KRV I SUSTAV ORGANA ZA KRVOTOK

• KRV I LIMFA- tjelesne tekućine koje kolaju krvnim i limfnim žilama neprestano donoseći hranjive tvari i kisik stanicama i odnoseći nepotrebne produkte metabolizma

• krv čini 5.7 - 8.3% mase tijela

• funkcije krvi:– dišna ili respiracijska - prijenos O2 iz plućnih alveola

do stanice i CO2 iz stanice do pluća

– hranidbena - transport hranjivih tvari (B,UH,M), vitamina,minerala i dr. iz probavnog sustava ili depoa do svih stanica u organizmu

– ekskretorna - prijenos nepotrebnih produkata mijene tvari (urea, kreatinin, mliječna, mokraćna kis.) iz stanica do organa koji će ih izlučiti iz organizma

– hormonska regulacija - transport produkata endokrinih žlijezda do izvršnog organa

– termoregulacija - kolanjem kroz krvne žile održava toplinu tijela konstantnom

– zaštitna - svojim obrambenim mehanizmom (leukociti,Ig) štiti organizam od štetnih djelovanja mikroorganizama i njihovih produkata

– kemijska regulacija osmotske, ionske i acidobazne ravnoteže

– regulacija krvnog tlaka promjenom volumena krvi

SASTAV KRVI - krvna plazma + krvne stanice• krvna plazma - tekući dio krvi , čini oko 60 %

ukupnog volumena krvi• glavni sastojci:

– bjelančevine (albumini, globulini, fibrinogen) – aminokiseline– šećeri (glukoza) – lipidi (neutralne masti,fosfolipidi,klesterol)– enzimi,vitamini,minerali,pigmenti…– kationi (Na,K,Ca,Fe...), anioni (kloridi, karbonati,

fosfati, sulfati)

• krvne stanice - raspršene u plazmi, čine 40% volumena krvi– ERITROCITI - crvena krvna zrnca– nastaju u koštanoj srži, i u zrelom obliku nemaju u

sisavaca stanične jezgre– zadaća im je prijenos kisika od pluća do stanice, a CO2,

nastalog pretežno u oksidacijskim procesima u stanicama od stanica do pluća

– sadrže složeni proteinski spoj hemoglobin unutar kojeg je djelatna tvar Fe u dvovalentnom obliku

– na Hb se labavim kemijskim vezama (rezidualne veze) veže kisik

– složenim enzimatskim procesima eritrociti predaju kisik stanicama i od njih primaju CO2 te ga prenose u pluća gdje prelazi u plućne alveole i biva izdahnut

– žive 90-120 dana

– LEUKOCITI - bijele krvne stanice– ovisno o obliku jezgre i prisustvu karakterističnih

zrnaca u citoplazmi dijele se na granulocite i agranulocite

– neutrofilni granulociti - (boje se neutralno) imaju sposobnost ameboidnog kretanja (konc.se na mjestima upalnih procesa), te fagocitoze m.o.-mikrofagi

– eozinofilni granulociti - (boje se crveno) vrlo su pokretljivi, nemaju veliku fagocitnu sposobnost, a broj im raste kod parazitarnih invazija, alergijskim stanjima…

– bazofilni granulociti - (boje se tamno plavo) sadrže heparin tj.tvar koja sprečava zgrušnjavanje krvi

• limfociti - najznačajnija funkcija im je sinteza specifičnih antitijela koji štite organizam od djelovanja stranih mikroorganizama, njihovih toksina i ostalih produkata

• uloga im je isključivo obrambena - nosioci su specifične obrane, a nastaju u limfnim čvorovima i dr. limfatičnom tkivu (timus,slezena…)– organizam na svaku vrstu m.o. stvara posebna antitjela

koja na druge vrste ne djeluju, djeluju samo na one antigene koji su potaknuli njihovu tvorbu

– monociti - najveći st.elementi krvi– imaju izrazitu sposobnost fagocitoze (m.o.,ostataka

tkiva i sl.), ameboidnog kretanja i dijapedeze (prolaska kroz stijenku krvne žile) - makrofagi

• TROMBOCITI - krvne pločice• mala,bezbojna tjelešca, nepravilna oblika, i nemaju

jezgru, nastaju u koštanoj srži• veoma su značajni čimbenici u procesu zgrušavanja krvi• raspadom na mjestu ozljede krvne žile, oslobađaju se iz

njih tvari koje pokreću veoma složen proces zgrušavanja krvi - coagulatio

• nedostatak dovodi do nezaustavljivih krvarenja i životinja je i kod manjih ozljeda sklona iskrvarenju

• KRVOTVORNI ILI HEMATOPOETSKI ORGANI-KOŠTANA SRŽ,TIMUS,LIMFNI ČVOROVI,SLEZENA,BURSA FABRICI-u njima se stvaraju krvni elementi

KRVOŽILNI SUSTAV• njegova je funkcija transport krvi, tj. prijenos plinova

(O2,CO2), hranjivih tvari, hormona, otpadnih produkata metabolizma…

• sastoji se iz slijedećih organa:– srce - snažan mišićni organ koji svojim kontrakcijama

osigurava kolanje krvi kroz cirkulacijski sustav– arterije - krvne žile koje vode krv od srca prema

kapilarama (deblja stjenka,lumen širi,leže dublje u organizmu,poslije smrti u njima nema krvi, u lumenu nemaju zaliske)

– vene - krvne žile koje vraćaju krv od kapilara prema srcu (tanje stjenke,užeg lumena,leže bliže površini tijela,poslije smrti su pune krvi, a u lumenu imaju zaliske koji sprečavaju povratak krvi)

– kapilare - najmanje krvne žile koje omogućuju izmjenu tvari i plinova između krvi i okolnog tkiva, građene su samo od jednog sloja pločastog epitela (endotel),dopiru do svih stanica u organizmu

– limfne žile - počinju slijepo u tkivima odakle prenose međustaničnu tekućinu u vidu limfe u venski sustav, građene su od tanke stjenke, a u lumenu imaju veći broj zalistaka

• SRCE - lat. cor, grč. cardia– smješteno u prsnom košu,između plućnih krila– oko njega se nalazi fibrozno-serozna ovojnica-osrčje

ili pericardium– šuplji organ građen od poprečno-prugastog mišićnog

tkiva,mišićnim pregradama podijeljen na lijevu i desnu stranu

– na bazi srca su smještene velike krvne žile koje dovode,odnosno odvode krv iz srca

– svaka polovica srca sastoji se od pretklijetke - atrium i klijetke - ventriculus

– spojene su otvorom, na kojem se nalaze zalisci koji sprečavaju povratak krvi u preklijetke

• kroz desnu stranu srca protječe krv zasićena CO2, a kroz

lijevu stranu bogata O2

• srce se kontrahira ritmički i time ubacuje krv u elastične arterije

• kontrakcija srca-sistola, opuštanje-dijastola• naizmjenično se kontrahiraju pretklijetke i klijetke,

odnosno dok su pretklijetke u sistoli, klijetke su u dijastoli i obrnuto

• srce ima sposobnost samostalnog stvaranja impulsa za svoj rad, u specijaliziranim nakupinama stanica u stijenci desne pretkomore-sinus-atrijski čvor > impuls > kontrakcija pretkomore > podraživanje atrioventrikularnog čvora > kontrakcija komore

• MALI ILI PLUĆNI KRVOTOK– desna klijetka > plućna arterija (krv zasićena s CO2) > pluća

(izmjena plinova) > plućne vene (krv obogaćena O2) > lijeva pretklijetka

– VELIKI ILI TJELESNI KRVOTOK

– lijeva klijetka > aorta (krv bogata O2) > arterije > arteriole > arterijske kapilare > izmjena plinova te hranjivih i otpadnih tvari > venske kapilare > venule > vene > desna preklijetka

• FETALNI KRVOTOK– izmjena plinova tijekom embrionalnog razvitka ne

obavlja se preko pluća nego preko placente, što je posredna veza ploda i krvotoka majke

– pupčane arterije dovode vensku krv iz fetusa u placentu, gdje se odvija izmjena plinova, a pupčane vene dovode arterijsku krv iz placente u fetus

– desna i lijeva pretklijetka su spojene kroz ovalni otvor (foramen ovale), a plućna arterija i aorta su spojene botalijevim arterijskim prolazom > na naveden način krv zaobilazi pluća ploda

LIMFNI SUSTAV

• čine ga limfni čvorovi i limfne žile• limfotok počinje slijepo u međustaničnim prostorima u

vidu limfnih kapilara, koje se postupno spajaju tvoreći limfne žile (građe slične venama, tanje stjenke, a u lumenu veći broj zalistaka)

• prikupljenu limfu, limfne žile provode kroz najmanje jedan limfni čvor, a potom kroz dva limfovoda limfa se ulijeva u kranijalnu šuplju venu

• funkcija limfnih čvorova - diferenciranje limfocita, filtracija limfe, sinteza antitjela, fagocitoza

• smješteni su na mjestima gdje maksimalno štite organizam, a minimalno ometaju funkciju