Upload
lyphuc
View
222
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Acta Universitatis Lodziensis. „Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 20 / 2013
GLOTTODYDAKTYKA – MEDIA – KOMUNIKACJA. KSZTAŁTOWANIE
KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ
pod red. I. Dembowskiej-Wosik i E. Pałuszyńskiej
***
Acta Universitatis Lodziensis. “Studies in Teaching Polish to Foreigners” No. 20 / 2013
GLOTTODIDACTICS – MEDIA – COMMUNICATION. DEVELOPING THE
COMMUNICATIVE COMPETENCE
edited by: I. Dembowska-Wosik and E. Pałuszyńska
STRESZCZENIA
***
SUMMARIES
ZAGADNIENIA OGÓLNE
***
GENERAL ISSUES
1. Grażyna Zarzycka, Dyskurs glottodydaktyczny na łamach „Kształcenia Polonistycznego
Cudzoziemców” w latach 1987–2013
Słowa kluczowe: nauczanie języka polskiego jako obcego (jpjo), wspólnota dyskursywna,
dyskurs glottodydaktyczny, „Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”
W części I artykułu zdefiniowano pojęcia: wspólnoty dyskursywnej oraz wspólnoty
dyskursywnej glottodydaktyków polonistycznych. Zwrócono uwagę na cele i mechanizmy
komunikacji wewnątrz tej grupy, środki przekazu (gatunki mowy), rytuały związane z
przyjmowaniem i wykluczaniem członków tej wspólnoty. W części II artykułu wyrażono
opinię, że czasopismo naukowe jest narzędziem spajającym dyskursywną wspólnotę
naukową (akademicką), stymulującym jej rozwój. Proces krzepnięcia glottodydaktycznej
wspólnoty dyskursywnej zilustrowano, ukazując dyskurs naukowy toczący się na łamach
„Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenia Polonistycznego Cudzoziemców”, najstarszego
w Polsce forum naukowego, podejmującego zagadnienia nauczania jpjo.
The characteristics of a scientific discourse conducted in “Studies in teaching Polish to
foreigners” in 1987-2013
Keywords: teaching Polish as a foreign language, discourse community, scientific discourse
on teaching Polish as a foreign language, “Studies in Teaching Polish to Foreigners”
In the first part of the article, the author defines discourse community and characterizes the
discourse community of teachers of Polish as a foreign language. She considers the goals and
communication mechanisms within this group, the means of communication (speech genres)
and the rituals of including and excluding the community members. In the second part of the
article, the author expressed the opinion that a scientific periodical is a tool which unites the
scientific (academic) community and stimulates its development. She illustrates the process
of shaping the discourse community of teachers of Polish as a foreign language with
scientific discourse in „Acta Universitatis Lodziensis. Studies in Teaching Polish to
Foreigners”.
***
2. Bożena Ostromęcka-Frączak, Rola leksyki w kształtowaniu kompetencji
komunikacyjnej cudzoziemców (na materiale języka polskiego i słoweńskiego)
Słowa kluczowe: kompetencja komunikacyjna, kompetencja leksykalna, kompetencja
semantyczna, słownik minimum, aproksymaty
Autorka pokazuje rolę leksyki w nabywaniu kompetencji komunikacyjnej przez
cudzoziemców. Zwraca uwagę na „fałszywych przyjaciół”, których udział w słownictwie
minimum jest znaczny. Dla języka polskiego i słoweńskiego waha się on w granicach 10%, a
jeśliby pominąć internacjonalizmy i leksykę stanowiącą dziedzictwo prasłowiańskie, to
udział ten wzrósłby do 24‒ 25%. Badaczka przytacza przykłady, w których aproksymaty
powodują zakłócenie komunikacji, prowadzą do nieporozumienia lub są źródłem komizmu
językowego. Kształcąc kompetencję komunikacyjną cudzoziemców, należy zwrócić uwagę
również na kolokacje leksykalne. Każdy język ma słowa, dla których nie istnieją proste
ekwiwalenty w innych językach. Często wyrażają one pojęcia właściwe wyłącznie danej
kulturze i zbiorowemu doświadczeniu ludzi mówiących danym językiem. Należą do nich
tzw. etnologizmy, historyzmy i kulturyzmy, których można uczyć jedynie opisowo.
The role of vocabulary in developing the communicative competence in foreigners (in
Polish and Slovene)
Keywords: communicative competence, lexical competence, semantic competence, false
friends, minimum vocabulary.
The author shows the role of vocabulary in the process of developing the communicative
competence in foreigners. She takes notice of “false friends”, which constitute a fair amount
of the basic vocabulary. For Polish and Slovene this amount oscillates around 10%. If
international words and the vocabulary inherited from the Proto–Slavic language were not
taken into account, this amount would rise to 24–25%. The researcher gives examples of how
false friends cause interference in communication, misunderstandings, or humor. In the
process of developing the communicative competence in foreigners, one must also pay
attention to collocations. Every language includes words that are non-existent in other
languages. These words often express ideas specific to the given culture and the collective
experience of the people who speak the given language. Among these, we can find the so
called ethnologisms, historisms, and culturisms, which can only be taught through
description.
***
3. Piotr Garncarek, Czy potrzebujemy nowej definicji języka dla potrzeb
glottodydaktycznych?
Słowa kluczowe: glottodydaktyka, język, lingwistyka, filozofia, antropologia, etnografia,
wiedza o kulturze
W artykule zakładam, że glottodydaktyka nie jest domeną językoznawczą. To powód, dla
którego potrzebujemy poszukać nowej, niezależnej od językoznawstwa definicji nauczanego
języka, określanego filozoficznie, kulturowo, antropologicznie i etnograficznie. Podany w
wątpliwość jest tutaj pogląd, że nauczanie języka ojczystego jako obcego może być
traktowane jako zwyczajna praktyka glottodydaktyczna. Przestrzeń kulturowa takiego
nauczania jest bowiem czymś więcej, niż tylko aktywnym tłem. Wynika ona z naszej
świadomości, lokuje się w naszej podświadomości i egzemplifikuje na różne sposoby fakt
naszej narodowej, kulturowej i językowej przynależności.
Do we need a new definition of the language in glottodidactics?
Keywords: glottodidactics, language, linguistics, philosophy, anthropology, etnography,
knowledge about culture
In the article, I assume that glottodidactics in not a linguistic domain. This is the reason why
we need to search for a new definition of the language being taught, which would be
independent from linguistics. The language should be defined through philosophy,
anthropology and ethnography. I question the belief that teaching one‟s native language as
foreign can be treated as standard glottodidactic practice, since the cultural space of such
teaching is something more than active background. It arises from our consciousness, it
locates in our subconsciousness and it exemplifies in multiple ways where we belong
nationally, culturally and linguistically.
KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI JĘZYKOWYCH: GRAMATYKA, FONETYKA,
LEKSYKA
***
DEVELOPING LANGUAGE COMPETENCES: GRAMMAR, PHONETICS,
VOCABULARY
4. Wiesław Tomasz Stefańczyk, Uwagi na temat gramatyki onomastycznej (na przykładzie
wybranych toponimów obcych i polskich)
Słowa kluczowe: toponim, liczba, rodzaj, przypadek, nieodmienność
Artykuł przedstawia prawidłowości w zakresie podstawowych kategorii fleksyjnych
(tj. rodzaju, liczby i przypadka) obcych i polskich toponimów. Materiał źródłowy stanowią
nazwy państw świata i ich stolic, największe miasta świata oraz największe miasta Polski. Z
badań wynika, że rodzaj męski mają zasadniczo toponimy o wygłosie spółgłoskowym, rodzaj
żeński – nazwy własne zakończone na -a, natomiast rodzaj nijaki – leksemy z wygłosowymi
samogłoskami: -e, -i//-y, -o oraz -u. Zdecydowana większość toponimów ma postać liczby
pojedynczej, jedynie niewielka ich część to formy plurale tantum, o czym decydują czynniki
semantyczne, np. Stany Zjednoczone, Komory bądź historyczne, np.: Węgry, Niemcy.
Toponimy rodzaju męskiego odmieniają się według paradygmatu deklinacji męskiej, przy
czym nazwy obce mają w D. lp. na ogół końcówkę -u, natomiast nazwy polskie najczęściej
zakończenie -a. Leksemy rodzaju żeńskiego odmieniają się według wzorca deklinacji
męskiej, natomiast toponimy rodzaju nijakiego są w ponad 90% nieodmienne.
Remarks on onomastic grammar (on the example of selected foreign and Polish toponyms)
Keywords: toponym, number, gender, case, uninflected word
The paper discusses regularities in the field of basic inflectional categories, i.e. those of
gender, number and case of Polish and foreign toponyms. The source material is constituted
by names of the countries of the world and their capital cities, as well as largest world and
largest Polish cities. The analysis demonstrates that masculine gender is principally taken by
toponyms with a consonant in the word-final position, feminine – by proper names ending in
-a, whereas neuter – by lexemes with word-final vowels -e, -i/-y, -o as well as -u. By far the
greatest number of toponyms have a singular form, only a small fraction of them are pluralia
tantum, which is mainly determined by semantic factors, less frequently by historical ones.
Masculine toponyms are declined according to the masculine paradigm, with foreign names
as a rule having -u in Gen. sg, and Polish ones having –a. Feminine lexemes are inflected
according to feminine paradigm, whereas neuter toponyms in 90% of cases remain
uninflected.
***
5. Maria Wtorkowska, Polski i słoweński diabeł nie taki straszny
Słowa kluczowe: glottodydaktyka polonistyczna, język polski jako obcy (JPJO), frazeologia
porównawcza
Artykuł poświęcony jest frazeologii porównawczej. Porównano w nim związki
frazeologiczne znajdujące się w podręczniku E. Rybickiej Nie taki diabeł straszny…
Podręcznik frazeologii dla obcokrajowców ze związkami wyrazowymi występującymi w
języku słoweńskim. Podstawą podziału materiału było kryterium formalno-znaczeniowe oraz
kulturowe – zbadano, które z tych związków mają taką samą, podobną, czy inną strukturę,
które znaczą to samo lub co innego i jaki jest ich zakres użycia w obu językach.
Polish and Slovene devil is not as black…
Keywords: teaching Polish as a foreign language, Polish as a foreign language, comparative
phraseology
The article deals with comparative phraseology. It compares phraseological units which can
be found in the textbook Nie taki diabeł straszny… Podręcznik frazeologii dla
obcokrajowców [The devil is not as black…Textbook of phraseology for foreigners] by E.
Rybicka with the corresponding Slovene phraseological units. The main criterion for the
division was that of formal and semantic correspondence, based on the semantics and the
structural form of the phraseological equivalent. We examined which of the phraseological
units have identical, similar or different structure, which carry the same or different meaning
and what is the scope of their usage in both languages. The comparative analysis
demonstrated three main types of equivalency – full, partial and substitutionary.
***
6. Grzegorz Rudziński, Łódzkie minimum leksykalne dla turysty
Słowa kluczowe: minimum leksykalne, glottodydaktyka, tekst w mieście
Celem pracy jest zarysowanie programu badań nad tekstami przestrzeni miejskiej. Bez
odbiorcy nie da się naukowo stwierdzić istnienia tekstu. W językoznawstwie jednak (inaczej
niż w fizyce) obserwator nie jest zredukowany do układu gromadzącego informację.
Odbiorca tekstu zawsze pełni rolę społeczną.
Turysta wobec tekstów przestrzeni miejskiej jest atrakcyjnym poznawczo modelem odbiorcy.
Jego stereotyp wyznaczają publikacje takie jak przewodniki, foldery turystyczne czy
rozmówki.
Analiza polskich opracowań, do których odnosi się pojęcie minimum leksykalnego,
wskazuje, że teksty przestrzeni miejskiej nie były znacząco brane pod uwagę ani przy
badaniach statystycznych, ani przy analizie użyteczności komunikacyjnej.
The minimum vocabulary for a tourist in Łódź
Keywords: minimum vocabulary, glottodidactics, text in the urban space
The aim of this article is to outline the research programme concerning texts present in the
urban space.
There is no way in science to certify the existence of a text without the text recipient. In
linguistics, however, (unlike in physics) the observer is not reduced to an abstractive collector
of information. They always have a social role: a tourist relating to urban space texts is a
recipient of particular interest for research.
The language stereotype of tourist is available by analysis of publications such as guidebooks
or phrasebooks for tourists.
The analysis of two Polish basic dictionaries indicates that texts coming from urban space
have not been taken into consideration neither in statistical nor in communicational
usefulness analysis.
***
7. Biernacka, Pojęcie kompetencji fonologicznej vel fonetycznej – rozważania
terminologiczne
Słowa kluczowe: kompetencja fonologiczna, nauczanie języka polskiego jako obcego
(JPJO), ESOKJ
Celem artykułu było sprecyzowanie pojęcia kompetencji fonologicznej na gruncie nauczania
języka polskiego jako obcego. Na przykładzie polszczyzny wyróżniono subskładniki
kompetencji fonologicznej, zwrócono uwagę na potrzebę stworzenia odpowiednich
programów nauczania, uwzględniających czynniki implikujące jej prawidłowy rozwój.
Analizie poddano także sam termin, wymieniany często z określeniami kompetencja
fonetyczna i sprawność fonetyczna, zbieżnymi aczkolwiek nietożsamymi (przedstawiono
argumenty za stosowaniem terminu wyróżnionego przez ESOKJ oraz odróżnianiem go
od pozostałych).
The phonological vel phonetic competence – terminological deliberations
Keywords: phonological competence, teaching Polish as a foreign language, CEFR
The aim of this article is to specify the term phonological competence with reference to
teaching Polish as a foreign language. The author identifies the subingredients of the
phonological competence, emphasizes the need to create suitable curricula, which would take
into consideration the correct development of the phonological competence. She also
analyzes the very term phonological competence, which is often used interchangeably with
the terms phonetic competence and general phonetic awareness and skills. The author
presents arguments for the use of the term phonological competence and emphasizes the need
to distinguish it from the other terms.
***
8. Krystyna Nikołajczuk, Kompetencja rodzimych użytkowników polszczyzny oraz
obcokrajowców (Ukraińców) w zakresie stosowania polskiej frazeologii temporalnej
Słowa kluczowe: związek frazeologiczny, frazeologia temporalna, interferencja, innowacja
frazeologiczna, znajomość frazeologii, język polski, język ukraiński
Artykuł poświęcony jest badaniom znajomości normy w zakresie polskiej frazeologii
temporalnej rodzimych użytkowników polszczyzny oraz Ukraińców uczących się tego
języka. Ujawniono, jakie odstępstwa od zawartej w słownikach normy frazeologicznej
wybranych związków temporalnych są najbardziej charakterystyczne dla polskojęzycznej
komunikacji osób ukraińskojęzycznych, native speakerów. Materiałem badawczym są
Korpusy tekstów języka polskiego oraz ankiety zawierające polskie związki frazeologiczne na
określenie pojęć czasowych.
The competence of native speakers of Polish and foreigners (Ukrainians) in using Polish
temporal phraseology
Keywords: phraseologism, temporal phraseology, interference, phraseological innovation,
the knowledge of phraseology, the Polish language, the Ukrainian language
The article is dedicated to the research of norm knowledge within Polish temporal
phraseology in both native speakers of Polish and Ukrainians learning Polish. It describes
which deviations from the norm of selected temporal phraseological items are the most
typical for the communication in Polish for both Ukrainians and native speakers of Polish.
The reaserch is based on the information from corpora of the Polish language and
questionnaires including Polish temporal phraseological units.
***
9. Anna Jaskólska, Onomatopoeia in interactions between advanced students of English.
A corpus based study
Keywords: onomatopoeia, lingua franca, corpus, vocal communication, interactional
distribution
The aim of this work is to present a pilot study investigating the distribution of phono-iconic
phenomena in interactions between learners of English. The study was based on Vienna-
Oxford International Corpus of English (VOICE) that contains transcripts of conversations
between advanced and experienced non-native users of English. The description of material
for analysis and methods of study was preceded by a short theoretical introduction to a range
of directions of research concerning vocal behaviour in language with special reference to
onomatopoeia. The article also provides brief and essential information on VOICE.
Zjawisko onomatopei w interakcjach między uczącymi się języka angielskiego. Badania
korpusowe
Słowa kluczowe: onomatopeja, lingua franca, korpus, komunikacja wokalna, dystrybucja
interakcyjna
Celem pracy jest przedstawienie studium pilotażowego badającego dystrybucję form fono-
ikonicznych w interakcjach pomiędzy uczniami języka angielskiego. Badanie
przeprowadzone zostało w oparciu o Wiedeńsko-Oxfordzki Międzynarodowy Korpus Języka
Angielskiego (Vienna-Oxford International Corpus of English), który zawiera transkrypcje
rozmów pomiędzy zaawansowanymi i doświadczonymi użytkownikami języka angielskiego
jako języka obcego. Opis materiału badawczego i metody postępowania poprzedzono
krótkim wprowadzeniem ukazującym kierunki badań nad zachowaniami wokalnymi w
języku, ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska onomatopei. Artykuł zawiera również
podstawowe informacje na temat korpusu VOICE.
***
10. Kamil Szafraniec, Nauczanie frazeologizmów w metodzie komunikacyjnej
Słowa kluczowe: glottodydaktyka, frazeologia, sprawność komunikacyjna, minimum
frazeologiczne
Streszczenie: Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na nauczanie tzw. leksyki obciążonej
kulturowo, do której zaliczyć można frazeologizmy. Ponieważ jednym z głównych celów
doskonalenia kompetencji komunikacyjnej jest zapoznawanie uczących się języka polskiego
również z leksyką używaną w sytuacjach nieoficjalnych, potocznych, należałoby zastanowić
się nad miejscem frazeologii w programach nauczania języka polskiego jako obcego (JPJO),
a także nad tym, w jaki sposób ustalić zbiór frazeologizmów niezbędny do efektywnej
komunikacji.
Teaching phraseology in the communicative method
Key words: glottodidactics, phraseology, communicative proficiency, minimum phraseology
The aim of this article is to address the problem of teaching vocabulary, which has a specific
cultural background, such as phraseology. Given the fact that one of the main means of
improving communicative competence is by teaching vocabulary which is used in unofficial,
colloquial situations, it is worth studying the question of how transparent phraseology is in
syllabuses of Polish as a foreign language and how to estimate the minimum phraseological
competence necessary for effective communication.
***
11. Paula Góralczyk, Słownictwo związane z rodziną (na materiale list haseł Haliny
Zgółkowej i serii podręczników Hurra!!!)
Słowa kluczowe: nauczanie języka polskiego jako obcego (jpjo), kompetencja
komunikacyjna podręczniki z serii HURRA!!!, pole leksykalno-semantyczne rodziny
W artykule przedstawiono słownictwo związane z rodziną, odnotowane przez Halinę
Zgółkową w trzech Listach haseł… do słowników, oraz skonfrontowano jego występowanie
w podręcznikach HURRA!!! PO POLSKU 1, 2 i 3. Okazało się, że pole leksykalno-
semantyczne rodziny nie ma bogatej reprezentacji w podręcznikach z serii HURRA!!!.
Przedstawiono również kilka definicji kompetencji komunikacyjnej oraz problemy związane
z nauczaniem słownictwa. Zwrócono uwagę na to, w jaki sposób tematy lekcji związane z
leksyką i semantyką rodzinną wpływają na nauczanie oraz nabywanie kompetencji
komunikacyjnej.
Family vocabulary (in Halina Zgółkowa’a lists and the Hurra!!! textbook series)
Keywords: teaching Polish as a foreign language, communicative competence, textbooks in
the HURRA!!! series, lexical-semantic field
The article discusses vocabulary connected with family. It examines the occurrence of this
vocabulary in Polish language teaching textbooks HURRA!!! PO POLSKU 1, 2 and 3. Some
attention was also paid to how the lesson topics connected with family influence the teaching
process and the process of developing the communication competence.
KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KULTUROWEJ. INTERFERENCJE KULTUROWE
***
DEVELOPING CULTURAL COMPETENCE. CULTURAL INTERFERENCES
12. Ałła Krawczuk, Struktury referujące z wyrazami pan / pani w polskojęzycznej prasie
na Ukrainie: grzeczność czy niegrzeczność?
Słowa kluczowe: grzeczność językowa, język polski na Ukrainie, polszczyzna prasowa,
honoryfikatywność, deprecjonowanie, zakłócenie komunikacyjne
W artykule analizuje się konstrukcje referujące (nieadresatywne), w których występują
wyrazy pan lub pani jako – teoretycznie rzecz ujmując – analityczne wykładniki
honoryfikatywności rzeczownika, typu pan prezes, pan (Zbigniew) Gołąb. Różne warianty
strukturalne tych konstrukcji stanowią wyraźną cechę tekstów informacyjnych prasy
polskojęzycznej ukazującej się obecnie na Ukrainie, np.: Ambasador RP na Ukrainie pan
Jacek Kluczkowski; Pan Mieczysław Maciejak, przewodniczący Stowarzyszenia; Pan Konsul
Generalny Wojciech Gałązka; Pan Janik – Konsul Generalny RP w Łucku; Pan Ambasador;
Pan Tomasz Janik; Pani Tymoszenko; Pani Julia. W tekstach narracyjnych polszczyzny
ogólnej wyrazy pan / pani w podobnych strukturach są zbędne, a czasami bywają wręcz
wyzyskiwane w tzw. schematach pozbawienia tytułu wprowadzających deprecjację (np.
Nowy minister zdrowia, pan Arłukowicz, wie, jak uzdrowić [...]). Badania wykazują, że w
prasowym dyskursie polonijnym – w odróżnieniu od ogólnopolskiego – konstrukcje
referujące z wyrazami pan / pani pełnią inne funkcje: potęgowanie grzeczności przejawiające
się w zwiększeniu szacunku wobec nazywanej osoby; wprowadzanie do przestrzeni
komunikacyjnej osobliwej atmosfery „polskości”; tworzenie iluzji obecności desygnatu w
sytuacji komunikacyjnej powodujące swoistą hybrydyzację gatunku prasowego. Jednakże
precyzyjne określenie funkcji analizowanych struktur w prasie polonijnej nie zawsze jest
możliwe, częste są bowiem niekonsekwencje w wyrażaniu „lokalnej nadgrzeczności”.
Stosowność tych swoistych struktur grzecznościowcyh może także być wątpliwa, jeśli w roli
odbiorcy komunikatu wystąpi rodzimy użytkownik polszczyzny w kraju. Zatem „zderzenie”
dyskursów prasy ogólnopolskiej i mniejszościowej pod względem analizowanego aspektu
etykiety językowej może skutkować zakłóceniami
Referential structures with words pan / pani in the Polish language press in Ukraine:
politeness or impoliteness
Key words: linguistic politeness, the Polish language in Ukraine, the press Polish language,
honorification, deprecation, communicative misunderstanding.
The author of the article analyses the referential structures (which are not used as forms of
address), including words pan or pani as (from the theoretical point of view) analytical forms
of noun honorification (as pan prezes, pan [Zbigniew] Gołąb). Different structural variants of
these constructions are characteristic of information texts in the Polish language press, which
comes out nowadays in Ukraine, for example: Ambasador RP na Ukrainie pan Jacek
Kluczkowski; Pan Mieczysław Maciejak, przewodniczący Stowarzyszenia; Pan Konsul
Generalny Wojciech Gałązka; Pan Janik – Konsul Generalny RP w Łucku; Pan Ambasador;
Pan Tomasz Janik; Pani Tymoszenko; Pani Julia. In the Polish narrative texts words pan /
pani in similar structures are unnecessary and sometimes even occur in so-called schemes of
title depriving in the meaning of deprecation (for example: Nowy minister zdrowia, pan
Arłukowicz, wie, jak uzdrowić [...]). The research shows that in the Polish community press
discourse, which is distinct from the Polish nationwide discourse, referential constructions
with words pan / pani are used in other functions: heightening of politeness manifested in the
increased respect for the mentioned person; introduction of peculiar atmosphere of
“polishness” to the communication area; creation of the illusion of the presence of the
designatum in the communicative situation causing specific hybridization of the press genre.
However, the precise definition of the functions of the structures in the Polish community
press is not always possible because of the frequent inconsistencies in the “local
overpoliteness” expression. The relevance of these specific polite structures may also be
questionable if in the role of the recipient of a message is native Polish language speaker
from Poland. Therefore, the “clash” of Polish nationwide and minority press discourses as
regards the analyzed aspect of the linguistic etiquette may lead communicative
misunderstanding, which are unintended by the sender, who represents the Polish community
in Ukraine.
***
13. Anna Dunin-Dudkowska, Gatunki testamentowe jako zwierciadło kultur. Rozważania
polsko-amerykańskie
Słowa kluczowe: gatunek, wzorzec gatunkowy, testament, kodycyl, oświadczenie o
pochówku, fundusz powierniczy, trust osoby żyjącej, testament życia, oświadczenie dawcy
organów
Gatunki wypowiedzi kształtowane są przez doświadczenia kulturowe danej społeczności i
odzwierciedlają jej ontologiczno-aksjologiczne interpretacje. Z porównania gatunków
testamentowych w Polsce i USA wynika, że w obu kulturach funkcjonują odmienne kolekcje
i wzorce gatunkowe testamentu i towarzyszących mu gatunków pokrewnych. Widoczne są
istotne różnice we wszystkich aspektach wzorca gatunkowego (strukturalne, pragmatyczne,
kognitywne i stylistyczne). O ich tożsamości gatunkowej decyduje głównie pragmatyka –
wola przekazania majątku określonym spadkobiercom. Amerykańskie gatunki
okołotestamentowe silniej eksponują wolność jednostki, pochwałę zaradności i wagę
indywidualnego sukcesu, a jednocześnie świadczą o bardziej praktycznym podejściu do
realizacji tej czynności prawnej.
Testamentary genres as a mirror of cultures Polish-American reflections
Key words: genre, genre pattern, last will, codicil, letter of instructions, trust fund, living
trust, living will, organ donor declaration
The genres of speech are shaped by cultural experiences of a given community and reflect its
ontological and axiological interpretations. As the comparison of the testamentary genres in
Poland and the US shows, there are distinct collections of genres and genre patterns in both
cultures. There are considerable differences in all aspects of genre patterns (structural,
pragmatic, cognitive and stylistic). The identity of the genres is determined mainly by their
pragmatics – the desire to transfer testator‟s property to his heirs. The American testamentary
genres strongly highlight individual freedom, praise the importance of resourcefulness and
individual success, and provide a more practical approach to implementation of that act.
***
14. Maria Magdalena Nowakowska, Polak i Polska w wybranych podręcznikach do nauki
języka polskiego jako obcego w konfrontacji z postrzeganiem tychże przez Słoweńców
Słowa kluczowe: język polski jako obcy (JPJO), stereotyp, podręcznik do nauczania języka
polskiego jako obcego, glottodydaktyka.
W artykule została przedstawiona konfrontacja obrazu Polski i Polaka, prezentowanego w
wybranych podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego, z obrazem tychże,
widzianym oczyma studentów lublańskiej polonistyki. Okazuje się, że prezentowany
wizerunek Polski i Polaka w podręcznikach jest nieprawdziwy, wyidealizowany, co wynikać
może z chęci ich pozytywnej prezentacji, zwłaszcza na tle krajów europejskich. Warto też
podkreślić, że jest on zgodny z wytycznymi programowymi Unii Europejskiej i
zdecydowanie różni się od studenckich wyobrażeń na temat Polski i Polaków, wynikających
z funkcjonowania stereotypów. Dlatego przy korzystaniu z takiego podręcznika ważna jest
rola nauczyciela, potrafiącego równoważyć dysproporcje między materiałem w nim
przedstawionym a tym zyskanym z innych źródeł.
Poles and Poland in selected Polish as a foreign language textbooks in comparison with
their perception by the Slovenes
Keywords: Polish as a foreign language, stereotype, textbooks in Polish as a foreign
language, glottodidactics
The article presents a comparison of the image of Poland and Poles as seen in selected
textbooks for learning Polish as a foreign language, with the image of them as seen by the
Polish philology students in Ljubljana. It seems that the presented image of Poland and Poles
in textbooks is false, idealized, which may result from the desire to be presented in a positive
manner, especially in comparison with other European countries. It should be emphasized
that it complies with programming guidelines of the European Union and is very different
from the students‟ perceptions regarding Poland and Poles, which results from stereotypes.
Therefore, when using such a textbook, the role of a teacher, who can balance the disparities
between the material from the textbook and material from other sources, is very important.
***
15. Marta Skura, Błędy wynikające z interferencji kulturowej popełniane przez Niemców
uczących się języka polskiego jako obcego
Słowa kluczowe: błąd, interferencja językowa, interferencja kulturowa
Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że w trakcie nauki języka obcego dochodzi nie tylko do
interferencji językowej, lecz także do kulturowej. Ta druga rozumiana jest jako przenikanie
elementów zachowań i postaw z kultury rodzimej do wypowiedzi w języku obcym. Autorka
podaje przykłady błędów popełnionych w pracach pisemnych Niemców uczących się
polskiego jako obcego.
Errors made by German learners of Polish caused by cultural interference
Keywords: error, language interference, cultural interference
The starting point of the paper is the idea that in the process of foreign language learning,
there can occur not only language interference but also cultural interference. The latter can be
defined as transferring the elements of behaviors and attitudes from the native culture into the
utterances in a foreign language. The author gives examples of errors made in texts written by
German learners of Polish.
***
16. Helena Borysiewicz, Nauczyć prośby: zagadnienia interferencji językowo-kulturowej w
nauczaniu języka polskiego jako obcego w środowisku rosyjskojęzycznym
Słowa kluczowe: etykieta językowa, prośba, interferencja, środowisko słowiańskie
Artykuł opisuje szereg zagadnień związanych z nauczaniem gatunku prośby po polsku w
środowisku rosyjskojęzycznym. Autorka podkreśla, że mimo bliskości języków, duża liczba
pozornych podobieństw w zakresie wyrażania prośby w rzeczywistości okazuje się
różnicami: funkcjonalnie wyraz proszę wcale nie jest tożsamy ze swoim odpowiednikiem
słownikowym w języku rosyjskim. Jednocześnie autorka stwierdza, że istniejące podręczniki
języka polskiego jako obcego (jpjo) w sposób konsekwentny nauczają tylko jednego
sformułowania prośby, które – po dokładniejszej analizie – nie przedstawia się już
zasadniczo jako uniwersalne i neutralne. W końcowej części artykułu proponowane są różne
drogi do przyzwyciężenia zaistniałej tendencji i urozmaicenia kształtowanego u uczniów
zasobu formułek grzecznościowych z zakresu wyrażania prośby.
Teaching the Polish Polite Request Formulas to Russian-Speaking Students: the Issues of
the Mother Tongue Structural and Cultural Influence in Teaching Polish as a Second
Language
Keywords: language etiquette, request, interference, Slavic environment
The article deals with the issues of teaching the genre of the polite request to Russian-
speaking students. The author underlines that in spite of the fact that Polish and Russian are
rather close to each other while being the Slavonic languages, there still remains more
differences than similarities in this domain. For example, there is no absolute similarity
between the Polish proszę and the Russian прошу. The author analyzes the textbooks for
teaching Polish as a second language and arrives to the conclusion that most of them teach
only one type of the request formula, which proves to be not as neutral and universal as we
used to think. The final part of the article contains the author‟s suggestions concerning the
ways to introduce more diverse formulas of the Polish polite request to the material being
taught.
JĘZYK W MEDIACH
***
LANGUAGE IN THE MEDIA
17. Marta Pančikova, Teksty przedwyborczej propagandy politycznej
Słowa kluczowe: wybory, język polityki, nowomowa, komunikacja przedwyborcza, środki
językowe – formy gramatyczne i leksyka, słownictwo – ekspresywne, nowe, frazeologia
Wybory do Sejmu na Słowacji – porównanie z wyborami w Polsce; prace o języku polityki –
polskie, słowackie, czeskie i inne; dawna i dzisiejsza propaganda polityczna dotycząca
wyborów; środki propagacji (billboardy, TV, radio, prasa, przemówienia na spotkaniach
z wyborcami; teksty pisane i ustne; środki językowe – dobór słownictwa – metafory,
nadużycie pewnych wyrazów, powtórzenia, ekspresywizmy; porównanie słownictwa
polskiego i słowackiego; wykorzystywanie tekstów tego typu na zajęciach dydaktycznych.
Texts of pre-election political propaganda
Keywords: elections, the language of politics, newspeak, pre-election communication,
language means – grammatical forms and vocabulary, vocabulary – expressive vocabulary,
new vocabulary, phraseology
The parliamentary elections took place in Slovakia in March 2011 and in Poland in autumn
2011. The elections are connected with many propaganda materials, TV appearances,
newspaper articles, billboards, etc. In the article, we discussed the language of political texts.
We compared written texts in two close languages – Polish and Slovak. The issue of political
communication was addressed by many Polish linguists, e.g. Bralczyk described the language
of politicians of the previous regime. We were especially interested in the lexis: metaphors,
neologisms, syntax, etc. Towards the end of the article, we briefly mention the use of these
texts in the didactic process – in the course of translation.
***
18. Maria Witkowska-Gutkowska, Wpływ języka czeskiego na polszczyznę publikacji w
zaolziańskim „Głosie Ludu”
Słowa kluczowe: interferencje systemowe, bohemizmy, negatywne transfery składniowe
W „Głosie Ludu” pojawiają się interferencje systemowe języka czeskiego, np. Kilkaset
widzów przyszło dziś po południu obejrzeć [...] program (22.04.2012). Częściej jednak w
publikowanych tekstach ten sam typ połączeń składniowych jest zgodny z wzorcową normą
polszczyzny, np.: W tym momencie znajdowało się na nim [na dachu] kilkunastu strażaków.
(19.07.2010). Przykłady te świadczą o tym, że omówione bohemizmy składniowe nie
utrwaliły się w systemie polszczyzny ogólnej, używanej przez autorów publikowanych
tekstów, są natomiast przejawem negatywnych transferów, których pojawianie się jest
zapewne wynikiem zbyt dużego pośpiechu i niestarannej korekty publikacji.
The influence of the Czech language on the Polish texts published in Glos Ludu from
Zaolzie
Keywords: systematic interference, bohemisms, negative syntactic transfers
In Glos Ludu, we can observe interferences from the Czech language, e.g. Kilkaset widzów
przyszło dziś po południu obejrzeć [...] program (22.04.2012). More frequently, though,
phrases of the same type conform to the rules of standard Polish, e.g. W tym momencie
znajdowało się na nim [na dachu] kilkunastu strażaków. (19.07.2010). This proves that
syntax bohemisms are not established in the Polish language used by the authors of the
published texts. Instead, the mistakes result from negative transfer and are most probably
made through haste and careless proofreading.
***
19. Edyta Pałuszyńska, Analiza interakcyjna jako narzędzie opisu dyskursu medialnego
Słowa kluczowe: kompetencja dyskursywna, interakcja, dialog, sytuacja, medialny dyskurs
polityczny
Autorka upatruje w analizie interakcyjnej narzędzie opisu, które jest w stanie uchwycić
specyfikę konkretnego typu dyskursu. Interakcja konstytuuje komunikację i stanowi
podstawę odróżnienia głównych form mowy: monologu i dialogu. Jej istotą jest koordynacja,
współpraca, zestrajanie aktywności rozmówców i dynamiczne zmiany kontekstu. Elementem
interakcji jest również relacja interpersonalna, która podlega parametryzacji ze względu na
dwa kryteria: siłę i ustosunkowanie. Celem artykułu jest opis tych uwarunkowań interakcji,
które mają decydujący wpływ na jej przebieg w medialnym dyskursie politycznym. Z badań
wynika, że pod uwagę należy wziąć: publiczny charakter kontaktu (w opozycji do kontaktu
prywatnego), występowanie rozmówców w rolach społecznych oraz masowy charakter
komunikacji.
Interactional analysis as a tool in media discourse description
Keywords: discourse competence, interaction, dialog, situation, political discouse in the
mass media
The author presents the way inteactive analysis can be used as a means (mode, tool) of
discriminate various types of discourse. Ahe understands the interaction as the coordination
of the interlocutors, their cooperation and mutual adjustment in the process of dialog
construction. The aim of the article is to describe the most important interactional
conditionings in the political discourse in the mass media. According to the author‟s research,
these include the public character of the interaction, the social roles of the interlocutors and
the mass character of communication.
***
20. Miłosz Babecki, Analiza wizerunku języka polskiego jako obcego w środowisku
internetowym
Słowa kluczowe: język polski, wizerunek zakłócający, media posttelewizyjne, środowisko
internetowe, antymarketing
W procesie modelowania wizerunkowego język, tak jak i terytorium, zajmuje wyjątkowe
miejsce. Wyjątkowość wynika z faktu, że abstrakcję i towarzyszące jej wyobrażenia
sprowadza się do konkretu. Ukonkretniony twór podlega transformacjom. Czyni się z niego
produkt, który można polecać, rekomendować, reklamować, ujmować w ofertach
sprzedażowych. W niniejszym artykule autor konstatuje, że wizerunek języka polskiego –
„produktu” konkuruje w globalnej świadomości z innymi wizerunkami języków – innych
„produktów”. W proponowanym studium aspektowej analizie poddawane są charakterystyki i
właściwości wizerunku języka polskiego jako obcego (jpjo), modelowane przez młodych
Polaków w interakcjach z obcokrajowcami, utrwalane w serwisach społecznościowych w
postaci materiałów audiowizualnych. Zasadniczy wątek dotyczy przede wszystkim tych
zmiennych, które pozostają często poza rejestrem polszczyzny ogólnej, a w odbiorze
potocznym uchodzić mogą za atraktory przesądzające o popularności danego systemu
językowego.
Polish as a foreign language image analysis based on examples from online media sphere
Keywords: the Polish language, disturbing image, post television media, Internet
environment, anti-marketing
Taken as multifunctional tool, branding is nowadays ready to use not only for material
products or various services. Firstly used during the process of territorial marketing, it was
also claimed to be appropriate strategy to empower image of languages. This kind of concept
leads the theorists to the point when they need to transform their thinking about products.
According to this, this article should be also considered as a study in which the author
explains in what way Polish language came to be a product in the opinions of young Poles.
The essence of the study is dedicated to particular part of branding – parallel image, and
particular kind of medium – the Internet. The author gives examples of shaping the image of
Polish language in parallel style. In conclusion, he attempts to explain why internet users – so
called “vulgarians” – make Polish brand weaker by exposing vulgar, brutal and non-official
vocabulary – hate speech, why they search for names and phrases appropriate to express only
negative emotions and finally, why they teach it to foreigners.
***
21. Katarzyna Sitkowska, Polszczyzna z zagranicy w programach telewizyjnych
(kompetencja komunikacyjna celebrytów)
Słowa kluczowe: bilingwizm, interjęzyk, kompetencja komunikacyjna, kreowanie
wizerunku, język w telewizji
Artykuł dotyczy kompetencji komunikacyjnej osób występujących w polskiej telewizji, dla
których język polski nie jest językiem funkcjonalnie pierwszym. Ich sprawność językowa
została poddana analizie na czterech poziomach: systemowym, społecznym, sytuacyjnym i
pragmatycznym. W badaniach uwzględniono specyfikę komunikacji telewizyjnej. Część
analityczna pracy prowadzi do wniosków na temat znaczenia kompetencji komunikacyjnej
dla kreowania wizerunku osób występujących w telewizji.
How foreign celebrities speak Polish in the television programmes (interpersonal
competence)
Key words: bilingualism, interlanguage, communicative competence, image creation,
language in television
An increased number of foreign language speakers can be noticed in the television
programmes produced by the Polish television channels. There are also Polish people on
television for whom Polish language is not their mother tongue in the functional meaning for
various reasons (i.e. mixed families, emigration in childhood). As non-native speakers they
obviously make mistakes on different levels of verbal communication: systematic, situational,
social. The character of analyzed mistakes and the celebrities‟ attitude towards them reveal
that the poor language skills can be used by the celebrities as a means of the media image
creation.
***
22. Natalia Sosnowska, Rozszerzanie granic gatunku na przykładzie telewizyjnych
programów informacyjnych
Słowa kluczowe: gatunek, tekst, telewizja
Na przykładach z różnych stacji telewizyjnych (TVP 1, TVN, TV Trwam) zostały
przedstawione różnice wynikające ze zmian gatunkowych, wprowadzonych do głównego
wydania serwisu informacyjnego w ostatnich latach. Przeobrażenia te są na tyle głębokie, że
pojawia się pytanie, czy mamy jeszcze do czynienia z dziennikiem informacyjnym, czy też
na naszych oczach kształtuje się zupełnie inny gatunek. Zmienia się bowiem funkcja
wiadomości telewizyjnych i, co za ty idzie, typ relacji między nadawcą a odbiorcą programu.
Lustrem, w którym przemiany te są doskonale widoczne, jest język, ich źródłem zaś – kultura
konsumpcyjna.
Extending the borders of A genre on the example of TV news programmes
Key words: genre, text, television
The author presents the differences resulting from the genre changes which have been
introduced recently in the main news bulletins in various TV channels (TVP1, TVN, TV
Trwam). These transformations are so deep that the question arises whether we still deal with
news programmes or maybe in front of our eyes there emerges a new genre. The function of
TV news changes as well, which results in change of the relation between a sender and an
addressee of the programme. These changes are perfectly reflected in the mirror of the
language and their source is the culture of consumption.
***
23. Paulina Czarnek, Percepcja reportażu radiowego
Słowa kluczowe: radio, reportaż, percepcja, dziennikarstwo, sztuka
Reportaż radiowy to gatunek ksenochtoniczny, przeniesiony z gruntu literatury,
przystosowany do możliwości medium audialnego. Wielokrotnie szereg dyskusji budziła
kwestia jego statusu i pogranicznego charakteru. Badacze próbowali rozstrzygnąć, czy
reportaż jest tworem czysto dziennikarskim, publicystycznym, czy też należałoby go zaliczyć
do dzieł sztuki. Podejmuje on bowiem najczęściej ważne społecznie kwestie, ale
niejednokrotnie przedstawia je z wykorzystaniem środków artystycznego wyrazu. Artykuł
stanowi próbę zabrania głosu w tej sprawie ‒ uwzględnia nie tylko stanowiska badaczy, lecz
także opinie odbiorców. Pokazuje historyczne, społeczne i kulturowe aspekty ewolucji tego
gatunku, a także wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych na reprezentatywnej grupie
słuchaczy, dotyczące procesu percepcji reportaży radiowych – jego przebiegu i skutków oraz
wpływu na kształtowanie kompetencji kulturowych, społecznych czy komunikacyjnych.
The perception of radio documentary
Keywords: radio, documentary, perception, journalism, art
The documentary is originally a literary genre. It has been adapted to the possibilities and the
specificity of the acoustic media. Frequently, it has evocated discussions connected with its
status and the character of its boundaries. Researchers tried to decide if it is a typically
journalistic or artistic creation. The documentary usually takes up socially important issues
but often shows them using artistic ways of presentation. This article points at different
aspects of this case using researchers‟ opinions and radio listeners as well as the historic,
social and cultural background of the development of this genre. The perception of radio
documentaries is also mentioned in order to show its influence on cultural, social and
communicative competence.
***
24. Mateusz Gaze, Komizm językowy w felietonach Tomasza Olbratowskiego, czyli o
tekstach nie dla wszystkich
Słowa kluczowe: komizm językowy, kompetencja komunikacyjna, wieloznaczność,
homonimia, neologizm, skrótowce, leksyka, felieton
Tomasz Olbratowski, dziennikarz radia RMF FM i autor felietonów w audycji Wstawaj,
szkoda DNiA, wykorzystuje różne zjawiska leksykalne, które służą budowaniu komizmu
językowego: wieloznaczność, homonimię, leksykę o ograniczonym zasięgu występowania,
neologizmy, skrótowce. Komizm językowy nie służy tylko rozbawieniu odbiorcy, a pełni
także funkcję oceniającą i wartościującą. Całościowa interpretacja omawianych felietonów
wymaga od czytelnika bardzo dużej kompetencji komunikacyjnej, a zarazem lektura ich
może przyczyniać się do poszerzenia tej kompetencji.
Linguistic humor in Tomasz Olbratowski’s radio segments – on texts not for anyone
Key words: language comism, communicative competence, ambiguity, homonymy,
neologism, acronyms, vocabulary, radio segments
Tomasz Olbratowski uses a variety of lexical phenomena: polysemy, homonymy, sociolects,
archaisms, neologisms, acronyms. He uses linguistic humor not only to entertain the listeners,
but also as a means of evaluation. The use of linguistic humor is one of the typical features of
radio segments. The interpretation of a radio segment requires well developed communicative
competence of the listener, but at the same time, reading these texts can improve the
communicative competence in both native speakers and language learners.
ROZWIJANIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ W PROCESIE KSZTAŁCENIA
JĘZYKOWEGO
***
DEVELOPING THE COMMUNICATIVE COMPETENCE IN THE PROCESS OF
LANGUAGE TEACHING
25. Grażyna Zarzycka, Sławomir Rudziński, Multimedialna gra „I SPY” w świetle
założeń podejścia zadaniowego do nauczania i uczenia się języków obcych
Słowa kluczowe: media elektroniczne, multimedialna gra edukacyjna I SPY, nauczanie
języka polskiego jako obcego (jpjo), podejście ludyczne, podejście zadaniowe
W artykule przedstawiono multimedialną grę dydaktyczną I SPY (poz. A2–B1),
przeznaczoną dla młodzieży uczącej się kilku europejskich języków obcych, w tym języka
polskiego. Polskojęzyczna wersja gry przygotowywana jest obecnie w ramach projektu
edukacyjnego, w którym uczestniczy Uniwersytet Łódzki. W części teoretycznej artykułu gra
została ukazana jako narzędzie umożliwiające realizację zasad podejścia ludycznego oraz
zadaniowego. W części głównej – analitycznej skoncentrowano się na określeniu
przydatności gry w zakresie skłaniania użytkowników języka do podejmowania działań
językowych wynikających z wcześniej postawionych zadań.
Multimedia game „I SPY” in the light of an action-oriented approach to teaching and
learning foreign languages’ assumptions
Keywords: electronic media, multimedia game, educational game, teaching and learning
foreign languages, Polish as a foreign language, ludic approach, an action-oriented approach
The multimedia educational game I SPY is addressed to the A2–B1 level learners of six
European languages: English, Dutch, Spanish, German, Romanian, and Polish. The game was
created by the international team with the participation of the University of Łódź School of
Polish for Foreigners. The authors of the article, and co-creators of Polish version of the
game as well, present the game as an effective tool for realization of the assumptions of the
ludic and action-oriented approaches to learning and teaching foreign languages. In the main,
analytical, part of the article, the authors concentrate on defining the effectiveness of the
game in making learners undertake the linguistic activities in order to perform various tasks
set in the game.
***
26. Jerzy Kowalewski, Od A do C – problemy z metodą komunikacyjną w nauczaniu
języka polskiego jako obcego poza Polską. Program kulturowy jako alternatywa dla
podejścia zadaniowego
Słowa kluczowe: metoda komunikacyjna, metoda zadaniowa, język polski jako obcy (jpjo),
program kulturowy
W artykule autor przedstawia problemy metody komunikacyjnej i zadaniowej w nauczaniu
jpjo, które definiuje na podstawie własnych badań (m.in. zawartości podręczników
komunikacyjnych do jpjo, testów komunikacyjnych uczniów szkół sobotnich na Ukrainie) i
obserwacji dydaktycznych oraz analizy książki I. Janowskiej Podejście zadaniowe do
nauczania i uczenia się języków obcych. Wskazuje na niedoskonałość tej metody. W drugiej
części artykułu wykazuje, że realizacja programu kulturowego w nauczaniu jpjo spełnia
kryteria podejścia zadaniowego i metody zadaniowej. Czyni to na przykładzie zadań
kulturowych, zrealizowanych przez studentów polonistyki lwowskiej w roku 2011.
From A To C – problems with the communicative language teaching method in teaching
Polish as a foreign language outside of Poland the Cultural programme as an alternative
to the task-based approach
Keywords: communicative competence, lexical competence, semantic competence, false
friends, minimum vocabulary
In the article, the author presents the problems of communicative language teaching and of a
task-based method of teaching Polish as a foreign language (jpjo). He defines the problems
basing on his own research (including the content of communicative textbooks for jpjo,
communication tests completed by the students of Saturday‟s schools in the Ukraine) as well
as based on observation of teaching and on the analysis of I. Janowska‟s book Task-based
approach towards teaching and learning foreign languages. The author indicates the defects
of the method. In the second part of the article he demonstrates that the implementation
of the cultural programme in jpjo teaching meets the criteria of the task-based approach and
of task-based method. He proves this based on the example of cultural tasks completed by the
students of Polish studies in Lviv in 2011.
***
27. Halina Kudlińska, Glottodydaktyczna wartość tekstu hybrydalnego w nauczaniu języka
obcego (na materiale języka rosyjskiego i polskiego)
Słowa kluczowe: tekst hybrydalny, demotywator, reklama społeczna, gra werbalno-wizualna,
język rosyjski i polski
Celem artykułu jest przedstawienie fenomenu tekstu hybrydalnego jako gatunku „nowej
kultury pisma” oraz jego roli w dydaktyce języka obcego, zwłaszcza w kształtowaniu
kompetencji komunikacyjnej. W tekście zostaną zaprezentowane takie odmiany gatunkowe
rosyjskich i (w mniejszym zakresie) polskich tekstów hybrydalnych, jak demotywatory i
reklama społeczna. Przeprowadzona analiza materiału egzemplifikacyjnego pozwoli na
ukazanie znaczącego potencjału dydaktycznego interesującej nas praktyki tekstualnej w
nauczaniu języków obcych.
Didactic value of a hybrid text in foreign language teaching: a survey based on Russian
and Polish language material
Keywords: Hybrid text, demotivator, social advertising, verbal-visual game, the Russian and
the Polish language
The subject of the analysis is hybrid (creolized, multicode) text as a genre belonging to the so
called new culture of writing, whose characteristic feature is the domination of visuality, of
pictorial representation in the production of texts. Nowadays, creolized texts exert significant
influence on textuality and on the cultural communication process in the young generation.
They also have a considerable educational value in the process of foreign language teaching.
The examination of selected sub-genres of Russian and Polish hybrid messages (demotivators
and public service ads) has proved the following: 1) creolized texts usually play the ludic and
the attractive (fascination) function; 2) despite their miniature, compact form they constitute
an integrated verbal-visual unit of expression of big semantic capacity; 3) information
arrangement (narrative structure) is built through a peculiar way of configuring verbal and
iconic signs, such that accounts for a whole cultural system of their potential references.
The textual category under scrutiny seems to comply with the model of “integrating
didactics”, which takes into account the holistic character of learning processes since it
enables the learners to fully engage in the didactic process and facilitates the forming of
linguistic knowledge as well as sociocultural and communicative competence.
***
28. Grażyna Balkowska, Teksty publicystyczne w programie kursu języka polskiego dla
grupy ekonomicznej
Słowa kluczowe: glottodydaktyka, polski język ekonomiczny dla cudzoziemców,
podręczniki do ekonomii dla cudzoziemców, teksty prasowe w glottodydaktyce, kryteria
doboru tekstów publicystycznych dla potrzeb glottodydaktyki, scenariusze lekcji z
publicystyką, kształtowanie sprawności receptywnych i produktywnych, stymulacja
motywacji w glottodydaktyce
Artykuł zawiera przegląd zawartości najnowszych podręczników do nauczania języka
biznesu i do studiowania ekonomii. Uzasadnia się w nim potrzebę włączania tekstów
prasowych do programu kursu językowego. Sformułowano kryteria doboru publikacji
prasowych: aktualność tematu, powiązanie z dyscypliną przyszłych studiów, odniesienie do
wiedzy studentów, do poziomu kompetencji językowych determinowanych przez:
słownictwo (terminy), stopień skomplikowania składni, realioznawstwo, przejrzystość
wywodu, sposób prowadzenia dyskursu. Określono pozytywne skutki wprowadzania tekstów
publicystycznych na lektorat: wzbogacenie wiedzy, rozwijanie poszczególnych sprawności
językowych, wzmocnienie relacji nauczyciel‒ student, wzrost motywacji, kształtowanie
niezależności intelektualnej studentów, wprowadzenie tekstów o zróżnicowanej stylistyce.
Opisano realizacje scenariuszy lektoratów z wykorzystaniem tekstów publicystycznych,
podkreślono możliwości zastosowania strategii uczenia się i technik nauczania.
Journalistic texts in polish language course curriculumfor economy group
Keywords: glottodidactics, Polish economic language for foreigners, economy textbooks for
foreigners, journalistic texts in teaching foreign languages, the criteria of text selection for
journalistic texts in glottodidactics, lesson plans with the use of journalistic texts, developing
receptive and productive skills, motivation stimulation in teaching foreign languages
The article includes the review of the newest handbooks used in teaching economy and Polish
in business. It justifies the need of including journalistic texts in the language course
program. It also proposes a set the criteria of texts selection: currentness of the topics,
connection with the area of future studies, making use of students' knowledge and language
skills determined by vocabulary, syntax complexity, reality knowledge, clarity of reasoning,
the manner of dispute. The article lists the positive effects of including journalistic texts.
They include the broadening of students' knowledge, the development of particular language
skills, the improvement in teacher-student relationship, the enhancement of motivation, and
the development of students` intellectual independence. The author describes different lesson
plans with the use of journalistic texts, at the same time stressing the possibility of
introducing various learning strategies and techniques.
***
29. Agnieszka Wolak, Media audiowizualne na lekcji języka obcego na przykładzie
reportażu telewizyjnego
Słowa kluczowe: nauczanie języków obcych, materiały audiowizualne, kompetencja
komunikacyjna, kompetencja kulturowa
W dobie mediów elektronicznych nasze życie zdominowane jest przez informacje
docierające do nas z różnych źródeł, takich jak telewizja, radio czy Internet. Przede
wszystkim powszechność tego ostatniego przyczynia się do szybszej wymiany informacji,
zbliża i ułatwia kontakt między przedstawicielami jednego lub różnych kręgów kulturowych.
Internet stanowi również bardzo bogate źródło obcojęzycznych przekazów telewizyjnych,
radiowych oraz filmów, które można wykorzystać w nauczaniu i uczeniu się języków
obcych. Ich stosowanie pozwala w pełniejszy sposób zaprezentować rzeczywistość językową
i kulturową rodzimych użytkowników. Wpływa również korzystnie na uczących się,
podnosząc ich motywację oraz uatrakcyjniając przebieg zajęć.
Audiovisual media in foreign language classroom on the example of a television
documentary
Keywords: foreign language teaching, audiovisual materials, communicative competence,
cultural competence
In the era of multimedia, our life is dominated by information, which we receive from
different kinds of sources such as television, radio or the Internet. The prevalence of the
Internet contributes to rapid exchange of information between representatives of the same or
different cultures. The Internet is also a rich source of television and radio broadcasts and
movies in foreign languages which can be used in teaching and learning foreign languages.
The use of these kinds of materials allows to show the linguistic and cultural reality of the
native speakers form a wide perspective. It influences the motivation of learners and makes
lessons more attractive.
***
30. Beata Grochala, Kompetencja komunikacyjna a gatunek – o relacji internetowej na
żywo
Słowa kluczowe: kompetencja komunikacyjna, kompetencja tekstowa, relacja internetowa na
żywo
Powszechnie znane określenia to kompetencja komunikacyjna, pragmatyczna,
socjolingwistyczna i to do nich odwołują się autorzy prac glottodydaktycznych. Zjawiskiem
nieco marginalizowanym jest kompetencja tekstowa. W artykule podjęto próbę określenia
wzajemnych relacji między wspomnianymi typami kompetencji, a także wskazano na
konkretne zjawisko glottodydaktyczne związane z kompetencją tekstową, jakim jest
przygotowanie studenta do percepcji/produkcji określonego gatunku. Jako przykładowy
gatunek wykorzystano internetową relację sportową na żywo.
Communicative competence and the genre – on online live broadcasts
Keywords: communicative competence, textual competence, online live coverage
The terms communicative competence, pragmatic competence and sociolinguistic
competence are widely known. The textual competence, on the other hand, is somewhat
marginalized by the specialists. The author of the article attempts to define the relations
between the aforementioned types of competence. She also points out to a process connected
to the textual competence, which is the process of preparing a student to perceive/produce a
certain genre. The online live sports coverage serves as an example of such a genre.
***
31. Maria Rółkowska, Prasa polskojęzyczna we Włoszech jako materiał dydaktyczny w
nauczaniu języka polskiego jako obcego i kultury polskiej
Słowa kluczowe: media, prasa polskojęzyczna, prasa polonijna, Polacy za granicą, nauczanie
języka polskiego jako obcego (jpjo), kultura polska
Celem artykułu jest ukazanie prasy polskojęzycznej we Włoszech – kwartalnika „Polonia
Włoska. Biuletyn Informacyjny” oraz pisma „Nasz Świat. Dwutygodnik Informacyjny dla
Polaków we Włoszech” – jako materiału dydaktycznego w nauczaniu jpjo i kultury polskiej,
poprzez przedstawienie języka, jakim pisane są teksty prasowe w obu analizowanych tytułach
oraz tematyki poruszanej w artykułach. Oba periodyki mogą służyć jako pomoc w nauce jpjo
– i to osobom na różnych poziomach znajomości języka: średnim i zaawansowanym, a
szerokie spektrum poruszanych tematów pozwala zapoznać się z zagadnieniami, które osoba
przystępująca do egzaminu z jpjo powinna znać, w tym szczególnie z elementami kultury
polskiej.
Polish-language press in Italy – as an educational material in teaching Polish as a foreign
language and Polish culture
Keywords: media, Polish language press, Polish press abroad, Poles abroad, teaching Polish
as a foreign language, Polish culture
The aim of the article is to present the Polish language press in Italy – the quarterly Polonia
Włoska. Biuletyn Informacyjny and the biweekly Nasz Świat. Dwutygodnik Informacyjny dla
Polaków we Włoszech – as educational materials in teaching Polish as a foreign language and
Polish culture. The author discusses the language of both magazines and the topics they
cover. Both periodicals can be used as an aid in learning Polish by people on different levels
of knowledge of the Polish language: intermediate and advanced. The wide spectrum of the
topics covered in the magazines enables the students to learn about the issues which should
be known to a person who wants to take the Polish language state examination, specially the
elements of Polish culture.
***
32. Dorota Wielkiewicz-Jałmużna, Nauczanie sprawności komunikacyjnych w grupach
ekonomicznych
Słowa kluczowe: sprawność, komunikacja, kompetencja, język, rozumienie, czytanie,
mówienie, pisanie, słuchanie, tekst, cudzoziemiec, interakcja, mediacja
Celem nauczania języka polskiego w grupach ekonomicznych jest przede wszystkim
rozwijanie kompetencji uczących się. Kluczowe znaczenie mają umiejętności receptywne
czyli rozumienie ze słuchu i czytanie. Istotne znaczenie ma również nauczanie sprawności
produktywnych to jest mówienia i pisania. Kolejnymi sprawnościami językowymi, które
uczniowie zdobywają pod nadzorem nauczyciela są: umiejętność interakcji i mediacji.
Teaching communications skills in economic groups
Keywords: skill, communication, competence, language, reading, speaking, writing,
listening, text, foreigner, interaction, mediation
The purpose of teaching Polish in economic groups is primarily to develop the learners‟
communicative competence. Receptive skills (listening and reading) are crucial. Teaching
also productive efficiency, that is speaking and writing, is also important. The ability of
interaction and mediation are another language skills, which students acquire under the
supervision of a teacher.
***
33. Natalia Tsai, Czarno na białym. Poezja konkretna na zajęciach językowych
Słowa kluczowe: poezja konkretna, poezja wizualna, odbiorca, interpretacja, alfabet,
literatura
Niniejszy artykuł poświęcony jest problemowi wykorzystania poezji konkretnej w
glottodydaktyce. Wydaje się bowiem, że wielu nauczycieli języków obcych nie docenia
potencjału drzemiącego w tego typu utworach. Mogą one tymczasem sprawdzić się w pracy
ze słuchaczami reprezentującymi różne kręgi kulturowe (wynika to m.in. z faktu, że
tendencja do nadawania wyrazom i tekstom form wizualnych inspirowanych realnymi
kształtami ma charakter uniwersalny). W tekście poruszony zostaje problem odbioru wierszy
konkretnych i tworzenia własnych tekstów nimi inspirowanych. Omówione są ponadto
korzyści wynikające z wprowadzenia takich utworów na zajęcia językowe. Całość zamyka
opis lekcji przeprowadzonej z cudzoziemcami uczącymi się polskiego w łódzkim Studium
Języka Polskiego dla Cudzoziemców (SJPdC).
In black and white. Concrete poetry in foreign language classroom
Keywords: concrete poetry, visual poetry, receiver, interpretation, alphabet, literature
This article is on the problem of usefulness of concrete poetry in TSL process. Most
educators seem not to be aware of the opportunities concrete poetry offers. This kind of text
should no longer be underestimated. Thanks to its universality, such visual forms can be a
very valuable teaching aid. The article discusses the questions of the reader‟s perception and
creative response. It presents the benefits of including concrete poems into the TSL process.
Towards the end of the article, the author shares her own experience as a Polish language
instructor.
***
34. Janusz Bomanowski, Autorskie propozycje wykorzystania mediów w nauczaniu języka
polskiego jako obcego
Słowa kluczowe: glottodydaktyka, nauczanie języka polskiego jako obcego (jpjo), nowa
strona dydaktyczna UŁ
Pierwsza część mojego tekstu to przegląd wypowiedzi na temat wykorzystania Internetu w
nauczaniu jpjo. Wypowiedzi te ukazały się w latach 2001–2012 w zbiorach materiałów z
trzech konferencji glottodydaktycznych (Cieszyn, IX 2001; Łódź, X 2008 i Warszawa, XI
2010). W przywołanych artykułach można było odnaleźć przydatną do dalszych rozważań
terminologię i wskazane tam problemy badawcze, a także przykłady zrealizowanych już
zastosowań Internetu w nauczaniu jpjo. Część druga to autorska propozycja stworzenia nowej
strony dydaktycznej Studium Języków Obcych dla Cudzoziemców (SJPdC), której twórcami
powinno być całe środowisko, cała społeczność UŁ.
Suggestions for using of the Internet in teaching Polish as foreign language
Keywords: glottodidactics, teaching Polish as a foreign, the new didactic website of the
University of Łódź
The first part of the paper is a survey of different statements about using of the Internet in
teaching Polish as foreign language. All of those statements were printed in the proceedings
from 3 glottodidactic conferences (Cieszyn, September 2001; Łódź, October 2008;
Warszawa, November 2010). A lot of useful terminology and research problems were shown
there, as well as few instances of accomplished up to date adaptations of the Internet teaching
Polish as foreign language. Second part of the paper contains the author‟s suggestion of
creating new website of SJPdC (the School of Polish for Foreigners), which should become
the result of teamwork of whole community of the University of Łódź.
***
35. Paweł Pałasz, Piosenka popularna jako materiał dydaktyczny oraz możliwość jej
wykorzystania na zajęciach lektoratowych z języka polskiego jako obcego
Słowa kluczowe: Kultura masowa w edukacji, muzyka popularna w edukacji, zasady wyboru
piosenek, rola muzyki w nauczaniu języka.
W artykule poruszana jest problematyka związana z nauczaniem języka polskiego za pomocą
muzyki popularnej. Omawia się sposoby wykorzystania wybranych utworów na zajęciach
językowych, zasady doboru odpowiedniego repertuaru oraz korzyści płynące
z wprowadzenia muzyki do procesu dydaktyczny. Wskazuje się także rolę piosenek jako
tekstów kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego (jpjo).
Zamieszczone w artykule tytuły piosenek są tylko wybranymi przez autora propozycjami i z
pewnością nie wyczerpują problematyki związanej z nauczaniem jpjo za pomocą muzyki
popularnej.
Pop music as teaching material and its possible uses in teaching and learning Polish as a
foreign language
Keywords: mass culture in education, pop songs in education, the selection of songs, the role
of pop songs in teaching foreign languages.
The article presents the issue of teaching Polish by the means of pop music. The author
shows how some pop songs can be used during the Polish classes and how to select the right
repertoire. He also presents the benefits of using pop music as a teaching material and the
role of pop songs as cultural texts in teaching Polish as a foreign language.
The songs presented in the article are only the author´s suggestions and they do not exhaust
the subject of teaching Polish as a foreign language by means of pop music.
***
36. Iwona Dembowska-Wosik, Obraz polskiej kultury ukryty w nazwach łódzkich ulic
Słowa kluczowe: lingwakultura, kultura lokalna w nauczaniu języka polskiego jako obcego
(jpjo), nazwy własne, nazwy ulic
Autorka analizuje nazwy ulic Łodzi z perspektywy glottodydaktycznej. Omawia, jakie
elementy polskiej kultury są obecne w miejskich nomina loci i na jaki obraz polskiej kultury
się składają. Proponuje także możliwe ich wykorzystanie w pracy z cudzoziemcami uczącymi
się języka polskiego jako obcego.
The image of the Polish culture reflected by the street names in the city of Lodz
Keywords: linguaculture, local culture in teaching Polish as a foreign language, proper
names, street names
The author analyzes street names in the city of Lodz. She discusses the elements of the Polish
culture which these names refer to and comments on the image of the Polish culture these
names create. She also presents how street names can be used in the process of teaching
Polish as a foreign language.
***
37. Aneta Strzelecka, Zagadki kryminalne na lekcji języka polskiego jako obcego w funkcji
tekstów rozwijających sprawność czytania ze zrozumieniem i kompetencję leksykalną
Słowa kluczowe: sprawność czytania, kompetencja leksykalna, praca z tekstem
W artykule omówiono rolę tekstów w rozwijaniu sprawności czytania ze zrozumieniem i
mówienia. Zaproponowano jeden tekst będący zagadką kryminalną. Do tekstu dołączono
przykładowe ćwiczenia, które mogą towarzyszyć czytaniu, by było ono bardziej efektywne.
Zaproponowano także ćwiczenia rozwijające kompetencję komunikacyjną oraz ćwiczenia
wzbogacające leksykę.
Criminal riddles in Polish as a foreign language classroom as texts developing the skill of
reading and lexical competence
Keywords: reading, lexical competence, text work
The author discusses the role of texts in developing reading and speaking skills. She uses
criminal fiction as an exemplary text and suggests some exercises, which are meant to help
develop the skill of reading, the lexical competence, and to increase vocabulary range.
***
38. Karolina Fastyn, Językowy świat polskiej polityki jako materiał dydaktyczny na lekcji
języka polskiego jako obcego
Słowa kluczowe: język polski jako obcy (jpjo), język polityki, kompetencja komunikacyjna,
komunikowanie perswazyjne
Teksty polityków, jako materiały autentyczne, mogą być wykorzystane do rozwijania
kompetencji komunikacyjnej. Praca z testami polityków wymaga od nauczyciela odwagi i
taktu, ponieważ są one niejednokrotnie przepełnione agresją i brutalnością. Często są to
wypowiedzi o charakterze perswazyjnym, służą więc do nauczania komunikowania
perswazyjnego. W oparciu o teksty polityków i schemat procesu perswazji uczący się mogą
samodzielnie stworzyć wypowiedź o charakterze perswazyjnym. Polityka jest częścią kultury
i tożsamości narodowej, zatem poznawanie języka polityki wspomaga rozwijanie
kompetencji socjokulturowej.
The language of politicians as teaching materials for the Polish as foreign language
Keywords: Polish as foreign language, the language of politics, communicative competence,
persuasive communication
The language of politicians, when used as authentic teaching material, can help to develop
communicative competence. Working with text of politicians requires the teacher to have
courage and tact, because the texts are often full of aggression. Frequently, they are also
persuasive speech, which can be used to teach persuasive communication. Based on the text
of politicians and the persuasion process schema, students can independently create
persuasive statements. Politics is a part of culture and national identity, thus learning the
language of politics supports the development of sociocultural competence.
***
39. Kamila Kubacka, Korekta nauczycielska a wypowiedź ustna studentów uczących się
języka polskiego jako obcego
Słowa kluczowe: korekta, autokorekta, błąd językowy
Referat podejmuje temat szczególnego typu komunikacji werbalnej lektorów uczących
języka polskiego jako obcego (jpjo) – ustnego poprawiania wypowiedzi studentów.
Konfrontuje różne teorie dydaktyczne mówiące o tym, kiedy i w jaki sposób dokonywać
korekty, kto jest za nią odpowiedzialny (lektor, student czy pozostali uczestnicy dyskursu) i
czy należy poprawiać wszystkie usterki, powstałe w wypowiedzi uczących się, czy tylko te,
które utrudniają bądź uniemożliwiają komunikację. Referat zawiera również analizę nagrań
dyskursu na lekcji jpjo w Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców UŁ (SJPdC) ‒ na
podstawie badań własnych ‒ oraz ocenę wpływu korekty ustnej lektorów na wypowiedzi
studentów.
Teacher's correction and the speaking abilities of students learning Polish as a second
language
Keywords: correction, self-correction, language mistake
The paper focuses on the unique type of verbal communication of the teachers of Polish as a
foreign language (PFL) which is the correction of student‟s oral statements. The author
discusses various didactic theories which explain when and how the corrections should be
made, who is responsible for them (lecturer, student or the remaining participants of the
discourse) and which of the mistakes should be corrected: only those which make the
communication unable or all of them. The paper also includes the analysis of discourses that
were recorded during PFL lessons in School of Polish for Foreigners at the University of
Lodz (based on private recordings) as well as the analysis of the influence of teacher‟s
correction on student‟s speaking.
KRONIKA
***
THE CHRONICLE
Maria Witkowska-Gutkowska (30 IV 1948 – 22 XI 2013)