Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 1 z 12

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

ETAP REJONOWY Drogi Uczniu, Witaj w drugim etapie konkursu chemicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj się prawi-dłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania zawarte w arkuszu konkursowym.

1. Arkusz liczy 12 stron i zawiera 30 zadań. 2. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeśli

zauważysz usterki, zgłoś je Komisji konkursowej. 3. W czasie rozwiązywania zadań możesz korzystać z tablicy układu okreso-

wego pierwiastków, tablicy rozpuszczalności wybranych wodorotlenków i soli oraz kalkulatora prostego.

4. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem. 5. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każ-

dym zadaniu. Staraj się, aby Twoje odpowiedzi były precyzyjne i jedno-znaczne.

6. Pamiętaj, że zadania wielokrotnego wyboru mogą mieć kilka poprawnych odpowiedzi.

7. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania pro-wadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.

8. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra z czarnym lub granatowym tu-szem/atramentem.

9. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 10. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 11. Jeśli zmienisz swoją decyzję, błędną odpowiedź wyraźnie przekreśl i zapisz

odpowiedź poprawną. Pracuj samodzielnie.

Życzymy powodzenia!

Czas pracy:

90 minut

Za bezbłędne rozwiąza-nie wszystkich zadań

możesz otrzymać maksymalnie

50 punktów.

………………………

Kod ucznia

- -

Dzień Miesiąc Rok

pieczątka WKK DATA URODZENIA UCZNIA

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 2 z 12

W zadaniach od 1 do 18 wybierz poprawną odpowiedź i zakreśl odpowiednie oznaczenie literowe. Odpowiedzi przenieś do tabeli na sąsiedniej stronie. Zadania rachunkowe z testu rozwiąż w brudnopisie na stronie obok – sposób obliczania nie będzie punktowany. Zadanie 1 (0 - 1) Które z podanych soli można otrzymać w wyniku bezpośredniej syntezy z pierwiastków? A. węglan sodu B. siarczan(VI) glinu C. bromek potasu D. siarczek wapnia

Zadanie 2 (0 - 1) Ile moli tlenu potrzeba do spalenia 8 moli glinu?

A. 1,5 mola B. 3 mole C. 4,5 mola D. 6 moli

Zadanie 3 (0 - 1) Ile atomów tlenu znajduje się w 3 molach tlenku azotu(V)?

A. B. C. D.

Zadanie 4 (0 - 1) Twórcą teorii dysocjacji elektrolitycznej był:

A. Albert Einstein B. John Dalton C. Svante Arrhenius D. Dymitr Mendelejew

Zadanie 5 (0 - 1) O odczynie kwasowym roztworu decyduje nadmiar jonów:

A. wodorotlenkowych B. reszt kwasowych C. wodorowych D. metali

Zadanie 6 (0 - 1) Która para nuklidów należy do tego samego pierwiastka?

A.

B.

C.

D.

Zadanie 7 (0 - 1) Który zbiór atomów o podanych liczbach atomowych zawiera co najmniej dwa elektrony na powłoce M?

A. 32, 20, 11 B. 5, 38, 13 C. 15, 17, 9 D. 19, 12, 13

Zadanie 8 (0 - 1) Wskaż zbiór tlenków będących wyłącznie tlenkami rozpuszczalnymi w wodzie.

A. K2O, CuO, SO2, P4O10 B. Na2O, SiO2, CO, SO3

C. CaO, CuO, SiO2, CO2 D. BaO, Na2O, CO2, P4O10

Zadanie 9 (0 - 1)

W pewnym tlenku na 1 część wagową azotu przypada ok. 1,714 części wagowych tlenu. Tlenkiem tym jest:

A. tlenek azotu(I) B. tlenek azotu(III) C. tlenek azotu(IV) D. tlenek azotu(V)

Zadanie 10 (0 – 1)

Bezwzględna masa atomu pewnego pierwiastka E wynosi . Pierwiastkiem E jest:

A. argon B. węgiel C. miedź D. siarka

Zadanie 11 (0 - 1) Zmieszano roztwór zawierający 2 mole wodorotlenku potasu i roztwór zawierający 2 mole kwasu siarkowego(VI). Następnie w parownicy, z roztworu odparowano wodę i otrzymano białą substancję. Substancją tą jest:

A. KOH B. K2SO4 C. KHSO4 D. K2SO3

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 3 z 12

BRUDNOPIS

Zadanie 1

A. B. C. D.

Zadanie 2

A. B. C. D.

Zadanie 3

A. B. C. D.

Zadanie 4

A. B. C. D.

Zadanie 5

A. B. C. D.

Zadanie 6

A. B. C. D.

Zadanie 7

A. B. C. D.

Zadanie 8

A. B. C. D.

Zadanie 9

A. B. C. D.

Zadanie 10

A. B. C. D.

Zadanie 11

A. B. C. D.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 4 z 12

Zadanie 12 (0 - 1) Dane są trzy zbiory substancji chemicznych:

CH4 CH3OH C2H4(OH)2

C5H12 C2H5OH C3H5(OH)3

C45H92 C22H45OH C4H6(OH)4

Każdy z tych zbiorów łączą następujące wspólne cechy:

A. atom węgla jest czterowiązalny B. należą do tej samej grupy związków organicznych.

C. odbarwiają wodę bromową D. mają charakter nasycony

Zadanie 13 (0 - 1) Które z poniższych stwierdzeń są poprawne?

A. Hydraty są to siarczany(VI) metali jedno- i trójwartościowego. B. Hydraty są to substancje krystaliczne. C. Hydraty mają inną barwę niż ich bezwodne odpowiedniki. D. Hydraty mają takie same właściwości chemiczne, jak ich bezwodne odpowiedniki.

Zadanie 14 (0 - 1) Kryształ chlorku glinu zbudowany jest z n jonów prostych. Ile jonów chlorkowych znajduje się w tym krysztale?

A.

B.

C.

D.

Zadanie 15 (0 - 1) Zawartość tlenku węgla(IV) w roztworze glebowym ma istotny wpływ na odczyn tego roztworu. Zależności te zawarte są w poniższej tabelce.

zawartość CO2 w roztworze glebowym (mg/dm3) 0,5 5,4 17,9 54,0 178,8

pH roztworu glebowego 5,7 5,2 4,9 4,7 4,5

Wskaż, jaki odczyn ma gleba przy zawartości CO2 równej 0,52 mg/dm3 roztworu glebowego.

A. słabo kwasowy B. kwasowy C. słabo zasadowy D. zasadowy

Zadanie 16 (0 - 1) Poniżej podano wzory elektronowe wybranych, cząsteczek homoatomowych. Wskaż te substancje, których wzory elektronowe zapisano poprawnie.

A. B. C. D.

Zadanie 17 (0 - 1) Procentowa zawartość (w % masowych) tlenku węgla(IV) w dolomicie wynosi:

A. 11,9% B. 25,3% C. 47,8% D. 50,6%

Zadanie 18 (0 - 1) Ile jest alkoholi będących izomerami butanolu?

A. 4 B. 3 C. 2 D. 1

O O Br Br S S H H

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 5 z 12

Zadanie 12

A. B. C. D.

Zadanie 13

A. B. C. D.

Zadanie 14

A. B. C. D.

Zadanie 15

A. B. C. D.

Zadanie 16

A. B. C. D.

Zadanie 17

A. B. C. D.

Zadanie 18

A. B. C. D.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 6 z 12

Informacja do zadań 19 – 21. Przeprowadzono cykl reakcji chemicznych zgodnie z następującym schematem:

H2O HCl H2 NaOH, H2O Al2O3 Br2 NaOH, H2O

polimeryzacja

C

CaC2 A B D E F G H

Stwierdzono, że w reakcji pierwszej oprócz gazu otrzymano roztwór o odczynie zasadowym.

Zadanie 19 (0 - 6) Posługując się wzorami półstrukturalnymi, napisz równania reakcji opisanych schematem. 1. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…..

2. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…..

3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

4. ………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………..

5. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

7. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 20 (0 - 1) Podaj nazwy systematyczne organicznych związków ukrytych pod literami B, C, G, H

B. …………………………................……….... C. …………………………………………………..…………….….…………

G. …………….........……………………………… H. ………………………………………………………………………………..

Zadanie 21 (0 - 2)

Zaprojektuj doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić substancję oznaczoną literą B, od substancji ozna-czonej w tym cyklu literą H. W tym celu: a) uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując nazwę użytego odczynnika wybranego z podanej poniżej listy:

zawiesina wodorotlenku miedzi(II), wodny roztwór bromu, wodny roztwór wodorotlenku sodu;

substancja B

odczynnik:

............................................

1. 2.

substancja H

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 7 z 12

b) napisz, jakie obserwacje potwierdzą obecność substancji B w kolbce 1 i substancji H w kolbce 2 po ich wprowadzeniu do wybranego odczynnika. Uzupełnij tabelę.

Barwa zawartości kolbki

przed zmieszaniem reagentów po zmieszaniu reagentów

Kolbka 1

Kolbka 2

c) zapisz wniosek wynikający z przeprowadzonego doświadczenia dotyczący budowy związków B i H.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

Zadanie 22 (0 - 2)

Wskaż probówki, w których zachodzi tylko reakcja chemiczna opisana równaniem: . Stosując

zapis cząsteczkowy, napisz równania reakcji zachodzących w pozostałych probówkach.

Reakcja ta zachodzi w probówkach oznaczonych numerami .................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

Zadanie 23 (0 – 2)

Oprócz soli bezwodnych o znanych Ci wzorach są także sole uwodnione, tzw. hydraty. Taką solą jest związek o wzorze Na2CO3 ∙10 H2O. W 1,5 kg pierwszego roztworu Na2CO3 o stężeniu 5% rozpuszczono 500 g węglanu sodu – woda(1/10) Na2CO3 ∙ 10H2O. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego drugiego roztworu Na2CO3. Obliczenia wykonuj z dokładnością do jedności.

Odpowiedź: .................................................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 8 z 12

Zadanie 24 (0 – 6)

Poniżej przedstawiono schemat siedmiu reakcji chemicznych. Napisz ich równania. Reakcje oznaczone numerami 1 – 5 przedstaw za pomocą równań w formie cząsteczkowej, a reakcje oznaczone numerami 6 i 7 równaniami w formie jonowej skróconej. W kilku reakcjach występuje więcej niż jeden produkt, należy też założyć, że produk-tami są sole obojętne.

1. .............................................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................................

3. .............................................................................................................................................................................

4. ................................................................................................................... .........................................................

5. .............................................................................................................................................................................

6. .............................................................................................................................................................................

7. .............................................................................................................................................................................

Zadanie 25 (0 – 3)

Poza głównymi metodami otrzymywania większości kwasów z tlenków i wodorków niemetali, w laboratorium

kwasy można otrzymać również z ich soli o określonym składzie. Zaprojektuj doświadczenie pozwalające otrzymać

w laboratorium kwas azotowy(V) tą metodą.

a) Uzupełnij schemat doświadczenia wybierając odczynniki spośród podanych: roztwór azotanu(V) miedzi(II),

roztwór azotanu(V) sodu, roztwór kwasu siarkowego(VI), roztwór kwasu siarkowodorowego. Napisz ich

wzory sumaryczne.

b) Podkreśl wszystkie wyrażenia informujące, co zaobserwowano

→ wydziela się bezbarwny gaz

→ wydziela się gaz o zielonkawej barwie

→ strąca się czarny osad

→ roztwór zabarwia się na niebiesko

→ roztwór odbarwia się

c) Stosując zapis jonowy skrócony napisz równanie reakcji chemicznej zachodzącej w probówce.

……………………………………………………………......................................................................................…

d) Podaj nazwę metody, którą zastosujesz do rozdzielenia składników mieszaniny poreakcyjnej.

.....................................................................................................................................................................................

.....................................

...............................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 9 z 12

Zadanie 26 (0 - 2)

Naturalna mieszanina izotopów węgla składa się z dwóch izotopów. Lżejszy izotop C-12 stanowi 98,90% tej mie-szaniny. Średnia masa atomowa węgla wynosi 12,01u. Oblicz liczbę neutronów w jądrze atomowym cięższego izotopu węgla. Odpowiedź: ........................................................................................................................................................

Zadanie 27 (0 - 1)

Poniżej przedstawiono fragment uproszczonego układu okresowego pierwiastków.

1

II

H 2 13 14 15 16 17

Li Be B C N O F

Na Mg Al Si P S Cl

K Ca Ga Ge As Se Br

I Oceń poprawność poniższych informacji w odniesieniu do pierwiastków znajdujących się w tym fragmencie ukła-du okresowego. Zaznacz P, jeśli odpowiedź jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.

Cechy pierwiastków należących do tego samego okresu zmieniają się stopniowo od aktywnego nieme-talu do aktywnego metalu zgodnie ze zwrotem strzałki I.

P F

Rozmiary atomów pierwiastków należących do tej samej grupy rosną zgodnie ze zwrotem strzałki II. P F

W grupie 2 aktywność chemiczna metali rośnie zgodnie ze zwrotem strzałki II. P F

W grupie 17 aktywność chemiczna pierwiastków w stanie wolnym rośnie zgodnie ze zwrotem strzałki II.

P F

Zadanie 28 (0 - 3)

W zależności od warunków prowadzenia eksperymentu reakcja propenu z chlorem może przebiegać w różny spo-sób. W temperaturze pokojowej, w obojętnym rozpuszczalniku (CCl4) reakcją preferowaną jest addycja. W temperaturze 500 – 6000C (w fazie gazowej) reakcją uprzywilejowaną jest substytucja, podczas której podsta-wieniu ulega atom wodoru grupy alkilowej. Napisz, stosując wzory półstrukturalne związków organicznych, rów-nania reakcji opisanych w informacji. Podaj nazwy systematyczne produktów obu reakcji chemicznych.

równanie reakcji addycji: ……………………………………………………......................................………………………………………… (1)

równanie reakcji substytucji: …………………………………………………….................................…………………………………………(2)

nazwa produktu reakcji (1) ...........................................................................................................................................

nazwa produktu reakcji (2) ...........................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 10 z 12

Zadanie 29 (0 - 2)

Sporządzono taką mieszaninę heksanu i heksynu, że na 1 mol heksanu przypadało 3 mole heksynu. Napisz równa-

nia reakcji zachodzących podczas całkowitego spalania tej mieszaniny oraz określ, jaki jest stosunek liczby moli

tlenku węgla(IV) do liczby moli wody w produktach całkowitego spalania opisanej mieszaniny.

Równanie 1 .................................................................................................................................................................

Równanie 2 .................................................................................................................................................................

Zadanie 30 (0 - 2)

Stosując wzory półstrukturalne związków organicznych napisz równania otrzymywania propan-2-olu w reakcji:

a) addycji ......................................................................................................................................................................

b) substytucji ................................................................................................................................................................

B R U D N O P I S

( n i e p o d l e g a o c e n i e )

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 11 z 12

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2016/2017

Strona 12 z 12

FRAGMENT UKŁADU OKRESOWEGO PIERWIASTKÓW

1 18

1H 1,01

wodór

2He 4,00 Hel 2 13 14 15 16 17

3Li 6,94 Lit

4Be 9,01 Beryl

5B

10,81 Bor

6C 12,01

Węgiel

7N 14,01 Azot

8O 16,00 Tlen

9F 19,00 Fluor

10Ne 20,18 Neon

11Na 23,00 Sód

12Mg 24,31

Magnez

13Al 26,98 Glin

14Si 28,08 Krzem

15P 30,97 Fosfor

16S 32,07 Siarka

17Cl 35,45 Chlor

18Ar 39,95 Argon 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

19K 39,01 Potas

20Ca 40,08 Wapń

21Sc 44,96 Skand

22Ti 47,88 Tytan

23V 50,94

Wanad

24Cr 52,00 Chrom

25Mn 54,94

Mangan

26Fe 55,85 Żelazo

27Co 58,93 Kobalt

28Ni 58,69 Nikiel

29Cu 63,55 Miedź

30Zn 63,39 Cynk

31Ga 69,72

Gal

32Ge 72,61

German

33As 74,92 Arsen

34Se 78,96 Selen

35Br 79,90 Brom

36Kr 83,80

Krypton

37Rb 85,47 Rubid

38Sr 87,62 Stront

39Y 88,91

Itr

40Zr 91,22

Cyrkon

41Nb 92,91 Niob

42Mo 95,94

Molibden

43Tc 97,91

Technet

44Ru 101,1 Ruten

45Rh 102,9 Rod

46Pd 106,42 Pallad

47Ag 107,87 Srebro

48Cd 112,41 Kadm

49In 114,82

Ind

50Sn 118,71 Cyna

51Sb 121,76

Antymon

52Te 127,60 Tellur

53I 126,90

Jod

54Xe 131,29 Ksenon

55Cs 132,9 Cez

56Ba 137,3

Bar

57La* 139,9

Lantan

72Hf 148,5 Hafn

73Ta 180,9 Tantal

74W 183,8

Wolfram

75Re 186,2 Ren

76Os 190,2 Osm

77Ir 192,2 Iryd

78Pt 195,08 Platyna

79Au 196,97 Złoto

80Hg 200,59

Rtęć

81Tl 204,38

Tal

82Pb 207,20 Ołów

83Bi 208,98 Bizmut

84Po 208,98 Polon

85At 209,99 Astat

86Rn 222,02 Radon

87Fr 223,02 Frans

88Ra 226,03

Rad

89Ac** 227,03 Aktyn

104Rf 261,11

Rutherf.

105Db 263,11 Dubn

106Sg 265,12

Seaborg

107Bh 264,10 Bohr

108Hs 269,10

Has

109Mt 268,10

Meitner

110Ds 281,10 Darms.

111Rg

Roent.

Tabela rozpuszczalności wybranych wodorotlenków i soli.

Na+

K+

NH4+

Mg2+

Ca2+

Ba2+

Ag+

Cu2+

Zn2+

Al3+

Mn2+

Fe2+

Fe3+

Pb2+

Sn2+

OH- r r r s s r n n n n n n n n n

Cl- r r r r r r n r r r r r r s r

Br- r r r r r r n r r r r r r s r

S2- r r r r s r n n n o n n n n n

SO32- r r r r n n n n s o n n o n o

SO42- r r r r s n n r r r r r r n r

NO3- r r r r r r r r r r r r r r r

PO43- r r r n n n n n n n n n n n n

CO32- r r r n n n n n n o n n o n o

SiO32- r r o n n n n n n n n n n n n

r - substancja dobrze rozpuszczalna s - substancja słabo rozpuszczalna (osad wytrąca się ze stężonego roztworu) n - substancja praktycznie nierozpuszczalna o - substancja w roztworze wodnym nie istnieje