Koruma Sistemlerinin Genel Prensipleri

7/27/2019 Koruma Sistemlerinin Genel Prensipleri

1/139


2/139

Koruma sisteminin genel prensipleri

Generatr ,transformator,kablo ,hat gibi ebekeelemanlarnn birinde ksa devre veya izolasyonhatas sonucunda ark veya arza akmlarnn ve

ar gerilimlerin yol aabilecei zaralarsnrlandrmak veya en aza indirmek ve srekli birksa devrenin ebekenin genel iletmesi vezellikle stablitesi zerindeki etkileri ortadan

kaldrmak iin hatal elemann olabildiince abukdevre d edilmesi gerekmektedir.


3/139


Hatal elemann otomatik olarak devre d etmekilemi koruma sistemleri vastasyla gerekletirilir.

Sz konusu koruma sistemleri balca ebekeninhat ,kablo, generator veya transformator gibiebekenin bir blmn devaml olarak gzeten veebekedeki akm ve tarafndan beslenmekte olan

rleler topluluunu kapsamaktadr.


4/139


Gzetilen ksmda hata olutuunda ayarlanandeerlerin stnde rleler iletmeye girer ve budurumda dzenlenmesi gz nne alnan sistemebal kontaklar dizisi alp veya kapanarak eleman

devreye balayan anahtar aarak hatal blmndevre d olmas salanr.

Koruma sistemlerinin iletim datm ebekesindeolduu gibi endstriyel ebekelerin gvenilir birekilde iletilip korunmasndada ok nemli biryeri vardr.


5/139


Koruma sisteminde olmas gereken artlar

1. Gvenilir bir ekilde yaplm bir koruma sistemi hatannmeydana geldii ebeke blmn kesinlikle devredenkarmal ,hatal blmden baka ebekenin dier ksmlardevrede kalarak iletmeye devam etmelidir.

Ksaca dier blmlere ait anahtarlar kapal olarak devredekalma artyla sadece hatal cihaz veya blm evreleyenanahtarlar almaldr.


6/139


ekilde sadece L11 ve L12 hatlarnda ksa devre olursa L11 ve L12

anahtarlarnn almas gerekir. Koruma sistemindeki dier anahtarlardaki almagereksiz ama olacaktr.

Koruma sisteminin sadece hatal eleman semeyi baarrsa bu koruma sistemineseici koruma sistemi denir.

Bir koruma sistemi gvenilir olmal yani gerekli olan durumlarn hepsindealabilmeli ve ayn zamanda seici nitelikte olmaldr.

Genel G retim , iletim ve datm sistemi


7/139


2.Koruma sisteminin olabildiince ksa sre iindealmas gerekmektedir.

Oluabilecek zaralarn en aza indirilmesi iin arkl ksa

devrelern alma srelerini olabildiince azaltmak gerekiBundan baka ou kez 1-faz toprak arasnda balayanarkn gelierek baka fazlarada gemeye zaman bulmasn

nlemek gerekir.

zellikle ksa devrelerin abuk giderilmesi iletimebekelerinde stabiliteyi salamada en etkin yol olmaktadr.


8/139


3.Bir koruma sisteminin davran , ebekeninyapsndan olabildiince bamsz kalmal, manevreserbestlii salamal ve ayar deiikliklerigerektirmeden buklajlara ,paralel balamalara

besleme deiikliklerine elverili olmaldr.

Koruma sistemlerini ebeke yapsnn deiimlerine

olabildiince duyarsz yapmaya aba gstermelidir.


9/139


4. Sistemlerin belirlenen deerlerden ve srelerdenfazla olmamak kaydyla ar yklere duyarszkalmas istenir.

Eer ar yklenme sresi uzar ve cihazlardatahribatlara yol aabilecek termik snmalar meydanagelmesi durumunda bu snma ani amal rleler

deilde termik koruma rleler tarafndan izletimeli vegerekli ama kumandas verdirilmelidir.


10/139


5. Koruma sistemi ksa devre akmlarnn iddetleri , cinsive hata yeri nerede olursa olsun ilemek zorundadr.

Baz durumlarda ksa devre akmnn deeri normal akm

deerinden daha dk olabilmektedir. Hata yeri neredeolursa olsun ebekenin her trl iletme artlar altndahatann giderilmesini salamak iin sisteminduyarllnn yeterli seviyede olmas gerekmektedir.

Bununla beraber rleleri minimum ksa devre altndaduyarl yapmak verimsiz ve stelik ok az yararsalamaktadr.


11/139


6. letmenn devreye almasn uzatan veg klan ve hi bir fayda salamayan bir

ebeke paralanmasna yol amamak iinsenkronizma dndaki bir ilem srasndagerilimler , akmlar ve glerde kendini

gsteren salnmlara duyarsz kalnmasgerekir.


12/139

Koruma sisteminin genel prensipleriRlelerde olmas gereken nitelikler

1. Olabildiince basit ve salam olmak

2. Hzl olmak

3. Oldukca az bir tketimi olmaldr. Bu zellik rlerinebekeye balantsn salayan transformatorlarzerinde byk etkileri vardr.

4. Bir ksa devre annda ortaya kabilen en kk akmlar

ve en dk gerilimler etkisinde bile doru almakiin yeterli duyarlla sahip olmak

5. Atrma ilemlerini tehlikeden uzak kontaklarla

gerekletirmek


13/139

Koruma sisteminin genel prensipleriSistemde Bir hatann varolma krterleri

eitli koruma sistemleri ile bu sistemleri meydanagetiren rlelerin salamas gereken artlarn

belirlenmesinden sonra bunlarngerekletirilmesinden nce rlelerin koruduklarksm zerindeki bir ksa devreyi veya hatay ortayakarabilmeleri iin duyarl olmak zorunda kalacaklar

byklk veya byklkleri belirlemekle ie balanr.


14/139


Bir hatann meydana gelmesi ;doal olarak gznne alnan elemana ait gerilim ve akmlar azyada ok deitirdikleri grlr.

fazl bir cihazda ebeke durumunun niteliinibelirlemekte kullanlan sadece 3-fazntr gerilimi3-faz aras gerilimi ,ve fazlardaki 3-akm

olduundan rlelerin zerine etki yapanbyklklerin bu akmlar ve gerilimlere zorunluolarak bal kalmalar gerekir.


15/139

Koruma sisteminin genel prensipleriebeke zerinde bir hatann varolu krterini oluturan etkenler

1.Bir ksa devre ; ar akmlar ve gerilim dmeleri ileanlalr. Ancak Bu iki etken yeterince gvenilir krterler

oluturmamaktadr. Her hata ar akmlara yol amaz.

Ar akmlar ve gerilim dmeleri motorlarn yolamasveya transformatoru enerjilendirilmesi gibi durumlardahi bir hata yok iken kendini gsterebilir.


16/139


2.

Bir devre elemannn grnen empedansndaki deime

deerlendirilerek yukardaki iki etken birletirilebilir.

rnein L1 fazna ait faz-ntr gerilim ve akm ve L2

fazna ait faz-ntr gerilim ve akm olduunda 1 ve 2

fazlarna ait empedanslar ile belirlenir.

Bir hata halinde grnen empedans yk deiimi sonucu

olabilenlerden daha byk ,ani bir azalmaya urar. Bu kriter

hata var olu kriteri olarak benimsenmektedir.

11 , LL IU

22 , LL IU

21

21

LL

LL

II

UU

ebeke zerinde bir hatann varolu krterini oluturan etkenler


17/139


3.


Her dengesiz arza gerilimler ve akmlarda doru,ters

ve sfr bileenler ortaya karmaktadr.

Hatal fazlardaki gerilim dmesine karlkgerilimlerin ters ve sfr bileenleri hata yerinde

maksimum deerler almaktadr.


18/139


4.


Genel olarak hatasz ebekenin bir elemanndaki kapasite akmlarve mknatslanma akmlar gibi paralel akmlar iletme akmlar ve

ksa devre akmlar yannda kktr.

Normal almada bir elemann veya devrenin kndaki I2

akm giriteki I1akmna (baz durumlarda evirme Oran fark

ile yakn olacaktr.

Buna karlk bir elemanda veya devrede bir hata meydana gelirse

I2ile I1akmlarnn geometrik fark byk olacak ve bu zellik bir

hatann belirlenmesi iin kullanlacaktr.


19/139


5.

Giri ve k arasndaki g ynnn deimesi



20/139


21/139

Koruma sisteminin genel prensipleriKoruma Sistemi Koordinasyonu

Elektrik g retim tama ve datm sistemlerinde besleme noktas ile hatannolutuu nokta arasnda iki veya daha fazla koruma cihaznn bal olduudurumlarda hata yerine en yakn koruma cihaznn alarak sadece hatal blmdevre d etmesi gerekir.

Hatal noktann st yani besleme tarafndaki koruma cihazlar hatal blm

kesmesi gereken koruma cihaznn herhangi bir nedenle ama yapmaddurumlarda destek korumasn salayacak ekilde dizayn edilmelidir.

Bu koruma tarz seici koruma olarak adlandrlr.Sistemdeki gerekli korumaartlarn salamak iin koruma cihazlar seicilik gereklilikleri gz nne alnarakminimum ksa devre akm deerlerine ve minimum srede atrma yapacak

ekilde dizayn edilirler.

Koruma hassasiyeti ile seicilik ou zaman birbirine ters der.

Projeyi dizayn eden kiinin sorumluluu optimum koordinasyon ve korumahassasiyeti iin dizayn yapmaktr.

K i i i l i l i


22/139


Koordinasyon lemleri

Koordinasyon ilemleri ykten g beslemesine kadar seri baltm koruma cihazlarnn seimini ve ayarlarn kapsar. Seimdeve ayarda sistemde kullanlacak cihazlarn ar akmn eitliseviyelerinde cevap srelerini karlatrmaktr.

Burada dikkat edilecek en nemli zellik koruma sisteminingvenirlilii asndan bir koruma sisteminde kullanlacakcihazlarn ayn imalatc firmasndan hatta ayn imalat tipindeolmas gerekir.

Yeni veya koruma sistemi deitirilecek mevcut sistemlerininkoordinasyon ilemlerinde olabilecek ksa devre akmlarnnmaksimum ve minimum deerlerinin bilinmesi gerekmektedir.

K i t i i l i l i


23/139


Koruma ileminde ncelikli ilemlerin banda kullanlacakkoruma cihazlarna ait atrma erilerinin ayn logaritmikkada izilerek koordinasyonun hazrlanmasdr.

Akm-Zaman karakteristik erileri:Logaritmik koordinat ve skala sisteminde zaman dey eksene

yani koordinat eksenine ,akm ise yatay eksene yani absis eksenine ilenir.

Karakteristik erinin alt ve sol tarafna den akm deerlerinde koruma

sistemi almaz, karakteristik erinin sa veya st tarafna den akm

deerlerinde koruma sistemi alr.


K i t i i l i l i


24/139


Koordinasyon sistemi iin gerekli veriler Aada belirtilen verilerinsalanmas koordinasyon ilemi iin mutlaka salanmaldr.

1. Koordinasyonu yaplacak sistemin tek hat diyagram2. Sistemdeki gerilim seviyesi

3. Giri g verileri

ebeke ve besleme sistemine ait empedans ve ksa devre g deerleri(MV X/R oran Mevcut sisteme ait rlelerin cinsleri ve ayar deerleri

Generator gleri ve empedans deerleri Transformator gleri ve empedans deerleri


K i t i i l i l i


25/139

Koruma sisteminin genel prensipleriKoruma Sistemi KoordinasyonuKoruma Koordinasyonu iin Gerekli veriler

Transformatorun deerleri(gerilimler ve g deerleri)ve empedanslar

Sistemin balanaca ebekenin ksa devre gleri ve gerilim deerleri

Motor deerleri ve empedanslar

Koruma cihazlarnn atrma ve kesme deerleri

Koruma cihazlarna ait akm-zaman karakteristik erileri

Akm transformatorlarnn evirme oranlar ,uyarma karakteristik erileri,sarg

direnleri ve kayp deerleri

Dner makinalar ve kablolarn erileri

letken kesit ve uzunluklar

Ksa devre ve yk akm deerleri

tI .2

K i t i i l i l i


26/139


Ksa devre ve yk akm deerleri

Koruma Koordinasyonu iin Gerekli veriler

lk peryottaki yani subtransiyent maksimum ve minimum ksa devreakm deerleri

5 peryod ve yukars geen sre iin maksimum veminimum(transiyent) ksa devre akm deerleri

Ana baralarda oluabilecek arkl veya metalik toprak hata akmlarnnmaksimum ve minimum deerleri

Maksimum yk akmlar

Motorlarn yol alma akmlar ve yol alma sreleri

Transformator koruma noktalar

K i t i i l i l i


27/139


Koruma Koordinasyon prosdr

Uygun bir gerilim baz gerilimi seilerek koruma akm zamanerisindeki akmlar dier akmlar baz gerilimdeki deerlerine evrilir.

Normal olarak sistemdeki en dk gerilim seviyesi baz gerilim olarakseilir.Fakat bu uygulama bir kural deil kolaylktr.

Ksa devre akmlar logaritmik kadn yatay eksenine iaretlenir.

En byk yk akmlar (motorlarn yol alma esnasnda sistemdenekilen toplam akmlar) iaretlenir.

Koruma noktalar iaretlenir,bunlara byk transformatorlarn yolama

akmlar dahildir.

Koruma rlelerinin ekme aralklar iaretlenir.

K i t i i l i l i


28/139


Koordinasyon Zaman Aralklar

Koruma sistemlerinin karakteristikleri logaritmik kadaizilirken koruma cihazlarna ait akm-zamankarakteristikleri arasnda yeterli seviyede zaman

aralklar bulunmal ve sz konusu karakteristik erilerbirbirlerine teet olmamal veya kesimemelidir.

Koordinasyon alak gerilim sistemlerinde alma hzyksek olan akm snrlandrc sigortalarla kolayca

yaplabilir.malat tarafndan verilen akm-zaman erilerive seicilik oranlarn veren karakteristik erileri herhangi bir zaman hesab yapmaya gerek kalmadan hemar yk hemde ksa devre artlar altnda koordinasyon

iin kullanlrlar.

K i t i i l i l i


29/139


Koordinasyon Zaman Aralklar

Ters akm-zaman karakteristikli ar akm rleleri ile koordinasyon yapldndabunlarn zaman aralnn yaklak olarak 0,3 -0,4 saniye olmas gerekir.Zaman aral aada verilen bileenleri kapsar

Kesicinin alma sresi (5 peryod) 0,08 saniyeRlenin hareket sresi 0,10 saniyeAkm transformatorun doymasna ve ayarHatalarndan dolay emniyet faktr 0,22 saniye

Zaman aral bileenlerinden emniyet faktr sahada gerekli ayarkalibrasyon ve testler yaplarak azaltlabilir.

Elektronik rle kullanldnda zaman bileenlerinden rle hareket sresiortadan kalkar ve bu sreden ibaret olan gecikme kadar alma sresi

azalr.Sz konusu rlelerde zaman aral dikkatli bir kalibrasyon yapldnda

0,25 saniyeye kadar der.


30/139

K i t i i l i l i


31/139

Koruma sisteminin genel prensipleriKoruma Sisteminde seicilik

Zaman Karakteristikli Seicilik

Zaman karakteristikli seicilik

letme Tarz

ekilde grlen hata A-B-C-D arakm koruma niteleri tarafndan aynanda alglanr.Ancak korumanitelerinin harekete geme srelerisistemde aadan yukarya dorugeciktirerek ayarlandndan en nce

D nitesi ama yaptrr ve A-B-Cniteleri stand-by pozisyonuna geridner.

Her iki nitenin arasnda ileme sresi arasndaki farklseicilik aral olarak tanmlanr veifadesi ile belirlenir.

mdTtrTcT .2

Alt kesiciye ait cevap sresi ve ark snme sresidahil toplam kesme sresi

gecikme tolerans

st kesicinin harekete geme sresi

Emniyet pay

Tc

dT

tr

m msaniyeT 300genellikle alnr

Kor ma sisteminin genel prensipleri


32/139


Zaman karakteristikli seici sistemin avantajlar

Koruma sistemi kendi kendini yedekler . Koruma sistemi arzadan dolay aktifhale geemeyip atrma yapamazsa sre sonre C nitesi aktif hale geerekarzal blm devreden kartr.

Sakncalar

Kademe says fazla olduunda en st kademedeki koruma nitesi en uzunsreye sahip olacandan arza temizleme sresi ekipmann ksa devredayanm asndan uygun olmayabilir.

Uygulama

Zaman karakteristikli, seici ileminde sistemden geen akm ; rleninayarlanan akm eik deerini at zaman rlenin zaman mekanizmas aktifhale geer . ki tip zaman karakteristikli rle vardr.


T



33/139



Koruma rleleri zaman karakteristikleri



34/139



1. Sabit zamanl rleler.Uygulama artlar ISA>ISB>ISC ve TA>TB>TC dir. Seici zaman aral isegenellikle 300 milisaniye alnr.



35/139


2. Ters Zamanl Rleler.


Rlelerin akm eik deerleri In nominal akm deerlerine ayarlanrsa bu tip aryk rleleri ayn zamanda ksa devre korumasda salar.

Uygulama artlar InA>InB>InC ve IsA=InA=InCZaman gecikmeleri alt taraftaki koruma rlesinde grlen maksimum akm iinseici zaman aral gz nne alnarak yaplacaktr. Erilerin akmamas iinayn tip zaman erileri kullanlacaktr.

T



36/139


Akm Karakteristikli Seicilik

Akm karakteristikli seicilik ; g sistemi iinde kaynaktan uzaktakihatada yani kaynakla hata yeri arasnda hata akmnn deeriniayarlanabilir bir ekilde azaltacak empedanslarn (transformator,uzun enerji tama hatlar gibi.) bulunmas durumunda uygulanr.

Akm karakteristikli seicilik



37/139



letme tarz

Akm koruma niteleri herbir blmn balangcna yerletirilir, Atrma akm eikdeeri izlenen blmn yan st blmn minimum ksa devre akmndan bykdeere alt blmde meydana gelen maksimum ksa devre akmndan bykdeere ayarlanr.

Avantajlar

Ayarlanan atrma akm eik deerlerinde her bir koruma cihaz kendi koruduu

blmde hata maydana geldiinde aktif hale geer .Koruduu blmn dndameydana hatalara kar duyarl deildir.

Transformator tarafndan ayrlm hatlarn blmleri iin bu sistemi kullanmakbasitlii yannda ,hzl amay salai gibi maliyetlerinde dk olmasn salar



38/139



Sakncalarstteki A nitesi altta bulunan B nitesi iin yedek koruma salamaz. Alt niteninkoruma sistemi almad durumlarda A nitesi sz konusu blm iin korumayapmaz.Pratikte seri bal iki nite iin ayar deerleri belirlemek zordur. Aradatransformatorun bulunmad orta gerilim sistemlerinde kullanlmas ok zordur.

UygulamaAr akm deerleri ayarlamas iinartnn salanmas iki nite arasnda seici ayrmay gerekletirebilir.

Akm karakteristikli seicilik erileri

minmax .8,0.25.1 SCASAScB III



39/139


Lojik Seicilik

Bu sistem zaman karakteristikli seici sistemin sakncalarn ortadan kaldrmakiin gelitirilmitir.Bu metod hata giderilme sresi ne kadar olaca belirlendiktensonra kulanlr.

Lojik seicilik

letme tarz

Koruma niteleri arasndaki lojik datalarndzenlenmesi seici zaman aralklarnaihtiya duyulmasn ortadan kaldrr.

bylece kaynaa yakn kesicinin amasresinde dikkate deer bir azalma olur.

Radyal g sistemlerinde, sadece hatayerinin st tarafna yani besleme tarafnayerletirilen kesici aktif hale gelir.

hata yerinin altndaki kesici aktif halegelmez.



40/139


Hata nedeniyle aktif hale gelen kesici ada belirtilen kontrol sinyallerinignderir.

Kendisinden st seviyede bulunan kesiciye atrma sresini bu kesicininatrma sresini artrmak iin blokaj sinyali gnderir.

Alt seviyedeki kesiciden blokaj sinyali almamsa ilgili kesiciye atrmakumandas gnderir.

Lojik Seicilik

Bu prensip aadaki ekildegsterilmektedir



41/139


Lojik Seicilik

Lojik seici atrma almas

B alt tarafta hata meydana geldiinde B dekikoruma nitesi A daki koruma nitesini blokeeder.

Sadece B deki koruma nitesi TB gecikmesinimteakip atrmay tetikler.

Aradaki atrma nitesi iin blokaj sinyalininsresi TB+T3 ile snrlandrlmtr.T3 zaman;B kesicisine ait alma ve ark snme sresiolup tipik olarak 200 milisaniyedir.

Eer B kesicisi herhangi bir nedenle atrmayaptrmazsa A kesicisi TAsresi sonunda aitolduu kesicide atrma yaptrr.

A ve B arasnda hata meydana geldiinde A

kesicisi TAsresi sonunda atrma yapar.



42/139


Lojik Seicilik

Avantajlar

Atrma sreleri seicilik zinciri iinde hatann yeri ile ilgili deildir. Bununanlam udur ; seiciliin salanmas ksa sre gecikmeli st taraftaki korumanitesi ile uzun sre gecikmeli alt taraftaki koruma nitesi arasndagerekletirebilir.

Sistem destek yani artc koruma yapar.

Sakncalar

Koruma nitelerinin farkl seviyeleri arasnda lojik sinyallerin gnderilmesigerektiinden ilave balant hatlar tesis edilmelidir,Bu ise kontrol niteleri

birbirinden uzaksa dikkate deer zorluklar meydana gelir.

Uygulama

Bu prensip birden fazla seicilik seviyeli ve radyal branmanlar haiz ortagerilim g sistemlerinde sklkla kullanlr.



43/139


letme tarz

Ynl koruma seicilii

Gzl g sistemlerinde ,her iki taraftan beslenen hatalarda hata akmnnak ynne duyarl olan bir koruma nitesi gereklidir.hata yerini seiciolarak belirleme ve hatal ksm ayrmak iin ynl ar akm korumaniteleri kullanlr.

Ynl koruma seicilii

ekilde grld gibi akm ynne gre

rlenin hareketleri farkldr.



44/139


Ynl koruma seicilii

Koruma nitesinin alma sistemi

yukurdaki ekilde gsterilmektedir

Ynl koruma sisteminin almas

D1 ve D2 kesicileri baradan kabloya akm akhalinde aktif hale gelen ynl koruma niteleriile donatlmtr.

1 noktasnda hata meydana geldiinde sadeceD1 nitesi aktif hale gelir.

D2 nitesi akm ynn algladndan D2nitesi hatay alglamaz.Sadece D1 nitesiatrma yaptrr.

2 noktasnda hata meydana gelmesi

durumunda her iki durumda hata alglanmazve D1 ,D2 kesicileri kapal kalr.

Dier koruma niteleri baraya korumaatrmas yaparlar



45/139


Diferansiyel Koruma Seicilii

Bu koruma niteleri aadaki ekilde grld gibi g sisteminin her ikiucundaki giri ve k akmlarnn karlatrlma esasna dayanr.

Korunan blgede hata meydana geldiinde giri ve k akmlar arasndafarkllklar grlr.

Bu akm farkndan dolay diferansiyel koruma nitesi harekete geer ve bukoruma nitesi korunana blgenin dnda meydana gelen hatalara kar hassasolmadndan diferansiyel koruma yaps itibaryla seici bir korumadr..



46/139



Diferansiyel korumann dzgn almas ve d hatalardan dolay yanlamama yapmamas ve ebeke davranndan etkilenmemesi iin her iki utakiakm transformatorlar zel boyutlandrlr.

Diferansiyel koruma sisteminde ani ama olduunda meydanagelir.

0BA

II



47/139



Aada belirtilen nedenlerden dolay diferansiyel koruma sistemi hata olmadhalde yanl ama yapar.

Transformatorun mknatslama akm; zellikle transformatoru devreye alrken

akm darbeleri meydana getirir.

Hat kapasitif akmlar ;zellikle ntr yaltlm veya yksek diren zerindentopraklanm ebekelerde ebekenin herhangi bir yerinde toprak hatas

olutuunda ortaya kar.

Akm transformatorlarnn farkl doyuma uramas sonucu ortaya kandurumdur.



48/139



SR

Diferansiyel koruma sistemlerinde yukarda saylar nedeniyle hatal amaynlemek ve stabil almay salamak iin iki metod vardr.

1.

Yksek empedansl diferansiyel koruma nitesi kullanmak. Aada ekilde

grld gibi diferansiyel rle seri olarak stablizasyon direncine balanr

Diferansiyel koruma alma ekli



49/139



2.% oransal diferansiyel koruma sistemi IA ve IB akmlar arasndaki fark oransalolarak belirlenir ve stablite akm deerine bal bir blokajla salanr.

Oransal diferansiyel koruma alma ekli



50/139



Avantajlar

Hata akm koruma hassasiyeti korunan akmn nominal deerinden kktr.Rlenin atrma akm eik deeri korunan ekipmann nominal akmnndeerinden dk deere ayarlanr.

Koruma ani ama olarak gerekletirilebilir.Sakncalar

Tesis edilme maliyeti yksektir.Ar akm korumas tarafndan desteklenmelidir.

Uygulama

Yksek g deerlerine sahip nemli motorlar,generatorlar,transformatorlar,baralar, kablolar ve hatlar iin kullanlrlar.



51/139


Kombine Seici Sistemler

ekilde grld gibi

Akm karakterli seicilik A1 ve B koruma niteleri arasndaZaman karakterli seicilik A2 ve B niteleri arasndaA tarafndaki nite B de bulunan nite iin destek nitesidir.



52/139


Toprak Hata Ynl KorumaToprak hata korumasnda polarizasyon miktar olarak sk sk kullanlan rezidelakm ve rezidel gerilim llr.

221 ,, FFF

Herhangi bir 3-fazl sstemde byklkleri arasnda dengesizlik olmashalinde simetrili bileenler teorisine gre

Sfr bileeni olarak ifade edilir.

Rezidel deiken ise ile ifade edilir.

fadeden anlalaca zere rezidel deiken sfr bileen deikeninden 3 katdaha byktr.

).(3

1321 FFFFh

321 FFFF

r



53/139


Toprak Hata Ynl Koruma

Rezidel akm ya 3 adet akm transformatoruyla veya 3-faz iletkeni iine alantoroidal transformator yardmyla llr.

3-adet transformator kullanmann gvenilir ve yksek akmlar lmek gibiavantajlarnn yannda , ksa devre annda satre olmas ve transformatorundevreye girmesi annda hatal rezidel akmlar retmesi ve pratikte eik deerinintransformatorun nominal akmnn ancak%10 deerinin altnda ayarlanabilmesigibi sakncalar vardr.

Toroidal akm transformatorlarn ok yksek hassasiyet avantajnn yan sradk izolasyon seviyesinde imal edilebilmesi en byk sakncasdr.



54/139



Rezidel 3-adet gerilim transformatoruyla llr. Genellikle iki sekonder sargkullanlr.Birinci sarg yldz bal olup faz-ntr ve faz-faz gerilimleri llr, diersarg ise ak ken olarak tertib edilerek rezidel gerilim llr.

Rezidel gerilimin gerilim transformatoru zerinden toprak

hata korumasna balants



55/139



Rezidel gerilim toprak hata ynl rlesinde polarizasyon deikeni olarak skkullanlr.

Gerilim ve akm polariteli ynltoprak koruma balantsnnprensip emas



56/139


Toprak Hata Ynl Koruma Karakteristik A

Hatann ynn belirlemek iin koruma ekipman akm ile polarizasyon akmdeikeni arasndaki faz deplasmann ler.

Eer polarizasyon deikeni istenen rle hareketinin simetri ekseninde deilsekarakteristik a ayarlanarak faz kaydrmas yaplr.



57/139


Toprak Hata Ynl KorumaNtr yaltlm sistemlerde Toprak Hatasnn zlenmesi ve Koruma

Sistemin toplam iletmekapasitesi deeri dk olantoprak hata akmnn 10Agemedii , ntr yaltlm

kk tesislerde toprakhatas ekil de grlensistem yardmyla izlenir.

Tehlikeli gerilimlerin meydana

gelmedii sistemde hatalblm iletmeye devam eder.Uygun br zamanda hatalksm tesbit edilerek arzagiderilir.

Toprak hatasnn izlenmesi



58/139




zleme, gerilim Transformatorununak gen sargsna yerletirilensfr gerilim bileen rlesi yardmylagrntl ve sesli ihbar eklindeolur.

Sistemde toprak hatas meydanageldiinde hatal fazn faz toprakgerilimi toprak potansiyeline derve salam fazlara ait gerilimlerykselir.

Ak ken sarglardaki gerilimlerintoplam artk sfr olmayacandansfr gerilim bileen rlesi alarakgrntl ve sesli ihbar verir.



59/139




Bu sistemde hangi fiderdehatann olduu belirlenemez .

Ancak gerilim transformatorununyldz bal sarglarna balananvoltmetreler yardmyla hangifazda toprak hatasnn meydanageldii belirlenebilir.

Yldz sekondere balvoltmelerde gerilim deerini azgsteren fazda toprak arzasolduu faz-toprak gerilimini fazaras gerilim deerinde gsterenvoltmetrelere ait fazlarn salam

olduu anlalr.



60/139



k fiderlerinin fazla olduu yksek kapasite deerine haiz byk sistemlerdearzann ksa srede hangi fiderde olduunun tesbiti ve gerekiyorsa ait olduukesiciyi atrarak devreden ayrlmas gerekebilir.

zellikle ana datm transformatorunun sekonder sargs gen olan ve suni

topraklama transformatoru zerinden topraklanan yksek iletme kapasitesine aitgeni ebekelerde ok gereklidir.

Hatal kn tesbiti Watmetrik rleler vastasyla yaplr.

Ntr izole sistemlerde kapasitif akmlar devrelerini salam klarndevrelerinden tamamlad iin watmetrik rlelerin ynl olmas gerekir. Bununiin ekil de gsterilen balant kullanlr.



61/139



1.Datm transformatoru,2.Sekonderi ak gen sargl gerilim

transformatoru

3.Bara tipi akm transformatoru,4.Toroidal akm transformatoru,5.Kablo,6. Ynl watmetrik rle,7. Toprak hatas ihbar lambas,8. Kesici ,9. Kesici ama bobini



62/139



Fiderde meydana gelen hata sonucundayksek salnmlarn meydana gelmesisz konusu ise ihbarla birlikte hatalkn kesicisi watmetrik rleninkumandas vastasyla atrlr. Bunun

iin her k ynl watmetrik rle iledonatlmaldr.

Watmetrik rlenin akm balantsekilde grld ekilde bara tipi akmtransformatorlar vastasyla yaplaca

gibi kablo zerine yerletirilen toroidalakm transformatoru zerindende yaplr.

Gerekli akm hassasiyetini elde etmekiin toroidal akm transformatoruzerinden yaplmas tercih edilir.



63/139

o u a s ste ge e p e s p eKoruma Sisteminde seicilik


Eer besleme klarndatoprak hatas meydanageldiinde sistemde meydanagelebilecek salnmlar dahanceden tayin edilen sistemizolasyon seviyesinden dkdeerde ise izleme suretylehatal k tesbit edilir vehatal blmn iletilmesineizin verilir ve uygun bir

zamanda hata giderilir.

Bu gibi sistemlerde ekonomik sebeblerle her ka bir adet ynl watmetrik rleyerletirmeye gerek yoktur. Btn bir sistem iin bir adet ynl watmetrik rle kullanlr ve

bunun iin ekil de grlen uygulama yaplr.



64/139

g p pKoruma Sisteminde seicilik


ekilde gsterilen tertipte YnlWatmetrik rlenin akm devresibara veya iinden kablo geirilentoroidal akm transformatoruzerinden , gerilim balants ise

gerilim transformatorunun akgen sargs zerindenyaplmaktadr.

Bu sistemdede akm balantsiin toroidal akm

transformatorlar tercihedilmelidir.

Ak ken sarg zerine toprakhatas n ihbarn yapacak toprakhatas genel ihbarn altrmakiin sfr gerilim bileen rlesikonulmutur.



65/139

g p pKoruma Sisteminde seicilik


Akm transformatorleri seici anahtarzerinden genel bir balant ile ynlwatmetrik rleninin akm devresiularna balanr.

Anahtarlarn balang konumu akmtransformatorlarnn sekonder sargularn ksa devre edecek konumdadr.

Genel arza ihbar alndnda akmtransformatoru iin konulan anahtarlar

srasyla 2 pozisyonuna alnr.

Hatal fider kl ikaz hangi fidere aitanahtar 2 pozisyonuna alndndaihbar verirse sz konusu fiderde faz-toprak hatas meydana gelmitir


66/139



67/139

g p pebeke Korumas

Koruma Sistemi Gereklilikleri

Koruma sistemi yksek derecede bamsz olmaldr.Bunun anlam hataldevrenn almasnda sistemin almama riski ok az olmaldr.Bu nedenlealmama riskini ortadan kaldrmak iin destek veya yedek koruma mutlakagz nne alnmaldr.

Koruma sistemi yksek derecede gvenilir olmaldr. Bunun anlam ise rle

istenmeyen gereksiz amalar yapmamaldr.

Hata ama sresi ekipman hasarlarn snrlandrmak ve personelinyaralanma riskini minimuma indirmek iin minimum olmaldr.

Koruma sistemi yksek direnli hatalar dahi allayabilecek ve korumaatrmas yapabilecek seviyede hassas olmaldr.

Hatada amas seici olmal ve sadece hatal blm devreden karmal vesalam blmler iletmeye devam etmelidir.



68/139

g p pebeke Korumas

Ar Akm Korumas

2 veya 3-faz ar-akm zaman rleleri yksek empedans zerinden

topraklanan ebekelerde transformatorlarn ,kablo hatlarnn ve enerji

nakil katlarnn faz aras ksa devre akmlarna kar korumak iin

kullanlrlar.

3-fazl ar akm rleleri ntr dorudan toprakl radyal ebekelerde

faz-faz ksa devre akmlarnn yannda faz-toprak ksa devre akmlarna

kar transformator,kablo hatlar ve enerji nakil hatlarn korumak iinkullanlr.



69/139

g p pebeke Korumas

Orta Gerilim ebekelerinde Hatlarn Ksa devreye Kar Korunmas

Orta gerilim sistemlerinde hat korumasnn seimi iin ok basit kurallar vermekzordur.

Hatlarn ksa devreye kars korumak iin uygulanan koruma sistemleri

Faz ar akm korumas

Ani atrmal koruma

Sabit zaman atrmal koruma

Akma bal ama gecikmeli koruma(ters akm-zaman karakteristikli koruma)

Ani atrmal,sabit zamanl ve ters zamanl korumalarn herhangi bir kombinasyon

Ynl /ynsz koruma



70/139

g p pebeke Korumas

Orta Gerilim ebekelerinde Hatlarn Ksa devreye Kar Korunmas

Hatlarn ksa devreye kars korumak iin uygulanan koruma sistemleri

Fark akm korumas

Fazlar ayrarak

Faz ayrmasz(yardmc toplam akm transformatoru ile)

Mesafe korumas

Faz faz kapal devresinin lm

Faz-toprak kapal devresinin lm



71/139

g p pebeke Korumas

Zaman Karakteristikleri

Seici hata amasn gerekletirebilmek iin farkl koruma sistemleri ve kademelerdeiik zaman geikmelerine sahip olmaldr. Bir ok farkl zaman geikmeleri vardGenel kural ; eer gerekli deilse ayn sistem iinde deiik zaman karakteristiklekullanlmamaldr.

Sabit zaman Karakteristii

leme sresi hata akmnn byklne bal olmayp iletme akm eik deeriniaan bykl ne olursa olsun her hata akmnda ayarlanan srede alr.seri bal rleler arasndaki zaman koordinasyonu ters zamanl rlelerden dahakolaydr.

Ancak bir ka koruma rlesinin seri baland durumlarda koordinasyondagecikme sreleri gereksiz olarak uzayabilir.

Sabit zamanl rleler kullanldnda ksa devre gc ok fazla deimemelidir.Zira Hat akm ksa devre gcnn azald durumlarda meydana gelebilecek hata

akmnn rle atrma akm eik deerinin altnda deere sahip olma riski vardr.B le durumlarda rlenin almama riski orta a kar.



72/139

g p pebeke Korumas

Ters Akm-Zaman Karakteristii

Burada alma zaman hata akmnn buyklne baldr.Rleler arasndakikoordinasyonu iin ters akm-zaman karakteristii yararldr.

IEC standardlarnda normal ,ters ,ok ters ve ok fazla ters olmak zere 3-tipters akm-zaman karakteristii belirlenmitir.

IEC 60255 e uygun olarak akm ve zaman arasndaki balantlar aadaverilen ifade yardmyla belirlenir.

1

.

I

Ikt

Bu ifadede

talma sresi (saniye)k. ayarlanabilir ters zaman faktrI.. llen akmI>. Rlenin ayarlanan ar akm eik deericebrik fonksiyonu karakterize eden indeksrleyi karakterize eden sabite



73/139

g p pebeke Korumas

Ters Akm-Zaman Karakteristii

1

.

I

Ikt

Bu ifadede

talma sresi (saniye)k. ayarlanabilir ters zaman faktrI.. llen akmI>. Rlenin ayarlanan ar akm eik deericebrik fonksiyonu karakterize eden indeksrleyi karakterize eden sabite

zellikle ve kesin deer olarak imalatc firma tarafndan alnmakla beraberaada verilen deerlerede gre gerekli ilem yaplabilir.

KarakteristikNormal ters 0,02 0,14Fazla ters 1,0 13,5ok fazla ters 2,0 80Uzun gecikmeli ters 1,0 120



74/139

g p pebeke Korumas

Karakteristiklerin uygulama zellikleri ve uygulama yerleri

Normal ters akm-zaman karakteristikleri

Farkl ksa devre yerlerinde ksa devre hata akmlarnn deerlerinin deiimi fazlaise normal ters akm-zaman karakteristikleri bu tip sistemlerde uygun olmaktadr.

Fazla ters akm-zaman karakteristikleri

Bu karakteristik tipinde ileme sresi dorudan hata akmnn byklnebaldr.

Fazla ters akm zaman karakteristik erileri normal ters akm-zaman karakteristikerilerinden daha diktir ve zellikle gzl sistemlerde giri ve k gzbalantlar arasndaki hata akmlarnn kk farkllklarnda baarl bir seiciliksalar.



75/139

g p pebeke Korumas

Karakteristiklerin uygulama zellikleri ve uygulama yerleri

ok fazla ters akm-zaman karakteristikleri

leme zaman hata akmnn byklne baldr.Bu karakteristik datm veyaendstriyel ebekelerde sigortal koordinasyonlar gerekletirmek iin kullanlr.

devreye alma geici akmlarnn problem olduu yerlerde ar yklenme kapasitekullanmnn yksek olmasn gerektirdii durumlarda sigorta kullanlr.

Uzun gecikmeli ters akm-zaman karakteristikleri

Bu karakteristik fazla ters akm karakteristiklerinideki ayn akma sahiptir.Ancakama sreleri daha uzun olup daha uzun gekme istenen yerlerde kullanlr.



76/139

g p pebeke Korumas

Seicilik

Radyal ebekelerdeki seiciliin baarl bir ekilde salanmas iin

ebekedeki seri bal kesicilerin seici atrmalarn salamak iin ,Geikmesrelerini besleme noktasna doru her kademede arttrmak arttr.

Bunun anlam besleme noktasna yakn yerletirilen ar akm rlelerinin atrmasreleri daha uzun olacak ve buna karlk bu noktalarda meydana gelen hataakmlarnn bykl daha fazla olacaktr.

Bundan dolay farkl seici kademelerindeki zaman aralklar aada verilenfaktrlere bal olarak mmkn olduu kadar ksa olmaldr.

Rlelerin ekme srelerindeki farkllklar, Kesici ama sresi ve rle resetlemesresi ,

Sabit akm-zaman karakteristikleri kullanlacaksa ayn tip rleler kullanldndazaman aralklarnn 0,3 saniye olmas genellikle tavsiye edilir.



77/139

gebeke Korumas

Seicilik

Ar akm korumal Radyal ebekede hata yerine bal olarak hata sresi

Radyal ebekelerdefarkl korumalararasnda seiciliisalamak iin

aralarnda minimumzamann fark olmasgerekir.



78/139

ebeke KorumasSeicilik

Radyal ebekelerde faz ar akm korumasnn ayarlanmas

Akm deerlerinin ayarlanmas

Ters ar akm-zaman rlelerinin ekme akm veya sabit ar akm-zamanrlelerinin endk akm kademesinin rleyi faaliyete geirmeyecek en yksek

muhtemel ykne tekabl eden akm deerine ayarlanmas arttr.

Burada dikkat edilmesi gereken nemli zellik rlenin almasna nedenolmayacak ar akmn ksa sreli tepe deeri olarak tanmlanan rle resetakmnn gz nne alnmas gerekir.

En dk ayar deeri

k

IIPU

max.2,1

Bu ifadede

1,2 emniyet faktrk rlenin resetleme faktrImax .maksimum yk akm



79/139

ebeke KorumasSeicilik

Radyal ebekelerde faz ar akm korumasnn ayarlanmas

Hat zerindeki maksimum yk akm tahmin edilebilir.

Minimum ksa devre akm Isc min olmak zere akm ekme eik deeri

min.7,0 SCPU II

zet olarak zaman aral iinde rlenin ekme akm eik deeri

ifadesi yardmyla elde edilen deerlere uygun olmaldr.

min.7,0.2,1 max

IscIk

I

PU



80/139

ebeke KorumasNtr Dorudan Toprakl Orta Gerilim Radyal ebekelerde

3-fazl Hatlarn Korunmas

Bir ok durumlarda ynsz ar akm rlelerinin kullanlmas yeterlidir.

Burada ar akm korumas 3-faz iin yaplr ve uygulanr.

Eer paralel rezidel ar akm korumas varsa Faz ar akm korumas 3-fazniki faz llerek yaplabilir.

Akm-zaman karakteristii ebekede ortak uygulamaya uygun olarak seilir.

Normal olarak ebekede fazlarn hepsi iin ayn akm-zaman karakteristiikullanlr.

Eer ebeke sadece ebekenin besleme tarafnda ntr dorudan

topraklanmsa ar akm rlesi faz-toprak hatas korumas olarak ta alr.Ancak yksek direnli toprak hatalarnda bu korumada yeterli alglama veatrma hassasiyetine ulamak ok zordur.

Bu durumlarda akm ayar deeri toprak hata akm hesab yaplarak korunanhattn yk akm deerinden aada tutulur.



81/139

ebeke Korumas

Ntr Dorudan Toprakl Orta Gerilim Gzl ebekelerde

3-fazl Hatlarn Korunmas

Gzl ebekelerde ar akm rleleri ksa devreye kar kullanlabilir.Ancak gzl ebekelerin ksa devreye kar korumasnda ayarlarn doru vegvenilebilir olarak yaplabilmesi iin ebeke ksa devre akmlar hesabnn hassas

ve detayl bir ekilde yaplmas arttr.

Zira bu tip ebekelerde yksek ksa devre akmlar meydana gelir.

Gzl ebekelerde ksa devre korumas iin en uygun seim mesafe korumasesasna dayanan koruma sistemi kullanmaktr.

Mesafe korumas hem faz aras gzn ve hem de faz-toprak aras gznlmlerini yapabilmektedir.



82/139

ebeke Korumas

Ntr Yksek empedans zerinden Toprakl Orta Gerilim Sistemleri

Ksa devre korumas iin birok durumlarda ynsz ar akmrleleri kullanmak yeterli olmaktadr.

Akm-zaman karakteristikleri ebekedeki ortak uygulamaya greseilir.Normal olarak ebekedeki ar akm rleleri aynkarakteristie sahip olmaldr.

Radyal ebekelerde baz durumlarda paralel hatlar kullanlr.

Bu durumda baz terminallerde aadaki ekilde grld gibiynl ar akm rleleri kullanmak zorunluluu ortaya kar.

Koruma sisteminin genel prensipleri b k K


83/139

ebeke Korumas

ift devre radyal ebekelerde Ar akm korumas

Koruma sisteminin genel prensipleri b k K


84/139

ebeke Korumas

Daha iyi bir koruma ekli ise yukardaki ekilde grld gibi diferansiyel korumadr.

ift devre radyal ebekelerde Diferansiyel koruma


85/139



86/139

Transformator Korumas

Transformatoru etkileyen ana hatalar

Ar yk

Ksa devre

Tank hatalar



87/139

Transformator KorumasAr yk

Ar ykler transformatorda ayn anda beslenen yk miktarlarnn transformatornominal gcnn stne kmas halinde meydana gelir.

Ar yklenmede uzun sre akm ekilmesi sonucu sarg ve transformatorda

izolasyonun tahrip olmas veya eskimesi ile sonulananabilecek kalc hasarlarmeydana getiren s ykselmesi olur.

Ksa devre

Ksa devre hatalar transformatorun iinde ve dnda meydana gelebilir.

ksa devreler farkl faz iletkenlerine ait faz sarglar arasnda veya faz sarglar iletransformator ya tank arasnda ve ayn sargnn sarmlar arasnda meydanagelebilir.

Arkl meydana gelen hatalar transformatoru tahrip ettii gibi yangnnolumasnada sebebiyet verirler.



88/139


Ark hatasz gl bir ksa devrede eer koruma cihaz vastasyla transformatorunbeslemesi gerekli srede kesilmezse kazan iindeki ya kaynar.

D ksa devreler transformatorun sekonder yani enerji k tarafndaki ksadevrelerdir.

Bu ksa devreler transformator sarglarn mekanik ve termik ynden etkileyecekve hasara uratabilecek byk elektrodinamik ve termik zorlamalara neden olur.

Eer hatal blm gereken srede devre d edilmezse transformatorda i ksadevre hatalar meydana getirir.

Ark hatalarda yanc gaz gaz k olur.

Hafif hatalarda dk gaz k olur ancak birikmesi halinde byk yangntehlikeleri meydana gelir.



89/139


Tank hatalarTransformatorun i hatalardr. Tank ile faz sarglar arasnda veya bunlarnyerletirildii manyetik ekirdek arasnda meydana gelir.

Hata akmlarnn bykl transformatorun primer ve sekonder sarglarnn ve

ntr topraklamalarnn dzenleme ekline baldr.

Transformator sarg ekli yldz ise;tank hata akm yandaki ekildegrlecei gibi 0 ile hatann ntrdefaz sargsnn sonunda oluuna bal

olarak maksimum deer arasndadeiir

Transformator sargsnn yldz olmasdurumunda hata yerine gre toprak hata

akmnn deiimi



90/139


Tank hatalargen tertipte tank hata akm hatann sarg ortasnda veya her iki ucundaoluumuna gre %50-%100 arasnda deiir.

Transformator sargsnn gen olmasdurumunda hata yerine gre toprak hataakmnn deiimi



91/139

Transformator KorumasTransformatorun Devreye Alnmas srasnda meydana gelen geici olaylar

Transformator devreye alnrken zaman sabiti 0,1-0,7 saniye arasnda deien vebykl nominal akmn 20 katna ulaabilen geici enerjilendirme darbeakmlar meydana gelebilir.

Akmlarn olu sebebi yksek mknatslama akm reten manetik devrenin satreolmasdr.

Darbe akmlarnn en yksek deeri gerilim sfrdan geerken transformatorunenerjilenmesi esnasnda oluur ve dalga ekli 2. harmoniin nemli bir miktarnihtiva eder.

Sz konusu geici olay transformatorlarn devreye alnmas srasnda her zamanmeydana gelebilecek olay olup koruma niteleri tarafndan bir hata olarakalglanmamaldr.

Koruma sisteminin genel prensipleriT f t K


92/139

Transformator KorumasAr yklere kar koruma

Uzun sreli ar akmlar sabit zamanl veya IDMT gecikmeli ar akm korumaniteleri (ANSI 51) tarafndan alglanmal sekonder koruma nitelerine uygunseicilik salanmaldr.

Dielektrik scaklk (ANSI 26) ile yal transformator iin ve (ANSI 49T) ile kuru tiptransformatorlar iin izlenmelidir.

Termik ar yk korumas (49RMS) ar yklerden dolay sarglarn scaklnndaha hassas izlenmesi iin kullanlr.Bu izleme metodu transformatorun termalataletine ve akma bal scaklk ykselmesinin simlasyonu esasna dayanaraktesbit edilir.

Koruma sisteminin genel prensiplerif


93/139

Transformator KorumasKsa devrelere kar koruma

Yal transformatorlarda sarg veya sarm ksa devresinin neden olduu gazkna veya ya hareketine hassas cihazlar (ANSI 63)

Ya tankna sahip transformatorlar iin BUCHHOLZ rleleri

Hermetik transformatorlar iin gaz ve basn detektrleri

Transformatorlarda diferansiyel Koruma (ANSI 87T) Faz-faz ksa devre hatalarnakar hzl korumadr.

Tesis iin ok nemli olan yksek gl transformatorlarda kullanlr ve ok

hassasdr.

Gereksiz amalardan saknmak iin transformator devreye alnrken 2.harmoniktutuculuk ve ar akm durumlarnda 5. harmonik tutuculuk zelliine sahipolmas gerekir.



94/139


Transformatorlarda diferansiyelkoruma prensip emas

Ani ar akm atrma nitesi (ANSI 50) etkili ksa devre akmlarna kar

transformatoru korumak amacyla transformatorun primer tarafna balanr .Akm atrma eik deeri akm bazl seicilii salamak amacyla sekonder sarglarmeydana gelen ksa devre akmndan daha byk deere ayarlanr.

Yksek gerilim sigortalar nominal gleri dk transformator iin kullanlr

Transformatorda ar akm korumas



95/139

Transformator KorumasTransformatorda 3-faz ar akm Korumas

Faz iletkenleri veya faz iletkeni toprak arasnda izolasyonun bozulmas sonucuksa devre veya faz-toprak ksa devresi meydana geldiinde hata akmlartransformatorlarn sarglarnda ve demir ekirdeinde ciddi hasarlara nedenolurlar.

Bundan baka yksek akm deerine haiz hata akm yal transformatorlarda yabozarak gaz kna neden olur sonuta transformator tanknda yksek gazbasnc meydana gelir.

Eer gaz basnc ok yksekse transformator tank zarar grr.

Bu nedenle hata akmnn byklne bal olarak hatal transformator gereklisrede ar akm koruma sistemi tarafndan devre d edilmelidir.



96/139


Transformatorun dnda ebekede bir hata meydana geldiinde yksek hataakmlar transformator zerinden akar ve transformatorlar zerinde ykseksnmalar meydana gelir.

Devre gerekli srede ar akm koruma elemanlar tarafndan almazsa

transformatorlarn bakr kayplarnn hata akmlarnn karesi ile artmasndan dolaytransformatorda ar snmalar meydana gelecek ve transformator hasaraurayacaktr.

Transformatorda meydana gelen hata akmlarnn bykl

ebekenin ksa devre kapasitesine (ksa devre gcne)

Sistem topraklamasna

Transformatorun kaak reaktansna

Sarg boyunca hata yerine ve pozisyonuna baldr.

Koruma sisteminin genel prensipleriTransformator Korumas


97/139


Fazlar aras ksa devreler nemli byklkte ksa devrelere sebep olurlar.Buakmlarn bykl nemli oranda kaynak empedansna ve transformatrkaak reaktansna baldr.

Toprak hatas topraklanan blmle sarg arasnda (rnein demir ekirdekle tankarasnda ark konta veya metalik kontakla meydana gelebilir.

Toprak hata akmnn gerek deeri hata devresindeki empedansa ve sargboyunca hatann yerine ve pozisyonuna baldr.

Ntr dorudan topraklanm sistemlerde ortaya kan toprak hatas yeterli

seviyede toprak hata akm meydana geleceinden ar akm koruma sistemlerivastasyla kolaylkla alglanr.

Ntr noktasnn durumlar iin toprak hata akmlarnn deerleri ok dkolabilir ve baz durumlarda ar akm koruma sistemlerinin bu hatay alglamaszor veya mmkn olmayabilir.



98/139


Ayn sarglarn sarmlar arasndaki metalik kontak veya arkl kontaktransformatorda bir i hataya sebeb olur.

Sarm ksa devresinde hata akm ok yksek olmasna ramen bununtransformatorlarn k faz akmlar zerine yansmas ok kk olacaktr.

hatalar transformatorun dnda ve giriine bal koruma cihazlarnnalglamas ok zordur baz durumlarda alglama imkan olmayabilir.

Bu nedenle i hatalar kesinlikle alglayan ve gerekli koruma kumandas verensadece ya rezervuarl tanklara sahip transformatorlarda BUCHHOLZ vehermetik transformatorlarda AN BASINrleleridir.

Faz ar akm korumalar aslnda faz hatalarna kar koruma olup ,toprak hatasmeydana geldiinde toprak hata akm bykl rlenin atrma eik deerininstnde ise toprak hata korumasda yapar.



99/139


Diferansiyel rlelerden daha yava ve daha az hassasiyete sahip olan arakm koruma sistemleri kk gteki transformatrlerde birinci derecedekoruma eleman olarak kullanlrlar.

Byk gteki OG/AG VE YG/OG transformatorlarda ar akm korumas ihatalar iin geri yani yedek koruma olarak ve g transformatorunun beslediiana baralar iin birinci derece ana koruma olarak kullanlrlar.



100/139

Transformator KorumasKsa Devre Korumas

Faz ar akm korumalar pahal olmayp basittir ve hatay alglamas gvenilirdir.Bu nedenle baz transformatorlarn korunmas iin ana koruma sistemi olarakkullanlrlar.

Ancak Transformatorun devreye girme akmlarnn bykl nedeniyle ar akm

koruma cihazlarnn hassasiyeti azaltlr ve alma sresi uzatldndan hassasayarlama ayn zamanda hzl almay ar akm koruma elemanlarylagerekletirmek mmkn olmaz.

Ar akm koruma nitelerinde ters zaman gecikme karakteristikleritransformatorun ar yk kapasitelerinin stnde akm ekmesine belirli sre iinizin verilen (motorlarn yol almas ve dier ekipmanlarn devreye girmesiesnasnda ekilen kapama akmlar) ve g sistemlerinin dier ekipmanlararasnda seiciliin salanmas gereken yerlerde kullanlr.



101/139


Sabit zamanl ar akm niteleriya d hata halinde maksimum ksa devreakmndan veya transformatorun devreye girmesi esnasnda meydana gelen geiciakm deerinden biraz yksek akm deerinde ama yaptran sabit zaman gecikmeelemanlarna sahiptir.

Bu durumda ana fonksiyonu ar i hatalar meydana geldiinde hzl alma eldeedebilmektir.

Dijital ar akm koruma rleleri performanslar yksek olan cihazlardr.Dijital

filtreler doru akm bileenlerini ve devreye girme srasnda ekilen ani akmlarnneden olduu harmonikleri ortadan kaldrr.

Dijital sistemin geici yanlglar ok kktr. Koruma deerleri bundan dolaynormal tiplere gre ok daha hassas deerlere ayarlanabilir.



102/139


Transformator birden fazla ksa devre yerini beslerse ar akm koruma cihazlariyi bir seicilik ve koruma salamak iin yn elemanlar ile donatlr.

Baz uygulamalarda transformatorlarn hem primer ve hemde sekonder taraflarnaynl ar akm koruma cihazlar yerletirilir. Her iki korumada koruma yn

transformatora dorudur.

Ynl ar akm koruma eleman sadecehatal girii devre d eder. Hatann ynakm aknn yn veya dier bir deyimle

akm ve gerilim arasndaki deplasmanllerek alglanr.

Transformatorlarn ynl ar akm korumas prensip emas

Koruma sisteminin genel prensipleriTransformator Kor mas


103/139


Ynl koruma rleleri zellikle faz aras ksa devresi veya faz-toprak hatassonucu g ak yn deimesi muhtemel tm ebeke elemanlar iin gerekseicilik ve gerekse hzl alma iin kullanlmas gereken koruma cihazlardr

Faz yn koruma rlesi paralelgzl veya iki beslemekayna tarafndan beslenen

ebeke elemanlarn korumakiin kullanlr.

Transformatorlarn faz yn koruma sistemi prensip emas



104/139


Toprak hata rlesinin yn toprak hata akmnn topraa ak yndr. Toprak hataakmnn birka topraklama sistemine blnd yerlerde kullanlr.

Akm ak sadece dier fiderlerin faz-toprak kapasitanslarna ve ntr direncinindeerine bal olarak ntrne doru olmayp sz konusu kapasitanslar zerindende devresini kapatrlar.



105/139


Rezidel ynl ar akm rlesinde sfr bileen aktif g korumasnda olduugibi hata akm byklnde kapasitif akm kullanlr.

Transformatorun rezidel ynl ar akm koruma sistemi prensip emas

Rezidel ar akm rlesi(2) kar ynden akm akmadkca atrma yaptrmaz



106/139


Ynl rleler ar akm korumasn tamamlayan ve

ebekenin hatal blmnn seici olarak

ayrlmasn salayan koruma elemanlardr.



107/139

Transformator KorumasTransformator Diferansiyel Koruma

Diferansiyel koruma genellikle 10 MVA gcnden yukar ve zel neme sahiptransformatorlarda kullanlan ok nemli bir koruma sistemidir.

Basit olarak transformatorun giri ve k terminallerindeki akmlarn

karlatrlmas esasna dayanan yksek gvenirlilie sahip koruma eklidir.

Diferansiyel koruma nite korumas olup ana koruma fonksiyonu olaraktransformator sarglarnda meydana gelen hatalarda alr.

Diferansiyel koruma blgesi her iki uta tesis edilen akm transformatorlarnn

arasnda bulunan transformator ,baralar ve kablolardr.

Ancak buing tipi akm transformatorlar kullanldnda kesici ve transformatorarasndaki baralar ve kablolar korunan sisteme dahil olmazlar.



108/139


Transformatorun elektriksel i hatalar ok nemli olup ciddi hasarlara sebebolurlar. Sarg ve terminaller zerindeki toprak hatalar ve ksa devreler genelliklediferansiyel koruma vastasyla alglanabilirler.

Ayn sargya ait iletkenler arasnda sarm hatalar diferansiyel koruma vastasyla

gerekletirilir. Sarm hatalar elektriksel koruma sistemlerinde en zor alglananhatalardr.

Birka sarmdan ibaret sarm hatas toprak hatas olarak geliinceye kadar hataakm miktar alglanamaz.

Bundan dolay herhangi bir d hatada istenmeyen amaya neden olmamakkaydyla yksek hassasiyetli diferansiyel koruma kullanlr.

Hatal transformatorun mmkn olduu kadar hzl devre d edilmesi gerekir.Koruma blgesi dndaki hatalarda ise diferansiyel koruma sistemi almaz.



109/139


Diferansiyel koruma teorik olarak sarm oran ve faz kaymas kompanzeedilmemise normal yk ve d hata halinde almaz.

Ancak i hata meydana gelmeden transformatorlarn farkl davranlarndan dolaymeydana gelen diferansiyel akmlar diferansiyel koruma sisteminde istenmeyenhatal atrmalar meydana getirir.

hatalarn alglanmas ifadesiyle belirlenen diferansiyel akmn

deerlendirilmesine dayanr.

transformatorun primer akm

transformatorun sekonder akm

transformatorun sekonder sarm says

transformatorun primer sarm says

diferansiyel akm sfra eitse transformator srekli alma artlarnasahiptir.

S

P

SPD I

nnII .

PI

SI

Sn

Pn

DI



110/139


Ancak genellikle transformatorun evirme oran sekonder gerilim

reglasyonunu salamak amacyla bir kademe deitirici vastasyla ayarlandndrle dzeltilmi deerin bilgisine sahip olmayabilir.

Hatta kademe deitirici olmasa dahi transformatorun mknatslanma akmndan

dolay bir lme hatas daima vardr.

Bu tipten hatalar nlemek amacyla diferansiyel akm

ifadesiyle belirlenen snrlandrlm akmla karlatrlr.

P

S

n

n

DI

S

P

S

Pr I

n

nII ..

2

1

Bu durumda diferansiyel rlenin atrma artlar

k. kademe deitirici karakteristiklerine ve l hassasiyetine balolarak belirlenen ayar deeri

.transformatorun mknatslanma akmdr.

11 rD IkI mD II 1

mI



111/139


stenmeyen diferansiyel akmlar meydana getiren transformator davranlar

Gerilim ayar kademesinin farkl pozisyonundan dolay meydana gelen uyumsuzluk

Akm transformatorunun yk ve iletme artlarnn farkl karakteristikte olmas

G transformatorunun yanlz bir tarafnda sfr bileen akmlarnn akmas Bu iseYd ve Dy sarg balantl transformatorlarda grlen bir durumdur.

Transformatorun normal mknatslanma akmlar

Mknatslanma darbe akmlar

Ar uyarma mknatslama akmlar



112/139


Basit diferansiyel korumannprensip emas

Akm transformatorlarnn polariteleri dhatalarda ve nominal ykte rleden akmgemeyecek ekilde seilmitir.Rle sargsendklenen akmlarn vektrel toplamlarnalr.Normal halde bu akmlarsfrdr.Transformatorda meydana gelen i arzadabu denge bozulur.ve rle alr.

Pratikte basit haldeki diferansiyel korumannhatal ama yapma nedenleri yukarda aklanmolup diferansiyel rlenin stabilizasyonu iin orandiferansiyel rleleri imal edilmektedir.Devreyegirme akmlarndan dolay yanl amay nlemekiin rleye devreye girme akmnn harmonikbileenlerine dayal bir stabilizasyonsalanmaktadr.



113/139


Oran Diferansiyel Rlesi ve Akmlarn etkisi

Oran diferansiyel korumann prensip emas

Akm transformatorlarnn karakteristikfarkllklar veya g transformatorununkademe deitirilmesi sonucu akmtransformatorlarnn sekonderlerindeakan akmlar arasndaki fark yadadengesizlik hat akmnn artmas ile artar.

Faaliyete geme akm hat akmnnyzdesi olan bir rle hatal ama tehlikesi

olmakszn hassas bir ekilde dkdeerde faaliyete geme akmnaayarlanabilir.



114/139



Rlenin stabilizasyon derecesi hata boyunca bias akmnn seviyesine baldr.

Diferansiyel rle iletme-bias Karakteristii

Bias akm

Transformatorun primer akm

Transformatorun sekonder akm

Transformatorun nominal akm

SP

III

.2

1

PI

SI

NI



115/139



1. Blge; Bu aralklar iinde bias akmsfrdan arasnda deiir.Rle iletmesi iin gerekli olandiferansiyel akm seviyesi sabittir. Bu

deer rlenin temel ayar deerleriyleayndr.

2. Blge; Bias akmndeerleri arasnda rlenin biasdeerleri vastasyla stabilizasyon

ayarlar yaplr.

Bylece deerleri gz nnealnarak yaplan ayarda rleninalmasna sebeb olan diferansiyelakmlar bias akmlarnn eitli

kademelerinde belirlenir.

pu olarak bias akm =

N

I

I

NII .5,0

NN III .5,2.5,0

I

IS D



116/139



3. Blge; Bias akmn deerleri iinstabilizasyon derecesi sabit olup %100 dr.Diferansiyel korumada gen-yldz baltransformatorlarda gen taraftaki akm

transformatorlar yldz ,yldz taraftaki akmtransformatorlar ken balanarak hatakmlar arasndaki faz kaymas dzeltilir.

Faz kaymas ana transformatorla ayn balamagrubundan bir ara transformatorlada

giderilebilir.

Devreye girme akmlarndan dolay meydanagelen hatal amalar nlemek amacyladevrede harmonik blokaji salayan sistemiinbulunmas gerekir.

NII 5,2



117/139

Transformator KorumasDiferansiyel korumada akm transformatorlarnn seimi

Akm transformatoru oranlar

G transformatorunun akm transformatorunun sekonder tarafindan

grnen nominal akm deeri

Akm transformatorunun sekonder sarg direnci

Akm transformatoru ile rle arasndaki balant iletkeninin direnci

Transformatorun gcne bal bir sabitesi

LCTBK

RRIAV .2..

Akm transformatorunda satrasyonun balad noktadaki gerilim

BI

CTR

LR

A



118/139

Transformator KorumasDiferansiyel korumada akm transformatorlarnn seimi

Akm transformatoru oranlar

A Paremetresine gre g deerleri

16......7040

24......3915

30........142

AMVASMVA

AMVASMVA

AMVASMVA

TN

TN

TN

rnek ;

Kullanlan akm transformatorlar

MVAST 50

16A

AIkVUAI

AIkVUAI

SP

SP

1.....11.....3000

1.....63.......600

222

111



119/139

Transformator KorumasTransformatorlarda toprak hata korumas

Faz iletkeni ve toprak arasnda izolasyon bozulmas nedeniyle ntr dorudantoprakl veya dk empedans zerinden topraklanm yksek ve orta gerilimsistemlerinde byk deerlerde toprak hata akmlar meydana gelir.

Ayrca Transformator sarglar ile transformatorun demir ekirdei veya tankarasnda izolasyon bozulmas nedeniyle sarglar ve demir ekirdekte arhasarlara neden olacak byklkte toprak hata akmlar meydana gelir.

Bununla beraber yksek gaz k taransformatorun hasarlanmasna nedenolacaktr.



120/139


G transformatorlarnn sarglarndaki toprak hatalarnn hzl ve hassas birekilde alglanmas ntr dorudan veya dk deerli empedans zerindentoprakl sistemlerde gerekletirilebilir. Ancak sz konusu akmlarn korumasistemi tarafndan atrma sresi boyunca hasarlar ortadan kaldrmak veyaazaltmak iin toprak hata akmlarnn snrlandrlmas gerekir.

Yaplabilecek ilem g transformatorlarnn sarglarnn yldz balanmasdurumunda yldz noktasn topraa diren veya yldz noktas transformatorubalayarak bunun sekonder sarg klarna diren balamak suretiyle vesarglar ken balanan transformatorlarda ise ayr bir topraklama

transformatoru kullanarak bunun yldz noktasn diren zerinden topraklamaktr.

Snrlandrlm toprak hata korumas bir nite korumas gibidir vetransformatorun sarglarn toprak hatalarna kar korur.



121/139


Transformatorun diferansiyel korumas aada belirtilen hata durumlarnda yeterli deildir.

Empedans zerinden topraklanm transformatorlarda ,sarg toprak hatalarnda

Ntr dorudan topraklanm transformatorlarda sargdaki toprak hata yeri yldznoktasna yakn olduunda

Her iki hata tipindede snrlandrlm toprak hata korumas transformator sarglariin en hzl ve en hassas koruma eklidir.



122/139


Toprak hata koruma sistemi aada belirtilen nedenlerden etkilenmeyecek

yapda ve ayarda olmaldr.

Mknatslanma darbe akmlar

Ar uyarma mknatslama akmlar

Ykte kademe deitirici

Toprak temassz i ve d faz hatalar

Simetrik ar yklenme durumu



123/139


Toprak Hata Akmnn Bykl

Transformator sarglarnda toprak hata akmnn bykl sadece kaynakempedans ve ntr toprak empedans tarafndan belirlenmez bunlarn yannda gtransformatorunun kaak reaktans ve sarg zerindeki hata yeri ve pozisyonunagre ortaya kan tam sistem gerilim deerinden daha kk deerde meydana

gelen hata gerilimi de toprak hata akmnn byklne etki eder.

Transformatorun gen sarg tertibinde toprak hatas sarg terminallerinde olduise toprak hata akm maksimum deer alacaktr.

Bu durumda toprak hata akmnn maksimum deeri g ebekesinin topraklama

tipine bal olacaktr.

gen tipi sarglarda toprak hatasnn sargnn orta yerinde olmas durumundatoprak hata akmnn deeri minimum olacak ve bu deer maksimum toprak hataakmnn %50 si kadar olacaktr.



124/139


Ntr dorudan toprakl transformatorun yldz sarg tertibinde sargterminallerinde toprak hatasnda toprak hata akm maksimum deer alacaktr.

Toprak hata akmnn deeri yldz noktasna yakn hatalarda hzla azalacak veyldz noktasnda meydana gelen toprak hatasnda deeri sfra yakn olacaktr.

Ntr dk empedans zerinden toprakl transformatorun yldz sarg tertibindesarg terminallerinde meydana gelecek toprak hatasnda toprak hata deerimaksimum olacaktr.

Toprak hata akmnn maksimum deeri ntre balanan topraklama empedansnn

deeri ile snrlandrlr. Toprak hatas yeri yldz noktasna kaydka azalacak veyldz noktasnda meydana gelen toprak hatasnda hata akmnn deeri sfrayakn olacaktr.



125/139


toprak hatasnda toprak hata akmnn dalm



126/139


D toprak hatasnda toprak hata akmnn dalm

Transformatorun sarglarnn yldz tertiplenmesi durumunda i ve d toprak hatasdurumlarna ait toprak hata akm dalm yukardaki ekillerde gsterilmektedir.



127/139


Diferansiyel korumada olduu gibi toprak hata korumasda bias akmlar vediferansiyel akmlar hesap eder.Diferansiyel akm transformatorun terminalindekirezidel akmla ntr akm arasndaki vektryel farka eittir. Bias akm ise toprakhata korumas tarafndan en yksek drt akm (3-fazl ksa devre akmlar ve ntrakm)kullanarak hesap edilir.

Toprak hata korumasyandaki ekilde grldgibi sadece bir adet bias

iletme karakteristiinesahiptir.

Snrlandrlm toprak hata korumasnn iletme- bias Karakteristii



128/139


Transformatorun primer akm

.Transformatorun sekonder akm

Transformatorun nominal akm

SP

III

.2

1 PI

SI

NI

NI

I

Bias akm

pu olarak bias akm =



129/139

Transformator KorumasTransformator termik ar yk Korumas

Transformatorun faz iletkeninin izolasyonu sarglardaki scaklk dizayn snrdeerlerinin zerine karsa hzla eskir.

Is transformatorun ifadesiyle verilen ve sya dnen aktif kayplar nedeniyleykselir. Scaklk artlar aagdaki ekilde gsterildii gibi zamann fonksiyonu

olarak geliir.

Isnma erileri



130/139

Transformator KorumasGaz Etkisiyle alan Rleler.

Kt balantlarn ve sac paket yaltm bozukluklarnn , yerel snmalardourmaktadr.

Transformator ya 2100 C scaklkta ayrarak gaz ortaya karmas bu durumu

tesbit eden rlelerin imal edilmesini salamtr.



131/139

a s o ato o u asGaz Etkisiyle alan Rleler.

Buchholz RlesiTransformatorun iinde bir arza yavaca ortaya karsa yerel snmalar meydanagelerek kat ve sv malzemeleri ayrtrmas sonucu yanc gazlar meydana getirir.

Buchholz rlesinde belirli bir miktar gaz biriktiinde alarm sistemi alr.Rlede

toplanan gazn analizi arza cinsi ve yeri hakknda bir gstergedir.

Toplanan gazn cinsi hidrojen ve asetilense yap paralar ve yada ark,hirojenasetilen ve metan ise pertinaks yaltmnda bozulma sonucu ark(rnein kademedeitiricide), hdrojen asetilen ve etilen ise sa paket balantlarnda scaknokta,hidrojen astilen ve propilen ise sarglarda scak nokta olduu sonucuna

varlr.

Buchholz rlesi ile bulunan dier arzada demir ekirdekte meydana gelenakmlarn kendilerine yol bulmalar ile demir paralar arasnda ark olumasdr. Bueit arklar demirin hasara uramasna sebeb olduu gibi yan arlapamurlamasnada yol aar.



132/139

Gaz Etkisiyle alan Rleler.

Buchholz Rlesi

Buchholz rlesi balants ve yaps


G Etki i l l Rl l


133/139

Transformator ilk servise girdii zaman eer

ya doldurulmas srasnda yeterli vakumuygulanmam ise sarglar arasnda skanhava Buchholz rlesinde toplanarak yanlamalara sebeb olur. Eer toplanan gaz yancdeilse rlenin yanl at kanaatine varlr.

Ya iinde bir sarg arzas olursa ark ok hzl

bir ekilde gaz retir. retilen bu gaz yaierisinde bir yryen dalga oluturur.Buchholz rlesi alt kontaklarnn bal olduuklape bu dalgadan etkilenerek amakumandas verir.

Buchholz rlesinde alt klape ayrca amandraile donatlmtr.Bu amandra yan birdenakp gitmesi halinde ama yaptraca gibi,ya pompasnn almasnda ortaya kanya dalgalarnn amortize edilmesinedeyardmc olur.

Buchholz Rlesi Gaz Etkisiyle alan Rleler.



134/139

Ani Basn Rlesi


Ya genileme kazan yerine azot gazndan gaz yast olan hermetiktransformatorlarda Buchholz rlesi kullanmak imkansz olduu iin ya kazannamonte edilen ve basncnartma hz esasna gre alan ani basn rlelerikullanlr.

Diyaframn iki tarafndaki basn alttaki delik ile eit hale getirilmitir.Ani basnartmasnda diyaframa gelen darbe etkisi ile kontaklar kapanr.Burada etkili olanya basnc deil basncn artma hzdr.

ekildeki rlede diyafram transformatordan metal krk ile ayrlm ve silikon yaierisine yerletirilmitir. Bylece elde edilen sistem basn ykselmesi ile ters

orantl bir ama karakteristiine sahiptir.Bu karakteristik ile mekanik darbelerhalinde yanl amalar nlenmi olur.Bu koruma niteleri bakm artlar gz nnealnarak kazann alt blmne yerletirilmitir.



135/139

Gaz etkisi ile alan rlelerde ortaya kan problemler.


Civa kontaklarn ok hassas ayar edilmesi halinde boruya yaplanmekanik darbeler ,yer sarsnts kademe deitirici almas ve byk darzalarda , ayrca magnetik akmn sebeb olduu titreimler yanl

amalara neden olabilir.

Buchholz rlesinde en kk alma sresi 0,1 saniye ve ortalama 0,25

saniyedir.Baz haller iin bu sre yava saylr.Ani basn rleleri sadecebyk arzalarda Buchholz rlesinden daha hzldr



136/139

Transformator korumalar ile ilgili rnekler



137/139


Yksek gl OG/AG transformator korumas



138/139


Dk gte YG/OG transformator korumas



139/139


Documents

Koruma Sistemlerinin Genel Prensipleri