Kosztorysowanie

MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI

Anna Kusina

Kosztorysowanie robt budowlanych 311[04].Z1.06

Poradnik dla ucznia

WydawcaInstytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy Radom 2005

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

0

Recenzenci: mgr in. Krystyna Osakowicz mgr in. Zbigniew Kazimierz Romik

Opracowanie redakcyjne: mgr in. Katarzyna Makowska

Konsultacja: dr in. Janusz Figurski mgr in. Mirosaw urek

Korekta: mgr in. Mirosaw urek

Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 311[04].Z1.06 Kosztorysowanie robt budowlanych, zawartego w moduowym programie nauczania dla zawodu 311[04] Technik budownictwa.

WydawcaInstytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2005


1

SPIS TRECI1. Wprowadzenie 2. Wymagania wstpne 3. Cele ksztacenia 4. Materia nauczania 4.1. Metody kosztorysowania robt budowlanych i rodzaje kosztorysw 4.1.1. Materia nauczania 4.1.2. Pytania sprawdzajce 4.1.3. wiczenia 4.1.4. Sprawdzian postpw 4.2. Normy pracy i rodzaje katalogw kosztorysowych 4.2.1. Materia nauczania 4.2.2. Pytania sprawdzajce 4.2.3. wiczenia 4.2.4. Sprawdzian postpw 4.3. Przedmiar i obmiar robt budowlanych 4.3.1. Materia nauczania 4.3.2. Pytania sprawdzajce 4.3.3. wiczenia 4.3.4. Sprawdzian postpw 4.4. Podstawy prawne kosztorysowania robt budowlanych 4.4.1. Materia nauczania 4.4.2. Pytania sprawdzajce 4.4.3. wiczenia 4.4.4. Sprawdzian postpw 4.5. Kalkulacja skadnikw ceny kosztorysowej 4.5.1. Materia nauczania 4.5.2. Pytania sprawdzajce 4.5.3. wiczenia 4.5.4. Sprawdzian postpw 4.6. Zasady rozliczania kosztw materiaw, sprztu i czasu pracy 4.6.1. Materia nauczania 4.6.2. Pytania sprawdzajce 4.6.3. wiczenia 4.6.4. Sprawdzian postpw 4.7. Zasady sporzdzania kosztorysw 4.7.1. Materia nauczania 4.7.2. Pytania sprawdzajce 4.7.3. wiczenia 4.7.4. Sprawdzian postpw 4.8. Umowy na roboty budowlane 4.8.1. Materia nauczania 4.8.2. Pytania sprawdzajce 4.8.3. wiczenia 4.8.4. Sprawdzian postpw 4.9. Systemy pac w budownictwie 4.9.1. Materia nauczania 4.9.2. Pytania sprawdzajceProjekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

4 5 6 7 7 7 9 9 10 11 11 16 16 17 18 18 22 22 23 24 24 25 25 26 27 27 28 28 29 30 30 31 31 32 33 33 37 37 38 39 39 42 42 43 44 44 47

2

4.9.3. wiczenia 4.9.4. Sprawdzian postpw 5. Sprawdzian osigni 6. Literatura

47 48 49 53


3

1. WPROWADZENIEPoradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zasadach posugiwania si katalogami kosztorysowymi, sporzdzania przedmiarw i obmiarw robt i kosztorysw budowlanych oraz przegotowywania umw na roboty budowlane. W poradniku zamieszczono: wymagania wstpne, wykaz umiejtnoci, jakie powiniene mie ju uksztatowane, aby bez problemw mg korzysta z poradnika, cele ksztacenia, wykaz umiejtnoci jakie uksztatujesz podczas pracy z poradnikiem, materia nauczania, piguk wiadomoci teoretycznych niezbdnych do opanowania treci jednostki moduowej, zestaw pyta przydatny do sprawdzenia, czy opanowae podane treci, wiczenia, ktre pozwol Ci zweryfikowa wiadomoci teoretyczne oraz uksztatowa umiejtnoci praktyczne, sprawdzian postpw, ktry pozwoli Ci okreli zakres poznanej wiedzy. Pozytywny wynik sprawdzianu potwierdzi Twoj wiedz i umiejtnoci z tej jednostki moduowej. Wynik negatywny bdzie wskazaniem, e powiniene powtrzy wiadomoci i poprawi umiejtnoci z pomoc nauczyciela, sprawdzian osigni, przykadowy zestaw pyta testowych, ktry pozwoli Ci sprawdzi, czy opanowae materia w stopniu umoliwiajcym zaliczenie caej jednostki moduowej, wykaz literatury uzupeniajcej. Materia nauczania umieszczony w poradniku zawiera najwaniejsze, ujte w duym skrcie treci dotyczce omawianych zagadnie. Musisz korzysta take z innych rde informacji, a przede wszystkim z podrcznikw wymienionych w spisie literatury na kocu poradnika.


4

2. WYMAGANIA WSTPNE

Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie: posugiwa si podstawowymi pojciami i terminami z zakresu budownictwa, posugiwa si dokumentacj techniczn, rozrnia materiay budowlane, rozpoznawa elementy budynku, rozrnia technologie wykonywania robt budowlanych, wykonywa pomiary inwentaryzacyjne, biegle wykonywa obliczenia, korzysta z rnych rde informacji, posugiwa si technik komputerow, stosowa zasady wsppracy w grupie, uczestniczy w dyskusji i prezentacji, stosowa rne metody i rodki porozumiewania si na temat zagadnie technicznych.


5

3. CELE KSZTACENIA

W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie: okreli rodzaje i elementy kosztorysw, posuy si katalogami kosztorysowymi, wybra technik normowania pracy, zastosowa wybran technik normowania pracy w kosztorysowaniu, okreli podstawy i oglne zasady sporzdzania przedmiarw i obmiarw robt budowlanych, wykona przedmiary robt budowlanych na podstawie dokumentacji projektowej, zgodnie z zasadami przedmiarowania robt budowlanych, w oparciu o Polskie Normy i katalogi nakadw rzeczowych, wykona obmiary robt na placu budowy, zgodnie z zasadami obmiarowania, w zalenoci od rodzaju robt i warunkw wykonywania, dokona zapisw w ksice obmiarw, scharakteryzowa metody kosztorysowania, opracowa kalkulacj skadnikw ceny kosztorysowej, zastosowa przepisy prawne przy kosztorysowaniu robt budowlanych, sporzdzi kosztorys budowlany zgodnie z obowizujcymi przepisami, rozliczy wykonanie prac budowlanych zgodnie z normami obowizujcymi na danym stanowisku pracy, zastosowa programy komputerowe do sporzdzania kosztorysw, przygotowa umowy na roboty budowlane, obliczy wynagrodzenie dla pracownika, rozliczy koszt pracy zespow i brygad roboczych.


6

4. MATERIA NAUCZANIA4.1. Metody kosztorysowania robt budowlanych i rodzaje kosztorysw4.1.1. Materia nauczaniaMetody kosztorysowania dotycz sposobw wyceny obiektw i robt budowlanych oraz montaowych lub ich wyodrbnionych czci technicznych, a take robt poza obiektami oraz robt remontowych budowlanych i instalacyjnych. Stosuje si dwie podstawowe metody kosztorysowania: szczegow kosztorys szczegowy, uproszczon kosztorys wskanikowy. O wyborze metody kosztorysowania decyduje zamawiajcy i wykonawca robt przy negocjowaniu warunkw umowy, uwzgldniajc zakres i zoono zleconych robt, stopie ich powtarzalnoci, tempo inflacji. Na wybr metody wyceny wpywa take stopie zaawansowania prac nad przygotowaniem dokumentacji projektowej inwestycji. W przypadku, gdy dysponuje si projektami technicznymi obiektw, kosztorys mona sporzdzi metod szczegow lub uproszczon. Przy mniejszym zaawansowaniu prac projektowych koszt okrela si metod uproszczon w sposb orientacyjny. Jeeli warunki realizacyjne i zakres rzeczowy robt nie s moliwe do ustalenia przed ich rozpoczciem (np. w robotach remontowych), to w umowie na realizacj tych robt nie okrela si ich wartoci, lecz podaje si uzgodnione podstawy ich wyceny w kosztorysie rozliczeniowym (powykonawczym). Wykonawc obowizuje rozliczenie wykonanych robt zgodnie z kosztorysem szczegowym sporzdzonym na podstawie nakadw rzeczowych wedug katalogw nakadw rzeczowych (KNR) lub innych uzgodnionych podstaw ich okrelenia. Nakady rzeczowe podane w KNR naley traktowa jako rednie dla przyjtej w nich technologii wykonania robt. W robotach budowlanych wycenie podlegaj: odpowiednie jednostki obmiaru obiektu budowlanego przy wycenie wskanikowej 1m3 fundamentu, 1m2 pokrycia dachu lub 1m instalacji wodocigowej, jednostki obmiaru robt w poszczeglnych pozycjach kosztorysowych przy wycenie szczegowej. Oglnie stosowan podstaw do sporzdzania kosztorysw szczegowych stanowi iloci nakadw rzeczowych, podane w katalogach nakadw rzeczowych (KNR) lub w katalogach scalonych nakadw rzeczowych (KSNR). Kosztorys jest to dokument okrelajcy warto rodkw produkcji zuytych na wytworzenie danego produktu i na tej podstawie ustalajcy cen tego produktu. Kosztorys budowlany okrela warto wszystkich nakadw poniesionych na wykonanie inwestycji, budowli, obiektu lub danego rodzaju robt.


7

Kosztorysy sporzdza si dla rnych celw i w rnych stadiach zaawansowania inwestycji. Ze wzgldu na zakres rzeczowy rozrnia si: Kosztorys inwestycji obejmujcy wszystkie roboty i nakady. Kosztorysy obiektw obejmujce cao kosztw obiektw. Kosztorysy robt podajce koszt wykonania okrelonych robt. Ze wzgldu na stopie dokadnoci wyrnia si: 1) Kosztorysy wstpne (orientacyjne), sporzdzane we wstpnej analizie oceny celowoci realizacji inwestycji. 2) Kosztorysy generalne, nazywane zbiorczym zestawieniem kosztw, obejmujce koszt wszystkich robt i nakadw, sporzdzane metod wskanikow w fazie zaoe techniczno-ekonomicznych, Kosztorysy szczegowe, sporzdzane w fazie tworzenia dokumentacji technicznej lub w toku realizacji robt i dokadnie okrelajce koszt obiektw i robt. Kosztorysy szczegowe ze wzgldu na cel, jakiemu maj suy dziel si na: lepe, nakadcze, inwestorskie, ofertowe, powykonawcze, robt dodatkowych lub uzupeniajce.Tab. 1. Klasyfikacja kosztorysw budowlanych

PODZIA KOSZTORYSW Ze wzgldu na: Stopie dokadnoci

Zakres rzeczowy

Przeznaczenie Kosztorysy: lepe, nakadcze, inwestorskie, ofertowe, powykonawcze, dodatkowe.

Kosztorysy: Kosztorysy: inwestycji, wstpne obiektw, (orientacyjne), rodzajw robt. generalne (ZZK), szczegowe.

Kosztorys lepy stanowi cz skadow projektu technicznego i sporzdza go jednostka projektowania wykonujca dokumentacj techniczn obiektu. Zawiera on opis robt, szczegowy przedmiar oraz podstawy do ustalania nakadw rzeczowych. Kosztorys nakadczy zawiera zestawienie nakadw rzeczowych robocizny, materiaw i pracy sprztu w ukadzie jednostkowym i scalonym, lecz bez ich wyceny. Kosztorys nakadczy suy do sporzdzania kosztorysu inwestorskiego oraz kosztorysu ofertowego.Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

8

Kosztorys inwestorski sporzdza zamawiajcy i stanowi on podstaw okrelenia wartoci zamwienia na roboty budowlane. Przy ustalaniu cen jednostkowych robt naley stosowa w kolejnoci: 1) ceny jednostkowe robt okrelone na podstawie danych rynkowych, w tym danych z zawartych wczeniej umw lub publikowane kwartalnie w powszechnie stosowanych publikacjach, 2) kalkulacje szczegowe. Kosztorys ten jest czci skadow informacji o przedmiocie przetargu. Kosztorys ofertowy suy do uzgodnienia ceny obiektu lub robt budowlano-montaowych lub remontowych. Kosztorys ten sporzdza wykonawca robt, gdy staje do przetargu lub otrzyma od inwestora propozycj zoenia oferty na realizacj robt. Okrela on przewidywane koszty wykonawcy w okrelonych warunkach realizacji inwestycji i ustala cen, za ktr wykonawca jest skonny wykona roboty. Kosztorys ofertowy powinien by sporzdzony na podstawie kosztorysu lepego, udostpnionego przez zamawiajcego. Wybrany, sprawdzony i zatwierdzony przez zamawiajcego kosztorys ofertowy stanowi integraln cz umowy o realizacj inwestycji lub robt budowlanych. Kosztorys powykonawczy sporzdza wykonawca po zrealizowaniu robt w przypadku uzgodnienia w umowie takiej formy rozlicze, gdy w chwili jej zawierania nie mona byo dokadnie ustali zakresu rzeczowego robt i warunkw ich wykonania. Najczciej dotyczy to robt remontowych i modernizacyjnych. W umowie uzgadnia si podstawy kosztorysowe, ceny czynnikw produkcji oraz koszty porednie i zysk. Kosztorys robt dodatkowych (uzupeniajcy) sporzdza si w przypadku zwikszenia ustalonego w umowie rzeczowego zakresu robt lub wprowadzenia przez zamawiajcego zmian w dokumentacji technicznej.

4.1.2. Pytania sprawdzajce1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie s podstawowe metody kosztorysowania? W jaki sposb zdefiniowa pojcie kosztorysu? W jaki sposb mona podzieli kosztorysy ze wzgldu na zakres rzeczowy? Jak mona podzieli kosztorysy ze wzgldu na stopie dokadnoci? Co powinien zawiera kosztorys lepy i kto go wykonuje? W jakim celu sporzdza si kosztorys inwestorski? Do czego suy kosztorys ofertowy? Jaki kosztorys powinien sporzdzi wykonawca po zakoczeniu robt? Jaki kosztorys powinien zosta sporzdzony w przypadku zwikszenia ustalonego w umowie zakresu robt?

4.1.3. wiczeniawiczenie 1 Scharakteryzuj rodzaje kosztorysw szczegowych. Opisz zasady sporzdzania kosztorysu: ofertowego, powykonawczego, inwestorskiego.


9

Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4)

Aby wykona wiczenie powiniene: odszuka w literaturze informacje o rodzajach kosztorysw, odczyta informacje konieczne do wykonania wiczenia, dokona wyboru, zapisa odpowied. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura.

wiczenie 2 Z umieszczonej w poradniku tabeli przedstawiajcej rne rodzaje kosztorysw wybierz po dwa i scharakteryzuj je krtko. A. Klasyfikacja kosztorysw ze wzgldu na stopie dokadnoci: 1 2 B. Klasyfikacja kosztorysw ze wzgldu na zakres rzeczowy: 1 2 C. Klasyfikacja kosztorysw ze wzgldu na przeznaczenie:: 1 2 Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4)

Aby wykona wiczenie powiniene: odszuka w poradniku tabel, odczyta potrzebne informacje, dokona wyboru, zapisa w pola odpowied wraz z charakterystyk. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura.

4.1.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie kosztorysu? 2) scharakteryzowa metody kosztorysowania? 3) podzieli kosztorysy ze wzgldu na zakres rzeczowy? 4) podzieli kosztorysy ze wzgldu na stopie dokadnoci? 5) okreli zawarto kosztorysu lepego? 6) wskaza zastosowanie kosztorysu ofertowego? 7) okreli zasady wykonywania kosztorysu powykonawczego? Tak Nie


10

4.2. Normy pracy i rodzaje katalogw kosztorysowych4.2.1. Materia nauczaniaNormy ilociowe okrelaj nakady, jakie trzeba ponie na wytworzenie jednostki produkcji na stanowisku roboczym. S to normy ilociowe, poniewa odpowiadaj na pytanie ile? Ile trzeba pracy ludzkiej do wykonania okrelonej pracy, ile materiaw, ile pracy maszyn. Projektowanie i wprowadzanie do stosowania norm nakadw nazywa si normowaniem. S trzy rodzaje norm nakadw: normy pracy ludzi tj. pracy rcznej, ktre nazywa si normami pracy czy normami nakadw pracy, normy pracy maszyn, normy materiaw. Norma pracy czyli norma nakadw pracy okrela nakad pracy zespou robotnikw lub pojedynczego robotnika o przecitnych umiejtnociach i przy normalnym wysiku potrzebny do wykonania jednostki produkcji cile okrelonego zadania, w przecitnych warunkach wedug ustalonej metody pracy i zgodnie z okrelonymi wymogami jakociowymi. W budownictwie wielko nakadw pracy podaje si w postaci cznego nakadu czasu pracy wszystkich robotnikw wykonujcych okrelone zadanie. Jednostk, za pomoc ktrej mierzy si nakady pracy jest godzina pracy pojedynczego robotnika czyli roboczogodzina (r-h). Normy pracy maszyny okrela si w maszynogodzinach (m-h), maj form norm czasu i norm wydajnoci. Normy materiaw okrelaj rodzaj i ilo materiaw niezbdn do wykonania jednostki produkcji. Przy produkcji ma si do czynienia z nakadami materiaowymi, natomiast przy robotach rozbirkowych powstaj odzyski. Normy materiaw mona podzieli na normy zuycia oraz normy odzysku. Normy s potrzebne do kalkulacji kosztw. Wszelkie kalkulacje mona wykonywa na podstawie niezbdnych nakadw pracy ludzi, pracy maszyn oraz materiaw. Normy s niezbdne do projektowania organizacji i technologii robt. Liczba robotnikw i maszyn oraz iloci materiaw s podstaw do opracowania harmonogramu budowy, planowania zaopatrzenia i zagospodarowania placu budowy. Znajomo czasu przeznaczonego na wykonanie zaplanowanych robt umoliwia kontrolowanie przebiegu pracy i czuwanie nad jej efektywnoci. rdem informacji o normach pracy jest Katalog Norm Pracy (KNP), ktry jest podrcznikiem technicznym zawierajcym normy pracy na roboty budowlane. Katalog Norm Pracy suy do: kalkulacji kosztw wykonania robt, sporzdzania projektw organizacji robt, a zwaszcza harmonogramw zatrudnienia, kontroli wydajnoci pracy uzyskiwanej na budowie. Katalogi nakadw rzeczowych (KNR) stanowi podstaw do sporzdzania kosztorysw szczegowych. S to zestawienia norm ilociowych, okrelajce specyfikacj i iloci nakadw rzeczowych niezbdnych do wykonania elementw lub robt. S one wydawane przez Orodek Kosztorysowania Robt Budowlanych WACETOB PZITB, ministerstwo oraz inne resorty (dla specjalistycznych robt), a zawarte w nich nakady maj charakter nakadw rednich. KNR dziel si na opracowania dla odrbnych rodzajw budownictwa lub robt. Numeracja KNR jest trzy- lub czterocyfrowa. Rodzaj budownictwa lub robt okrelaProjekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

11

pierwsza cyfra w numeracji trzycyfrowej lub dwie pierwsze cyfry w numeracji czterocyfrowej. Symbole i nazwy katalogw majcych najwiksze zastosowanie przy kalkulacji robt budowlanych i instalacyjnych podano w tabeli 2. Kady katalog ma na wstpie spis treci oraz cz ogln i zaoenia oglne dotyczce caego katalogu. S w nich zawarte: zakres stosowania danego katalogu. ukad katalogu, warunki techniczne wykonania robt, zaoenia kalkulacyjne dotyczce nakadw robocizny, materiaw, pracy sprztu i transportu technologicznego. Zasadnicza cz katalogw dzieli si na rozdziay. Kady rozdzia, oznaczony dwucyfrowymi liczbami arabskimi oraz tytuem, zawiera zaoenia szczegowe oraz tablice nakadw rzeczowych.Tab. 2. Wykaz katalogw nakadw rzeczowych

Lp. 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27.[

Symbol katalogu 2 2-01 2-02 2-05 2-10 2-11 2-13 2-14 2-15 2-16 2-17 2-18 2-19 2-20 2-21 2-22 2-25 2-31 4-01 4-02 4-03 4-04 5-08 5-10 5-14 5-18 7-11 7-12

Nazwa katalogu rodzaj robt budowlanych 3 Budowle i roboty ziemne Konstrukcje budowlane (tom I i II) Konstrukcje metalowe Fundamenty specjalne Melioracje oraz regulacje rzek i potokw Konstrukcje budowli wodnych rdldowych Konstrukcje budowli morskich Instalacje wewntrzne wodocigowe, kanalizacyjne, gazowe i centralnego ogrzewania Izolacje termiczne Instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne Zewntrzne sieci wodocigowe i kanalizacyjne Zewntrzna sie gazocigowa Zewntrzna sie cieplna Tereny zieleni Konstrukcje budownictwa rolniczego Urzdzenia placu budowy Nawierzchnie na drogach i ulicach Roboty remontowe budowlane Roboty remontowe instalacyjne w budownictwie Roboty remontowe elektryczne w budownictwie Roboty rozbirkowe i wyburzeniowe budynkw i budowli Instalacje i osprzt siy, wiata oraz sygnalizacji w budownictwie Elektroenergetyczne linie kablowe. Elektroenergetyczne linie napowietrzne nn. Owietlenie ulic i placw. Sygnalizacja uliczna Rozdzielnie wntrzowe Instalacje i osprzt wiata i siy w budownictwie wiejskim Pokrycia antykorozyjne i ochronne Roboty malarskie antykorozyjne i chemoodporne

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

12

Zaoenia szczegowe precyzuj: zakres stosowania nakadw rzeczowych podanych w rozdziale, zaoenia przyjte przy kalkulacji nakadw, warunki techniczne wykonania i odbioru robt, zasady przedmiarowania, warunki specjalne dotyczce stosowania wspczynnikw lub dodatkw do norm.

Tablice z normami nakadw rzeczowych maj numeracj czterocyfrow. Dwie pierwsze cyfry oznaczaj numer rozdziau, a pozostae numer tablicy. Nad kad tablic jest umieszczony jej tytu oraz wyszczeglnienie czynnoci skadajcych si na wykonanie jednostki obmiarowej elementu lub roboty. Rodzaj i wielko tej jednostki s zamieszczone nad tablic w lewym rogu. Nakady rzeczowe s ustalane na wykonanie jednostki, gotowej czci elementu konstrukcyjnego lub roboty (dla robt ziemnych na 1 m3 wykopu wraz z przemieszczeniem urobku, dla robt betonowych i elbetowych 1 m3 betonu w konstrukcji, dla konstrukcji stalowych 1 t, dla rurocigw l m itp.). S to wic normy o wysokim stopniu scalenia. Kada tablica jest podzielona na kolumny o numeracji literowej oraz cyfrowej. W kolumnach od lewej strony tablicy o numerach od ,,a do ,,e s wymienione zawody robotnikw, materiay i maszyny wraz z ich symbolami cyfrowymi dla potrzeb elektronicznej techniki sporzdzania kosztorysw. W dalszych kolumnach o numeracji cyfrowej ,,01, ,,02 s zawarte nakady rzeczowe robocizny (nr), materiaw (nm) i sprztu (ns) dla elementw i robt okrelonych w nagwku tablicy. Ponadto KNR zawieraj: tablice o charakterze informacyjnym, oznaczone numeracj czterocyfrow, rozpoczynajce si od symbolu 00, np. tablica 0001, tablice zawierajce wspczynniki (dodatki) zmniejszajce lub zwikszajce nakady rzeczowe w okrelonych warunkach realizacji robt, majce numeracj czterocyfrow, rozpoczynajc si od symbolu ,,99, np. tablica 9904. Podstawy ustalania nakadw rzeczowych w katalogach nakadw rzeczowych Nakady rzeczowe w KNR uwzgldniaj w caoci procesy technologiczne, obejmuj wszystkie czynnoci podstawowe i pomocnicze oraz nakady materiaw, pracy sprztu i rodkw transportu technologicznego, niezbdne do wykonania robt wymienionych w opisie, realizowanych w normalnych warunkach budowlanych. Charakterystyczn cech norm w KNR stanowi urednienie zakresw robt i procesw roboczych. Polega to na wyporodkowaniu (urednianiu) zakresw robt i procesw roboczych wchodzcych w skad danego rodzaju, co prowadzi do zmniejszenia liczby norm. Kolejn cech charakterystyczn KNR stanowi aktualno ustalania nakadw rzeczowych. Oznacza to, e normy podaj nakady dla aktualnie stosowanych metod wykonywania robt, aktualnie uywanego sprztu i narzdzi, materiaw, kwalifikacji pracownikw i innych okolicznoci wpywajcych na wielko zuycia czynnikw produkcji. Wraz ze zmianami w technice wykonywania robt trzeba zmienia normy nakadw rzeczowych. Wymaga to systematycznej pracy instytucji zajmujcych si normowaniem w budownictwie oraz cigego aktualizowania KNR.


13

Zasady korzystania z katalogw nakadw rzeczowych Katalogi nakadw rzeczowych s podstawowym zbiorem norm nakadw rzeczowych wykorzystywanym do wyceny kosztu robt. W praktyce, po zapoznaniu si z dokumentacj projektow i danymi wyjciowymi do kosztorysowania, okrela si najpierw rodzaj odpowiednich katalogw. Przy korzystaniu z okrelonego KNR naley w pierwszej kolejnoci zapozna si ze spisem tablic oraz czci ogln i zaoeniami oglnymi, a zwaszcza z zaoeniami kalkulacyjnymi. Pozwoli to okreli zakres stosowania katalogu oraz zaoenia przyjte przy ustalaniu norm. Przed wykorzystaniem informacji zawartych w okrelonych tablicach trzeba dokadnie przeczyta zaoenia szczegowe, znajdujce si na pocztku rozdziau, w skad ktrego wchodzi dana tablica. KNR wykorzystuje si przy przedmiarowaniu, dostosowujc pozycje przedmiaru (obmiaru) oraz jednostki obmiarowe do odpowiednich pozycji (tablic i poszczeglnych kolumn) w katalogu nakadw rzeczowych. Przy wyborze waciwych nakadw w KNR bierze si pod uwag zakresy robt okrelone w opisie nad tablic. Roboty drobne i drugorzdne nie s tam wymienione, lecz normy nakadw uwzgldniaj ich wykonanie. W nakadach jest take uwzgldniony transport technologiczny materiaw od skadu przyobiektowego do miejsca ich wbudowania lub montau. Przy kosztorysowaniu nie mona dokonywa korekty nakadw rzeczowych ze wzgldu na zaoon organizacj lub poziom mechanizacji robt. Jeeli opis normowy oraz wiodcy parametr charakteryzujcy robot lub element odpowiadaj warunkom wykonania robt, to nakady rzeczowe wypisuje si z KNR, podajc jednoczenie jego symbol, numer tablicy i kolumn. Na przykad zapis KNR 2-02, 0201-01" oznacza, e nakady rzeczowe przyjmuje si wedug katalogu nakadw rzeczowych nr 2-02 Konstrukcje budowlane z tablicy 0201, kolumna 01. Z opisu w tej tablicy wynika, e wycena dotyczy aw fundamentowych betonowych prostoktnych o szerokoci do 0,6 m. Przy niektrych robotach w tablicach s podane nakady dla jednej lub kilku wartoci parametru wiodcego oraz normy dodatkowe (z tytuu np. zmiany gruboci, wysokoci, ksztatu). Na przykad w pozycji KNR 2-02, w tablicy 0255-03 s podane normy nakadw na wykonanie cian elbetowych monolitycznych w deskowaniu Stal-Form. Zawarta tam norma obejmuje nakady na wykonanie cian gruboci 10 cm i wysokoci do 4 m. Poniewa grubo ciany oraz jej wysoko w okrelonym przypadku mog by inne, to do okrelenia nakadw w tablicy 0255 podane s normy dodatkowe: w kolumnie 04 za kady nastpny l m wysokoci, a w kolumnie 05 za kady nastpny l cm gruboci ciany. Wielko dodatku do robocizny z kolumny 04 wynosi 74,58 r-h, a z kolumny 05 1,89 r-h na 100 m2 ciany. W przypadku wykonywania ciany o wysokoci 5,5 m i gruboci 12 cm obliczenie nakadw robocizny przeprowadza si w nastpujcy sposb:

nakad podstawowy (kol. 03) dodatek z tytuu wysokoci 5,5 m (kol. 04) dodatek z tytuu gruboci 12 cm (kol. 05)

447,22 r-h/100 m2 1,5 x 74,58 = 111,87 r-h/100 m2 2 x 1,89 = 3,78 r-h/100 m2 Razem: 562,87 r-h/100 m2

W analogiczny sposb ustala si pozostae skadniki nakadw rzeczowych (materiay i sprzt).Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

14

W przypadku, gdyby grubo ciany wynosia 9 cm, to norma dodatkowa z kolumny 05 okrela odpowiednie zmniejszenie normy nakadu podstawowego. Normy podane w KNR mona czsto wykorzystywa take w kalkulacji indywidualnej, stosujc analogi, interpolacj lub ekstrapolacj. Metod interpolacji stosuje si do kalkulacji nakadw rzeczowych, gdy wielko zasadniczego parametru charakteryzujcego robot jest zawarta w przedziale pomidzy jego wielkociami podanymi w KNR. Zastosowanie tej metody przedstawia poniszy przykad: Przykad Okreli norm nakadw rzeczowych dla wykopu fundamentowego w gruncie kategorii III kopark gsienicow podsibiern o pojemnoci yki 0,4 m3. Gboko wykopu wynosi 2,0 m, a urobek jest odkadany obok wykopu. W KNR 2-01 Budowle i roboty ziemne w tablicy 0217 s zawarte nakady rzeczowe na wykonanie takich robt za pomoc koparek podsibiernych o pojemnoci czerpaka 0,25, 0,60, 1,20 oraz 2,50 m3. Aby wyceni prac koparki 0,40 m3, trzeba sporzdzi indywidualn norm, wykorzystujc metod interpolacji i normy podane w tablicy 0217. Podstaw interpolacji stanowi normy nakadw dla koparki 0,25 m3 (kol. 02 tablicy) i koparki 0,60 m3 (kolumna 04), a parametrem wiodcym jest pojemno yki koparki. Rnica parametrw koparki dla kol. 02 i kol. 04 wynosi: 0,60 m3 0,25 m3 = 0,35 m3 Stosunek rnic parametrw posiadanej koparki do parametru koparki z kolumny 04 tablicy KNR wynosi: [(0,60 m3 - 0,40 m3) : 0,35 m3 ] x 100% = 57% Normy nakadw wynosz: dla koparki 0,25 m3 (kolumna 02): robocizna 0,267 r-h/m3, praca sprztu 0,0572 m-h/m3, dla koparki 0,60 m3 (kolumna 04): robocizna 0,3091 r-h/m3, praca sprztu 0,0348 m-h/m3. Poszukiwan wielko oblicza si nastpujco: nrj = 0,3091 - 57% (0,3091 - 0,267) =0,2851 r-h/m3. nsj = 0,0348 + 57% (0,0572 - 0,0348) = 0,0476 m-h/m3. Poszukiwana norma nakadw rzeczowych na wykonanie 1 m3 gruntu kat. III kopark podsibiern o pojemnoci yki 0,4 m3 wynosi: nrj = 0,2851 r-h i nsj = 0,0476 m-h/m3. Kalkulowanie nakadw rzeczowych metod ekstrapolacji stosuje si, gdy parametr wiodcy znajduje si poniej albo powyej zakresu podanego w normach KNR. Polega to na przedueniu skrajnego przedziau norm poza granice obszaru wyznaczonego przez odpowiedni (doln albo grn) wielko parametru wiodcego. To przeduenie rozpitoci przedziau skrajnego nie moe by dowolne. Granice ekstrapolacji nie mog si rozciga w kierunku dolnym dalej ni 25% najmniejszej wielkoci parametru wiodcego oraz do 50% w gr, powyej jego najwikszej wielkoci okrelonej w normach KNR.


15

Z przedstawionego przykadu wynika, e ustalanie norm metod interpolacji wymaga dowiadczenia oraz wiedzy o normowanych robotach. Do okrelenia wielkoci nakadw rzeczowych naley take wykorzystywa wprowadzane do stosowania katalogi scalonych nakadw rzeczowych (KSNR).

4.2.2. Pytania sprawdzajce1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jak mona zdefiniowa normy pracy? Jakie rozrnia si rodzaje norm nakadw pracy? Co to s katalogi nakadw rzeczowych KNR? Jaki jest symbol katalogu dotyczcego konstrukcji budowlanych? Z jakich czci skada si kady katalog nakadw rzeczowych? W jaki sposb s numerowane tabele nakadw rzeczowych? Jakie informacje zawieraj tabele nakadw rzeczowych? W jaki sposb oblicza si normy nakadw rzeczowych dla poszczeglnych robt?

4.2.3. wiczeniawiczenie 1 Korzystajc z katalogw nakadw rzeczowych odszukaj pozycje kosztorysowe dla niej wskazanych robt budowlanych: a) usunicie wierzchniej warstwy gleby, b) wykonanie betonowych aw fundamentowych, c) malowanie powierzchni wewntrznych farb klejow w kolorze biaym. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) wybra katalog KNR, 2) odszuka pozycj katalogow dla kadego z okrelonych rodzajw robt budowlanych, 3) zapisa wybran informacj i uzasadni dokonany wybr.

Wyposaenie stanowiska pracy: katalogi nakadw rzeczowych, literatura.

wiczenie 2 Oblicz norm nakadw rzeczowych na wykonanie ciany z cegy penej na zaprawie cementowo-wapiennej, o gruboci 25 cm, wysokoci 3,0 m i dugoci 5,0 m. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) wybra odpowiedni katalog nakadw rzeczowych, 2) odszuka tabel nakadw rzeczowych dotyczc murw z cegy, 3) odczyta informacje szczegowe z tabeli zawierajce jednostk obmiaru oraz warunki wykonania, 4) obliczy objto [w m3] lub powierzchni [m2] muru zgodnie z wytycznymi w KNR,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

16

5) odszuka pozycj kosztorysow w katalogu, 6) odczyta normy kosztorysowe robocizny, materiaw i sprztu, 7) obliczy nakady robocizny, materiaw i sprztu na wykonanie muru okrelonego w temacie wiczenia.

Wyposaenie stanowiska pracy: katalogi nakadw rzeczowych, literatura.

4.2.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: Tak 1) zdefiniowa normy pracy? 2) rozrni rodzaje norm nakadw pracy? 3) rozrni rodzaje katalogw nakadw rzeczowych? 4) okreli z jakich czci skada si kady katalog nakadw rzeczowych? 5) odczyta informacje zawarte w tablicach nakadw rzeczowych? 6) odszuka w katalogu odpowiedni pozycj kosztorysow? 7) obliczy normy nakadw rzeczowych dla okrelonych robt budowlanych? Nie


17

4.3. Przedmiar i obmiar robt budowlanych4.3.1. Materia nauczaniaPojcie przedmiaru robt Obliczenie kosztu realizacji obiektw budowlanych oraz caej inwestycji polega na wyznaczeniu kosztw wykonania poszczeglnych robt budowlanych, a nastpnie ich zsumowaniu. Obliczenie wartoci tych robt wymaga ustalenia ich iloci oraz ceny wykonania jednostki produkcji. Ilo robt okrela si mierzc je w charakterystycznych dla nich jednostkach (roboty charakteryzujce si paszczyznami mierzy si w metrach kwadratowych, objtoci w metrach szeciennych, mas w kilogramach lub tonach). Ilo robt mona ustali z natury, po ich wykonaniu lub jeszcze przed ich rozpoczciem na podstawie dokumentacji projektowej. Nastpnie mnoy si iloci poszczeglnych robt przez ich ceny jednostkowe. Przedmiar robt jest to opracowanie zawierajce opis robt w kolejnoci technologicznej ich wykonania, z podaniem iloci jednostek przedmiarowych robt wynikajcych z dokumentacji projektowej oraz podstaw do ustalenia cen jednostkowych robt lub nakadw rzeczowych (nr katalogu, tablicy i kolumny). Przedmiar robt stanowi podstaw do sporzdzenia kosztorysw obliczania wartoci budowy (inwestycji) przed jej rozpoczciem. Prawidowo lub wadliwo wykonania przedmiaru robt przesdza o prawidowoci lub wadliwoci kosztorysu. Dlatego wymagana jest szczeglna staranno przy sporzdzaniu przedmiaru. Podstawy sporzdzania przedmiaru robt Przedmiar robt sporzdza si na podstawie projektu budowlanego i projektu technologicznego, w oparciu o zaoenia i zasady przedmiarowania zamieszczone w katalogach nakadw rzeczowych w odniesieniu do poszczeglnych rodzajw robt budowlanych. Projekt budowlany, powinien zawiera: projekt zagospodarowania dziaki lub terenu, projekt architektoniczno-budowlany, geotechniczne warunki posadowienia obiektw budowlanych (rodzaj gruntu, poziom wody gruntowej i sposoby jego obnienia). Projekt architektoniczno-budowlany skada si z projektu architektonicznego, projektu konstrukcyjnego i projektw instalacji, wystpujcych w obiekcie. Powinien on zawiera zwizy opis techniczny oraz cz rysunkow. W opisie technicznym zamieszczane s informacje okrelajce: przeznaczenie i program uytkowy obiektu budowlanego oraz podstawowe wymiary, form architektoniczn i funkcje obiektu, ukad konstrukcyjny obiektu budowlanego, schematy statyczne (konstrukcyjne), podstawowe wyniki oblicze, rozwizania konstrukcyjno-materiaowe podstawowych elementw konstrukcji obiektu, rozwizania dotyczce robt wykoczeniowych obiektu budowlanego, sposb zapewnienia warunkw niezbdnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepenosprawne (dotyczy budynkw mieszkalnych wielorodzinnych i uytecznoci publicznej), rozwizania zasadniczych elementw wyposaenia budowlano-instalacyjnego, rozwizania i sposb funkcjonowania zasadniczych urzdze technicznych, charakterystyk energetyczn obiektu budowlanego,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

18

wpyw obiektu budowlanego na rodowisko, warunki ochrony przeciwpoarowej. W czci rysunkowej znajduj si: rzuty wszystkich charakterystycznych poziomw obiektu, w tym widok dachu oraz przekroje, elewacje w liczbie dostatecznej do wyjanienia formy architektonicznej obiektu oraz jego wygldu ze wszystkich widocznych stron, z okreleniem graficznym lub opisowym na rysunku wykoczeniowych materiaw budowlanych i kolorystyki elewacji, rozwizania konstrukcyjno-materiaowe cian zewntrznych wraz z niezbdnymi szczegami budowlanymi, majcymi wpyw na waciwoci cieplne i szczelno przegrd, podstawowe urzdzenia instalacji wewntrznych, zasadnicze elementy wyposaenia technicznego oglnobudowlanego, w tym wszystkie instalacje oraz urzdzenia. Projekt (lub wytyczne) technologiczny powinien okrela metody wykonania podstawowych robt, dane o rodzaju maszyn i rodkach transportu technologicznego oraz inne dane dotyczce sposobu wykonania robt i ich organizacji. Do poprawnego sporzdzenia przedmiaru robt w budownictwie oglnym, ze wzgldu na ma szczegowo projektu budowlanego, wskazane jest dysponowanie projektem wykonawczym, czyli uszczegowion dokumentacj w stosunku do projektu budowlanego. Uzupenieniem dokumentacji projektowej maj by w kosztorysowaniu specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robt budowlanych, ktre ustalaj szczegowe warunki i wymagania stosowania materiaw budowlanych, sposobu wykonania robt, uycia sprztu. Specyfikacje techniczne okrelaj rwnie jednostk przedmiarowo-obmiarow oraz jakie roboty s objte cen przywizan do specyfikacji. Zasady okrelania iloci robt zale od ich rodzaju oraz warunkw wykonywania. Obliczajc iloci robt, na potrzeby ich przedmiaru, naley zwraca uwag na wielko nakadw rzeczowych niezbdnych do wykonania jednostki produkcji. Nie mona oblicza cznie robt, dla ktrych normy czasu i zuycia materiaw s rne, a wic rny jest take koszt ich wykonania. Przy przedmiarowaniu robt naley wykorzysta wskazwki dotyczce przedmiarowania danego rodzaju robt, zawarte w czciach opisowych do poszczeglnych rozdziaw katalogw nakadw rzeczowych. Jednostki przedmiaru robt lub elementy obiektu o jednorodnych cechach przyjmowane w obliczeniach oraz ich opisy powinny odpowiada jednostkom i opisom zawartym w katalogach bdcych podstaw kosztorysowania.

Praktyczne sposoby sporzdzania przedmiarw robt Wyliczenie iloci robt jest najczciej dokonywane wedug sprawdzonych schematw, stanowicych podstaw kosztorysowania, albo metod bezporedni przez projektanta lub specjalist do spraw kosztorysowania albo te automatycznie przez komputer, jeli korzysta si podczas projektowania z programw posiadajcych funkcje tworzenia zestawie elementw, lub obliczania powierzchni i objtoci. Przedmiarowanie musi by wykonywane w sposb jasny, nie budzcy adnych wtpliwoci, aby osoby z niego korzystajce mogy si atwo zorientowa w obliczeniach. Z tych wzgldw konieczne jest posugiwanie si pewnym systemem sporzdzania przedmiaru i jego konsekwentne przestrzeganie przy sporzdzaniu kosztorysw. Przedmiar elementw i robt jest sporzdzany na podstawie rysunkw z dokumentacji projektowej oraz zestawie elementw konstrukcyjnych, prefabrykatw, stolarki budowlanej.


19

Przedmiary robt sporzdza si na specjalnych formularzach. W tabeli 3 podano wzr formularza powszechnie stosowanego. W kolumnie 1 formularza wpisuje si numer pozycji kosztorysowej, ktrej dotycz dane z przedmiaru. W kolumnie 2 podaje si numer rysunku (lub rysunkw) i ewentualne dodatkowe oznaczenia okrelajce pooenie przedmiarowanego elementu. W kolumnie 3 zamieszcza si krtki opis robt, formuk obliczenia ich iloci oraz jednostk miary. Obliczone iloci poszczeglnych elementw wpisuje si do kolumny 4, a ich sum w kolumnie 5. Jeeli w jakiej pozycji przedmiaru naley poda iloci robt, ktre w caoci lub czci byy ju obliczone w tabelach sporzdzonych na wstpie lub we wczeniejszych pozycjach, to takich oblicze si nie powtarza, lecz podaje ostateczne iloci z powoaniem si na numer tabeli lub pozycj, w ktrej dokonano obliczenia.Tab. 3. Formularz do sporzdzania przedmiarw robt

Pozycja kosztorysu 1

Oznaczenia elementw i numery rysunkw 2

Ilo Tre 3 poszczeglnych elementw 4 razem 5

Pojcie obmiaru robt budowlanych Ilo robt mona ustali z natury, po ich wykonaniu. Mierzenie z natury, (wykopw, murw, tynkw), nazywa si obmiarem. Obmiaru dokonuje si w celu rozliczenia si przedsibiorstwa za wykonane roboty z robotnikami i z inwestorem (zamawiajcym). Przy rozliczeniach z robotnikami obmiar jest niezbdny do obliczenia ich zarobkw, gdy pracuj oni w systemie akordowym. W rozliczeniach z inwestorem obmiar suy do okrelenia wartoci wykonanych robt. Wykonywanie pomiarw z natury Podstawowym sprztem do wykonywania pomiarw z natury jest dziesicio- lub dwudziestometrowa zwijana tama miernicza oraz skadany przymiar zwany metrwk. W celu sprawnego wykonania pomiarw potrzebna jest grupa trzyosobowa. Jedna z nich przykada pocztek tamy (oznaczony zerem) do pocztkowego punktu pomiarw, druga - rozwija tam i odczytuje kolejne wymiary, a trzecia zapisuje to na rysunku. Odczytujc pomiary tam trzeba trzyma nieruchomo, rwnolegle do mierzonego elementu, mocno j napi i zwraca uwag, eby si nie skrcaa.


20

W pomieszczeniu naley dodatkowo zmierzy dugo przektnych, aby przekona si, czy ma ono ksztat prostoktny. Dla pewnoci mona przeprowadzi niektre pomiary w stron przeciwn. W celu uniknicia sumowania bdw nie wolno dokonywa pomiarw maymi odcinkami i nastpnie sumowa ich. Wyniki uzyskane z pomiarw wpisuje si na rysunku szkicowym wzdu jednej cigej linii wymiarowej z zachowaniem kolejnoci odczytw na tamie. Pocztek i kierunek pomiaru oznacza si zerem ze strzak, zakoczenie za krzyykiem. Liczby wymiarowe poszczeglnych odcinkw wpisuje si przy znakach ograniczajcych. Zasady sporzdzania obmiarw Zasady sporzdzania obmiarw robt s takie same jak dla przedmiarw. Iloci robt zale od ich rodzaju oraz warunkw wykonywania. Obliczajc iloci robt, czyli dokonujc ich obmiaru, naley zwraca uwag na wielko nakadw rzeczowych niezbdnych do wykonania jednostki produkcji. Nie mona obmierza cznie robt, dla ktrych normy czasu i zuycia materiaw s rne, a wic rny jest take koszt ich wykonania. Wyniki obmiaru wpisuje si do Rejestru Obmiarw (ksiki obmiarw). Rejestr obmiarw rejestr z ponumerowanymi stronami, sucy do wpisywania przez Wykonawc obmiaru wykonywanych robt w formie wylicze, szkicw i ewentualnie dodatkowych zacznikw. Przykad Obliczy powierzchni tynku dwch cian z otworami, pokazanych na rysunku 1.

Rys. 1. Rysunek szkicowy do obmiarowania tynku [5, s. 415] Wymiary na rysunku podano w metrach.

Powierzchnia tynku bez odliczania otworw wynosi: (4,20 + 5,50) 3,20 = 31,04 m2 Powierzchnia otworw wynosi: otwr okienny: 1,40 1,50 = 2,10 m2 otwr drzwiowy: 2,00 1,10 = 2,20 m2


21

Powierzchni otworw nie potrca si, poniewa powierzchnia kadego z nich jest mniejsza ni 3,0 m2 (pomija si przy tym powierzchni tynkowanych ociey), czyli powierzchnia tynku dwch cian cznie wynosi 31,04 m2. Do sporzdzania przedmiarw i obmiarw robt budowlanych technik komputerow stosuje si programy do kosztorysowania, ktrych jest na rynku bardzo wiele np. Zuzia, Rodos, Norma, Koma, Winbud, Forte, Strix, Seko, Penta, Leonardo. Programy te zawieraj bazy katalogw z normatywami kosztorysowymi. Program moe mie funkcj tworzenia ksiki obmiarw, wyposaon w zasady sporzdzania przedmiarw i obmiarw. Sporzdzajc ksik obmiarw uytkownik uzyskuje na ekranie formularz, do ktrego wprowadza wszystkie wyliczenia czstkowe. Program przelicza te dziaania czstkowe, sumuje je i ostateczny wynik przenosi do kosztorysu. Programy pozwalaj na zamieszczanie rysunkw, fotografii i innych elementw graficznych w tworzonych dokumentach.

4.3.2. Pytania sprawdzajce1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jak zdefiniowa pojcie przedmiaru robt? Co zawiera opracowanie przedmiar robt? Jakie dokumenty stanowi podstaw sporzdzenia przedmiaru robt? W jaki sposb oblicza si iloci robt? W jaki sposb zapisuje si dane z przedmiaru robt? W jaki sposb zdefiniowa pojcie obmiaru robt? W jaki sposb wykonuje si obmiar robt?

4.3.3. wiczeniawiczenie 1 Na podstawie otrzymanego od nauczyciela projektu budowlanego domu jednorodzinnego wykonaj przedmiar robt malarskich malowanie na parterze budynku. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) wybra z projektu rysunki (rzut parteru i przekrj pionowy), 2) wybra katalog nakadw rzeczowych, 3) odszuka w KNR odpowiedni tabel i odczyta zasady przedmiarowania robt malarskich, 4) przygotowa formularz do sporzdzania przedmiaru robt, 5) wykona obliczenia, 6) wpisa wyniki przedmiarowania do formularza. Wyposaenie stanowiska pracy: projekt budowlany domu jednorodzinnego, katalogi nakadw rzeczowych KNR, literatura, formularz do sporzdzania przedmiaru robt.


22

wiczenie 2 Na podstawie projektu budowlanego domu jednorodzinnego sporzd zestawienie otworw w cianach oraz stolarki okiennej i drzwiowej dla caego budynku. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) Aby wykona wiczenie powiniene: wybra z projektu odpowiednie rysunki, przygotowa formularz do wpisywania wynikw, wykona obliczenia, wpisa wyniki przedmiarowania do formularza.

Wyposaenie stanowiska pracy: projekt budowlany domu jednorodzinnego, literatura, formularz do sporzdzania oblicze.

4.3.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: 1) rozrni podstawowe pojcia dotyczce przedmiarowania? 2) okreli podstawy i zasady przedmiarowania? 3) odczyta z dokumentacji projektowej informacje niezbdne do wykonania przedmiaru? 4) sporzdzi zestawienie elementw budowlanych stosowane w przedmiarowaniu? 5) okreli zasady obmiaru robt budowlanych? 6) sporzdzi przedmiar poszczeglnych robt budowlanych? Tak Nie


23

4.4. Podstawy prawne kosztorysowania robt budowlanych4.4.1. Materia nauczaniaPodstawy sporzdzania kosztorysw Podstaw sporzdzenia kosztorysu jest dokadne okrelenie zakresu rzeczowego robt, ktry mona okreli na podstawie: dokumentacji projektowej (projektu budowlanego lub wykonawczego), projektu technologii robt lub wytycznych wykonania robt, a w przypadku robt remontowych dokumentacji inwentaryzacyjnej wraz z protokoem typowania robt oraz protokou ustalenia danych wyjciowych do kosztorysowania. Protok danych wyjciowych do kosztorysowania powinien zawiera informacje dotyczce warunkw zwizanych z okrelon lokalizacj obiektu, uwzgldniajc wystpujce na placu budowy warunki naturalne takie jak: zadrzewienie, poziom wody gruntowej, kategoria gruntu, konieczno wykonania wyburze i rozbirek, odlego i trasy transportu materiaw budowlanych, odlego i miejsce wywozu gruntu, moliwo dostarczenia wody i energii. Projekt technologii robt (dla duych i skomplikowanych inwestycji) oraz wytyczne wykonania robt (dla obiektw prostych) zawieraj informacje dotyczce urzdze skadajcych si na zagospodarowanie placu budowy oraz technologii podstawowych robt wraz z charakterystyk maszyn i urzdze budowlanych. Jeeli dokumentacja projektowa nie zawiera adnego z tych opracowa, wwczas dane te okrela si w protokole danych wyjciowych do kosztorysowania. Powysze dane pozwalaj na dokadne ustalenie przedmiotu inwestycji i umoliwiaj wykonanie przedmiaru, ktry okrela ilo poszczeglnych robt. Zasady wykonywania przedmiaru robt opisano w p. 4.3. poradnika. Do sporzdzenia wyceny robt potrzebna jest znajomo nakadw rzeczowych robocizny, materiaw i pracy sprztu, a wic normatywna baza nakadw rzeczowych oraz informacje o ksztatowaniu si cen czynnikw produkcji (robocizny, materiaw, sprztu i kosztw transportu). Uzupenienie stanowi dane o poziomie kosztw porednich oraz zysku. Podstaw do sporzdzenia kosztorysu inwestorskiego stanowi: dokumentacja projektowa, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robt budowlanych, zaoenia wyjciowe do kosztorysowania, ceny jednostkowe robt podstawowych. Podstaw do sporzdzenia kosztorysu ofertowego stanowi: dane zawarte w ogoszeniu o przetargu na wykonanie robt budowlanych, a w szczeglnoci: informacje o rodzaju i zakresie robt oraz lokalizacji budowy, specyfikacja istotnych warunkw przetargu, a zwaszcza blisze okrelenie przedmiotu przetargu (projekty techniczne robt z kosztorysem inwestorskim lub inwentaryzacja stanu technicznego i protok typowania robt w przypadku remontu), terminy wykonania robt i inne istotne postanowienia, nakady rzeczowe robocizny, materiaw i pracy sprztu wedug KNR, a przy ich braku ustalone indywidualnie, stawki godzinowe robocizny wedug zaczonej kalkulacji, ceny materiaw i pracy sprztu, przyjte z bazy cenowo-kosztowej wykonawcy robt, kalkulacja kosztw porednich, zysku i ewentualnych dodatkw.Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

24

Podstaw do sporzdzenia kosztorysu powykonawczego stanowi: dokumentacja techniczna, ksika obmiaru robt potwierdzona przez inspektora nadzoru, zapisy w dzienniku budowy, okrelajce technologi lub konieczno wykonania robt oraz okres ich wykonania, nakady rzeczowe ustalone w zatwierdzonym przez inwestora kosztorysie ofertowym, ceny czynnikw produkcji, koszty porednie, koszty zakupu i stawki zysku, w wysokociach wynegocjowanych pomidzy zamawiajcym, a wykonawc w zatwierdzonej przez zamawiajcego ofercie lub w umowie (aneksach do umowy). Podstaw do sporzdzenia kosztorysu robt dodatkowych (uzupeniajcego) stanowi: zapis inspektora nadzoru inwestorskiego w dzienniku budowy, stwierdzajcy potrzeb wykonania robt dodatkowych (pozaumownych) oraz ustalajcy technologi i zakres ich wykonania, protok koniecznoci, akceptowany przez zamawiajcego stanowicy podstaw do sporzdzenia aneksu do umowy, dokumentacja projektowa opracowana na roboty dodatkowe, dokumenty i dane niezbdne przy sporzdzaniu kosztorysu powykonawczego.

4.4.2. Pytania sprawdzajceOdpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. 1. Co jest podstaw sporzdzania kosztorysw? 2. Jakie informacje powinien zawiera protok ustalenia danych wyjciowych do kosztorysowania? 3. Jakie dokumenty i informacje stanowi podstaw do sporzdzenia kosztorysu inwestorskiego? 4. Jakie dokumenty i informacje stanowi podstaw do sporzdzenia kosztorysu ofertowego? 5. Jakie dokumenty i informacje stanowi podstaw do sporzdzenia kosztorysu powykonawczego? 6. Jakie dokumenty i informacje stanowi podstaw do sporzdzenia kosztorysu robt dodatkowych?

4.4.3. wiczeniawiczenie 1 Przeanalizuj tekst Protokou danych wyjciowych do kosztorysowania, ktry otrzymae od nauczyciela i odczytaj z niego informacje dotyczce warunkw zwizanych z lokalizacj obiektu: 1) wystpujce na placu budowy warunki naturalne takie jak: zadrzewienie, poziom wody gruntowej, kategoria gruntu, 2) konieczno wykonania wyburze i rozbirek, 3) odlego i trasy transportu materiaw budowlanych, 4) odlego i miejsce wywozu gruntu, 5) moliwo dostarczenia wody i energii.Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

25

Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) dokadnie przeczyta dokument, 2) odszuka w dokumencie dane informacje, 3) sporzdzi notatk. Wyposaenie stanowiska pracy: dokument Protok danych wyjciowych do kosztorysowania, literatura. wiczenie 2 Wska i scharakteryzuj dokumenty potrzebne do sporzdzenia powykonawczego robt budowlanych. Skorzystaj z przykadowego powykonawczego robt budowlanych oraz dostpnej literatury. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) odszuka w literaturze potrzebne informacje, 2) dokona wyboru dokumentw zgodnie z tematem zadania, 3) scharakteryzowa kady z dokumentw. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przykadowy kosztorys powykonawczy robt budowlanych. kosztorysu kosztorysu

4.4.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: Tak 1) zdefiniowa pojcie protok danych wyjciowych do kosztorysowania? 2) okreli jakie dokumenty i informacje stanowi podstaw do sporzdzenia kosztorysu inwestorskiego? 3) okreli jakie dokumenty i informacje stanowi podstaw do sporzdzenia kosztorysu ofertowego? 4) scharakteryzowa dokumenty stanowice podstaw do sporzdzenia kosztorysu powykonawczego? 5) scharakteryzowa dokumenty stanowice podstaw do sporzdzenia kosztorysu robt dodatkowych? Nie


26

4.5. Kalkulacja skadnikw ceny kosztorysowej4.5.1. Materia nauczaniaW budownictwie cen za wykonanie jednostki elementu konstrukcji lub rodzaju robt oblicza si jako sum nastpujcych skadnikw: wartoci zuytych nakadw rzeczowych, ktre obejmuj: warto robocizny, warto pracy sprztu oraz warto materiaw wraz z kosztami transportu zewntrznego; stanowi one razem koszty bezporednie Kb, kosztw porednich Kp, zysku Z. Uwzgldniajc wszystkie skadniki nakadw, cen kosztorysowa Ckj na wykonanie jednostki robt mona wyrazi wzorem: Ckj = Rj + Mj + Kzj + Sj + Kpj + Zj gdzie: Rj warto kosztorysowa robocizny na jednostk przedmiarow (obmiarow) robt, Mj warto kosztorysowa materiaw na jednostk przedmiarow robt, Kzj - koszt zakupu materiaw na jednostk przedmiarowa robt, Sj - warto kosztorysowa pracy sprztu na jednostk przedmiarow robt, Kpj - koszty porednie na jednostk przedmiarow robt, Zj - zysk kalkulacyjny na jednostk przedmiarow robt. Warto kosztorysowa robocizny na jednostk produkcji (Rj) jest iloczynem uzgodnionej w kosztorysie ofertowym lub w umowie stawki za roboczogodzin (Cr) pracy i jednostkowych nakadw robocizny (nrj): Rj = nrj Cr Warto kosztorysowa materiaw budowlanych i instalacyjnych (Mj) oblicza si jako sum iloczynw jednostkowych nakadw materiaw (nmj). i ich ceny (Cm). Ceny materiaw przyjmuje si jako rednie krajowe, podawane w odpowiednich specjalistycznych publikacjach (np. KwartalnikSEKOCENBUD Informacja o cenach materiaw budowlanych) lub na podstawie faktur zakupu: Mj = nmj Cm Jednostkowe koszty zakupu materiaw (Kzj) obejmuj przeliczone na jednostk obmiarow (przedmiarow) roboty koszty dostaw materiaw od miejsca ich nabycia na plac budowy. Jednostkowa warto pracy sprzty (Sj) jest suma iloczynw jednostkowych nakadw pracy sprztu (nsj). i stawek (cen) za maszynogodzin pracy(Cs): Sj = nsj Cs Wielko kosztw porednich (Kpj) i zysku (Zj) podlega uzgodnieniu pomidzy stronami w umowie o realizacj robt. Warto kosztorysowa okrelonego rodzaju robt lub elementu konstrukcji jest iloczynem liczby jednostek przedmiarowych (obmiarowych) roboty (i) i jej ceny jednostkowej. Oglna warto kosztorysowa obiektu lub robot (Wk) jest sum wartoci kosztorysowej wchodzcych w ich skad elementw konstrukcyjnych i robt. Oblicza si j ze wzoru: Wk = (Rj + Mj + Ksj + Sj + Kpj + Zj) i


27

Sumy iloczynw poszczeglnych skadnikw jednostkowej ceny kosztorysowej i ilo robt s skadnikami wartoci kosztorysowej: warto kosztorysowa robocizny(R) R = Rj i, warto kosztorysowa materiaw (M) M = Mj i, warto kosztorysowa pracy sprztu (S) S = Sj i, Kz = Kzj i, koszty zakupu materiaw (Kz) koszty porednie (Kp) Kp = Kpj i, zysk kalkulacyjny (Z) Z = Zj i. Warto kosztorysow robt mona wyrazi w postaci sumy skadnikw kalkulacyjnych: Wk = R + M + Kz + S + Kp + Z gdzie suma pierwszych czterech skadnikw stanowi koszty bezporednie robt (Kb) Kb = R + M + Kz + S Obowizujcy podatek od towarw i usug (VAT) nie jest skadnikiem kalkulacji kosztorysowej. Wykonawca nalicza go oddzielnie na fakturze za wykonane roboty.

4.5.2. Pytania sprawdzajce1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie s skadniki ceny za wykonanie robt? W jaki sposb oblicza si warto kosztorysow robocizny? W jaki sposb oblicza si warto kosztorysow materiaw? W jaki sposb oblicza si warto kosztorysow pracy sprztu? W jaki sposb ustala si ceny materiaw budowlanych i instalacyjnych? W jaki sposb ustala si wielo kosztw porednich i zysku? W jaki sposb oblicza si warto kosztorysow okrelonych robt budowlanych? Czy podatek od towarw i usug (VAT) jest skadnikiem kalkulacji kosztorysowej?

4.5.3. wiczeniawiczenie 1 Korzystajc z publikacji Informacja o cenach materiaw budowlanych, podaj ceny wymienionych poniej materiaw: drewno budowlane, stal zbrojeniowa ebrowana, beton klasy B20, cega pena, styropian. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) odszuka w informatorze wymienione materiay budowlane, 2) odczyta ceny poszczeglnych materiaw, 3) wypisa ceny z podaniem jednostki obmiarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: publikacja Informacja o cenach materiaw budowlanych.Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

28

wiczenie 2 Wska i scharakteryzuj skadniki wartoci kosztorysowej robt budowlanych. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) odszuka w literaturze potrzebne informacje, 2) wypisa skadniki wartoci kosztorysowej, 3) dokona charakterystyki kadego ze skadnikw wartoci kosztorysowej. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura.

4.5.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: 1) wymieni skadniki ceny za wykonanie robt? 2) obliczy warto kosztorysow robocizny? 3) obliczy warto kosztorysow materiaw? 4) obliczy warto kosztorysow pracy sprztu? 5) okreli w jaki sposb ustala si ceny materiaw budowlanych i instalacyjnych? 6) wskaza w jaki sposb ustala si wielo kosztw porednich i zysku? 7) obliczy warto kosztorysowa okrelonych robt? Tak Nie


29

4.6. Zasady rozliczania kosztw materiaw, sprztu i czasu pracy4.6.1. Materia nauczaniaCena robocizny Stawka robocizny przyjmowana w kosztorysie powinna wynika z kalkulacji. W skad ceny robocizny wchodz nastpujce skadniki kosztw pracy robotnikw zatrudnionych bezporednio przy wykonywaniu robt: pace zasadnicze wedug osobistego zaszeregowania, premie regulaminowe, pace dodatkowe (dodatki funkcyjne), pace uzupeniajce (wynagrodzenia urlopowe, zasiki chorobowe, odprawy emerytalne), obligatoryjne obcienia z tytuu skadek na ZUS, odpisy na fundusz pracy, fundusz socjalny i mieszkaniowy. Koszt materiaw Ceny materiaw przyjmowane w kosztorysowaniu mog by ustalone na podstawie rnych dostpnych rde (wedug faktur zakupu, informacji hurtowni branowych lub publikowanych urzdowych informacji cenowych). Materiay dzieli si na: materiay podstawowe i materiay pomocnicze. Warto materiaw pomocniczych przyjmuje si procentowo od kosztu materiaw podstawowych. Materiay wielokrotnego uycia s to materiay zuywane w produkcji budowlanej tylko czciowo podczas jednorazowego zastosowania (deski i stemple do deskowania). Oblicza si je w postaci uamka wartoci w zalenoci od krotnoci zastosowania danego materiau. Ceny zbytu, hurtowe i detaliczne materiaw Ceny zbytu stosuje si przy zakupie materiaw bezporednio od producenta. Do cen zbytu nie dolicza si mary handlowej. Ceny hurtowe zawieraj mar hurtowa, ktra stanowi narzut na cen zbytu i suy do pokrycia kosztw handlowych w obrocie hurtowym, w tym kosztw transportu do skadu hurtowego. Ceny detaliczne s cenami podstawowymi w obrocie materiaami rynkowymi przy ich zakupach w mniejszych ilociach. Ceny detaliczne tworzy si przez dodanie do ceny hurtowej mary detalicznej. Mara detaliczna suy do pokrycia kosztw handlowych oraz wynagrodzenia jednostki handlu detalicznego. Koszt pracy sprztu Koszty bezporednie pracy sprztu obejmuj: koszty pracy maszyn i sprztu budowlanego, koszty jednorazowe sprztu, koszty transportu technologicznego materiaw. Cena pracy sprztu przyjmowana w kosztorysie jest sum ceny najmu za czas uytkowania sprztu oraz kosztw jednorazowych. Cena najmu maszynogodziny pracy sprztu obejmuje przeliczone na jedn maszynogodzin uycia sprztu nastpujce kalkulacyjne skadniki kosztw: amortyzacj sprztu, naprawy i obsug techniczn sprztu, etatow obsug osobow sprztu,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

30

paliwo i materiay smarne, koszty oglne dostawcy sprztu, zysk. Koszty jednorazowe obejmuj dostarczenie sprztu na budow, jego monta i demonta, transport po zakoczeniu robt oraz zaadowanie i wyadowanie sprztu na rodki transportu w przypadku sprztu niesamojezdnego, a take przezbrojenie sprztu wieloczynnociowego. Koszty amortyzacji Amortyzacja stanowi stopniowe przenoszenie wartoci sprztu na wykonywane produkty, roboty lub usugi wynikajce z jego zuycia. Koszty napraw i obsugi technicznej obejmuj naprawy gwne (remonty kapitalne), biece planowo-zapobiegawcze, awaryjne oraz okresowe przegldy techniczne i konserwacje. Koszty osobowe obsugi etatowej oblicza si w zalenoci od liczby osb obsugi etatowej ustalonych w dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny, dostarczanej przez jej producenta. Koszty paliwa i materiaw smarnych ustala si na podstawie norm zuycia paliw podanych w dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny oraz zatwierdzonych zakadowych norm zuycia dla danego sprztu. Koszty oglne dostawcy sprztu s to koszty zwizane z prowadzeniem i utrzymaniem bazy sprztu (pace, koszty bezpieczestwa, koszty biurowe, utrzymanie obiektw). Wielko zysku za usugi sprztowo-transportowe przyjmuje si zgodnie z zasadami stosowanymi przez waciciela tych jednostek.

4.6.2. Pytania sprawdzajce1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie skadniki kosztw wchodz w skad ceny robocizny? W jaki sposb ustala si ceny materiaw? Jak jest rnica pomidzy cenami materiaw: cen zbytu, hurtow i detaliczn? W jaki sposb ustala si koszt materiaw pomocniczych? Jakie czynniki maj wpyw na ustalenie kosztu pracy sprztu? Jakie s skadniki ceny najmu maszynogodziny pracy sprztu? Jaka jest rnica pomidzy kosztem amortyzacji sprztu, a kosztami napraw i obsugi technicznej?

4.6.3. wiczeniawiczenie 1 Na podstawie katalogw producentw materiaw budowlanych, katalogw hurtowni oraz sklepw detalicznych ustal ceny zbytu, hurtowe i detaliczne poniszych materiaw budowlanych. Przeanalizuj rnice w wysokoci cen i uzasadnij ich przyczyny. Materiay budowlane: drewno budowlane, stal zbrojeniowa ebrowana, beton klasy B20, cega pena, styropian.


31

Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Aby wykona wiczenie powiniene: odszuka w katalogach lub Internecie ceny wymienione materiay budowlane, przygotowa tabel umoliwiajc w sposb czytelny zapisanie wynikw wyszukiwania, wypisa ceny, porwna poszczeglne rodzaje cen, sformuowa wnioski.

Wyposaenie stanowiska pracy: publikacja katalogi cen zbytu, hurtowych i detalicznych, Internet, literatura. wiczenie 2 Oblicz koszt materiaw pomocniczych, wiedzc e koszt materiaw podstawowych wedug kosztorysu wynosi- 9128, 40 z. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) odszuka w literaturze sposb obliczania kosztu materiaw pomocniczych, 2) dokona oblicze. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura.

4.6.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: Tak 1) scharakteryzowa pojcie cena robocizny? 2) wskaza skadniki kosztw wchodzce w skad ceny robocizny? 3) okreli zasady ustalania cen materiaw? 4) rozrni rodzaje cen materiaw? 5) scharakteryzowa skadniki ceny najmu maszynogodziny pracy sprztu? Nie


32

4.7. Zasady sporzdzania kosztorysw4.7.1. Materia nauczaniaSporzdzanie kosztorysw Prac rozpoczyna si od poznania dokumentacji projektowej oraz protokou danych wyjciowych do kosztorysowania. Na tej podstawie okrela si struktur kosztorysu, podzia na brane, czci i rozdziay, a ponadto rodzaj katalogw nakadw rzeczowych i normatyww oraz inne materiay potrzebne do kosztorysowania. W nastpnej kolejnoci szczegowo analizuje si sposb wykonania robt, rodzaj maszyn i sprztu, odlegoci transportu i inne okolicznoci majce wpyw na wielko nakadw rzeczowych. Wykorzystuje si tu informacje zawarte w projekcie technologii i organizacji robt oraz w protokole danych do kosztorysowania, a take wiedz i dowiadczenie kosztorysanta. Po ustaleniu metod wykonania robt przystpuje si do sporzdzenia przedmiarw robt. Jeeli kosztorys jest wykonywany technik komputerow, to nie jest konieczne obliczanie ostatecznych iloci robt, lecz wystarczy wypisanie formu obliczeniowych. Wykonanie tych wszystkich czynnoci umoliwia przystpienie do sporzdzania kosztorysu waciwego. Zgodnie z przyjtym wczeniej podziaem, wypisuje si kolejne pozycje kosztorysowe, podajc ich numeracj, podstaw wyceny, opis, liczb jednostek roboty oraz rodzaj i normy nakadw rzeczowych. Jeeli istnieje taka potrzeba, to sporzdza si indywidualn kalkulacj nakadw rzeczowych. W nastpnej fazie postpowania dla wszystkich rodzajw nakadw ustala si ich ceny jednostkowe. W razie potrzeby wykonuje si take odpowiednie wyceny, np. kalkulacj aktualnych stawek robocizny i sprztu lub kosztw zakupu materiaw. Na og wykorzystuje si do tego odpowiednie informacje zawarte w periodycznych wydawnictwach, publikowane przez jednostki wyspecjalizowane w zagadnieniach cen i kosztw robt budowlanych. Po sporzdzeniu kosztorysu waciwego zestawia si tabel wartoci elementw scalonych, a nastpnie wykonuje wykazy i zestawienia. W zalenoci od potrzeb, wykazy i zestawienia mog obejmowa wykaz robocizny wedug zawodw, zestawienie iloci materiaw i elementw oraz wykaz sprztu. Wykonuje si je, wykorzystujc dane zawarte w kosztorysie waciwym. Zaczniki obejmuj zawsze wycig z danych wyjciowych do kosztorysowania i kalkulacje indywidualne, a take inne istotne dla kosztorysu dokumenty. Poszczeglne kosztorysy stanowice jedn zwart cao zaopatruje si w spis treci, uatwiajcy orientacj w zawartoci kompletu. Cao postpowania zwizanego z wykonaniem kosztorysu szczegowego mona uj w przedstawione niej kolejno wykonywane etapy: Etap 1. Ustalenie rodzaju kosztorysu i charakteru robt okreli rodzaj kosztorysu, zgodnie z klasyfikacj, oraz charakter wycenianych robt (nowe czy remontowe). Etap 2. Ustalenie i skompletowanie danych i dokumentacji rdowej, niezbdnych do sprecyzowania zakresu rzeczowego robt i struktury kosztorysu stosownie do ustale etapu l okreli i skompletowa dane rdowe stanowice podstaw do sporzdzenia kosztorysu. Etap 3. Ustalenie struktury kosztorysu okreli podzia kosztorysu na czci i rozdziay, wykorzystujc informacje zawarte w materiaach rdowych (etap 2). Etap 4. Sprecyzowanie metody wykonania robt okreli metod wykonania robt na podstawie analizy danych rdowych w etapie 2.


33

Etap 5. Sporzdzenie opisw pozycji kosztorysowych na podstawie wynikw etapw 2 i 4 sporzdzi opisy pozycji kosztorysowych, pogrupowanych zgodnie ze struktur ustalon w etapie 3. Etap 6. Sporzdzenie przedmiaru robt obliczy i wypisa dla kadej pozycji kosztorysowej liczb jednostek produkcji lub roboty. Etap 7. Ustalenie wielkoci jednostkowych nakadw rzeczowych okreli i wypisa dla kadej pozycji kosztorysowej (etap 5) wielko jednostkowych nakadw robocizny wraz z ewentualnymi dodatkami oraz materiaw i sprztu, posugujc si katalogami nakadw rzeczowych, normami zakadowymi i kalkulacj indywidualn. Etap 8. Obliczenie wielkoci nakadw rzeczowych dla kadej pozycji kosztorysu z etapu 5 obliczy i wypisa wielko nakadw rzeczowych, mnoc iloci robt z etapu 6 przez wielko nakadw na jednostk z etapu 7. Etap 9. Ustalenie cen czynnikw produkcji oraz podstaw naliczania stawek pozostaych skadnikw kosztw. Okreli: kosztorysow stawk robocizny, ceny materiaw, ceny jednostkowe pracy sprztu, koszty zakupu materiaw, podstaw naliczania i stawk kosztw porednich, podstaw naliczania i stawk zysku. Etap 10. Obliczenie wartoci kosztorysowej robt dla kadej pozycji kosztorysowej obliczy i wypisa skadniki kosztw bezporednich, mnoc wielkoci nakadw rzeczowych z etapu 8 przez ich ceny jednostkowe z etapu 9. Na kocu kadego rozdziau podsumowa skadniki kosztw bezporednich, obliczy koszty zakupu materiaw, koszty porednie, zysk oraz warto robt lub elementu obiektu ogem. Etap 11. Sporzdzenie tabeli wartoci elementw scalonych sporzdzi tabel wartoci elementw scalonych, wykorzystujc dane etapu 10 i obliczy cakowit warto kosztorysow robt. Etap 12. Wykonanie pozostaych czci skadowych kosztorysu sporzdzi kart tytuow kosztorysu, charakterystyk obiektu, zestawienia i zaczniki. Forma kosztorysu oraz zapis jego treci Kosztorys ma swoj ustalon systematyk, ktra okrela poprawn kolejno opracowania jego czci skadowych. Na prawidowo sporzdzony i kompletny kosztorys szczegowy skadaj si: karta tytuowa kosztorysu, oglna charakterystyka obiektu lub robt objtych kosztorysem, przedmiar lub obmiar robt wraz z ich opisem technologicznym, bezporednie nakady rzeczowe, wycena wartoci nakadw rzeczowych oraz pozostaych skadnikw kalkulacyjnych ceny kosztorysowej, czyli kosztorys waciwy, tabela wartoci elementw scalonych, zaczniki do kosztorysu. Zaczniki do kosztorysu: w kosztorysie inwestorskim protok (lub wycig) ustalenia danych wyjciowych do kosztorysowania, w kosztorysie powykonawczym ksika obmiarw wykonanych robt,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

34

w kosztorysie na roboty dodatkowe lub zamienne protok koniecznoci wykonania robt dodatkowych lub zamiennych. analizy i kalkulacje indywidualne dla robt nie wstpujcych w KNR. Strona tytuowa kosztorysu zwykle zawiera: okrelenie rodzaju kosztorysu, nazw przedmiotu kosztorysowania (obiektu, roboty lub usugi) oraz adres lokalizacji budowy, nazw i adres zamawiajcego obiekt lub roboty, nazw jednostki opracowujcej kosztorys i nazwiska z okreleniem funkcji osb, ktre sporzdziy i sprawdziy kosztorys oraz ich podpisy i dat podpisania, warto kosztorysow obiektu lub robt, dat sporzdzenia kosztorysu, w kosztorysie ofertowym, powykonawczym i dodatkowym nazw wykonawcy robt, w kosztorysie ofertowym klauzul zatwierdzenia kosztorysu przez zamawiajcego, z podaniem uzgodnionej wartoci kosztorysowej oraz daty zatwierdzenia. Oglna charakterystyka obiektu lub roboty zawiera krtki opis techniczny kosztorysowanego obiektu (roboty) oraz parametry okrelajce jego wielko. Na przykad dla budynku obejmuje jego przeznaczenie, informacje o rodzaju zabudowy (wolno stojcy lub w zabudowie zwartej) i podpiwniczeniu, dane o konstrukcji podstawowych elementw, liczbie kondygnacji, powierzchni zabudowy i uytkowej, o robotach wykoczeniowych oraz kubatur cakowit. Opis oglny powinien te okrela technologi wykonania poszczeglnych robt. Sporzdzanie kosztorysw przy pomocy programw komputerowych Sporzdzanie kosztorysw tradycyjn metod, oprcz odpowiednich wiadomoci, wymaga wykonania bardzo wielu czasochonnych i mudnych czynnoci, zwizanych z wyszukaniem i wpisaniem do formularzy nakadw rzeczowych, cen, dodatkw, przeprowadzeniem oblicze rachunkowych. Wspczenie technika komputerowa niemal cakowicie wypara tradycyjne (rczne) sposoby sporzdzania kosztorysw. Naley jednak bardzo wyranie podkreli, e posiadanie komputera oraz oprogramowania do kosztorysowania nie zwalnia z posiadania podstawowej wiedzy o zasadach kosztorysowania Komputer jest tylko narzdziem, ktre przyspiesza i uatwia kosztorysowanie. Zastosowanie techniki komputerowej w kosztorysowaniu Obecnie jest dostpnych wiele programw do kosztorysowania. Bez wzgldu na istniejce pomidzy nimi rnice, naczeln zasad jest wykorzystywanie katalogw nakadw rzeczowych jako bazy normatywnej nakadw rzeczowych. Niektre programy umoliwiaj wykorzystanie take katalogw branowych i zakadowych. W miar pojawiania si nowych programw poszerza si zakres ich moliwoci. Polega to na zwikszeniu liczby katalogw w bazie normatywnej, oferowaniu wsppracujcych z programem gwnym programw do sporzdzania przedmiarw robt, rozliczania kosztw produkcji budowlanej, sporzdzania harmonogramw, rejestrowania kontrahentw. Programy do kosztorysowania s najczciej zorganizowane w dwch podstawowych blokach, ktre oglnie mona nazwa: baz katalogw, kosztorysem.


35

W bloku programw zwanym baz katalogw, s zmagazynowane w plikach wszystkie niezbdne do kosztorysowania dane, pochodzce z KNR i innych katalogw (KNP). Blok kosztorys suy do wprowadzenia przedmiaru (obmiaru) robt, obliczenia kosztu robt, zgodnie z zadanymi nakadami i cenami, oraz wydrukowania wykonanych kosztorysw.Tab. 4. Przykad kosztorysu robt ziemnych

Poz.

jednostka

Materia y

Robociz na

Norma

1. KNR 2-01 0215/02

Wykopy oraz przekopy wykonywane koparkami przedsibiernymi na odkad, poj. yki 0.15 m3,, grunt kat. III m3 450 r-g 0.1322 Robocizna razem 3 Koparka koowa 0.15 m m-g 0.082 2. Zasypanie wykopw spycharkami, KNR przemieszczenie gruntu 2-01 0230/01 kat. I-III na odlego do 10 m m3 236.28 Spycharka gsienicowa m-g 0.0135 55kW (75KM) Ogem: roboty ziemne Koszty bezporednie Koszty porednie 70% (R+S) Zysk 15% (R+S+Kp)

59.49 6.50 36.9 51.32

386.69 1 893.71

3.189 46.97 386.69 270.68 98.60 755.97 4751.02

Razem: Ogem: Uwaga: ceny R, M, S przyjto orientacyjne. PrzykadTab. 5. TABELA ELEMENTW SCALONYCH

Obiekt:

Poziom cen ....................rok

Koszty zakupu: KZ = .......% od M Koszty porednie KP = ....... % od (R+S) Zysk Z = .........% od (R + S + KP) Ogem: WK = R + M + KZ + S + KP + Z


36

Sprzt 149.79 2043.50 1430.45 521.10 3995.05

Cena

Ilo

Podstawa nakadu, opis robt, jednostka miary, ilo, wyszczeglnienie nakadw

Warto kosztorysowa

Wyszczeglnienie Robocizna Materiay robt R M 1.Wykopy 2.Fundamenty 3.ciany piwnic 4.Strop nad piwnic 5........................... 6........................... ............................. .............................

Koszty zakupu KZ

Sprzt S

Koszty porednie KP

Zysk Z

Ogem WK

4.7.2. Pytania sprawdzajce1. 2. 3. 4. 5. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie s kolejne etapy wykonania kosztorysu szczegowego? Jaka powinna by forma kosztorysu oraz zapis jego treci? Jakie informacje powinna zawiera strona tytuowa kosztorysu? Jakie powinny by zaczniki do kosztorysu? Co zawiera tabela elementw scalonych?

4.7.3. wiczeniawiczenie 1 Korzystajc z przedmiaru robt malarskich wykonanego w wiczeniu 1 w rozdziale 4.3, sporzd kosztorys na wykonanie tych robt. Przewidziano malowanie farb emulsyjn w kolorze biaym, malowanie dwukrotne. Kosztorys wykonaj w tabeli analogicznej jak tab.4. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Aby wykona wiczenie powiniene: odszuka dane z przedmiarowania (w. 1, rozdz. 4.3), dobra odpowiedni katalog KNR, odszuka odpowiednia tabel oraz pozycje kosztorysowe, przygotowa tabele do wpisywania oblicze, wykona obliczenia iloci jednostek kosztorysowych robocizny, materiaw i sprztu, odszuka ceny jednostkowe materiaw, robocizny i sprztu w katalogach cen, obliczy wartoci kosztorysow robt.

Wyposaenie stanowiska pracy: katalogi nakadw rzeczowych KNR, katalogi cen robocizny, materiaw i sprztu, literatura.


37

wiczenie 2 Na podstawie kosztorysu otrzymanego od nauczyciela sporzd Tabel elementw scalonych robt stanu zerowego. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) Aby wykona wiczenie powiniene: przeanalizowa kosztorys, odszuka pozycje kosztorysowe dotyczce robt stanu zerowego, wypisa wybrane pozycje kosztorysowe w tabeli, obliczy czne koszty robocizny, materiaw i sprztu dla robt stanu zerowego.

Wyposaenie stanowiska pracy: przykadowy kosztorys robt budowlanych, literatura.

4.7.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: 1) wskaza kolejne etapy wykonania kosztorysu szczegowego 2) okreli form kosztorysu oraz zapis jego treci 3) obliczy warto kosztorysow robt budowlanych 4) sporzdzi tabele elementw scalonych Tak Nie


38

4.8. Umowy na roboty budowlane4.8.1. Materia nauczaniaUmowa o roboty budowlane zostaa uregulowana w Kodeksie cywilnym, a take przepisami dotyczcymi umowy o dzieo oraz przepisami o rkojmi za wady przy sprzeday. Jako umow o roboty budowlane naley kwalifikowa wszelkie umowy o wykonanie prac noszcych charakter budowlanych, realizowanych stosownie do wymogw prawa budowlanego, zawieranych przez inwestora z wykonawc. Definicja ustawowa umowy o roboty budowlane (KC art. 647) W umowie o roboty budowlane wykonawca zobowizuje si do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowizuje si do dokonania wymaganych przez waciwe przepisy czynnoci zwizanych z przygotowaniem robt, w szczeglnoci do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapaty umwionego wynagrodzenia. Prawa i obowizki zamawiajcego i wykonawcy reguluj ustawy: kodeks cywilny, prawo budowlane, o zamwieniach publicznych, o badaniach i certyfikacji, o normalizacji, oraz przepisy techniczno-budowlane. Stronami umowy s wykonawca i inwestor. Wykonawca podmiot, zajmujcy si w celach zarobkowych i na wasny rachunek dziaalnoci gospodarcz w postaci dziaalnoci budowlanej. Inwestor to przyszy waciciel obiektu lub podmiot, ktry zamawia realizacj obiektu w celu jego dalszej odsprzeday. Tryb zawierania i tre umw Tryb zawierania umw o realizacje robt budowlanych zaley od sposobu wyboru wykonawcy oraz charakteru robt. Umowa o roboty budowlane moe by zawierana w jednym z trzech trybw: oferta, przetarg, negocjacje, przewidzianych w kodeksie cywilnym. Umowa wymaga formy pisemnej do celw dowodowych. Ponadto wymagana przez inne przepisy (ustawa Prawo budowlane) dokumentacja stanowi cz skadow tej umowy. Umowa o roboty budowlane moe by take zawarta w trybie ustawy o zamwieniach publicznych. Umowa o roboty budowlane moe by take zawarta w trybie ustawy Prawo zamwie publicznych. Zamwienia publiczne dotycz tych robt budowlanych, ktre w caoci lub czci s opacane ze rodkw publicznych, a wic przede wszystkim ze rodkw budetu pastwa oraz budetw jednostek samorzdu terytorialnego. Umowy o roboty budowlane zawierane na podstawie ustawy Prawo zamwie publicznych, w zalenoci od wartoci zamwienia publicznego (wartoci graniczne podane s w ustawie) mog by zawierane z zastosowaniem odpowiedniej procedury: uproszczonej (zamwienia publiczne o wartoci do 6.000 EU),Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

39

podstawowej (warto powyej 60.000 EU), oraz zaostrzonej (warto robt budowlanych powyej 10.000.000 EU, warto dostaw lub usug 5.000.000 EU) W przypadku procedury zaostrzonej obowizuj cilejsze wymagania formalne, wybr wykonawcy obowizkowo bdzie poprzedzaa kontrola postpowania prowadzona przez Prezesa Urzdu Zamwie Publicznych, a postpowanie bdzie si toczyo z udziaem tzw. obserwatora. Zamwienia publiczne mog by udzielane w jednym z podanych poniej trybw: 1) przetarg nieograniczony, 2) przetarg ograniczony, 3) negocjacje z ogoszeniem, 4) negocjacje bez ogoszenia, 5) zapytanie o cen, 6) zamwienie z wolnej rki, 7) aukcja elektroniczna. Umowa o roboty budowlane zawierana na podstawie ustawy o zamwieniach publicznych musi by sporzdzona w formie pisemnej i dochodzi do skutku dopiero w momencie podpisania jej przez strony zamawiajcego (inwestora) i wykonawc. Na cao dokumentacji umownej skada si: umowa waciwa z warunkami szczegowymi, wymagana przez przepisy dokumentacja techniczna, warunki oglne, Polskie Normy, inne dokumenty (oferta wykonawcy), Specyfikacja techniczna. Zbir dokumentw okrelajcych prawne, techniczne i ekonomiczne warunki realizacji robt oraz wzajemne prawa i obowizki zamawiajcego i wykonawcy, zaakceptowane umow podpisan przez obie strony jest nazywany kontraktem. Umowa powinna ujmowa zagadnienia: postanowienia oglne zawierajce definicje podstawowych poj i okrele oraz przepisy prawne i dokumenty zwizane z umow, obowizki zamawiajcego, obowizki wykonawcy, postanowienia dotyczce jakoci i zakupu materiaw oraz dostawy maszyn, urzdze i wyposaenia, terminy realizacji, wysoko wynagrodzenia i formy rozlicze, warunki odstpienia stron od umowy, zasady przeprowadzania odbiorw, ubezpieczenia, zabezpieczenia i ryzyko stron, rkojmi i usuwanie wad, kary umowne, sposb rozstrzygania ewentualnych sporw. Postanowienia oglne s zbiorem ustale okrelajcych wzajemne prawa i obowizki inwestora i wykonawcy oraz wszystkie inne postanowienia istotne do realizacji przedsiwzicia budowlanego (definicje podstawowych poj i okrele, przepisy prawne, kolejno wanoci dokumentw). Kolejno wanoci dokumentw moe by nastpujca: projekt budowlany, kosztorysowe opisy robt, szczegowe warunki umowy,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

40

dodatkowe warunki umowy, specyfikacje techniczne i ewentualne dodatkowe warunki techniczne. Specyfikacja techniczna jest to okrelenie standardw i wymaga jakociowych, warunkw wykonania i kontroli oraz dokonywania obmiarw i odbioru poszczeglnych rodzajw robt. Do obowizkw zamawiajcego naley: ustanowienie inspektora nadzoru i pisemne powiadomienie o tym wykonawcy, przekazanie dokumentacji projektowej i informacji o nadzorze autorskim, przekazanie pozwolenia na budow i dziennik budowy, przekazanie placu budowy, odbir wykonanych robt, zapata wynagrodzenia, uzyskanie wymaganych publiczno-prawnych pozwole, wynikajcych np. z prawa budowlanego, prawa wodnego. Obowizki wykonawcy realizacja robt zgodnie z umow, zasadami wiedzy techniczno-budowlanej, projektami i opisami (specyfikacjami) technicznymi oraz warunkami pozwolenia na budow, przy uwzgldnieniu obowizujcych przepisw, norm i warunkw technicznych. Materiay do robt i wyposaenie wykonawca wykonuje roboty z wasnych materiaw, chyba e umowa stanowi inaczej. Wszystkie materiay i jako wykonawstwa powinny spenia wymagania okrelone w ustawach: prawo budowlane, o badaniach i certyfikacji, o normalizacji. Maszyny, urzdzenia i konstrukcje stanowice wyposaenie obiektw dostarcza zamawiajcy na swj koszt. Terminy realizacji strony okrelaj w umowie terminy rozpoczcia i zakoczenia robt. Przeduenie umownego terminu realizacji jest uzasadnione z nastpujcych przyczyn: wystpienie dodatkowych i niemoliwych do przewidzenia robt, z winy zamawiajcego, przez okolicznoci siy wyszej. Odstpienie od umowy przez zamawiajcego moe nastpi gdy: nastpi upado wykonawcy, zostanie wydany nakaz zajcia majtku wykonawcy, wykonawca nie realizuje umowy w sposb ustalony w umowie: nie przystpi do robt, wstrzyma roboty, We wszystkich tych przypadkach zamawiajcy, nie zwalniajc wykonawcy od odpowiedzialnoci wynikajcej z umowy, moe sam przej dalsze prowadzenie robt lub zleci je innemu wykonawcy. Odstpienie od umowy przez wykonawc moe nastpi gdy zamawiajcy: nie reguluje nalenoci za wykonane roboty w cigu 30 dni od terminu patnoci ustalonego w umowie, utrudnia i odmawia bez uzasadnienia zatwierdzenia protokou odbioru robt, ogasza upado lub rozwizanie firmy, zawiadamia wykonawc, e w wyniku nieprzewidzianych okolicznoci nie bdzie mg wywiza si z zobowiza. Odbiory robt Przy wykonywaniu robt budowlanych stosuje si: odbiory robt zanikajcych lub ulegajcych zakryciu, odbiory czciowe (poszczeglnych, umownych etapw realizacji), odbir kocowy (po cakowitym zrealizowaniu przedsiwzicia) odbir ostateczny (po zakoczeniu okresu gwarancji). Ubezpieczenia W celu uwolnienia zamawiajcego i wykonawcy od odpowiedzialnoci materialnej oraz cywilnej z tytuu szkd powstaych w czasie realizacji inwestycji, wykonawca powinienProjekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

41

zawrze odpowiednie umowy ubezpieczenia (od zdarze losowych oraz nastpstw nieszczliwych wypadkw). Kaucje i kary umowne Kaucja suy zabezpieczeniu zgodnego z umow wykonania robt i pokrycia kosztw w ramach rkojmi. Zamawiajcy moe da od wykonawcy zabezpieczenia wykonania umowy (pienidze, obligacje pastwowe, porczenia instytucji pastwowych, gwarancje bankowe). Szczegowe formy zabezpieczenia dla robt budowlanych wykonywanych w ramach zamwie publicznych s okrelone w odpowiednich przepisach. Kary umowne okrelone w umowie za niewykonanie lub niewaciwe wykonanie zobowizania. Rkojmia wykonawca odpowiada wzgldem zamawiajcego, jeli wykonany przedmiot umowy (obiekt lub robota) ma wady zmniejszajce jego warto lub uyteczno. Rozstrzyganie sporw rozstrzyganie sporw powinno nastpowa w sposb polubowny, a w szczeglnych przypadkach na drodze sdowej. Sposb rozstrzygania sporw strony okrelaj w umowie. Wybr formy wynagrodzenia zaley od stron umowy. Moe to by wynagrodzenie kosztorysowe lub wynagrodzenie ryczatowe. Wynagrodzenie i zasady rozlicze W zalenoci od warunkw kontraktu lub postanowie umowy cena za roboty budowlane moe by ustalona w formie wynagrodzenia: ryczatowego, kosztorysowego, wynagrodzenia na podstawie cen czynnikw produkcji. Wynagrodzenie kosztorysowe ustalane jest na podstawie sumy kosztorysowej uzgodnionej przez obie strony w oparciu o zestawienie planowanych robt. Wynagrodzenie ryczatowe ustalane jest na podstawie dokumentacji technicznej lub lepego kosztorysu. Wynagrodzenie to jest niezmienne. Strony ustalaj okrelone wynagrodzenie i wykonawca nie moe da podwyszenia wynagrodzenia, nawet jeli w momencie zawarcia umowy nie mona byo przewidzie rozmiaru lub kosztw prac. Wynagrodzenie na podstawie cen czynnikw produkcji jest wynagrodzeniem powykonawczym, ustalonym na podstawie obmiaru wykonanych robt, po wczeniejszym ustaleniu w umowie wartoci skadnikw podstaw wyceny. Rozliczenia Sposb rozliczenia wykonawcy za zrealizowane roboty strony ustalaj w umowie. Rozliczenie robt moe by dokonywane za pomoc faktur: czciowych, przejciowych i kocowej.

4.8.2. Pytania sprawdzajce1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jaka mona zdefiniowa pojcie umowy o roboty budowlane? Jakie ustawy reguluj prawa i obowizki zamawiajcego i wykonawcy? Jak zdefiniowa pojcia: wykonawca i inwestor? W jakim trybie mona zawiera umowy o roboty budowlane? Jakie dokumenty skadaj si na cao dokumentacji umownej? Jakie zagadnienia powinny by zawarte w umowie? Jakie s obowizki zamawiajcego? Jakie s obowizki wykonawcy? Jak mona zdefiniowa pojcia: kaucja, kary umowne, rkojmia?


42

4.8.3. wiczeniawiczenie 1 Na podstawie literatury oraz ustaw: Kodeks Cywilny i Prawo budowlane okrel prawa i obowizki zamawiajcego i wykonawcy robt budowlanych. Odpowiedzi udziel w formie tabelarycznej. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Aby wykona wiczenie powiniene: odszuka w ustawach wymagane informacje, przygotowa tabel umoliwiajc w sposb czytelny zapisanie wynikw wyszukiwania, wypisa obowizki zamawiajcego, wypisa obowizki wykonawcy, sformuowa wnioski.

Wyposaenie stanowiska pracy: publikacja, Internet, literatura. wiczenie 2 Scharakteryzuj pojcia i zasady stosowania kaucji oraz kar umownych w umowach o roboty budowlane. Uzasadnij zasadno ich stosowania. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) odszuka w literaturze pojcia, 2) ustali zasady stosowania kaucji i kar umownych w umowach o roboty budowlane, 3) sformuowa wnioski. Wyposaenie stanowiska pracy: ustawy: Kodeks cywilny, Prawo budowlane, literatura, Internet.

4.8.4. Sprawdzian postpwCzy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniowa pojcie umowy o roboty budowlane? 2) wskaza ustawy regulujce prawa i obowizki zamawiajcego i wykonawcy? 3) zdefiniowa pojcia: wykonawca i inwestor? 4) scharakteryzowa tryb zawierania umw na roboty budowlane? 5) wskaza dokumenty skadajce si na cao dokumentacji umownej? 6) scharakteryzowa obowizki zamawiajcego i obowizki wykonawcy? 7) zdefiniowa pojcia: kaucja, kary umowne, rkojmia?


43

4.9. Systemy pac w budownictwie4.9.1. Materia nauczaniaPojcie pacy i jej znaczenie Paca jest specyficzn form dochodu z pracy osb wykonujcych prac podporzdkowan na podstawie umowy o prac, powoania lub nominacji. Przez pac rozumie si wic przysugujc pracownikowi naleno za prac wykonan na podstawie stosunku pracy. Znaczenie pacy jest bardzo szerokie i rnorodne i wyraa si w funkcjach penionych przez pac. Funkcje pacy: a) Funkcja kosztowa mwi o tym, e im paca jest wysza tym koszty wytworzenia s wiksze. Odzwierciedla punkt widzenia przedsibiorstwa na zagadnienie pac, gdy pace s elementem kosztw produkcji. Podwyka pac powoduje wzrost kosztw, co z kolei wpywa na obnienie zysku i to moe by rdem sprzecznoci midzy dochodow a kosztow funkcj pac. Jedn z drg prowadzcych do usunicia tych sprzecznoci jest denie do wzrostu produkcji przez wzrost wydajnoci pracy. Wzrost produkcji prowadzi do obniki kosztu jednostkowego, a wzrost wydajnoci pracy jest podstaw wyszych zarobkw. b) Funkcja dochodowa mwi o tym, e im pace s wysze, tym dochody pracownika s wysze i w zwizku z tym lepszy jest poziom zaspokojenia potrzeb pracownika. Wykorzystujc t funkcj pacy mona, przez ustalenie proporcji w wysokoci pacy, wpywa w decydujcym stopniu na ksztatowanie si poziomu ycia spoeczestwa lub okrelonych grup zatrudnionych i ich rodzin. Na poziom ycia spoeczestwa wpywaj rwnie inne wiadczenia pozapacowe, na przykad emerytury, renty, stypendia, zasiki chorobowe, ale dominujca rola pacy w dochodzie spoeczestwa przesdza o poziomie ycia ludnoci. c) Funkcja bodcowa mwi o tym, e paca jest najwaniejszym bodcem zainteresowania pracownika prac. Wykorzystana jest jako jeden z istotnych elementw wpywajcych na rozwj gospodarki. d) Funkcja spoeczna wystpuje jeeli pace stanowi instrument kierowania postpowaniem ludzi. Tu mona wskaza na moliwo ksztatowania za pomoc pac prawidowych stosunkw midzyludzkich, stworzenia klimatu i atmosfery rzetelnej pracy. Funkcja ta ma zastosowanie rwnie w oddziaywaniu pacy na wybr lub zmian miejsca pracy. Paca nominalna i paca realna. Paca nominalna jest to ilo jednostek pieninych jak otrzymuje pracownik w formie wynagrodzenia. Paca realna jest to sia nabywcza pacy nominalnej. Wysoko pacy realnej zaley od wysokoci pacy nominalnej i kosztw utrzymania (cen produktw jakie pacimy nabywajc te produkty). Wskanik pacy realnej informuje jaki jest poziom pacy realnej w okresie badanym w stosunku do okresu bazowego. Wskanik kosztw utrzymania informuje jaki jest poziom kosztw utrzymania w okresie badanym w stosunku do okresu bazowego.Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego[

44

Rodzaje form wygradzania za prac Forma czasowa wynagrodzenia nalicza si na podstawie iloci przepracowanego czasu przez pracownika. Stosowana jest najczciej na stanowiskach pracy umysowej. Stosuje si dwie odmiany tego systemu: form czasow zwyk i form czasow z premi (paca czasowo premiowa). Forma czasowa zwyka polega na tym, e pracownik otrzymuje wynagrodzenie wynikajce z przepracowanego czasu, a wysoko tego wynagrodzenia wyznaczona jest iloczynem stawki za jednostk czasu i wielkoci przeprasowanego czasu. Czas przepracowany przez robotnikw podaje si przewanie w godzinach. Ta forma pac stosowana jest, jeeli nie ma potrzeby wizania poziomu pac z bezporednimi wynikami pracy lub z wykonaniem okrelonych zada. WYNAGRODZENIE = CZAS PRACY x STAWKA ZA JEDNOSTK CZASU Forma czasowo-premiowa wystpuje, gdy nie mona ze wzgldu na charakter pracy bezporednio mierzy ilociowo indywidualnych wynikw pracy, ale jednoczenie zachodzi konieczno wizania pacy z wynikami pracy, z racjonalnym wykorzystaniem maszyn, jakoci produkcji, oszczdnoci zuycia materiaw lub wykonaniem innych wyznaczonych zada. Premi mona okrela kwotowo w zotych i wwczas do obliczonego wynagrodzenia wedug zasad stosowanych w formie czasowej zwykej dodaje si wysoko premii w zotych. Najczciej jednak wysoko premii wyraana jest w procentach w stosunku do pacy zasadniczej wynikajcej z przepracowanego czasu. Specyficzn form czasow jest sposb wynagradzania pracownikw zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych, kiedy to pracownik otrzymuje stae wynagrodzenie miesiczne, niezalenie od liczby dni roboczych w miesicu. Czasem przepracowanym jest tu miesic, a stawk wynagrodzenie miesiczne. Pracownicy tacy mog otrzymywa wynagrodzenie wedug systemu czasowo premiowego i wwczas do pacy zasadniczej dodaje si premi zalen od wypenienia okrelonych zada. Forma akordowa uzalenia wysoko zarobku od iloci wykonanych jednostek produkcji o waciwej jakoci. Powizanie w tej formie pac z iloci produkcji powoduje, e sprzyja ona wzrostowi wydajnoci pracy i stwarza bodce do wzrostu aktywnoci zawodowej p

Documents

Kosztorysowanie