.889 491 3.825 Neto izloženost 58.460 (30.327) 24.029 (19.973) (79) 14.466 70.344



57




Pored praćenja kamatnog gepa, upravljanje kamatnim rizikom podrazumjeva i praćenje osjetljivosti aktive i pasive Banke na različita scenarija promjene kamatne stope. Banka redovno sprovodi stres testiranje kamatnog rizika, kojim procjenjuje uticaj promene ključnih fakora na kamatni rizik Banke. U modeliranju scenarija, pored promjena kamatnih stopa posebno se razmatra uticaj prijevremenog povlačenja depozita i prijevremenog vraćanja kredita, koje banka procjenjuje na bazi istorijskih kretanja i ekspertske procjene. Banka je izvršila procjenu kretanja transakcionih depozita, depozita po viđenju i štednje stanovništva primjenom relevantnih statističkih modela iz domena analize vremenskih serija. Standardni scenario podrazumjeva paralelnu promjenu (povećanje i smanjenje) kamatne stope od 100 baznih poena (b.p.). Analiza osjetljivosti Banke na povećanje i smanjenje kamatne stope, uz pretpostavku simetričnih kretanja i konstantne finansijske pozicije, data je u tabeli:

Uticaj na finansijski rezultat

u hiljadama BAM

Paralelno povećanje

Paralelno smanjenje

2016. Na dan 31. decembra Za 100 baznih poena 215 (215) Za 200 baznih poena 430 (430) Za 400 baznih poena 859 (859) 2015. Na dan 31. decembra Za 100 baznih poena (118) 118 Za 200 baznih poena (236) 236 Za 400 baznih poena (472) 472

Na osnovu neusklađenosti kamatno osjetljive aktive i kamatno osjetljive pasive izračunava se osjetljivost ekonomske vrijednosti kapitala Banke na promjene kamatne stope. Kratke i duge pozicije po svim vremenskim intervalima (ročnostima) ponderišu se faktorima koji odražavaju osjetljivost pozicija u različitim ročnostima na pretpostavljenu promjenu kamatnih stopa od 200 b.p. i procjenu njihovog modifikovanog trajanja. Analiza osjetljivosti Banke na povećanje ili smanjenje kamatnih stopa - uticaj na ekonomsku vrijednost kapitala:

U hiljadama BAM

Paralelno povećanje

od 200 bp

2016. Na dan 31. decembra 2,376 4,21%

2015. Na dan 31. decembra 3,523 6,72%



58



(I) Rizik od promjene kamatnih stopa (nastavak) Korišćeni model podrazumjeva:

Pojednostavljeni pristup izračunavanju ekonomske vrijednosti kapitala; Standardizovani kamatni šok od 200 baznih poena; Obračun se odnosi samo na kamatonosne pozicije; Procjenjeno modifikovano trajanje za svaku vremensku zonu; Pretpostavke o dospjeću u sredini vremenske zone; Raspored pozicija sa tržišno promjenjivom kamatnom stopom prema periodu ponovnog formiranja

kamatnih stopa (repricing); Raspored pozicija sa fiksnom kamatnom stopom i pozicija sa kamatnom stopom prema poslovnoj

politici Banke prema periodu dospjeća;

Matična banka je limitirala uticaj na ekonomsku vrijednost kapitala na 20% i interno razvila model za obračun kapitalnih zahtjeva za kamatni rizik na nivou Grupe.

(II) Devizni rizik

Banka je izložena deviznom riziku koji se manifestuje kroz mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital usljed promjene međuvalutnih odnosa, promjene vrijednosti domaće valute u odnosu na strane valute ili promjene vrijednosti zlata i drugih plemenitih metala. Deviznom riziku izložene su sve pozicije u stranoj valuti, kao i pozicije u domaćoj valuti indeksirane valutnom klauzulom.

U cilju minimiziranja izloženosti deviznom riziku Banka vrši diverzifikaciju valutne strukture portfolija i valutne strukture obaveza, usklađivanje otvorenih pozicija po valutama, poštujući principe ročne transformacije sredstava.

Banka je uspostavila odgovarajuću organizacionu strukturu kojom se razgraničava proces preuzimanja deviznog rizika od procesa njegovog upravljanja. Primarnu ulogu u procesu upravljanja deviznim rizikom vrši Odbor za upravljanje aktivom i pasivom u okviru svojih nadležnosti, kao i ostali nadležni odbori čije odluke mogu uticati na izloženost Banke ovom riziku.

Proces upravljanja deviznim rizikom obuhvata identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje, kontrolu i izvještavanje o deviznom riziku. Identifikacija deviznog rizika podrazumjeva sveobuhvatno i blagovremeno identifikovanje uzroka koji dovode do nastanka deviznog rizika i podrazumjeva utvrđivanje tekuće izloženosti, kao i izloženost deviznom riziku po osnovu novih poslovnih proizvoda i aktivnosti. Mjerenje odnosno procjena deviznog rizika predstavlja kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenu identifikovanog rizika, korišćenjem sljedećih tehnika: GAP analizu i pokazatelj deviznog rizika; VaR; stres test; backtesting.



59



(II) Devizni rizik (nastavak) Ublažavanje deviznog rizika podrazumjeva održavanje rizika na prihvatljivom nivou za rizični profil Banke, kroz postavljanje sistema limita i definisanje mjera za ublažavanje deviznog rizika.

Kontrola i praćenje deviznog rizika obuhvata proces praćenja usklađenosti sa interno i eksterno definisanim limitima, kao i monitoring definisanih mjera za umanjenje izloženosti deviznom riziku. Kontinuiranim praćenjem i kontrolom deviznog rizika omogućeno je blagovremeno preduzimanje mjera u cilju održavanja deviznog rizika u okviru definisanih limita. Kontrola deviznog rizika podrazumjeva kontrolu na svim nivoima upravljanja, kao i nezavisan sistem kontrole koji sprovode organizacioni dio nadležan za internu reviziju.

Banka usklađuje svoje poslovanje sa regulatorno propisanim pokazateljem deviznog rizika, koji predstavlja odnos između ukupne otvorene devizne pozicije u odnosu na kapital Banke. Izvještavanje o deviznom riziku obuhvata jasno determinisan sistem eksternog i internog izvještavanja nadležnih odbora i organa Banke o upravljanju deviznom rizikom.

Devizni rizik se izražava i mjeri otvorenom deviznom pozicijom. Otvorena devizna pozicija predstavlja razliku između potraživanja i obaveza Banke u stranoj valuti, kao i potraživanja i obaveza u domaćoj valuti, indeksiranim valutnom klauzulom.

Pokazatelj deviznog rizika predstavlja odnos između ukupne otvorene devizne pozicije u odnosu na regulatorni kapital. U skladu sa internom politikom Banke, kao i potencijalnim oscilacijama deviznog kursa, definisan je limit pokazatelja deviznog rizika. Banka usklađuje svoje poslovanje sa regulatorno propisanim pokazateljem deviznog rizika na osnovu Odluke o minimalnim standardima za upravljanje deviznim rizikom banaka i dužna je da obezbedi da njena ukupna neto otvorena devizna pozicija ne prelazi 30% njenog osnovnog kapitala, odnosno pojedinačnu devzinu izloženost po valutama (za valutu EUR maksimalno 30%, za ostale valute maksimalno 20% osnovnog kapitala).

Banka je definisala i interni limit kojim, je limitirala ukupnu otvorenu poziciju u odnosu na kapital.

Pregled ukupne rizične devizne pozicije i regulatorno definisanog pokazatelja deviznog rizika na dan 31. decembar je prikazan kao što slijedi:

Limit 2016. 2015.

Ukupna rizična devizna pozicija - 1,411 3,835 Pokazatelj deviznog rizika 30% 2% 7%

Pored usklađenosti sa limitima propisanim od strane regulatora, Banka prati pokazatelj deviznog rzizika i prema internom pristupu, pri čemu se ostvarena devizna pozicija (duga ili kratka u zavisnosti koja je veća) stavlja u odnos sa neto kapitalom.



60


27.3. Tržišni rizici ( nastavak)

(II) Devizni rizik (nastavak)

Pregled monetarne aktive i monetarne pasive po valutama na dan 31. decembra 2016.g.

U hiljadama BAM

EUR USD CHF Ostale valute Ukupno u valuti

Devizna klauzula

(EUR) BAM Ukupno

Aktiva Novčana sredstva i sredstva

kod Centralne banke 2.041 175 173 244 2.633 - 66.113 68.746 Sredstva kod drugih banaka 34.648 713 945 63 36.369 - 65 36.434 Krediti plasirani komitentima 5.631 - - - 5.631 112.998 43.360 161.989 Hartije od vrijednosti 3.531 - - - 3.531 9.997 2.912 16.440 Obračunata kamata i ostala

aktiva 141 338 - - 479 169 1.453 2.101

Ukupno 45.992 1.226 1.118 307 48.643 123.164 113.903 285.710 Pasiva Depoziti i krediti bankama - - - - - - - - Depoziti komitentima 38.205 838 965 102 40.110 114.869 54.974 209.953 Obaveze po kreditima 5.141 - - - 5.141 12.114 - 17.255 Ostala pasiva 846 14 1 8 869 - 1.519 2.388 Ukupno 44.192 852 966 110 46.120 126.983 56.493 229.596

Neto devizna pozicija 31. decembar 2016. 1.800 374 152 197 2.523 (3.819) 57.410 56.114



61


27.3. Tržišni rizici ( nastavak)


Pregled monetarne aktive i monetarne pasive po valutama na dan 31. decembra 2015.g.

EUR USD CHF

Ostale valute

Ukupno u valuti

Devizna klauzula

(EUR)

U hiljadama BAM

BAM Ukupno


Centralne banke 1.367 120 226 198 1.911 - 60.383 62.294 Sredstva kod drugih banaka 8.674 99 1.035 46 9.854 - 32 9.886 Krediti plasirani komitentima 5.702 - - - 5.702 122.766 38.873 167.341 Hartije od vrijednosti 13.942 - - - 13.942 1.969 3.230 19.141 Obračunata kamata i ostala aktiva 461 325 - - 786 - 2.133 2.919

Ukupno 30.146 544 1.261 244 32.195 124.735 104.651 261.581 Pasiva Depoziti i krediti bankama - - - - - 5.000 - 5.000 Depoziti komitentima 39.023 864 895 66 40.848 88.356 41.053 170.257 Obaveze po kreditima 12.741 - - - 12.741 13.087 - 25.828 Ostala pasiva 706 13 - - 719 - 1.317 2.036

Ukupno 52.470 877 895 66 54.299 106.443 42.370 203.121

Neto devizna pozicija 31. decembar 2015. (22.324) (333) 366 178 (22.113) 18.292 62.281 58.460



62




Banka vrši i stresno testiranje deviznog rizika kojim se procjenjuje potencijalni uticaj specifičnih događaja i/ili promjene više finansijskih varijabli na finansijski rezultat, kapital i pokazatelj deviznog rizika. Banka u saradnji sa matičnom bankom vrši VaR analizu koja prikazuje najveći mogući gubitak u potrfoliu Banke tokom određenog perioda i pri unaprijed definisanom intervalu povjerenja. (izračunava se jednodnevi i desetodnevni VaR, sa intervalom povjerenja od 99). Matična banka izračunava VaR primjenom autoregresivnog-heteroskedastičnog modela GARCH . Devizni VaR se računa na pozicijama u stranoj valutu, kao i na pozicijama u domaćoj valuti indeksiranim valutnom klauzulom. Analiza osjetljivosti Banke na povećanje i smanjenje kursa, data je u tabeli:

Uticaj promjene kursa na finansijski

rezultat u hiljadama BAM

Paralelno

povećanje kursa USD i CHF Paralelno

smanjenje kursa USD i CHF

2016. Na dan 31. decembra Za 100 baznih poena 4 (4) Za 200 baznih poena 8 (8) Za 400 baznih poena 17 (17) 2015. Na dan 31. decembra Za 100 baznih poena 0 0 Za 200 baznih poena 1 (1) Za 400 baznih poena 1 (1)

27.4 Rizik zemlje

Rizik zemlje je rizik koji se odnosi na zemlju porijekla lica prema kome je Banka izložena, odnosno rizik mogućnosti nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke zbog nemogućnosti Banke da naplati potraživanja od dužnika iz razloga koji su posljedica političkih, ekonomskih ili socijalnih prilika u zemlji porijekla dužnika. Rizik zemlje obuhvata sljedeće rizike:

političko-ekonomski rizik, pod kojim se podrazumijeva vjerovatnoća ostvarivanja gubitka zbog nemogućnosti Banke da naplati potraživanja usljed ograničenja utvrđenih aktima državnih i drugih organa zemlje porijekla dužnika, kao i opštih i sistemskih prilika u toj zemlji; rizik transfera, pod kojim se podrazumijeva vjerovatnoća ostvarenja gubitka zbog nemogućnosti naplate potraživanja iskazanih u valuti koja nije zvanična valuta zemlje porijekla dužnika, i to usljed ograničenja plaćanja obaveza prema povjeriocima iz drugih zemalja u određenoj valuti koja su utvrđena aktima državnih i drugih organa zemlje dužnika.

Banka upravlja rizikom zemlje na nivou pojedinačnog plasmana i na nivou portfolia. Mjerenje i kontrolu izloženosti pojedinačnog plasmana riziku zemlje, Banka vrši određivanjem kategorije internog rejtinga zemlje dužnika, a na osnovu rejtinga dodijeljenog od strane međunarodno priznatih rejting agencija i utvrđivanjem limita izloženosti kao procenat od kapitala Banke u zavisnosti od kategorije internog rejtinga zemlje. Mjerenje i kontrolu izloženosti portfolia riziku zemlje Banka vrši na osnovu grupisanja potraživanja prema stepenu rizika zemalja dužnika.



63


27.4 Rizik zemlje (nastavak)

Nivo izloženosti Banke prema odrećenoj zemlji je odrećen limitima u zavisnosti od nivoa rizika kome pripada navedena zemlja. U cilju adekvatnog upravljanja rizikom zemlje, Banka definiše limite izloženosti pojedinačno po zemljama porijekla dužnika, a u slučaju utvrđene koncentracije izloženosti po pojedinačnim geografskim regionima, utvrđuje ih i na regionalnoj osnovi.

Plasmani Banke koji su odobreni dužnicima sa sjedištem izvan Bosne i Hercegovine, za finansiranje poslovanja u Bosni i Hercegovini, čije se izmirenje finansijskih obaveza prema Banci očekuje iz izvora poslovanja ostvarenog u Bosni i Hercegovini, predstavljaju potraživanja Banke bez izloženosti riziku zemlje porijekla dužnika.

27.5. Operativni rizik

Operativni rizik je rizik od mogućeg nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital Banke usljed propusta (namjernih i nenamjernih) u radu zaposlenih, neodgovarajućih unutrašnjih procedura i procesa, neadekvatvog upravljanja informacionim i drugim sistemima u banci, kao i usljed nastupanja nepredvidivih eksternih događaja. Operativni rizik uključuje i pravni rizik.

Operativni rizik se definiše kao događaj koji je nastao kao rezultat neodgovarajućih ili neuspešnih internih procesa, postupaka zaposlenih i sistema ili sistemskih i drugih spoljašnjih događaja, interne i eksterne prevare, prakse zapošljavanja i bezjbednosti na radnom mjestu, potraživanja klijenata, distribucije proizvoda, novčanih kazni i penala usljed povreda, štete nanijete materijalnoj imovini, poremećaja u poslovanju i sistemskih propusta i upravljanja procesima.

Banka događaje operativnog rizika prati i po sljedećim linijama poslovanja: finansiranje privrednih subjekata, trgovina i prodaja, brokerski poslovi sa fizičkim licima, bankarski poslovi s privrednim društvima, bankarski poslovi s fizičkim licima, platni promet, agencijske usluge i upravljanje imovinom.

Proces upravljanja operativnim rizikom predstavlja integralni dio aktivnosti Banke koji se sprovodi na svim nivoima i omogućava identifikaciju, mjerenje, ublažavanje, praćenje i kontrolu i izvještavanje o operativnim rizicima prije njihove realizacije i u kontinuitetu u skladu sa zahtjevima i rokovima regulative. Postojeći proces se oslanja na pouzdane metode mjerenja izloženosti operativnim rizicima, bazu podataka o operativnim gubicima, ažuran sistem kontrole i izvještavanja.



64


27.5. Operativni rizik (nastavak)

Banka na dnevnom nivou prati događaje operativnih rizika i upravlja operativnim rizicima. U cilju efikasnog praćenja operativnog rizika, u svakom organizacionom dijelu Banke imenovani su zaposleni za operativne rizike, koji su odgovorni za tačnost i ažurnost podataka o svim događajima operativnog rizika, kao i za evidenciju svih nastalih događaja u bazu podataka operativnih rizika. Organizacioni dio Banke u čijoj je nadležnosti upravljanje rizicima vrši monitoring i izvještavanje o operativnim rizicima za Nadzorni odbor, Upravu Banke i Odbor za reviziju.

Mjerenje, odnosno procjena operativnog rizika Banke vrši se kroz kvantitativnu i/ili kvalitativnu procjenu identifikovanog operativnog rizika. Banka sprovodi mjerenje izloženosti operativnim rizicima kroz evidenciju događaja, samoprocjenjivanje i stresno testiranje operativnog rizika (stresno testiranje operativnog rizika vrši se na nivou Grupacije). Samoprocenjivanje podrazumjeva procjenu izloženosti rizicima od strane organizacionih dijelova u skladu sa mapom identifikovanih operativnih rizika mjerenjem mogućeg raspona, značaja za poslovanje i učestalosti događaja koji mogu da prouzrokuju gubitke, identifikovanjem nivoa kontrole koje oblasti poslovanja imaju nad ovim rizicima i mjere za poboljšanje. Stres test predstavlja tehniku upravljanja operativnim rizikom, kojom se procenjuje potencijalni uticaj specifičnih događaja i/ili promene više finansijskih varijabli na izloženost operativnom riziku Banke.

Banka ne može eliminisati sve operativne rizike, ali uvođenjem odgovarajućeg kontrolnog okvira, monitoringom i ublažavanjem potencijalnih rizika uspostavlja proces upravljanja operativnim rizikom. Banka preduzima mjere u cilju ublažavanja operativnih rizika i proaktivnog reagovanja na potencijalne događaje operativnih rizika kroz permanentno praćenje svih aktivnosti, primjenu adekvatnog i pouzdanog informacionog sistema i orijentacijentacijom na projektni pristup, a čijim sprovođenjem se unapređuje poslovna praksa i optimizuju poslovni procesi Banke.

Putem pouzdanog izvještavanja o realizaciji mjera za ublažavanje operativnih rizika, Banka je uspostavila sistem za monitoring aktivnosti koje preduzimaju organizacioni dijelovi Banke u cilju umanjenja operativnih rizika i preventivnog reagovanja na događaje operativnih rizika koji su u nastajanju. Banka procjenjuje rizik povjeravanja aktivnosti trećim licima za obavljanje određenih aktivnosti u vezi sa poslovanjem Banke, a na osnovu ugovora zaključenog sa tim licima kojima se jasno određuju uslovi, prava, obaveze i odgovornosti ugovorenih strana.

U cilju nesmetanog i kontinuiranog funkcionsanja svih značajnih sistema i procesa banke, kao i ograničavanja gubitaka u vanrednim situacijama, Banka je usvojila Plan za obezbeđenje kontinuiteta poslovanja, a u cilju ponovnog uspostavljanja oporavka sistema informacione tehnologije u slučaju prekida poslovanja, Banka je usvojila Plan oporavka aktivnosti u slučaju katastrofa.


NAPOMENE UZ FINANSIJSKE IZVJEŠTAJEZa godinu koja se završava 31. decembra 2016. godine

65


27.6. Upravljanje kapitalom

Banka vrši aktivnosti razvoja internog pristupa (standardizovanog pristupa) u obračunu kapitalnihzahtjeva za svaku vrstu rizika koji prati (kreditni, tržišni i operativni rizik), u skladu sa odredbamaBazel II standarda.

Kapital Banke predstavlja zbir osnovnog kapitala i dopunskog kapitala, dok je neto kapital Bankekapital umanjen za odbitne stavke. Rizičnu aktivu Banke predstavljaju stavke aktive bilansa ivanbilansa Banke, koje su izložene riziku i koje se množe odgovarajućim ponderom rizika.

Adekvatnost (stopa adekvatnosti) kapitala Banke predstavlja odnos neto kapitala i ukupnog rizikaaktive Banke koji čini zbir ukupnog rizika aktive bilansa i vanbilansa banke, ponderisanogoperativnog rizika i ponderisanog tržišnog rizika.

Rizik aktive bilansa i vanbilansa Banke predstavlja zbir proizvoda odgovarajućih stopa (pondera)rizika i stavki aktive bilansa i kreditnih ekvivalenata vanbilansnih stavki izloženih riziku.

Banka po osnovu izloženosti operativnom riziku formira i održava iznos MAKOR (minimalni adekvatnikapital za zaštitu od nastanka gubitaka po osnovu operativnih rizika) koji se izračunava po „Metoduosnovnog pokazatelja“ koji čini 15% prosječnog iznosa bruto dobiti ostvarene u poslednje tri poslovnegodine. Godišnju bruto dobit pri obračunu MAKOR čini zbir neto kamata i sličnih prihoda i ukupnihoperativnih prihoda umanjen za ostale poslovne i direktne troškove. Tako formiran MAKOR se množisa recipročnom vrijednosti minimalne stope neto kapitala i dobija se POR (ponderisani operativnirizik) koji se dodaje iznosu rizika ponderisane aktive i kreditnih ekvivalenata kod izračunavanja stopeneto kapitala (adekvatnosti kapitala).

Agencija za bankarstvo RS, prolongirala je primjenu Odluke o minimalnim standardima za upravljanjetržišnim rizicima što je uticalo da se i dalje ne izračunava ponderisani tržišni rizik (PTR), koji utiče naadekvatnost kapitala. Rok u kojem je Banka dužna da uskladi upravljanje tržišnim rizicima saodredbama ove odluke naknadno će se odrediti.

Pokazatelj adekvatnosti kapitala U hiljadama BAM

Osnovni kapital

2016.godina

2015.godina

59.112 57.325Dopunski kapital 3.542 3.417Nedostajuće rezerve za kreditnegubitke po regulatornom zahtjevu (6.292) (8.338)

Kapital 56.362 52.404

Rizik ponderisane aktive i kreditnihekvivalenata 160.539 171.084Ponderisani operativni rizik 15.724 15.819Ponderisani tržišni rizik - -

Pokazatelj adekvatnosti kapitala 32,0% 28,0%

Podaci prikazani na dan 31.12.2016. godine koji se odnose na obračun adekvatnosti kapitala utrenutku izdavanja ovih izvještaja nisu bili revidirani, te će revizija istih biti obuhvaćena Izvještajemrevizora o izvršenoj ekonomsko –finansijskoj reviziji Banke u skladu sa regulatornim zahtjevima.

Banka posluje u skladu sa regulatornim limitima:

· Minimalni iznos osnivačkog kapitala i najniži iznos neto kapitala, koji Banka mora održavati iznosi15 miliona BAM;

· Minimalan pokazatelj adekvatnosti kapitala iznosi 12% ukupnog rizika aktive.



66


27.6. Upravljanje kapitalom (nastavak)

U hiljadama BAM

Pregled rezervi po regulatornom zahtijevu korištenih za obračun adekvatnosti kapitala

31. decembar 2016.

31. decembar 2015.

Ukupne rezerve po regulatornom zahtjevu za bilans i vanbilans

25.144 28.854

Ukupna ispravka vrijednosti po IAS 39. i 37. (za bilans i vanbilans)

17.055 16.285

Posebne rezerve za procijenjene gubitke – konto 812 1.797 4.231

Iznos nedostajućih rezervi za kreditne gubitke po ABRS 6.292 8.338

Rukovodstvo Banke je izvršilo rezervisanje za potencijalne kreditne gubitke na osnovu svih poznatih i predvidljivih rizika na datum sastavljanja finansijskih izvještaja.

27.7. Fer vrijednost finansijske aktive i pasive

27.7.1. Pregled knjigovodstvene vrijednosti i fer vrijednosti finansijske aktive i pasive koja se ne vrednuje po fer vrednosti

Fer vrijednost investicionih HoV koje se drže do dospjeća procjenjuje se korišćenjem tržišnih cijena ili korišćenjem eskontonovanih modela gotovinskih tokova na osnovu trenutnih tržišnih kamatnih stopa koje se nude za instrumente sličnog proizvoda.

U hiljadama BAM

31. decembar 2016. 31. decembar.2015.

Računovo-dstvena

vrijednost

Fer vrije-dnost

Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3

Računo-vodstvena vrijednost

Fer vrije-dnost

Finansijska aktiva

Dati krediti i plasmani klijentima

161.989 162.291 - - 162.291 167.341 167.997

Investicione HOV koje se drže do dospjeća

- - - - - - -

Finansijska pasiva

Depoziti i ostale obaveze prema deponentima

209.953

210.978

- -

210.978

170.257

170.541

Zbog izmjene u metodološkom pristupu iskazivanja fer vrijednosti finansijske aktive i pasive koja se

ne vrednuje po fer vrijednosti u 2016. godini, te postizanja konzistentnosti prezentacije u prethodnom izvještajnom periodu, uporedni podaci za prethodnu godinu su iskazani u skladu sa izmjenama u metodologiji iskazivanja fer vrijednosti. Navedene izmjene u načinu prezentacije uporednih podataka nemaju uticaj na rezultat i kapital Banke. Izračunavanje fer vrijednosti datih kredita i plasmana klijentima procjenjuje se korišćenjem modela diskontovanja gotovinskih tokova, za kredite i plasmane sa fiksnim kamatnim stopama. Diskontne stope zasnivaju se na tekućim kamatama, koje se nude za instrumente po sličnim uslovima korisnika kredita, približno istih kreditnih kvaliteta. Takođe, obaveze prema komitentima sa rokom dosjeća, ugovorene u skladu sa fiksnom kamatnom stopom se diskontuju uzimajući u obzir važeće uslove u skladu sa vrstom depozita, rokom oročenja i valutom.



67


27.7. Fer vrijednost finansijske aktive i pasive (nastavak)

27.7.2 Finansijski instrumenti koji se mjere po fer vrijednosti (nastavak)

U nivo 1 raspoređuju se finansijski instrumenti kojima se trguje na berzi, dok nivo 2 sadrži hartije od vrijednosti čija se fer vrijednodt procjenjuje na osnovu interno razvijenih modela koji se baziraju na informacijama sa aukcija na sekundarnom tržištu hartija od vrijednosti (aukcije). Fer vrijednost aktive određena cijenom na bankarskom tržištu se raspoređuje u nivo 3.Nivo 3 kategorija obuhvata sve instrumente čija se procjena vrši na bazi ulaza koji nisu dostupni i uočljivi i kao takvi imaju značajan efekat na procjenu vrijednosti instrumenata. 31. decembar 2016. U hiljadama BAM

Nivo 1 Nivo 2

Nivo 3 Ukupna aktiva /

pasiva po fer vrijednosti

Aktiva

Finansijska aktiva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

- - - -

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju (u BAM)

13.102 - - 13.102

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju (u stranoj valuti)

- 3.633 - 3.633

31. decembar 2015. U hiljadama BAM

Nivo 1 Nivo 2

Nivo 3 Ukupna aktiva /

pasiva po fer vrijednosti

Aktiva

Finansijska aktiva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

- - - -

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju (u BAM)

5.239 - - 5.239

Hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju (u stranoj valuti)

- 14.366 - 14.366

30. DOGAĐAJI NAKON DATUMA BILANSA

Nije bilo događaja nakon datuma bilansiranja, do datuma izdavanja ovih finasijskih izvještaja, koji bi zahtjevali eventualne korekcije ili dodatna objelodaljivanja u finansijskim izvještajima Banke.

Documents

KOMERCIJALNA BANKA A.D. BANJA LUKA Finansijski izvještaji ... · period, ili u periodu kada je došlo do promjene u procjeni i narednim obračunskim periodima, ukoliko promjena u