KONUŞMA VE BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI - cocukdostlari.org · -3-Önsöz Değerli Meslektaşlarımız, 116 yıllık köklü geçmişe sahip, ülkemizin ilk çocuk hastanesi “Şişli

KONUMA VE BLDR ZETLER

KTABI

-1-

indekiler

nsz .............................................................................................................................3

Kurullar ..........................................................................................................................4

Program zeti ...............................................................................................................5

Program .........................................................................................................................9

Konuma zetleri .......................................................................................................25

Szel Bildiriler-1 .......................................................................................................189

Szel Bildiriler-2 .......................................................................................................196

Poster Bildiriler .........................................................................................................205

Yazar ndeksi .............................................................................................................283

Konumac ndeksi ...................................................................................................287

-2-

-3-

nszDeerli Meslektalarmz,

116 yllk kkl gemie sahip, lkemizin ilk ocuk hastanesi ili Hamidiye Etfal Eitim ve Aratrma Hastanesi olarak uluslararas katlml 3. ocuk Dostlar Kongresini 02-04 Nisan 2015 tarihleri arasnda dzenliyoruz.

L HAMDYE ETFAL ETM ve ARATIRMA HASTANES KISA TARHES

Bugn 116 yllk ulu narn tarihsel, bilimsel ve duygu ykl gemiine, yaanan bugne ve gelecee ynelik hedefle-rine ahitlik edeceksiniz

Osmanl Devletinin Sultan, koskoca bir lkeye hkmederken bir hastala gc yetmemi, kck yavrusunu difte-rinin elinden kurtaramamt. Dnemin en yetkin hekimlerinin mdahalelerine ramen kzn kaybettiyse, fakir fukara ocuklarnn hali niceydi? Hastalandklarnda babalar ne yapard? Evladn kaybetmenin ilk okunu atlattnda byle dnmt II. Abdlhamid. Baka babalarn kalbi yanmasn diye henz sekiz aylkken topraa verdii kznn hayrna bir hastane yaptrmalyd. Yoksul ocuklar burada ifa bulduka Hatice Sultann ruhu ad olacakt. te baba efkatinin sembol olan Hamidiye Etfal Hastane-i Alisi fikri byle dodu.

24 Mays 1315/5 Haziran 1899 tarihinde Sultan Abdlhamit hann kz iin yaptrd dnyann 3.ocuk hastanesi Sul-tann hazineleri ierisinde en deerli mcevheri olacaktr. naat masraflarnn tamam Padiahn ahsi gelirlerinden karlanan Hameti ile parlayan Kutup Yldz kurucu hekimba Sertabip brahim Paa nderliinde modern tbbi donanm, bina yaps ve dnemin en mehur hekimleri sayesinde hem Osmanl iktidarnn simgesi hem de tbbmzn gstergesi kabul ediliyordu. Gen Cumhuriyetin ilk yllarnda tek niversite olan stanbul Tp Fakltesinin birok b-lmnn (ocuk Sal, ocuk cerrahisi, roloji ve Ortopedi kliniklerinin) eitimleri niversite reformu ile 1933ten 1949 ylna kadar hastanemizde yrtlmtr. Hastanemiz salk alannda dnemin artlar ierisinde birok ilkin ncs olmutur; lkemizde ilk ortopedi atlyesi, ilk fizik tedavi uygulamas, ilk ocuk senatoryumu, ilk serum ve a laboratuar ve ilk bakteriyoloji laboratuarlarnn kuruluu hastanemiz tarihinde yer almaktadr.

Srekli kendini yenileyen ve dinamik bir yapya sahip olan hastanemizin temel oluumu Yenidoan Youn Bakm, o-cuk Youn Bakm, St ocuu, ocuk Hematoloji ve Byk ocuk ve ocuk Enfeksiyon Klinikleri, Yan dal uzmanlar, Pediatri Uzmanlar ve pediatri asistanlar ile vazgeilmez pediatri hemireleri ile byk bir aile olup; stanbul ilindeki mevcut Kamu Hastaneleri ierisinde ocuk sal ile ilgilenen en geni salk personeline sahip kurumlardan birisidir. Yetitirdii saysz ocuk uzman lkemizin en cra kelerinde ifa datarak hastanemizin maneviyatn glendirme-ye devam etmektedirler.

Kkl bilimsel ve hizmetsel yapsn gemiinden ald manevi g zerine ina eden; ada yaplanmas, akademis-yen kadrosu ve yrekli alanlar ile geleceini kuvveden fiile tayacak olan ili Hamidiye Etfal Ailesi umudumuz ve sevdamz olmaya sonsuza kadar devam edecektir

lkemizin ve deiik lkelerden konularnda uzman bilim adamlarnn katlm ile ekillenecek bilimsel programn gen meslektalarmzn beklentilerini karlayacan mit ediyoruz.

ncsn dzenleyeceimiz kongremizin, siz deerli meslektalarmzn katlm ile scak, bilimsel ve keyifli gee-ceini mit ediyor, sizlere sayg ve sevgilerimizi sunuyoruz...

Kongre Dzenleme Kurulu

-4-

KURULLAR

KONGRE ONURSAL BAKANLARIDr. Trkan Daolu Dr. Selami AlbayrakDr. Gven BektemurDr. Abdulkadir nsalDr. Hasan Sinan Uslu

KONGRE BAKANLARIDr. Asiye Nuholu

Dr. Zeynep Yldz Yldrmak

BLMSEL SEKRETERYADr. Ali Blbl

Dr. Nazan Dalg KarabulutDr. Ebru Trkolu nal

Dr. D. Bahar Gen

KONGRE DZENLEME KURULUDr. Memet Takn EgiciDr. Akn AyvazDr. Mehmet ErbakanDr. Abdulkadir nsalDr. Hasan Sinan UsluDr. Asiye NuholuDr. Zeynep Yldz YldrmakDr. Ali BlblDr. Nazan Dalg KarabulutDr. Ebru Trkolu nalDr. D. Bahar GenDr. Mesut DemirDr. Bekir YkDr. Didem Bier

Efraim TosunYeliz LeblebiciAyla KaradaMelek SelalmazBinnur ErdemGlser erbetiNermin Sar

-5-

PROGRAMZET

-6-

02 NSAN 2015 PEREMBE

SAAT SALON C SALON D SALON E

09:00-09:30

09:30-10:00

10:00-10:30

10:30-11:00

11:00-11:30

11:30-12:00

12:00-12:30

13:30-14:00

14:00-14:30

14:30-15:00

15:00-15:30

15:30-16:00

16:00-16:30

YENDOANA

TEMEL YAKLAIM

KURSU

OCUKLUK DNEMNDE HEMRELK BAKIM

KURSU

BRNC BASAMAK N OCUK HEMATOLOJ

ve UYGULAMALI MKROSKOP KURSU





YENDOANA

TEMEL YAKLAIM

KURSU


KURSU

YENDOANA

TEMEL YAKLAIM

KURSU


KURSU

Kahve Aras

Yemek Aras

Yemek Aras

-7-

03 NSAN 2015 CUMA

SAAT SALON A SALON B SALON C SALON D SALON E

09:00-09:45 AILI TREN ( SALON A )

09:45-10:45 OBEZTE VE BESLENME

YENDOAN DNEMNDE

SARILIK - SEPSS TEDAV YAKLAIMLARI

YEN KILAVUZLAR ELNDE

SOLUNUM YOLUENFEKSYON-

LARINA YAKLAIM

YENDOAN MEKANK

VENTLASYON KURSU

PRATK UYGULAMALI

ALLERJ KURSU

10:45-11:15

11:15-12:30HEMATOLOJDE

PRATK YAKLAIMLAR

YENDOANDA TARAMALAR

PEDATRK NROLOJ

YENDOAN MEKANK

VENTLASYON KURSU

PRATK UYGULAMALI

ALLERJ KURSU

12:30-13:30

13:30-14:30 AILAR YENDOAN SORUNLARI

YENDOANIN DREKT

BLRUBNEMS

YENDOAN MEKANK

VENTLASYON KURSU

PRATK UYGULAMALI

ALLERJ KURSU14:30-15:30

OCUKLUK AINDA

PROBYOTK KULLANIMI

SIK ST SOLUNUM YOLU ENFEKSYONU LE BAVURAN

OCUA YAKLAIM;

BU OCUK HEP HASTA!!!!

PEDATRK NEFROLOJ

15:30-16:00

16:00-17:00 PEDATRK ROMATOLOJ

TANIDAN TEDAVYE

HDROSEFAL YNETM

PEDATRDE ARI YNETM

YENDOAN MEKANK

VENTLASYON KURSU

17:00-18:30 AILI KOKTEYL

Kahve Aras

Kahve Aras

Yemek Aras

-8-

04 NSAN 2015 CUMARTES

SAAT SALON A SALON B SALON C SALON D SALON E

09:00-10:30 YENDOAN ACLLERBESLENME

HATALARI VE ENGELLENMES

OCUKLUK AINDA

TBERKLOZ

TEMEL BESLENME

KURSU

SALIKLI OCUKLARDA NROLOJK GELMN

TAKB KURSU

10:30-11:00

11:00-12:00UYDU

SEMPOZYUMU (MONTERO)

ERKEN DNEM BESLENMENN

ETKLER

YENENFEKSYONLAR

TEMEL BESLENME

KURSU

SALIKLI OCUKLARDA NROLOJK GELMN

TAKB KURSU

12:00-13:30

13:30-14:30

AKUT GASTRO-ENTERTTE

GNCEL YAKLAIMLAR

ESK ENFEKSYONLAR

YENDEN

PEDATRK KARDYOLOJ TEMEL

BESLENME KURSU

SZL BLDR OTURUMU - 1

14:30-15:30 PEDATRK YOUN BAKIMYENDOANDA

BESLENMEYENDOANIN EVDEK BAKIMI

SZL BLDR OTURUMU - 2

15:30-16:00

16:00-17:00 AKILCI LA KULLANIMIPEDATRK ONKOLOJ

UZMANINA DANIALIM;

YENDOANDA YENLKLER

TEMEL BESLENME

KURSU

POSTER SUNUMLARI

17:00-17:30 KONGRE KAPANII VE BLDR DLLERNN SUNULMASI ( SALON A )

Kahve Aras

Kahve Aras

Yemek Aras

-9-

PROGRAM

-10-


SALON C

09:00-16:30 YENDOANA TEMEL YAKLAIM KURSU Kurs Sorumlular: Serdar Cmert, Dilek Toprak

09:00-09:30 KAYIT 09:30-10:00 Bir tarama arac olarak yenidoan muayenesi Dilek Toprak10:00-10:30 Bebein antenatal deerlendirmesi Sibel Glova

10:30-11:00 Kahve Aras

11:00-11:30 Hasta bebek Nurver Sipahiolu11:30-12:00 Cilt Lezyonlar Okcan Basat12:00-12:30 Olgularla Pratik Uygulama Serdar Cmert

12:30-13:30 Yemek Aras

13:30-14:00 Ba, boyun muayenesi ve geliimsel kala displazisi Selda Arslan14:00-14:30 Doumsal kalp hastalklar Lida Blbl


15:00-15:30 Genital organ muayenesi Yasemin Akn15:30-16:00 Aile hekimlii gz ile yenidoana bak - Etkin iletiim Memet Takn Egici

16:00-16:30 Kapan

-11-


SALON D

09:00-16:30 OCUKLUK DNEMNDE HEMRELK BAKIM KURSU Kurs Sorumlular: Ali Blbl, Melek Selalmaz

09:00-09:30 KAYIT 09:30-10:00 Doumhanede bakm ehrinaz Szeri10:00-10:30 Yenidoan hemirelik bakm Melek Selalmaz


11:00-11:30 St ocuu (1-12 ay) bakm Zekiye Eli11:30-12:00 Mekanik ventilatrdeki ocuk hastann bakm Muradiye Kkerdem12:00-12:30 Onkoloji hemirelii Azime Trkz


13:30-14:00 Enfeksiyon servisinde ocua yaklam Dnd Koak Kaymaz14:00-14:30 Hastane enfeksiyonlarn nleme stratejileri Nee Demir imenci


15:00-15:30 ocuk cerrahisinde bakm ilkeleri Nalan Kzldeli15:30-16:00 ocuun fizyolojik geliim sreci Ebru Ayyldz

16:00-16:30 Kapan

-12-


SALON E

09:00-16:30 BRNC BASAMAK N OCUK HEMATOLOJ ve UYGULAMALI MKROSKOP KURSU Kurs Sorumlusu: Z. Yldz Yldrmak

09:00-09:30 KAYIT 09:30-10:00 Tam kan saymnn yorumlanmas Z. Yldz Yldrmak10:00-10:30 Kimlerden periferik yayma istemeliyiz? Kann morfolojik deerlendirilmesi D. Bahar Gen


11:00-11:30 Eritrosit, lkosit ve trombosit hastalklar Serap Karaman11:30-12:30 Malign/Metabolik hematoloji D. Bahar Gen


13:30-14:00 Anemili hastaya yaklam (Olgular eliinde) Z. Yldz Yldrmak14:00-14:30 Lkopenik hastaya yaklam (Olgular eliinde) Emine Trkkan


15:00-15:30 Trombositopenik hastaya yaklam (Olgular eliinde) etin Timur15:30-16:00 Kanama eilimi olan/hemostaz testleri bozuk olan hastaya yaklam Zafer alcolu

16:00-16:30 Kapan

-13-

03 NSAN 2015 CUMA

SALON A

09:00-09:45 AILI Trkan Daolu, Gven Bektemur, Abdulkadir nsal, Uur Dilmen, Hasan Sinan Uslu, Asiye Nuholu, Z. Yldz Yldrmak09:45-10:45 OBEZTE VE BESLENME Oturum Bakanlar: Asiye Nuholu, Ayegl Uslu09:45-10:15 Pediatride obeziteye yaklam Muazzez Garipaaolu10:15-10:45 St ocuu ve okul ncesinde tariflerle tamamlayc beslenme Funda Elmacolu


11:15-12:30 HEMATOLOJDE PRATK YAKLAIMLAR Oturum Bakanlar: Sema Anak, Z. Yldz Yldrmak11:15-11:40 Pediatri pratiinde demir eksikliine yaklam Gnl Aydoan11:40-12:05 ocukluk anda inko kullanm Zeynep Karaka12:05-12:30 ocuk hastalarda transfzyon pratii Mehmet Ertem 12:30-13:30 Yemek Aras

13:30-14:30 AILAR Oturum Bakan: Ate Kara, Glsen Meral13:30-14:00 Yeni alar ve ideal a takvimi Mustafa Bakr14:00-14:30 Risk gruplarnda alama Mustafa Hacmustafaolu 14:30-15:30 OCUKLUK AINDA PROBYOTK KULLANIMI Oturum Bakanlar: lyas Dkmeta, Sami Hatipolu14:30-15:00 Prebiyotik, Probiyotik, Sinbiyotik Ate Kara15:00-15:30 Probiyotik kullanmnn klinie yansmalar Metehan zen 15:30-16:00 Kahve Aras

16:00-17:00 PEDATRK ROMATOLOJ Oturum Bakanlar: smail lek, Gl zelik16:00-16:30 Ne zaman romatoloa danalm? zgr Kasapopur16:30-17:00 Periyodik ate sendromlar Nuray Aktay

17:00-18:30 Al Kokteyli

-14-

03 NSAN 2015 CUMA

SALON B

09:00-09:45 AILI 09:45-10:45 YENDOAN SALIINDA TEDAV YAKLAIMLARI Oturum Bakanlar: Aye Sevim Gkalp, Fahri Oval09:45-10:15 Yenidoan sarlna gncel yaklam Nedim Samanc10:15-10:45 Yenidoan sepsisinde gncel yaklam Nuray Duman


11:15-12:30 YENDOANDA TARAMALAR Oturum Bakanlar: Yldz Atalay, Yldz Perk11:15-11:30 Salk bakanl taramalar Fatma Kaya Narter11:30-11:50 Uluslararas taramalar Evrim Alyama Dizdar11:50-12:10 Siyanotik kalp hastalklar taramas Tuba Grsoy12:10-12:30 ROP taramas Nurullah Okumu


13:30-14:30 YENDOAN SORUNLARI Oturum Bakanlar: Mehmet Vural, Aye Engin Arsoy13:30-14:00 RDSde gncel yaklamlar mer Erdeve14:00-14:30 Yenidoan konvlziyonlar Ayegl Zencirolu 14:30-15:30 SIK ST SOLUNUM YOLU ENFEKSYONU LE BAVURAN OCUA YAKLAIM; BU OCUK HEP HASTA!!!! Oturum Bakanlar: Hasan Sinan Uslu, zgl Yiit 14:30-15:00 Pediatri gzyle hasta ynetimi Selim ncel15:00-15:30 KBB gzyle hasta ynetimi Berna Uslu Cokun

15:30-16:00 Kahve Aras 16:00-17:00 TANIDAN TEDAVYE HDROSEFAL YNETM Oturum Bakanlar: Vefik Arca, Mustafa zetin16:00-16:30 Hidrosefali izlemi Adem Ylmaz16:30-17:00 ant enfeksiyonlarna yaklam Adem Karbuz


-15-

03 NSAN 2015 CUMA

SALON C

09:00-09:45 AILI 09:45-10:45 YEN KILAVUZLAR ELNDE SOLUNUM YOLU ENFEKSYONLARINA YAKLAIM Oturum Bakanlar: Yasemin Akn, Banu Bayraktar09:45-10:15 Otit - Sinzit Nevin Hatipolu10:15-10:45 Pnmoni ebnem zdoan


11:15-12:30 PEDATRK NROLOJ Oturum Bakanlar: Kalbiye Yalaz, Glen Kse11:15-11:40 Sistemik hastalklarda nrolojik tutulum Banu Anlar11:40-12:05 Epilepsi ile karabilen paroksismal olaylar Gzide Turanl12:05-12:30 Febril konvlziyon ynetimi hsan Kafadar 12:30-13:30 Yemek Aras

13:30-14:30 YENDOANIN DREKT BLRUBNEMS Oturum Bakan: Ali hsan Dokucu, Nihat Sever13:30-14:00 Pediatrik yaklam Tlay Erkan14:00-14:30 Cerrahi yaklam Osman Faruk enyz 14:30-15:30 PEDATRK NEFROLOJ Oturum Bakanlar: Aye ner, Ozan zkaya14:30-15:00 Hemolitik remik sendrom Sevin Emre15:00-15:30 Akut bbrek hasarnda algoritmalar Mahmut ivilibal 15:30-16:00 Kahve Aras

16:00-17:00 PEDATRDE ARI YNETM Oturum Bakanlar: Halit am, Sibel Oba16:00-16:30 Arl ocua yaklam Agop tak16:30-17:00 nvaziv giriimlerde ar ynetimi Esra evketolu


-16-

03 NSAN 2015 CUMA

SALON D

09:00-16:30 YENDOAN MEKANK VENTLASYON KURSU Kurs Sorumlular: Ercan Tutak, Emrah Can

09:00-09:45 AILI 09:45-10:15 Temel solunum fizyolojisi/Mekanik ventilasyona giri Ali Haydar Turhan10:15-10:45 Konvansiyonel ventilasyon yntemleri Ahmet Karada 10:45-11:15 Kahve Aras

11:15-11:45 Nazal CPAP/Noninvaziv ventilasyon Mesut Dursun11:45-12:30 Kan gaz deerlendirmesi Turan Tun 12:30-13:30 Yemek Aras

13:30-14:15 Ventilatrdeki hastann izlemi Tutku zdoan14:15-15:00 Ventilatrden ayrma Leyla Bilgin15:00-15:30 Olgular Alpaslan Tombul


16:00-16:30 Pratik Uygulamalar Muhittin elik, Mesut Dursun, Ozan Uzunhan

16:30-17:00 Kapan

-17-

03 NSAN 2015 CUMA

SALON E

09:00-16:00 PRATK UYGULAMALI ALLERJ KURSU Kurs Sorumlusu: Ayenur Kaya

09:00-09:45 AILI 09:45-10:15 Hltl ocua yaklam; Olgularla hangisi astm? ebnem zdoan10:15-10:45 Akut astm ata ve tedavisi Zeynep Tamay 10:45-11:15 Kahve Aras

11:15-12:00 Astml hastann kronik takibi/nhaler ilalar nasl uygulanr? (pratik uygulamal) Mahmut Doru12:00-12:30 Besin allerjisi/Olgularla besin allerjisine yaklam Hlya Ercan Saroban 12:30-13:30 Yemek Aras

13:30-14:00 Anafilaksi Feyzullah etinkaya14:00-14:45 Allerjik hastalara tansal yaklam; solunum fonksiyon testleri, Mustafa Erkoolu deri testleri, Spesifik IgE, ila ve besin provokasyon testleri14:45-15:30 Olgularla allerjik deri hastalklar ve tedavisi mit Murat ahiner


16:00-16:30 Kapan

-18-


SALON A

09:00-10:30 YENDOAN ACLLER Oturum bakanlar: Rahmi rs, Ali Blbl09:00-09:30 Doumhane acilleri Adil Umut Zbariolu09:30-10:00 Poliklinik acilleri Evrim Kray Ba10:00-10:30 Neonatal transport Hasan Sinan Uslu


11:00-12:00 UYDU SEMPOZYUMU Oturum bakanlar: Mehmet Satar, Ahmet Karada Konumac: Serta Arslanolu Konu: En son gelimeler nda anne st mucizesi


13:30-14:30 AKUT GASTROENTERTTE GNCEL YAKLAIMLAR Oturum bakanlar: Asiye Nuholu, Sultan Kavuncuolu13:30-14:00 Oral rehidratasyon svs (ORS) ve inko Deniz Tekin14:00-14:30 Probiyotik Ener ar Dinleyici

14:30-15:30 PEDATRK YOUN BAKIM Oturum bakanlar: Metin Karabcolu, Nafiye Urganc14:30-15:30 Pediatride sv ve elektrolit tedavisi Demet Demirkol


16:00-17:00 AKILCI LA KULLANIMI Oturum bakanlar: Mferet Ergven, Olcay Yasa16:00-16:30 Aklc ila kullanm ve Trkiyedeki durum Mesut Sancar16:30-17:00 ocuklarda tamamlayc ve alternatif tedavi yaklamlar Betl Okuyan

17:00-17:30 Kongre Kapan ve Bildiri dllerinin Sunulmas Salon A

-19-


SALON B

09:00-10:30 BESLENME HATALARI VE ENGELLENMES Oturum bakanlar: Nilgn Kltrsay, Mustafa Kul09:00-09:45 Vakalar ile st ocuunda obezite: Nasl irdeleyelim, nasl yaklaalm? Cengiz Kara09:45-10:30 lkemizde st ocuu beslenmesi ile ilgili yaplan hatalar ve tedbirler Serap Sivri


11:00-12:00 ERKEN DNEM BESLENMENN ETKLER Oturum Bakanlar: Esin Ko, Hasan Sinan Uslu11:00-12:00 Erken dnem beslenmenin uzun dnem sala etkileri - Gelien Atul Singhal bilim eliinde yeni bulgular


13:30-14:30 ESK ENFEKSYONLAR YENDEN Oturum bakanlar: Rengin iraneci, Taner Yldrmak13:30-14:00 Olgu Sunumu - Stma Aye Bahar Budan alkan14:00-14:30 Olgu Sunumu - Kuduz Adem Karbuz

14:30-15:30 YENDOANDA BESLENME Oturum bakanlar: Nilgn Kltrsay, Esin Ko14:30-15:00 Enteral beslenme Hlya Bilgen15:00-15:30 Parenteral beslenme Merih etinkaya


16:00-17:00 PEDATRK ONKOLOJ Oturum bakanlar: Rejin Kebudi, Glnur Toku16:00-16:30 Onkolojide sk grlen belirti ve bulgulara yaklam Sema Vural16:30-17:00 evresel tehlikeler ve kanser D. Bahar Gen


-20-


SALON C

09:00-10:30 OCUKLUK AINDA TBERKLOZ Oturum bakanlar: Yldz Camcolu, irin Gven09:00-09:30 Olgu Sunumu Ahmet Soysal09:30-10:00 ocukluk anda tberkloz tans Ahmet Soysal10:00-10:30 ocukluk a tberklozunda radyolojinin yeri Mehmet kr Ertrk


11:00-12:00 YEN ENFEKSYONLAR Oturum bakanlar: Ik Yaln, Necla Akakaya11:00-12:00 EBOLA-MERS Ayper Somer 12:00-13:30 Yemek Aras

13:30-14:30 PEDATRK KARDYOLOJ Oturum bakanlar: Trkan Erturul, Murat Elevli13:30-14:00 Konjenital kalp hastalklarnda tedavi zamanlamas ve Alper Gzelta gncel transkateter tedavi yaklamlar 14:00-14:30 Supraventrikler taikardide tan ve tedavi Yakup Ergl

14:30-15:30 YENDOANIN EVDEK BAKIMI Oturum bakanlar: Fatma Nirgn Kksal, Betl Acuna14:30-15:00 nfantil kolikli bebee yaklam Ebru Trkolu nal15:00-15:30 Evde bebek bakm lke Mungan Akn


16:00-17:00 UZMANINA DANIALIM; YENDOANDA YENLKLER Oturum bakanlar: Mehmet Satar, Gner Karatekin16:00-16:30 Yksek frekansl ventilasyon - Nitrik oksit endikasyonlar Derya Bykkayhan16:30-17:00 Asfikside hipotermi tedavisi zgl Saliholu


-21-


SALON D

09:00-17:00 TEMEL BESLENME KURSU Kurs Sorumlular: Asiye Nuholu, Ali Blbl

09:00-09:30 Taburculuk sonras prematre beslenmesi Bilge Tanyeri09:30-10:00 Anne stnn zenginletirilmesi Fsun Okan10:00-10:30 Anne st ile beslenme Ayhan Tatekin


11:00-11:30 Bebeklik dnemi formla beslenmesi Merve Kesim Usta11:30-12:00 St ocuunda tamamlayc beslenme Muazzez Garipaaolu 12:00-13:30 Yemek Aras

13:30-14:00 Anemide beslenme protokolleri Z. Yldz Yldrmak14:00-14:30 Oyun ocuu ve okul ocuu beslenmesi Nafiye Urganc14:30-15:00 Adlesan beslenmesi Muazzez Garipaaolu15:00-15:30 Obezite tedavisi Funda Elmacolu


16:00-17:00 Fonksiyonel besinler Serta Arslanolu


-22-


SALON E

09:00-12:30 SALIKLI OCUKLARDA NROLOJK GELMN TAKB KURSU Kurs Sorumlusu: Glen Kse

09:00-09:30 ocuklarda motor mental geliimin deerlendirilmesinde Banu Anlar ocuk hekimleri iin pratik yaklam09:30-10:00 Gzlemsel deerlendirme ve Denver II geliim tarama testi Birgl Bayolu10:00-10:30 Geliim gecikmesinde klinik yaklam; Genel ilkeler Glen Kse 10:30-11:00 Kahve Aras

11:00-11:45 Olgu rnekleri zerinde tartma Banu Anlar, Glen Kse11:45-12:15 Geliim gecikmesi olan hastada ocuk hekiminin yol haritas Kalbiye Yalaz

12:15-12:30 Kapan

13:30-14:30 SZL BLDR OTURUMU - 1 Seda Geylani Gle, Metin Uysalol SS-01, SS-02, SS-03, SS-04, SS-05, SS-06, SS-07, SS-08, SS-09 14:30-15:30 SZL BLDR OTURUMU - 2 Mahmut ivilibal, Sultan Kavuncuolu SS-10, SS-11, SS-12, SS-13, SS-14, SS-15, SS-16, SS-17, SS-18 15:30-16:00 Kahve Aras

16:00-17:00 POSTER SUNUMLARI E-Poster AlanOturum Bakanlar

*Soyad alfabetik olarak sralanmtr.


Nurver Aknc Vefik ArcaSelda ArslanEvrim Kray BaSerdar CmertMuhittin elikMerih etinkaya

Nazan DalgD. Bahar Genirin Gvensmail lekhsan KafadarAyenur KayaHlya Kml

Nuray Uslu KzlkanGlen KseTaliha nerGl zelikebnem zdoanBilge TanyeriLeyla Telhan

Dilek ToprakNafiye UrgancMerve Kesim UstaEbru Trkolu nalSema Vural

-23-

-24-

www.cocukdostlari.org -25-

KONUMA ZETLER

www.cocukdostlari.org-26-


Pediatride Obeziteye Yaklam

Prof. Dr. Muazzez Garipaaolustanbul Medipol niversitesi, Salk Bilimleri Fakltesi, Beslenme ve Diyetetik Blm

ocukluk Obezitesi ve Prevalans

Vcutta fazla ya birikmesi olarak tanmlanan obezite, fizyolojik olduu kadar, ciddi sosyal ve psikolojik boyutlar olan bir salk sorunudur. Tm dnyada ve her ya gurubunda hzl bir ekilde artmakta ve Globesity olarak adlandrlmaktadr. Dnya Salk rgt obeziteyi, en ok ihmal edilen bir halk sal sorunu olarak tanmlamaktadr. nk Dnya Salk rgtnn 1995 yl raporunda dnyada 200 milyon yetikinin, 5 ya altnda 18 milyon ocuun obez olduu, 2000 ylna gelindiinde yetikinler arasnda obez olanlarn saysnn 300 milyona ulat, Avrupada 15 milyon okul ocuunun, dnyada ise 30 milyondan fazla ocuk ve ergenin obez olduu bildirilmitir. Obezitenin sadece sklnn deil, derecesinin de artmas, salk asndan endie vericidir. Amerikann 2009-2010 yl Ulusal Salk Aratrmasnda (NHANES) ocuk ve ergenler arasndaki obezite (95. Persantil zeri) % 16.9 olarak bildirilmitir.

Obezitenin art asndan lkemizde de durum farkl deildir. 2010 yl Beslenme ve Salk Aratrmasnn sonularna gre obezite (95. Persantil zeri) 6-8, 9-11, 12-14, 15-18 yalar arasnda srasyla: % 9.1, % 6.0, % 9.8, % 8.3 olarak bulunmutur.

ocuklarda Obezitenin Deerlendirilmesi

Obezite inspeksiyonla gzlenebilen bir durumdur. Bununla beraber klinik uygulamalarda, poplasyon taramalarnda ve bilimsel aratrmalarda antropometrik lmler ve bu lmlerden tretilmi baz indeksler kullanlr. Obezitenin deerlendirilmesinde, bu indekslerden en yaygn olarak kullanlan Beden Kitle ndeksi (BK) ve Relatif Arlktr (RA).

Beden Kitle ndeksi, boya uyan arl tanmlar. Vcut arlnn (kg cinsinden) boyum metre karesine blnmesiyle elde edilir.

Beden Kitle ndeksi (BK) = Arlk (kg)/ Boy (m2) forml ile hesaplanr.

Hesaplama sonucunda bulunan deer, ocuklar iin yaa ve cinse zg hazrlanm BK persantil deerleri ya da erileri kullanlarak deerlendirilir. Buna gre, BKsi 85-95. persantiller arasnda olan ocuklar fazla tartl (hafif obez), 95. persantilin zerinde olan ocuklar obez olarak tanmlanr.

Obezitenin derecesi, Z- skoru hesaplanarak belirlenir.

Beden Kitle ndeks deeri, 95. Persantilin zerinde olan ocuklarn erikin yata obez olma olaslklar ok yksektir.

ocuklarda obezitenin deerlendirmesinde yaygn olarak kullanlan dier lt Relatif Arlktr.

Rlatif Arlk: ocuun vcut arlnn, boya uyan 50. persantildeki arla gre yzde ifadesidir.

Relatif arlk (RA) = ocuun arl (kg) /Boya uyan 50. persantildeki arlk (kg) x100 forml ile hesaplanr.

Hesaplama sonucunda bulunan deer, % 90-110 arasnda ise normal arlkl ocuu, % 110-120 arasnda ise fazla tartl (hafif iman) ocuu, % 120 ve zerinde ise obez ocuu ifade eder.

Obezitenin Olumsuz Sonular

Bir zamanlar, saln ve bolluun gstergesi olarak kabul gren obezite, gnmzde birok fizyolojik, psikolojik ve ekonomik sorunlara neden olmaktadr.

Obez ocuklarn, fizyolojik olarak, erikin dnemde grlen diyabet, hipertansiyon, kalp-damar hastalklar, karacier yalanmas, ortopedik sorunlar, uyku apnesi gibi salk sorunlarna sahip olduklar, psikolojik olarak snf arkadalarnn elence konusu olduklar, oyun arkada olarak tercih edilmedikleri, yarmalara katlamadklar bu nedenle sosyal yaamlarnn olumsuz etkilendii, zgvenlerinin dk olduu bilinmektedir.

Gnmzde, obezitenin tedavisi ve olumsuz sonularna ilikin harcamalar, sadece ailelerin, salk otoritelerinin deil, ekonomistlerin ilgilendii bir alan olmutur.

Tm bu olumsuz sonular gz nne alndnda, ocukluklarda obezitenin tedavisi ya da nlenmesi kanlmazdr.

Obezitenin Tedavisi

Kronik bir hastalk olarak da tanmlanan obezitenin tedavisi, dier kronik hastalklarda olduu gibi zor ve zaman alcdr. Buna karn byyen-gelien ocuklarn tedavisi, erikinlerden daha kolaydr. Tedavi, yaa uygun beslenme, fiziksel aktivite ve davran deiiklii promramlarn ieren multidisipliner bir yaklam gerektirir. Byle bir yaklamla, salkl ve kalc bir yaam biiminin benimsenmesi hedeflenir.

ki yan altndaki ocuklara, byme ve gelimenin erken yalarda olumsuz etkilenmemesi iin, hibir ekilde tedavi/diyet nerilmez. Dikkatli bir anemnezle ocuun mevcut beslenmesi deerlendirilir, varsa besin seiminde ya da miktarndaki yanllar dzeltilir. Zaman iinde, yava yava, yeterli ve dengeli bir beslenme alkanlna sahip olmas salanr.


ki-7 ya aras ocuklarda, yaa uygun salkl beslenme ve fiziksel aktivite esas alnarak, arlk art durdurulur, zaman iinde incelmeye olanak salanr. Ne var ki, bu uygulama sabr gerektirdii, zaman ald iin, ounlukla baarszlkla sonulanmaktadr. Benzer uygulama, 7 yan stndeki iman ocuklar iin de geerlidir. lave olarak 7 yan stndeki tm obez ocuklara, dikkatli bir izlemle zayflama diyetleri de nerilmektedir. Ancak Dnya Salk rgt, zayflama diyetlerinin ciddi/ar obez ocuklara ya da hipertansiyon, hiperlipidemi, hiperinslinemi gibi komplikasyonlar olanlara uygulanmasn nermektedir. Arlk kayb imanln derecesine gre 1-3kg/ay eklinde belirtilmektedir.

Tedavi yntemi olarak, anne-babalarn da dahil edidii daha ok kiisel ya da grup tedavileri ile beslenme, fiziksel aktivite ve davran deiikliine ynelik ayr ayr ya da kombine/birlikte programlar uygulanmakta, psikolojik tedaviler yaplmakta, saylar az da olsa kamplar dzenlenmektedir. Daha tesi erikinlere olduu gibi, ocuklara da sk diyet ve egzersiz programlar, ila reeteleri uygulanmakta, akapunktur yaplmakta, cerrahi yntemlere bavurulmaktadr.

Btn bu abalara karn, ocuklarda imanln tedavisi yz gldrc deildir. Ksa vadeli almalarda, iyimser sonular alnyor gibi gzkse de genellikle baarszdr. Tedavinin uzun sreli yararlarna ilikin almalar ok azdr. Bu nedenledir ki obez ocuklar yaamlarna, ounlukla obez ergenler ve erikinler olarak devam etmektedirler. Bu durum ise, bir yandan ekonomik giderlere yansrken, dier yandan ocuun ve ailenin mitsizlie dmesine ve psikolojik yknn artmasna neden olmaktadr.

Tedavinin baarsz olmasnda pek ok farkl neden rol oynamaktadr.

1. Obezitenin alglanmas: Anne-babalarn, ocuklarnn obezitesini alglamalar ya da kabullenmeleri olduka zordur. Anne-babalar ocuklarn doktora gtrrken ounlukla obezitenin metabolik, hormonal, hastalklar, ilalar vb. endojen nedenlerden kaynaklandn dndkleri, ancak nedenin ekzojen olduunu rendiklerinde, mitsizlie kapldklar bilinmektedir.

2. Programlarn yetersizlii ya da azl: Obez ocuklar genellikle hastanelerin diyet polikliniklerinde tedavi edilmekte ya da bir spor merkezine, yaz okuluna gnderilerek incelmesi beklenmektedir. Obez ocuklara ynelik multidisipliner programlar yetersizdir ya da azdr. Bu nedenle, obez ocuklarn ancak %15-20si tedaviye balayabilmektedir. Balayanlarn ise pek ok nedenle (daha nceki baarsz deneyimler, iman anne-babalarda motivasyon azl, zaman sorunu, abuk zayflama beklentisi, alkanlklar deitirmede zorlanma, vb) tedaviye devam edemedikleri iyi bilinmektedir.

3. Beslenme deiiklikleri: Beslenmede deiiklikler yaparak ocuklarda obeziteyi tedavi etmek, kolay gibi gzkmektedir. Oysa pratikte olduka g bir itir. nk ocuklar arkadalarndan ya da ailenin dier yelerinden kendilerini ayr tutan bir beslenme/diyet programna uymay zor ve itici bulurlar. Uysalar bile aile evresinden gl destee gereksinim duyarlar. Daha tesi anne ve babas yemek alkanlklarn deitirmekte isteksiz olan ocuun kendisinin, yemek alkanlklarn deitirmesini beklemek anlamszdr

4. Anne-baba davran: ocuklarn pek ou beslenme konusunda kendi tercihlerini yapabilirler. Anne-babalar bu durumu negatif etkiledikleri, zellikle de zayflama programlar boyunca ar kontroll davrandklar bildirilmektedir. rnein beslenme konusunda, ocuklarna salkl besinler yerine tatsz-tuzsuz seenekler sunmak, hatta biraz daha ileri giderek yasak davranmak, mutfak kapsn kilitlemek, bazen de sebze yemeini bitirmeleri halinde, ocuklarn sevdikleri bir baka besinle dllendirmek gibi hatal davran sergiledikleri belirtilmektedir.

te bu nedenlerden dolay, obezitenin tedavisinden ok, geliiminin nlenmesi nemlidir, daha tesi kanlmazdr. Bu dorultuda Dnya Salk rgtnn abalar ile pek ok lkede obezitenin geliimini nleme almalar arlk kazanmtr.

Obezitenin Nedenleri ve nlenmesi

Besinlerle alnan enerji ile vcudun harcad enerjinin dengeli olmas gerekir. Alnan enerjinin salkl bir ekilde harcanmas, ancak yaa uygun fiziksel aktivite ile uygundur. Aksi halde enerjinin fazlas vcutta ya eklinde depolanr ki, bu da imanlk olarak tanmlanr.

Hzla yaylan obezite kontrol altna alnabilir, tersine evrilebilir. Bu da ancak sorunun kaynana inmekle mmkndr. Sorunun kaynanda, televizyon, bilgisayar, fast-food tr beslenme ekli, ya ve ekerden zengin besinler, gazl iecekler, okul yemekleri, byk porsiyonlar, besin endstrisi, reklamlar, dk sosyo-kltrel yap, anne-baba ihmali, genetik, alan anne gibi pek ok neden ya da risk faktr bulunmaktadr.

imanln nlenmesinde hedef, bebeklikten itibaren yaa uygun salkl beslenme ve fiziksel aktivitenin benimsendii bir yaam biimine sahip olmaktr. Ne yazk ki, son yllarda ocuklar bir yandan gelien salk bilinci ile iyi beslenirken, dier yandan hzl-hazr besinler, gazl-ekerli iecekler, cips, ikolata, ekerlemeler gibi attrmalklar ya da byk porsiyonlar ile fazla enerji almakta ve imanlamaktadrlar. Gelien teknoloji ile birlikte evlerde daha fazla hazr besin tketilmesi, sk sk ocuklarn sevdikleri besinlere yer verilmesi de obeziteye katkda bulunmaktadr.

Gnmz koullarnda, zellikle byk ehirlerde, yeil alanlarn azalmas, yeterli oyun alanlarnn bulunmamas, sokaklarn gvenli olmamas, annelerin alyor olmas gibi nedenlerle ocuklar kapal alanlara hapsedilmekte ve televizyon ya da bilgisayara mecbur edilmektedir. Dier yandan merdiven yerine asansr kullanlmas, bir sokak tede bile olsa okullara servis aralar ile gidilmesi, dersanelerde fazla zaman geirilmesi, beden eitimi derslerinin test zmlerine ayrlmas, ailenin egzersiz yapma alkanlnn olmamas, ocuklarda hareketsizlie, dolaysyla obeziteye neden olmaktadr.


Sonu olarak tm dnyada bulac hastalk eklinde artan ocuklarda obezitenin nlenebilmesi iin:

- Evde ocuun bakmndan sorumlu anne-babalarn, dier aile bireylerinin ya da bakclarn ocua salkl beslenme ve fiziksel aktivite alkanlklarn gelitirme konusunda yardmc olmalar, ortam salamalar,

- Okul yneticilerinin, retmenlerin salkl beslenme ve fiziksel aktivite alkanlklarnn kazanlabilmesi iin, gerekli abay gstermeleri ve her aamada anne-babalarla ibirlii yapmalar,

- Salk profesyonellerinin bebeklik dneminde anne stn tevik etmeleri, 2 yan stndeki ocuklarn byme-gelimelerini dikkatli izlemeleri, salkl beslenme ve fiziksel aktivite konusunda sadece ocuu deil, tm aileyi bilgilendirmeleri, eitmeleri, rnek davran iinde olmalar,

- Televizyondaki salksz besin reklamlarnn snrlandrlmas, hatta yasaklanmas,

- Medyann zellikle gen kzlar hedef alan incelik hastaln zendirmemesi,

- Yiyecek-iecek sektrnn salkl besin retme ve satma konusunda seferber olmas,

- Oyun alanlarnn artrlmas, televizyon ve bilgisayar banda gnde en fazla 1- 2 saat geirilmesi, ocuun sevdii, elendii ve kendini iyi hissettii sportif faaliyetleri (dans, yzme, koma, oynama, zplama, futbol, basketbol, tenis vb) yapmas iin olanak salanmas,

- Tm bu abalarda devletin, yerel ynetimlerin, eitim ve salk kurulularnn ortak hareket etmeleri, ortak stratejiler gelitirmeleri ve uygulamalar gerekmektedir.

Kaynaklar1. World Health Organization. Controlling the global obesity. Epidemic. Report of the Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and the Prevention

of Chronic Diseases. WHO Tecnical Report Series. No: 916, Geneva, 2002. 2. World Health Organization. Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases. WHO Tecnical Report Series. No: 916, Geneva, 2003. 3. Schwartz MB, Puhi R. Childhood obesity:a societal problem to solve. Obesity Rev. 2003; 4:57-71.4. Gnz H. imanlk. Eds: Neyzi O, Erturul T. Pediyatri. Cilt 1. Sayfa: 251-257, 4. Bask. Nobel Tp Kitabevleri. 2010. 5. Garipaaolu M. Budak N. St N. Akdikmen . ner N. Bundak R. Obesity risk factors in Turkish children. Journal of Pediatric Nursing 24:332-337, 2009.6. Gidding SS, Dennison BA, Birch LL, Daniels SR, Gilman MW, Lichtenstein AH, Rattay KT, Steinberger J, Stettler N, Horn LV. Dietary Recommendations

for Children and Adolescents A Guide for Practitioners Consensus Statement From the American Heart Association Endorsed by the American Academy of Pediatrics. Circulation. 2005; 112:2061-2075.

7. Karnik S, Kanekar A. Childhood Obesity: A Global Public Health Crisis. Int J Prev Med. 2012; 3: 17.8. Kelly AS, Barlow SE, Rao G, Inge TH, Hayman LL, Steinberger J, Urbina EM, Ewing LJ, Daniels SR. Severe Obesity in Children and Adolescents: Identification,

Associated Health Risks, and Treatment Approaches A Scientific Statement From the American Heart Association Endorsed by The Obesity Society. AHA Scientific Statement. Circulation. 2013;128:1689-1712.

9. Sobko T, Svensson V, Ek A, Ekstedt M, Karlsson H, Johansson E, Cao1 Y, Hagstrmer M, Marcus C. A randomised controlled trial for overweight and obese parents to prevent childhood obesity - Early STOPP (STockholm Obesity Prevention Program). BMC Public Health 2011, 11:336. http://www.biomedcentral.com/1471-2458/11/336.

10. Garipaaolu M, Sahip Y, Darendeliler F, Akdikmen , Kopuz S, St N. Family-based group treatment versus individual treatment in the management of childhood obesity: randomized, prospective clinical trial. Erupe J Pediatr. 2009;168:1091-1099.

11. Faith MS, Horn LV, Appel LJ, Burke LE, Carson JS, Franch HA, Jakicic JM, Kral TVE, Odoms-Young A, Wansink B, Wylie-Rosett J. Evaluating Parents and Adult Caregivers as Agents of Change for Treating Obese Children: Evidence for Parent Behavior Change Strategies and Research Gaps A Scientific Statement From the American Heart Association. Circulation. 2012;125:1186-1207.

12. Wang Y, Wu Y, Wilson RF, Bleich S, Cheskin L, Weston C, Showell N, Fawole O, Lau B, Segal J. Childhood Obesity Prevention Programs: Comparative Effectiveness Review and Meta-Analysis. Prepared by: Johns Hopkins University Evidence-based Practice Center Baltimore, MD. Comparative Effectiveness Review Number 115. AHRQ Publication No. 13-EHC081-EF June 2013.

13. Bleich SN, Segal J, Wu Y, Wilson R, Wang Y. Systematic Review of Community-Based Childhood Obesity Prevention Studie. Pediatrics 2013;132:e201e210.

14. Garipaaolu M. ocuklarda imanln tedavisi ve nlenmesi. ocuk Dergisi. 2007; 7:158165.


Pediatri Pratiinde Demir Eksikliine Yaklam

Dr. Gnl AydoanKanuni Sultan Sleyman Eitim ve Aratrma Hastanesi, ocuk Hematoloji Klinii

ocukluk anda tm dnyada grlen en sk hematolojik hastalk demir eksikliine bal yetersiz hemoglobin sentezi ile karak-terize demir eksiklii anemisidir. Her ocukta demir eksiklii anemisi grlebilir, ancak dk sosyoekonomik seviyeden gelenler, Asyal ocuklar daha yksek risk altndadr. Bu ocuklarn byk ksmnda basit diyet ayarlamalar ile demir eksiklii nlenebilir.

ocuklarda da erikinlerde olduu gibi demir dengesi diyetle emilen demirin deskuamasyon ve kanama yolu ile dokulardan kaybe-dilen demire oran ile ilikilidir. Erikinlerden farkl olarak doum anndaki demir rezervi, ilk 6 ay ile puberte dneminde pik yapan byme iin gerekli demir miktar gibi ek faktrler demir eksiklii etyolojisinde nemlidir.

Gelimekte olan fetus annenin demir depolarndan az etkilenir. Ancak annenin ok ciddi demir eksikliinde fetusta anemi gzlenir. Genellikle fetus annenin demirini alan bir parazit gibi davranr. Demir eksiklii olan annelerin bebekleri byk oranda normal hemoglobin konsantrasyonuyla doduklar gibi serum demir ve TDBK leri bile sklkla normaldir. Serum demirini anneden fetusa geiren plasenta ayn zamanda bir bariyer gibi fazla demir geiini ve demir yklenmesini de nler. Annenin demir tedavisi fetusun demir durumunu etkilemez. Plasentadan demir transportu son trimestere kadar anlamszdr. Bu nedenle erken doan bebeklerde de-mir depolar yetersizdir. Zamannda domu bir yenidoan 80 mg/ kg demire sahiptir. Bu demirin 50 mg/kg eritrositlerde, 25 mg/kg depo demiri eklinde, 5 mg/kg ise miyoglobulindedir. Doum srasnda eritrositlerin 2/3si fetal dolamda iken, 1/3i plasenta ve gbek kordonundadr. 3. dakikada uterus kaslmalar ile fetustaki eritrosit miktar % 85e kar. Gbek kordonunun klampe edili zaman yenidoann demir miktarn % 15 ila % 30 arasnda deitirebilir.

Hayatn ilk birka haftasnda eritropoezin ok azalmas sonucunda eritrosit kitlesi oksijenden zengin ekstrauterin evreye uygun dzeylere der. Hb 11-12 g/dllik dzeye dtnde eritropoez yeniden balar. Bu arada demir depolanr. Term yenidoanda ilk 5 aylk dnemde depolanan bu demir yeterli olur. Ancak daha sonra bymeyle orantl artan kan volmn salamak iin yenido-ann ilk 1 yl iinde diyetten yaklak 100 mg demir almas gerekirken, preterm bebek 2-4 kat daha fazla demire ihtiya duyar. 2 yandan sonra bymenin tekrar hzland puberte dnemine kadar kt beslenme dnda demir eksiklii olaan deildir, gastro-intestinal kanama gibi dier nedenler gzden geirilmelidir.

Pubertedeki ikinci byme atanda demir gereksinimi artar. Kazanlan her kilo bana 80-90 ml kan yapm gerekirken, erkek o-cuklarda daha fazla gelien kas kitlesi (miyoglobin) iin de demir ihtiyac vardr. Kz ocuklarda da menstruel kanama baladnda, kaybedileni karlamak iin ek demir gereksinimi olur.

Klinik bulgular

En nemli klinik bulgu solukluktur. Dnya Salk rgt palmar solukluu anemi iin bir tarama testi olarak nermektedir. Ancak aneminin derecesine bal olarak avu ii, trnak yata ya da konjuktival solukluk yksek oranda yalanc pozitif ve yalanc negatif sonular verebilmektedir. Hafif-orta anemide 2-3 DPG seviyesinde artma sonucunda oksijenin daha kolay hemoglobinden ayrlmas gibi kompansatuar mekanizmalarn devreye girmesiyle olduka az belirti grlr. rritabilite, itahszlk, taikardi, sistolik frm sk grlen belirtilerdir. Pika geliebilir. Kafa kemiklerinde diploe genileyebilir. Kt beslenmeye bal ocuklar iman veya zayf olabilir. Dikkat eksiklii, huzursuzluk, renme gl okul baarsnda azalmaya yol aar. Anemisi olmayan, ancak ferritin deeri


Tablo 1: ocuklarda demir eksiklii nedenleri

FZYOLOJK NEONATAL DYET GASTRONTESTNAL NEDENLER DER SEBEPLER

Hzl byme(st ocu-u, puberte)

Prematrite Ar inek st alm Hiatus hernisi riner sistemden kan kayb

Menstruel kanama Dk doum arl Vejeteryan diyet Peptik lser / helicobakter pylori enfeksiyonu

diyopatik pulmo-ner hemosideroz

Kan kayb zafagus varisi Kanama diyatezleri

Eritropoetin tedavisi Meckel divertikl

liak hastalnfl. barsak hastalBarsak cerrahisiPoliposis coli nek st enteropatisiParazitlerArteriovenz malform.Herediter hemorajik telenjiektazi

Ayrc Tan

Hemoglobin sentezini etkileyerek hipokromik anemiye neden olan hastalklar demir eksiklii anemisinin ayrc tansna girer. Eritrositlerde hipokromi ayn zamanda mikrositozla beraberdir. Genellikle demir eksiklii, kronik hastalk anemisi ve talasemi taycl arasnda ayrm zor deildir. Demir eksiklii anemisinde MCVnin yannda eritrosit says dk iken; beta talasemi tayclnda eritrosit says artar, bu oran gsteren Mentzer indeksi 13n altndadr. RDW demir eksiklii anemisinde artmken, tayclkta normal, ZPP demir eksiklii anemisinde artm, beta talasemi tayclnda normal bulunur, ZPP yine hipokrom mik-rositer aneminin grld kurun zehirlenmesinde ise ok yksektir. Demir eksiklii anemisinde anizositoz, talasemi tayc-lnda poikilositoz n plandadr; talasemi tayclnda ise hipokrom mikrositer anemiyle birlikte demir parametreleri normal olup yenidoan dneminde %3-5 Barts hemoglobini saptanr. Kesin tan molekler dzeyde testlerle konabilir. Yeterli demir teda-visi sonrasnda MCV deeri ykselen, fakat normal seviyeye ulamayan ocuklarda talasemi taycl mutlaka aratrlmaldr.

ocuklarda nemsiz viral enfeksiyonlar sktr. Bu enfeksiyonlar serum ferritin ve demir dzeyini ykseltip tansal karkla neden olabilir. Dzelmeden birka hafta sonra patolojik her testi tekrarlamak gerekir.

Her ne kadar diyete bal demir eksiklii ocuklarda demir eksikliinin en sk sebebi olsa da anormal kan kayb gzden karlma-mal, parazitik enfeksiyonlar, Meckel divertikl, intestinal polip, peptik lser kaynakl barsak kanamalar gzard edilmemelidir. Ayrca renal yoldan kan kayb, akcier kaynakl hemorajiler, kronik pulmoner hemosideroz, malabsorbsiyon sendromlar gibi altta yatan hastalklar hastann anamnezi ve klinik bulgular gzetilerek aratrlmaldr. Demir tedavisinde baarszlk ou zaman tedaviye uyumsuzluu gsterse de bazen demir eksiklii tans yanl olabilir. Talasemi sendromlar ve yukardaki tanlara ek olarak konjenital atransferrinemi veya sideroblastik anemi gibi kaltmsal nadir sendromlar ayrc tanda dnlmelidir.

Demir Tedavisi

Tedavide genellikle iki deerlikli demir tuzlar (slfat, glukonat, fumarat) oral yolla kullanlr. Birlikte kullanlan eser elementlerin, vitamin ve hematinik maddelerin tedaviye cevab anlaml lde arttrd gsterilememitir. Gnlk 4-6 mg/kg olarak hesaplanan total doz e blnerek n aralarnda verilirse emilim daha iyi olur (4) Gnlk 180 mg elemental demiri amamaya zen gste-rilmelidir (11). Byk ocuklarda ve adolesanlarda bazen sindirim sistemi sorunlar grlebilir, bu durumda semptomlar azaltmak iin yiyecekle birlikte verilebilir. Askorbik asit demir emilimini arttrrken, st azaltr.

Demir tedavisine balandktan ok ksa sre sonra yant alnmaya balar. 12-24 saatte hcre ii demir enzimlerinde yapm olur, ir-ritabilite azalr, itah artar, 34-48 saatte kemik ilii cevab grlr, eritroid hiperplazi balar, 3-4 gnde retiklositoz grlr ve 5-7 gnde pik yapar. Hb dzeyi 4-30 gnde artar. Demir depolarn doldurmak iin tedaviye kan deerleri normale eritikten sonra 2 ay daha devam edilmelidir.

Parenteral demir preparatlar ocukluk anda ok nadiren ve ancak tandan kesinlikle emin olunduunda; oral demir tedavisine intolerans veya stesinden gelinemeyen uyumsuzluk hallerinde ya da barsaktan emilim bozuklklarnda kullanlr. Parenteral demir tedavisi ar demir yklenmesinde, bu preparatlara ar duyarlk durumlarnda, ciddi allerji, anafilaksi yks olanlarda klinik


veya biyokimyasal olarak karacier hasar olanlarda, akut veya kronik enfeksiyon varlnda ve yenidoanda kontrendikedir. Demir dextran ,demir sorbitol veya polisakkarit/demir kompleksi kullanlabilir.

Demir eksikliinde tedaviye hzl yant alnd iin eritrosit transfzyonu ancak ok ar anemide (Hb


ocuklarda inko Kullanm

Prof. Dr. Zeynep Karaka.. stanbul Tp Fakltesi, ocuk Hematoloji/Onkoloji BD,

inko insan metabolizmasnda etkili 300den fazla enzim araclyla normal byme ve gelimede rol oynar. Hcre bymesi, blnmesi ve farkllamasnda yer alan inkonun zellikle bebeklik, ocukluk, adlesan ve hamilelik gibi hcre retiminin artt hzl byme dnemlerinde ok nemli olduu gsterilmitir.

Vcuttaki toplam inko miktar 2-3 gramdr. Organizmada inko en yksek konsantrasyonda (100 g/g ya arlk) sa, trnak, prostat, semen, sperm, gzn koroid tabakas ile kemiklerde bulunur(1).

1958 ylnda randa 21 yanda olmasna karn 10 yanda gibi grnen ve demir eksiklii bulunan bir hastada gelime gerilii, karacier ve dalakta byme, toprak yeme gibi baz klinik bulgulardan inko eksikliinin de sorumlu olabilecei dnlmt. lk olarak Prasad tarafndan 1963 ylnda tanmlanan bu sendromda inko verilmesinden sonra bu belirtilerin kaybolduu grlmtr. Aslnda bu tarihten ok daha nce 1942-1943 yllarnda toprak yiyen ocuklarda, anemi, gelime gerilii, dalak ve karacier byk-lnn meydana geldii, bir Trk hekimi olan Dr. Memduh Tayan tarafndan gzlenmi ve Trk Tp Mecmuasnda yaynlanm-t. Bu hastala Tayan sendromu ad verilmiti(2,3).

Birlemi Milletler Beslenme ve Tarm Tekilat (FAO) tarafndan inko eksiklii, dier mikro elementler ierisinde, insan saln-da ve dengeli beslenmede dikkate alnacak ncelikler listesine girmitir. Geleneksel olarak beslenmesi tahla dayal ve hayvansal besinleri ok az tketen toplumlarda inko eksiklii sk grlr, nk inkonun ana kayna krmz ettir. lkemiz beslenme ekli nedeniyle inko eksiklii iin risk altndadr. Trkiyede topraklar ve bitkiler ok dk dzeyde inko iermekte, bu durum zel-likle buday retiminin yarsnn gerekletii Orta Anadolu ve ukurova blgesinde daha belirgin olmak zere inko eksikliine katkda bulunmaktadr.

Sklk: inko eksikliinin dnya nfusunun te birini etkiledii, blgesel olarak %4-73 arasnda olduu tahmin edilmektedir. FAOya gre dnyada diyete bal inko eksiklii prevalans %40 gibi yksek bir deerdir. Trkiyede veriler snrldr, yaa gre deimek zere %4.6-62.5 oranlarnda serum inko dkl bildirilmitir. Trkiyeden bir meta analizde; 2-16 yandaki ocuklarn %25inin; 72,4 g/dlnin altnda serum Zn dzeyine sahip olduu, %50nin 72,4-108,5 g/dl arasnda olduu, yetikin toplumun ise %25inin 76,2 g/dLnin altnda serum Zn dzeyine sahip olduu bildirilmitir(1,4,5). stanbul Tp Fakltesinde okul ncesi ocuklarda yaplan bir almada 4,5-5 ya arasndaki ocuklarn %62,5inde serum Zn dzeyi 70 g/dlnin altnda, %56,2sinin sa Zn dzeyi 70 g/grn altnda bulunmutur(13). stanbul Tp Fakltesinde yaplan bir baka almada ise anomalili doan ocuklarn ve annelerinin serum ve sa Zn dzeylerinin salkl anne ve bebeklerin deerlerinden istatistiksel olarak anlaml dk bulunduu bildirilmitir (1).

Trk bilim insanlarndan Prof. Dr. Gnay Saner, Prof. Dr. Ayhan avdar ve Prof Dr. Ayten Arcasoy inko ile ilgili almalaryla literatre nemli katklarda bulunmulardr.

Demir ve inkonun birok ortak zellii vardr: Besin kaynaklar (en ok krmz ette bulunurlar), emilimlerini arttran ve azaltan faktrler (fitatlar, ay ve kahve, fosfat, kalsiyum, mideden asit salgsnn azalmas, antiasit ila kullanm, barsak hareketlerinin hz-lanmas..), eksikliklerinin nedenleri (en sk beslenme bozukluu, tahl arlkl olarak hayvansal besinlerden fakir beslenme) klinik bulgular (itahszlk, byme gerilii, enfeksiyonlara yatknlk,toprak yeme) benzerdir. Dolaysyla birinin eksikliinde dierinin de eksik olma olasl yksektir. Ancak inko dzeyi lm daha az yaplan bir tetkik olup eksiklii gzden kaabilir.

inko vcutta deposu olmayan bir mineraldir. Bu nedenle de gnlk ihtiyacn karlanmas, gnlk inko almnn sreklilik gs-termesi gereklidir. inko kstlamasnn 15. gnnden sonra barsak inko atlm %50 orannda azalr, bu uyum mekanizmas ile diyetindeki inko yetersizlii ksa bir sre iin, 7 hafta kadar, tolere edilebilir.

Diyetteki inko eksiklii aylar ve yllarca devam ederse (kronik hafif inko eksiklii), bu durum salk ynnden nem kazanr. Uzun sren eksikliklerde uyum mekanizmalar artk etkili bir ekilde alamaz.

Yallarda da ineme ve yutma problemleri, bedensel ve ruhsal rahatszlklar, sk ila kullanma gereksinimi, sk hastalanma, i-tahszlk ve emilim, metabolizma ve atlm deiiklikleri gibi nedenlerle bozulmu inko dengesi nedeniyle inko eksiklii riski yksektir. Yallarda, baklk sistemi bozukluklar, cilt deiiklikleri ve yara iyilemesinde gecikme gibi belirtiler ortaya kar. inko eksiklii ile apoptozis (programl hcre lm), oksidatif stres ve enflamatuar olaylar arasnda iliki bildirilmitir. inko ayn zamanda bir biyolojik antioksidandr. Hcrelerimizi serbest radikallerin oksidatif hasarndan korur. inko eksikliinde hcrelerimiz oksidatif stresten daha kolay zarar grr hale gelir, abuk yalanr.

inko eksiklii birok hastalkla ilikilidir. inko eksiklii balca, gastrointestinal, immn, deri, reme, iskelet ve santral sinir sistemini olmak zere tm vcudu etkiler; nropsikiyatrik hastalklar, sinir iletiminde azalma, timusta atrofi (lenfositlerde azalma),


yara iyilemesinde gecikme, akrodermatiris, reme sisteminde hipogonadizm ile ilikilidir.

Vcudumuzda pankreas Beta adack hcreleri dnda en ok inko ieren organ beynimizdir. inko beyin geliiminde grevli en-zimler ve nronal sinyal iletiminde rol alan proteinlerin ilevleri iin nemlidir. inko eksiklii olan ocuklarda nral yollar ve ileti-im sistem fonksiyonlarnn bozulduu, mental ve motor gelime gerilii ve davransal sorunlarn ortaya kt gsterilmitir (6,7).inko eksikliinde davran bozukluklar ve beyin fonksiyonlarnda deiiklikler grlr. inko eksiklii ile depresyon arasnda iliki bildirilmitir. inko Alzheimer hastalnn patogenezinde nemli role sahiptir ve inko destei Alzheimer hastal tedavisin-de yararl olabilir. inko arteriyel tansiyon reglasyonunda nemli role sahiptir. inkonun endotelial hcre btnln salamada koruyucu rol vardr. Bbrek fonksiyonlarnn korunmas da inko ile ilikilidir. inko inslin sentezi ve salnm iin gereklidir. inko eksiklii dokularn insline yantn azaltr. inko immn sistemin dzenlenmesinde nemli role sahiptir. Gebelerde inko eksiklii fetal kalp anomalisi riskini arttrr.

ocuklarda koruyucu inko verilmesi;

Fiziksel byme zerine olumlu etki gstererek malnutrisyon ve bodurluun azaltlmasnda etkili ve gvenilirdir. Mental ve motor geliimlerini korur ve iyiletirir.

ocuklarda inko eksikliinde dikkat eksiklii ve hiperaktivite gibi davran problemleri yan sra kognitif fonksiyonlarn bozul-mas ve okul baarsnn azalmas grlebilmektedir. inko eksiklii olan veya inko eksiklii gelime riski yksek olan ocuklara mental ve motor geliimlerini korumak ve iyiletirmek iin inko destei verilmesi nerilmektedir(8,9). SGAl bebek dourma ola-sl olan annelerin ve SGAl doan bebeklerin dier problemlerinin yan sra inko eksiklii ynnden de izlenmeleri gerekir(10).

inko eksiklii enfeksiyonlara eilimi arttrr. Malntrisyon ve enfeksiyon ksr dngsnn krlmas iin zellikle gelimekte olan lkelerde demir, inko ve folik asit destei nerilmektedir. inko destei ile akut alt solunum yolu enfeksiyonlar ve diyare azalr. tahszlk demir ve inko eksikliinde sk grlen bir bulgudur. Bu durumda eksikliin beslenmeyle giderilmesi zorlar. Trk hal-knn beslenmesi ekmek ve dier tahl rnleri arlkldr. Bu nedenle ekmek ve unun, demir ve inko ynnden zenginletirilmesi, diyetinde her gn ettavuk- balk tr kaliteli protein kaynaklar bulunmayanlarn her gn yumurta tketmesi, eksikliin nlenme-sinde rol oynayabilir. Annelere gebelik dneminden balayarak verilecek beslenme eitimleri, gerektiinde medikal destek, bebek beslenmesi konusunda ailelere eitim verilmesi nemlidir. UNICEF gelimekte olan lkelerde, annelerin beslenmesinin inko y-nnden zayf olacan ngrerek, gebelik dneminde demir ve folik asit desteine ilave inko da nermektedir.

Demir eksiklii anemisi olan hastalarda tedavi yaplrken inko eksiklii de gz nnde bulundurulmaldr. nk beslenme bozukluuna bal demir eksiklii gelimi ocukta inko da byk olaslkla eksiktir. Demir eksikliiyle birlikte inko eksiklii olasl yksek olan hastalara (Byme gelime gerilii olan, sk enfeksiyon geiren, sa dklmesi, trnakta lezyonlar olan, itah-sz, stocuu, adolesan, gebe ve emziren kadnlar, yallar, katlma nbetleri olan, inek st anemisi olan hastalar) inko da veril-melidir. Pika (toprak, buz, tuz, kat, kire, sabun v.b yeme istei) varsa demir eksikliinin yan sra inko eksiklii de dnlmeli, mmknse inko dzeyine baklarak yoksa bir sreliine inko destei yaplmaldr.

Nasl verelim?

Primer inko Eksiklii

Kolostrum inkodan zengin olup giderek azalr ve 6. aydan sonra yetersiz olur. Anne st ile beslenen bebeklerin inko ihtiyac kaliteli tamamlayc beslenme ile mmkndr (7). Anne stne ek olarak dk inko ierikli tamamlayc besinlerle (meyve, sebze, st rnleri, su gibi) beslenen bebekler hastaneye ou zaman bymede yavalama, itahszlk ve kt beslenme ikayetleriyle getirilir. Bu bebeklerde ayn zamanda demir eksiklii de yaygndr. Hafif inko eksikliinde plazma inko konsantrasyonu sklkla normal olduundan rutin olarak baklmas nerilmez (11). Byle bir durumda demir eksiklii tedavisi yannda 1-2 ay sre ile ampi-rik inko destei (1mg/kg/gn) nerilir. Bu yaklamla bymede ve gda almnda iyileme salanabilir.

Genetik Temelli inko Eksiklii

Akrodermatitis Enteropatika

nsanda inko metabolizmasndaki bir defekt sonucu ortaya kan otozomal resesif geili kaltmsal hastalktr. SLC39A4 (ZIP4) genindeki mutasyonlar sonucu intestinal inko emilimindeki parsiyel bir bloktan kaynaklanmaktadr (11). Klasik fenotip periakral ve periorifisiyal dermatit, alopesi ve ishaldir. Deri lezyonlar balangta ekzematz olup hzlca eroziv, psriaform veya vezik-lopstloz lezyonlara ilerler. Toplam vcut inkosu belirgin olarak dk olmamasna ramen plazma inko konsantrasyonu ar derecede dktr (


Meme bezlerinde lokalize inko tayclarnn mutasyon(lar) nedeniyle anne stnde inko dktr. Bebekte emilim defekti yoktur. Bu bebekler prematre doan bebeklerdir. Bebee inko destei ile eksiklik kolayca dzeltilir

Doz: inko, 6 aydan kk bebeklere 10 mg/gn ve 6 aydan byk bebek ve ocuklara 20 mg/gn nerilmektedir.

Yeterli ntrisyonel beslenmeye ramen 2 yan altnda bymesi geri kalan kistik fibrozisli bebeklere 6 ay sre ile 1 mg/kg/gn inko destei nerilmektedir

Tedavi Olarak inko Suplementasyonu

Pratikte ocuklarda farmakolojik dozda inko tedavisi kullanm yaygn deildir. Wilson Hastal buna bir rnektir. Bu ocuklarda 1 mg/kg/doz gnde kez zellikle yemek aralarnda ve dier elatr ajanlarla birlikte olmamak artyla inko asetat veya slfat eklinde kullanlmaktadr. almalar inko tedavisi ile hepatik inflamasyonda gerileme, transaminazlar, idrar bakr atlm ve kara-cier bakr ieriinde belirgin azalma olduunu gstermitir. Birok alma Wilson hastalarnda inko kullanmnn negatif bakr dengesi zerine etkili olduunu gstemitir.

Marjinal inko Eksiklii

inko eksikliinin en sk grlen eklidir. Okul ncesi ocuklar, hamile kadnlar ve yallar riskli gruplardr. Okul ncesi ocuklar iin 10 mg/gn inko alnmas gerekli grlmektedir Beslenmesi iyi olmayan yallara 15-30 mg/gn inko takviyesi yararl olabilir .

Geofaji (Toprak Yeme) ve inko

Toprak veya kil katyon balama kapasiteleri yksek olduu iin demir ve inkoyu balayarak emilimlerini engeller. Demir tedavisi klasik demir eksiklii anemisindeki gibi yaplrken, inko tedavisi 6 ay-1 yl devam ettirilmelidir. Molar oranlara uymak artyla demir ve inko tedavisi birlikte de balanabilir. Ortamda demirin konsantrasyonu fazla olduunda inko emilimi azalr. Yaplan deneyler gstermitir ki, demirin inkoya molar oran 2.5/1 olursa inko emiliminde bir azalma olmaz.

Total Parenteral Beslenme (TPN) ve inko

Dk inko ieren svlarla TPN yaplmas akut inko eksikliine yol aarak ishal, periorifisiyal dermatit, alopesi ve depresyona neden olmaktadr. TPN solsyonlarna 50 mg/gn inko eklenmelidir (7).

Halk Sal Asndan inko Tedavisi

ocuklarda inko eksiklii ile mcadelede iki yol kullanlmaktadr. Birincisi, zellikle ishal gibi yaygn enfeksiyon hastalklarnda yardmc tedavi olarak; ikincisi, morbidite ve mortaliteyi azaltmak amacyla koruyucu tedavi olarak inkonun kullanlmasdr (11).

shalli Hastalklarn Tedavisinde DS ve UNICEF tarafndan Adjuvan Tedavi Olarak inko nerilmektedir.

6 aydan byk bebek ve ocuklar iin 20 mg/gn 10-14 gn sre ile. 6 aydan kk bebekler iin ise 10 mg/gn inko destei ve-rilmesini nermitir .

Kime ve hangi yata inko destei verilmelidir?

6 ay: Yararl olduuna dair gl kantlar var


inko tuzlar arasnda bir fark var mdr? En iyisi hangisidir?

znebilir inko tuzlar glukonat, slfat ve asetat formunda olup baar ile kullanlmtr, fakat bunlar arasnda karlatrmal almalar yetersizdir.

Dier Enfeksiyonlarda Adjuvan Tedavi Olarak inko

Alt solunum yolu enfeksiyonlarnn, tberklozun ve halk sal asndan nemli dier enfeksiyonlarn tedavisinde standart teda-viye ek olarak inko destei verilmesini nermek iin daha fazla bilgiye ihtiya vardr (12).

inko Destei ve shalli Hastalklardan Korunma

ou almada akut ishal epizodu srasnda balanan inko desteine daha sonra dk dozda 6 ay daha devam edilmitir. Metaa-naliz almalarnda koruyucu inko tedavisinin ishal insidans ve prevalansn azaltt grlmtr.

inko glukonatn en etkin ancak en ok kusmaya neden olan inko tuzu olduu belirtilmitir. inko slfatn da etkili olduu ancak inko asetatn pozitif etkilerinin olmad grlmtr. 10 haftann altnda veya 26 haftann zerinde inko kullanmnn yararl olmad gsterilmitir .

inko Destei ve Dier Enfeksiyonlardan Korunma

Metaanaliz almalar inko desteinin akut alt solunum yollarnn insidansnda azalmaya neden olduunu; zellikle bu azalmann yaa gre boyu


Tablo 1: inko eksikliklerinin etyolojilerine gre snflandrlmas

1. Primer inko eksiklii2. Genetik temelli inko eksiklii

- Akrodermatitis enteropatika

- Yenidoann geici inko eksiklii (Laktojenik orijinli edinilmi inko eksiklii)

3. Edinilmi inko eksiklii- Prematre bebekler

- inko eksikliinin artm riski ile birlikte olan klinik du-rumlar

- lyak hastal

- Kistik fibrozis

- Karacier hastal

Tablo 2: inko eksikliinin klinik belirtilerin arlna gre snflamas

1. Ar inko eksiklii -Akrodermatitis enteropatika

- Total parenteral ntrisyon

- Penisilamin tedavisi sonras

- Akut alkol alm2. Orta derecede inko eksiklii

-Ntrisyonel faktrler

- Malabsorbsiyon

- Orak hcreli anemi

- Talasemi

- Kronik bbrek hastal3. Marjinal inko eksiklii

En sk grlen tiptir.

Risk gruplar: Okul ncesi ocuklar,

Adlesan dnemdeki genler,

Hamile kadnlar

Yallar


zel Durumlarda Alama

Prof. Dr. Mustafa HacmustafaoluUluda niversitesi Tp Fakltesi, ocuk Enfeksiyon Hastalklar Bilim Dal, Bursa

ZET

Rutin a takvimleri nceden alkl ocuklar iin belirlenmi a takvimleridir ve salkl ocuklara uygulanan alar ierir. Zeminde yatan ve ann antikor geliimini (dolaysyla immunitesini) etkileyebilecek veya ann yan etkilerinin ok daha fazla artt hastalk durumlarnda (rnein immun yetmezlik, immun supresif ila kullanm, immun sistemini basklayan hastalklar, adlesan gebelik gibi durumlarda) rutin a takvimini tm ynleriyle uygulama hatal olur. Ailede immun yetmezlik olmas baz canl alarn (oral polio gibi) yaplmasnda kontrendikasyon olutururken dier baz canl alarda (rotavirus, KKK, suiei gibi) genellikle sorun oluturmaz. Ailede gebe bir kiinin bulunmas genellikle ocuk alarn etkilemez. Ancak adlesan bir gebede canl viral a prensip olarak yaplmaz, ancak istisnai durumlarda yarar-zarar dengesi gzetilerek ve uzmana danlarak uygulama yaplabilir. ocuun anne st almas rutin ocukluk alarna bir kontrendikasyon oluturmaz, rotavirus ve oral ocuk felci gibi alar anne style nemli bir etkileim olmadan uygulanabilirler, immunoglobulin alan hastalarda baz alarn (kzamk gibi) etkinlii azalabilir bu nedenle uygun doz aralklar gzetilerek a yaplmas gerekir. Canl alarn ayn gn yaplmalarnda bir saknca yoktur ancak ayn gn yaplmadysa genellikle 1 ay (4 haftalk) bir aradan sonra yaplabilir. Oral ocuk felci ve rotavirus alarnn ayn gn verilmelerinde hafif bir dzeyde bir etkileim olabilir ancak sonraki uygulamalarda bu dezavantaj ortadan kalkar ve bu durum bir kontrendikasyon oluturmaz. Prematrelerin a uygulamalar ve dozlar normal ocuklar gibidir.

Ancak tayc veya tayc riski olan annenin prematre ocuunun alanmasnda normal ocuklara gre baz farkllklar vardr. Kanama diyatezi olan ocuklarda a sonras kanama kontroln izlemekte yarar vardr, bu ocuklarda en ince a inesi ile (23 ga-uge ve daha ince veya PPD inesi ile) a yaplmal ve a sonras en az 2 dakika blgesel basn uygulanmaldr. Alar aras sreye ve a uygulama blgelerine yeterli zeni gstermek a etkinlii iin nemli olabilir. Baz alar aktif hastalk temas sonras erken hastalk geliimini nlemek iin verilebilir ve hemen temas sonras bu a uygulamas (hepatit, kuduz, tetanoz, hepatit A, kzamk gibi) hastalk geliimini nleyebilir.


Ne Zaman Romatologa Danalm?

Prof. Dr. zgr Kasapopurstanbul niversitesi Cerrahpaa Tp Fakltesi, ocuk Sal ve Hastalklar Anabilim Dal

ocuk Romatoloji Bilim Dal

ocukluk anda grlebilen kas-iskelet sistemine ait yaknmalarn oran ortalama %30luk bir dilimi kapsamaktadr. Genel pedi-atri polikliniinde yaplan almalarda sz konusu oran elde edilmitir. Kas-iskelet sistemine ait yaknmalar olarak deerlendirilen artralji, artrit, miyaji ve miyozit ocuk hekimine bavuruda nemli bir oran oluturmaktadr. Bu yaknmalara yol aan nedenler andan deerlendirildiinde ise byk oran enfeksiyon hastalklar oluturmaktadr. zelikle enfeksiyonlarn akut dneminde ve ardl dneminde romatizma yaknmalar oluabilmektedir. Enfeksiyonlarn ardl dneminde oluan romatizmal tablolarn tm ncelikle genel pediatrist ciddi komplikasyonlar oluur ise ocuk romatologu tarafndan deerlendirilmelidir. Bu grup ierisinde en nemli blm akut romatizmal ate ve akut poststreptokoksik reaktif artrit oluturmaktadr.

ocukluk a birincil romatizmal hastalklarnn grlme oran sanld kadar yksek deildir. Bu grup ierisinde en byk oran oluturan jvenil idyopatik artritin grlme oran kabaca yz binde 64 gibi bir orandr. zellikle bir eklemde yerleen artritin 6 haftadan uzun srd durumlarda jvenil idyopatik artrit dnlmeli ve buna gre ayrc tan yaplmaldr. Bu tanlandrma aamalar yine genel pediatrist ve ocuk romatologu ile birlikte yaplmaldr. Ba dokusu hastalklarn oluturan jvenil sistemik lupus eritematosus, dermatomiyozit ve skleroderma zgn ve farkl klinik bulgular ile ortaya kar. Bu hastalklar ile uyumlu bul-gular saptand zaman hastalar mutlaka ocuk romatologuna ynlendirilmelidir. Birincil romatizmal hastalklar ierisinde nemli bir dier grubu da ocukluk a vasklitleri oluturur. Bu grup hastalklarda izlemi genel pediatrist, ocuk romatologu ve zgn organ tutulumu ile ilgili ocuk uzman (rn; nefroloji, gastroenteroloji, nroloji) yapmaldr.

ocukluk a kanserlerinin nerede ise yars ilk bulgu olarak kas-iskelet sistemine ait bulgular ile ocuk hekimine bavurmaktadr. Bundan tr, atipik grnml eklem ve kemik arlarnn ayrc tansnda genel pediatrist ocuk romatologu ve onkologu ile birlikte tany koymaya almaldr.

ocukluk andaki kol ve bacak arlarnda bir dier nemli blm ise mekanik ve ortopedik durumlar oluturur. zellikle sre-enleen yaknmalarda ve akut faz yant olumuyor ise genel pediatrist ocuk romatologu ve ortopedisti ile birlikte tanlandrma ve tedavi etme srelerine balamaldr. Bu noktada somatizasyon bozukluklar da organik bir neden bulunamaz ise aklda tutulmaldr.

ocukluk a romatizmal hastalklar ile ilgili nemli bir grubu da Otoenflamatuar hastalklar oluturur. zellikle yineleyen ate, dknt ve eitli organ tutulumlar ile sregelen durumlarda bu grup hastalklarn ayrc tans genel pediatrist ve ocuk romatologu ile birlikte yaplmaldr.

Ayrca, birok metabolik, gastroenterolojik, nefrolojik, endokrinolojik ve immnolojik hastaln n planda kas-iskelet sistemine ait yaknmalar ile ortaya kabilecei unutulmamaldr.

Sonu olarak, kas-iskelet sistemine yaknmalarn ve hastalklarnn ayrc tans genel pediatrist ve ocuk romatologunun ortak emei ve abas ile yaplmaldr. ok karmak ve g olan bu grup hastalklarn tanlandrlmas ve izlemi tam bir imece ve ekip almas yntemi ile eitli uzmanlk dallar ile birlikte yrtlmelidir.


Periyodik Ate Sendromlar

Uz. Dr. Nuray AktayKanuni Sultan Sleyman Eitim ve Aratrma Hastanesi, ocuk Romatoloji Klinii

Otoinflamatuar hastalklar (OIH) doal bakln birincil rol oynad yineleyen, organa zgn ya da sistemik inflamasyon ile seyreden nadir grlen hastalklardr. Molekler mekanizmalar ne olursa olsun, IL-1 disreglasyonu sonucunda ate, akut faz ya-ntnda art, hedef dokulara polimorfonkleer hcre g ve sistemik inflamasyon ile karakterizedir. OIH genellikle herhangi bir ienfeksiyon ya da otoantikor ile ilikilendirilemeyen yinelemeler gsterirler. MEFV ve TNFRSF1A genlerinin tanmlanmas OIH anlalabilmesine katk salamtr. zellikle inflamazomun bir paras olan kriyopirini kodlayan NLRP3 geninin ortaya konmaso ile OIH etiyopatogenezini anlama yolunda byk mesafe kat edilmitir. Monogenik otoinflamatuar hastalklar her geen gn sayca art gsterse de, temel hastalklar; sorumlu gen, etkilenen blge ve kodlanan proteinler aada zetlenmitir.

Kriyopirin ilikili periodik sendromlar

(NLRP3, 1q44, kriyopirin)

NLRP12 ilikili otoinflamatuar hastalk

(NLRP12, 19q13, monarch-1)

Ailesel Akdeniz Atei

(MEFV, 16p13.3, pirin)

Mevalonat Kinaz eksiklii

(MVK, 12q24, mevalonat kinaz)

Tmr Nekroz Faktr Reseptr ilikili periodik sendrom

(TNFRSF1A, 12p13, Tmr nekroz faktr p55 reseptr)

PAPA Sendromu

(PSTPIP1, 15q24-25, CD2 antijen balayan protein)

Majeed Sendromu

(LPIN2, 18p11.31, lipin 2)

Interlkin-1 reseptr antagonist eksiklii

(IL1 RN, 2q14, interlkin-1 reseptr antagonist)

Blau Sendromu

(NOD2, 16q12.1-13, NOD2)

Herediter anjiyodem

(C1NH, 11q11-q13.1, C1-esteraz inhibitr)

Familial atipik hemolitik-remik sendrom

(CFH, 1q32, kompleman faktr H)

Kriyopirin ilikili periodik sendromlar

Kriyopirin ilikili periodik sendromlar (CAPS), nadir grleni, OIH grubundan olan ve otozomal dominant kaltlan bir hasta-lk spektrumudur. Bu balk altnda 3 hastalk grubu bulunmaktadr. Bu hastalklar ailesel souk ilikili otoinflamatuar sendrom (FCAS), Muckle Wells sendromu (MWS), neonatal balangl multisistem-inflamatuar hastalk (NOMID) ya da kronik infantil nrolojik kutanz artikler sendrom (CINCA) olarak da tanmlanmtr. Her 3 hastalk da kriyopirin kodlayan NLRP3 gen mu-tasyonlarn paylamaktadr. IL-1 sekresyonunda artn klinik tablolardan sorumlu olduu dnlmektedir. CAPS hastalarnn %40nda bir mutasyona rastlanmamtr. zellikle NOMID sporadik olarak ortaya kmaktadr. Her hastala ait genel klinik bulgular tablo 1. de zetlenmitir.


Tablo1. CAPS hastalk grubunun genel klinik bulgular

FCAS MWS CINCABalang ya St ocukluu dnemi St ocukluu-adlesan d-

nemiNeonatal dnem

Klinik bulgularn sresi


Mevalonat Kinaz Eksiklii

Hiper IgD sendromu olarak 1985 ylnda tanmlanan hastalk mevalonat kinaz enziminin yetersiz aktivitesi ile ortaya kan, koles-terol ve izopren biosentezinde rol alan MVK genindeki mutasyon sonucu oluan bir periodik ate sendromudur. IL-1 ar retimi ile klinik bulgular ortaya kar. Genellikle en sk Hollandallarda grlen hastalk, st ocukluu ve oyun ocukluu dneminde dzensiz 3-7 gn srebilen atelerle ortaya kar. Alama, enfeksiyonlar, menstruasyon ataklar tetikleyebilmektedir. Ataklarda ate, baars, arl servikal lenfadenopati, splenomegali, iddetli karn ars, ishal, kusma, artralji, oral ya da vajinal lserler, deri dknts izlenebilmektedir. Ya ilerledike bulgular hafifleyebilir. Nadiren amiloidoz gzlenebilir. IgD seviyesi ve idrar meva-lonik asid dzeyi genellikle ataklar srasnda artar. Kolisin ataklar nleyememektedir. Kortikosteroidler ve NSA ksmen etkili olabilmektedirler. Anti-TNF ve anti-Il1 tedavisi ile ilgili olumlu raporlar bulunmaktadr.

Tmr Nekroz Faktr Reseptr ilikili Periyodik Ate Sendromu

Otozomal dominant geili bir periyodik sendromdur. TNFRSF1A genindeki mutasyonlar TRAPs hastalnda grlen proinfla-matuvar tabloya yol amaktadrlar. Balang ya ocukluk dneminden erikinlik dnemine kadar srmektedir. Ate ataklar 3-4 haftay bulabilmektedir. Karn ars, ishal, artralji, lokalize miyalji, gezici cilt dknts gzlenebilmektedir. Kronik fasit ve peri-orbital dem bu hastalkta sklkla ortaya kar. Klinik phe duyulan hastalarda TNFRSF1A analizi yaplmaldr. Ataklarda korti-kosteroid yant olduka iyidir. Amiloidoz riski yksektir. Anti-TNF ajanlar tedavide olduka baarl olmaktadrlar.


Yenidoan Sarlna Gncel Yaklam

Prof. Dr Nedim SamancNamk Kemal niversitesi Tp Fakltesi ocuk Sal ve Hastalklar Anabilim Dal

Yenidoan hekimliinde en sk klinik bulgu sarlk olup ok nadir olarak nrotoksisiteye kadar giden bir tablo oluturabilir. Salkl yenidoanlarn 2/3 ve prematrelerin hemen hepsi hayatn llk haftasnda klinik sarlk gelitirir. Bu sarlklarn byk ounluu fizyolojiktir. Sarlklarn byk bir ksm selim seyirli olup sekelsiz iyileir. Zamannda tan konmayan ve tedavi edilmeyenlerde ise bazen ok ciddi sekeller kalabilir. Bu nedenle hiperbilirubineminin patolojik olann ve olmayann ayrmak nem kazanr. Yksek dzeydeki D bilirubin, bata nronlar olmak zere birok deiik hcrede metabolik

fonksiyonlarn bozulmasna neden olur. Bilirubinin konjuge olmam ve balanmam formu

toksik olan ksmdr. Kan beyin bariyerinin geirgenliini bozan baz klinik durumlarda bilirubinin beyine geii ve dolaysyla toksisitesi artar. Kan beyin bariyerinin hasar, plazma proteinlerinin balama kapasitesini aan ar miktardaki konjuge olmam bilirubin yk ve albmine balanan dier kk molekll maddelerin art bu durumlara rnek verilebilir.

Bilirubin Biyokimyas

Bilirubinin yaklak %80 i RES de dolaan erirtrositlerdeki hem katabolizmas sonucu retilir. Dier %20 ise non eritropoetik hem kaynakldr. Retikuloendotelyal sistemde toplanan ve paralanan eritrositlerden nce globin zincirleri ayrlr. Hem nce biliverdine daha sonra bilirubine dnr. Biliverdin suda eriyen bir molekl olmasna ramen, enerji kullanlarak bilirubine evrilmesi ve daha sonra yine enerji kullanlarak suda eriyen bir forma dntrlmesini, vcudun genel ileyi tarz ve metabolizma asndan aklamak zordur. Ancak, plasentann yalnzca bilirubini uzaklatrabildii, buna karlk biliverdini uzaklatramad bilinmekte-dir. Biliverdin birikmesinin fetusta toksik hem metabolitlerinin artmasna yol aabilecei dnlebilir. Bilirubinin antioksidan bir madde olduu ve membran lipidlerinin peroksidasyonunu nleyebilecei, antioksidan sistemleri henz yeteri kadar gelimemi olan yenidoanlarda bu etkinin ok daha fazla olabilecei ne srlr.

Bilirubin, tek karbon kprsyle birbirine balanm drt pirol halkasndan oluur. Bilirubin IX a olarak da adlandrlan bu mole-kldeki IX terimi, protoporfirin IX kaynakl olduunu, a terimi ise kapal protoporfirin halkasnn karbon kprsnde ak olduunu belirtir. Bu molekln boyutlu yapsnda, btn polar gruplar molekl iinde bulunduundan hidrofobik ve lipofilik bir zellik kazanr. Membranlardan geii kolaylatran bu zellik, intrauterin dneminde plasenta yoluyla temizlenmeyi salarken postnatal dnemde kan-beyin bariyerini kolayca geebilmesine ve zararl etkilerin ortaya kmasna neden olur. Bilirubinin bu zararl etkileri-ni azaltmann bir yolu albumine balanmasdr. Bu ekilde karaciere tanan bilirubin orada glukuronik asit ile konjuge hale gelince suda znrl artar, membranlardan atlmas kolaylar. Yenidoanlarda doumdan sonra bilirubin dzeyi artmaya balar. Bu artn nedenleri olarak eritrosit mrnn ksa oluu (70-90 gn), doumdan sonra fonksiyonu azalan byk hematopoetik havuz-dan ortaya kan hem yk ve sitokrom evriminin artmas sralanabilir. Barsak mukozasndan olan bilirubin emilimi de bu yke katkda bulunur. Beslenmeyen yenidoanda barsak motilitesinin az olmas, mekonyum iinde bol bilirubin bulunmas ve bilirubini robilinojene evirecek barsak bakterilerinin henz bulunmamas enterohepatik dolam artran faktrlerdir.

Bilirubin serumda 4 deiik halde bulunabilir:

1. Albumine bal konjuge olmam bilirubin

2. Albumine balanmam serbest bilirubin

3. Konjuge bilirubin (safra ve bbrek yoluyla atlabilir)

4. Albumine kovalan bal konjuge bilirubin (delta bilirubin)

Karaciere gelen albumine bal bilirubin, karacier hcre yzeyinde albuminden ayrlr ve membran reseptrlerine balanr. Hepa-tosit iine geen bilirubin ligandin veya Y protein ad verilen intraseller reseptre balanarak dz endoplasmik retikuluma tanr. Dz endoplasmik retikuluma gelen bilirubin, uridildifosfat glukuronil transferaz (UDPGT) enzimi yardmyla suda eriyen iki glu-kuronil grubunun eklenmesi ile mono ve diglukuronid ekline dnr. Yenidoanlarda monoglukuronid ekli daha fazla meydana gelir. Yenidoanda UDPGT dzeyleri dktr, ancak doumdan sonra btn bebeklerde enzimin aktivitesi hzl bir ekilde artar ve 1-2 hafta iinde erikin dzeye ular. Glukoronidle konjugasyon, bilirubin atlmnn %90nn oluturur. Kalan bilirubin ise glukoz, ksiloz, taurin gibi baka maddelerle konjuge olarak veya oksidasyon, hidroksilasyon veya redksiyon reaksiyonlarna girerek suda erir hale gelir ve atlr.

Konjuge edilen bilirubin kanalikler membrandan bir tayc yardm ile safra iine atlr. Barsaa geen konjuge bilirubin tekrar emilmez ancak konjuge olmam bilirubin, safra safra tuzlar, fosfolipidler, kolesterol, tiroksin ve dier baz maddeler ile birlikte enterohepatik dolama girer. Barsaktaki bilirubin en ok duodenum ve kolondan emilir. Emilen miktar deimekle beraber, barsaa geen bilirubinin yaklak %25nin geri emilir. Yenidoanda barsak florasnn henz gelimemi olmas, bilirubinin


urobilinojene dnmesini azaltt iin barsaktaki bilirubin yk artar.

Fizyolojik Sarlk

Geici olan bu hiperbilirubinemi, fizyolojik sarlk olarak adlandrlr. Fizyolojik sarlk, yenidoan karacierinin bilirubini tutma, transport etme ve konjugasyonundaki olgunlama eksikliinden kaynaklanr. Birinci evrede UDPGT aktivitesinin azl, ikinci evre-de ise ligandin dzeylerinin dkl sz konusudur. Bunlarn dnda, yenidoanlardaki bilirubin yapm hz da artmtr. Salkl bir yenidoanda bilirubin yapm hz 8-10 mg/kg/gn kadardr ki bu deer, erikindekinden 2 kat fazladr. Bu fazla bilirubin ykne yol aan nedenler arasnda eritrosit ktlesinin fazla oluu ve eritrosit d kaynaklardan oluan bilirubin saylabilir. Prematrelerde bu dnemdeki bilirubinin dzeyi 10-12mg/dl ye kadar ulaabilir ve bu deerler yakn takibi gerektirir. Karacier maturasyonundaki bu hzlanmann nedeni tam belli deildir. Anneleri sigara, fenobarbital veya eroin kullanan bebeklerde de fizyolojik sarlk hafif geer.

Ailenin bir bireyinde ortaya kan hiperbilirubinemi sonras dier bireylerinde riski ykselir. Diabetik anne ocuklarnda ise sarlk daha sk grlr ve daha yksek dzeye ular.

Fizyolojik sarlk iin eliminasyon kriterleri:

1. lk 24 saat iersinde klinik olarak sarlk,

2. Total bilirubinin(TB) gnde >5 mg/dL artmas,

3. Total bilirubinin term bebekte >12.9 mg/dL, preterm bebekte >15 mg/dL olmas,

4. Direkt bilirubin dzeyinin

1. TB 5 mg/dl olanlarda >1 mg/dl veya

2. TB >5 mg/dl olanlarda TBnin > %20si olmas

5. Klinik olarak sarln term bebekte 1 hafta, preterm bebekte ise 2 haftadan fazla uzamas.

Anne St Sarl

Anne st sarl erken ve ge olmak zere iki dnem halinde incelenir. Erken anne st sarl ilk birka gn iinde grlr ve anne stnn zelliklerinden ziyade, emzirmedeki teknik yanllklara baldr. Erken anne st sarln nleyebilmek iin bebein sk sk emmesi salanmaldr.Ge anne st sarl ise 5. gnden sonra yava yava artan hiperbilirubinemi ile karakterizedir ve anne st iindeki baz maddeler ile ilikilidir. Bilirubin ykseklii 2. haftaya kadar devam eder ve daha sonra yava yava azalarak birka ay iinde normale dner. Bebeklerde hemoliz bulgusuna veya herhangi bir hastalk belirtisine rastlanmaz. Ge anne st sar-lnn nedeni olarak, anne st iinde bazen bulunabilen pregnan-3alfa-20beta-diol sorumlu tutulmutur. Bu madde, in vitro olarak UDPGTi inhibe eder. Yine anne st iindeki non-esterifiye uzun zincirli ya asitleri de in vitro olarak UDPGTi inhibe eder. Ancak her iki maddenin de in vivo ortamda etkili olduu henz kantlanamadndan, bu maddeleri anne st sarlnn nedeni olarak tanmlamak zordur. Tan konduktan sonra yaplacak en nemli ilerden biri, anne-babaya gerekli bilgileri vermek, sarln 2-3 ay kadar uzayabileceini sylemek ve onlar psikolojik olarak rahatlatmaktr.

Rh Uyumazlna Bal Sarlklar:

Rh antijenleri yalnzca eritrosit membrannda yer alan antijenler olup Dd, Cc ve Ee olmak zere 3 ift halinde bulunurlar. D antijenin bulunmas bireyin Rh pozitif olduunu, yokluu ise bireyin Rh negatif olduunu gsterir. Dier antijenlerin antijenik zellikleri dktr. Rh negatif bir kadnda anti D gelimesi ve bu antikorun Rh pozitif bir fetusa gemesi, hemolitik hastala neden olur. Bebekten anneye geen 0.1 ml kan bile annenin sensitizasyonuna yol aabilir. Bu ekilde geen kan sonucu ortaya kan Rh immn cevab yava geliir ve ortaya kan antikorlar IgM cinsindendir. lk immn cevaptan sonra ikinci bir kez Rh pozitif hcrelerle karlald zaman gelien immn cevap ise ok daha hzl ve gl olup ortaya kan antikorlar IgG cinsindendir. Klinik olarak bebeklerde sarlktan ar hidropsa kadar uzanabilen deiik belirti ve bulgular ortaya kar. Anti-D antikor etkisiyle eritrositlerin yklmas fetal anemiye, bu da daha fazla eritrosit yapmna yol aar. Kemik iliindeki eritrosit yapm, ykm karlayamaz hale geldii zaman batan karacier ve dalak olmak zere ekstramedller hematopoez balar. Ekstramedller eritropoezde eritrosit ma-turasyonu tam olmad iin periferik dolama ekirdekli eritroid seri elemanlar gemeye balar ve bylece hastalk eritroblastosis fetalis adn alr. Anemi ile birlikte assit, yaygn dem, plevral ve perikardial efzyonlar bulunabilir. Fetal dnemde oluan bilirubin plasenta tarafndan temizlendii iin bu bebeklerin doumdaki bilirubin dzeyleri 5mg/dl altndadr, ancak ilk yarm saat iinde bilirubin hzla ykselebilir. Coombs testi pozitiftir, retiklosit says artmtr. Ar eritroblastosis fetalisde, non-konjuge bilirubinle birlikte konjuge bilirubin de artm olarak bulunabilir. Bunun nedeni, hem konjestif kalp yetmezliine bal olarak gelien karacier konjestiyonu, hem de ekstramedller hematopoezin sinusoidlere yapt bas sonucu, karacierin atlm fonksiyonunun azalmasdr.

Anti-D immnglobulin kullanmnn yaygnlamas ile gelimi lkelerde Rh hemolitik hastal ok az grlmektedir. Fetal he-matokritin %30un altna dt durumlarda intrauterin (tercihen intravaskler) eritrosit transfzyonlar yaplarak fetal aneminin gelimesi nlenir. Bu transfzyonlar belirli aralklarla tekrarlanarak fetusun salkl domasna allr.


ABO Uyumazlna Bal Sarlklar

Hemolize yol aan kan grubu uyumazlklar iinde en sk grlenidir. Coombs testi pozitif olabilir. Daha nce sensitize olmam bir annenin ilk gebeliinde de ortaya kabilir. Nadiren ar hemoliz, sarlk ve kernikterusa yol aar. ABO uyumazlna bal hemolitik hastaln, Rh uyumazlna kyasla daha hafif gemesinin birka nedeni vardr:

1.Annede oluan ABO antikorlarnn ou IgM cinsinden olduu iin plasentadan gemez. Ancak O grubu annelerde A ve B grup-larna kar gelien antikorlarn bir ksm IgG cinsinden olduu iin plasentadan geer.

2.Fetal A ve B antijenlerinin antijenik zellikleri zayftr.

3.Eritrositler zerinde bulunan A ve B antijenleri dier doku hcreleri zerinde, ayrca dolamda serbest olarak da bulunduundan fetusa geen antikorlar eritrositlere ulaamadan dier antijenler tarafndan tutulur.

Tan

Sarlk, yenidoanlarda ok sk grlmesine ramen hangi bebeklerin sekel asndan riskli olduu ve hangi bebeklerin tedavi edil-mesi gerektiine karar vermek byk nem tar.

Derideki renk deiimini fotometrik olarak len aletler, bilirubin deerini saysal olarak verir ve inspeksiyonla yaplan tahmine gre daha deerlidir. Ancak bu yntem yalnzca tarama amal olarak kullanlr. Fototerapi veya kan deiimi karar vermek iin serumda bilirubin tayini yaplmaldr. Doumdan sonraki ilk 24 saat iinde taburcu edilen bebekler en ge 48 saat sonra grlmeli ve sarlk asndan deerlendirilmelidir.

Sarlkl bir yenidoanda yk byk nem tar. Antenatal ve perinatal bakm ile doum anamnezi, beslenme ekli ve miktar mutlaka incelenmelidir. Anne-baba veya kardelerinden birinde sarlk yks bulunan yenidoanlar herediter hastalklar veya kan grubu uyumazl, anne st sarl ve metabolik hastalklar asndan aratrlmaldr. Hiperbilirubinemiyi deerlendirir-ken salkl term, hasta term, salkl preterm ve hasta preterm bebekleri ayr deerlendirmek gerekir. Eer term bir bebekte TB herhangi bir zaman 13-15 mg/dl, pretermde ise 10 mg/dl ve zerinde ise direkt ve indirekt bilirubin, hemoglobin ve hematokrit de baklmal, eer bunlar da dkse retiklosit tayini yaplmal ve eritrosit morfolojisi incelenmelidir. Kordon kanndaki TB nin 4mg/dl zerinde olmas, 6 saat aralklarla baklan TB nin 0,5mg/dl/saatten hzl ykselmesi yine ileri inceleme yaplmasn gerektirir. Uzam sarlklarda idrarda redktan madde, glukoz-6 fosfat dehidrogenaz ile serum TSH ve T4 tayini ve riner sistem infeksiyonu aratrlmaldr. faydaldr.

Tedavi

Hiperbilirubinemi tedavisinde kullanlan balca yntemler:

1. Fototerapi

2. Kan deiimi

3. Farmakolojik ajanlar olarak sralanabilir.

Fototerapi

Fototerapi de esas meydana gelen olay, bilirubinin bir foton absorbe etmesidir. En fazla absorbe edilen fotonlar 450nm dalga bo-yundaki mavi fotonlardr. Daha sonra, 510 nm dalga boyundaki yeil fotonlar gelir. Absorbe edilen foton ile bilirubin uyarlm hale dnr ancak bu durumda fazla kalamaz ve tekrar eski haline dnebilmek iin enerji kaybeder. Bu enerji kayb 3 ekilde olabilir:

1. Foton emisyonu (floresans): ok nadir olur.

2. Is retimi: en sk olan olaydr.

3. Fotokimyasal reaksiyon

lk iki olay sonucunda bilirubin moleklnde herhangi bir deiiklik olmazken, fotokimyasal reaksiyonlar sonucu bilirubin molek-l deiir. Bu deiiklik de 3 ekilde meydana gelebilir:

1. Konfigurasyonel (geometrik) izomerizasyon

2. Yapsal izomerizasyon

3. Foto oksidasyon

Geometrik izomerizasyon srasnda, d pirol halkalarn ortadaki halkalara balayan ift balardan biri zlr, dtaki halka 180 dner ve yeniden ift ba oluur. Bu ekilde oluan izomere E izomeri ad verilir. zomerize olabilecek 2 ift ba bulunduu ve her biri de Z ve E konumunda olabilecei iin 4 deiik izomer oluabilir: 4Z 15Z esas formdur. Dierleri 4Z 15E, 4E 15Z ve 4E 15E olarak adlandrlr. Bu izomerler fotokimyasal olarak reversibldr ve birbirlerine dnebilir. Suda erir hale gelen bu izomerler plaz-ma ile karaciere, oradan safraya tanr. Safra asitleri ile tekrar eski formuna dnerler ve barsaklara ZZ eklinde atlrlar. Serum-


daki 4Z 15E izomerin miktar, kullanlan n rengi ile ilikili olup younluuyla ilikili deildir.. Bilirubin eliminasyonun %80 i geometrik izomerasyon yolu ile olur. Yapsal izomerizasyonda pirol halkas zerindeki CH=CH2 (vinil) grubu, komu dier pirol halkas ile birleerek 7 karbonlu yeni bir halka oluturur. Buna lumirubin veya fotobilirubin II ad verilir. Daha poler olan bu izome-rin de suda znrl daha fazladr. Lumirubinin nemli bir zellii irreversibl olmas, yani esas bilirubine geri dnememesidir. Dolaysyla uzun sreli fototerapi srasnda bilirubinin esas atlma yolu lumirubin olur. Tek bir oksijen atomunu ieren bu reaksiyon sonucunda biliverdin, dipirol ve monopirol gibi rnler aa kar ve konjugasyona gerek kalmakszn karacier ve dalaktan atlr.

Fototerapi iin kullanlan klarn yeterli fotoizomerizasyon yapabilecek dalga boyuna sahip olmas gerekir. Bilirubin en fazla 440-460 nm dalga boyundaki mavi absorbe der... Fototerapinin enerji younluu veya irradyasyon miktar da etki gstermesinde nemli rol oynar. Etkili fototerapinin en az 5W /cm2/ nm enerji vermesi gerekir. Bunun iin de fototerapi lambalarnn belirli bir uzaklkta tutulmas gerekir. Bu uzaklk, kullanlan lambann cismine gre deimekle beraber ortalama 30-40 cm kadardr. Son za-manlarda gelitirilen fiberoptik fototerapi, bebee sarlan battaniye benzeri bir rt yardmyla, kvze gerek kalmakszn, yatakta fototerapi almalarna olanak salamtr. Deride, fotoizomerizasyon yoluyla uzaklatran bilirubin yerine yeni bilirubinin oturmas iin 1-3 saat gerektii gz nne alnrsa, 1 saatten fazla fototerapiye ara vermenin ok fazla anlaml olmad ortaya kar. Bu d-nemde fototerapinin kapatlmas ve gz bandlarnn karlmas hem bebein rahatlamasn salar hem de fototerapinin etkinliini azaltmaz. Fototerapi srasnda bebein vcut ss kontrol edilmelidir. Fototerapi srasnda buharlama ile olan sv kayb artaca iin bebein ald sv miktarnn %10-25 arasnda artrlmas gerekebilir. Gzlerle beraber gonadlar da ktan korunmal ve stleri rtlmelidir. Bilirubinin etkisiz hale getirilmesi esas olarak deride olduu iin bebein pozisyonu 6 saat arayla deitirilmelidir. Yalnzca cilt rengine bakarak karar vermek hataldr. Fototerapi kesildikten sonra da en az bir gn daha bilirubin dzeyleri rebound etki asndan takip edilmelidir.Gzler kapatlmadan yaplan fototerapinin retinal dejenerasyona yol ama tehlikesi vardr ve bunun iin gzlerin kapatlmas gerekir. Gerek buharlama yoluyla, gerekse dk miktar ve kvamnn artmas nedeniyle bebeklerde sv kaybnn artmas, sk grlen komplikasyonlardan birisidir. Dkda meydana gelen deiikliklerin nedeni olarak, fototerapi alan bebeklerde vazoaktif intestinal peptid (VP) sekresyonunun artm olmas ne srlmtr. Bronz bebek sendromunda serum, idrar ve deri rengi kahverengi-bronz bir renk alr. zellikle uzun sre fototerapi alan bebeklerde grlen bu sendromun nedeni olarak, birlikte bulunan kolestaz nedeniyle safra asitlerinin birikmi olmas gsterilir. Fototerapi kesildikten sonra bebein rengi yava ya-va doal rengine dner ancak baz durumlarda serumda yllarca safra pigmentleri bulunabilir. Fototerapinin kontrendike olduu bir dier hastalk konjenital eritropoetik porfiridir. Hemoliz, splenomegali ve krmz renkli idrarn bulunduu bu hastalkta k, ar bllz lezyonlara ve hemolize yol aarak lme neden olabilir.

Fototerapi alan 1000 g altndaki bebeklerde PDA riski artmtr. Bu bebeklerde PDA nn cerrahi olarak kapatlmas da, almayanlara kyasla 2 kat daha fazla gzlenir. Bunun nedeni tam belli olmamakla beraber, duktustaki dz kaslarn iindeki kontraktil proteinlerin oksidasyonu, direkt nitrik oksit benzeri etki ve oksijene bal kontraksiyonun nlenmesi gibi mekanizmalar ne srlmtr.

Kan Deiimi

Hiperbilirubinemiye bal kernikterusun nlenebilmesi iin yaplacak acil giriim kan deiimidir. Bilirubin ensefalopatisinin ge-liimi tek bana serum bilirubin dzeylerine bal olmamasna ramen, kan deiimi karar verilirken en fazla gz nne alnan kriter, serum bilirubin dzeyidir. Gemite, her koul altnda serum bilirubin dzeyinin 20 mg/dl altnda tutulmas nemliydi. Ancak son yllarda salkl term yenidoanlarda 25 mg/dl dzeylerine kadar beklenebilmektedir. Kan deiimi kararn yalnzca laboratu-ar bulgularna dayanarak vermek doru olmaz. Bebein klinik durumu da mutlaka gz nne alnmaldr. Kan deiiminin en sk yapld hastalk grubu yenidoann hemolitik hastalna bal hiperbilirubinemidir. Salkl full-term bebekler iin Amerikan Pediatri Akademisinin nerdii yaklam emas Tabloda gsterilmitir.


lk 24 saat iinde sarl balayan yenidoanlar iin neride bulunmak zordur nk bu durumda bebek salkl olarak kabul edil-mez. Total bilirubin dzeyinin saatte 0,5 mg/dl den daha hzl artmas aktif hemolizi gsterdii iin byle bebekler hasta olarak kabul edilmeli ve bilirubin dzeyinin ulaaca nokta tahmin edilerek ona gre tedavi planlar yaplmaldr.

Yenidoanlarn ortalama kan hacmi 85 ml/kg olduu iin 170 ml/kg kan ile yaplacak deiimler istenen etkiyi salar. Kan deiimi iin sklkla en fazla 5 gnlk olan asit sitrat dekstrozlu taze tam kan kullanlr. Bu kann 2-3 DPG dzeyi normaldir ve phtlama faktrleri yeterlidir ancak sitrata bal olarak hipokalsemi riski vardr. inde trombosit bulunmaz. Kan deiimi iin seilecek kan gurubu, hemolitik hastaln cinsine gre deiir. Rh uyumazlna bal hastalarda ABO grubu uygun Rh negatif kan kullanlr ABO uyumazlnda ise O grubu, bebein Rh grubuna uygun kan kullanlr

Farmakolojik Tedavi

ntravenoz immnglobulin: Rh izoimmnizasyonu olan yenidoanlarda doumdan hemen sonra yksek doz (0,5 g/kg) intavenoz immnglobulin (IVIG) kullanlmas bilirubin ykselme hzn yavalatt gibi maksimum bilirubin dzeylerini de drerek kan deiimi ihtiyacn azaltr.Antikorla kapl eritrositlerin ykm retikloendotelyal sistemde antikora baml lizis yoluyla olur. IVIG, retikloendotelyal sistem hcrelerindeki Fc reseptrlerini bloke

Documents

KONUŞMA VE BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI - cocukdostlari.org · -3-Önsöz Değerli Meslektaşlarımız, 116 yıllık köklü geçmişe sahip, ülkemizin ilk çocuk hastanesi “Şişli