Kordofoni narodni instrumenti

Kordofoni instrumenti (iani instrumenti) ton

se dobija kao rezultat svirke na napetoj struni struna - od ivotinjskih creva, konjskog repa ili metala vibriranje strune pojaava se rezonatorom (rezonantnom kutijom telom (korpusom) instrumenta)

Osnovne grupe kordofonih instrumenata 1.

citre: pravougaoni ili trapezasti korpus na ravnoj podlozi sa horizontalno napetim icama

ton se dobija trzanjem (citra) i udaranjem (cimbal)

Osnovne grupe kordofonih instrumenata 2.

lutnje: krukoliki korpus, izduen dui ili krai vrat.se dobija trzanjem (tambure itelija, argija, saz, tambure vojvoanskog tipa) ili guenjem (gusla-emane, gusle, violina)

zvuk

Citra naziv

je grkog porekla i odnosi se na celu porodicu instrumenata rezonator: pljosnata drvena kutija pravougaonog ili trapezoidnog oblika 30-45 metalnih ica timovanih u kvartama ili kvintama, zategnutih ivija dijatonske i hromatske citre tehnika: okidanje prstima, metalnim naprscima ili plektrumima rasprostranjenost: Vojvodina (maarsko stanovnitvo) poreklo: azijsko (putem Maara iz pradomovine)

Cimbal persijsko-arapskog

porekla drveni trup trapezoidnog oblika + eline ice ice se timuju po 3-4 unisono tehnika

sviranja: udaranje tapia po icama rasprostranjenost: Vojvodina (maarsko i rumunsko stanovnitvo)

argija vrsta tambure 4-12 metalnih

kratkog vrata ica timovanih na tri tonske visine (f1- c1 u sredini -g1) tehnika sviranja: okidanje terzijanom (plektrumom od ivotinjkog roga) najvia ica = melodija, ostale bordunska pratnja poreklo: iz Azije, preko osmanlijskih osvajanja rasprostranjenost: severozapad Srbije (Podrinje, uiki kraj), Bosna i Hercegovina, Makedonija, Kosovo i Metohija funkcija: pratnja igara i pesama (uglavnom aljivog sadraja) tip svirke: ritmiki pripada uglavnom seoskoj tradiciji

Saz vrsta

tambure dugog vrata pripada gradskoj, uglavnom muslimanskoj tradiciji severozapadne Srbije (Podrinje), Bosne i Hercegovine, u nekim krajevima i Makedonije i Kosova i Metohije 9-12 ica timovanih na tri visine (kao kod argije) tip svirke: melodijski, bogata muzika faktura, ornamentika, dinamika jednoglas, dvoglas, troglas ili etvoroglas (deoba najvie ice) repertoar: vokalno-instrumentalni - sevdalinke

Vojvoanska tambura tn

= ica (persijski) poreklo: preko okaca i Bunjevaca seobom sa zapada Balkana u XVIII i XIX veku usled nepovoljnih okolnosti za ivot pod vlau Turske modifikacije izgleda (izazvane uticajima srednje Evrope): skraivanje vrata, puolika glava, trup se oblikuje po uzpru na klasine kordofone instrumente (gitara, gudaki instrumenti...) tehnika sviranja: trzanje ili udaranje po icama terzijanom od guijeg ili ureeg pera, vinjevog ili trenjevog drveta, roga, celuloida u sastavu tamburakog orkestra ili solistiki (samica, dangubica) funkcija: pratnje narodnih igara i pesama

(emane, emene, emane, gadulka, gagalo, dukalo) poreklo: persijsko-arapsko izgled instrumenta: krukasti

Gusla

korpus, kratak vrat, 3-4 ivije za 3-4 ice, dugme, magarie gudalo: dugako, oputene strune koje se zateu palcem pri sviranju timovanje: c1-g1-c2 tehnika izvoenja: melodija se dobija skraivanjem najvie ice korenom nokta (tipino za orijentalne instrumente). Ostale ice su bordunske. instrument se dri na levom kolenu (sedei) ili zakaen za kai (u stojeem stavu) repertoar: pratnja narodnih igara i pesama rasprostranjenost: jugoistona Srbija, jugozapadna Bugarska, Grka, Albanija, Makedonija

izgled instrumenta: krukasti korpus, koa, dug vrat, glava, ivija, dugme, struna od konjske dlake, luno gudalo sa nategnutim strunama nain sviranja: sedei nisko, gusle su izmeu nogu ukrtenih ispod kolena (Srbija) ili sedei na stolici, gusle su oslonjene ne noge prekrtene preko kolena (Crna Gora) tehnika sviranja: prevlaenje gudalom preko strune, skraivanje strune drugim lankom prstiju funkcija: pratnja epskoj pesmi muzika struktura: heterofona muziki oblik guslarske svirke: instrumentalni uvod, vokalnoinstrumentalno izlaganje ispresecano instrumentalnim interludijumima, instrumentalna coda rasprostranjenost: predeli naseljeni dinarskim stanovnitvom (zapadna Srbija, Crna Gora, umadija) specifinosti guslarske prakse: ceremonijalnost guslarskog performansa

Gusle

Dvostrune gusle identine

jednostrunim, osim to imaju dve strune funkcija: pratnja tzv. lirskih, strofinih pesama aljivog sadraja i narodnih igara tip svirke: melodija + bordunski ton esto instrument slepih koji nemaju drugo zaposlenje rasprostranjenost: Srbija (okolina Nia, Pirota, uprije, u Temniu), Vojvodina (Baka, Srem), Lika, Banija, Kordun

Violina (emane) fabriki

proizveden instrument solistiki (ree) i kao deo narodnog ansambla (uz bubanj, ad hoc ansambli) ili orkestra (gudaki ili tamburaki umesto prim tamburice) poreklo na naim prostorima: nepoznato izvoai: veinom Romi i Vlasi, ali i Srbi repertoar: neobredne pesme, obred lazarica (preuzet od strane Roma), balade (Vlasi) rasprostranjenost: gotovo u celoj Srbiji (severozapad, severoistok, istok, gradske sredine, Vojvodina)