!"#"$%&'#()*+,"-.%$'/+01234('5167+894

Koronavirus: “Təlaş Yox” Kitabças�

!"#"$%#"$&'"$%()*"#)$&+$&'"$,+)&$-+,,+($./"#0")$%1+/&$&'"$2+3"4$5+#+(%30#/)$1%)"6$+($+/#$60)-/))0+($*0&'$&'"$3%#0+/)$"78"#&)$9#+,$&'"$#"8/&"6$0()&0&/&")$%(6$%(%4:)0)$+9$&'"$5;5<$=!><$%(6$?+!@=$A/06"40(")B

!"#$%"#&'%"#()**+,&-).&/012.&$%13'

!

Tədbirli olun, amma təlaşlanmay�n!

Burada nüfuzlu institutlardan müxtəlif ixtisaslı mütəxəssislərlə aparılan müzakirələr, ÜST (Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı), XMPM (Xəstəliklərin Müayinə və Profilaktika Mərkəzi) qaydalarının təhlili əsasında koronavirusla bağlı ən çox verilən sualların cavabları yer alacaq.

"

C(3+43")$:+/#$/88"#$#")80#%&+#:$&#%-&$4105#,&&&.6"0%.,&%3"7%+5,&*)1859:&

5%/)"6$1:$&'"$("*4:$60)-+3"#"6$-+#+(%30#/)<$-%44"6$%)$(+3"4$-+#+(%30#/)<$90#)&$06"(&090"6$0($;)6%1,&<631%,&31&=#'#>-#"&?@AB:

<CDE=FAB&35&%1&31(#'.30)5&'01/3.301,&763'6&>#%15&3.&'%1&-#&5$"#%/,&/3"#'.*+&0"&31/3"#'.*+,&("0>&01#&$#"501&.0&%10.6#"

Əvvəlcə əsaslar

COVİD – 19 yoluxucu bir xəstəlikdir, yəni birbaşa və dolay� yolla bir şəxsdən digərinə yay�la bilər

Sizin yuxarı tənə�üs yollarınızı (burun, boğaz, nəfəs yolları, ağciyərlər) xəstələndirir.

Törədicisi ilk dəfə 2019-cu ildə Çinin Wuhan əyalətində aşkarlanan, Yeni Koronavirus (Novel Coronavirus) adı verilən koronavirusdur.

<0"01%G3")5&6%5&H6386&31(#'.3G3.+&-).&*07&>0".%*3.+I

J07&/#%/*+&35&<0"01%G3")5K

#

?+#&%40&:$#%&"$#%(A")$1"&*""($DEFGB$C&$0)$)0A(090-%(&4:$*#55&5#G#"#&.6%1&?@@L&MNOM$H?IJ$KLGM$+#&?@A?&PQOM$H?IJ$FNGM$+/&1#"%O)B

I0)O$+9$6"%&'$0)$+(4:$'0A'"#$0($+46"#$8"+84"$H%1+3"$%($%A"$+9$PQL$:"%#)M$%(6$8"+84"$*0&'$8#"E"70)&0(A$'"%4&'$-+(60&0+()B

Koronavirus nə qədər ölümcüldür?Koronavirus “yüksək yoluxuculuq, aşağ� öldürücülük” xüsusiyyətinə malikdir

Öldürücülük dərəcəsi 2-3% arasında dəyişir. Bu göstərici 2003 SARS (10%) və ya 2012 MERS (35%) xəstəliklərindən əhəmiyyətli dərəcədə azdır.

Ölüm riski yaşlı (>60 yaş üstü) və səhhətində əvvəldən də problemi olan şəxslərdə daha yüksəkdir.

;6+&35&.6#"#&50&>)'6&$%13'K

")>0)"5$%#"$&+$1"$14%,"6$9+#$&'0)$8%(0-B$R'"$,+)&$0,8+#&%(&$&'0(A$0)$*'"($%$30#/)$0)$("*<$*"$6+(S&$O(+*$'+*$0&$,%:$%99"-&$8"+84"B

$

Bu qədər təlaş niyə?

Təlaşın əsas səbəbkarı təsdiqlənmiş faktların olmaması və fərqli şaiyələrin dayanmayan axınıdır. Ən əsas məqam odur ki, virus yenidir və onun insanlara olan təsiri hələ öyrənilməyib.

;3**&E&/3#&3(&E&'%.'6&.6#&/35#%5#K

,":+";+#1/"&1#15+/%)1)

,":+";+%/<'&1+/%)1)=+#1/1'&'$4+915'/%2+/%#1

>"<%2+$":+";+/"$;'#915+/%)1)

!!"#$! %&"'!($#$")!$

%

,":T4,+)&$ULG$+9$8"+84"$'%3"&>3*/&5+>$.0>5,&%1/&"#'0G#"$9#+,$&'"$60)"%)"$0($D$*""O)B$

?+)&$+9$&'"$):,8&+,)$-%($1"$&#"%&"6$*0&'$.3>#*+&>#/3'%*&'%"#:

*+,-./012+3415+678491:/4;/-1<+-1*=9;/>1*.8/4./1?4@1A4B84//-84B1CD8E/1@?93F+?-@G"1?91-/6+-;/@1+41H?-.31$$"1#)#)I1

,":+";+51%<?)

'"(!J

Əgər xəstəliyə yoluxsam, ölərəm?

YOX.Təxminən 80% insanda simptomlar yüngüldür və xəstəlikdən sağalma 2 həftə ərzində baş verir.

Simptomların əksəriyyəti vaxtında görülən müalicə tədbirləri nəticəsində tam aradan qalxa bilir.

Ümumi xəstələnmə sayı

Ölüm sayı Sağalananların sayı

Hal-hazırda müalicəsi davam edənlər

Mənbə: John Hopkins Center for System Science and Engineering (Live dashboard), as reported on March 11, 2020.

;60&35&8#..318&53'R&%1/&607&53'RK

&

>46"#$8"+84"$%#"&.73'#$%)$40O"4:$&+$'%3"$)"#0+/)$5>VC;EKW$044("))B

?+)&$-+#+(%30#/)$4"6$044("))")$%#"$8#1#"%**+&>3*/,&#5$#'3%**+&(0"&'63*/"#1&%1/&+0)18&%/)*.5:

Kimlər və necə yoluxur?

Yaşlı şəxslər ağır və ciddi gedişə malik olan COVİD-19 xəstəliyinə 2 dəfə daha çox yoluxur.

Koronavirusun törətdiyi xəstəliklər , bir qayda olaraq yüngül gedişə malikdir, xüsusilə uşaqlar və gənc şəxslərdə.

.

N"#&'63*/"#1&%*50&%.&"35R&0(&'0"01%G3")5&31(#'.301K

'

X/)&$+3"#$?S&0(&'%5#5$*"#"$/(6"#$KU$:"%#)$+9$%A"B

>9$&'")"<$(#7#"&.6%1&LS$6"3"4+8"6$)"3"#"$+#$-#0&0-%4$60)"%)"B

<CDE=FAB&%$$#%"5&.0&-#&"#*%.3G#*+&"%"#&%1/&>3*/&31&'63*/"#1:

Uşaqlar üçün nə qədər təhlükəlidir?

COVİD-19 uşaqlarda böyüklərə nisbətən daha nadir rast gəlinir və yüngül gedişə malikdir.

Yoluxanların sadəcə 2%-dən çoxu 18 yaşın altında olan şəxslərdir.

Bunların da 3%-dən az hissəsində xəstəlik ağır və kritik gedişli olub.

M0,&607&#T%'.*+&/0#5.6#&<0"01%G3")5&5$"#%/K

(

N1&31(#'.#/&$#"501&'%1&5$"#%/&.6#&31(#'.301&.0&%&6#%*.6+&$#"501&&

&'#+/A'$#+#,&105#,&%1/&>0).6,$30%$6#+84"&)$8#+6/-"6$+($-+/A'0(A$+#$)(""Y0(AB

'*05#&'01.%'.$*0&'$0(9"-&"6$8"#)+(B

'01.%'.&73.6&'01.%>31%.#/&5)"(%'#5<$+1Z"-&)<$+#$0&",)$+9$8"#)+(%4$/)"B

Beləliklə, Koronavirus tam olaraq necə yay�l�r?

Yoluxmuş şəxs xəstəliyi sağlam şəxsə yoluxdura bilər:

Öskürmə və asqırma zamanı yayılan damcıların göz, burun və ağıza təması ilə

Yoluxmuş şəxslə sıx kontakt vasitəsilə

Çirklənmiş təbəqələr və şəxsi istifadəyə məxsus əşyalara kontakt vasitəsilə

.

U6#"#&35&10&5)'6&#G3/#1'#&%5&+#.:&

"78"#0"(-"$*0&'$+&'"#$-+#+(%30#/)")$40O"$[TI[$%(6$?\I[$)/AA")&$&'%&$$#0$*#&/0&10.&8#.&31(#'.#/&.6"0)86&(00/B$

<%1&.6#&10G#*&'0"01%G3")5&-#&$%55#/&01&.6"0)86&(00/K

!)

,":Koronavirus qida vasitəsilə yay�la bilərmi?

YOX.SARS və MERS kimi digər koronaviruslarla əldə olunan təcrübələr göstərir ki, insanlar qida vasitəsilə bu xəstəliyə yoluxa bilməzlər.

Buna dair hələ ki təsdiqlənmiş heç bir sübut mövcud deyil.

U6#"#&35&10&5)'6&#G3/#1'#&%5&+#.:&

R'"$(+3"4$-+#+(%30#/)$0)$(+&$O(+*($&+$)8#"%6$60#"-&4:$&'#+/A'$8+/4&#:$8#+6/-&)B$]/&<$"78"#&)$)%:$0&$-%($1"$%$A++6$+8&0+($&+$'%3"$+(4:$8#+8"#4:$-++O"6$,"%&B$

<%1&#%.318&'63'R#1&0"&#885&'%)5#&<0"01%G3")5K

!!

,":Toyuq və yumurta istifadəsi Koronavirusa səbəb ola bilər?

YOX.Buna dair hələ ki təsdiqlənmiş heç bir sübut

mövcud deyil.Yeni Koronavirus birbaşa quşçuluq məhsulları ilə yoluxmaz, ancaq mütəxəssislər ətin yaxşı və düzgün bişirilməsinin vacibliyini vurğulayırlar.

=0&E&6%G#&'0"01%G3")5&3(&E&%>&'0)86318&0"&51##V318K

W0)&'%1&5)5$#'.&.0&6%G#&'0"01%G3")5,&01*+&3(&^+/$ '%3"$ ):,8&+,)$ H9"3"#<$ -+/A'<$ )'+#&("))$ +9$1#"%&'M$_$%(:$+/&$+9$&'")"J

!"

R#%3"4$'0)&+#:$&+$%$-+#+(%30#/)E%99"-&"6$%#"%$H40O"$5'0(%<$C#%(<$C&%4:<$I"8/140-$+9$`+#"%<$"&-BMB

54+)"$-+(&%-&$*0&'$)/-'$%$8"#)+(B

V0)0&0(A$ %$ '"%4&'-%#"$ 9%-040&:a$ 4%1)$ *'"#"$5+#+(%30#/)$8%&0"(&)$%#"$1"0(A$&%O"($-%#"$+9B

Öskürəyim varsa və asq�r�ramsa, virusa yoluxmuşam deməkdir?

Yalnız o zaman virusa yoluxmadan şübhələnə bilərsiniz ki, əgər sizdə simptomlar (qızdırma, öskürək, tənə�üsün çətinləşməsi və ya nəfəs darlığı) + aşağıdakılardan hər hansı biri varsa:

virusun geniş yayıldığı ərazilərə səyahət etmiş olmağınız (Çin, İran, İtaliya və s.)xəstə şəxslə yaxın kontaktvirusla xəstələnənlərin müalicə və müayinə olunduğu tibb müəssisələrində/ laboratoriyalarda olmaq.

.

.

.

U"%'R&76%.&+0)"&5+>$.0>5&%"#&!"#"$%&'#()+/%$+41<+7"(+)793<"9)$40O"$9"3"#<$-+/A'<$)'+#&("))$

,%:$%88"%#$DEKb$6%:)$+9$"78+)/#"B$["3"#0&:$+9$044("))$-%($3%#:$0($6099"#"(&$8"+84"$9#+,$,046$&+$)"3"#"$):,8&+,)B

@;+7"(+?%&1+%+;1&1#=+/"25=+"#+)"#1+<?#"%<=+5"$A<+3%$'/:+>%B1+4""5+/%#1+";+7"(#)12;*

C('%4"$)&"%,$DEF$&0,")$%$6%:$&+$-4"%#$+99$-+(A")&0+(

[&%:$':6#%&"6$%(6$A"&$%6"./%&"$#")&c

=%)'0(A$:+/#$'%(6)$9#"./"(&4:$-%($#"6/-"$&'"$

)8#"%6$+9$&'"$30#/)

R%O"$,"60-0(")$%)$%(6$*'"($%630)"6$1:$&'"$6+-&+#

V0)0&$%$6+-&+#$09$-+(60&0+($*+#)"()$+#$6+")$(+&$A"&$

1"&&"#$*0&'$&0,"

!#

Simptomlar�n�za laqeyd yanaşmay�n, diqqət edinKoronavirus zamanı qızdırma, öskürək, nəfəs darlığı kimi simptom-larınız ola bilər. Bunlar ümumi soyuqdəymə və qripə çox bənzər ola və yoluxma anında 2-14 gün ərzində üzə çıxa bilər. Xəstəliyin ağırlıq dərəcəsi müxtəlif insanlarda yüngüldən ən ağır simptomlara qədər dəyişə bilər. Qızdırma, soyuqdəymə, boğaz ağrınız varsa, təlaşlanmayın! Qeydinizə qalın:

Nəfəs yolu ilə gündə 2-3 dəfə buxar vannası

qəbul edin

Bol maye qəbul edin və istirahətinizi düzgün təşkil

edin

Əllərin tez-tez yuyul-ması virusun yayıl-masını əhəmiyyətli

dərəcədə azaldabilər

Vəziyyətiniz pisləşirsə və zamanla heç bir yaxşılaşma yoxdursa, mütləq həkimə müraciət edin

Dərmanlarınızı həkimin dediyi qaydada və vaxtında qəbul edin

<0*/&D5:&X*)&D5:&<0"01%G3")5

E(&+0)&6%G#&%&50"#&.6"0%.,&3.25&>0"#&*3R#*+&%&

!"25 C2( !"#"$%&'#()

K8>/1F/;L//41.?;.384B1;3/1E8-,91?4@1F/B84484B1;+193+L19=>6;+>9

$M(1@?=9 $M'1@?=9 #M$'1@?=9

*=>6;+>1+49/; N-?@,?O PF-,6; N-?@,?O

5+L1O+4B1@+19=>6;+>91O?9; &M$#1@?=9 (M&1@?=9H8O@1.?9/90Q#1L//79I1*/E/-/1+-1.-8;8.?O1@89/?9/01(M!1L//79

D%E"#+)793<"9)

*+>/;8>/9 :+>>+4 :+>>+4R/E/-

:+>>+4 *+>/;8>/9 D/991:+>>+4S,44=14+9/

:+>>+4 *+>/;8>/9 D/991:+>>+4*+-/1;3-+?;

:+>>+4 *+>/;8>/9 :+>>+4:+,B3

S?-/T18<1+..,-9"1>8O@ :+>>+4U+@=1P.3/

S?-/ S?-/V8<<8.,O;=1U-/?;384B :+>>+4

D/991:+>>+4

!$

Soyuqdəymə, Qrip və Koronavirus

Boğaz ağrınız varsa, bu qrip və koronavirusdandaha çox sadəcə soyuqdəymədir.

Yoluxma anından simptomların əmələ gəl-məsinə qədər olan müddət

Simptomların başlanması

Davametmə müddəti

Qızdırma

Burun axması

Boğaz ağrısı

Öskürək

Bədəndə ağrılar

Tənə�üs çətinliyi

Soyuqdəymə Qrip Koronavirus

Əsas simptomlar:

1-3 gün 1-4 gün 2-14 gün

Tədricən Kəskin Tədricən

7-12 gün 3-7 günYüngül gediş:~2 həftəAğır və kritik gediş: 3-6 həftə

Bəzən

Bəzən

Bəzən

Bəzən

Əsasən

Əsasən Əsasən

Əsasən

Əsasən

Əsasən

Əsasən

Əsasən

Daha az

Daha az

Daha az

Nadir hallardaNadir hallarda

Nadir; olsa belə, yüngül

M60)*/&E&-#&.#5.#/&(0"&'0"01%G3")5&3(&E&6%G#&6386&8"%/#&(#G#",&'0)86&%1/&

'0"01%G3")5&.#5.&/01#&Y)5.&(0"&.6#&5%R#&0(&5%.35(%'.301K

R")&0(A$9+#$-+#+(%30#/)$*044$+(4:$1"$6+("$%)$#"-+,,"(6"6$1:$&'"$6+-&+#)$+(4:$09$

Z5)5$#'.#/&'%5#Z:&

!%

,":

Yüksək temperaturum, öskürəyim və nə-fəsalmada çətinliyim varsa, koronavirusa görə yoxlana bilərəm?Ya da öz istəyimlə bu müayinəni edə bilərəm?

YOX.Müayinə yalnız həkimin tövsiyəsi olduğu halda, əgər kimsə “şübhəli hal” kimi dəyərləndirilərsə, aparıla bilər.

;6+&'%1&01*+&/#5381%.#/&*%-5&.#5.&'0"01%G3")5K&;6+&'%1[.&E&8#.&%&60>#&5%>$*#&'0**#'.301&/01#&(0"&'0"01%G3")5&.#5.318K&

C&$0)$1"-%/)"$&'"$30#/)$0)$'0A'4:$-+(&%A0+/)$%(6$-%($+(4:$1"$&")&"6$1:$)8"-0%4$4%1)$"./088"6$&+$'%(64"$)/-'$-+(&%A0+/)$8%&'+A"()B$T)$+9$(+*<$+(4:$2%F)+G'<?+F'")%;1<7+21&12+H+I6JKHL+/%$+?%$521+<?1+!MN@O-8P+)%9321):

!&

Yoluxma hal�n� niyə sadəcə müəyyən laboratoriyalaryoxlaya bilər?

Bu ona görədir ki, virus çox yüksək yoluxduruculuğa (kontagiozluq) malikdir və yalnız belə güclü patogenlərlə mübarizə apara biləcək səviyyədə təchiz olunmuş laboratoriyalarda yoxlana bilər. Hal-hazırda bu testi təhlükəsizlik səviyyəsi 4 olan (BSL4) laboratoriyalar edə bilər.

<%1&%&$#"501&31(#'.#/&73.6&'0"01%G3")5&"#'0G#"&'0>$*#.#*+&%1/&-#&10&>0"#&31(#'.30)5K

C($9%-&<$%1+/&$ULG$+9$8"+84"$'%3"$#"-+3"#"6$9#+,$&'"$60)"%)"$73.60).&1##/318&5$#'3%*&."#%.>#1.:

!'

Q1)+R

Virusa yoluxmuş şəxs tamamilə sağala və sonras�nda yoluxdurucu olmaya bilər?

BƏLİ80% şəxsin xüsusi müalicə tədbirlərinə ehtiyac olmadan xəstəlikdən tam sağalması təsdiqlənmiş faktdır.

<%1&'0"01%G3")5&-#&."#%.#/K

[:,8&+,E1%)"6$,"60-%4$-%#"$0)$A03"($%(6$'%)$8#+3"($#"%44:$"99"-&03"B$

%3%04%14"$9+#$(+3"4$-+#+(%30#/)$%)$:"&B

!*

Q1)+R

Koronavirus müalicə oluna bilir?

BƏLİSimptomatik müalicə artıq öz e�ektivliyini göstərmişdir.

Xüsusi müalicə metodları və vaksin hələ ki, mövcud deyil.

<%1&#%.318&8%"*3'&$"#G#1.&31(#'.301&73.6&.6#&'0"01%G3")5K

R'"#"$0)$10&5'3#1'#F-%5#/&#G3/#1'#$&'%&$8#+3")$0&)$%1040&:$&+$8#+&"-&$%A%0()&$&'"$-+#+(%30#/)B

!(

Sar�msaq istifadəsi bizi virusdan qoruyur?

Sarımsağın koronavirus əleyhinə qoruyucu təsirinə dair elmi əsaslanmış heç bir sübut yoxdur.

;3**&7%">&7#%.6#"&5.0$&.6#&0).-"#%R&0(&<CDE=FABK

*%#,$*"%&'"#$0)$40O"4:$&+$6"-#"%)"$&'"$)8#"%6$+9$5>VC;EKWB

")

İsti hava koronavirusun yay�lmas�n�n qarş�s�n� al�r?

Mütəxəssislərin fikrincə, isti havada COVİD-19 koronaviruslarının yayılması daha az olacaq.

J07&*018&/0#5&.6#&'0"01%G3")5&5)"G3G#&0G#"&.6#&5)"(%'#5&0"&0-Y#'.5K

[/#303")$/8$&+$\FA@&60)"5&+3"#$8+#+/)$)/#9%-")$H40O"$8%8"#<$/(&#"%&"6$*++6<$-%#61+%#6<$)8+(A"$%(6$9%1#0-M$%(6$%$40&&4"$,+#"$&'%($&'0)$+3"#$(+(8+#+/)$)/#9%-")$H40O"$A4%))<$84%)&0-)<$,"&%4)<$3%#(0)'"6$*++6MB

"!

Koronaviruslar əşyalar�n üstündə nə qədər müddət yaşaya bilir?

Kağız, emal edilməmiş taxta, süngər kimi məsaməli səthlərdə 8-10 saata qədər, metal, plastik kimi məsaməsiz səthlərdə isə bir az daha çox sağ qala bilir.

;6%.&.+$#&0(&>%5R&560)*/&01#&7#%"&.0&$"0.#'.&%8%315.&.6#&'0"01%G3")5K

R'"$LF*%+#"&/35$05%-*#&5)"83'%*&>%5R5&%#"$A++6$"(+/A'$&+$-+(&%0($&'"$30#/)B

2EWN$+#$2EWW$,%)O)$%#"$(+&$,%(6%&"6B

""

Koronavirusdan qorunmaq üçün hans� maskalardan istifadə etməliyik?

3qatlı birdəfəlik cərrahi maskalar virusların tam qarşısını almaqda yetərsizdir.

N95 və N99 maskaları faydalıdır, lakin istifadəsi məcburi deyil.

M60)*/&.6#&'0"01%G3")5&0).-"#%R&'01'#"1&+0)&%-0).&+0)"&$#.5&0"&0.6#"&%13>%*5K

="$)&044$#"-+,,"(6$7%56318&+0)"&6%1/5&-#(0"#&%1/&%(.#"&+0)&31.#"%'.&73.6&+0)"&$#.5$%)$:+/$,%:$(+&$O(+*$09$)+,"$0(9"-&"6$6#+84"&)$A"&$+($:+/#$8"&d)$9/#B$

"#

>"+5%<1=+$"+/%)1+?%)+F11$+#13"#<15+";+31<)+"#+"<?1#+%$'9%2)+F1/"9'$4+)'/B+G'<?+!MN@O-8P:

Koronavirus pandemiyas� heyvanlar üçün təhlükə yarad�rm�?

Biz yenə də heyvanlarla təmasdan əvvəl və sonra əlləri yumağı tövsiyə edirik. Çünki içində virus olan damcılar heyvanların tüklərinin arasından əlinizə keçə bilər.

Bu günə qədər COVİD-19 ilə yoluxmuş heç bir ev və ya küçə heyvan� aşkar

R'"$30#/)$&'%&$-%/)")$5>VC;EKW$)"",)$&+$1"$)8#"%60(A$"%)04:$%(6$-+(&0(/%44:B

5+,,/(0&:$)8#"%6$0)$)""($+(4:$0($)+,"$%99"-&"6$A"+A#%8'0-$%#"%)$40O"$5'0(%<$I"8/140-$+9$`+#"%<$C#%(<$C&%4:<$!+(A$`+(A<$"&-B$

P%Y0"&'01'#"1]&J07&#%53*+&/0#5&3.&5$"#%/K

"$

Böyük qorxu:Necə belə sürətlə yay�l�r?

COVİD-19 adlanan virus asan və daimi yoluxuculuğa malikdir.

Kütləvi yayılma hələ ki Çin, Koreya Respublikası, İran, İtaliya, Honq-Konq kimi coğrafi ərazilərdə təsdiqlənib.

<6%11#*&+0)"&70""3#5&31.0&.6#5#&L&%'.301%-*#&80%*5]

8:++ .#"<1/<+7"(#)12&1):S:++.#"<1/<+7"(#+2"&15+"$1):T:++.#"<1/<+7"(#+/"99($'<7:

L!5]&N**&3.&.%R#5&.0&/#(#%.&<0"01%G3")5^

"%

3 hədəf: Bütün bunlar koronavirusu məğlub edir.

Xəstəliklə bütün narahatlıqların bu 3 hədəfə istiqamətlənməlidir:1) Özünü qoru!2) Öz sevdiklərini qoru!3) Öz cəmiyyətini qoru!

=%)'$:+/#$'%(6$#"A/4%#4:$*0&'$84"(&:$+9$)+%8$%(6$*%&"#B

`""8$%($%4-+'+4E1%)"6$)%(0&0Y"#$#"%6:$9+#$&0,")$*'"($)+%8$%(6$*%&"#$%#"$(+&$%3%04%14"B

;+(S&$&+/-'$:+/#$":")<$,+/&'$+#$(+)"$*0&'$/(-4"%($'%(6)B

`""8$:+/#$60)&%(-"$+9$%&$4"%)&$K$,"&"#$9#+,$%(:+("$-+/A'0(A$+#$)(""Y0(AB$

@+44+*$(+E&+/-'$A#""&0(A$9+#$(+$A"#,)$-+(&#%-&"6B$e#"9"#$U$%9%)<1V$+#$?%$5+G%&'$4++3"#$?%$5)?%B1B

!"0.#'.&+0)"5#*G#5]

"&

Özünü qoru!

Əllərini müntəzəm şəkildə sabunla yaxşıca yu.Yanında spirtli dezenfektant maddə gəzdir və əllərini yuya bilmədiyin zaman əllərini onunla təmizlə.Əllərin təmiz olmayanda gözünə, burnuna və ağzına toxunma.Öskürən və asqıran adamlardan ən az 1 metr uzaq dur.Əl təmasından uzaq durmağa çalış. Əl-ələ görüşməkdənsə, əl sallamaqla görüşmək daha məqsədəuyğundur. Öpüşüb görüşmək qəti qadağandır.

..

.

..

;+(S&$)(""Y"$+#$-+/A'$0(&+$:+/#$'%(6)B$f)"$%$&0))/"$%(6$&'#+*$0&$%*%:$0,,"60%&"4:<$+#$)(""Y"$0($&'"$0(("#$)06"$+9$:+/#$"41+*B;+(S&$&#%3"4$+#$30)0&$-#+*6"6$84%-")$09$:+/S#"$)0-OB;+$*"%#$%$,%)O$09$:+/S#"$)0-O$%(6$%4)+$09$:+/$%#"$&%O0(A$-%#"$+9$)+,"+("$*0&'$&'"$):,8&+,)B$

!"0.#'.&+0)"&*0G#/&01#5]

"'

Öz sevdiklərini qoru!

Asqıranda və ya öskürəndə ağzını əllərinlə tutma! Ya salfetdən istifadə et və ağzını silən kimi salfeti at, ya da ağzını dirsək çuxuruna tutaraq bağla.Xəstələnmisənsə va ya xəstələnməyindən şübhələnir-sənsə, səyahət etmə, adam çox olan yerlərə getmə!Xəstələnmisənsə, maska tax. Ətrafında xəstə insanlar görürsənsə onları da məlumatlandır və maskadan istifadə etməsini tövsiyə et.

.

C9$:+/$9""4$/(*"44<$)""O$,"60-%4$%&&"(&0+(B

0(6++#)B$5%44$'"%4&'-%#"$8#+9"))0+(%4)$%(6$9+44+*$&'"0#$%630-"B$;+$(+&$)'%#"$gZ/)&$%(:$9+#*%#6"6$,"))%A"hB$>(4:$)'%#"$%/&'"(&0-$0(9+#,%&0+($-+,0(A$&'#+/A'$,"60-%4$"78"#&)B

!"0.#'.&+0)"&'0>>)13.+]

"*

Öz cəmiyyətini qoru!

Əgər özünü yaxşı hiss etməsən, laqeyd yanaşma. Səh- hətinə xüsusi diqqət et və tibbi dəstək al!Əgər qızdırma, öskürək və ya tənə�üs çətinliyi varsa, evdən çölə çıxma. Tibbi mütəxəssislərlə əlaqə saxla və onların məsləhətlərinə əməl et!Hər göndərilmiş mesajı, xüsusən whatsapp səsyazmalarını paylaşma! Yalnız tibbi mütəxəssislərin və dövlət orqanlarının təsdiqlədiyi məlumatları paylaş.

.

.

X0"&%1+&()".6#"&_)#"3#5,&'01.%'.&.6#&P3135."+&0(&J#%*.6&`&X%>3*+&;#*(%"#&01&.6#3"&?abc&6#*$*31#&1)>-#"&4dBAFAAF?LBc\@ae9&0"&#>%3*&%.&41'0G?@ABf8>%3*:'0>9:&

*;8OO13?E/1W,/9;8+491-/B?-@84B1X+E/O1:+-+4?E8-,9Y1*3?-/18;1L8;31,91?4@1L/1L8OO1;-=1;+1?49L/-18;1<+-1=+,0+?<<3*WW8-94:'$WS@X/)Y6%7

R+OO+L1;3891?-;8.O/1<+-1-/B,O?-1?4@1?,;3/4;8.1,6@?;/91+41X+E/O1:+-+4?E8-,901?<<3)*WWGGG:894:/"9W%#<'/21)W/"#"$%&'#()-%22-7"(#-Z(1)<'"$)-%$)G1#15W

O#(#"#1'#5]'&&8)Jaa***B*'+B0(&a("*)E#++,a.E%E6"&%04a.E%E-+#+(%30#/)")'&&8)Jaa***B-6-BA+3a-+#+(%30#/)aDLKWE(-+3a9%.B'&,4!%#3%#6$?"60-%4$[-'++4B$5+#+(%30#/)J$?%(:$./")&0+()<$)+,"$%()*"#)B'&&8)Jaa***B*'+B0(&a","#A"(-0")a60)"%)")a(+3"4E-+#+(%30#/)EDLKWa%630-"E9+#E8/140-a

2+&"J$T44$0(9+#,%&0+($%(6$(/,1"#)$%#"$%)$%3%04%14"$%(6$#"8+#&"6$+($?%#-'$i<$DLDLB

;0)-4%0,"#J$R'0)$80"-"$0)$9+#$0(9+#,%&0+(%4$8/#8+)"$+(4:<$0&$0)$(+&$%$)/1)&0&/&"$&+$%$6+-&+#S)$%630-"$+#$%(:$8#+9"))0+(%4$,"60-%4$%630-"B

"(

Yaranan istənilən sual üçün, İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyinin 24/7 fəaliyyət göstərən qaynar xətt nömrəsilə əlaqə saxlayın: 1542

Hələ də Koronavirusla bağlı suallarınız var? Bizdən soruşun və biz hər birini cavablandırmağa çalışacağıq:covid19@archmed.az

İstinadlar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/faq.htmlHarvard Medical School. Coronavirus: Many questions, some answers. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/

Qeyd: Bütün informasiyalar və qeyd olunan statistik rəqəmlər 7 mart 2020 tarixinə məxsusdur.

P.S. Bu kitabça sadəcə informasiya xarakterlidir və məlumatlandırma məqsədi daşıyır. Hər hansı bir həkim məsləhətini və ya professional tibbi konsultasiyanı əvəz edə bilməz.