Konferencja: Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi

Płońsk 27-28 maj 2014 r.

2014-06-08

1

Barbara KozłowskaWydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska

Politechniki Łódzkiej

28 maja 2014 r., Płońsk

Konferencja „Efekty wdrażania nowego modelu

gospodarowania odpadami komunalnymi”

Gospodarowanie odpadami komunalnymi a odpady opakowaniowe

PRZEPISY UE – PODSTAWOWE ZOBOWIĄZANIA W SEKTORZE KOMNALNYM

Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów

• Strategia ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zgodnie z poziomami określonymi dla roku 2010, 2013, 2020

• Okres przejściowy składowanie – Traktat Akcesyjny - doprowadzenie sektora składowania odpadów do takiego poziomu, że po 1 lipca 2012 roku wszystkie odpady są składowane na składowiskach spełniających wymagania dyrektywy w sprawie składowania odpadów 1999/31 WE.

Dyrektywa 2008/98/WE w sprawie odpadów – wymagane poziomy recyklingu (i ponownego użycia) dla odpadów surowcowych – papier, tworzywa sztuczne, szkło i metale (2020 r.)

Dyrektywa: 94/96/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych –poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych + inne dyrektywy - ZSEE, baterie i akumulatory,

2014-06-08

2

Hierarchia sposobów postępowania z odpadami według nowej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dn. 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów tzw. dyrektywy ramowej przedstawia się następująco:

1) zapobieganie powstawaniu odpadów; 2) przygotowywanie do ponownego użycia; 3) recykling; 4) inne procesy odzysku; 5) unieszkodliwianie.

4tylko odpady przetworzone

zapobieganie i ograniczanie

przygotowanie do powtórnego użycia

recykling

inne metody odzysku, np. odzysk energii

Unieszkodli-wianie

2014-06-08

3

5

Dyrektywa powinna pomóc Unii Europejskiej zbliżyć się do "społeczeństwa recyklingu", dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do wykorzystywania odpadów jako zasobu.

Społeczeństwo Recyklingu według nowej Dyrektywy Ramowej

IDEA „SPOŁECZEŃSTWA RECYKLINGU” dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do

wykorzystywania odpadów jako zasobu

realizacja założenia wymaga -

zapewnienia segregacji u źródła

zbierania i recyklingu priorytetowych strumieni odpadów

2014-06-08

4

Polski system od 2013 roku

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku

w gminach z lipca 2011 r.

SYSTEM GOSPODARKI

ODPADAMI KOMUNALNYMI

od 2013 roku

Ustawa o Gospodarce Opakowaniami

i Odpadami Opakowaniowymi

z 13 czerwca 2013 r.

Ustawa o Odpadach z 14 grudnia 2012 r.

Gospodarka odpadami komunalnymi będzie regulowana w głównej mierze 3 ustawami

8

Zmiany jakie wprowadza nowa ustawa o odpadach mają ograniczony wpływ

na samorządy

Ustawa o odpadach

Mają jednak ogromny wpływ na firmy zajmujące się zbieraniem

i zagospodarowywaniem odpadów –potencjalnych partnerach

samorządów

2014-06-08

5

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z lipca 2011 r.

Sytuacja z odpadami surowcowymi nie jest jasno określona i musi wynikać z prawa lokalnego

Zbiórka selektywna - obowiązkowa na terenie gminy

Samorządy mają do osiągnięcia poziomy biodegradowalnych i zbierania, powtórnego wykorzystania i recyklingu odpadów z papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Skutkiem nie osiągnięcia jest kara finansowa

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z lipca 2011 r.

Samorządy muszą prowadzić programy informacyjne i edukacyjne dla mieszkańców

Operatorzy i zakłady przetwarzania mają obowiązek raportowania

Wzrost udziałów rynkowych poprzez konkurowanie na poziomie przetargów

2014-06-08

6

WYMAGANIA SAMORZĄDY

• Art. 3b. 1. Gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:– 1) poziom recyklingu i przygotowania do

ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo;

• Art. 3c. 1. Gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:– 1) do dnia 16 lipca 2013 r. – do nie więcej niż

50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,

– 2) do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania

w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.

SAMORZĄDY – WYMAGANIA RECYKLING

Kary pieniężne – w 2012 r. 110,65 zł za Mg brakującej masy odpadów komunalnych wymaganej do osiągnięcia,

Zgodnie z przepisami przejściowymi (UCZP) w przypadku nieosiągnięcia w roku 2012 wymaganych poziomów na gminę nie została jeszcze nałożona kara.

Zgodnie z art. 9ze UCZP wójt, burmistrz lub prezydent może złożyć wniosek o zawieszenie zapłaty kary na okres konieczny do podjęcia działań naprawczych lecz nie dłużej niż na 5 lat. Po usunięciu przyczyn nałożenia kary, kara ulega umorzeniu.

Papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło:

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

10% 12% 14% 16% 18% 20% 30% 40% 50%

2014-06-08

7

13

Ustawa o Gospodarce Opakowaniami i Odpadami

Opakowaniami

Wprowadzenie obowiązku przeznaczanie 5% przychodów organizacji odzysku na kampanie edukacyjne i informacyjne – ma na celu wspieranie systemów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych poprzez uświadamianie społeczeństwu o potrzebach, możliwościach, uwarunkowaniach takiej formy zbierania niektórych frakcji odpadów komunalnych

Audyt recyklerów (a także organizacji odzysku) – wprowadzenie takiego narzędzia ograniczy szarą strefę mającą obecnie istotny udział w realizowaniu poziomów odzysku i recyklingu a co za tym idzie spowoduje zwiększenie popytu na pozyskiwane odpady opakowaniowe

PODSTAWY PRAWNE UE DOTYCZĄCE OPAKOWAŃ I ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH

Dyrektywa 94/62 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

•Wymagania zasadnicze • Minimalizacja (projektowanie/produkcja;

waga/objętość)• Ograniczenie zawartości metali ciężkich• Ograniczenie negatywnego oddziaływania na

środowisko(odpady opakowaniowe)

• Przydatność do (wielokrotnego użycia) odzysku poprzez:• recykling• spalenie wykorzystaniem energii• kompostowanie• biodegradację

• Osiągnięcie docelowych poziomów odzysku i recyklingu

2014-06-08

8

NOWELIZACJA PRAWA EUROPEJSKIEGO

Dyrektywa 2004/12/EC (nowelizująca 94/62) z 11.02.2004r.

nowe ogólne poziomy odzysku i recyklingu

Odzysk- 60% (2007 – 50%) Recykling – min 55% max 80% (2007 – 25%) Poziomy docelowe w poszczególnych kategoriach

modyfikacja kategorii: naturalne drewno

aluminium + stal metale recykling tworzyw – tylko recykling mechaniczny termin transpozycji – 18.08.2005r.

Dyrektywa 2005/20/EC (nowelizująca 94/62) z 9.03.2005r.

ostateczny okres przejściowy dla Polski do 2014r. termin transpozycji – 9.09.2006r.

22%

40%

60%

14%

25%22,50%

50%

25%

40%

50%

15%

39%

48%

60%

11%

20%

15%

9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2004 2007 2014

papier szkło tworzywa stal aluminium naturalne

ROSNĄCE POZIOMY RECYKLINGU 2007/2014

Wzrost: papier - 25%, szkło - 50%, stal - 50%, aluminium -12,5%

25% 22,5%

2014-06-08

9

17

50% odpadów opakowaniowych z odpadów komunalnych w perspektywie 2020 roku – przedsiębiorcy będą mieli obowiązek realizowania części poziomów recyklingu odpadami opakowaniowymi pochodzącymi z odpadów komunalnych a co za tym idzie odpadów powstających m.in. w gospodarstwach domowych; konsekwencją tego obowiązku będzie zapewne zwiększenie popyty na odpady opakowaniowe pochodzące z tych źródeł

Potrzeby w zakresie recyklingu odpadów opakowaniowych z odpadów komunalnych [tony]

Ustawa o Gospodarce Opakowaniami i Odpadami

Opakowaniami

18

Synergia trzech ustaw

USTAWA o ODPADACH:

1. Hierarchia postępowania z odpadami

2. Finansowa odpowiedzialność przedsiębiorców

USTAWA o UTRZYMANIU

CZYSTOŚCI nakłada na samorządy:

1. Poziomy recyklingu (50% papieru, metali, tworzyw i szkła do 2020 r)

2. Obowiązek edukacji ekologicznej

USTAWA o GOSPODARCE

OPAKOWANIAMI nakłada na

przedsiębiorców:

1. Obowiązek 50% z odpadów komunalnych

2. 5% przychodów organizacji odzysku na edukację

2014-06-08

10

Standaryzacja pojemników

20

2014-06-08

11

Felka rady na Odpady

2014-06-08

12

PAPIER (pojemnik niebieski): Tu wrzucamy makulaturę, w tym: - gazety, czasopisma, kolorowe magazyny; - kartony i tekturę; - zeszyty, torebki papierowe, papier biurowy.

Prosimy nie wrzucać: - zdjęć; - papieru woskowego; - papieru pokrytego przezroczystą folią; - mokrego lub tłustego papieru.

nie wrzucamy też! tłustego papieru po maśle lub margarynie, torebek foliowych, pampersów, itd.

SZKŁO (pojemnik zielony): Tu wrzucamy umyte: - kolorowe butelki bez nakrętek; - kolorowe słoiki.

Prosimy nie wrzucać: - szkła okiennego; - luster; - porcelany, fajansu i ceramiki; - szkła żaroodpornego.

nie wrzucamy! Butelek i naczyń plastikowych, szkła zbrojonego, zakrętek, kapsli i korków oraz żarówek i świetlówek

2014-06-08

13

PLASTIK (pojemnik żółty): Tu wrzucamy umyte: - plastikowe butelki po napojach; - pojemniki i naczynia z tworzyw sztucznych

(po kefirach, jogurtach, serkach itp.); - opakowania po chemii gospodarczej; - folię opakowaniową, woreczki, reklamówki.

Prosimy nie wrzucać: - pojemników po olejach i smarach; - tłustych butelek i pojemników z tworzyw sztucznych.

nie wrzucamy też! Brudnych opakowań z plastiku, opakowań po środkach ochrony roślin itd.

ZBIÓRKA ODPADÓW W WIEDNIU

Odpady resztkowe

€ 3,16

52 Tygodni

164,3 € za domostwo i rok

Makulatura Szkło białe Szkło kolorowe

€ 0,00 € 0,00 € 0,00

Metal Tw. sztuczneOdpadyorganiczne

€ 0,00 € 0,00 € 0,00

Właściciel posesji

Miasto Wiedeń

Dodatkowe finansowanie:

Kompost za darmo

Telefon śmieciowy5 46 48

2014-06-08

14

PUNKT ZBIÓRKI SUROWCÓW WTÓRNYCH

Austria - Wiedeń

ZBIÓRKA TWORZYW SZTUCZNYCH

ZBIÓRKA METALI Zbiórka puszek aluminiowych razem

z tworzywami sztucznymi

Zbiórka pozostałych metali razem z odpadami resztkowymi

Separacja Fe z żużla po spalaniu lub w trakcie splittingu

2014-06-08

15

ZBIÓRKA SZKŁA

30

Włochyselektywna zbiórka w hotelu

2014-06-08

16

85%

9%

4% 2%

Gminy do 15 tys Gminy do 50 tys

Gminy do 100 tys Gminy powyżej 100 tys

Ankieta - 177 gmin województwa łódzkiego. Odpowiedź uzyskano z 55 gmin - 31%. 85%, stanowiły gminy do 15 tys. mieszkańców, 9% przebadanych stanowiły gminy do 50 tys., 4 % stanowiły gminy do 100 tys.oraz 2% gminy powyżej 100 tys. mieszkańców

69%

5,45%

70,91%

18,18%

5,45%

31%

gminy które nie odpowieziały na ankietę

miejskie

wiejskie

miejsko ‐ wiejskie

miasta powiatowe

sposób organizacji zbiórki selektywnej

Czy mieszkańcy gminy zaopatrywani są w pojemniki/worki na odpady zbierane selektywnie?

87%

13%

Tak Nie

czy pojemniki/worki dostarczane są odpłatnie czy nieodpłatnie

Odpłatnie4%

Nieodpłatnie96%

2014-06-08

17

Odbiór odpadów zbieranych selektywnie

zabudowa jednorodzinna

14%

79%

7%

Raz na 2 tygodnie

Raz na miesiąc

Raz na kwartał

W gminach o zabudowie jedno i wielorodzinnej odpady średnio zbierane są średnio:- w dużych miastach raz na 3 dni w zabudowie wielorodzinnej i raz na

2 tygodnie w zabudowie jednorodzinnej,- w mniejszych miastach - raz na tydzień - dwa w zabudowie wielorodzinnej

i raz na miesiąc lub kwartał w zabudowie jednorodzinnej.

2 gminy odbierają odpady zależnie od typu. Tworzywa i makulatura odbierane są w nich raz na miesiąc, a szkło raz na 3 miesiące

Ile punktów z pojemnikami do selektywnej zbiórki odpadów znajduje się na terenie gminy?

22%

14%

22%

20%

22%

0 punktów selektywnejzbiórki

od 1 do 3 punkty selektywnejzbiórki odpadówkomunalnych

do 2 punktów selektywnejzbiórki

 do 10 punktów selektywnejzbiórki

powyżej 10 punktówselektywnej zbiórki

W ustawie nie ma definicji punktu selektywnej zbiórki odpadów. Gminy stosują różne rozwiązania: osiedlowe, stacjonarne, centralne, a nawet mobilne. W rozumieniu gmin jest to tzw. „gniazdo” składające się od 3 do 4 pojemników oznaczonych odpowiednimi kolorami dla posegregowanych odpadów.

2014-06-08

18

44 ankietowane gminy

89%

11%

Oddzielne pojemniki naszkło, papier, tworzywasztuczne

Suche i mokre

W 11 pozostałych gminach, jest to często zależne od zabudowy, tzn. w wielorodzinnej stosuje się co najmniej 3 rodzaje pojemników, a w jednorodzinnej jeden wspólny pojemnik na surowce.

Inaczej jest w trzech gminach, które w zabudowie jednorodzinnej stosują jeden pojemnik na papier i tworzy-wa, a szkło jest zbierane oddzielne

Akcja informacyjna i edukacyjna

26%

28%

22%

15%

6%

4%

1 2 3 4 5 6

ILOŚĆ

 GMIN

Ilość metod informowania o selektywnej zbiórce, które stosują gminy

2014-06-08

19

metody informowania o selektywnej zbiórce

85%

55%

42%

35%

22%

5%2% 2% 2%

ulotkiinformacyjne

ogłoszenia nazebraniachmieszkanców

gminy

Informacje wlokalnej prasie

edukacjaszkolna

stronainternetowa

tabliceinformacyjne i

plakaty

ogłoszenia wkościele

dni środowiska iekopikniki

radio i TV

Są gminy, które organizują piknik ekologiczny oraz gminy, które do poszerzania wiedzy mieszkańców zaangażowały księży z lokalnych parafii

95% ankietowanych gmin zadeklarowało, że umieszczają na workach lub pojemnikach informację, co wrzuca się do danej frakcji odpadów.

Również 95% gmin motywuje swoich mieszkańców do stosowania selektywnej zbiórki. Za główny czynnik motywujący mieszkańców do selektywnej zbiórki, gminy uznały obniżenie opłaty za odbiór odpadów.

20% gmin promuje postawę prośrodowiskową, a 5% prowadzi kampanie edukacyjną dotyczącą korzyści dla środowiska wynikających z segregacji odpadów.

2014-06-08

20

2% gmin uznały za czynnik motywujący:• uproszczoną zbiórkę na frakcje suchą i mokrą,• wręczanie nagród za selektywna zbiórkę podczas dnia

ochrony środowiska• zakup mieszkańcom pojemników do selektywnej

zbiórki.• organizację zbiórek odpadów problemowych, tzn.

elektrośmieci, baterii, odpadów wielkogabarytowych.

utrudnienia w prowadzeniu selektywnej zbiórki

• 38% gmin nie udzieliło żadnej odpowiedzi, • a 13% stwierdziło, że w gminie nie występują żadne

utrudnienia. • Pozostali przedstawiciele gmin najbardziej odczuwają

niechęć mieszkańców do segregacji odpadów oraz do wprowadzania zmian w tym zakresie.

• Odczuwalna jest niska świadomość mieszkańców, niewystarczająca wiedza o pozytywnych aspektach prowadzenia selektywnej zbiórki, co za tym idzie nieprawidłowa segregacja u źródła.

2014-06-08

21

Niechęć posiadania kilku pojemników na odpady. Brak świadomości o szkodliwości palenia odpadów

w piecach. Brak czasu na zajęcie się selektywna zbiórką Brak możliwości dojazdu do wszystkich posesji (zły stan

dróg). Problem z lokalizowaniem adresu zamieszkania

właścicieli nieruchomości. Brak chęci mieszkańców do uczenia się zasad

selektywnej zbiórki. Problem z ulokowaniem pojemników do selektywnej

zbiórki na posesjach lub na terenie miasta Odległość od najbliższej instalacji odbierającej odpady Brak finansów na poprawienie gospodarki odpadami

Inne czynniki mające wpływ na gospodarkę odpadami w gminie to:

Brak pojemników do selektywnej zbiórki Rzadka częstotliwość odbioru "śmieci" Wysoki koszt odbioru i transportu odpadu

2014-06-08

22

Opłacalność selektywnej zbiórki

Jest opłacalna43%

Nie jest opłacalna

11%

Na granicy opłacalności

31%

Trudno powiedzieć

6%

Brak odpowiedzi9%

przyczyny nieopłacalności selektywnej zbiórki

50%

33%

17% Gmina nie czerpie korzyscifinansowych z selektywnejzbiórki.

Brak upustu ze strony firmyodbierajacej odpady zaselektywną zbiórkę.

Niskie ceny w skupachsurowców wtórnych

To co się stanie z odpadami opakowaniowymi, po okresie użytkowania, będzie w przeważającej większości zależeć od obywateli.

Czy odpady opakowaniowe zostaną w możliwie jak najlepszy sposób zagospodarowane z korzyścią dla środowiska?.

To jest pytanie do wszystkich zajmujących się gospodarką odpadami komunalnymi, a także do każdego obywatela.

2014-06-08

23

BĄDŹMY WZOREM DO NAŚLADOWANIA. ZBIERAJMY SELEKTYWNIE I SEGREGUJMY ODPADY !

DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘDZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ

barbara.kozlowska@p.lodz.pl tel. 42 631 37 78