1

EN. KHALED BIN GHAZALI30 JANUARI 2010

1

2

Farmakologi ◦ Kajian mengenai tindakan drug terhadap sistem

biologikal. Farmakodinamik

◦ ‘Apa yang drug lakukan terhadap tubuh.’◦ Kesan biokimia dan kesan fisiologikal drug dan

mekanisma tindakan drug terhadap tubuh.◦ ‘Bagaimana drug mengubah fungsi sel-selhidup’.

Farmakokinetik◦ ‘Apa yang tubuh lakukan terhadap drug’.◦ Penyerapan, penyebaran, metabolisma dan

penyingkiran.

2

3

‘Apa yang tubuh lakukan terhadap drug’. Penyerapan, pengagihan, metabolisma dan

penyingkiran. Adalah penting untuk memahami cara

pemberian ubat.(cara drug memasuki badan) Perlu memahami kaitan cara pemberian ubat

dengan tindakan drug terhadap tubuh. Perlu memahami proses yang dilalui oleh

drug semasa didalam badan. Perlu memahami bagaimana drug bertindak

didalam badan.

3

44

1. PEMBEBASAN / LIBERATION2. PENYERAPAN / ABSORBTION 3. PENGAGIHAN/ DISTRIBUTION4. METABOLISMA / BIOTRANSFORMASI5. PENYINGKIRAN / ELIMINATION

L - Liberation A- Absorbtion

D- Distribution M- Metabolisme E- Elimination

5

Terdiri daripada 3 cara/kaedah:1. ENTERAL

Melalui laluan utama (laluan Pencernaan / Gastrousus) a) Pemberian secara oralb) Pemberian secara sublingual (S/L) – bawah lidahc) Pemberian secara rectal

2. PARENTERAL Memasuki badan tanpa melalui trek gastrousus. Biasa

melalui suntikan terus ke peredaran darah.a) Intramuskular (IM)b) Intravena (IV)c) Subcutanoues (S/C)d) Intrathecal

5

6

3. TOPIKAL◦ Drug yang diletakkan terus diatas kulit/

membran tertentu.◦ Cthnya nasal and laluan respiratory,

telinga, mata & vagina.

a) Inhalasib) Transdermalc) Ubat titis mata, telingad) Krim topikale) Pessari vagina

6

77

8

Jangkamasa tindakan drug mengikut laluan

8

9

PEMBERIAN SECARA ORAL

KEBAIKAN KEBURUKKAN

• Mudah diberikan.• Lebih murah dan ekonomi.• Menyediakan luas permukaan yang paling banyak untuk penyerapan. (gastrousus)• Kuantiti drug yang lebih banyak boleh diberikan.• Sesuai untuk drug yang menghasilkan tindakan setempat (e.g Antasid)•Mengatasi masalah takutkan jarum.

• Tidak boleh digunakan dalam kes kecemasan.• Tidak boleh diberikan jika pesakit tidak sedar diri.• Penyerapan mungkin tidak lengkap.• Drug yang akan musnah di GI tidak boleh digunakan. (e.g – Insulin)• Sesetengah drug akan musnah apabila melalui peredaran enterohepatik. (e.g – Adrenalin)• Perubahan keadaan patologi GI boleh mengganggu penyerapan. (e.g – peptic ulser)

9

10

PEMBERIAN SECARA SUBLINGUAL (S/L)

KEBAIKAN KEBURUKKAN

•Drug tidak memasuki peredaran enterohepatik• Onset boleh dicapai dengan cepat. Cth : Nitroglycerin trinitrate (GTN)

•Dos yang banyak tidak boleh diberikan.•Penggunaan kerap boleh merosakkan lapisan mukosa oral.

10

PEMBERIAN SECARA RECTAL

KEBAIKAN KEBURUKKAN

•Drug yang tinggi iritasi boleh diberikan melalui rectal.•Tiada metabolisma enterohepatik.•Boleh digunakan bagi pesakit yang tidak sedarkan diri.•Boleh digunakan bagi pesakit yang muntah jika diberi secara oral.

•Penyerapan tidak menentu, mungkin tidak lengkap.•Perlukan mempunyai kemahiran/teknik.

11

PEMBERIAN SECARA INTRAVENA (IV)

KEBAIKAN KEBURUKKAN

• Sesuai digunakan dalam kes kecemasan kerana drug memasuki peredaran darah secara terus.•Onset boleh dicapai dengan cepat. •Dos yang tinggi boleh diberikan.•Bioavaibaliti 100%•Boleh diberi jika drug menghasilkan iritasi jika diberi secara oral.•Tidak memasuki GI dan enterohepatik

•Perlukan kemahiran yang tinggi.• Boleh menghasilkan kesan toksik yang teruk jika berlaku kesilapan.•Boleh menyebabkan thrombophlebitis.•Kelemahan pada teknik boleh menyebabkan inflamasi, dan kesakitan.

11

1212

13

PEMBERIAN SECARA INTRAMUSKULAR (IM)

KEBAIKAN KEBURUKKAN

•Lebih mudah diberikan vs IV•Penyerapan lebih baik drpd subcutaneous (SC)•Tidak memasuki GI dan enterohepatik

•Kelemahan teknik menyebabkan kerosakkan saraf dan salur darah.•

13

PEMBERIAN SECARA SUBCUTANEOUS (SC)

KEBAIKAN KEBURUKKAN

•Penyerapan agak perlahan, jadi ia memanjangkan tempoh tindakan.

•Iritasi, inflamasi boleh berlaku pada tapak suntikan.

14

DRUG DELIVERYDRUG DELIVERY

Fasa Farmaseutikal

Fasa Farmakokinetik

Fasa Farmakodinamik

•Enteral•Parenteral•Topical dan membran tertentu

•Absorption•Distribution•Metabolism•Excretion

•Efficacy•Potency

14

15

Definisi :Laluan / pergerakkan drug dari tapak pemberian ke

dalam peredarah darah. Untuk sesuatu drug memberikan kesan terapeutik,

ia mestilah diserap terlebih dahulu ke dalam salur darah sebelum disebarkan melalui sistem peredaran darah.

Bagi pemberian secara IV, penyerapan adalah 100%.

Drug yang diambil secara oral akan melalui perut, kemudian usus.

Drug diserap dari trek gastrousus masuk ke dalam sistem peredaran darah.

15

16

1. Keterlarutan drug.2. Darjah Pengionan3. Luas Permukaan4. Kepekatan Drug5. Kaedah Pemberian6. Jenis Sediaan Farmaseutikal7. Aliran Darah Setempat.

16

17

1. Keterlarutan Drug. Drug yang mempunyai keterlarutan dalam lipid

yang tinggi, akan diserap dengan kadar yang lebih cepat.

Membran sel terdiri daripada lipid, oleh itu drug larut lipid lebih mudah melepasinya/ diserap. Cth: Vitamin A, D, E, K lebih cepat diserap

berbanding vitamin C, B6, B12.

◦ Drug yang diberi dalam larutan aqueous akan diserap dengan lebih cepat berbanding didalam bentuk larutan berminyak, suspension atau bentuk tablet. Sirap paracetamol lebih cepat diserap berbanding

tablet paracetamol.

17

18

2 . Darjah Pengionan Semakin tinggi darjah pengionan, semakin

kurang drug itu diserap. Drug yang larut dalam lipid adalah dalam

bentuk ‘unionized’, dan ia lebih senang diserap.

Drug yang larut dalam air adalah dalam bentuk ‘ionized’, dan ia hanya mudah diserap jika mempunyai saiz molekul yang lebih kecil.

Cth:

18

19

3 . Luas Permukaan Semakin besar luas permukaan, semakin

banyak drug tersebut akan diserap. Lebih banyak drug diserap dibahagian usus

kecil berbanding mukosa gastrik. Kadar penyerapan menjadi lebih cepat

apabila drug diserap dibahagian membran mukosa usus kecil kerana pada bahagian tersebut terdapat banyak vilus.

Vilus membekalkan kawasan penyerapan yang lebih luas.

19

20

4 - Kepekatan Drug Semakin tinggi kepekatan drug diberikan,

semakin tinggi kepekatan gradient drug yang melalui membran sel, dan semakin tinggi kadar penyerapan.

Lebih banyak drug dapat melalui membran sel pada masa yang sama.

Cth: Sirap paracetamol 500mg/5ml, diserap dengan kepekatan gradient yang lebih tinggi, berbanding sirap paracetamol 125mg/5ml.

20

21

5 - Kaedah Pemberian Kaedah pemberian drug yang berbeza

memberikan penyerapan yang berbeza. Kaedah pemberian yang betul adalah

penting memastikan pesakit mendapat kesan terapeutik ubat yang maksimum.

Contohnya, kadar penyerapan pemberian intramuskular (IM) lebih cepat daripada penyerapan pemberian subcutaneous (SC).

Pemberian secara parenteral lebih cepat diserap berbanding secara oral.

Penyerapan IM adalah lebih cepat berbanding secara oral (tablet)

21

22

Cth: Ubat penahan sakit, Diclofenac lebih cepat bertindak jika diberi suntikan berbanding tablet. Kerana penyerapan IM adalah lebih cepat vs oral.

Inhalasi Salbutamol dalam serangan asthma lebih cepat melegakan kesukaran bernafas berbanding tablet salbutamol.

Kerana kadar penyerapan salbutamol adalah lebih tinggi secara inhalasi (terus ke permukaan mukosa) vs diambil secara oral.

22

23

6 - Jenis Sediaan Farmaseutikal Perbezaan jenis bentuk sediaan farmaseutikal

memberikan pelbagai jenis kadar penyerapan. Semakin halus saiz partikel dalam sediaan

serbuk, semakin cepat drug tersebut diserap. Sediaan serbuk lebih cepat diserap vs sediaan

tablet. Sediaan larutan lebih cepat diserap vs sediaan

suspensi/ emulsi. Tablet enteric coated bagi sustain release/

adalah mempunyai tempoh tindakan yang lebih panjang kerana penyerapannya adalah pada kadar yang perlahan, vs tablet biasa.

23

24

7 - Aliran Darah Setempat. Semakin tinggi aliran darah pada sesuatu

bahagian, semakin tinggi penyerapan berlaku pada tapak tersebut.

Lebih banyak drug dapat diserap masuk ke dalam aliran darah.

Aliran darah ke bahagian usus adalah lebih banyak daripada bahagian perut.

Oleh itu penyerapan pada bahagian usus adalah lebih banyak daripada bahagian perut.

24

25

Drug perlu diserap ke dalam aliran darah daripada trek gastro usus.

Proses ini memerlukan sistem pengangkutan drug bagi membolehkan drug diserap dari dari GI trek.

Terdapat 2 jenis pengangkutan untuk drug diserap:1. Passive Diffusion2. Pengangkutan aktif

25

26

1. Passive Diffussion◦ Daya yang memandu passive difussion ialah

gradient kepekatan melalui membran yang memisahkan 2bahagian.

◦ Drug akan berpindah dari bahagian yang mempunyai kepekatan tinggi ke bahagian berkepekatan rendah.

◦ Passive difussion tidak memerlukan pembawa@ ‘carrier’.

◦ Drug larut lipid akan berpindah menembusi membran, manakala drug larut air akan menembusi membran sel melalui saluran aqueous.

26

27

2 - Pengangkutan aktif Kaedah ini memerlukan protein

pembawa yang spesifik untuk menembusi membran.

Pengangkutan aktik bergantung kepada tenaga yang diperolehi daripada hidrolisis ATP.

Ini membolehkan drug diangkut walaupun dalam keadaan bertentangan kepekatan, iaitu daripada bahagian kepekatan rendah ke kepekatan tinggi.

Proses ini memerlukan penepuan pada tapak protein pembawa bagi membolehkan drug diangkut/ diserap.

27

28

1. Keterlarutan2. Luas Permukaan spt

dibincangkan.3. Aliran Darah Setempat4. Pergerakkan/ Motility usus.5. pH pada bahagian usus.6. Keadaaan Penyakit7. Kehadiran bahan lain dalam usus.

28

29

Definisi: Pecahan drug yang diberikan, yang berjaya diserap masuk ke sistem peredaran darah dalam bentuk tidak berubah.

Drug ini mestilah dalam bentuk tidak berubah/ bentuk asal.

Drug yang diberi secara IV mempunyai bioperolehan 100%, kerana kesemua drug diberi terus dalam peredaran darah.

Nilai ini adalah dibandingkan dengan cara pemberian IV.

29

30

Bioperolehan = Kepekatan oral X 100% drug oral Kepekatan suntikan Ini bererti jika 100mg drug itu diberikan

secara oral, hanya 70mg sahaja yang berjaya diserap dalam bentuk tidak berubah.

Oleh itu ia mempunyai bioperolehan 70%. Jika drug A mempunyai bioperolehan 50%,

dan dose sebanyak 500mg telah diberikan. Berapakan dos drug yang akan diserap ke dalam peredaran darah?

Jika 65mg drug B diberikan secara IV, berapakah dos drug yang akan berjaya diserap? Berapa nilai bioperolehan drug B?

30

31

• Bagaimanakah sesuatu drug di agihkan di dalam tubuh?

• Apabila sesuatu drug telah diserap masuk ke dalam darah, drug tersebut perlu di agihkan ke tapak sasaran di seluruh tubuh.

• Drug tidak di agihkan secara sekata di dalam tubuh.

• Drug yang diserap perlu diagihkan supaya ia dapat bertindak bagi menghasilkan kesan terapeutik.

31

32

Selepas drug diserap, kemudian ia akan diagihkan kepada tisu dan bahagian cecair dalam tubuh seperti plasma, cecair luar sel, dan cecair intrasel.

Proses pengagihan ini bergantung sifat fisiokimia sesutu drug.

Drug diagihkan dalam taburan tidak sekata di dalam tubuh.

Bahan yang berat molekulnya besar, kebanyakkannya akan tertinggal didalam plasma.

33

Ada drug yang boleh melepasi dinding kapilari tetapi tidak boleh melepasi membran sel. Drug ini akan berada di cecair luar sel.

Drug yang boleh melepasi membran sel dan tidak mempunyai afiniti kepada spesifik tisu, drug ini akan diagihkan sama rata antara cecair luar sel dan dalam sel.

Ada juga drug yang mempunyai spesifik kepekatan dalam tisu tertentu. Seperti kalsium di dalam tulang.

34

Salur darah

Cecair dalam sel

Cecair luar selMembran sel

Dinding kapilari

35

Terdapat 4 faktor yang mempengaruhi pengagihan drug di dalam tubuh:1. Ikatan dengan protein.2. Aliran darah.3. Ketelapan terhadap membran.4. Keterlarutan ke dalam tisu.

35

36

1. Ikatan dengan protein. Protein terdiri daripada globulin dan albumin. Protein ini berada di dalam plasma Oleh itu dikenali

sebagai protein plasma. Protein ini berfungsi untuk mengawal tekanan osmotik

dalam darah, dan sebagai pengangkutan vitamin dan hormon.

Ada juga drug yang terikat pada protein plasma , albumin. Oleh itu ada drug yang terikat protein dan tidak

terikat .Drug yang bebas/tidak terikat akan memberikan kesan farmakologi.

Oleh itu, ada persaingan antara drug dengan bahan lain untuk merebut tapak protein yang sama.

Ini sebabkan ada drug lain yang bebas, dan meningkatkan kesan toksik.

36

37

2 . Aliran darah dan Keterlarutan tisu. Organ yang berbeza kuantiti darah yang berbeza. Hati, renal, dan otak akan mendapat bekalan darah yang

paling banyak. Oleh itu, organ ini akan terdedah kepada kuantiti drug yang

tinggi. Ini akan mendedahkan juga risiko ketoksikan kepada

organ-organ ini. Sesetengah tisu seperti tisu adipose, menerima sedikit

bekalan darah. Oleh itu, drug tidak dapat akumulasi dalam kuantiti yang

tinggi dalam tisu adipose. Walaubagaimanapun, drug yang larut lipid, boleh

memasuki tisu adipose dengan mudah dan boleh akumulat. Ini akan memanjangkan tempoh tindakan drug.

37

38

3 - Ketelapan terhadap membran. Otak mempunyai membran yang

dinamakan ‘Blood Brain Barrier’ (BBB). Merupakan lapisan lipid yang menlindungi

otak dengan menghadkan elektrolite dan bahan larut air memasuki otak.

Oleh kerana otak terdiri daripada kandungan lipid yang tinggi, drug larut lipid boleh memasuki otak.

Hanya drug yang larut lipid sahaja yang boleh memasuki otak.

39

Untuk mengetahui bagaimana suatu drug ditukarkan didalam tubuh?

Ditukarkan dalam bentuk apa? Adakah bahan tersebut aktif? Dan bolehkah bahan itu menjadi toksik pada

tubuh? Juga dikenali sebagai biotransformasi. Definisi : Merupakan siri perubahan kimia pada

drug yang berlaku didalam tubuh. Drug kebanyakkannya akan disingkirkan/

dieliminasi melalui metabolisma atau melalui proses eliminasi ke dalam urine atau hempedu.

Hati merupakan tempat utama untuk metabolisma berlaku.

Ada juga sesetangah drug dimetabolisma di tisu lain.

40

Tindak balas yang berlaku dalam proses biotransformasi / metabolisma ialah:1. Tindak balas bukan sintetik2. Tindak balas sintetik

1 - Tindak balas bukan sintetik.◦ Berlaku dalam fasa 1.◦ Boleh meningkatkan aktiviti farmakologi.◦ Melibatkan pertukaran drug aktif kepada

metabolit yang juga aktif.◦ Boleh juga menyahaktifkan sesetengah drug.◦ Boleh menukarkan drug kepada bahan yang

toksik.

41

Antara jenis tindak balas bukan sintetik:1. Pengoksidaan / Oxidation.

Drug dioksidakan / bertindak balas dengan oksigen dan ditukarkan ke bentuk lain.

Cth :phenobarbitone hyroxy phenobarbitone.2. Penurunan / Reduction.

Drug diturunkan dan / mengalami proses pembuangan oksigen dan ditukarkan ke bentuk lain.

Cth : Chloral hydrate Tri-chloro-ethanol.3. Hidrolisis

Drug mengalami proses pemisahan / dipecahkan. Cth : Acethylcoline Choline acetic acid

42

2 – Tindak balas sintetik Tindak balas sintetik melibatkan proses

konjugasi terhadap drug induk dengan radikal asid atau asid amino.

Melibatkan proses konjugasi / kombinasi. Boleh menyebabkan drug induk tidak

aktif/ menyahaktifkan drug induk.◦Contoh: Chloramfenikol dikonjugasi dengan

glucuronoid. Fenol dikonjugasi dengan sulfat. Salicilate dikonjugasi dengan glycine.

43

FASA 1 FASA 2DRUG

Pengoksidaan

Penurunan@ &

Hidrolisis

KonjugasiProduct

Ssesetengah drug terus memasuki

fasa 2

Drug mgkn diaktifkan,

tidak berubah,

dinyah aktif

Drug selunya

tidak aktif

PROSES METABOLISMA

44

1. Ikatan dengan protein.◦ Selagi drug itu terikat pada protein, ia tidak

akan dimetabolismakan.

2. Kedudukan drug◦ Drug yang terletak di dalam tisu akan dilindungi

daripada dimetabolismakan.

3. Penyakit.◦ Penyakit yang melibatkan organ metabolisma,

akan mengganggu proses metabolisma. ◦ Cth: Penyakit hati akan mengganggu proses

metabolisma sesetengah drug.

45

4 – Fungsi organ.◦ Drug yang diberikan kepada bayi yang baru

dilahirkan, cenderung menyebabkan ketoksikan.◦ Cthnya, pemberian paracetamol kepada bayi

yang baru lahir menyebabkan masa tindakan paracetamol menjadi lebih panjang.

◦ Ini kerana fungsi hati yang belum matang dalam bayi, menyebabkan enzim metabolima belum terhasil, dan ini akan menyebabkan ketoksikan paracetamol.

5 – Interaksi◦ Sesetengah drug mempercepatkan metabolisma

drug lain. Dan ada sesetengah drug memperlahankan metabolisma drug lain.

46

Definisi: Proses penyingkiran drug daripada tubuh melalui laluan tertentu.

Setelah drug diserap, diagihkan, dan kemudian dieliminasi/disingkirkan.

Ada juga drug yang dieliminasikan semasa dimetabolisma.

Drug disingkirkan dalam bentuk bebas, dan juga bentuk diuraikan melalui satu atau lebih laluan.

Drug boleh disingkirkan melalui renal iaitu melalui urin, hempedu, intestine, paru-paru, susu badan, dan lain2.

47

1- Penyingkiran Melalui Renal Selepas drug ditapis di glomerulus renal,

kebanyakkan drug akan diserap semula ke dalam darah.

Bahan yang ingin disingkirkan tidak akan diserap semula.

Untuk drug atau metabolite itu disingkirkan, ia mestilah dalam bentuk ionized/ larut air.

Cth: drug berasid akan lebih mudah disingkirkan dalam urine yang beralkali kerana ia cenderung membentuk ionized.

48

Penyingkiran melalui renal.◦ Melibatkan 3 proses:

1. Penapisan Kadar penapisan ditentukan dengan jumlah

pengikatan drug terhadap protein, dimana hanya drug dalam bentuk bebas sahaja (tidak terikat protein) yang akan ditapis direnal.

2. Penyingkiran aktif di tubul dan serapan semula.

Banyak drug disingkirkan melalui tubul contohnya acid uric dan penicillin.

Ini menyebabkan persaingan berlaku diantara drug yang berbeza.

49

3 - Passive diffusion Ini bergantung kepada bentuk drug samada ionized

atau unionized. Hanya drug dalam bentuk unionized sahaja yang akan diserap semula manakal drug ionized akan disingkirkan.

Cthnya: Drug yang bersifat asid akan lebih cepat disingkirkan dalam keadaan urin beralkali kerana ia akan menjadi bentuk ionized dan tidak akan diserap semula.

50

2 – Penyingkiran melalui Gastrousus. Selepas pemberian oral, sebahagian drug yang tidak

diserap akan melalui GI trek untuk disingkirkan melalui feces.

Satu lagi laluan trek usus ialah laluan enterohepatic.

Drug yang larut lemak boleh memasuki GI melalui trek biliari.

Selepas drug dalam hempedu dirembeskan masuk ke dalam usus, ia akan diserap semula ke dalam darah.

Laluan ini dinamakan laluan enterohepatic. Tempoh tindakan akan menjadi lebih panjang

kerana kitar yang berulang. Hati ⇨ Hempedu ⇨ Usus ⇨ Darah ⇨ Hati

51

3 - Penyingkiran melalui paru-paru

Bukan penyingkiran utama. Sesetengah drug akan di

metabolisma kan dan menghasilkan produk yang boleh ditukarkan diparu-paru

Paru-paru akan menyingkirkan drug dalam bentuk gas dan wap.

52

1. Hukum kinetik 1 (first-order kinetic)◦ Kepekatan drug yang diberikan berkurang

kerana telah dieliminasikan dengan cepat mengikut masa.

◦ Tetapi kemudian pada masa tertentu, ia mula berkurang dalam kadar yang agak perlahan.

◦ Kadar metabolisma = Vmax (C) Km + (C)

53

54

Kepekatan drug yang diberikan didalam tubuh semakin berkurangan dalam kadar yang tetap mengikut masa.

Ini bererti ia dieliminasikan dengan kadar yang tetap.

Ini berlaku kerana enzim telah tepu dengan drug, dan ini akan menyebabkan kadar metabolisma menjadi tetap. Oleh itu ia di eliminasi dalam masa yang tetap.

Kadar metabolisma = Vmax (C) (C)

55

Hukum kinetik sifar (zero-order kinetic)

56

Kesan Laluan Pertama (First-Pass Effect)◦ Untuk metabolisma berlaku di hati, enzim

tertentu diperlukan.◦ Drug akan diserap dari perut dan usus, kemudian

mesti melalui laluan pertama iaitu dimetabolismakan di hati sebelum tiba ke peredaran sistemic.

◦ Walaubagaimana pun sesetengah drug akan musnah sebelum tiba peredaran jika di metabolismakan di hati.

◦ Cth: Nitroglyserin trinitrate (GTN)

57

Masa separuh hayat (T1/2)◦ Masa yang diperlukan oleh kuantiti drug di dalam

tubuh untuk berkurang sebanyak 50%.◦ Cth: Masa separuh hayat bagi amlodipin 30-50

jam.◦ Ini bererti 10mg amlodopin akanmengambil masa

30-50 jam untuk mencapai amaunt 2.5mg di dalam badan.

58

Contoh maklumat farmakokinetik drug:1.Perindopril mg tablet.

◦ Onset: 1-2 jam ◦ Pengagihan : Sebahagian kecil memasuki susu badan◦ Metabolisma: Di hati kepada aktif metabolite.◦ T ½ : 1.5 – 3 jam◦ Eliminasi: urine 75%, 10% dalam btk tidak berubah

2.Atenolol tablet◦ Onset: 2-4 jam◦ Ikatan protein: 3 – 15%◦ Metabolisma: hati, sgt sedikit◦ T ½ : 6-9 jam, kerosakkan renal : 15-30 jam◦ Eliminasi: Feces 50%, urine 40%

59