Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TC
ADNAN MENDERES UumlNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
CERRAHİ ANABİLİM DALI
VCR-DRndash2011ndash0002
KOumlPEKLERDE KALCcedilA DİSPLAZİSİNİN ldquoMODİFİYE
DARTHROPLASTİrdquo TEKNİĞİ İLE SAĞALTIMI UumlZERİNE
KLİNİK CcedilALIŞMALAR
ONUR OumlZGUumlN DERİNCEGOumlZ
DANIŞMAN
Prof Dr ALİ BELGE
AYDINndash2011
TC
ADNAN MENDERES UumlNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
CERRAHİ ANABİLİM DALI
VCR-DRndash2011ndash0002
KOumlPEKLERDE KALCcedilA DİSPLAZİSİNİN ldquoMODİFİYE
DARTHROPLASTİrdquo TEKNİĞİ İLE SAĞALTIMI UumlZERİNE
KLİNİK CcedilALIŞMALAR
ONUR OumlZGUumlN DERİNCEGOumlZ
DANIŞMAN
Prof Dr ALİ BELGE
AYDINndash2011
i
ii
OumlNSOumlZ
Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla
karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila
yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve
radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri
oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz
kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar
operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil
ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem
arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus
Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi
Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastirsquo sidir
KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen
dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric
Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler
başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total
Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir
Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem
buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır
DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal
acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin
daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni
bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde
dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir
Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5
ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek
sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin
araştırılması amaccedillanmıştır
iii
Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı
Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir
iv
İCcedilİNDEKİLER
Sayfa
KABUL VE ONAY i
OumlNSOumlZ ii
İCcedilİNDEKİLER iv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii
CcedilİZELGELER DİZİNİ ix
RESİMLER DİZİNİ x
1GİRİŞ 01
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01
12 Tarihccedile 02
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07
151 Genetik 08
152 Beslenme 08
153 Hormonlar 08
154 Miyopatiler 09
155 Vitaminler 09
16 Patogenez 09
17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10
18Tanı 11
181 Fiziksel Muayene 11
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12
18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13
v
18113 Duruş testi 13
18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14
18115 İliopsoas testi 15
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15
18122 Ortolani belirtisi 16
18123 Barlow belirtisi 17
18124 Barden palpasyonu 17
18125 Diğer testler 17
19 Radyolojik Muayene 17
191 Radyolojik Pozisyonlar 18
110 Sağaltım 22
1101 Medikal Sağaltım 22
1102 Operatif Sağaltım 24
11021 Musculus pectineus myectomisi 24
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24
11023 Intertrochanteric osteotomi 24
11024 Eksizyon arthroplastisi 24
11025 Total kalccedila protezi 24
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25
11028 DARthroplasti 25
110281 Tanım 25
110282 Endikasyon 26
110283 Operasyon tekniği 27
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
TC
ADNAN MENDERES UumlNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
CERRAHİ ANABİLİM DALI
VCR-DRndash2011ndash0002
KOumlPEKLERDE KALCcedilA DİSPLAZİSİNİN ldquoMODİFİYE
DARTHROPLASTİrdquo TEKNİĞİ İLE SAĞALTIMI UumlZERİNE
KLİNİK CcedilALIŞMALAR
ONUR OumlZGUumlN DERİNCEGOumlZ
DANIŞMAN
Prof Dr ALİ BELGE
AYDINndash2011
i
ii
OumlNSOumlZ
Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla
karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila
yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve
radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri
oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz
kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar
operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil
ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem
arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus
Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi
Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastirsquo sidir
KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen
dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric
Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler
başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total
Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir
Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem
buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır
DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal
acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin
daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni
bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde
dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir
Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5
ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek
sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin
araştırılması amaccedillanmıştır
iii
Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı
Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir
iv
İCcedilİNDEKİLER
Sayfa
KABUL VE ONAY i
OumlNSOumlZ ii
İCcedilİNDEKİLER iv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii
CcedilİZELGELER DİZİNİ ix
RESİMLER DİZİNİ x
1GİRİŞ 01
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01
12 Tarihccedile 02
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07
151 Genetik 08
152 Beslenme 08
153 Hormonlar 08
154 Miyopatiler 09
155 Vitaminler 09
16 Patogenez 09
17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10
18Tanı 11
181 Fiziksel Muayene 11
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12
18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13
v
18113 Duruş testi 13
18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14
18115 İliopsoas testi 15
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15
18122 Ortolani belirtisi 16
18123 Barlow belirtisi 17
18124 Barden palpasyonu 17
18125 Diğer testler 17
19 Radyolojik Muayene 17
191 Radyolojik Pozisyonlar 18
110 Sağaltım 22
1101 Medikal Sağaltım 22
1102 Operatif Sağaltım 24
11021 Musculus pectineus myectomisi 24
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24
11023 Intertrochanteric osteotomi 24
11024 Eksizyon arthroplastisi 24
11025 Total kalccedila protezi 24
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25
11028 DARthroplasti 25
110281 Tanım 25
110282 Endikasyon 26
110283 Operasyon tekniği 27
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
i
ii
OumlNSOumlZ
Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla
karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila
yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve
radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri
oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz
kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar
operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil
ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem
arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus
Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi
Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastirsquo sidir
KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen
dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric
Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler
başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total
Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir
Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem
buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır
DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal
acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin
daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni
bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde
dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir
Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5
ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek
sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin
araştırılması amaccedillanmıştır
iii
Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı
Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir
iv
İCcedilİNDEKİLER
Sayfa
KABUL VE ONAY i
OumlNSOumlZ ii
İCcedilİNDEKİLER iv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii
CcedilİZELGELER DİZİNİ ix
RESİMLER DİZİNİ x
1GİRİŞ 01
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01
12 Tarihccedile 02
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07
151 Genetik 08
152 Beslenme 08
153 Hormonlar 08
154 Miyopatiler 09
155 Vitaminler 09
16 Patogenez 09
17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10
18Tanı 11
181 Fiziksel Muayene 11
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12
18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13
v
18113 Duruş testi 13
18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14
18115 İliopsoas testi 15
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15
18122 Ortolani belirtisi 16
18123 Barlow belirtisi 17
18124 Barden palpasyonu 17
18125 Diğer testler 17
19 Radyolojik Muayene 17
191 Radyolojik Pozisyonlar 18
110 Sağaltım 22
1101 Medikal Sağaltım 22
1102 Operatif Sağaltım 24
11021 Musculus pectineus myectomisi 24
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24
11023 Intertrochanteric osteotomi 24
11024 Eksizyon arthroplastisi 24
11025 Total kalccedila protezi 24
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25
11028 DARthroplasti 25
110281 Tanım 25
110282 Endikasyon 26
110283 Operasyon tekniği 27
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
ii
OumlNSOumlZ
Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla
karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila
yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve
radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri
oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz
kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar
operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil
ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem
arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus
Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi
Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastirsquo sidir
KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen
dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric
Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler
başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon
Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total
Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir
Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem
buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır
DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal
acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin
daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni
bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde
dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir
Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5
ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek
sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin
araştırılması amaccedillanmıştır
iii
Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı
Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir
iv
İCcedilİNDEKİLER
Sayfa
KABUL VE ONAY i
OumlNSOumlZ ii
İCcedilİNDEKİLER iv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii
CcedilİZELGELER DİZİNİ ix
RESİMLER DİZİNİ x
1GİRİŞ 01
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01
12 Tarihccedile 02
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07
151 Genetik 08
152 Beslenme 08
153 Hormonlar 08
154 Miyopatiler 09
155 Vitaminler 09
16 Patogenez 09
17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10
18Tanı 11
181 Fiziksel Muayene 11
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12
18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13
v
18113 Duruş testi 13
18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14
18115 İliopsoas testi 15
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15
18122 Ortolani belirtisi 16
18123 Barlow belirtisi 17
18124 Barden palpasyonu 17
18125 Diğer testler 17
19 Radyolojik Muayene 17
191 Radyolojik Pozisyonlar 18
110 Sağaltım 22
1101 Medikal Sağaltım 22
1102 Operatif Sağaltım 24
11021 Musculus pectineus myectomisi 24
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24
11023 Intertrochanteric osteotomi 24
11024 Eksizyon arthroplastisi 24
11025 Total kalccedila protezi 24
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25
11028 DARthroplasti 25
110281 Tanım 25
110282 Endikasyon 26
110283 Operasyon tekniği 27
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
iii
Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı
Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir
iv
İCcedilİNDEKİLER
Sayfa
KABUL VE ONAY i
OumlNSOumlZ ii
İCcedilİNDEKİLER iv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii
CcedilİZELGELER DİZİNİ ix
RESİMLER DİZİNİ x
1GİRİŞ 01
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01
12 Tarihccedile 02
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07
151 Genetik 08
152 Beslenme 08
153 Hormonlar 08
154 Miyopatiler 09
155 Vitaminler 09
16 Patogenez 09
17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10
18Tanı 11
181 Fiziksel Muayene 11
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12
18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13
v
18113 Duruş testi 13
18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14
18115 İliopsoas testi 15
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15
18122 Ortolani belirtisi 16
18123 Barlow belirtisi 17
18124 Barden palpasyonu 17
18125 Diğer testler 17
19 Radyolojik Muayene 17
191 Radyolojik Pozisyonlar 18
110 Sağaltım 22
1101 Medikal Sağaltım 22
1102 Operatif Sağaltım 24
11021 Musculus pectineus myectomisi 24
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24
11023 Intertrochanteric osteotomi 24
11024 Eksizyon arthroplastisi 24
11025 Total kalccedila protezi 24
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25
11028 DARthroplasti 25
110281 Tanım 25
110282 Endikasyon 26
110283 Operasyon tekniği 27
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
iv
İCcedilİNDEKİLER
Sayfa
KABUL VE ONAY i
OumlNSOumlZ ii
İCcedilİNDEKİLER iv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii
CcedilİZELGELER DİZİNİ ix
RESİMLER DİZİNİ x
1GİRİŞ 01
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01
12 Tarihccedile 02
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07
151 Genetik 08
152 Beslenme 08
153 Hormonlar 08
154 Miyopatiler 09
155 Vitaminler 09
16 Patogenez 09
17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10
18Tanı 11
181 Fiziksel Muayene 11
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12
18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13
v
18113 Duruş testi 13
18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14
18115 İliopsoas testi 15
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15
18122 Ortolani belirtisi 16
18123 Barlow belirtisi 17
18124 Barden palpasyonu 17
18125 Diğer testler 17
19 Radyolojik Muayene 17
191 Radyolojik Pozisyonlar 18
110 Sağaltım 22
1101 Medikal Sağaltım 22
1102 Operatif Sağaltım 24
11021 Musculus pectineus myectomisi 24
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24
11023 Intertrochanteric osteotomi 24
11024 Eksizyon arthroplastisi 24
11025 Total kalccedila protezi 24
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25
11028 DARthroplasti 25
110281 Tanım 25
110282 Endikasyon 26
110283 Operasyon tekniği 27
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
v
18113 Duruş testi 13
18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14
18115 İliopsoas testi 15
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15
18122 Ortolani belirtisi 16
18123 Barlow belirtisi 17
18124 Barden palpasyonu 17
18125 Diğer testler 17
19 Radyolojik Muayene 17
191 Radyolojik Pozisyonlar 18
110 Sağaltım 22
1101 Medikal Sağaltım 22
1102 Operatif Sağaltım 24
11021 Musculus pectineus myectomisi 24
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24
11023 Intertrochanteric osteotomi 24
11024 Eksizyon arthroplastisi 24
11025 Total kalccedila protezi 24
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25
11028 DARthroplasti 25
110281 Tanım 25
110282 Endikasyon 26
110283 Operasyon tekniği 27
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
vi
2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30
21 Gereccedil 30
22 Youmlntem 31
221 Preoperatif Muayeneler 31
2211 Preoperatif klinik muayene 31
2212 Preoperatif radyolojik muayene 31
222 Postoperatif Muayeneler 32
2221 Postoperatif klinik muayene 32
2222 Postoperatif radyolojik muayene 32
223 Anestezi 33
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34
225 İstatistiksel Analiz 40
3 BULGULAR 42
31 Preoperatif Bulgular 42
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42
32 Postoperatif Bulgular 43
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45
334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46
335 Topallık Testi Sonuccedilları 46
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
vii
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47
4TARTIŞMA 54
5 SONUCcedil 62
OumlZET 64
SUMMARY 66
KAYNAKLAR 68
OumlZGECcedilMİŞ 76
TEŞEKKUumlR 77
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
viii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
JPS Juvenil Pubic Symphiodesis
DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı
OFA Orthopedic Foundation for Animals
DLS Dorsolateral Sublukzasyon
NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar
TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)
PDS Polidiaxanon
KED Kalccedila Eklemi Displazisi
DAK Dorsal Asetabular Kenar
DPO Double Pelvic Osteotomy
DI Distraksiyon İndeksi
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
ix
CcedilİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme
sonuccedilları 43
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal
rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif
3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
x
RESİMLER DİZİNİ
Sayfa
Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02
Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik
goumlruumlnuumlmuuml 05
Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13
Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16
Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un
uygulanışı 20
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri 21
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı
yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
xi
Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36
Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi
iccedilin deliklerin accedilılması 38
Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 50
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi
uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal
koumlpeğe ait radyografiler 52
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek
Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi
Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim
1
1GİRİŞ
Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel
faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir
gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)
Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli
roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem
gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994
Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar
ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon
gelişir (Alexander 1992)
Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir
korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına
rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler
Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar
goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)
Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul
goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem
oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark
1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)
DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz
osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir
Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik
greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem
kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha
iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır
(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
11 Kalccedila Displazisinin Tanımı
Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki
dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de
2
duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur
(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)
Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml
12 Tarihccedile
Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda
tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından
1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında
bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)
Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da
başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital
sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle
1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi
oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını
suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)
13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi
Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil
kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur
oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
A B
3
Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)
Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil
yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies
lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa
acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz
eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır
(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u
şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis
olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde
kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya
pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve
acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia
iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve
ark 1987)
Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir
Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı
doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve
aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna
katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata
4
eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları
fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu
halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in
yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)
Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem
olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece
fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla
beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir
(Dursun 1995)
M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır
Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son
bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor
kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve
ark 1987 Dursun 1995)
M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan
carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M
gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon
yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)
M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da
sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n
gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)
5
Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml
Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi
uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis
femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona
orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış
yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında
uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)
Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve
incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait
damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında
uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana
synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)
14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım
Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan
geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm
altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki
duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun
2002)
6
Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)
Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler
craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)
Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi
sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca
ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir
Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)
7
M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından
ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale
retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)
Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)
M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte
edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı
uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral
elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece
acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)
15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde
etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut
buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum
ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel
etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve
C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve
Flo 1997 Olmstead 1998)
8
151Genetik
Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989
Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve
faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)
Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol
oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın
fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik
genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)
sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin
yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin
dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu
yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan
bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila
displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)
152Beslenme
Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına
kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin
goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)
Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek
kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir
(Anon 1973 Olmstead 1998)
153Hormonlar
Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara
neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve
paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve
paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir
(Morgan 1988)
Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği
belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı
koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)
9
Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış
goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini
etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin
veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin
gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985
Wallace 1987)
154Miyopatiler
M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in
acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine
acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)
155Vitaminler
Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal
fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda
kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi
goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek
doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan
kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)
16 Patogenez
Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal
acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila
ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis
femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)
Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile
acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında
ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile
ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak
acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar
iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel
omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu
eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha
fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve
10
bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile
acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği
belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)
hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar
iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin
goumlzlendiğini ifade etmektedirler
Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip
olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar
normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı
yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış
şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon
başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı
olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum
bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve
Candaş 1994)
17 Klinik Goumlruumlnuumlm
Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik
muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada
zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven
ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth
2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir
adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da
aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998
Deny ve Butterworth 2000)
11
Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma
18 Tanı
Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde
genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık
ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum
noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını
geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)
Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust
2002)
12
Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı
aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak
guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit
edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden
kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle
yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)
181 Fiziksel muayene
Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde
ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler
hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)
1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler
18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular
boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı
olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi
hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları
sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı
dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya
doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile
eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum
femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve
kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin
spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim
18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)
13
Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir
B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık
yaratır (Oumlzsoy 2002a)
18112 Kalccedila ekstensiyon testi
Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin
uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol
kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını
kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın
kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ
elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el
hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı
gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman
hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde
pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve
aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander
1992 Adams ve ark 1998)
18113 Duruş testi
Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir
koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu
pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir
Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere
14
inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı
ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis
ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin
patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem
olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)
Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin
ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)
18114 Kalccedila sublukzasyon testi
Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken
hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin
parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine
yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın
abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve
femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila
sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar
Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta
ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu
caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer
değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)
15
18115 İliopsoas testi
Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını
anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin
cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin
hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde
m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın
gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi
parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)
1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler
18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları
Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel
pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta
anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial
doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna
getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi
yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟
in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır
Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)
Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu
iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir
Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı
okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda
yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila
genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila
eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki
accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr
(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in
fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da
acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon
accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)
16
Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir
Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat
asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş
bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir
koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik
osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık
(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday
olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml
gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988
Oumlzsoy 2002a)
18122 Ortolani belirtisi
Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine
dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da
yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur
masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput
femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a
yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur
masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil
dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen
veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak
adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml
gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni
vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust
ve ark 2001)
Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)
17
Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu
genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular
dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams
ve ark 1998 Lust ve ark 2001)
18123 Barlow belirtisi
Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir
palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir
Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın
fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial
kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila
addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti
pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini
goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998
Lust ve ark 2001)
18124 Barden palpasyonu
Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli
oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına
yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol
femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el
yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak
trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin
değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba
ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)
18125 Diğer testler
Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve
ark 2001)
19 Radyolojik Muayene
Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş
uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7
derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)
18
1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in
75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir
2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput
femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır
3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis
goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde
sublukzasyon goumlruumllebilir
4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik
olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle
hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur
5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50
oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır
6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum
tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması
25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır
191 Radyolojik Pozisyonlar
Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in
merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular
rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar
normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995
Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)
19
Resim 111 Standart OFA pozisyonu
Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve
arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu
olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)
Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir
Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu
acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)
Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında
ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay
goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini
sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)
Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler
ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den
caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un
dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)
Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye
edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu
acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit
20
edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001
Meomartino ve ark 2002)
Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken
problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif
yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)
Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)
Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir
Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal
yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve
hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila
ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark
1988 Alexander 1992 Lust 1997)
Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı
(Lust 1997)
Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila
displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında
osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip
youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-
ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak
21
yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede
yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (
Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)
Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)
Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve
kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith
1997)
PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken
kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin
gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)
Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna
dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani
kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı
değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)
A B
22
Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith
1997)
110 Sağaltım
Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik
semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir
(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)
1101 Medikal Sağaltım
Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal
yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve
ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak
tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır
Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu
nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read
2000)
NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten
kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)
kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden
sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek
yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin
fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)
Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis
sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği
23
iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile
verilmelidir (Haan ve ark 1993)
Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15
mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan
etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır
(Olmstead 1998)
Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına
gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır
(Olmstead 1998 Read 2000)
Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık
eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir
ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması
siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark
1986 Vane ve Botting 1996)
Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde
osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen
patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde
guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller
olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)
Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla
oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar
vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine
karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila
displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren
eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu
tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions
ve Fries 1993)
Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak
yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara
uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline
youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)
24
1102 Operatif Sağaltım
11021 Musculus pectineus myectomisi
Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu
artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem
kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış
olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)
11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)
Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil
koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila
displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini
durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi
eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının
4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)
11023 İntertrochanteric osteotomi
Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili
hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan
inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir
Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve
Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)
11024 Eksizyon arthroplastisi
Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi
eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu
operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total
kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da
kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)
11025 Total kalccedila protezi
Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş
olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile
yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)
25
Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar
epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum
kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri
kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda
uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)
11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)
TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden
oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin
sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması
amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo
1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in
derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions
ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os
ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)
11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu
Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik
sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir
operasyondur (Kinzel ve ark 2002)
11028 DARthroplasti
110281 Tanım
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak
şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve
caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile
uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)
İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner
hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve
homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila
alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem
sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi
26
bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir
şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)
Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin
iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik
greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)
110282 Endikasyon
Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009
Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil
kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total
kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin
bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)
Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila
eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği
iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir
Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve
acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı
hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir
A B
C
27
Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin
şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak
sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem
kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı
olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin
goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr
DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı
olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı
şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak
isimlendirmektedirler
Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek
kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft
major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır
110283 Operasyon tekniği
İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan
alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir
(Resim 116) (Dobbelaar 1963)
Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak
yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar
diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve
Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)
Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir
Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon
boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)
Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis
uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde
caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak
iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir
Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin
lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis
oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca
dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon
28
yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak
uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)
Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter
hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine
paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale
m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa
ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un
cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal
kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem
kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin
yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap
ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen
goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte
proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile
acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir
Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından
geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek
şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz
şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus
profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile
dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin
tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar
uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması
ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln
artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak
konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve
Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)
Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral
doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)
DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir
Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından
hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin
29
goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO
uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan
kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat
ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi
olduğunu ifade etmektedir
30
2 GERECcedil YOumlNTEM
21 Gereccedil
Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi
displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik
ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2
Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)
toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban
koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve
ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde
gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)
Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi
Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları
Irk Yaş Cinsiyet
1 Melez 11 Aylık Erkek
2 Kangal 15 Aylık Erkek
3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek
4 Kangal 6 Aylık
Erkek
5 Rottweiller 8 Aylık Dişi
6 Kangal 4 Aylık
Erkek
7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık
Dişi
8 Melez 12 Aylık Dişi
9 Mastif 55 Aylık Erkek
10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık
Dişi
11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi
12 Alman Ccediloban Koumlpeği
55 Aylık Erkek
13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek
14 Boxer 24 Aylık Erkek
15 Golden Retriever 12 Aylık
Erkek
16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi
17 Alman Ccediloban Koumlpeği
5 Aylık Erkek
18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi
19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek
20 Rottweiller 12 Aylık
Erkek
31
22 Youmlntem
221 Preoperatif Muayeneler
2211 Preoperatif klinik muayeneler
Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik
muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma
denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda
pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal
rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon
eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu
accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak
reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak
değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme
dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak
yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var
ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor
şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda
hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi
Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif
goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2
yaşlı erkek boxer
2212 Preoperatif radyolojik muayeneler
Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında
bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde
A B
32
hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin
banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo
cihazında yapıldı
Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila
ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler
sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film
kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından
diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile
paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar
iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı
(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg
accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı
youmlnuumlnden de değerlendirildi
222 Postoperatif Muayeneler
2221 Postoperatif klinik muayeneler
Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin
alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon
palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre
zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre
kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi
2222 Postoperatif radyolojik muayeneler
Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda
sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak
Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden
değerlendirildi (Resim 22)
33
Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı
uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların
birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi
223 Anestezi
Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı
Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20
mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)
A B
C
34
Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin
tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği
goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml
224 Modifiye DARthroplasti Tekniği
Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek
boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile
sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla
ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine
seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru
kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek
ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a
doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde
m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris
ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar
elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada
A B
C
35
karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra
koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta
columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar
da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3
eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim
25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3
deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin
youmlntemle kapatıldı (Resim 28)
Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg
dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml
İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer
reg) kullanılması
oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg
) ile temizlendi Koumlpekler
postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler
36
Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B
Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın
periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması
A B
C D
E F
37
Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın
steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C
Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline
getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml
A B
C D
38
Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin
accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak
deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E
Deliklerin teplenmesi
A B
C
D E
39
Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal
acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve
facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması
A B
C D
40
Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası
boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon
sonrası goumlruumlntuumlleri
225 İstatistiksel Analiz
Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-
Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını
karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman
testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli
bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını
belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş
aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi
Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan
uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon
A B
C D
41
sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar
testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi
Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no
416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar
ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi
42
3 BULGULAR
31 Preoperatif Bulgular
311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları
Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk
yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk
ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda
hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve
radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı
Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede
9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi
Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada
zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml
Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon
eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden
kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı
reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş
testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre
operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)
312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen
Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda
16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4
olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda
sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi
43
Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları
Accedilı
Doumlnem
Norberg accedilıları (n =22)
Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a
Postoperatif 3 ay 940plusmn194a
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b
ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)
32 Postoperatif Bulgular
321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları
Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin
sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti
operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml
Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi
Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon
şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi
ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama
koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi
oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi
klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan
kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi
Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟
sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık
hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19
hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3
ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon
uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin
ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan
kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi
Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila
ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde
44
20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı
tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta
guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde
ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki
hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)
322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları
Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-
104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)
olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)
33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar
331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları
Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila
ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif
3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve
postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun
goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)
Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
0 22
Postoperatif 3Ayb 12 10
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc
20 2
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
45
332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları
Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test
sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif
doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)
postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından
oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)
Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları
ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)
333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları
Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları
(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)
postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif
doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi
accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)
Ağrı (n)
Doumlnem
Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)
Ağrı Yok Ağrı Var
Preoperatif Doumlnema
2 20
Postoperatif 3Ayb
16 6
Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2
46
Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları
Reaksiyon ()
Doumlnem
Hiccedil Reaksiyon
Vermiyor
Bazen Reaksiyon
Veriyor
Her zaman
Reaksiyon Veriyor
Preoperatif doumlnema
106 526 368
Postoperatif 3 ayb
579 368 53
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
895 105 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
334 Aktivite Testi Sonuccedilları
Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test
sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık
doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1
yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel
olarak anlamlı bulundu
Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları
Aktivite ()
Doumlnem
Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı
Aktivite
Preoperatif doumlnema
0 474 526
Postoperatif 3 ayb
368 526 106
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
789 211 0
abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)
335Topallık Testi Sonuccedilları
Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık
testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık
doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve
preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık
bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı
47
Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları
Derece ()
Doumlnem
0 1 2 3 4
Preoperatif doumlnema
53 368 368 158 53
Postoperatif 3 ayb
421 421 105 53 0
Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc
842 105 53 0 0
abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir
0 derece- topallık yok
1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş
2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor
3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor
4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor
336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları
Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge
31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test
sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar
istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml
doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34
Resim 35 Resim 36 Resim 37)
48
Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif
postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış
Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı
Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok
(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık
Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor
Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
NA Kalccedila Ext Testi
Abd Ekst Rot
Testi
Duruş Testi
Aktivite Testi
Topallık Testi
Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol
1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0
2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0
3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0
4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0
5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0
6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2
7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0
8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0
9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0
10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex
11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0
12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0
13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0
14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0
15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0
16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0
17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0
18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0
19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1
20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0
49
Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi
C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi
A B
C D
E F
50
Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif
3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)
goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)
A B
C
51
Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan
11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml
(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon
arthroplastisi Sağ 94)
A B
C
52
Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador
Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ
106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)
Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait
radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif
1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)
A B
A B
53
Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever
koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)
Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe
ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B
Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)
A
A
B
B
54
4 TARTIŞMA
Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde
teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına
rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen
guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır
bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır
Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi
amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın
implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)
uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi
(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric
osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi
(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963
Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir
DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine
aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında
oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem
sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve
Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem
modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı
altında tartışılarak aktarılmıştır
KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve
Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel
1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi
Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve
Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman
Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek
ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de
halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994
Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman
Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si
Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi
55
Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya
almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade
edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo
alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu
konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu
yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların
tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz
yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan
değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk
kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin
displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı
Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark
2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi
araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride
(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken
kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır
(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39
erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek
7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark
(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve
ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir
Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi
arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka
bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma
belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni
ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik
bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi
zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken
zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları
uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm
olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk
yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000
Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi
56
Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem
kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak
yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998
Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)
Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve
kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını
bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil
vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon
eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda
abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2
olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin
bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin
dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı
Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-
dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve
DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun
caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve
ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi
9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde
9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler
karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp
ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını
857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada
preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde
meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu
DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine
taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması
esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek
sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını
destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve
ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum
(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle
uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade
57
etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde
yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem
kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle
kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek
sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası
almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek
buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-
kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku
parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı
Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş
oldu
Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem
kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun
sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının
aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca
hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik
bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel
olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)
saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un
bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada
(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart
DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal
kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır
Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş
atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler
Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve
normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1
yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon
testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)
operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil
elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı
bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler
58
Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin
klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir
ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride
normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon
pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark
2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi
Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi
displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila
eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu
olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek
seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor
etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya
DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik
accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar
arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi
Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla
uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun
şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle
ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)
kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az
olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin
yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda
anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla
birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya
ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir
Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık
yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar
dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız
yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların
8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal
aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti
uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak
kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal
59
ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck
2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde
yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden
ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası
kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak
eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama
yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu
Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini
bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve
operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı
duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)
bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık
doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik
sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle
komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade
edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın
ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte
muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir
nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon
yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar
koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner
kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi
Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda
boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular
kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili
olduğu duumlşuumlnuumllduuml
Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası
tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini
yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama
hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu
belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan
bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok
daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine
60
goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla
yapabildikleri goumlzlendi
Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi
sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta
75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off
ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu
uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde
yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini
20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem
yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz
sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml
(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı
kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında
basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin
postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme
problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO
uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-
25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler
Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını
belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz
ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif
doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml
Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle
birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir
Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem
olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi
uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı
osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir
(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye
DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı
goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi
hafif duumlzeyde devam etti
61
Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti
operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin
yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası
nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler
Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet
Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek
duyulmadı
62
5 SONUCcedil
Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo
tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu
uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi
1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde
947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde
158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda
ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1
olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde
hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif
kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş
testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda
pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda
pozitif sonuccedil verdi
2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal
radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif
doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi
Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel
accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde
ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi
3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında
koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta
sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi
4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin
kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı
ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal
acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı
5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak
(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin
minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek
kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı
63
6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından
etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml
denemelere de gereksinim duyulmaktadır
64
OumlZET
DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo
Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar
Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye
DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında
değerlendirilmesi amaccedillandı
Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24
ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek
oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral
olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti
uygulanmasına karar verildi
Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)
deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash
analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg
Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine
hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon
gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi
cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks
Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -
USP Adekareg
) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml
Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz
kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı
Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu
deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı
Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları
goumlzlendi
İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve
koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri
sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml
65
Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken
postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak
oumllccediluumllduuml
Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler
Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla
birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu
olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği
duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-
kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin
olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere
gereksinim olduğu kanısına varıldı
Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek
66
SUMMARY
DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified
DARthroplastyrdquo in dogs
The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo
technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical
findings
For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13
Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to
clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty
was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally
Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia
was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg
kgEgevet reg
) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly
injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg
) Ten minutes later
induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg
)
injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed
and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -
USP Adekareg
) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV
SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind
and Trade Ltd Co Ankara)
Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure
Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical
procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which
were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner
At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant
and lively
According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests
findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and
walking-running test were better when compare preoperative findings
In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and
9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively
67
As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-
cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes
However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that
in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this
method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed
controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused
clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous
bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo
Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint
68
KAYNAKLAR
Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early
detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic
methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346
Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi
(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi
06 Ağustos 2007
Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557
Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip
dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46
Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 1973162(8)662-668
Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-
140
Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi
no 19 1996 s262-264
Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik
olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul
Tuumlrkiye-1992
Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the
iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of
the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257
Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip
dysplasia 22 Cases 17th
FECAVA Eurocongress 6th
TSAVA Congress ldquoModern
Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472
Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)
Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs
Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47
69
Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine
and Small Animal Clinician 1976741399-1401
Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary
Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157
Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)820-824
Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th
Ed
Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151
Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the
American Veterinary Medical Association 198521671-676
Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view
for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and
Traumatology 200114125-132
Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd
Ed
Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27
Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D
(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders
Company 2002p2019-2029
Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery
4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494
Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice
19634101
Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip
Veterinary Record 1977101181-184
Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi
Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109
Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51
Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd
Ed Ankara Medisan Yayıncılık
2002p158-160
70
Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia
WB Saunders Company 1987p453-464
Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd
Ed Philadelphia WB
Saunders Company 1979p197-209
Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD
Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato
de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104
Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment
for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary
Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692
Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of
Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9
Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary
Medicine 198782684-693
Gahring DR Long-term results with DARthroplasty
httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll
owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim
tarihi 23 Eyluumll 2011
Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis
Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover
1963p1087-1093
Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20
Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner
Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin
Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine
Practice 199318(3)25-28
Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book
of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-
423
71
Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren
PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016
Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North
America Small Animal Practice 199222559-578
Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale
Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt
200788(6)398-409
İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner
Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47
Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect
of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica
2007499
Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect
on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American
Animal Hospital Association 199834260-264
Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK
Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs
Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863
Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the
hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl
Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56
Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan
Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010
Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A
systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337
Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical
Association 19972101474-1479
Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17
Eyluumll 2011
72
Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP
Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic
appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715
Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445
Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd
Ed
Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944
Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in
German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics
1985 15 475-482
Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia
Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465
Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine
hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small
Animal Practice 2002432-6
Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State
Universitesi Press 1988
Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian
Veterinary Journal 200078(12)822-823
Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie
der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose
httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011
Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68
Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the
Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag
Paul Parey 1986p89-90
Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical
radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig
Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387
73
Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th
Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88
Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner
Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95
Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal
Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465
Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog
and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979
Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ
Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction
index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical
Association 1999214(4)497-501
Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary
Journal 200078(12)818-819
Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs
httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26
Nisan 2010
Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary
and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207
Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian
Veterinary Journal 199536(8)503-509
Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM
(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-
980
Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal) 1987287-91
74
Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and
subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi
20039(3-4)20-25
Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225
Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)
Textbook of Small Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company
2002p2029-2059
Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the
canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296
Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment
İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal
Practice 199222645-682
Slocum B Slocum TD DARthroplasty
httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri
sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009
Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th
Ed
BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178
Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American
Veterinary Medical Association 19972101451-1457
Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip
dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and
control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-
214
Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small
Animal Surgery 3rd
Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019
Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and
Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary
Research 200061(12)1493-1500
Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the
hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138
75
Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine
coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp
Ultrasound 200344526-532
Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J
Rheumatol 199625(102)9ndash21
Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of
canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-
184
Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for
the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics
and Traumatology 20106444-452
Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and
Surgery (Small Animal)1987292-106
Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third
Ed A Bradford Hill London 1991
Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on
Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery
19972662
Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes
Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005
Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve
radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-
Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30
Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87
Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL
Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of
heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define
hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492
76
OumlZGECcedilMİŞ
1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise
oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara
Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum
2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda
Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında
doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi
Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım
77
TEŞEKKUumlR
Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim
Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner
Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan
Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın
Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş
aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim
Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın
Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma
Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm
doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim
Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından
dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine
teşekkuumlr ederim