KONSOL KOMUTLARI

Pardus’ta Komutlarla Çalışmak

• Pardus üzerinde şu ana kadar tüm işlemlerimizi grafik ara yüz ile fare ve klavyeyi kullanarak gerçekleştirdik. Şimdiye kadar yaptığımız tüm işlemler ve daha fazlasını konsol aracılığı ile de yapmak mümkündür. Hatta grafik ara yüzün kısıtladığı bir çok özelliğe konsol ile erişebilirsiniz.

• Terminal ya da uç birim olarak da isimlendirilen konsol, sistem üzerinde çeşitli komutlar vererek işlemler yapmanızı sağlayan, çıktılarını size sunan bir ara birimdir.

• Konsolu açmak için; • Pardus > Uygulamalar > Sistem > Uçbirim (Konsole) yolu takip

edilerek, • Alt + F2 yapıp açılan kutucuğa konsole yazılarak, • Dolphin’ de herhangi bir dizin içindeyken F4 tuşuna basılarak

Konsole uçbirimi açılabilir.

Shell (Kabuk)

Shell, bir nevi kullanıcı ile çekirdek (kernel) arasında yer alarak, kullanıcıdan gelen komutları yorumlayarak çekirdeğe iletmektedir. Kernel ile shell arasında da adına sistem çağrıları denen yakın bir ilişki bulunmaktadır.

Günümüzde en yaygın kullanılan kabuk (shell) programı bash kabuk programıdır. Sistemde kullanılan kabuk programını görmek için konsoldan (terminalden)

echo $SHELL komutu verilmelidir.

Yardım alma help Bir komutun kullanım parametrelerini görmek için kullanılır. Örneğin cp komutunun kullanım parametrelerini görmek için

cp --help yazılır

whatis komutadı

Bir komutun yaptığı işi kısaca anlatır.

man komutadı Komutun detaylı açıklamasını, alabileceği argümanları ve bütün seçeneklerini gösterir. Komutlar hakkında bütün bilgileri düzenli bir şekilde sunar.

Dizinde listeleme

ls Bir dizindeki dosya ve dizinleri listeler

ls -l ayrıntılı listeler

ls -a normalde görülmeyen dosya ve dizinler de görülür.

ls -la gizli dosyalar dahil tüm dosya ve dizinleri ayrıntılı listeler

dir komutu da listeleme yapar.

Dizin işlemleri

cd dizin_adi belirtilen dizine geçmenizi sağlar. (cd :change directory)

cd .. bir üst dizine geçmenizi sağlar.

pwd İçinde bulunduğun dizini görüntüler.(pwd: print working directory)

mkdir dizin_adi Yeni dizin oluşturur.(mkdir: make directory)

Dosya oluşturma

touch dosya_adi Bulunulan dizinde dosya oluşturur. Sırf metin içerecek dosyaların

oluşturulması için editörler de kullanılabilir.

echo “metin” > dosya_adi Dosyanın içine metin bilgisini yazar.

echo “metin” >> dosya_adi Dosyanın içine metin bilgisini ekler.

Dosya içeriğini ekrana görüntüleme

cat dosya_adi Text dosyasının içeriğini ekranda görüntüler.

more dosya_adi Aynı işi yapar.

sort dosya_adi Belge çıktısını alfabetik tarzda konsolda gösterir.

sort -r dosya_adi Belge çıktısını ters alfabetik tarzda konsolda gösterir.

Dizin ve dosya silme

rmdir dizin_adi Boş dizini siler.

rm -ir dizin_adi dizin içindeki dosyaları silerken onay ister

rm -r dizin_adi dizin ve içindeki dosyaları onaysız siler

rm dosya_adi dosya siler

Dosya ve dizin kopyalama

cp dosyaları kopyalar. Kopyala-yapıştır

cp ali/dosya_adi veli/ ali dizinindeki dosya_adi dosyasını veli dizinine kopyalar.

cp -r dizin_adı yeni_dizin dizin kopyalamak için

Dosya taşıma mv Dosya adını değiştirir ya da dosyayı başka bir dizine taşır. Kes-yapıştır

mv veli/dosya_adi ali/dosya_adi2 Dosya_adi dosyasını dosya_adi2 adıyla taşır.

clear konsol ekranını temizler.

file isim İsim adlı elemanın cinsini gösterir. Dosyaysa dosyanın türünü (txt, exe, jpeg,

gif, vb.), dizinse dizin olduğunu söyler.

Takvim,tarih,saat,hesap makinesi

cal Geçerli tarihi gösterir.

cal 2010 2010 yılına ait takvimi gösterir.

date Tarih ve saati gösterir.

kcalc Hesap makinesini açar

Text dosyasındaki satır,karakter, kelime sayılarını bulmak

wc -l dosya_adi Text dosyasındaki satır sayısı görüntülenir.

wc -c dosya_adi Text dosyasındaki karakter sayısı görüntülenir.

wc -w dosya_adi Text dosyasındaki kelime sayısı görüntülenir.

Uzun text dosyalarının ilk ve son satırlarını görmek

head dosya_adi Text dosyasının ilk 10 satırını görüntüler.

head -7 dosya_adi Text dosyasının ilk 7 satırını görüntüler.

tail dosya_adi Text dosyasının son 10 satırını görüntüler.

tail -5 dosya_adi Text dosyasının son 5 satırını görüntüler.

Daha önce kullanılan komutları listeleme

history daha önce konsolda kullanılmış olan komutları listeler.

history 20 Son kullanılan 20 komutu listeler Tekrar kullanmak istediğiniz komut için ! işareti ve komutun önündeki sayıyı

yazarak kullanılır. 1443. sırada clear varsa komut satırına

!1443 yazmak yeterli

Komuta takma ad verme

alias Komutu ile sık kullandığımız komutlara isim verebiliriz.

alias liste=‘ls -la’ Komutuyla ls -la komutunu liste takma adıyla tanımladık.

unalias liste liste takma adını kaldırır.

Kullanıcı oluşturma

sudo su Root kullanıcısına geçiş yapar

adduser kullanıcı_adi Yeni kullanıcı oluşturur. Sadece root yeni kullanıcı oluşturabilir

addgroup grup_adi Yeni grup oluşturur. Sadece root yeni grup oluşturabilir

Kullanıcı silme su kullanıcı_adı Kullanıcı_adı isimli kullanıcıya geçer.

deluser kullanıcı_adi Adı verilen kullanıcıyı siler. Bu yetki roota aittir.

deluser -r kullanıcı_adi Kullanıcı ile beraber kullanıcıya ait ev dizini de silinir

delgroup grup_adı Adı verilen grubu siler. Bu yetki sadece roota aittir.

Kullanıcı işlemleri

groups kullanıcı_adı Kullanıcının hangi gruplara üye olduğunu gösterir.

passwd kullanıcı_adı Kullanıcının şifresini değiştirir.

usermod -L kullanıcı_adı Kullanıcı hesabını kilitler

usermod -U kullanıcı_adı Kullanıcıyı tekrar aktif eder

Bir dosyanın sahibini sadece sistemdeki root kullanıcı değiştirebilme yetkisine sahiptir. Dosyanın sahibini değiştirmek icin kullanılan chown komutunun temel yapısı aşağıdaki gibidir :

chown kullanıcı_ismi dosya_ismi Dosyanın sadece grubu değiştirilmek istendiğinde chgrp komutu kullanılmaktadır. Bu komutun temel yapısı aşağıdaki gibidir :

chgrp grup_ismi dosya_ismi

fdisk -l Sistemin disk bölümleri ile ilgili bilgi verir.

du Sistemdeki bütün dosyaları KB cinsinden listeler. Komut çıktısı

uzun olacağından more ile birlikte kullanmak doğru olur.

du | more

free Sistemin kullandığı RAM miktarını KB cinsinden gösterir.

free –m Sistemin kullandığı RAM miktarını MB cinsinden gösterir.

Donanımla ilgili

Sistemle ilgili

lsb_release –a Dağıtımla ilgili bilgi verir.

dmidecode Sistemle (bios, memory, cache vs.) ilgili bilgi verir.

Örneğin bios ile ilgili bilgi almak için

dmidecode --type bios komutunu kullanılır.

Sistemle ilgili

who Sisteme bağlı olan kullanıcıları listeler.

whoami Sisteme giriş ismini gösterir.

hostname Linux server kurulu sunucumuzun tam ismini görüntüler.

ifconfig ip adresi ve Ethernet kartı ile ilgili bilgi (Ethernet kartının

ismi, Mac adresi,netmask adresi vb) verir. Root yetkisiyle çalışır.

Sistemle ilgili

last Sisteme ne zaman giriş yapılmış ne zaman reboot edilmiş gösterir.

uptime Sistemin ne kadar zamandır açık onu gösterir.

dmesg sistemin en başından beri açılış mesajlarını gösterir.

Sistemle ilgili

Sistemi kapatma işlemi root yetkisiyle yapılabilir.

init 0 Sistemi kapatır.

halt Sistemi kapatır.

shutdown -h now Sistemi kapatır.

shutdown -h now+10 Sistemi 10 dakika sonra kapatır

shutdown -r now Sistemi yeniden başlatır.

reboot Sistemi yeniden başlatır.

Sistemle ilgili

uname İşletim sistemi hakkında bilgi verir.

-m Makinanın donanımının adını verir.

-n Nodename i yazar. Nodename sistemin network iletişimi için kullanılır..

-r Kernelinizin sürümünü görmek için

-s Sistem ismini yazar

-v İşletim sisteminin versiyonunu yazar

-a yukarıdaki bilgilerin tamamını yazar

Çalışan processlerle ilgili

ps Çalışan processler hakkında bilgi verir.

ps -x Sizin çalıştırdığınız işlemleri gösterir.

ps -ux Çalışan processleri CPU/RAM kullanımıyla gösterir.

ps -aux Çalışan bütün processleri gösterir.

pstree Sistemdeki hangi processin hangi program ya da komut altında

çalıştığını bir ağaç yapısı şeklinde gösterir.

process durdurma

kill pid

Process numarası (PID) verilen işlemi durdurur.

kill -9 pid Zorla sonlandırmak için -9 parametresini kullanırız.

killall processname Belirtilen program türündeki tüm işlemleri durdurur.

Temel arşivleme komutları

tar cvf hedefdosya.tar kaynakdosya Kaynakdosyayı hedefdosya.tar adıyla arşivler .

tar xvf hedefdosya.tar Arşivi açar.

tar cvf hedefdosya.tar kaynakdosya1 kaynakdosya2 2 dosyayı da hedefdosya.tar adıyla arşivler .

tar cvf hedefdosya.tar *.doc Uzantısı doc olan dosyaları hedefdosya.tar adıyla arşivler.

Sıkıştırma işlemleri

gzip bilgi.txt bilgi.txt dosyasını bilgi.txt.gz adıyla sıkıştırır.

gunzip bilgi.txt.gz Sıkıştırılan dosyayı açar.

bzip2 deneme.txt Deneme.txt.bz2 adıyla sıkıştırır.

bunzip2 deneme.txt.bz2 Sıkıştırılan dosyayı açar.

zip bilgi.zip bilgi.txt Bilgi.zip adıyla sıkıştırır. Ana dosya silinmez.

unzip bilgi.zip Sıkıştırılan dosyayı açar.

zip -r dosyalar.zip dizin Dizin sıkıştırır.

Sıkıştırma yaparak arşivleme işlemi

Sıkıştırma Türü Parametre Uzantısı

gzip -z gz

bzip2 -j bz2

tar -zcf dosya.tar.gz dosya Dosyayı gzip ile sıkıştırarak arşivler

tar -zxf dosya.tar.gz Dosyayı gzip ile açar

tar -jcf dosya.tar.bz2 dosya bzip2 ile sıkıştırır. tar -jxf dosya.tar.bz2 bzip2 ile açar.