Regina Dąbrowska

Kraków poznawany sercem i umysłem

materiały dla nauczycieli edukacji przedszkolnej i zintegrowanej

dla dzieci nie tylko z Krakowa

Kraków poznawany sercem i umysłemmateriały dla nauczycieli edukacji przedszkolnej i zintegrowanej

Wydanie II poprawione, Kraków 2011

Autor:

Regina Dąbrowska

Ilustracje:

Izabela Knapek

Projekt graficzny i skład:

Wojciech Wolak

Wydawca:

CentRum eDuKACyjne BlIżej PRzeDszKolA30-437 Kraków, ul. j. Kostrzewskiego 17

IsBn:

978-83-61246-40-4

Partonat medialny:

Tu znajdziesz:Słowo od autora ..................................................................................................................................... 5Scenariusze zajęć:

Legendy starego Krakowa ................................................................................................................... 9Szopka krakowska ................................................................................................................................ 12Turniej rycerski na Wawelu ............................................................................................................. 18Malarze Krakowa i całej Polski ..................................................................................................... 20Kościuszko – wielki Polak z Krakowa ........................................................................................... 22Czy znasz Kraków? ................................................................................................................................ 24

Scenariusze uroczystości:Na krakowską nutę ............................................................................................................................. 31Spacerkiem po Krakowie ................................................................................................................... 34

Scenariusze inscenizacji krakowskich legend:Legenda o Lajkoniku ............................................................................................................................ 43Legenda o Smoku Wawelskim ......................................................................................................... 46Legenda o Wandzie ............................................................................................................................... 53Legenda o hejnale ................................................................................................................................ 57

Propozycje tematów kompleksowych ............................................................................... 60Krakowianie – zwyczaje i tradycje ........................................................................................ 63Trochę informacji o Krakowie ................................................................................................. 75Krakowskie piosenki i zabawy ................................................................................................ 87Dodatkowe wiersze o Krakowie .......................................................................................... 118Wykaz literatury przydatnej w poznawaniu Krakowa ..................................... 123Objaśnienia wyrazów gwarowych ................................................................................... 124

Nauczycielom przedszkoli i kształcenia zintegrowanego, którzy najrzetelniej, najwytrwalej i najciekawiej

przybliżają dzieciom treści regionalne, a poprzez nie patriotyczne – trudne, a niezbędne w kształtowaniu

poczucia tożsamości narodowej.

�

KKraków – ile wrażeń, ile skojarzeń i ile znaczeń wywołuje to słowo. Odczuć i myśli będzie wiele. Inaczej ułożą się u rdzennych mieszkańców obcujących z miastem na co dzień, a inaczej u tych, którzy poznawać je będą pośrednio po-przez książkę, film, zdjęcia i okazjonalny w nim pobyt. Niebagatelną rolę w tym procesie odegra nauczyciel, który potrafi przekazać wiadomości o tym najbar-dziej polskim z miast ojczystych w sposób ciekawy i z pasją. Wrażenia będą mocniejsze i głębiej odczuwane, jeżeli dzieje Krakowa przybliżać się będzie w dzieciństwie, w otoczce pozytywnych emocji, budzących dumę ze znajomo-ści tego miasta i wszystkiego, co się z nim wiąże, a więc jego tradycji, kultury, architektury, historii i legend.Należy pamiętać, że przez intelektualną i duchową jedność z miejscem pozna-nia następuje jedność z Ojczyzną. Są to korzenie, z których wyrastamy jako naród. Oczywiście zaczynać należy zawsze od tego, co dziecku jest najbliższe, a potem dopiero przenosić je w miejsca odleglejsze od własnego środowiska.Niniejsze materiały kieruję do nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesno-szkolnej zarówno z Krakowa, jak i spoza niego. Mam nadzieję, że pomogą one w poznawaniu miasta tak drogiego wszystkim Polakom. Jeśli zaś przyczynią się do zaistnienia innych rozwiązań, a realizowane z dziećmi staną się swoistym bodźcem odczuwania Ojczyzny, będzie to dla mnie niezwykła satysfakcja.

Regina Dąbrowska

Słowo od autora

Kraków przekazuje potomności tę jedyną w swoim rodzaju kolekcję pomników kultury dawnych wieków – wybitne dzieła sztuki i architektury.

UNESCO decyzja z 1978 r.

Kraków to pryzmat, przez który pięknieje ojczyzna...

Jan Izydor Sztaudynger

Scenariusze zajęć

Kraków jest miłym i starym miastem, wiele jest pięknych i szerokich ulic,

ale wszystkie noszą w sobie piętno wielkości, która dawno już przeszła.

Wiliam Coxse (1746-1828)

43

Leg

end

a o

La

jko

nik

u

S

Legenda o Lajkoniku*

(inscenizacja muzyczno-ruchowa)

Scenografia:Widok Wawelu od strony Wisły z kawałkiem muru, Wisła z błękitnego materiału – może to być np. zafarbowana firanka.

Flisacy (stoją z kijami za materiałem imitującym Wisłę. Dwoje dzieci podnosi materiał, by był na wysokości ich kolan, flisacy poruszają wiosłami-kijami):

Hej, hej murarze, co mur naprawiacie, przyjmijcie życzenia od flisaków braci.Bo my spod Krakowa z pięknego Tyńca,pozdrawiamy was, murarzy ze Zwierzyńca.

Murarze (stoją obok muru z kielniami, obok leży kilka kamieni):Witajcie, bracia flisowie, dziękujemy za życzeniai wzajemnie życzymy w pracy powodzenia.Mury zamkowe poprawiamy,aby mocne były i przed wrogiem polskiego króla chroniły.

Flisacy:Piękny Kraków w świecie słynie,dokoła niego nasza Wisła płynie.Zaśpiewajmy bracia sobie pieśń o naszym prastarym Krakowie.

Wspólny śpiew pieśni „Pochwała Krakowa”.

Krakowianie (wychodzą z piosenką na melodię „Krakowiaczek jeden”, stają z boku):

Flisacy, flisacy,śpiewają przy pracy, A murarze dzielnie, trzymają dziś kielnie.

Flisacy: Krakowianka jedna,miała chłopca z drewna.A dziewczynkę z wosku,wszystko po krakowsku.

str. 97

*zmiany i druk za zgodą autorki Janiny Lempart

94

melodia ludowa

Jedzie Krakowiaczek

Jedzie Krakowiaczekpo krakowskim błoniuw czerwonej czapeczcena cisawym koniu.

Koniki, koniki,wy kasztanki moje.Pasłem was na błoniu,a w strudze napoję.

Koniki, konikiw kopytka uderzcie!Lećcie ze mną, lećciedo domu zawieźcie!

120

Mój KrakówWiersz z potrzeby serca napisała

seniorka Stanisława Płodzień, mieszkanka dzielnicy Nowa Huta.

Kraków – stary duży temat,jak ja go w wierszu pomieszczę,kiedy o nim tomy wielkie pisywali wieszcze.Miły grodzie taki pięknyniech każdy to powie:ileż o tobie można pisaćmój stary Krakowie?Z dali widać wielkie mury Zamku Wawelskiego,corocznie wielu turystów przyjeżdża do niego.Podziwiają ten zabytek,w nim królewskie komnaty, ich bogaty wystrój: meble, obrazy i szaty.A w katedrze dzwon Zygmuntaod króla nazwany,dzwoni w uroczyste chwilepięknym tonami.Tam kaplica Zygmuntowskaw srebro opleciona,modlili się w niej królowiechoć byli w koronach.Ileż tu kościołów starych,starych kamieniczek,zbudowali je mieszczanie bogaci szlachcice.Gdy tak idziesz po Krakowie tymi uliczkami, to historia idzie z tobą, tak jak przed wiekami.

W Rynku Głównym – Sukiennice,tam dawni kupcowie,swe towary sprzedawali ciągle dostarczając nowe.Chcesz pamiątek? No to kupiszwłaśnie w Sukiennicach, ale potem zobacz pięknypomnik wieszcza Mickiewicza.Ujrzysz kościół Mariacki – wielka bazylika,hejnałem z wysokiej wieży każdego tu wita.A w kościele ołtarz pięknyco go przed wiekami,Wit Stwosz rzeźbił,a było to mistrz ponad mistrzami.Dalej Planty stare miastowkoło otaczająi po drodze na UniwersytetJagielloński zapraszają.Uniwersytet przez świętą Jadwigęjest ufundowany.Królowa klejnoty swe dałaby był zbudowany.Z błoń krakowskich widać kopiecco go lud usypał,dla Kościuszki TadeuszaWodza, Naczelnika.Spojrzysz z kopca no to ujrzyszklasztor na Bielanch,tam ojcowie Kamedulimodlą się do Pana.Wstęga Wisły stary Krakówprzepięknie oplatai opowieść o nim niesiepoprzez wszystkie lata.

Dodatkowe wiersze o Krakowie