Fundusze  inwestycyjne  w  oszczędzaniu  długoterminowym  –  rozwiązania  na  poziomie  UE  

Dr  Dorota  Krupa  

Polska  Grupa  Emerytalna  SGH    Kolegium  Analiz  Ekonomicznych  SGH    

Konferencja  naukowa  „DŁUGOTERMINOWE  OSZCZĘDZANIE”,  Warszawa  20-­‐21  czerwca  2016  r.  

Sposób  cytowania:      Krupa  D.,  Fundusze  inwestycyjne  w  oszczędzaniu  długoterminowym  –  rozwiązania  na  poziomie  UE,  Prezentacja  na  konferencji  naukowej    „DŁUGOTERMINOWE  OSZCZĘDZANIE”,  Polska  Grupa  Emerytalna  SGH,  Warszawa  20-­‐21  czerwca  2016  r.    

Cel  pracy    •  wskazanie  rozwiązań  z  zakresu  funduszy  inwestycyjnych  proponowanych  

na  poziomie  UE  oraz  ocena  ich  roli  w  długoterminowym  gromadzeniu  oszczędności  

Wykres  1.  Wskaźnik  obciążenia  demograficznego  w  populacji  wybranych  państw  UE  w  porównaniu  z  innymi  regionami  świata,  w  latach  1990  -­‐  2050,  w  %    

Wlk.  Brytania  

Francja  Polska  Niemcy  

Hiszpania  

UE  

Świat  

USA  

Azja  Wsch.  

10  

20  

30  

40  

50  

60  

70  

wsk.  o

bciązenia  de

mograficzego  w  %  

Źródło:  opracowanie  własne  na  podstawie  danych  ONZ.  

Strona  popytowa  –  zapotrzebowanie  na  produkty  długoterminowego  oszczędzania  

•  Dotychczasowe  rozwiązania  systemowe  wymagają  wsparcia  dodatkowymi  rozwiązaniami  

•  Starzenie  się  społeczeństwa  •  Niski  przyrost  naturalny  •  Przecenianie  solidarności  międzypokoleniowej  w  aspekcie  opieki  dzieci  nad  starzejącymi  się  rodzicami/dziadkami  

Afek  J.,  Krupa  D.,  Walczak  D.,  Opieka  nad  osobami  starszymi  w  Chinach  w  kontekście  solidarności  międzypokoleniowej,  Roczniki  Humanistyczne,  2015  Tom  LXIII,  Zeszyt  9.  Adamiak  S.,  Walczak  D.,  Catholic  social  teaching,  sustainable  development  and  social  solidarism  in  the  context  of  social  security.  Copernican  Journal  of  Finance  &  Accounong,  2014  Vol.  3,  no.  1.  

Skala  zaburzenia  proporcji  pomiędzy  poszczególnymi  pokoleniami  

•  fenomen  4-­‐2-­‐1  -­‐  jedno  dziecko  musi  być  odpowiedzialne  za  dwóch  rodziców  i  czterech  dziadków.    

•  fenomen  8-­‐4-­‐2  czyli  małżeństwo  (w  wieku  30  lat)  ma  pod  opieką  czworo  rodziców  (w  wieku  55-­‐60  lat)  oraz  ośmioro  dziadków  (w  wieku  80-­‐85  lat).    

Birong  Dong,  Shiying  Wu,  Nursing  Homes  in  China:  Now  and  the  Future,  IAGG/WHO/SFGG  Workshop  -­‐  June  4th  &  5th,  2010,  Toulouse,  France.  

Strona  podażowa  –  dostępność  produktów  długoterminowego  oszczędzania  

•  wzrost  strony  podażowej  dostępnych  form  oszczędzania  czy  inwestowania  rozszerza  zakres  produktów  finansowych  wpływając  na  rozwój  rynku  finansowego    

Krupa  D.,  Walczak  D.,  Chojnacka  E.,  Preferencje  w  zakresie  form  alokacji  oszczędności  gospodarstw  domowych  w  Polsce,  Copernican  Journal  of  Finance  &  Accounong,  2012  vol.  1,  no  1.  

Fundusze  inwestycyjne  jako  instytucje  zaufania  publicznego    

rygorystyczne  wymogi  prawne  dotyczące  np.:      •  konieczności  posiadania  depozytariusza  odpowiedzialnego  za  

bezpieczne  przechowywanie  aktywów,    •  zasad  dywersyfikacji  aktywów,    •  sposobu  wykorzystywania  instrumentów  pochodnych    •  przestrzegania  ograniczeń  dotyczących  wysokości  zaciąganych  

kredytów.    

Możliwości  wykorzystania  funduszy  inwestycyjnych  

•  UCITS  •  UCITS  w  OCERP  •  AIF  dla  inwestorów  detalicznych  •  AIF  (ELTIF)  

Fundusze  UCITS  

•  Fundusze,  które  zostały  utworzone  zgodnie  z  grupą  dyrektyw  UCITS  (Undertakings  for  CollecJve  Investments  in  Transferable  SecuriJes)    

•  jednolity  paszport  –  oferują  tytuły  uczestnictwa  we  wszystkich  państwach  UE  pod  warunkiem  uzyskania  odpowiedniej  zgody  bez  konieczności  ubiegania  się  o  odrębne  zezwolenie  w  każdym  z  krajów  członkowskich  

•  fundusze  inwestycyjne  typu  UCITS  -­‐  uznana  marka  -­‐  transgraniczny  rynek  aktywów  płynnych.    

Krupa  D.,  Zamknięte  fundusze  inwestycyjne,  CeDeWu,  Warszawa  2008.  

Wykres  2.  Europejski  rynek  funduszy  inwestycyjnych  pod  względem  WAN  (mld  EUR)  

0  

2000  

4000  

6000  

8000  

10000  

12000  

14000  

2000   2001   2002   2003   2004   2005   2006   2007   2008   2009   2010   2011   2012   2013   2014   2015  

UCITS   non-­‐UCITS   AIF  

Źródło:  opracowanie  własne  na  podstawie  danych  EFAMA  

UCITS  w  OCERP  

•  Paneuropejski  indywidualny  plan  emerytalny  Officially  Cerofied  European  Reorement  Plan  (OCERP),  równoważny  dla  krajowych  rozwiązań    

•  umacnianie  pozycji  funduszy  inwestycyjnych  jako  instrumentu  długoterminowych  oszczędności    

•  koncepcja  wypracowana  przez  organizację  wspierającą  funkcjonowanie  rynku  funduszy  inwestycyjnych  na  poziomie  europejskim  –  European  Fund  and  Asset  Management  Associaoon  (EFAMA)  

Krupa  D.,  Fundusze  inwestycyjne  w  zabezpieczeniu  emerytalnym  w  państwach  UE,  Polityka  Społeczna,  Problemy  zabezpieczenia  emerytalnego  w  Polsce  i  na  świecie,  2011  Cześć  II,  Tom  38,  s.  48-­‐50.  

AlternaSve  Investment  Funds  

•  AIF,  wcześniej  non-­‐UCITS    •  Tworzenie  i  funkcjonowanie  non-­‐UCITS  regulowały  ustawodawstwa  

krajowe  państw  członkowskich  •  bardzo  zróżnicowana  grupa  •  znacznie  większa  elastyczność  zarówno  w  doborze  technik  

inwestycyjnych,  rodzajów  aktywów  do  porxela,  jak  i  limitów  inwestycyjnych    

•  próby  harmonizacji  •  jednolity  paszport  dla  zarządzających  AFI  (AIFMD)  •  obrót  AFI  wśród  inwestorów  instytucjonalnych  w  całej  UE  na  

podstawie  zatwierdzenia  ZAFI  w  państwie  macierzystym  •  w  przypadku  funduszy  UCITS  to  fundusz  posiada  paszport,  w  

przypadku  funduszy  AFI  –  instytucja  zarządzająca  funduszem.  

Krupa  D.,  Wspieranie  inwestowania  długoterminowego  z  wykorzystaniem  funduszy  inwestycyjnych  na  poziomie  UE,  Prace  Naukowe  Uniwersytetu  Ekonomicznego  we  Wrocławiu,  2016,  w  druku.  

Koncepcja  długoterminowych  europejskich  funduszy  inwestycyjnych    

•  W  2015  roku  Rada  UE  zatwierdziła  projekt  rozporządzenia  w  European  Long-­‐Term  Investment  Funds  (ELTIF)    

•  Cel  -­‐  pozyskanie  i  uruchomienie  kapitału  na  europejskie  inwestycje  długoterminowe  w  gospodarce  realnej  

•  Zastosowanie  w  OCERP  

•  nowa  kategoria  alternatywnych  funduszy  inwestycyjnych  UE  (AFI  z  UE)  lub  subfunduszy  AFI  z  UE  

ELTIF  Podstawa  funkcjonowania  

–  rozporządzenie  ELTIF  oraz  wymogi  dla  AFI  zgodne  z  dyrektywą  ZAFI,  możliwość  tworzenia  jako  subfundusze  

Instytucja  zarządzająca  –  ZAFI  spełniający  wymogi  dyrektywy  ZAFI  po  uzyskaniu  zezwolenia  organu  

nadzoru  ELTIF  Rodzaj  inwestora  

–  profesjonalny  i  detaliczny  Horyzont  czasowy  inwestycji  

–  wystarczająco  długi,  by  objąć  cykl  życia  każdego  składnika  aktywów  ELTIF,  mierzony  zgodnie  z  profilem  braku  płynności  i  ekonomicznym  cyklem  życia  składnika  aktywów  

Umarzanie  tytułów  uczestnictwa  –  po  zakończeniu  działalności  ELTIF  

 

ELTIF  Koncentracja  

–  nie  więcej  niż  25  %  tytułów  uczestnictwa  w  jednym  ELTIF,  unijnych  funduszach  venture  capital  (EuVECA)  lub  europejskich  funduszach  na  rzecz  przedsiębiorczości  społecznej  (EuSEF)  

Działalność  zabroniona  –  krótka  sprzedaż  aktywów,  –  bezpośrednie  lub  pośrednie  zaangażowanie  w  towary,  w  tym  za  

pośrednictwem  finansowych  instrumentów  pochodnych,  świadectw  odnoszących  się  do  towarów,  indeksów  opartych  na  towarach  lub  jakichkolwiek  innych  środków  lub  instrumentów,  które  prowadziłyby  do  zaangażowania  w  towary,  

–  transakcje  udzielenia  pożyczki  papierów  wartościowych,  zaciągnięcia  pożyczki  papierów  wartościowych,  transakcje  odkupu  lub  wszelkich  innych  umów  o  równoważnych  skutkach  gospodarczych,  które  stwarzają  podobne  ryzyko,  jeżeli  wpływają  one  na  ponad  10%  aktywów  ELTIF,  

–  wykorzystywanie  finansowych  instrumentów  pochodnych,  z  wyjątkiem  sytuacji,  w  których  wykorzystanie  takiego  instrumentu  służy  jedynie  zabezpieczeniu  ryzyka  związanego  z  innymi  inwestycjami  ELTIF.  

Polityka  inwestycyjna  ELTIF    Minimum  70%  pozyskanego  kapitału  w  dopuszczalne  aktywa  inwestycyjne  o  charakterze  długoterminowym:    

–  bezpośrednie  lub  pośrednie  udziały  w  pojedynczych  aktywach  rzeczowych  (np.  statki,  sprzęty,  maszyny,  statki  powietrzne,  tabor  kolejowy  lub  nieruchomości),  które  wymagaja  początkowych  nakładów  kapitałowych  o  wartości  min.  10  mln  EUR;    

–  instrumenty  kapitałowe  i  quasi-­‐kapitałowe  wyemitowane  przez  kwalifikowane  przedsiębiorstwo  porxelowe  (wszystkie  podmioty  z  wyjątkiem  funduszy  typu  AIF,  funduszy  UCITS,  przedsiębiorstw  finansowych);  

–  instrumenty  dłużne  emitowane  przez  kwalifikowalne  przedsiębiorstwa  porxelowe;  –  pożyczki  udzielone  przez  ELTIF  kwalifikowalnym  przedsiębiorstwom  porxelowym;  –  udziały  w  innych  funduszach  ELTIF,  EuVECA  oraz  EuSEF,  pod  warunkiem,  że  

wymienione  fundusze  nie  zainwestowały  w  fundusze  ELTIF  więcej  niz  10%  swojego  kapitału.  

Do  30%  pozyskanego  kapitału  w  płynne  aktywa  inwestycyjne  (w  które  zwykle  inwestują  fundusze  UCITS):    

–  akcje,  instrumenty  rynku  pieniężnego,  udziały  w  funduszach  UCITS,  depozyty  z  maksymalnie  12-­‐miesięcznym  terminem  zapadalności.  

•  Skuteczność  dodatkowego  zabezpieczenia  emerytalnego  z  jednej  strony,  zależna  jest  od  świadomości  emerytalnej  i  skłonności  do  dobrowolnego  oszczędzania  długoterminowego,  a  z  drugiej  od  dostępu  do  rozwiązań  inwestycyjnych,  które  takiemu  oszczędzaniu  będą  sprzyjać.    

Wnioski  

Wnioski  •  zarządzający  funduszami  inwestycyjnymi,  którzy  mają  wyższą  

krótkoterminową  presję  osiągania  wyników  są  bardziej  skoncentrowani  na  krótkim  horyzoncie  inwestycji,  gdyż  taki  horyzont  mają  inwestorzy  funduszu.  Związane  jest  to  zwłaszcza  z  poziomem  otwartości  funduszu  inwestycyjnego.    

Jin  L.,  2005,  How  Does  Investor  Short-­‐termism  Affect  Mutual  Fund  Manager  Short-­‐termism,  EFA  2005  Moscow  Meeongs  Paper,  h}p://ssrn.com/abstract=675262  (08.02.2016).  

Wnioski  •  Krótkoterminowy  cel  rynków  kapitałowych  tworzy  presję  na  

menedżerów  do  poświęcenia  inwestycji  długoterminowych  w  celu  utrzymania  krótkoterminowego  wzrostu  zarobkowania.    

•  Konieczne  jest  narzucenie  długiego  horyzontu  czasowego  inwestycji  już  w  momencie  wejścia  do  funduszu.  Również  sposób  zarządzania  aktywami  odgrywa  istotną  rolę  w  zakresie  finansowania  długoterminowego.    

Wnioski  •  Wzrostu  skuteczności  w  gromadzeniu  oszczędności  na  

emerytury  przez  gospodarstwa  domowe  może  przyczynić  się  do  wzmocnienia  rynków  finansowych,  w  tym  rynków  funduszy  inwestycyjnych.  Dobrym  wsparciem  w  tej  sytuacji  mogą  stać  się  fundusze  inwestycyjne  pozwalające  na  efektywną  alokację  kapitału  i  zwiększenie  płynności  regionalnych  rynków  kapitałowych.    

•  UCITS  oraz  ELTIF  poszerzają  ofertę  i  promują  transparentne  i  transgraniczne  produkty  na  międzynarodowym  rynku  finansowym.  

Wnioski  •  ELTIF  korzystne  dla  państw,  które  do  tej  pory  nie  rozwinęły  

długoterminowych  instrumentów  inwestycyjnych,  nie  mają  swoich  autorskich  rozwiązań  w  tym  zakresie  a  uznają  za  istotne  gromadzenie  kapitału  długoterminowego  do  wspierania  inwestycji  infrastrukturalnych  wypełniając  tym  samym  lukę  kapitałową,  

•  rozwiązanie  ELTIF  w  dłuższym  okresie  może  zmniejszyć  rolę  banków  w  finansowaniu  gospodarki  realnej  z  jednej  strony  i  podmiotów  gromadzących  oszczędności  z  drugiej  strony,  

•  ELTIF  może  wpłynąć  na  usunięcie  barier  w  inwestycjach  transgranicznych  w  UE  umocnić  powiązania  z  globalnymi  rynkami  kapitałowymi,  

•  harmonizowanie  funkcjonowania  ELTIF  jest  kolejnym  krokiem  w  budowaniu  i  umacnianiu  jednolitego  rynku  finansowego,  wspieraniu  skutecznej  ochrony  inwestorów.  

Cechy  produktów  wspólnego  inwestowania,  które  mogą  skutecznie  wspierać  oszczędzanie  długoterminowe:      •  długoterminowy  horyzont  inwestycji,    •  możliwości  zakupu  tytułów  uczestnictwa  przez  inwestorów  

indywidualnych,    •  ochrona  inwestora,  •  transgraniczny  charakter  inwestycji  (jednolity  paszport).      

Krupa  D.,  Wspieranie  inwestowania  długoterminowego  z  wykorzystaniem  funduszy  inwestycyjnych  na  poziomie  UE,  Prace  Naukowe  Uniwersytetu  Ekonomicznego  we  Wrocławiu,  2016,  w  druku.  

DZIĘKUJĘ  ZA  UWAGĘ!  

Dr  Dorota  Krupa  Uniwersytet  Mikołaja  Kopernika  w  Toruniu  Wydział  Nauk  Ekonomicznych  i  Zarządzania  Katedra  Zarządzania  Finansami  

Sposób  cytowania:      Krupa  D.,  Fundusze  inwestycyjne  w  oszczędzaniu  długoterminowym  –  rozwiązania  na  poziomie  UE,  Prezentacja  na  konferencji  naukowej    „DŁUGOTERMINOWE  OSZCZĘDZANIE”,  Polska  Grupa  Emerytalna  SGH,  Warszawa  20-­‐21  czerwca  2016  r.