Krzczonowski Gościniec · 2017. 4. 12. · 1. Jarmark Wielkanocny – fotorelacja s. 28 ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Beata Gajur, Teresa Gutek, Jolanta Mysłowska, Beata Woroszyło. ZDJĘCIA

Krzczonowski Gościniec

Wydawnictwo Krzczonowskiego Stowarzyszenia Regionalnego Nr 1 (38) 2017 Egzemplarz bezpłatny ISSN 2082 - 69 4X

KRZCZONOWSKI GOŚCINIEC NR 1 (38) / 2017

2

SPIS TREŚCIAKTUALNOŚCI GMINNE1. Życzeniaświąteczne

–WójtGminyKrzczonówKatarzynaBrydas.3–PrzewodniczącyRadyGminyKrzczonówJarosławMiściurs.3–ROKiS,GBP,KSRs.3

2. Inwestycjegminnew2017r.–Redakcjas.4

3. Wiadomościgminne–Redakcjas.4

4. FeriezimowewROKiS–Redakcjas.5

5. XIIPowiatowyPrzeglądJasełek–JadwigaGustaws.5-6

6. DzieńKobiet–Redakcjas.6

7. XXVWielkaOrkiestraŚwiątecznejPomocy–Redakcjas.7

8. CodalejpoGimnazjum?–RenataRadwans.7

9. OsiągnięciasportoweszkółwKrzczonowie–GrzegorzBobaks.8

10. WiosennamodanazdrowiewZSPwKrzczonowie–WiolettaMysiakiJolantaPietruszas.8-9

11. „AkademiaPoziomkowa”s.9

12. BabskiKabaret,czyli„OldSpiceGirls”–Redakcjas.10

13. WspomnienieoWiesławieChyrchel–KatarzynaBrydas.10

14. XVIIJarmarkWielkanocny–Redakcjas.11

15. „BajkowaKraina”s.11

16. Bibliotekatobardzodobryadres–Redakcjas.12

17. Ktoczyta,żyjewielokrotnie–Redakcjas.12

18. Przemocwrodzinie–OPSwKrzczonowies.13

19. Konkurspożarniczy–Redakcjas.13

20. Konkurs„ExtraStołówkazDelmą”–BarbaraWójciks.13

21. Wydarzenia–Redakcjas.3-4

KRZCZONOWSKI GOŚCINIEC I HISTORIA GMINY KRZCZONÓW,

OSÓB I MIEJSCOWOŚCI

1. Historiaziemianlubelskichcd.–JerzyKowaliks.14-16

2. FolwarkwKrzczonowie–JerzyKowaliks.17-18

3. OrderKrzyżaNiepodległości–JerzyKowaliks.19

4. Strajkowewspomnienia–EdwardDąbskis.19

5. Epitafium–ks.KazimierzSosnowski–WojciechCioczeks.20-21

II KULTURA I OŚWIATA

1. Ważneroczniceiobchodyw2017r.–Redakcjas.21-22

2. LubelskieSzareSzeregiwwalceowolnośćiniepodległośćkraju–KonferencjaWRTRLwZemborzycach–Redakcjas.22

III ETNOGRAFIA

1. WielkanocnezwyczajeiobrzędywdawnejPolsce–Redakcjas.23

2. Mojeświątecznewspomnienia–JolantaSkoczylass.24

3. „Pisanki”–StefanŻagiels.24

IV TURYSTYKA

1. Językłowiecki–StanisławOstańskis.24

2. Zającwjęzykułowieckim–StanisławOstańskis.25

V LIRYCZNIE

1. „Zaśpiewało,zapachniało...”–StanisławOstańskis.25

2. „WKrzczonowie”–StefanŻagiels.25

VI OGŁOSZENIA

1. „DziejeparafiiKrzczonów”–Redakcjas.25

2. GabinetstomatologicznywKrzczonowies.26

3. „Mójbiznes”–bezzwrotnedotacjenarozpoczęciedziałalnościgospodarczejs.27

VII OKŁADKA

1. JarmarkWielkanocny–fotorelacjas.28

ZESPÓŁREDAKCYJNY:BeataGajur,TeresaGutek,JolantaMysłowska,BeataWoroszyło.ZDJĘCIAZEZBIORÓW:KartotekaRegionalnaGBPiKSR,ROKiS.REDAKCJAMATERIAŁÓWETNOGRAFICZNYCHIHISTORYCZNYCH:KrzczonowskieStowarzyszenieRegionalne.REDAKTORWYDANIA:TeresaGutek.REDAKCJAAKTUALNOŚCI:RegionalnyOśrodekKulturyiSportuwKrzczonowie,e-mail:[email protected]ŁADKA:Fot.JerzyWójcik.OPRACOWANIEGRAFICZNEISKŁAD:PelInvictus,e-mail:[email protected]:KrzczonowskieStowarzyszenieRegionalne,e-mail:[email protected]:DrukarniaStandruk,ul.Rapackiego25,20-150Lublin.NAKŁAD:1200egz.WszelkiePrawaZastrzeżone.ISSN2082–694X


3

WYDARZENIA:STYCZEŃ

6 stycznia – II Wspólne kolędowanie zorganizowane przez ROKiS w Krzczo-nowie, pod patronatem Wójta Gminy Krzczonów.15–20 stycznia – Ferie dla dzieci i mło-dzieży z całej gminy Krzczonów w ROKiS; gry i zabawy, konkursy, wyjścia na lodo-wiski, wyjazdy do kina.15 stycznia – III Otwarty Turniej Tenisa Stołowego o Puchar Przewodniczącego Rady Gminy Krzczonów.15 stycznia – XXV Finał Wielkiej Orkie-stry Świątecznej Pomocy w Krzczonowie; zbiórki pieniędzy do puszek na terenie gmi-ny Krzczonów, występy artystyczne dzieci i młodzieży, zabawy, konkursy, kiermasze i loterie, a w nocy „Światełko do nieba”.

31 stycznia – XII Powiatowy Przegląd Ja-sełek, tradycja przeplatała się z nowocze-snością, ale treścią zawsze była Święta Rodzina. W Przeglądzie brały udział grupy kolędnicze z całego powiatu Lubelskiego.

LUTY20 lutego – Udział grupy tanecznej działa-jącej przy ROKiS w Krzczonowie „Studio Promenada” w Mistrzostwach Polski IDO Tańce Par – Zagdańsk 2017. Grupa zaję-ła III miejsce. Gratulujemy!

25 lutego – Bal Karnawałowy dla mieszkań-ców gminy Krzczonów; organizator ROKiS.

Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem.Kto we Mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie. J 11:25

Noc Wielkanocna jest nocą nadzwyczajną, kiedy moc Zmartwychwstałego Chrystusa pokonuje ostatecznie siły ciemności i śmierci, zapala w sercach wierzących nadzieję i radość.Niech doświadczenie nowego życia, jakie przynosi wielkanocny poranek napełni nas miłością, abyśmy byli wiarygodnymi świadkami Dobrej Nowiny dla wszystkich, którzy nas spotykają, a dla nas samych będzie źródłem siły i sensem życia.

Przewodniczący Rady Gminy Krzczonów Wójt Gminy Krzczonów

Jarosław Miściur Katarzyna Bryda


4

MARZEC6 marca – Pierwsze zajęcia z judo dla dzieci w ROKiS.8 marca – Spotkanie dla pań z całej gminy Krzczonów z okazji Dnia Kobiet; występy młodzieży z zespołów z ROKiS.

20–24 marca – Przygotowania do XVIII Konkursu na Tradycyjną Pisankę Krzczo-nowską; warsztaty dla dzieci i młodzieży w ROKiS oraz w Filii SP w Kosarzewie. Warsztaty prowadziły Twórczynie Ludo-we: Bogumiła Wójcik, Hanna Dziadosz, Halina Grzesiak z Olszanki.

24 marca – Spotkanie informacyjne z przedstawicielem LGD „Kraina Wokół Lublina” w sprawie składania projektów o dofinansowanie.25 marca – Babski Kabaret „Old Spice Girls” w wykonaniu wspaniałej aktorskiej obsady: Barbara Wrzesińska, Lidia Stanisławska, Emilia Krakowska dla mieszkańców Krzczo-nowa w ROK iS w Krzczonowie.30 marca – Ocena prac na XVIII Konkurs na Tradycyjną Pisankę Krzczonowską; w komisji gościnnie przedstawiciele STL w Lublinie specjaliści ds. twórczości ludowej Katarzyna Ufniarz, Paweł Onochin oraz przedstawiciel KSR Teresa Gutek.

KWIECIEŃ

2 kwietnia – XVII Jarmark Wielkanocny w Krzczonowie; kiermasze, warsztaty, podsumowanie konkursów; VIII Prze-gląd Zespołów Dziecięco-Młodzieżowych „Słomiany Kapelusz”.

WYDARZENIA:Energia odnawialna w gminie Krzczonów

28 grudnia 2016 roku pani Katarzyna Bry-da Wójt Gminy Krzczonów podpisała umowę z Zarządem Województwa Lubelskiego na dofinansowanie unijnego projektu na zielo-ną energię. Nasz projekt „Energia ze źródeł odnawialnych = czyste powietrze w Gminie Krzczonów” Oś priorytetowa 4: „Energia przy-jazna środowisku” działanie 4.1 „Wsparcie wykorzystania OZE” z Regionalnego Progra-mu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 otrzymał maksymalną ilość punktów. Projekt przewiduje budowę: 421 sztuk instalacji solarnych, 84 instalacji fotowoltaicznych oraz 44 pieców na bioma-sę. Łączna kwota projektu to 7 219 135,03 zł. Dofinansowanie to kwota 5 048 350,06 zł. W chwili obecnej przygotowywana jest do-kumentacja przetargowa. O szczegółach dotyczących realizacji projektu informować będziemy na bieżąco.

Przebudowa wodociągu w miejscowości Krzczonów

Projekt „Budowa, Przebudowa (Moderniza-cja) Wodociągu w miejscowości Krzczonów" w ramach Działania 6.4 Gospodarka wodno-ściekowa Regionalnego Programu Operacyj-nego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Oś priorytetowa 6: „Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów” obejmuje modernizację wodociągu wraz z ujęciem i sta-cją wodociągową. Wodociąg jest zlokalizowany w miejscowości Krzczonów. Obejmuje 13,5 km sieci głównej i 10,8 km istniejących przyłączy. Okres realizacji projektu to lata 2017–2019.Wartość całkowita projektu: 3 460 517,95 zł.Wartość dofinansowania: 2 673 390,25 zł.Wkład własny: 471 774,75 zł.

Centrum rekreacyjno-sportowe w Krzczonowie

Centrum powstanie w czerwcu tego roku w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, poddziałanie 19.2 „Wsparcie na wdrażanie operacji w ra-mach strategii rozwoju lokalnego kierowane-go przez społeczność”. Projekt realizowany będzie na działkach 308/1 i 282/9. Na działce na domem kultury w sąsiedztwie placu zabaw powstanie siłownia zewnętrzna. Natomiast w „starym parku” – miejsce rekreacyjno-wy-poczynkowe. Zostanie położona nowa kostka brukowa, umieszczone elementy małej archi-tektury: ławki, kosze, urządzenia rekreacyjne, oświetlenie parkowe. A wszystko to wśród nowych nasadzeń: bylin, krzewów i drzew. Wysokość dofinansowania to 186 602,00 zł.

Redakcja

AKTUALNOŚCI GMINNE

INWESTYCJE GMINNE W 2017 R.

Rozstrzygnięcie przetargu na nieruchomość gminną

24 marca 2017 roku odbył się drugi prze-targ ustny nieograniczony na sprzedaż dział-ki nr 2/28 położonej w obrębie geodezyjnym Krzczonów Folwark. Do przetargu stanęło dwóch oferentów. Licytację wygrała firma EL-PRO Development SA. Cena wywoławcza nieruchomości wynosiła 228 tys. zł. Dział-ka została sprzedana za kwotę 262 tys. zł. Pierwszy przetarg ustny nieograniczony od-był się dnia 6 października 2016 r. i zakoń-czył się wynikiem negatywnym ze względu na brak oferentów.

Nowy ciągnik dla gminy

W lutym tego roku Gmi-na Krzczonów zakupiła nowy ciągnik ZETOR Proxima Plus 90 za cenę 153 614,00 zł. Środki na zakup traktora pochodzi-ły z funduszu sołeckie-go, który nasze sołectwa przeznaczyły na ten cel. 23 stycznia 2017 roku w przetargu ustnym nie-ograniczonym został sprze- dany ciągnik rolniczy marki JOHN DEERE 2850. Cią-gnik został wylicytowany na kwotę 24 100,00 zł.

„Akcja nakrętka”Upływa nam kolejny rok szkolny na pomaganiu innym. Zwykła plastikowa nakrętka, a drze-mie w niej ogromna moc! To dzięki niej przed-szkolaki z „Bajkowej Krainy”, uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum oraz mieszkańcy Krzczonowa – masowo wspierają Paulinę, która już niedługo będzie mogła poruszać się dostosowanych do jej potrzeb – elektrycznym wózkiem inwalidzkim. Nakrętki już drugi raz w ciągu tego roku przekazywaliśmy na ten cel, a to jeszcze nie koniec! Dziękując za dotych-czasową pomoc, będziemy wdzięczni za dal-szą, bo dla nas każda nakrętka jest na wagę... ZDROWIA!

Redakcja

WIADOMOŚCI GMINNE


5

Ferie zimowe to wymarzony czas dla dzieci. Mogą one wtedy odpocząć od szko-ły i obowiązków z nią związanych. Powi-nien być to czas wyjątkowy, niezapomniany. W głównej mierze ukierunkowany na odpo-czynek i przyjemności. Dlatego też Regional-ny Ośrodek Kultury i Sportu w Krzczonowie w pierwszym tygodniu ferii zorganizował wie-le ciekawych zajęć, podczas których dzieci z terenu gminy Krzczonów miały możliwość aktywnie spędzić wolny od nauki czas. Pro-gram ferii został tak ułożony, aby wszyst-kie chętne dzieci mogły z nich skorzystać. Z inicjatywy Pani Wójt były one dowożone i odwożone autobusami szkolnymi. Chęt-ni uczniowie spotykali się codziennie przez pierwszych pięć dni ferii. Był to miły czas, spędzony w aktywny sposób. W każdym zakątku naszego domy kultury słychać było odgłosy dobrej i twórczej zabawy, której ce-lem była integracja oraz uaktywnienie dzieci w różnych obszarach działania. Zaczęliśmy od poznania się ze sobą i tańców połączo-nych z zabawami integracyjnymi. Były kre-atywne zajęcia plastyczne, które uruchamiały wyobraźnię i zdolności manualne. Dzieci wykonały masę pięknych prac używając przy tym wielu technik. Chętni mogli zagrać w gry planszowe, tenisa stołowego bądź brać udział w zajęciach modelarskich. W trakcie ferii nie zabrakło przygody z teatrem. Wiele radości sprawiały uczestnikom małe formy teatralne, przygotowywanie kostiumów i scenografii. Bardzo chętnie występowały na scenie i po-kazywały swoje zdolności aktorskie, muzycz-ne, wokalne oraz recytatorskie. Każdego dnia wychodziliśmy na lodowisko przyszkolne, co pozwoliło dotlenić nasze umysły, były też za-jęcia sportowe na sali gimnastycznej. Wiele radości przysporzył dzieciom wyjazd do kina Cinema City w Lublinie na film „Epoka lodow-cowa”. Każdy dzień był wypełniony różnymi atrakcjami. Dzieci były bardzo zadowolone. Chętnie korzystały z zaproponowanych form aktywności, ponieważ wypoczynek połączo-ny był ze zdobywaniem nietuzinkowej wiedzy.

Wszystkim uczestnikom dopisywał dobry hu-mor i nie opuszczał ich ani na moment. Ca-łość naszych ferii zwieńczył bal karnawałowy. Dzieci przebrane były za ulubionych bohate-rów, można było spotkać wróżki, królewny, rycerzy, piratów, policjantów, Spider-Mana, Batmana, nie sposób było zliczyć i wymie-nić wszystkich postaci. Rozpoznać dzieci było bardzo trudno. Ferie zimowe w ROKiS, wypełnione były atrakcyjnymi zajęciami dla dzieci. Każdy mógł znaleźć coś dla siebie i wesoło spędzić wolny czas. Cieszymy się, że tak wiele chętnych osób brało w nich udział. Uśmiechnięte buzie i zadowolenie dzieci w pełni zrekompensowały nam trud i zaangażowanie, jakie włożyliśmy w orga-nizację wypoczynku zimowego. Miejmy na-dzieję, iż kolejne ferie będą równie udane, a my dołożymy wszelkich starań, aby były jeszcze bardziej urozmaicone i ciekawsze niż tegoroczne. Dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do uatrakcyjnienia naszego programu. Redakcja

AKTUALNOŚCI GMINNE

31 stycznia 2017 roku w Regionalnym Ośrodku Kultury i Sportu w Krzczonowie po raz dwunasty odbył się Powiatowy Przegląd Jasełek. Celem tego przedsięwzięcia było kultywowanie tradycji ludowych o treściach chrześcijańskich, integrowanie się środowisk szkolnych, uwrażliwienie na potrzeby i możli-wości osób niepełnosprawnych oraz promo-wanie ciekawych form twórczości amatorskiej na terenie powiatu.

Przegląd od lat cieszy się dużym zain-teresowaniem. W tym roku organizatorzy, czyli pracownicy Regionalnego Ośrodka Kul-tury i Sportu, dyrekcje szkół oraz harcerze z 37 Drużyny Harcerskiej „Ogniki”, działającej przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym i Gim-nazjum im. Mikołaja Siemiona w Krzczonowie, przyjęli 350 uczestników. Podczas przeglądu zaprezentowało się 14 grup młodych artystów:● dzieci z Publicznego Przedszkola „Bajko-

wa Kraina”,● zespół „Nasz teatr” ze Szkoły Podstawo-

wej im. K. S. Wyszyńskiego w Nasutowie,● zespół „Poziomi” z Niepublicznego Przed-

szkola „ Akademia Poziomkowa” w Krzczo-nowie,

● zespół teatralny „Bystrzaki” ze Specjal-nego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Bystrzycy,

● zespół kolędniczy klasy I z Zespołu Szkol-

no-Przedszkolnego w Krzczonowie,● 14 Gromada Zuchowa „Smerfy” ze Szkoły

Podstawowej im. J. Lelewela w Jakubowi-cach Konińskich,

XII POWIATOWY PRZEGLĄD JASEŁEK

FERIE ZIMOWE W ROKIS


6

AKTUALNOŚCI GMINNE

Początek marca to czas należący do Pań. Z okazji ich święta, w środę 8 marca, wszyst-kie mieszkanki Gminy Krzczonów piastują-ce znaczące funkcje, pełniące ważne role społeczne, angażujące się w rozwój regio-nu, a także współpracujące z Regionalnym Ośrodkiem Kultury i Sportu w Krzczonowie zjawiły się na zaproszenie Pani Wójt Kata-rzyny Bryda w sali widowiskowej by wspólnie uczcić święto Dnia Kobiet. Wszystkie Panie wchodzące na salę były witane kwiatami. Wśród zaproszonych gości nie zabrakło przedstawicielek władz gminy oraz kierow-ników poszczególnych referatów, oczywiście płci żeńskiej. Wśród szacownego gremium znalazła się także piękniejsza część Rady Gminy. Swoim przybyciem zaszczyciły orga-

nizatorów również panie sołtyski, dyrektorki jednostek organizacyjnych i oświatowych, przedstawicielki kół emerytów i rencistów, kół gospodyń wiejskich, klubów, stowarzyszeń i innych organizacji pozarządowych.

Niezwykle miłą niespodzianką dla wszyst-kich Pań były życzenia które złożył Paniom osobiście Starosta Powiatu Lubelskiego Pan Paweł Pikula który podkreślał doniosłą i nie-zwykle ważną rolę kobiet, przekazując moc ciepłych i miłych życzeń. Życzenia zebra-nym Paniom złożyli również Przewodniczący Rady Gminy Jarosław Miściur oraz Ksiądz Proboszcz Waldemar Nieckarz. Po życze-niach, obecna na sali Wójt Gminy Katarzyna Bryda nawiązała do rezygnacji z funkcji Pre-zesa Stowarzyszenia Kobiet Aktywnych Gmi-

ny Krzczonów, Pani Alfredy Zaborek. Pani Wójt podziękowała za wszystkie lata wytę-żonej i owocnej pracy na rzecz społeczności lokalnej oraz życzyła zdrowia, pogody ducha, a także realizacji wszelkich planów i najskryt-szych marzeń. Do życzeń i podziękowań włą-czył się również Starosta Powiatu składając podziękowania oraz okolicznościowy bukiet kwiatów.

By uświetnić gminną uroczystość, ucznio-wie klas trzecich gimnazjum przygotowali występ składający się z kilku scenek ka-baretowych. Klaudia Genca zaprezento-wała wiersz obrazujący rozterki biblijnego Adama. Następnie Klaudia Sim oraz Bar-tosz Głąb przedstawili scenkę nawiązującą do średniowiecznych klimatów. Filip Małecki w wierszowanej formie opowiedział o dyle-matach współczesnej kobiety. Weronika Za-jąc, Sara Goś, Bartosz Głąb i Michał Frankie-wicz świetnie przenieśli do krzczonowskich realiów scenkę „pożyczoną” od kabaretu Smile zatytułowaną „Faceci są jak dzieci”. Występ zakończył kultowy skecz kabaretu Ani Mru Mru w wykonaniu Michała Frankie-wicza oraz Kacpra Bińka. Nad całym przed-stawieniem czuwała Pani Mariola Moczarska świetnie przygotowując młodzież. Żywioło-wa reakcja zgromadzonych, salwy śmiechu i gromkie brawa pozwalają przypuszczać, że przygotowany program przypadł Paniom do gustu i wszystkim się bardzo podobał.

Miłym akcentem dnia był pyszny poczę-stunek, konkursy, stoiska oraz losowanie wśród wszystkich Pań nagród m.in. talony do salonów fryzjerskich, kosmetycznych i wiele innych niespodzianek. Spotkanie przebiegło w bardzo miłej i sympatycznej atmosferze.

Redakcja

DZIEŃ KOBIET

● zespół ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Załuczu,

● grupa kolędnicza Stowarzyszenia im. I. Kos- mowskiej z Gimnazjum Nr 3 w Krasieninie,

● grupa teatralna „AMAPKI” z Zespołu Szkół w Krasieninie,

● kółko teatralne „Dionizos” z Regionalnego Ośrodka Kultury i Sportu w Krzczonowie,

● grupa z Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. gen. J. Sobiesiaka w Rybczewicach,

● klasy Vb z Zespołu Szkolno-Przedszkolne-go w Krzczonowie,

● zespół z Publicznej Szkoły Podstawowej im. K. Makuszyńskiego w Prawiednikach,

● zespól ze Szkoły Podstawowej im. S. Mi-kołajczyka w Giełczwi.Przegląd nie miał charakteru konkursu,

jednak wszystkie zespoły obdarowano pa-miątkowymi statuetkami. Jury w poszcze-gólnych przedstawieniach oceniało indywi-dualne kreacje aktorskie. Wyróżnieni artyści zostali nagrodzeni nagrodami rzeczowymi i dyplomami.

Zainicjowany przed dwunastu laty prze-gląd pozwala ocalić od zapomnienia piękny, staropolski zwyczaj, jakim są jasełka.

To właśnie na scenie młodzi aktorzy przy-pominają o tym, co jest ważne: o dobroci, mi-łości, pokoju.

Jadwiga Gustawdrużynowa 37. DH „Ogniki”

XII POWIATOWY PRZEGLĄD JASEŁEK CD.


7

Już tradycyjnie w drugą niedzielę stycznia odbyła się publiczna zbiórka na rzecz Wiel-kiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. WOŚP w tym roku grała dla ratowania życia i zdrowia dzieci na oddziałach ogólnopediatrycznych oraz dla zapewnienia godnej opieki medycznej seniorom. Po raz drugi sztab został zarejestro-wany w naszej gminie w Regionalnym Ośrod-ku Kultury i Sportu w Krzczonowie przez Pa-nią Beatę Gajur dyrektora placówki z pomocą 37. Drużyny Harcerskiej „Ogniki” na czele z Panią Jadwigą Gustaw. Akcję w naszej gminie wspomogło 15 wolontariuszy wraz ze swoimi opiekunami. Finałowa impreza odby-ła się Regionalnym Ośrodku Kultury i Sportu. 15 stycznia na krzczonowskiej scenie zapre-zentowali się lokalni artyści. Podczas finału przygotowano mnóstwo atrakcji dla dzieci i nie tylko. Moc warsztatów dla każdego, loteria fan-towa, sprzedaż ciast i innych pyszności, ponad-to zabawy z animatorem zabaw i wiele innych.

Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomo-cy w Krzczonowie nie odbył by się gdyby nie wsparcie przyjaciół i sponsorów. Organizatorzy składają serdeczne podziękowania wszyst-kim, którzy przyczynili się do sukcesu WOŚP. W szczególności dziękujemy Państwu Kata-rzynie i Hubertowi Bryda za ufundowanie świa-tełka do nieba, Pani Beacie Antczak za setki pierników, ciast i wszelkich pyszności, Pani Katarzynie Potręć-Bortackiej za pokazy warsz-taty z masy solnej, Paniom ze Stowarzyszenia Kobiet Aktywnych Gminy Krzczonów za warsz-taty wykonywania biżuterii. XXV finał WOŚP zakończył się tradycyjnie światełkiem do nieba na placu przed budynkiem ROKiS. Zapalono zimne ognie oraz wystrzelono pokaz sztucz-nych ogni symbolizujące wielkie serca miesz-kańców naszej gminy.

Zebrano łączną kwotę 5 014,37 zł! Oj, się działo!

Redakcja

AKTUALNOŚCI GMINNE

XXV FINAŁ WIELKIEJ ORKIESTRY ŚWIĄTECZNEJ POMOCY

W życiu uczniów klas trzecich gimnazjum zbliża się ten moment, gdy będą musieli pod-jąć ważne decyzje – wybrać szkołę ponad-gimnazjalną. Jedni są już zdecydowani, inni jeszcze wahają się. Nie jest to łatwa decyzja z wielu względów, dlatego ważne jest wspar-cie ze strony dorosłych.

W naszym gimnazjum podejmowane są różne działania w tym kierunku. Jednym

z nich są coroczne wyjazdy na Targi Eduka-cyjne do Lublina. W tym roku miało to miejsce 17 lutego. Podczas tego wydarzenia nasza młodzież zapoznała się z ofertą edukacyj-ną większości szkół ponadgimnazjalnych województwa lubelskiego. W indywidualnych rozmowach z uczniami i pracownikami szkół zdobywali informacje m.in. na temat prze-biegu nauki, poziomu nauczania, atmosfery,

dodatkowych atutów (np. zagranicznych wy-jazdów, praktyk), gromadzili ulotki do głęb-szych przemyśleń w domu.

Nie zabrakło również przyjemniejszych atrakcji. Dziewczęta mogły wykonać sobie makijaż, piękną fryzurę. Chłopcy również zmieniali kolor włosów, ale interesowali się bardziej męskimi dziedzinami: mechani-ką, elektroniką, technologią informatyczną. Wszyscy korzystali ze słodkiego poczęstunku oferowanego przez szkoły.

Poza udziałem w Targach Edukacyjnych uczniowie w ramach doradztwa zawodowego uczestniczą w zajęciach prowadzonych przez pedagoga i wychowawców oraz indywidual-ne porady. Trzecioklasiści wyjeżdżają na dni otwarte do wybranych szkół oraz uczestniczą w spotkaniach z przedstawicielami szkół, którzy przyjeżdżają do nas z prezentacjami.

Celem podejmowanych działań jest przy-gotowanie młodzieży do dalszego kierunku kształcenia oraz trafnego wyboru zawodu, w myśl przesłania Konfucjusza: „Wybierz pracę, którą kochasz, a nie przepracujesz ani jednego dnia więcej w Twoim życiu”.

Renata Radwan

CO DALEJ PO GIMNAZJUM?


8

AKTUALNOŚCI GMINNE

Zgodnie z naszą szkolną tradycją 21 mar-ca, znanego powszechnie jako I Dzień Wio-sny, lekcje udały się na zasłużone „wagary”, natomiast uczniowie i nauczyciele wzięli udział w turnieju klas pod hasłem „Wiosenna moda na zdrowie”.

Punktualnie o godz. 8:00 odbył się w sali gimnastycznej krótki apel, podczas którego pani dyrektor Jolanta Mysłowska powitała ze-branych nauczycieli i uczniów, życząc wszyst-kim udanej i bezpiecznej zabawy. Opiekunka Samorządu Uczniowskiego Wioletta Mysiak

krótko przedstawiła harmonogram opracowa-nych konkurencji.

A skoro „moda na zdrowie”, całą imprezę rozpoczęli Jadwiga Bury i Grzegorz Bobak, prowadząc krótką 15-minutową poranną gim-nastykę. Niełatwo było rozgrzać zesztywniałe mięśnie z samego rana. Następnie wszyscy otrzymali jogurt na zdrowy początek dnia.

Pierwsza konkurencja odbyła się w salach lekcyjnych pod czujną opieką wychowawców klas. Uczniowie przygotowywali zdrowe prze-kąski, sałatki i kanapki, zgodnie z przesła-

niem wiosennego turnieju. Wykonali również transparenty z hasłami propagującymi zdro-wy styl życia.

Wkrótce w każdej klasie na odświętnie przystrojonym stole pojawiły się apetycz-nie wyglądające kanapki, faszerowane wa-rzywa, owocowe i warzywne sałatki, jajka w kształcie myszek i warzywne szaszłyki. Jury w składzie: Teresa Pawlak, Danuta Po-niewozik, Izabela Kowalczyk i Justyna Niedź-wiedź miało niełatwy orzech do zgryzienia, próbując i oceniając przygotowane przez kla-sy IV–VI przysmaki.

W międzyczasie uczniowie klas I–III wzięli

WIOSENNA MODA NA ZDROWIE W ZSP W KRZCZONOWIE

Osiągnięcia sportowe uczniów Zespołu Szkolno Przedszkolnego i Gimnazjum im. M. Siemiona w Krzczonowie w roku szkolnym 2016/2017.

Osiągniecia sportowe uczniów Szkoły Podstawowej:

1. Powiatowe Igrzyska Młodzieży Szkolnej – tenis stołowy indywidualny Kusy Wiktoria – III miejsce, Krzczonów 07.11.2016 r.

2. Powiatowe Igrzyska Młodzieży Szkolnej – mini piłka siatkowa dziewcząt – II miejsce, Bystrzyca Stara 06.03.2017 r.

Skład drużyny: Sim Maja, Małecka Emilia, Sałek Natalia, Bis Patrycja, Wójcik Weronika, Migryt Natalia, Migryt Anna, Kwiecień Kinga, Bogdańska Zuzanna, Chodowicz Weronika,

3. W dniu 09.03.2017 w Bystrzycy Starej odbyły się Mistrzostwa Powiatu Lubelskiego w mini piłce siatkowej chłopców w ramach Igrzysk Młodzieży Szkolnej. Bardzo dobry występ naszych uczniów, którzy zdobyli Mi-strzostwo Powiatu.

Skład drużyny: Miłosz Ziętek, Jarosław Marcinkowski, Kacper Jakubuszek, Marcel Sak, Marcel Jędruch, Radosław Pawłat, Ksa-wery Poleszak.

Osiągnięcia sportowe uczniów Gimnazjum:1. W dniu 02.10.2016 odbyły się VI Po-

wiatowe biegi uliczne ,,Biegaj z nami”, naszą gminę reprezentowali uczniowie Gimnazjum im. Mikołaja Siemiona. W drużynie dziewcząt wystąpiły: Klaudia Warda, Patrycja Wlizło, Diana Marucha, Amelia Jędruch, Klaudia Mardoń, Agata Jurek. Dziewczęta zajęły V miejsce na 11 drużyn. W drużynie chłop-ców wystąpili: Krystian Basiak, Wojciech Dyś, Adrian Bartoszek, Mikołaj Marcinkowski, Ja-kub Jędruch, Ryszard Gustaw, Mateusz Kwiecień. Chłopcy uplasowali się na wysokim III miejscu.

2. Mistrzostwa Powiatu Lubelskiego w pił-ce siatkowej chłopców – II miejsce, Jabłonna 01.03.2017.

Reprezentacje szkoły w piłce siatkowej

dziewcząt i chłopców uczestniczyły w elimi-nacjach Gimnazjady Powiatowej; zawody przeprowadzone zostały w formie ligi mię-dzyszkolnej – drużyna chłopców zdobyła I miejsce, drużyna dziewcząt uplasowała się na III pozycji. W finale Gimnazjady Powiato-wej drużyna chłopców zajęła wysokie II miej-sce.

Skład drużyny: Krystian Basiak, Damian Flor, Adrian Bartoszek, Jakub Jędruch, Jakub Grzegorczyk, Sebastian Kaszewski, Mate-usz Kwiecień, Mikołaj Marcinkowski, Kacper Klępka, Bartłomiej Flak, Jakub Pochwatka, Łukasz Łojewski.

Grzegorz Bobak

OSIĄGNIĘCIA SPORTOWE SZKÓŁ W KRZCZONOWIE


9

udział w konkursie na najpiękniejsze wiosen-ne przebranie. Trzeba przyznać, że niektóre kreacje przekroczyły najśmielsze wyobra-żenia i mimo nieszczególnej pogody na ze-wnątrz, wszyscy poczuli, że wiosna napraw-dę nadeszła.

O godz. 11:00 (po krótkiej przerwie obia-dowej) rozpoczęła się II część turnieju klas IV–VI. Sala gimnastyczna rozkwitła niczym wiosenny ogródek, gdyż każda klasa ubrana była w jedną dominującą barwę (co zostało ustalone kilka dni wcześniej).

Na początku zespoły klasowe wystąpiły z autoprezentacją. Mogliśmy wysłuchać za-bawnych wierszyków i piosenek, obejrzeć układ taneczny, a nawet scenki humorystycz-ne. Przy okazji uczniowie prezentowali przy-gotowane uprzednio transparenty.

Kolejną konkurencją był konkurs na prze-branie. Spektrum pomysłów uczniowskich było nader szerokie i momentami zaskakują-ce (od Pani Wiosny począwszy, na facetach w czerni skończywszy). Jury skrupulatnie oceniało każdą z konkurencji.

Nie mogło naturalnie zabraknąć choć odro-biny szkolnej edukacji. Reprezentanci klas wzięli udział w krótkim quizie wiedzy z przy-rody. Odpowiadali na 2 pytania związane ze zdrowym stylem życia.

Jednak temperatura emocji sięgnęła ze-nitu, gdy rozpoczęła się sportowa część tur-nieju, prowadzona przez nauczycieli wycho-wania fizycznego: Jadwigę Bury i Grzegorza Bobaka. Ośmioosobowe składy klasowe bra-ły udział m.in. w takich konkurencjach, jak: wyścig w workach, przejazd na deskorolce, wyścig z piłeczką pingpongową, przerzuca-nie lotek przez siatkę na stronę przeciwnika na czas, wyścig „zaprzęgów na kocach”, przenoszenie piłki lekarskiej na drążkach itp.

Pozostali uczniowie gorąco dopingowali swo-ją drużynę i niejeden stracił głos.

Konkurencje niewątpliwie wyczerpały wszystkich i pozwoliły zapomnieć o dawno zje-dzonych kanapkach i sałatkach, dlatego niespodzianka Pani Dyrektor w postaci za-fundowanej pizzy dla klas spotkała się z en-tuzjastycznym przyjęciem.

Zanim jednak to nastąpiło, jury podliczyło punktację i według niej klasyfikacja przedsta-wiała się następująco: I miejsce: klasa Va, II miejsce: klasa Vb, III miejsce: klasa VIa, IV miejsce ex aequo: klasy IVb i VIb, V miejsce: klasa IVa

Na zakończenie Pani Wójt Katarzyna Bry-da, Pani Dyrektor Jolanta Mysłowska oraz odpowiedzialna za organizację i przebieg

imprezy p. Wioletta Mysiak wręczyły dyplomy oraz ufundowane z projektu „Pasja w tobie – podziel się nią z innymi”, a także przez Pa-nią Wójt nagrody w postaci globusów i gier edukacyjnych. Uczniom, którzy wzięli udział w konkursie na przebranie, wręczono od-dzielnie drobne upominki

Adekwatnie nieco wcześniej Pani Wójt i Pani Dyrektor nagrodziły uczniów klas I–III za wspaniałe, wiosenne kreacje.

Pyszny kawałek pizzy stanowił doskonale zwieńczenie pełnego emocji i energii I Dnia Wiosny. Wszyscy rozjechali się do domów w doskonałych humorach, bo przecież tak naprawdę każdy chciał tego dnia dobrze się bawić i w ten sposób powitać Wiosnę.

Wioletta Mysiak i Jolanta Pietrusza

WIOSENNA MODA... CD.

AKTUALNOŚCI GMINNE

Tam, gdzie nie ma dzieci, brakuje niebaA.Ch.Swinburne

To zdanie jest potwierdzeniem tego, że naszą pasją jest praca z dziećmi i dla dzieci. „Akademia Poziomkowa” przy ul. Ko-ściuszki 12 w Krzczonowie to miejsce, gdzie zawsze najważniejsze jest indywidualne po-dejście do dziecka, jego rozwoju, jego po-trzeb, jego umiejętności i jego zainteresowań. W naszym przedszkolu są zajęcia taneczne i rytmika prowadzone przez wykwalifikowa-nych instruktorów, którzy zawsze starają się by przygotowane występy były oryginalne, a dzieci wspaniale się bawiły. Dzięki temu chcemy rozwijać mocne strony naszych wychowanków, zachęcając do częstych wy-stępów na scenie i prezentowanie swoich zdolności tanecznych, wokalnych oraz aktor-skich, a także do udziału w wewnątrz przed-szkolnych konkursach plastycznych i zaję-ciach artystycznych rozwijających twórcze myślenie i pomysłowość.

Pamiętajmy, że każda zdolność, w któ-rą się zainwestuje, w przyszłości przyniesie profity. Nasze przedszkole to miejsce, gdzie uczymy empatii i udzielania pomocy potrze-bującym poprzez akcje charytatywne oraz różnego rodzaju zbiórki.

Czas przed pójściem do szkoły jest nie-zwykle ważny dla każdego dziecka, wtedy to uczy się ono prawidłowo funkcjonować

w grupie oraz przyswaja wiedzę, którą wyko-rzysta nie tylko w przedszkolu, ale również w przyszłym życiu.

Dzieci uczęszczające do przedszkola za-zwyczaj są pewniejsze siebie, znacznie lepiej przygotowane do pójścia do szkoły. Oprócz nauki, na którą kładziemy większy nacisk, mamy również czas na zabawę, nie tylko swobodną, ale i organizowaną przez nauczy-cielki. Nasi wychowankowie bardzo lubią za-bawy w konstruowanie wykorzystując do tego duży wybór różnego rodzaju klocków; zabawy w kącikach tematycznych: kąciku lalek, pla-stycznym, kąciku czytelniczym, badawczym,

który cieszy się dużym zainteresowaniem, ponieważ poprzez doświadczenia, dzieci po-znają zasady otaczającego nas świata.

Wiek przedszkolny jest jednak okresem, w którym dzieci swą energię muszą przetwo-rzyć na aktywność ruchową, wykorzystując szeroką gamę przyrządów gimnastycznych, którą posiada nasza placówka, mamy rów-nież do dyspozycji salkę gimnastyczną wy-posażoną w profesjonalny sprzęt sportowy oraz przedszkolny plac zabaw. Zapraszamy do „Akademii Poziomkowej” wszystkie dzieci zainteresowane przygodą z nauką i zabawą w jednym. Nabór trwa!

„AKADEMIA POZIOMKOWA”


10

Emilia Krakowska, Barbara Wrzesińska i Lidia Stanisławska

w KrzczonowieSobota 25 marca była w Krzczonowie

świętem sztuki kabaretowej w najlepszym wydaniu! Tego dnia na deskach sceny sali widowiskowej Regionalnego Ośrodka Kultu-ry i Sportu wystąpiła grupa „Babski Kabaret – czyli Old Spice Girls”. Złożona z wybitnych gwiazd polskiego teatru, filmu i estrady trio: Emilia Krakowska, Barbara Wrzesińska i Lidia Stanisławska, zaprezentowały nam dwugodzinny program złożony ze skeczów i parodystycznych piosenek, którego główną intencją – zrealizowaną zresztą z naddatkiem – było wprawienie licznie zgromadzonej pu-bliczności w znakomity nastrój.

Panie przedstawiły nam program kabareto-wy pełen zabawnych monologów, dowcipów, piosenek i improwizacji, usłyszeliśmy świetne dialogi autorstwa Marii Czubaszek, naczelnej satyryczki naszego kraju, skecze uzupełnio-ne o teksty Zbigniewa Korpolewskiego oraz Krzysztofa Jaroszyńskiego. Panie prezen-towały nam na scenie zdumiewającą ilość kostiumów które zmieniały 8 razy w trakcie trwania programu. Wielokolorowość barw, kiczowatość kostiumów, krzykliwy przesadny makijaż wywoływał dodatkowy efekt komicz-ny. Kabaret w swoim programie nawiązuje do tradycji klasycznego literackiego kabaretu, gdzie skecz i monolog przeplatany jest pio-senką czasem gorzką, częściej dowcipną i gdzie zawsze można liczyć na dobrą puen-tę. Dodatkowym walorem programu babskie-go kabaretu jest również i to że do minimum

ograniczone zostały w nim wątki polityczne na rzecz obyczajowych, dotyczących głównie spraw damsko-męskich. Radosne reakcje krzczonowskiej publiczności były dowodem na to, że dobra sztuka rozśmieszania jest bardzo cenna, bo przecież śmiech przedłuża życie, zapewnia zdrowie i poprawia samopo-czucie.

Na zakończenie programu władze naszej gminy wręczyły artystkom symboliczne poda-runki: palmy z Krzczonowa oraz kosze pełne krzczonowskich arcydzieł, między innymi pi-

sanki i hafty od twór-czyń ludowych.

Pod koniec wie-czoru Pani Lidia Stanisławska zapro-siła do zakupu swo-jej książki „Jak nie zrobić kariery, czyli potyczki z show-biz-nesem”. – Proszę się nie martwić, książ-kę można kupować na spółkę – ulicami, dzielnicami, blokami. Może to być prezent przechodni. Proszę się nie denerwować, koleżanka – gwiazda podpisuje się bardzo

ładnie, ja się staram – żartowała Emilia Kra-kowska, która wraz z pozostałymi aktorkami składała autografy w zakupionych egzempla-rzach. Chętnych na chwilę rozmowy z artyst-kami i autograf było wielu. Panie jeszcze dłu-go pozostały z fanami podpisywały autografy i pozowały do wspólnych zdjęć.

Przed wyjazdem Pani Emilia Krakow-ska podziękowała organizatorom oraz wy-raziła się na temat zebranej publiczności: – To, jak wypadnie spektakl, zależy głównie od publiczności. Dzisiaj była bardzo dobra publiczność, bardzo inteligentna, wspaniała i serdeczna. Wtedy dostaje się skrzydeł. Tutaj miałam przed sobą twarze i oczy ludzi bardzo wrażliwych i mądrych, dlatego my się wtedy bardzo dobrze czujemy.

„Old Spice Girls” zdecydowanie proponu-ją inny rodzaj rozrywki kabaretowej od tej, do której przyzwyczaiły nas grubo ciosane widowiska telewizyjne... Warto bywać na po-dobnych przedstawieniach, obcować ze sztu-ką „na żywo” i smakować w uroku „kultury obecności” – co również podkreślały artystki z „Babskiego Kabaretu”. Trzeba przyznać, że był to niezmiernie miło spędzony wieczór w tak wspaniałym towarzystwie.

Redakcja

AKTUALNOŚCI GMINNE

Ja jestem światłością świata,kto idzie za Mną,

będzie miał światło życiaJ 8:1

Tłumy żegnały Wiesławę Chyrchel – rad-ną gminy Krzczonów, pochodzącą z Sobie-skiej Woli Drugiej. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 23 grudnia 2016 r. w Parafii pw. św. Stanisława BM w Sobieskiej Woli. Wiesię wspólnie żegnali: rodzina, przyjaciele, przed-stawiciele samorządu, ZG PSL w Krzczono-wie oraz mieszkańcy. Podczas mszy wymie-niano zasługi zmarłej dla miejscowości oraz

wspólnoty samorządowej. Działała aktywnie w samorządzie, Ochotniczej Straży Pożarnej w Sobieskiej Woli oraz Polskim Stronnictwie Ludowym. Została zapamiętana jako oso-ba spokojna, życzliwa i łagodząca konflikty. Odpowiedzialna za powierzone jej zadania, wiedząca co znaczy dobro wspólne i troska o drugiego człowieka.

Wiesława Chyrchel odeszła od nas 21 grudnia 2016 r. przegrawszy walkę z cięż-ką chorobą. Pozostawiła męża i dwoje dzieci.

Katarzyna Bryda

WSPOMNIENIE O WIESŁAWIE CHYRCHEL

BABSKI KABARET, CZYLI „OLD SPICE GIRLS”


11

XVII JARMARK WIELKANOCNY

AKTUALNOŚCI GMINNE

Jarmark Wielkanocny w Krzczonowie or-ganizowany jest cyklicznie, na tydzień przed Palmową Niedzielą w Regionalnym Ośrodku Kultury i Sportu w Krzczonowie. XVII Jar-mark Wielkanocny który odbył się 2 kwietnia niezmiennie cieszył się dużym zaintereso-waniem społeczności lokalnej, gromadząc setki uczestników. Na przestrzeni lat impre-za uzyskała rangę wydarzenia kulturalnego o regionalnym wymiarze będąc tym samym formą promocji kultury ludowej naszego re-gionu. Program imprezy przyczynia się do promowania plastyki obrzędowej związanej ze Świętami Wielkanocnymi. Organizatorzy jarmarku za cel stawiają promocję wśród mieszkańców Krzczonowa, bogatych tradycji sztuki i rękodzieła ludowego związanego ze świętami wielkanocnymi. Obok pisankarek, palmiarek, plecionkarzy z koszyczkami na święconki, w jarmarku uczestniczą konty-nuatorzy różnych dziedzin sztuki rękodzieła ludowego. Najszybciej sprzedane zostały, co nie powinno raczej dziwić, domowej ro-boty ciasta, wśród których nie zabrakło tra-dycyjnych mazurków oraz innych pyszności. Ponadto w trakcie trwania imprezy na po-szczególnych stoiskach każdy mógł skorzy-stać z warsztatów pisania pisanek metodą batikową pod okiem twórczyń ludowych. Dzieci lukrowały piernikowe pisanki, wykonywa-ły wielkanocne dekoracje metodą decoupage.

Jak co roku przed Świętami Wielkanocny-mi ROKiS Krzczonów organizuje warsztaty pisania pisanek dla dzieci i młodzieży, pod okiem Twórczyń Ludowych z terenu naszej gminy. Tak też było w tym roku. Były to panie: Bogumiła Wójcik, Hanna Dziadosz, Halina Grzesiak, Małgorzata Gut Gustaw z Olszan-ki. W tygodniu przed jarmarkiem odbyło się

posiedzenie komisji oceniającej wykonane pisanki. W skład komisji wchodzili: Teresa Gutek – prezes Krzczonowskiego Stowarzy-szenia Regionalnego, Katarzyna Ufniarz – specjalista ds. twórczości ludowej Biuro ZG STL Lublin, Paweł Onochin – specjalista ds. twórczości ludowej Biuro ZG STL Lublin. Jury po zapoznaniu się i ocenie prac konkurso-wych postanowiło przyznać nagrody w nastę-pujących kategoriach wiekowych:● Kategoria: Szkoła Podstawowa kl. I–III

I miejsce – Adrian GustawII miejsce – Natalia KusyIII miejsce – Zofia SiczekWyróżnienia: Krystian Skrzypczak, Natalia Szacoń, Hanna Trzcińska, Wojciech Sta-chyra, Natalia Trumińska.

● Kategoria: Szkoła Podstawowa kl. IV–VII miejsce – Magdalena GustawII miejsce – Julia DrapsiakIII miejsce – Natalia KrólWyróżnienia: Natalia Buda, Zuzanna Bog-dańska.

● Kategoria: GimnazjumI miejsce – Ada MałekII miejsce – Michał FrankiewiczIII miejsce – Mikołaj Marcinkowski

● Kategoria: DorośliI miejsce – Marzena BieleckaWyróżnienia: Aleksandra Rzepecka, Karo-lina Klimek.W Konkursie wzięło udział 119 osób pre-

zentując 238 wykonanych własnoręcznie pra-ce. XVIII Konkurs spełnił swoją rolę zarówno w dziedzinie kultywowania i popularyzacji twórczości ludowej. Jury podkreślało wyrów-

nany i wysoki poziom prezentowanych prac i gratulowało uczestnikom sprawności manu-alnej krzczonowskiej pisanki ludowej – batiko-wej. Jury wyraża nadzieję na kontynuowanie konkursu i dziękuję uczestnikom i organiza-torom za troskę o tradycyjną kulturę ludową. Nagrody dla zwycięzców wręczyła Wójt Gminy Katarzyna Bryda. W tym roku po raz pierwszy zorganizowano konkurs na palmę wielkanocną w konkursie wzięło udział 8 prac, wszystkie pra-ce zostały nagrodzone.

Jarmarkowi towarzyszył już po raz VIII Przegląd Zespołów Regionalnych „Słomiany Kapelusz”. Na scenie zaprezentowały się dzieci i młodzież z terenu naszej gminy, m.in. wystąpiły zespoły z Przedszkola Publicznego „Bajkowa Kraina”, Przedszkola niepubliczne-go „Akademia Poziomkowa”, klasa I Zespołu Szkolno Przedszkolnego z Krzczonowa, ze-spół z Filii ZSP z Kosarzewa oraz młodzież z koła teatralnego działającego przy ROKiS. Wszystkie zespoły wspaniale prezentowały się na scenie umilając zwiedzającym pobyt w domu kultury. Jarmark jak zawsze był wspaniałą okazją do przedświątecznych za-kupów i miłym akcentem, zapowiadającym nadchodzące święta.

Fotorelacja z Jarmarku znajduje się na okładce kwartalnika. Redakcja


12

W wiejskich placówkach bibliotecznych, gdzie zaobserwować można nieformalne re-lacje między czytelnikiem a bibliotekarzem, największą rolę odgrywa komunikacja wer-balna i indywidualne podejście do osoby, co stanowi podstawę współpracy. Wszystkie za-dania ukierunkowane na potencjalnych użyt-kowników, mają pobudzać procesy czytelni-cze i stwarzać dogodne warunki ich rozwoju. Biblioteki odgrywają istotną rolę w tworzeniu i zachowaniu dziedzictwa kulturowego, gdyż utrwalają dorobek społeczny dla przyszłych pokoleń oraz rozbudzają zainteresowanie kulturą w społeczeństwie stosując różne formy pracy. Placówka biblioteczna zajmuje istotne miejsce w procesie oświatowym i wy-chowawczym. Działania wychowawcze reali-zowane przez biblioteki w ramach pedagogiki bibliotecznej polegają przede wszystkim na pracy z użytkownikiem. Biblioteka wiejska ma do spełnienia wobec czytelników wiele zadań społecznych, należą do nich także przypominanie o ich tożsamości i kulturalnym dorobku środowiska, ukazywanie im warto-ści oraz tradycji lokalnych, budowanie więzi międzyludzkich i zachęcanie ich do rozwoju intelektualnego. Zadania te realizowane są w dużej mierze przez gromadzenie i udostęp-nianie regionaliów. W księgozbiorze gmin-nym znajdują się niekiedy pamiątki wiejskiej kultury materialnej, bazy źródłowe na temat miejscowych zwyczajów, tradycji i historii. Od operatywności bibliotekarza gminnego zależy stwarzanie możliwości rozwoju sztuki ludowej. W tym celu bibliotekarz może zakła-dać różnego rodzaju kluby zrzeszające miej-scowych artystów. Lokale biblioteczne mogą służyć jako miejsce prezentacji wyrobów lu-dowych. Wiejska placówka może być także miejscem spotkań lokalnych towarzystw kul-turalnych, związków czy kół zainteresowań.

W 2016 r. biblioteki w Krzczonowie działały w strukturze ROKiS: Gminna Biblioteka Pu-bliczna w Krzczonowie i Filie w Kosarzewie i Żukowie. W zbiorach naszych bibliotek znaj-duje się łącznie 21 073 książek, 21 ebooków, niezliczona ilość dokumentów, archiwalnych

materiałów w Kartotekach Regionalnych i Zagadnieniowych prowadzonych w GBP w Krzczonowie i Filii w Zukowie. W 2016 r. przybyło 762 książek zakupionych w ramach Programu Rozwoju Czytelnictwa MKiDN w Warszawie oraz dotacji samorządowych. Od lat notujemy zwiększoną liczbę darów od czytelników i sympatyków biblioteki. Biblioteki dzięki temu wzbogaciły się o sze-reg pozycji zarówno literatury popularnonau-kowej jak również literatury pięknej dla dzieci i dla dorosłych. W dobie „nie czytania ksią-żek” nasze biblioteki mogą się poszczycić zwiększoną liczbą czytelników – 958 o 79 więcej niż w roku 2015. Jeśli chodzi o struk-turę wiekową czytelników to przykładowo w GBP najliczniejsza grupa czytelników to dzieci w wieku 6–12 lat, następnie czytelni-cy w wieku 25–44 lat, dzieci do lat 5, oraz przedział wiekowy 45–60. W grupie tych osób przewaga jest osób uczących się i oso-by pracujące. W Fili biblioteki w Kosarzewie przewaga jest czytelników w przedziale wie-kowym 6–12 lat, następnie 45–60 lat oraz 25–44 lat. Łatwo to wytłumaczyć, bo bibliote-ka od wielu lat mieści się w szkole i w więk-szości korzystają z niej dzieci, wychowawcy oraz rodzice i opiekunowie. Filia biblioteki w Żukowie obsługuje teren dość rozległy, nie ma tu szkoły, jest jedyną placówką kultury na

tym terenie. Tutaj najwięcej czytelników jest w przedziale wiekowym ponad 60 lat, następ-nie 45–60 lat i 25–44 lat. Wyniki czytelnicze w dużej mierze są wynikiem starań bibliotek o pozyskanie czytelników poprzez liczne prezentacje i wystawki tematyczne książek i publikacji, cykliczne wypożyczenia dla dzieci z przedszkoli, uczniów szkół w ramach Pro-gramu Rozwoju Czytelnictwa, spotkania z czytelnikami, spotkania autorskie, nagra-dzanie najlepiej czytających, organizację spotkań regionalnych i zajęć uaktywniają-cych w bibliotece, zwiększonej liczbie godzin otwarcia. W 2016 r. liczba wypożyczeń wy-niosła 13 548, zaś udostępnienia na miejscu w placówkach wyniosły 10 627. Czytelnicy od-wiedzili nasze biblioteki łącznie aż 22 696 razy. Biblioteki obecnie wdrażają program biblio-teczny „Mateusz”, czytelnicy poprzez swo-je konta mają dostęp do katalogu biblioteki w Krzczonowie i Żukowie, mogą zamawiać, rezerwować, prolongować dane pozycje przez Internet, email, sms. GBP i Filia w Żu-kowie realizuje założenia Biblioteki+, czytel-nie biblioteczne zwiększyły liczbę tytułów do 20 tytułów, dostosowanych do wieku i zain-teresowań czytelniczych. Biblioteki zorgani-zowały dla dzieci kąciki edukacyjne, łączące edukację z zabawą. Zapraszamy do naszych placówek. Redakcja

AKTUALNOŚCI GMINNE

W bibliotece z książek na półkachTrąbią słonie, kuka kukułka,Kwitnie paproć, krzyczą Indianie,Szumią żagle na oceanie. W bibliotece znajdziesz wszystko czego chceszStarą prawdę, mądrą bajkę, piękny wiersz.

(Fragment wiersza „W bibliotece”)Faktem jest, że uczniowie coraz mniej czy-

tają. Skąd bierze się ich niechęć do czytania? Często wynika z lenistwa i możliwości łatwe-go zastąpienia sporych rozmiarów powieści krótkim streszczeniem, ale może też wyni-kać z kłopotów ze zrozumieniem czytanego teksu, słabą techniką czytania czy też bra-kiem odpowiednich wzorców. Skutkiem tego uczniowie zdecydowanie chętniej sięgają po konkurencyjne, bardziej dla nich atrakcyjne formy rozrywki, jak Internet, gry komputero-we czy telewizję. Czy da się zarazić innych miłością do książek? Z całą pewnością nie wszystkich i nie od razu, ale na pewno warto próbować.

W ramach promocji czytelnictwa biblioteka

szkolna organizuje szereg konkursów i akcji czytelniczych. Na początku roku szkolnego został ogłoszony międzyklasowy konkurs czytelniczy o tytuł „Lidera czytelnictwa”. Wy-niki rywalizacji podliczane są co miesiąc. Zwycięska klasa otrzymuje puchar przechod-ni i pamiątkowy dyplom.

W listopadzie został rozstrzygnięty kon-kurs plastyczny pod hasłem „Książki są fajne i kropka”. Laureaci otrzymali „słodkie upomin-ki”. Przez cały rok szkolny trwa akcja „Uwolnij książkę”, w ramach której uczniowie mogą wymieniać się książkami ze swoich zbiorów.

Na przerwach międzylekcyjnych gimnazja-liści czytają najmłodszym uczniom wybrane legendy i baśnie. Uczniowie chętnie uczest-niczą w spotkaniach autorskich organizowa-nych przez Bibliotekę Publiczną w Krzczo-nowie. W tym roku wzięli udział w spotkaniu z Panią Olgą Rudnicką.

Wychowawcy klas – zarówno Zespołu Szkolno-Przedszkolnego jak i Gimnazjum organizują grupowe wyjścia z uczniami do bi-blioteki publicznej. Dużym zainteresowaniem

wśród uczniów, nauczycieli i rodziców cieszą się organizowane w bibliotece kiermasze książek. Każdy może znaleźć coś dla siebie w atrakcyjnej cenie. Gimnazjum uczestniczy w Narodowym Programie Rozwoju Czytelnic-twa. Dzięki temu szkoła otrzyma fundusze na zakup nowości do biblioteki szkolnej.

„Kto czyta, żyje wielokrotnie” – dajmy więc sobie szansę na przeżycie nowych przygód i wrażeń, odwiedzajmy często bibliotekę i za-chęcajmy do tego innych. Redakcja

KTO CZYTA, ŻYJE WIELOKROTNIE

BIBLIOTEKA TO BARDZO DOBRY ADRES


13

Przemoc domowa zdefiniowana jest jed-noznacznie jako zachowania negatywne o dużej szkodliwości społecznej, może być zarówno skutkiem jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie. Dotknięta nią rodzina przestaje być zdrowym, twórczym spoiwem budującym wartościową społeczność lokalną. Dokony-wana w zaciszu domowym przemoc, jest tym groźniejsza dla kondycji rodziny im dłużej trwa i nie spotyka się z absolutną negacją i skutecznym powstrzymaniem. Jej przeja-wem może być przemoc fizyczna, psychicz-na, seksualna oraz ekonomiczna. Stosowana jest zarówno wobec rodziców, czy dziadków, jak i wobec małżonków, a także dzieci czy rodzeństwa oraz osób starszych czy niepeł-nosprawnych.

Niezbędnym elementem determinującym powodzenie podjętych działań jest powszech-na edukacja społeczeństwa, kompleksowa informacja i poradnictwo oraz realizacja za-planowanych zadań w sposób zintegrowany i ciągły. W celu efektywnego przeciwdziała-nia przemocy w rodzinie oraz zmniejszenia jej negatywnych następstw w życiu społecz-nym rodzinnym został opracowany Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gmi-

ny Krzczonów na lata 2017–2020.Program zakłada podejmowanie działań

chroniących ofiary przemocy, jak też eduka-cję osób stosujących przemoc przez służby i instytucje publiczne oraz organizacje poza-rządowe. Cele i zadania Programu, a także źródła jego finansowania zostały sformułowa-ne na poziomie ogólnym, umożliwiającym ich rozwinięcie i uszczegółowienie, adekwatnie do aktualnych potrzeb lokalnych. Zakładając, że niniejszy program będzie stanowił wspólny plan działań instytucji i organizacji zobowią-zanych do podejmowania działań na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzi-nie, wówczas przyczyni się on do usprawnie-nia lokalnego systemu przeciwdziałania prze-mocy oraz ograniczenia zjawiska przemocy, a tym samym poprawy kondycji rodzin.

Dane teleadresowe instytucji świadczą-cych pomoc osobom dotkniętym przemocą:1. Ośrodek Interwencji Kryzysowej w By-

chawie, ul. 11 listopada 9, 23–100 Bycha-wa, tel. 783 089 108.

2. Poradnia Leczenia Uzależnień SP ZOZ w Bychawie, ul. Piłsudskiego 22, 23–100 Bychawa, tel. 81 566 00 31.

3. Poradnia Zdrowia Psychicznego Przy-chodni Rejonowej SP ZOZ w Bychawie,

ul. Piłsudskiego 28, 23–100 Bychawa, tel. 81 566 94 74.

4. Stowarzyszenie Bona Fides, ul. Niecała 4/5a, 20–080 Lublin, tel. 81 533 72 09, 535 000 523.

5. Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Prze-mocy w rodzinie „Niebieska Linia”, tel. 801 120 002 (od poniedziałku do piątku w go-dzinach 12:00–18:00), tel. 22 668 70 00.

6. „AGAPE” Katolickie Stowarzyszenie Po-mocy Osobom Potrzebującym, ul. Bernar-dyńska 5, 20–109 Lublin, tel. 81 534 38 87.

7. Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży, tel. 116 111.

8. Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka, tel. 800 121 212.

9. Komenda Miejska Policji w Lublinie, ul. Pół-nocna 3, 20–064 Lublin, tel. 81 535 53 30.

10. Komisariat Policji w Bychawie, ul. Piłsudskie-go 44, 23–100 Bychawa, tel. 81 820 52 10.

11. Prokuratura Okręgowa w Lublinie, ul. Oko-powa 2a, 20–950 Lublin, tel. 81 528 81 81.

12. Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzi-nie, ul. Spokojna 7, 23–110 Krzczonów, tel. 81 566 40 23.

13. Telefon alarmowy: 112, Policja 997.OPS w Krzczonowie

AKTUALNOŚCI GMINNE

W ramach szkolnych eliminacji do XL Ogól-nopolskiego Turnieju Wiedzy Pożarniczej „Młodzież Zapobiega Pożarom” do konkursu przystąpili: Emil Poniewozik (IB, G), Krystian Krzos (IB, G), Ryszard Gustaw (IIIB, G), Ad-rianna Małek (III B, G), Mateusz Bobel (IIB, G), Zuzanna Bogdańska (VIA, ZSP), Magda-lena Gustaw (VIA, ZSP), Kacper Jakubuszek (VA, ZSP), Konrad Padziński (VA, ZSP), Maja Sim (VIA, ZSP).

16 lutego 2017 roku komisja konkursowa w składzie Komendant Gminny Związ-ku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Krzczonowie Andrzej Bartnik, Starszy Spe-cjalista Przeciwpożarowy Anna Zaręba, Be-ata Sawicka wyłoniła laureatów.

Zwycięzcy i uczestnicy gminnego etapu otrzymali wspaniałe nagrody rzeczowe ufun-

dowane przez Gminę Krzczonów. Ponadto wszyscy uczniowie 13 marca 2017 r. wzięli udział w wycieczce zorganizowanej przez ko-mendanta Andrzeja Bartnika i Annę Zaręba na lotnisko Lublin. Celem wyjazdu było poka-zanie pracy oddziału Lotniskowej Sekcji Ra-tunkowo-Gaśniczej na lotnisku, zapoznanie się ze sprzętem gaśniczym oraz charakterem pracy strażaków.

Młodzież z wielkim zainteresowaniem słu-chała wiadomości przekazywanych przez pracownika LSRG. Uczniowie zwiedzali bu-dynek LSRG. Zobaczyli pomieszczenie do-stępne tylko pracownikom tej sekcji. Nieza-pomnianym przeżyciem było przejście przez bramkę bezpieczeństwa.

Samochody ratunkowo-gaśnicze na lotni-sku wywarły na uczniach ogromne wrażenie.

Niektórzy mogli skorzystać z przejażdżki, co było wielką frajdą.

Zwycięzcy gminnego etapu: Zuzanna Bog-dańska, Krystian Krzos wzięli udział w Po-wiatowym Turnieju Wiedzy Pożarniczej, który odbył się 23 marca w Lublinie.

Na turnieju powiatowym Zuzanna Bogdań-ska uczennica klasy VIA zdobyła III miejsce. Krystian Krzos uczeń klasy I B gimnazjum zdobył I miejsce, tym samym zakwalifikował się do Turnieju Wiedzy Pożarniczej na szcze-blu wojewódzkim.

Dwójka uczestników otrzymała nagrody w postaci tabletów. Serdecznie im gratu-lujemy. Zachęcamy wszystkich do udziału w turnieju w przyszłym roku. Redakcja

KONKURS WIEDZY POŻARNICZEJ

PRZEMOC W RODZINIE

Drodzy Mieszkańcy! Nasza szkoła bierze udział w konkursie „EXTRA STOŁÓWKA Z DELMĄ”.

Zasady glosowania:Wchodzimy na stronę http://www.extra-

stolowki.pl/#glosuj. W wyszukiwarce wpisu-jemy województwo lubelskie, powiat lubelski, miejscowość Krzczonów, wybieramy szkołę (Szkoła Podstawowa im. Stanisława Staszi-ca), wtedy pojawia się takie okno (obrazek z lewej), wpisujemy adres e-mail, przepisuje-my kod z z obrazka i klikamy „Wyślij”. Wcho-dzimy na swoją pocztę, klikamy link potwier-dzający i głos dodany. I tak codziennie do 31 maja! Z jednej poczty 1 głos. CODZIENNIE!

Można również zagłosować „Extra”. Trze-ba tylko podać dane z paragonu potwierdza-jącego zakup dowolnej Delmy Extra, wgrać zdjęcie paragonu i przyznać 10 punktów za jednym razem!

Prosimy o głosy! Pomóż nam wygrać remont stołówki! Wygrajmy! Dla naszych uczniów!GŁOSUJMY, BY NASZA STOŁÓW-KA BYŁA JAK Z BAJKI!!! Barbara Wójcik

KONKURS „EXTRA STOŁÓWKA Z DELMĄ”


HISTORIA ZIEMIAN LUBELSKICHDwory

Dwory wiejskie zaliczane są do wiejskiegobudownictwamieszkalnego.Spełniałyfunkcjemiesz-kalne,budowanebyłyprzeważniezdrewna,stawia-newewsiachjakorezydencjewłaścicieliziemskich,sytuowanezawszewmniejszychlubwiększychpar-kach.Wbudownictwiewiejskimprzejawiałsięnurtciesiołkiniepodporządkowanejprzepisom iorgani-zacjicechowej.Wośrodkachwiejskichstosunkowoliczni byli stale osiadli lub sezonowo angażowanirzemieślnicy. Poza kilkoma okazałymi dworami naLubelszczyźnie wszystkie opisywane dwory prze-ważniebyłyskromne.

PoliczyznaWieśznanaod1453r.jakwłasnośćszlachecka.

Byćmożepodzielonojąnaczęściimiałakilkuwła-ścicieli.WewsinależącejbyćmożejużwXVIw.doZebrzydowskich, nawysokimwzgórzu zostaławy-budowana z kamienia i cegły na planie prostokąta,dwukondygnacyjna wieża obronna. W przyziemiuposiadaławszystkiepomieszczeniasklepione.Dwórposiadałalkierz.Przedrokiem1659MichałZebrzy-dowski rozbudował dwór powiększając go o dwienoweizby.Obecniedwórnieistnieje.Następnydwórpochodziłz1połowyXIXw.Byłtobudynekdrewnia-no-murowanyprzebudowanypo1926r.W1968r.obniżononabudynkudach.Przybudynkubył parkzpocz.XIXw.ikaplicazkońcaXVIIw.,zamienionapotemnalamusanastępnienaoborę.Ostatnienaj-starszedostępnezdjęciedworupochodziz1958r./wyd.Muzeumwsi lubelskiej RocznikMuzeumWsiLubelskiej,t.IV,1981r./Obecniewłasnośćprywatna.

Rodzina ZgliczyńskichPosesorem Dóbr Policzyzny był Joachim Zgli-

czyński(ok.1782–b.d.).ByłonrównieżdziedzicemKleruczowa,pow.chełmski.JegożonąbyłaMarian-naZgliczyńskazd.Polanowska(ok.1783–b.d.).Ichcórka,ŁucjaWiktoriaEwaZgliczyńska(1813–b.d.)w1837r.wKrzczonowiezawarłazwiązekmałżeńskizAntonimStrzemińskim(ok.1805–b.d.)s.Ignace-goiJustynyzd.Gozdowska.Łucja(panna)miała19(24?)lat,aAntoni(kawaler)miał32lata.SynLudwikAnastazyJózef(ok.1812–b.d.)miał25latkiedytobył dziedzicem Policzyzny. Z kolei synMichał Zgli-czyński(ok.1817–1856)rządcaDóbrStryjny,zmarłw1856r.wStryjniemając39latjakowdowiec.ByćmożetenostatnibyłsynemJoachimaZgliczyńskie-go lub Edwarda Zgliczyńskiego (brak dokładnychdanych). Jako dziedzic wsi Policzyzny w aktachw 1837 r. występuje również kuzyn tej rodziny:Edward Zgliczyński (ok. 1792– b.d.) miał wtedy45lat.Zdokumentówwynikażew1837r.ichojciecJoachimZgliczyński jużnieżył.Nieznanesądalszelosytejrodziny.

Rodzina ZawadzkichDziedzicemPoliczyznybyłAleksanderZawadzki

(ok. 1822–b.d.) s. Andrzeja i Anieli z d. Kulińska.JegożonąbyłaMariannaZawadzkazd.Zgliczyńska(ok.1826–b.d.)c.Joachima iMariannyzd.Pola-nowska.ŚlubAleksandra(29lat)iMarianny(25lat),odbyłsięwLubliniew1851r.Mielidzieci:Wincen-tego (1855–b.d) Walentynę Klementynę AntoninęZawadzką(1857–b.d.),TomaszaJanaZawadzkiego(1858–b.d.) iEugenięMariannęZawadzką (1860–b.d.).Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina WolińskichDziedzicem Policzyzny był Karol Woliński (ok.

1821–1866)s.JanaNepomucenaiJuliannyzd.Ra-dzymińska.JegożonąbyłaAnielaWolińskazd.Ni-gryń(ok.1818–1865)c.JózefaiKlaryzd.Kopińska.MielicórkęStanisławę(1847–b.d.),któraw1879r.

w Krzczonowie zawarła związek małżeński z Tytu-semŻukowskim.Stanisławamiała32 lata, a Tytus28lat,synaFranciszkaWolińskiego(ok.1848–b.d.)w1905r.późniejszegodziedzicaPoliczyzny.W1873r.zawarł związekmałżeński zMariannąGilewicz (ok.1853–b.d.)c.AntoniegoiJuliannyzd.Wilczyńska.Franciszek(kawaler)miał24lataaMarianna(panna)miała 19 lat.Mieli dzieci: Jadwigę AnielęWolińską(1874–1890) która zmarła w Policzyźnie w wieku16lat,Karola(1875–b.d.),Stanisława(1885–b.d.),Anielę Janinę Wolińską (1879– b.d.) w 1899 r.wKrzczonowie zawarła związekmałżeński z Euge-niuszem Emilem Nowakowskim (ok. 1871– b.d.)s.WincentegoiMariizd.Sławęcka.Aniela(panna)miała19lat,aEugeniusz(kawaler)miał28lat.AnielaWolińska zmarław 1865 r. w Policzyźniewwieku47lat.KarolWolińskizmarłw1866r.wPoliczyźniewwieku45lat(wdowiec).WgrobowcurodzinnymnacmentarzuwKrzczonowie sąpochowani:Anie-laWolińska z Nigryniów, KarolWoliński i wnuczkaJadwiga Wolińska. Grobowiec jest zniszczony mazłamany krzyż, brak konserwacji elementówmeta-lowych. Wymaga pilnego remontu i konserwacji.Zagrożeniem dla tego zabytkowego grobowca sąrosnącetużprzynim2lipy.

ŻukówWieś znana jest od1406 r. jakowłasność kró-

lewska. Posiadała dwór z 1840 r. z drewnianymczworakiem,stajniąitrzemaoboramizok.1850r.,owczarnięzpocz.XIXw.

Rodzina MińskichPosesoremdzierżawyWsiRządowejŻukówbył

Kajetan Miński (ok. 1767–1832). Zmarł w 1832 r.wŻukowiewwieku65lat.JegożonąbyłaFrancisz-kaMińskazd.Mierzejewska(ok.1774–b.d.).Mielidzieci:HieronimaMińskiego(ok.1801–b.d.)–brakinformacjionim,AgnieszkęMińską(ok.1803–b.d.)która w 1819r. w Krzczonowie zawarła związekmałżeński z Adamem Czypkiem (ok. 1793– b.d.)s.JózefaKalasantegoiTeklizd.Kosecka.Agniesz-ka (panna)miała16 lat,aAdam(kawaler)miał26lat,TeresęMińską(ok.1806–b.d.)któraw1826r.wKrzczonowiezawarłazwiązekmałżeńskizJózefemGrochowskim(ok.1794–b.d.)s.IgnacegoiJoannyzd.Gosławska,byłymporucznikiem2PułkuStrzel-ców Pieszych Wojska Polskiego. Teresa (panna)miała20 lat,aJózef(kawaler)miał32 lata,FeliksęMińską (ok. 1807–1815), która zmarła w 1815 r.w Żukowie mając 8 lat, Teklę Mińską (ok. 1808–b.d.) w 1828 r. w Krzczonowie zawarła związekmałżeński z Janem Kazimierzem Sierakowskim(ok.1800–b.d.) s.Michała i Franciszki zd.Parle-niec.Tekla(panna)miała20lat,aJan(kawaler)miał28lat,JanaMińskiego(1809–b.d.).brakwięcejin-formacji,LudwikaMińskiego(ok.1810–b.d.)którybył później posesorem Żukowa. Jan Paweł Miński

(1814–b.d.)byłpóźniejdzierżawcąwsiStróżaKo-sarzewska i KosarzewaGórnego, AnnęMałgorzatęEmilięMińską(1815–b.d.)brakwięcejinformacjinajejtematiidalszychlosachrodziny.

Rodzina SuchodolskichFranciszekSuchodolski(ok.1800–1837)s.Mi-

chałaiAntoninyzd.JungbyłdziedzicemwsiŻuków.Zmarł w 1837 r. w Żukowie w wieku 37 lat. Jegożoną była Marianna Suchodolska z d. Żykiewicz.Mielidzieci:Juliana,Władysława,Maurycego.JulianSuchodolski (ok.1802–b.d.) późniejw1840 r. byłdziedzicemwsiŻuków.WładysławSuchodolski(ok.1826–b.d.)wKrzczonowiew1845r. zawarł zwią-zekmałżeńskizSabinąRóżańską(ok.1824–b.d.)c. Andrzeja i Teresy.Władysław (kawaler)miał 18lat,aSabina(panna)miała21lat.MaurycySucho-dolski (ok.1827–1840zmarłw1840r.wŻukowiew wieku 13 lat. Dziedziczką Dóbr Żukowa byłarównież Kamila Suchodolska (ok. 1821– b.d.)c.FranciszkaiMariannyzd.Żytkiewicz,późniejKop-czyńska.Mężem jejbyłFranciszekKopczyński (ok.1812–b.d.)s. Józefa iTekli.W1841 r.wLubliniezawarlizwiązekmałżeński.Kamilamiała20lat(pan-na), a Franciszekmiał 29 lat (kawaler). Franciszekbył urzędnikiem Rządu Gubernialnego Lubelskiegoi mieszkał w Lublinie. Mieli dziecko: Kornelię Ma-ryjannę Kopczyńską (1840– b.d.). Brak informacjiodalszychlosachcałejrodzinySuchodolskich.

Rodzina ŻaczkowskichWalentyŻaczkowski(ok.1798–1873)s.Szymo-

na iMarianny zd.Radzyńskabył dziedzicemDóbrŻukowawlatach1865–1866roku.ByłuczestnikiempogrzebuAnieliiKarolaWolińskich,dziedzicówPoli-czyzny.WZukowiemieszkałarównieżsiostrarodzo-naWalentego,HelenaŻaczkowska(ok.1897–1855),która zmarław1855 r.wŻukowiewwieku58 lat.Walentyzmarłw1873r.wLubliniewwieku75 latjakokawaler.W1876 r.wŻukowiezmarła również(wdowa) Marianna Żaczkowska (ok. 1798–1876)c.WawrzyńcaiAnnyzd.Nowakowskawwieku78lat(kuzynka?).

Rodzina Potockich i RembielińskichDziedzicemŻukowabył(Grafinju?)(Graf?)Potoc-

ki.JegożonąbyłaFelicjaMariaStanisławaPotockazd.Rzewuska(1855–b.d.)c.Bronisława iHelenyzd.Lemańska.JejrodzicebylidziedzicamiSiostrzy-towa.PośmiercimężazostaładziedziczkąŻukowa.Brakjestinformacjiczymielidzieci.FelicjaPotockaw 1881 r. zawarła związek małżeński z Władysła-wemJanemRembielińskim(1842–b.d.)s.LudwikaiRóżyzd.Potocka,właścicielemRybczewiciCzę-stoborowic.Felicja(wdowa)miała25 lat,aWłady-sław(kawaler)miał39lat.Świadkaminaślubiebyli:Książe Mieczysław Korybut Woroniecki właścicielmajątkuKanieiStanisławLasockiwłaścicielmajątku

I HISTORIA GMINY KRZCZONÓW, OSÓB I MIEJSCOWOŚCI

14

Dwór w Policzyźnie w 1968 r. oraz stan obecny


15

HISTORIA ZIEMIAN LUBELSKICH CD.Kiernozy.Mielicórki:JaninęRóżęSybillęMieczysła-węRembielińską(1883–b.d.)iRóżęMarięRembie-lińską(1884–b.d.),obieurodzonewRybczewicach.

ChmielWieśznanaod1432r.jakowłasnośćrządowa.

Rodzina ŁazowskichPosesoremDóbrNarodowychChmiel był Fran-

ciszekŁazowski(ok.1771–b.d.).Od1806r.przez5 latmieszkałwparafiiKrzczonów.JegożonąbyłaMarianna Łazowska z d. Mekutowska (ok. 1789–b.d.).Mielisyna:XaweregoJanaNepomucenaFran-ciszkaŁazowskiego(1811–b.d.).Brakinformacjinatematdalszychlosówtejrodziny.

Rodzina BatorskichPosesoremWsi Narodowej Chmiel był Andrzej

Batorski (1779– b.d.). W 1806 r. w Krzczonowiezawarł związek małżeński z Marianną Jasińską(ok.1789–b.d.)Mielidzieci:Ludwika(1807–b.d.),NapoleonaFryderykaJózefa,Marianna(1809–b.d.),MariannaEwa(1815–b.d.),Romualda,KonstancjęAnnę (1817–b.d.), KazimierzaAleksandraNapole-onaBatorskiego (1819–b.d.),Aleksandra LudwikaJana Batorskiego (1821– b.d.) i Szczepana Bator-skiego (1824–1824),któryzmarłwChmielu, żyjącjedynie2godziny.Brakinformacjinatematdalszychlosówtejrodziny.

W1865r.dzierżawcąWsiRządowejChmiel,byłAdamDumiwski(ok.1837–b.d.).Brakwięcejinfor-macjinajegotematijegorodziny.

Rodzina PlewińskichW1896 r. administratoremmajątku Chmiel był

ErazmAntoniPlewiński(1832–1916)sJózefaiAlek-sandry zd.Drzewiecka.W1890 r.wMiędzyrzecuPodlaskim zawarł związek małżeński z KazimierąFranciszką Kurowską (ok. 1856–1935) c. AdamaiTeofilizd.Plewińska.Erazm(kawaler)miał46 lat(?),Kazimiera(panna)miała34lata.ErazmPlewiń-ski zmarł w 1916r. w Lubliniewwieku 74 lat (?),aKazimieraPlewińskazmarław1935r.wLubliniewwieku80lat.WprzypadkuErazmaniezgodnyjestrokurodzenia,bopowinienbyćwg latślubu1844,awglatzgonu1842.nagrobowcuwLublinieprzyul.Lipowej(sek.19a)prawdopodobniewidniejedataurodzenia 1832 (?). Erazm Plewiński był kuzynemWojciechaPlewińskiego idlatego teżw1896r.byłświadkiem zawarcia związku małżeńskiego pomię-dzyZofiąPlewińska, a JanemPawłemBaczyńskimw Krzczonowie. Erazm Plewiński ziemianin, filan-tropw1897 r.kupiłodWandyBrzozowskiejmają-tek(folwark)Felin(328morgów240prętów),wrazzmurowanymdworkiemzkońcaXIXw.Majątektennależał poprzednio do Emanuela Grafa. W 1913 r.przekazał tenmajątek oraz 10 tys. rubli Lubelskie-mu TowarzystwuRolniczemu z przeznaczeniem naniższąszkołę rolniczą.Szkoła ta istniałado1934 r.Dziękizapisowi ikupnieparceliziemskiej,powstaław1914r.wKijanachdrugaszkołarolniczawpałacuHenryka Wiercińskiego, otoczonym parkiem, wrazz 48 morgami ziemi. Szkoła istnieje do dnia dzi-siejszego.Erazmmiał rodzonegobrataWładysławaErazma Plewińskiego (ok. 1846–1911) s. JózefaiAleksandryzd.Drzewiecka.

W 1930 r. dzierżawcąChmiela był Edward By-czyński.AdministratoremdonacjiChmielbyłWłady-sławRoch Błeszyński (1869– b.d.) s.Władysławai Jadwigi zd.Umieniecka.Był onwnukiemHenry-ka Umienieckiego, dziedzica Kosarzewa i późniejWierzbicy.Władysławw1901r.byłdzierżawcąfol-warku Chmiel. Jego żoną byłaMarianna KazimieraBłeszyńskazd.Tabiszewska(1869–1915)c.Kazi-mierzaiWładysławyzd.Skawińska.Jejrodzicebyli

właścicielamimajątkuBorów.W1893r.wGorzko-wie zawarł związekmałżeński zMariannąKazimie-rą Tabiszewska.Władysław (kawaler)miał 24 lata,aMarianna (panna)miała również24 lata.Marian-naBłeszyńskazmarław1915r.wBończywwieku45 lat. Jejmąż był wówczas administratoremma-jątkuBończaiKraśniczyna.Mielidzieci:córkęHele-nęBłeszyńską (1899–b.d.),magistraprawa, któraw 1927 r. w Lublinie zawarła związek małżeńskiz Mieczysławem Pawlukiem (1855– b.d.) inżynie-rem, s. Dymitra i Wandy z d. Starzyńska. Helena(panna)miała27lat,aMieczysław(wdowiec)miał42 lata. Syn Władysław Błeszyński (1901– b.d.),brakinformacjiojegodalszychlosach.DrugącórkąbyłaAnnaBłeszyńska(1903–b.d.),brakinformacjiojejdalszychlosach.

DzierżawcąwsiChmielbyłrównież,EdwardHi-polit Biczyński (1882– b.d.).W 1915 r.w Lubliniezawarł związekmałżeński z Heleną Klarner (1890–b.d.) c. Jana Teofila i Stefanią z d. Budny. Edward(kawaler)miał32lata,aHelena(panna)miała25lat.Mielisyna,JerzegoBiczyńskiego(1916–b.d.)

PiotrkówWieśznanaod1388r. jakowłasnośćrządowa.

Posiadaładrewnianydwórzpocz.XXw.ParkzXIXw.przytymoboramurowano-drewnianazpocz.XXw.

Rodzina ZdzitowieckichPosesoremDóbrRządowychPiotrkówbyłStani-

sławZdzitowiecki(ok.1761–1826).Zmarłw1826r.wPiotrkowiewwieku65lat.JegożonąbyłaJuliannaZdzitowiecka(b.d.–b.d.)zd.Polkowska,późniejpośmiercimężaw1827r.,równieżposesorkaPiotrko-wa,brakwięcej informacjinatemattejrodziny i jejdalszychlosów.

Rodzina GintowttówDzierżawcąDóbrPiotrkowabyłMichałGintowtt

(ok. 1793–1856 ) s. Kazimierza i Łucji (b.d.) Byłrównież dziedzicem dóbr Kiełczewice. Jego żonąbyła JohannaFranciszkaGintowtt zd.Ryszkowska(ok.1803–1849)c.Jana iŁucji(b.d.).Mielicórkę:JohannęMichalinęGintowtt (1832– b.d.). JohannaGintowttzmarławKiełczewicachw1843r.wwieku46 lat, aMichałGintowtt zmarł równieżwKiełcze-wicachw 1856 r. wwieku 63 lat. Brak informacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina WęglińskichDzierżawcąDóbrRządowychPiotrkowabyłrów-

nieżJózefWęgliński(ok.1800–b.d.).JegożonąbyłaJózefa Węglińska z d. Tyrawska (ok. 1811– b.d.).Mieli dzieci: Karola Adama Prota Władysława Wę-glińskiego (1834–1837), który zmarł w Piotrkowiew1837r.wwieku2lati6miesięcy,synaWładysła-waJózefaAdamaProtaWęglińskiego(1836–b.d.).Brakwięcejinformacjiotejrodzinieijejdalszychlosach.

Rodzina SuchodolskichDzierżawcąDóbrRządowychPiotrkowabyłWin-

cent Suchodolski (ok. 1782–1835) s. WalentegoiDominikizd.Romanowska.Byłrównieżdzierżaw-cą wsi Czerniejów i Skrzynice. W 1824 r. zawarłślub z Eleonorą Suchodolską (ok. 1786–1866)z.d.Poświatowskac.IgnacegoiMariannyzHierów.Eleonoramiała28 lataWincenty41lat.Mielidzie-ci: Tomasza Walentego Ignacego Suchodolskiego(1824–b.d.),późniejszegorządcęidzierżawcęDóbrRządowych Piotrkowa, Kazimierza Suchodolskiego(1826–1827),któryzmarłw1827r.wCzerniejewie,mając1,5roku,KarolinęSuchodolską(1827–b.d.)która w 1852 r. w Krzczonowie zawarła związekmałżeński z Antonim Pląskowskim (1822– b.d.)s. Andrzeja i Anieli z Dobzowilskich, urzędnikiemLeśnictwaLublinzam.wOlszance.Karolina(panna)

miała 25 lat, a Antoni (kawaler) miał 30 lat. Win-centySuchodolski zmarłw1835 r.wCzerniejewiewwieku53lat.Pojegośmiercidzierżawczyniądwo-ruzostałajegomałżonkaEleonorazHierów.EleonoraSuchodolskazmarław1866r.wPiotrkowiewwieku80lat.Brakwięcejinformacjiotejrodzinieijejdal-szychlosach.

Rodzina Freytagów W 1930 r. dzierżawcą Piotrkowa był Aleksan-

der Freytag (ok. 1889– b.d.) s. Edmunda i Mariizd.Augustowska.Zawarłzwiązekmałżeńskiw1918r.wLubliniezHelenąKazimierąSielską(ok.1897–b.d.)c. Sylwestra i Walerii z d. Pawłowska. Aleksander(kawaler)miał29lat,aHelena(panna)miała21lat.MielisynaJerzegoZdzisławaFreytaga(1919–b.d.)

KosarzewWieśznanaod1388r.jakowłasnośćszlachec-

ka. Została podzielona na części: KosarzewGórny,KosarzewDolnyiStróżaKosarzewska.

Rodzina UmienieckichDziedzicem Kosarzewa był Henryk Umieniecki

(1800–1883)s.Adama iTekli zd.Kraińska,pose-sorówDóbrNarodowychKrzczonowa i dziedzicówJastkowa, Suliszowa i Kosarzewa. Był ppor Gwar-diiGrenadierów, a później Kapitanem– adiutantempolowym Gwardii Grenadierów w Warszawie. ByłuczestnikiemPowstania Listopadowego. Za zasługiwojskoweotrzymałZłotyKrzyżOrderuVirtutiMilita-ri.W latach1834–1842byłdziedzicemKosarzewaGórnego, a w latach 1843–1865 był dziedzicemWierzbicy. W 1843 r. odziedziczył wieś Kuszaby.Wlatach1865–1882dziedzicemWierzbicybyłjegosyn,AdamJanUmieniecki.HenrykUmieniecki(ok.1801–1883)w1833r.wHrubieszowiezawarłzwią-zekmałżeński z ZofiąMadan (1815– b.d.) c. JanaiAloizyzd.Ratyńska.Henryk(kawalermiał32lata,aZofia(panna)miała18lat.Zmarłw1883r.wGorz-kowiewwieku82lat.Przebywałtamwmajątkuzię-ciaWładysławaBłeszyńskiegoiswojejcórkiJadwigiBłeszyńskiej z d. Umienieckiej. Nieznana jest dataimiejscezgonużonyHenryka,Zofiizd.Madan.Mielidzieci:JadwigęUmieniecką(1836–1904)w1855r.wPłoncezawarłazwiązekmałżeńskizWładysławemBłeszyńskim(ok.1826–b.d.)s.JózefaiKlementynyzd.Watson.Jadwiga(panna)miała19lat,aWłady-sław(kawaler)miał29lat.WładysławBłeszyńskibyłdziedzicemGorzkowa.AdamJanUmieniecki(1837–b.d.)w 1866 r.w Tarnogórze zawarł związekmał-żeński z Elżbietą Kajzer (ok. 1848–1909) c. PiotraiMariizd.Swyrżawska.Adam(kawaler)miał28lat,aElżbieta(panna)miała18lat.AdambyłdziedzicemWierzbicy latach 1865–1882. w 1882 r. sprzedałnastępnie majątek Augustowi Iwańskiemu. Elżbie-ta Umieniecka zmarław 1909 r.w Krasnymstawiew wieku 62 lat. Ignaca Natalia Laura Umieniecka(ok.1842–1873)w1864r.wPłoncezawarłazwią-zek małżeński z Józefem Garszyńskim (ok. 1840–


Dwór w Piotrkowie – stan obecny


16

b.d.) s. Bonawentury i Zofii z d. Snerska. Natalia(panna)miała22lata,aJózef(wdowiec)poHeleniez Dobrzelezkich miał 23 lata. Natalia Garszyńskaz d. Umieniecka zmarła w 1873 r. w Stryjowiewwieku31lat.JanNepomucenKajetanUmieniecki(1844–b.d.)byłostatnimsynemHenrykaUmieniec-kiego.Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina ŁachodowiczówDziedzicem części Kosarzewa był Paweł Ła-

chodowicz(ok.1775–1842)s.Ludwika iMariannyz d. (b.d.).W 1815 r. w Częstoborowicach zawarłzwiązek małżeński z Agnieszką Zofią Joanną Do-rowską(1785–b.d.)c.JanaiIzabelizd.Zapolska.Paweł(kawaler)miał40lataAgnieszka(panna)mia-ła30 lat.Mielidzieci:MieczysławaJanaRomualda(1816–1825),któryzmarłw1825 r.wPilaszkowi-cach w wieku 10 lat, Przemysława Łachodowicza(ok. 1820–1899, córki: Celestynę Łachodowicz(1824–1834), która zmarławKosarzewiewwieku10 lat, Kazimiera Izabela Marcelina (1817– b.d.),syna Właysława Teodora Andrzeja 1828– b.d.).Przemysław zawarł związek małżeński z Stefaniązd.Piotrowskaok.(1827–1894).Przemysławzmarłw1899r.wwieku79lat,aStefaniazmarław1894r.wwieku67lat.PawełŁachodowiczzmarłpo„długiejsłabości”w1842 r.wKosarzewiewwieku67 lat.Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina MińskichDzierżawcą Kosarzewa Górnego i Stróży Ko-

sarzewskiej był Jan Paweł Miński (1814– b.d.)s. Kajetana i Franciszki z d. Mierzejewska. Jegoojciec był posesorem Wsi Narodowej Żuków. Janbył prawdopodobnie świadkiem zgonu Anny Wą-dołkowskiej(1787–1846)w1846r.wKosarzewie,dziedziczki Dóbr Hołynka Gubernia Grodzieńska,którazmarławwieku59latizostałapochowananacmentarzuwKrzczonowie.W1843 r.wBychawieJan PawełMiński, zawarł związekmałżeński z Eu-frozynąJuliąZembrowską(ok.1830–b.d.)c.Janai Agnieszki z d. Zagórska. Mieli córkę Klementynę(ok. 1852– b.d.), któraw 1874 r.wBychawie za-warłazwiązekmałżeńskizLudwikiemCzerskim(ok.1844– b.d.) s. Michała i Agnieszki z d. Celińska,Ludwika Brunona (1856–1856) który zmarł w Cy-cowiemając10 tygodni,Stanisława (1858–1878),który zmarłwLubliniewwieku20 lat, Stefanaok.(1860–1941)zmarłwLubliniewwieku81lat.Miał3żony:JadwigęKazimierę(b.d.–1911),FeliksęAgatęzd.Wasilewskich(1861–b.d.)iJulięzd.Memson(b.d.–b.d.).Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina TabiszewskichDzierżawczynią Kosarzewa Górnego, była Pau-

lina Tabiszewska (ok. 1810–1866) z d. Tarczyńskac. Jana iMagdaleny z d.Wilczyńska. Byławdowąpo Kazimierzu Tabiszewskim (1782–1860) s. Jó-zefa i Teresy z d. (b.d.), który zmarł w Tarnawiewwieku78lat.Paulinazmarław1866r.wLubliniewwieku56lat.Tabiszewscymielidzieci:KazimierzaTabiszewskiego (ok. 1832–1896), który w 1860 r.w Gorzkowie zawarł związek małżeński Władysła-wa Skawińską (1838– b.d.) c. Klemensa i Joannyz d. Badurzyńska, Kazimierz (kawaler) miał 26 lataWładysława (panna)miała22 lata.KazimierzbyłdzierżawcąwsiBorówiTarnawy,PaulinęTabiszew-ską(1835–b.d),w1853r.wKrzczonowiezawarłazwiązek małżeński z Ludwikiem Skoczyńskim (ok.1823– b.d.), s. Jana i Anny z d. Gałuszkiewicz.Paulina (panna) miała 17 lat, a Ludwik (wdowiec)miał 30 lat. Mieli córkęMariannę Eleonorę PaulinęSkoczyńską(1854–b.d.).PaulinaTabiszewskagdyowdowiałazamieszkałaprzysynuKazimierzuwewsiBorów.Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina WronowskichDziedzicemwsiKosarzewbyłWincentyWroński

(ok.1792–b.d),s.IgnacegoiRozaliizd.Micowska.JegożonąbyłaLudwikaWronowskazd.Dąbrowskaok.(1796–1843)c.AdamaiJózefyzd.Jastrzębska.LudwikazmarławŻukowiewwieku47lat.Zaśdzier-żawcąKosarzewaGórnegoapóźniejwsiTarnawka,byłKonstantyNapoleonWronowski(ok.1814–b.d)s.WincentegoiLudwikizd.Jastrzębska,jegożonąbyłaKazimieraWronowskazd.Łachodowicz(1817–1858).ZwiązekmałżeńskizawarliwLubliniew1839r.,Konstanty (kawaler) miał wówczas 25 lat a Kazi-miera (panna) miała 22 lata. Mieli dzieci: JoannęAleksandręWronowskąktóra zmarławKosarzewiew 1840 r.mając zaledwie 9 dni, NatalięMichalinę(1841– b.d.) oraz syna Kazimierza Felicjana Wro-nowskiego (ok. 1848–1849), który zmarł w Kosa-rzewieGórnymmając1roki5miesięcy.KazimieraWronowska zmarła w 1858 r. w Lublinie w wieku38lat.Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina MazurkiewiczówDziedzicem dóbr Kosarzewa Górnego i Stróży

KosarzewskiejbyłrównieżFranciszekMazurkiewicz(ok. 1807–1892) s. Macieja i Franciszki z d. Kor-czyńska. Jego żoną była Marianna Mazurkiewicz(ok.1823– b.d.) z d. Wagner, c. Jana Joachimai Franciszki z d. Pawłowska.W 1839 r. w Lubliniezawarlizwiązekmałżeński.Franciszek(kawaler)miał29lataMarianna(panna)miała16lat.Mielidzieci:KarolaFranciszkaMazurkiewicza (ok.1844–1868),któryw1866r.wBychawiezawarłzwiązekmałżeń-skizAdeląSuchodolską(ok.1847–b.d)c.Włady-sławaiSabinyzd.Różańska.KaroliAdelamielisynaDionizegoBartłomiejaMazurkiewicza (1867–b.d.),drugimichsynembyłDionizyZdzisławMazurkiewicz(ok.1847–1864),któryzmarłwKosarzewiewwie-ku17lat.KarolMazurkiewiczzmarłmłodowwieku24latw1868r.wKosarzewieStróży.FranciszekMa-zurkiewiczzmarłwLubliniewwieku85latjakowdo-wiec.Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina Nostitzów JackowskichKolejnymi dziedzicami Kosarzewa Górnego

byli: Mieczysław Gustaw Nostitz Jackowski (ok.1852–b.d) i jegożonaStefaniaNostitzJackowskazd.Chmyzowska(ok.1862–b.d.),mielisynaMie-czysława Nostiza Jackowskiego (1890– b.d.), nie-znanesąjegodalszelosy.NacmentarzuwKrzczo-nowie spoczywa ich syn Oleś (Aleksander) NostizJackowski(1885–1886),zmarłwKosarzewiemającjedynie1roki6miesięcy(datananagrobkuniezga-dzasięzaktemzgonu).Gróbtomałapoziomapłyta,przy alei głównej cmentarza, w pobliżu grobowcarodziny Rdułtowskich. Obecnie odrestaurowana.Jednym z dożywotników mieszkających w Kosa-rzewie był również Aleksander Nostitz Jackowski(ok.1821–1888)ByćmożebyłojcemMieczysławaGu-stawa,lubkuzynem.ZmarłwKosarzewiewwieku67lat.Pozostałaponimwdowa,MariannaNostitzJackowskazd.Rybicka,wwieku67latzamieszkaławWarszawie.Brakinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

Rodzina BaczyńskichWłaścicielemmajątkuKosarzewGórnybyłrów-

nież,JózefPawełBaczyński(1875–b.d.)s.Stanisła-waiLudwikizd.Wejcher.ZostałzięciemWojciechaPlewińskiego z Krzczonowa, w 1896 r. zawierajączwiązekmałżeński z Zofią Heleną Plewińską. Józef(kawaler)miałwówczas23lataaZofia(panna)mia-ła 22 lata. Mieli 4 dzieci: syna Stanisława StefanaBaczyńskiego(1898–b.d),któryw1926r.wJelenie-wiezawarłzwiązekmałżeńskizEugeniąWładysławąBrudzińską,córkęIrenęJadwigęBaczyńską(1899–

b.d.), syna LeonaBaczyńskiego (1901–b.d.), synaCzesławaBaczyńskiego(1903–b.d.).Brakrównieżinformacjiodalszychlosachtejrodziny.

W1930 r.właścicielemKosarzewabyłCyprianTurowski(ok.1878–1943)s.KlemensaiAnzelminyzd.Bohdaszewska.JegożonąbyłaAnnaTurowskazd.Kłopotowska(b.d.–b.d.)MatkaCyprianaTurow-skiego, Anzelmina zmarławKosarzewiew1926 r.Cyprian Turowski zmarł w 1943 r. w KosarzewieŚrednimwwieku65lat.

Kolonie wsi KrzczonówRodzina Czopackich

PosiadaczemsołtystwaiKoloniiwewsiKrzczo-nówbyłŁukaszCzopacki(1815–1902)s.AntoniegoiTeklizd.Marek.W1864r.wKrzczonowiezawarłzwiązekmałżeńskizEleonorąWeronikaTutakiewicz(1843–1913)c.KarolaiJózefyzd.Pietruszewska.Łukasz (kawaler) miał 45 lat, a Eleonora (panna)miała 18 lat. Eleonora była nauczycielką dzieci wedworzewBorzęcinku.Świadkaminaichślubiebyli:Jan Rdułtowski, dziedzic Borzęcinka i Adam Du-miwski, dzierżawca wsi rządowej Chmiela. ŁukaszCzopacki zmarłw1902 r.wKrzczonowiewwieku86lat.WKrzczonowiemieszkałprzez50lat.Eleono-raCzopacka zmarław1913 r.w Lubliniewwieku70latjakowdowa.W1854r.wKrzczonowiezmarłamatka Łukasza, Tekla Czopacka (ok. 1774–1854)z d. Marek (wdowa) w wieku 80 lat. W 1841 r.Łukasz Czopacki był wójtem gminy Kosarzew,a w roku 1966 i 1874występował jakowłaścicielKoloniiKrzczonów.

Rodzina SkupiewskichJednymzposiadaczyKoloniiKrzczonówbyłJan

Skupiewski(1826–b.d.)s.(b.d.).Brakwięcejinfor-macji. Drugim posiadaczemKolonii Krzczonów byłAleksanderSkupiewski (ok.1823–b.d.) był dyrek-torem Fabryki Sukiennej w Borzeczu (Dorzeczu?),pow.Piński,Gub.Mińska.JegożonąbyłaMariannaSkupiewska z d. Sęczykowska (1833– b.d.) c. Fe-liksa iMagdalenaSkupiewska zd.Barodzicz.Mielidzieci: Aleksandrę Wandolinę Skupiewską (1867–b.d.)synaWacławaEdwardaSkupiewskiego(1868–1870), który zmarł w Krzczonowie w wieku 2 lati2m-cy.JegogróbznajdujesięobokgroburodzinyPlewińskich na cmentarzu parafialnym w Krzczo-nowie. Rodzice Marianny Skupiewskiej mieszkalirazem z córkąw Krzczonowie. Feliks Sęczykowski(ok.1801–1872)s.AntoniegoiAnnyzmarłw1872r.wKrzczonowiewwieku71 lat,zaśMagdalenaSę-czykowska (ok.1801–1877) zd.Barodzicz zmarławwieku76lat.JaniAleksanderSkupiewscymoglibyć rodzeństwem lub kuzynami, brak więcej infor-macjioichlosach.Oznaczenia w tekście:– ok. – około, w przybliżeniu,– (b.d.) – brak danych,– s. – syn,– c. – córka,– posesor (dóbr, majątku) – nie był właścicielem ziemskim, lecz chwilowym posiadaczem, trzymał go w dzierżawie, nawet przez kilka pokoleń,– arendator – dzierżawca,– administrator – zarządca majątku ziemskiego, rządca, nie był właścicielem majątku,– rezydenci – kuzyni na utrzymaniu, lub osoby znajo-me mieszkające we dworach,– dożywotnicy – często osoby z rodziny (przeważnie starsze), które dożywały swoich dni przy rodzinie we dworach.

Jerzy Kowalik

HISTORIA ZIEMIAN LUBELSKICH CD.



17


Folwark w KrzczonowieFolwark todużegospodarstwo rolne, lub rolno-

hodowlane(zzabudowaniamiipolami)produkującenazbyt(sprzedaż).Działalnośćfolwarkuopierałasięna pracy pańszczyźnianej, oraz najemnej ludnościwiejskiej (po uwłaszczeniu w latach 1863–1864).FolwarkiistniałyjużwPolscewXIIiXIIIw.wdobrachkościelnych,lubklasztornych.StałysiępowszechnewXIVw.,kiedytowzrosłozapotrzebowanienazbo-że.WKrzczonowie istniał folwark królewski, staro-ścińskiaod1795r.byłytodobrarządowe.WXVIIw.wojskaszwedzkiespaliłydwórwKrzczonowie, za-budowaniagospodarczeikarczmędworską.Sadbyłwielokrotnie niszczony przez przechodzących tędyżołnierzyróżnychnarodowości,wycinającychgonaopał.Folwarkodwsiodgrodzonybyłżerdziami,pro-wadziładoniegozdobionafurtkanasłupach.Drugiewrota prowadziły na pole. Oba wejścia posiadałyozdobnedaszki.WedługKsiągGrodzkichLubelskichz28marca1774r.iLustracjiz1765r.przezWincen-tegoPotockiego,PodkomorzegoWielkiegoKoronne-go,dowiadujemysię że istniał jużdwórdrewniany,zbudowanyzbaliwtzw.węgły,krytygontemotoczo-ny pewnie ogrodem(parkiem). Przed budynkiemmieszkalnym był mostek z gankiem na 4 słupach,ułożonyzdylówsosnowych.Dosieniprowadziłypo-jedynczedrzwidrewniane.Sieńiizbyposiadałypod-łogi i powałę z tarcic. Izba posiadała dwa oknazszybamikafelkowymioprawionymiwramydrew-niane. Izbę isąsiedniealkierzeogrzewałpieckaflo-wy(kaflezielone).Wdrugiej izbiebyłyrównieżdwaokna,kominkopiastyzpiecemchlebowymzcegłyz wyprowadzeniem do komina głównego. W sieniwygospodarowanabyłakuchenkazwymurowanymz cegły paleniskiemoblepiona gliną iwyprowadze-niem do komina.W otoczeniu dworu były równieżstajnie,oboryiinnezabudowaniagospodarczekrytesłomą. Znajdował się syrnik z drzewa ciosanegozkomórkąpodspodembudowanąwsłupy.Podłogiipułapyzdylów.Wobejściuznajdowałasiępiwnicamurowana z kamienia, poszyta słomą.Wejście dopiwnicyidrzwidrewniane.Byłyrównież4chlewydladrobiu,budowanezdrewnawwęgły,pułapyipodło-gi ułożone z dylów. Jest również zapis owygódcedrewnianej.Byłyrównież3chlewynatrzodęchlew-ną, budowane w taki sam sposób jak poprzednie.Przedchlewamibyłakoszara (szopa)wybudowanaz żerdzi. Po drugiej stronie dziedzińca był budynekdla czeladzi. Zbudowany z drewna „koztkowego”,z zaznaczeniem jego złego stanu („podwaliny pod-gnite,drzewowścianachczęściowospróchniałe”).Jednazizbposiadała3okna,pieczbudowanywpo-łowiezcegły,wylepionyglinąiwyprowadzeniemdokomina,posiadałateżpodłogęipowałyzdylów.Za-znaczono: „w sieniach zbudowana była kuchenkazdrzewa,zkominemzwalcówglinianych”.Zaku-chenkąprowadziłydrzwidodrugiejizby,posiadają-cej 3 okna, kopiasty komin z piecem chlebowymzkamieniazwyprowadzeniemdokominanadach.Naprzeciwkoizbznajdowałysiędwiekomórki„prze-budowanezdrewna”.Oboktegobudynkubyłastaj-niazdrzewatartego,budowanawtzw.słupy,przedniąwystawaposzytasłomą,podłogazdylów.Wstaj-niznajdowałysiędwiekomórkizprzeznaczeniemnasprzętystajenne,drabinkinasiano,żłobynaobrok.Zastajniąznajdowałsiękarmnikzbudowanyzdrew-nawtzw.słupy,posiadającydużekorytozprzykry-ciem.Byłarównieżwołowniawybudowanazdrzewatartegowtzw.węgieł,poobustronachposiadałaja-słanapasze.Dowozownidobudowanabyłarównieżowczarnia. Obora wybudowana była w kwadraciewtzw.słupyzdwojgiemdrzwi.Wewnątrzbyłdojnikzżerdzidrewnianych,zjasłamidozakładaniapaszy.Gumnoobudowanebyłosłupamizdwojgiemdrzwi

zporęczami,jedneodpolaadrugieodfolwarku,za-daszonedaszkiemztarcic.Wgumnieznajdowałsięspichlerzbudowanywwęgieł,zpodłogą ipułapemz tarcic, prowadziły do niej schody z desek. Dużastodołaznajdowałasięrównolegleprzywjeździedogościńca,budowanawwęgiełzdrzewatartego.Dostodołyprowadziłosześciorodrzwi.Pośrodkubyłoboisko z dwoma zapolami, zabudowane drzewemtartym, poszyte słomą. Obok stała druga stodołarównieżbudowanawwęgieł,poszytasłomą,zdwoj-giemdrzwi,z jednymboiskiempośrodkuidwomazapolami.NowyLamuswybudowanybył z drzewatartego,zwystawą,podłogaztarcicipułapzdylów,miałdwamałeoknawyciętebezpośredniowścianie.Na górę posiadał spuszczane drzwi do zamykania.Całyposzytybyłsłomą.Nagościńcustałaausterja,budowanawwęgły z drzewa tartego. Przez dwojewrótwjeżdżałosięodrazudostajni.Stajniawyposa-żona była w żłoby i drabiny do zakładania siana.Zsieniwbudynkuwchodziłosiędoizbyszynkowej,któraposiadałapieczprostychkafli,kominkopciastyzpiecemchlebowymzkamienia,okna,alkierz,ko-morę, izbę gościnną. Przy austerji znajdowała sięmurowanazkamieniapiwnica,doktórejwchodziłosiędrewnianymischodami.Nadolezaausterjąprzygościńcuznajdowałsiębrowar,zbudowanywwęgiełzdrzewatartego,krytydrewnianymgontem,prowa-dziłydoniegodwojedrzwi.Pośrodkustałmurowanypiecprzystosowanydokotłapiwnegonadktórymbyłkominwspartyzwalcówglinianych,wyprowadzonyna dach. Po obu stronach browaru były dwie sło-downie.Posiadałypułapjedyniezdylów,dwapiecez kominami do suszarni na górze. Pod folwarkiemstałmłyneknajedenkamień,wybudowanyzdrzewarżniętegowwęgieł,krytysłomą.KarczmawKrzczo-nowiestałanaBłoniuRatuszek,zbudowanazdrzewatartego i ciosanego, poszyta słomą, z jednymidrzwiami, dwoma oknami, kominem z piecem dogotowania i pieczenia chleba. Podobnie wyglądałwtymczasiefolwarkwOlszance,byłjednakskrom-niejszy.WXIXw.folwarkiwewsiachrządowychbyłyzwyklenastawionenaprodukcjęzbożowąiprzetwór-stwo. Dopiero w poł. XIX w. zaczęto zakładać

owczarnie, powiększano uprawę roślin okopowych(ziemniaki, burak cukrowy), produkcjęmąki i paszdlazwierzątwmłynach.Rozwijanohodowle trzodychlewnej, bydła, koni, ryb. Prowadzono racjonalnągospodarkęleśną(sadzenieipozyskiwaniedrewna,dokarmianieiodławianiezwierzynyleśnej).Zakłada-no sady i ogrody warzywne oraz ogródki zielne.W folwarkach powstawały gorzelnie przerabiającezboża iziemniakinaalkoholw tzw.„mielcuchach”,warzonopiwo.Wskładfolwarkuwchodziłdwór,ofi-cyna, zabudowania gospodarcze: stajnie zwozow-nią, obory i owczarnie dla zwierząt hodowlanych,stodoły ispichlerze,piwnice.Przydworach istniałylamusy.WXVIIIw.wdworachniebyłopomieszczeńprzeznaczonych na kuchnię, która znajdowała sięwoddzielnymbudynkutzw.oficynie.Woficyniemie-ściłysięrównieżpokojegościnne,pralnia,kuchnia,mieszkania dla rządcy, ochmistrzyni, nauczyciela,pisarza, orazpomieszczeniemagazynowe.KuchniewdworachpojawiłysiędopierowXIXw.WXVIIIw.dworyogrzewanokominkami,aodXIXw.piecami.Każdydwórbyłsamowystarczalnyiniezależny.Do-jazddowiększychmiastbyłutrudnionyzewzględunasłaborozwiniętąsiećdrógibrakodpowiedniegotransportu.Namiejscuwykonywanowieleniezbęd-nych przedmiotów i usług przezmiejscowych rze-mieślników tj. kowal, stelmach, kucharz, ogrodnik,młynarz, krawiec, szewc, cieśla, kołodziej, wozak,nauczyciel itp. Magazynowano przetworzoną żyw-nośćnawielemiesięcy.Doprzetwórstwawykorzy-stywano własną produkcję rolną jak też zebranąw sezonie (np. runo leśne, zioła). Ważną rolę wedworzespełniałaapteczkadomowa,któramiaławy-starczyćza lekarza i farmaceutę.Składałasięzze-branych ziół, robionych z nich mikstur i nalewek.Ziołasłużyłyleczniczojakteżprzyprawowo.Folwarkwymagał dużej ilości pracowników zatrudnionychsezonowodopracpolowychorazwgospodarstwie.Wzależnościodwykonywanejpracymieliswojena-zwy:woźnice (furmani), fornale, stajenni, oborowi,owczarze, pasterze, gumienni, karczmarz. Prowa-dzącykarczmęimłyny,niebylijejwłaścicielamialewwiększościtylkodworskimidzierżawcami.Folwar-

Folwark – Dobra, 1850 r.


18

Folwark w Krzczonowie cd.


kiem zarządzał rządca, który był drugą osobą powłaścicielu(dzierżawcylubadministratorze)danegomajątkuziemskiego.Rządcamiałdodyspozycjiwło-darzy(karbowych),którzybezpośrednionadzorowa-lipracewpolulubróżnychzajęćwgospodarstwie.Bardzo istotną rolępełnił pisarzdworski, który zaj-mowałsięrejestrowaniemwydatków,zyskówistrat,pisaniempism iwszelkąkorespondencją.Pozasa-mym właścicielem czy administratorem, częstosprawowałpieczęnadkasądworskądoktórejmiałklucze.Planowągospodarką leśnązajmowałsię le-śniczyprzypomocysłużbyleśnej.Obejściedworskiebyło ogrodzone i zabezpieczone bramami, w nocypilnowane przez straże nocne (warty wiejskie).WXIXw.ażdo1939r.dośrodkówtransportuipo-dróżywykorzystywanojedyniekonie.Wedługrodza-juwykonywanej pracy były to: konie podwierzch,cugowo-pociągowe. Jeżdżono na koniach wierz-chem,jednokonnymidwukółkami(resorowymi)typugig, wasążkami (resorowanymi) typu półkoszek,2-konnymi bryczkami (resorowymi) do wyjazdów,bryczkamizpodnoszonąbudą(resorowanymi)ilan-dami(pojazdyreprezentacyjne).Podstawowytrans-portpłodówrolnychodbywałsięwozamikonnymi.Wzimiepodstawowymśrodkiemtransportubyłysa-nie.Do1939r.samochodynawsibyłyrzadkością.Po 1864 r. w następstwie wprowadzenia w życieukazucaraAleksandraIIopowszechnymuwłaszcze-niuchłopów,wewszystkichfolwarkachwKrólestwiePolskim gospodarka podupadła. Nastąpiło po-wszechne zubożenie właścicieli ziemskich, którzywyprzedawaliziemię,lubcałenierentownefolwarki.Gospodarstwafolwarcznepopadaływdługi.ProceszadłużaniamajątkównaLubelszczyźnienieustanniewzrastał doprowadzającdo licznych licytacji i upa-dłości. Dokonywano parcelacji części majątków,zdobywając potrzebne fundusze na zachowaniei modernizację gospodarstw.Właścicielemajątkówotrzymali odszkodowania z tytułu zlikwidowanychciężarówpańszczyźnianych,leczbyłytokwotymałe,szczególnie w małych folwarkach. Ziemianie mieliproblemywadoptowaniusiędonowejroliipozycjispołecznej.Potrzebnebyłowprowadzenie istotnychzmian;zastosowaniemechanizacji,zmianywprofi-lach gospodarowania, czy nowości agrotechnicz-nych,którepodniosłybyichrentowność.

W XIX w. w Krzczonowie stał dwór drewniany,modrzewiowo-sosnowy, podpiwniczony z dachemdwuspadowym, krytym gontem drewnianym, odpołudniowej strony posiadającego świetliki, po-środkudachuzkominemzcegły.Zbudowanyzostałprawdopodobnie na miejscu spalonego wcześniejprzez Szwedów. Od fontu, od strony południoweji odstronypółnocnejposiadałganek. Brakwięcejinformacji na jego temat, nie zachowały się planysytuacyjne, wcześniejsze zdjęcia, czy też rysunki.Posiadłość otaczały ogrody i sady, zabudowaniagospodarcze; gorzelnia, browar, 2 młyny wodne,stawy hodowlane, oficyny z kuchniami, pokojamidla zarządcy, pokojami gościnnymi, spiżarniami.W1795r.dobrakrólewskiewtymKrzczonów,stałysiędobramipaństwowymiibyłyoddawanewdzier-żawę. Jednym z pierwszych dzierżawców był Po-sesorWsiKrólewskiejKrzczonowa,AntoniKraiński(ok.1785–1862).NastępnymPosesorembyłAdamUmieniecki(ok.1755–1822),apojegośmiercisynJulian Umieniecki (1797–1834). Następnym dzier-żawcąbyłAugustOsten(ok.1813–1861),apojegośmiercizonaLudwikaOsten(ok.1815(20)–1883)zd.Kobylańska.W1854r.dzierżawcątychdóbrbyłLudwik Osten (1819– b.d) brat lub kuzyn AugustaOstena.W1866r.właścicielemKrzczonowazostał

generaładiutantTeodorTrepow,byłtodlaniegodo-datekdoFolwarkuZakrzówek,Sulów,Rudnikzastra-ty poniesionew reformie uwłaszczeniowej,wedługpostanowienia(ukazucarskiego)zdn.17lipca1866r. Według regionalisty Stanisława Goludy generałTrepowzrezygnowałztychdóbr,bowiemw1866r.carAleksander IIpodarował tedobrapułkownikowiTeodorowiTuchołce.Od1868r.dzierżawcąmajątkujestWojciechPlewiński (1819–1911).Wzarządza-niufolwarkiempomagałmusynBronisławPlewiński(ok.1842–1898).PośmierciWojciechaPlewińskie-go jegonastępcązostałdrugisynStefanPlewiński(1866–1939). Kierownikiem zarządzającym mająt-kiemKrzczonóww1913r.byłWładysławSzawłow-ski(ok.1871–b.d.),aw1920r.administratorembyłJanPaszkiewicz(ok.1884–b.d.).Pouwłaszczeniuchłopów w latach 1864–1878 powstały konfliktyspołecznenawsiLubelskiej,zpowoduniesprawiedli-wejdlachłopówrealizacjireformprzezKomisjeWło-ściańską. Chłopi zaczęli samowolnie wycinać lasyiwypasaćswojebydłonaterenachmajątkuKrzczo-nów. Za przykładem chłopów z Krzczonowa poszlimieszkańcyPiotrkowa,ChmielaiOlszanki.Chodziłoim przede wszystkim o zachowanie tych ziem dlasiebie.Opór został złamanyprzypomocysiły.Par-celacjafolwarkuodbyłasięwlatach1921–1922.PoIIWojnieŚwiatowejdwórmiałwieluużytkowników,którzy przeprowadzili wiele zmian w układzie jegopomieszczeń.Wlatach50-tychprzebudowanodachna2spadowykrytyeternitemfalistym.Ztegookre-suzachowałosiękilkazdjęć,zczasówużytkowaniaprzezGimnazjumim.GminnejRadyNarodowejapo-temIzbyPorodowejiOśrodkaZdrowia.Napoczątkulat90-tychmieściłosięwnimprzedszkolesamorzą-doweapojegowyprowadzcedonowegobudynku,byłmieszkaniem socjalnym. Dwór był zapomnianynigdyniewpisanywrejestryzabytków.Dwórprze-trwałokoło200lat,sprzedanyprzezsamorząd,ro-zebranywlatach90-tychXXw.Nieocalonoobiektu,którywczasachzaborurosyjskiegobyłsymbolempolskościipatriotyzmunarodowego.Zobiektówgo-spodarczychocalałajedynieobora,wktórejmieściłasię kiedyś piekarnia zmasarnią Spółdzielni „SCH”,a obecnie prywatna masarnia. Długo obok dworuizabudowańgospodarczychzachowałysiędrzewai krzewyparkowe tj.:1.Robiniaakacjowa (Robinia pseudoacacia)–akacjabiała,2.Brzozabrodawko-wata(Betula pendula),3.Jesionwyniosły(Fraximus excelsior), 4. Kasztanowiec zwyczajny (Aescculus hippocastamim) – biały, 5. Lipa drobnolistna (Tilia cordata), 6. Modrzew europejski (Larix decidua),7. Sosna zwyczajna (Pimus sylvestris), 8. Świerkpospolity (Picea abias), 9. Topola czarna odmianawłoska (Populus nigra „Italica”), 10.Wierzba biała(Salix alba), 11. Lilak pospolity (Siringa vulgaris),12.Bezczarny(Sambucus nigra),13.Śliwatarnina(Prumus spinosa). W małych ilościach rosły rów-nieżSosna limba(Pinus cambra),Sosnawejmutka(Pinus strobus). Elementem krajobrazu wokół bu-dynkówbyły rzędydrzewposadzonychwkształciewieloboku.Odstronypołudniowejrósłrządlipdrob-nolistnych,ocalałajednaprzyul.StefanaŻeromskie-go.Świerkówpospolitych,obecnienacałejdługościul. Kościuszki, jak również od strony zachodniej,dawnemagazynyGS,ulSpółdzielcza,obokdawnegoPredomuażdoul.Kościuszki,odstronypółnocnejprzyul.Kościuszkidawnyskupowocówdodziałkip. Kistera. Pośrodku rosły dwie wierzby białe.Odstronydworuobokdziałkip.Kistera,ażdoul.Ta-deuszaKościuszki prowadziła aleja spacerowawy-sadzonakrzewamiozdobnymi.OdstronypółnocnejrósłolbrzymimodrzeweuropejskiiprowadziładrogapolnadojazdowaażwkierunkudawnegoPiotrkowa.

Po II Wojnie Światowej pozostały resztki drzewo-stanu.PlanfolwarkuKrzczonówzostałopracowanyprzez geometrę Klemensa Zawadzkiego w postacipierworysuurządzeniadóbrKrzczonów,orazczęścilasówLeśnictwaLublin(Krzczonów–Dobra1850r.)jak też plan ogólny urządzenia Dóbr Krzczonówwpow.Lubelskim.PlanyteskopiowałwWojewódz-kim Archiwum Państwowym w Lublinie, StanisławGoluda–historyk,regionalistaw1882r.ZjednegozplanówwykonanopowiększeniecentrumKrzczo-nowa. Zebranemateriały chociażwmałymstopniuprzybliżająnamhistorięnajdawniejsząKrzczonowa.Bibliografia:1. Dzieje Lubelszczyzny T.1, praca zbiorowa pod re-dakcją T. Mencla, Warszawa 1974 r.2. Dokumenty Wojewódzkiego Archiwum Państwo-wego w Lublinie (Księgi Grodzkie z 1774 r., Lustra-cje z 1765 r.), opracowane przez Stanisława Goludę w 1982 r.

Ciekawostką są Powinności Gromady Krzczo-nowskiej (wwybranych tylko fragmentach). Orygi-nalnapisowniaprzełożonaw1983r.przezregionali-stęStanisławaGoludę:„WieśKrzczonówmazagródsześdziesiątsześćiklinówtrzy,którepoddaniczyn-szują.Pogłowie i hibernepłacą.Dziesięcinędoko-ściołaFarnegowKrzczonowiebędącegodają.Grani-cetawieśswojemazSobieskąWolą,Borzęcinkiem,Giełczwią i Kosarzowem. Łanów dwa do Sołtysównależy. Lasy dębowe, sosnowe, drzewa staregoi różne znajdują się. Wygonów dwa do GromadyNiwyiZagrodydoWujtostwanależą...”

„Każdyzagrodnikswoimpługiemlubsochąrobico tydzień dwa dni. Stay dwanaście procz ogro-da do panszczyzny mieć powinien. A który dzieńsprzężajemdzień pieszą pańszczyznęodbywastayośm,pieszyzaślatemizimądwadniwtydzieńrobistay cztery, czynszyku i posiedzianego, tak sprzę-żajnijakoipiesizagrodnicygroszydwanaściepłacąizdworskiegowłóknałokciczteryprzędą.Orząstajadługośćmającego lasekdwadzieścia,wszerz lasekdziesięćtaknawiosnęiwjesieni...Nastrażnocnąwkolejpodwóchchodzą.DofolwarkuzaśOlszań-skiegopojednemu...”Objaśnienia do słów i określeń w tekście:Czeladź – inaczej służba w I Rzeczypospolitej.Gumno – odgrodzona część gospodarstwa chłop-skiego przeznaczona do młócenia zboża, lub podwó-rze z budynkami gospodarczymi.Austerja – określenie przydrożnego zajazdu (karczmy).Lamus – dawny budynek gospodarczy, drewniany lub murowany, jedno lub dwukondygnacyjny posia-dający po jednej izbie. Posiadał podcienia lub ganek, wchodził w skład zabudowań dworskich.Dyle – grupa mocna deska wykorzystywana do bu-dowy stropów, ścian, mostów. Żerdź – okrągłe drewno, średniowymiarowe, użytko-we lub budowlane.Powała – inaczej strop, warstwa desek ułożona na belkach.Tarcica – asortyment drzewny powstały w wyniku prze-tarcia okrągłego drewna na odpowiednich maszynach.Zapole – miejsce złożenia zboża w stodole (przeważ-nie w stodołach były dwa, po jednej i drugiej strony).

Jerzy Kowalik

Folwark, Gumno


19

Order Krzyża Niepodległości dla ś.p. kpt. WP Władysława KowalikaZgodnie z Postanowieniem nr rej. 262/2016

Prezydenta RP z dn. 15.06.2016 r. (M.P. poz. 844z dn. 30.08.2016 r.) nadany został pośmiertnieKrzyżOrderuKrzyżaNiepodległościdlaś.p.kpt.WPWładysławaKowalikazawybitnezasługiwobroniesuwerenności i niepodległości Państwa Polskiego.Kpt.WPWładysławKowalikzmarłdn.30.07.2012r.wLubliniewwieku100lati5m-cy,izostałpocho-wanywgrobierodzinnymnacmentarzuparafialnymwKrzczonowie,zhonoramiwojskowymizudziałemżołnierzyWojskaPolskiego,kolegówkombatantów,znajomych i rodziny. W Krzczonowie żył i miesz-kałod1920 r.do1988 r.czyli prawieprzez67 latzprzerwaminanaukęwszkolezawodowej(3lata)i służbąwojskowąwKorpusieOchronyPogranicza(4latai6m-cy).TudziałałwkonspiracjiwszeregachBChiAKwczasieIIwojnyświatowej.Powojniebył

represjonowany przez UB i MO. Uroczystość wrę-czeniaorderówiodznaczeńpaństwowychodbyłasięwWarszawie,ul.Belwederska54/56,wBelwederzeogodz.11:00wdniu20.12.2016 r.w imieniuPre-zydenta RP ordery i odznaczenia wręczał MinisterAndrzej Dera. Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości

odebrał Jerzy Kowalik, syn zmarłego WładysławaKowalika.

Jerzy Kowalik

Od redakcji KG: O sylwetce KP WP Władysława Kowalika pisaliśmy obszernie w kwartalniku KG w nr. 1 i 3 z 2012 r.

Order Krzyża Niepodległości

Strajkowe wspomnieniaChłopski Wielki Piątek i WielkanocZamiast zapowiadanegoprzyjazduKomisjiRzą-

dowejwcelupodpisaniaustalonychwcześniejpo-rozumień, do Romana Bartoszcze – szefa strajku,zadzwoniłzsamegoranatelefonzżądaniemrozwią-zania „nielegalnego”StrajkuChłopskiegowbudyn-kuKWZSLwBydgoszczy.Zagrożonoużyciemsiłyi represjamiw stosunkudo uczestników.Wczasieśniadania,kilkuwtajemniczonychudającgręwkartyzastanawiałosięnaddalsząstrategią.Bywzmocnićnacisk na władze, przyjęto propozycję SylwestraBagińskiego z Częstochowy o Głodówce ChłopówPolskich na Jasnej Górze, przygotowywanej i od-kładanej wcześniej kilkakrotnie. Gdy Bartoszczeok. południa publicznie powiedział o telefonie oraz,żekażdy indywidualniemożeopuścićstrajkmeldu-jącotymszefostwu,uczestnicystrajkuspontanicz-niezagłosowaliokapitulacjiirozszerzeniuprotestu.Członkowie „śniadaniowego spisku” (zatajonegonawetprzedRomanem)tłumaczącsięobowiązkamiwswoichwojewództwachiobiecującwsparcieod-jeżdżalidodomów(cowyglądałonaprzestrach),bypodobraniukolejnych(chętnychdoakcji)bezpiecz-nieudaćsięwWielkiPiąteknaumówionespotkaniewlokaluustópKlasztoru.Naulicyczekałyjużcywil-neautaztajniakamiobserwującymilokal,doktóregoodśwituprzybywałykolejnegrupkirolnikówzcałejPolski.W lokalubyli też zawiadomieni dziennikarzezTVBBCiamerykańskiej,aleniewiemczyjakieśre-lacjetamsięukazały.Telefonicznieuczestnicyuzgad-nialidziałaniazBydgoszczągdzieKomisjaRządowajednakprzyjechała,wobecczegozaplanowanypro-test na godz. 1000 nie rozpoczął się. Po kilku go-dzinach, członkowieKomisjiwBydgoszczy zerwalirozmowyioświadczyli,żejadądoWarszawy.WobectegorolnicywCzęstochowieopuściliizamknęlilokalizdużymkrzyżemoraz„Rotą”naustach,środkiemulicyw100-osobowejgrupieruszylinaJasnąGórę,rozdając ulotki o proteście. Tajniakom, którzy teżpodjechali samochodempo ulotkę, którą imdałemi trochęodciągnęlimnieodgrupy ipytaliczemutorobimy jak w Bydgoszczy są rozmowy odpowie-działem:dlatego,żewBydgoszczyKomisjazerwałarozmowyidołączyłemdogrupy.WejściedoKlasz-toruiwspólnagłośnamodlitwaprzedNajświętszymObrazemzprośbąopomocwrejestracjiZwiązku,niewiedząc,żewtymsamymmomencieKomisjawra-

cadoBydgoszczyipodpisujeporozumienie.Długieoczekiwanianarozmowęzo.Przeoremzprośbamiozgodęnatenprotestidługie,wzajemneargumen-towaniezaiprzeciwiokrzykradościnaodpowiedź,żenieusunąnassiłągdymimowszystkozostaniemy.W tymmomencie biegnący ksiądz, którego prawiecowieczórwidzę na JasnogórskimApelu (w czar-nej sutannie z dużym niby śliniaczkiem pod szyją)krzyczy,żeWolnaEuropapodała,żewBydgoszczyporozumieniepodpisane,potwierdzonetelefoniczniedopiero za kilka godzin. Takie wtedy były telefonyiDEMOKRACJA,zaktórąniektórzydziśtęsknią.

Edward Dąbski, Bruksela 07.05.2016

Przygotowując salę i materace sami zaprosili nas do okupacji

budynku WZKiOR w Lublinie, w 1981 r.Kiedy latem 1981 r. powielu protestach, straj-

kach i nieudanych negocjacjach z władzami jako„NSZZ Solidarność Chłopska Ziemi Lubelskiej”podjęliśmy decyzję o „gotowości strajkowej” (bezokreśleniadatyimiejscaew.strajku)poszedłemdoWKStrażyPożarnejwLublinieprosićowypożycze-niemateracy.Przypadkiemwszedłemdopokojure-dakcjigazetki„Strażak”.Wtymsamymczasiewbie-glitamrozradowaniuczestnicyakcjirozbiciastrajkuwSzkoleOficerówPożarnictwawWarszawie.Paniredaktor osądziła ich słowami: „Jak śmieliście sta-nąćprzeciwkolegom?Tojawaswykarmiłamwłasnąpiersią,awy...!”Jedenznichwybąkał:„Tak...nawetniepozwoliłasiędotknąćizwiali.Materacydlanasoczywiścieniebyło.ZatoWojewódzkiZwiązekKółekiOrganizacjiRolniczych(WZKiOR)zwołałnadyżurylokalnych działaczy, udostępniając salę i materacewobronieprzednaszymatakiem(oczymunasniktna poważnie nawet niemyślał).gorące prace polo-we:żniwa,wykopki,orka,siewy... idopieronapo-czątkugrudniapilnawiadomość:dyżurywWZKiORzakończone, materace na miejscu. Krótka decyzja–WCHODZIMY!4grudniapopołudniuwpobliskichbramach grupki chłopów.W każdej z innej Gminy.Opaski biało-czerwone rozdane. Śnieżyca, że psabyniewygnał.Tużprzedzakończeniemurzędowanianajpierwkilkuchłopówweszłoprzytrzymującdrzwiinaglestukikilkudziesięciuchłopówwopaskachnarękawachopanowałobiuro.Solenizantkategodnia–Barbara–ztortemwrękachomalniezemdlała.Po-

prosiliśmyurzędnikówodobrezabezpieczeniedoku-mentów,oplombowaniepomieszczeńiopuszczeniebudynku.PonieważwSalizmateracamimiejscazbytwieleniebyło,większośćuczestników„akcji”wróciładodomówzobietnicąrotacyjnejwymiany.KtóregośznastępnychdnizgłosiłsięPrezesWZKiOR,żechcezabrać jakiś ważny dokument. Został wpuszczonyaleniechciał jużwyjść i tylkogdzieściągledzwo-nił.Wobawieprzedprowokacją,grzecznieczytającmu uchwałę Komitetu Strajkowego poprosiliśmyoopuszczeniebudynku,agdyodmawiałszczelniegootoczyliśmyniedotykając,agdynachwilępodniósłktórąśnogę,natychmiastwtymmiejscubyłanaszanogaimusiałpostawićwinnym.Itakbezużyciasiły,grzecznie,centymetrpocentymetrze zostałwypro-wadzony.Nawieczór12grudniaznajomamieszkają-caprzyFSCzaprosiłamnienasweurodziny.Wycho-dzącwcześniejwstąpiłemdoZarząduRegionu„S”.dyżurującyRysiekJankowskipokazałmifaxyzkra-ju, że jednostkimilicji iwojskaopuszczają koszaryijadąwkierunkuGdańska,gdzieobradowaławłaśnieKomisjaKrajowa„S”.uzgodniliśmy, żebędziemywkontakcie telefonicznym,awraziewyłączenia toprzezłączników.Pozłożeniużyczeńwróciłempieszoprzezpółmiastabokomunikacjianitaxijużniebyło.Widziałemgrupkitajniakówwchodzącychdobloków.Gdy umilkły telefony wysłałem do Ryśka łącznika,za godzinę drugiego i trzeciego.Wrócił nad ranemtylkoWładekIżewski(zTrawnik).Widział jakZOMOwyrzucazbudynkuZarząduRegionu,jakieśsprzętyprzez okna i wyprowadza ludzi. W TVP Jaruzelskiogłosiłwypowiedzeniewojnynarodowi.Podjęliśmydecyzję,żeniemasensunarażaćludziiodesłaliśmyichdodomów.Zostałatylkomaładelegacjabyprze-kazaćbudynek.Około9-tej ranozamiastZOMOdodrzwizaczęlisiędobijaćchłopizBełżyc,którzydużągrupąprzyjechalibynasbronićprzed„Jaruzelem”.Zdużytrudem,niewpuszczającichdobudynku,uda-łonamsięichprzekonaćbywracaliboniemasensuzgołymirękamistawaćprzeciwuzbrojonympozęby.Jakbędzieciepotrzebniiżywitoktośwasodnajdzie.Do nas przyszli po długim czasie, jak już Świdnikrozbili czołgami. PółkownikMO zaczął nam czytaćwdrzwiachDekretoStanieWojennymalemuprze-rwałem,żemytoznamy,budynekjestpustyichce-mygotylkoprzekazać.Wspaniałomyślniepozwolo-nonamwolnowrócićdodomów.

Edward Dąbski, Bruksela 24.12.2016



20

KsiądzPrałatDoktorKazimierzWalerianSosnow-skiurodziłsięw2marca1800 rokuwewsiWrot-ków (dzisiejsza dzielnica Lublina). Wychował sięwzdeklasowanejrodzinieszlacheckiejherbuNałęcz,był synem Andrzeja i Małgorzaty z Szatkowskich.W1808podjął naukęwSzkoleWojewódzkiej, któ-rą ukończył po 8 latach.W tym okresie wzbudziłosięwnimpowołaniedostanukapłańskiego,dlategow 1816 r. wstąpił do klasztoru karmelitów bosychw Lublinie.W roku 1818 starał się o przyjęcie naWydział Teologiczny Uniwersytetu Warszawskiego,lecz dopiero po dwóch latach 20 stycznia 1820 r.,rozpoczął tam naukę. Za specjalną dyspensą pa-pieską, zostałwyświęconyna kapłana jużwwieku22 lat, tegosamego rokuskierowanogonadalszestudia teologiczne na Uniwersytecie JagiellońskimwKrakowie, podczas których nauczał teologii bra-ciw klasztorach karmelickichw Lublinie i Czernej.Studia ukończył uzyskując tytuł doktora teologii26 stycznia 1826 roku. Świetnie zapowiadającemusięnaukowcowi,pracadoktorskaumożliwiłastara-niesięwkonkursieokatedręteologiidogmatycznejnaUJ,leczjeszczeprzedgłosowaniemzrezygnowałzkandydowania.

Powrócił z Krakowa do Lublina, gdzie odszedłzzakonukarmelitańskiego,byposługiwaćnarzeczdiecezji lubelskiej. Biskup lubelski Józef MarcelinDzięcielski mianował wówczas ks. Sosnowskiegoswoimosobistymsekretarzemikapelanem.Ponad-tow roku 1829 otrzymał funkcję audytora postku-rialnego oraz administratora parafii w KazimierzuDolnym.W1830 rokuotrzymał nominację napro-boszczaparafiiKrzczonów(naepitafiumupamiętnia-jącymjegoosobęwkruchciekościołaparafialnegowKrzczonowiewidniejedata1829r.)irównocześniezostał egzaminatorem posynodalnym w dekanaciechodelskim. Ksiądz Kazimierz Sosnowski 17 grud-nia1830rokuotrzymałtakżenominacjęnaczłonkakapitułykatedralnejwLublinie.W1836rokupoprosiłz tego tytułu ordynariusza lubelskiego o zwolnieniegozfunkcjiproboszczawKrzczonowie.14sierpnia1836 roku biskup nakazał konsystorzowi zbadaćzasadność prośby, lecz ta prawdopodobnie zostałaodrzucona,gdyżdo rezygnacji niedoszło.Od tegomomentu dużo czasu ksiądz proboszcz przebywałw Lublinie, zarządzając parafią Krzczonowską czę-stonaodległość,oczymświadczyzachowanajegokorespondencja.Obowiązkiproboszczowskiewypeł-niali,zaśkolejnowikariusze.

Ks.KazimierzSosnowskiwlatach1836–39zo-stałwybranyprzezkapitułęnaprokuratora–zarządcęds.gospodarczych,następniebpDzięcielskipowie-rzyłmuobowiązkiadministratoraparafiiwŻółkiewce(do23 lutego1837)orazwKrasnymstawie (w la-tach1837–38).27 listopada1863rokupośmiercibiskupaWincentego a Paulo Pieńkowskiego zostałwybrany wikariuszem kapitularnym diecezji lubel-skiej,zaś17grudniategosamegorokuspecjalnymlistemupoważniłbpaBaranowskiegodosprawowa-niasakramentówzastrzeżonychbiskupomnatereniediecezji lubelskiej. 25 sierpnia 1855 roku otrzymałgodnośćprałataorazzostałdziekanemkapituły.Od1856do1863sprawowałfunkcjęsędziegoposyno-dalnego,awlatach1858–61sędziegokościelnegoII instancji.W1857 rokuwszedłwposiadaniewsiStróża Kazanowska oraz folwarku w Krzczonowie.W1862r.zostałodznaczonyrosyjskimorderemśw.StanisławaIIklasy.Pełniłnawetrównieżfunkcjęczłon-kaRadyMiejskiejwLublinie,przezokresdwóchlat.

KsiądzSosnowskiodpoczątkunominacjinapro-boszczaparafiiKrzczonówobrałsobiezacelremontniszczejącejodlatświątyni,leczwybuchpowstanialistopadowegopokrzyżowałmuplany.Zgromadzone

na tencelśrodkiprawdopodobniewwiększejmie-rzebyłyprzekazywanepowstańcom,oczymmożeświadczyć fakt, iż remont dachu przeciągał sięibyłczęstowykonywanyniedbale,copowodowało,że był naprawiany dość często. Sytuację utrudniałfakt, że władze carskie wpisały go na listę podej-rzanych owspółpracę z powstańcami. Opiekę nadkościołem prócz proboszcza sprawował Dozór Ko-ścielny,któryodpoczątkulat30-tychXIXwiekuniewywiązywał się należycie ze swoich obowiązków,udało się jedynie sporządzić projekt przebudowykościoław1834rokuiprzeprowadzićniewielkiena-prawy. Ks. Sosnowskiw 1848 roku powołał nowyskład dozoru, który miał zająć się pozyskaniemdotacji od rząduna remont.Niestety stan budynkuświątyni coraz bardziej się pogarszał, co poświad-czaDziekanForalnyLubelski,KsiądzBernacki,któryw dniu 24 października 1849 roku składał relacjędo Prześwietnego Konsystorza Diecezji Lubelskiej,że podczas wizytacji zauważył dach zagrażającybliskim upadkiem, szczególniew prezbiterium, nadktórymwidaćprzegniłebelkistropowe.W1856rokuks.SosnowskiwjednymzwielulistówdoPrzeświet-nego Rządu Guberni Lubelskiej opisywał dokładniestan budynku, gdzie wyliczał wszelkie nieprawidło-wości, m.in. zły stan dachu, przez który zaciekaławodanaściany,podłogęiołtarz,jakrównieżzłystankopułynadkościołemikrzywymkrzyżunaniejorazfatalnystanokien,wktórychszklarzniepodjął sięobsadzenia nowych szyb. Zewzględu na tragicznąsytuację świątyni, odgórnie nakazano „zapieczęto-wać”większą część kościoła zewzględówbezpie-czeństwa, aby nie zerwał się na zgromadzonychwiernychstrop.Nabożeństwazaśbyłysprawowanetylkow prezbiterium, które niemiało okien. Dopie-ropowielu latachwzajemnejkorespondencjiudałosię znaleźć porozumienie, wikariusz ks. WojciechWiąckowski (proboszcz krzczonowski od 1869 r.)pozostawił po tymswojenotatki,wktórychopisu-je, że Dozór Kościelny przyznał część środków narestauracjękościoła.Całyzaśremontświątynitrwałaż do lat 70-tych XIX wieku, w większości dziękizaangażowaniu ks. Wiąckowskiego. Pomimo wieluobowiązkówkurialnych,ks.Sosnowskiniezapomi-nał o probostwiew Krzczonowie. Z powodu brakuwystarczającejilościkapłanówwdiecezji,22lutego1864r.zwróciłsięzprośbądoprzełożonegoklasz-toruOjcówBernardynówLubelskichowysłaniejed-negozewspółbracidopomocywparafiikrzczonow-skiej.13marca tegoż rokuotrzymałodpowiedźodGwardianaEustachegoHermanowiczazRadecznicyzzapewnieniem,żewyśleo.TytusaRycerza,któryuprzednio pomagał w parafii w Żółkiewce. KsiądzSosnowski mimo licznych obowiązków, nie bywałwyłącznie rzadkim gościem na swoim probostwiei folwarkuwKrzczonowie.Świadcząo tym zacho-wanewarchiwumparafialnymksięgi intencjiMszyŚwiętychsprawowanychprzezniego.

Podczasgrupowania,mobilizacjiiprzygotowaniasiłdopowstaniastyczniowegoks.Sosnowskizaan-gażował się w Komitecie Centralnym Narodowymoraz nawoływał podczas zjazdu duchowieństwadiecezjilubelskiej(1862r.)wBiskupicachdopodpo-rządkowaniasiękomitetowiorazopodatkowaniasięskładkaminarzeczwojskpowstańczych.PośmierciBiskupaLubelskiegoWincentegoaPauloPieńkow-skiego, ks. Sosnowski 27 listopada 1863 r. zostałwybrany przez kapitułę wikariuszem kapitulnym,przejmującobowiązkiadministrowaniadiecezją.Byłto niewątpliwie trudnyokres dla ks.Sosnowskiegowpoczątkachadministrowaniadiecezją.Podwraże-niemklęskirepresjiwładzcarskichmusiaługiąćsięizmienićswenastawieniewobecpowstania.

Podczaspowstaniastyczniowegowładzecarskiewiedząc,żewieleinicjatywniepodległościowychwy-chodziodduchowieństwaKościołarzymsko-katolic-kiego, represjonowały wielu duchownych. Jednymz nich był biskup warszawski Zygmunt SzczęsnyFeliński,któryzostałwywiezionywgłąbRosjinaze-słaniew styczniu 1864 roku.Na znak solidarnościzpasterzemwarszawskimniektórediecezjenałożyłynasiebie żałobękościelną, któranie spodobałasięwładzom, dlatego pod naciskiem namiestnika Ber-ga ks. Sosnowski został zmuszony do odwołaniatej żałoby. Dwamiesiące późniejWojenna KomisjaŚledczapodjęłaśledztwowsprawiezaangażowaniaks.Kazimierzawpowstaniu.Sytuacjastałasięzbytnapięta, dlatego ks. Sosnowski zmuszony zostałpodpisaćw kwietniuwiernopoddańczy list do caraAleksandra II Romanowa i oficjalnie przeciwstawićsiępowstaniu,couchroniłogotoodwiększychkar.Skazanogowtedyjedynienagrzywnę300rublinaceledobroczynneoraznadozórpolicyjny.

Car ukazem z 22 maja 1867 roku zlikwidowałtrzy diecezje: janowską, kamieniecką imińską. Or-dynariuszadiecezji janowskiej,bpaBeniaminaSzy-mańskiegonakazałuwięzićawładzęnadjej teryto-rium miał przejąć administrator diecezji lubelskiej.Ks.SosnowskidowiadującsięouwięzieniubiskupaSzymańskiego, stwierdził niezgodność decyzji carazprawem.Niezwłocznie zwrócił siępoufniedopa-pieża, którypoprzezKongregacjęSoboruprzekazałmu prawa do administrowania diecezją podlaską.Ks. Sosnowski znalazł się w niezmiernie trudnejsytuacji, kiedy to w lipcu 1868 roku dyrektor De-partamentuWyznańObcychwKrólestwiePolskim,Muchanowwydałukaz,abybiskupiiadministratorzydiecezjiwybrali delegatówdo rzymsko-katolickiegoKolegiumDuchownegowPetersburgu.Ukaztenpo-tępiłpapieżPiusIXwencykliceLavete17paździer-nika1867roku.Ks.Sosnowskipowieluwahaniach,zmuszony został ugiąć się przed władzami rosyj-skimi i25sierpnia1868r.zwołałkapitułękatedral-ną, aby przeprowadziławybór narzuconego z górykandydata – ks. Juliana Sobolewskiego. Decyzjaojegowyborzeodbiłasięszerokimechemwywołu-jącoburzenienietylkoPolakówleczrównieżsekre-tarzastanukardynałaGiacomoAntonelliego,któregolistdobpaJózefaMaksymilianaStaniewskiegoopu-blikowano w krakowskiej gazecie „Czas”. W liścietym groził biskupowi ekskomuniką za przewodni-czeniewyborom.Zaognionasytuacjaspowodowała

Epitafium – ks. Kazimierz Sosnowski



21

wycofaniesięks.Sosnowskiegozpodjętegostano-wiska iprzyznaniesiędobłędu.Wiedział jednakże,że oficjalne sprzeciwienie się tym razem władzomrosyjskim może skończyć się dla niego zsyłkąwgłąbRosji,podobniejakmiałotomiejscetużprzedtymiwydarzeniamizbiskupempłockimWincentymPopielem. Przekazał władzę w diecezji biskupowiWalentemuBaranowskiemu,samzaśpodpozoremwizytacjipołudniowychdekanatówwyjechałzLubli-na.PomiędzywyjazdemzLublinaaprzekroczeniemgranicy ks. Sosnowski odwiedził jeszcze parafięwKrzczonowie, o czymświadczą zapiski ks.Woj-ciecha Wiąckowskiego, wikariusza krzczonowskie-gowksiędze intencjimszalnych,zktórychwynika,że ks. Sosnowskiwyjechał z Krzczonowa doGali-cji 25 stycznia 1869 roku o pierwszej godzinie popołudniu.Byćmożebyłtojegojedynyiostatniprzy-stanek przed przekroczeniem ówczesnej granicyrosyjsko-austriackiej,któraprzebiegałatużzaToma-szowemLubelskim.Nocąz3na4lutego1869rokuprzekroczyłnielegalniegranicęaustriacką iudałsiędoLwowa,skądwysłał trzy listy:pierwszydoMu-chanowa,datowanyna13styczniazuzasadnieniempowoduodwołaniadelegatalubelskiegozKolegium,drugidoks.Sobolewskiegozinformacjąowycofa-niupełnomocnictwzwiązanychzdelegaturą i trzecidopapieżaPiusaIXzrelacjąowydarzeniachostat-nichmiesięcydotyczącychwyboróworazzprośbąo darowanie win, jakich się dopuścił postępującwbrewjegowoli.

Pius IX za pośrednictwem nuncjusza wiedeń-skiego, pochwalił postępowanie ks. Sosnowskiegoizaprosiłgodosiebie.Rządrosyjskiw tymczasiezacząłupominaćsięoniepokornegokapłana,któryzbiegłdoGalicji,wysłanozanimspecjalnegoagenta,namiestnikaBerga,którymiałgosprowadzićzpo-wrotemnaterenyzaborurosyjskiego.Ks.Sosnowskidowiedziawszy się o zamiarachRosjan, czym prę-dzej udał siędoRzymu, korzystając zuprzedniegozaproszenia Ojca Świętego. 2 sierpnia 1869 rokuzostałprzyjętyprzezPiusaIXnaaudiencji,podczasktórej złożył relacjeosytuacjiKościołakatolickiegowRosji.Wedługdoniesieńdla„GazetyNarodowej”,podczasspotkaniapapieżmiałobiecaćks.prałatowistolicętytularną,cowiązałosiębezpośredniozprzy-jęciemsakrybiskupiej.Godnościtejjednaknigdynieotrzymał.Zkońcem1869rokuzostałzaproszonynaobradySoboruWatykańskiego I, gdzie towarzyszyłmetropolicie lwowskiemu Franciszkowi Ksawe-

remu Wierzchlejskiemu. Podczas tej wizyty wziąłudział w audiencji dla biskupów galicyjskich orazotrzymał godność papieskiego prałata domowego.6stycznia1870roku,gdyOjcowieSoboruskładaliwyznaniewiary, Pius IXmiał zwrócić sięw stronęks.Sosnowskiegosłowami:„O,ilMioPolacco”,cooznaczałobyszczególnąprzychylnośćpapieskąwo-becniego.PrałatSosnowskinasoborzebyłjedynymreprezentantemKościoławRosjiizarazemjedynymczłonkiem soboru, który bez tytułu biskupiego zo-stał wpisany na oficjalną listę Ojców Soborowych.Według ks. prof.BolesławaKumora,wpierwszychmiesiącachsoboruks.Sosnowskibyłprzeciwogło-szeniu dogmatu o nieomylności papieża, lecz gdyzorientowałsię, że zwolenników jestwięcej,posta-nowiłsięwycofaćzeswegostanowiska.Brałjeszczeudziałw trzeciejuroczystejsesji soboru4kwietnia1870,naktórejjednogłośnieprzyjętokonstytucjędo-gmatycznąDeiFilius,a4majapoparłreformękate-chizmumniejszego.Wczwartej(ostatniej)sesjiso-boruniewątpliwieniebrałjużudziału.ks.Starnawskipodajejakopowód,żezpoczątkiemlipca1870rokuks. Sosnowski nie mogąc znieść rzymskich upa-łów,otrzymałodOjcaŚwiętegoprawoopuszczeniaRzymurazemzabpWierzchlejskim.

MającnaserculosyKościołaks.Sosnowskiskie-rowałlistdopapieżaPiusaIX,wktórymwskazywałjakiewarunkipowinienpostawićKościółodnawiającstosunki dyplomatyczne z Rosją. Ks. Sosnowskiprawdopodobnie byłw trudnej sytuacji finansowej,o czym może świadczyć fakt zorganizowaniawczerwcu1870r.zbiórkipieniężnejdlaniegoprzezredakcję czasopisma „Tydzień Polityczny”, reda-gowanego przez Józefa Ignacego Kraszewskiego.Wodpowiedzinaapel„TygodnikKatolicki”postawiłzarzut, iż akcja ta jest skierowana przeciw zmar-twychwstańcom. Nie wiadomo, dlaczego pojawi-ły się te słowa sprzeciwu i oskarżenia; być możema to związek z konfliktami, jakie wynikły międzyzmartwychwstańcamiaksiędzempo jegoucieczcedoGalicji.Toonimielibyćrzekomoprzeciwni jegonominacjidosakrybiskupiej,dlategoostatecznienieprzyjąłdatkówjakiezostałyzebranedlaniegoprzezredakcję.ArcybiskupWierzchlejskimianowałgopro-boszczem parafii pw. Wniebowzięcia NajświętszejMaryi Panny w Kołomyi. Budynki parafialne zastałzrujnowane, dlatego z własnych środków pokry-wał remonty, zaciągnął więc długi, wskutek czegożył w niedostatku. Pomimo otrzymania probostwa

wKołomyinieprzestałbyćnadaldziekanemkapitułykatedralnejlubelskiej.KsiędzuprałatowiKazimierzo-wi Sosnowskiemu nie dane było już nigdy powró-cić na ziemię lubelską, zmarł 2 grudnia 1872 rokuweLwowie.

Wieść o śmierci ks. Sosnowskiego dotarła doKrzczonowazopóźnieniem,nieznanabyładokładnadata,dlategoteżprzyjętorok1873,czegodowodemjest epitafium ufundowane przez parafian na jegocześćnalewejścianiekruchtykościoła.Zzapiskówks.Wiąckowskiegodowiadujemysię,żeodprawiłonzaspokójduszyks.Sosnowskiego30Mszyczyta-nych,ainniksiężazramieniaks.Wiąckowskiegood-prawiliich150.WszystkieteMszebyłyodprawianedodn.16sierpnia1876roku.

W1960rokuks.TomaszRusekproboszczparafiiwkroniceparafialnejopisujeodnalezioną fotografięks.Sosnowskiegocharakteryzującgo tak:„prezen-tujesiębardzokorzystnie,jakotypenergiczny,wład-czy.Twarzokrągła,czołoszerokie,oczyprawidłowoułożone,nossilny,ustaszerokiezkątamikudołowi,dolna szczęka wysunięta, włosy krótko strzyżone,spojrzenie śmiałe. Na odwrocie fotografii napis:„25styczniawyjechałdoGalicji1869r.”.

Po ks. Sosnowskim pozostało w parafii wielekorespondencji, dokumentów, nawet książek, któresądziśnieodzownymmateriałemdoopisywaniahi-storiitegowybitnegokapłana,doktorateologii,póź-niejszegoOjcaSoboruWatykańskiegoI.Natomiast,pomimo poszukiwań wspomnianej jego fotografiidotychczasnieodnaleziono.

Wojciech CioczekBibliografia:1. Kumor B., Kazimierz Walerian Sosnowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków 2001, zeszyt 167, s. 572–575.2. Starnawski Z, Kazimierz Sosnowski 1800–1874, administrator diecezji lubelskiej 1863–1869, [w:] Wia-domości Diecezjalne Lubelskie 1985, s. 121–124.3. Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie, sygn. Rep 60 IVb 99.4. Banaszak M., Historia Kościoła Katolickiego, czasy nowożytne 1758–1914, Warszawa 1991, s. 305.5. „Czas”, 6 marca 1868, nr 223.6. Archiwum Parafii Krzczonów, nr inwent. 191.7. Rusek T., Kronika Parafii Krzczonów, 1960, s. 45b.

Epitafium – ks. Kazimierz Sosnowski CD.



Sejmpoparłuchwałyustanawiającerok2017ro-kiem rzekiWisły, Josepha Conrada-Korzeniowskie-go, Józefa Piłsudskiego, Adama Chmielowskiego,HonorataKoźmińskiegoorazTadeuszaKościuszki.

10listopadawróciłdoPolskizwięzieniewMag-deburguJózefPiłsudski,stworzonaprzezniegoPol-skaOrganizacjaWojskowa odegrała bardzo istotnąrolęwodzyskaniuniepodległości.

Rok Rzeki Wisły ma uczcić 550. rocznicępierwszegowolnegoflisunaWiśle.Jakzapisanowuchwale„SejmRPoddajehołdpokoleniomrodaków,którzydziękiWiśleiwoparciuoniąbudowalitożsa-mośćipotęgępaństwapolskiego”.

„Wisła–królowapolskichrzek,będącasymbo-lempolskościipatriotyzmu–tonaszenaturalneorazhistoryczno-kulturowe dziedzictwo. Ta wyjątkowa

rzeka, przez stulecia tak różnorodnie kształtowaniaprzez naturę i ludzi, wymaga obecnie zrównowa-żonego rozwoju. Jest dla nas wyzwaniem cywili-zacyjnym – potrzebuje przemyślanej strategii orazodważnych, dalekowzrocznych działań” – czytamywuchwale.

Ustanowienie roku2017RokiemJosepha Con-rada-Korzeniowskiego ma być formą uczczenia160-lecia urodzin pisarza, autora takich powieści,jak m.in. „Jądro ciemności”, „Lord Jim”, „Smugacienia”czy„Tajnyagent”.

„Byłonpisarzemuniwersalnym,podejmowałte-matyważnedlaStaregoKontynentu.Jużponad100lattemunakreśliłwizjęEuropybezgranic,stanowią-cą podstawę trwałego pokojumiędzy europejskiminarodami. Wpływ twórczości Josepha Conrada na

współczesną literaturę ma wymiar ponadczasowy,ajegodzieła(...)nazawszeweszłydokanonulektur.Powstały pod wpływem literatury polskich roman-tyków dorobek pisarski Josepha Conrada zawierauniwersalnewartościetyczne”–podkreślauchwała.

Uczczenie marszałka Józefa Piłsudskiego mazwiązek z przypadającą w 2017 r. 150. rocznicąurodzin–jakzaznaczonowuchwale–„niezłomnegobojownikaowolnośćiniezawisłośćPolaków”.

„JózefPiłsudskibyłtwórcąideibliskiejwspółpra-cynarodówMiędzymorza,utworzeniagrupypaństwz Europy Środkowo-Wschodniej, które stanowiłybybarierę przeciwko ekspansji sowieckiej Rosji i za-bezpieczałyniepodległośćPolski.WokresieokupacjiniemieckiejikilkudziesięciulatwładzysowieckiejnadPolskąmarszałekJózefPiłsudskistałsięsymbolem

Ważne rocznice i obchody w 2017 r.


nieugiętejwalkioniepodległośćorazprzykłademdlakolejnych pokoleń polskich patriotów” – napisanowuchwale.

Wprzyszłymrokuprzypadatakże130.rocznicaprzywdzianiahabituprzezAdama Chmielowskiego,św. brata Alberta. „Jegowielki talent oraz poświę-cenie dla drugiego człowieka przyczyniły się doutrwaleniawśród Polaków najważniejszych postawspołecznychorazdałyimnadziejęnaniepodległośćisprawiedliwośćspołecznąnakolejnedziesięciole-cia”–podkreślonowuchwale.

W roku bieżącym mija również 100. rocznicaśmierci błogosławionego Honorata Koźmińskiego,kapucyna, który – jak zaznacza uchwała – całymswoimżyciemdowiódł,żewartości,którymisiękie-rowałidziałania,jakiepodejmowałsłużyćmiałydru-giemu człowiekowi, a zwłaszcza temu najbiedniej-szemu,najbardziejpotrzebującemu–jegorozwojowi

zarównoduchowemu,jakispołecznemu.„Rozwojowitakistotnemu,zwłaszczawtrudnych

latachniewolinarodowejiniezbędnemudlapodtrzy-mania,zawszelkącenę,polskiejwspólnotynarodo-wej,zarównowsferzeduchowej, jak imaterialnej”–głosiuchwała.

TenpatronzostałzgłoszonywramachpoprawekprzezklubPiSpodczasdrugiegoczytania.PrzeciwkotakiemutrybowiprzedgłosowaniemsprzeciwialisięposłowiePOiNowoczesnej,podkreślając,żeniejestonzgodnyz regulaminemSejmu.MarszałekMarekKuchcińskiniezgodziłsięjednakzichargumentacjąipoddałpodgłosowaniepoprawki,którezostałyprzezposłówprzyjęte.

W2017r.matakżemiejsce200.rocznicaśmier-ci Tadeusza Kościuszki – Najwyższego NaczelnikaSiłyZbrojnejNarodowejogólnonarodowegopowsta-nia,zwanegoinsurekcjąkościuszkowską,polskiego

iamerykańskiegogenerała,"niezłomnegobojownikawwalkachoniepodległość".

„Tadeusz Kościuszko zajmuje szczególne miej-scewpanteonienarodowychbohaterów.Jestsym-bolemwolnościiwzorempatriotynietylkodlaoby-wateliRzeczypospolitejPolskiej.Uosabiałnajlepszewartości: tolerancję i równość; Thomas Jefferson,jeden z autorów amerykańskiej Deklaracji Niepod-ległości,nazwałTadeuszaKościuszkęnajprawdziw-szymsynemwolności,oddającmuhołdwzwiązkuzjegodziałalnościąwStanachZjednoczonychAmery-ki”–zaakcentowanowprzyjętejuchwale.

Wszystkieteroczniceakcentowanebędąwpro-pozycjachedukacyjnychnaszychbibliotek,poprzezwystawkiiprezentacjeposiadanychzbiorówiinfor-macji.Zachęcamydozapoznawaniasię.

Redakcja

SzareSzeregi–kryptonimkonspiracyjnyOr-ganizacjiZHP,szerzej–ZwiązkuHarcerstwaPol-skiego,wokresieokupacjiniemieckiej iradziec-kiej podczas II wojny światowej 1939–1945.Szare Szeregi zostały powołane 27 września1939wWarszawieprzezgronoczłonkówNaczel-nej Rady Harcerskiej w mieszkaniu StanisławaBorowieckiego,SzefaGłównejKwateryMęskiej,przyul.Nowakowskiego12.

Szare Szeregi współpracowały z DelegaturąRząduRzeczypospolitejPolskiejnaKrajorazKo-mendąGłównąArmiiKrajowej.Organizacja har-cerzyopierałasięnastrukturzeprzedwojennegoharcerstwa. Główna Kwatera kierowała w okre-sie najpełniejszego rozwoju pracą 20 chorągwiharcerskich, wśród nich 5 obejmowało terenyzachodniewłączonedoRzeszy.JednachorągiewskupiałaprzebywającychnaterenieGeneralnegoGubernatorstwa harcerzy z terenów zachodnich(ul „Chrobry”). Całością prac tych 6 chorągwikierował Wydział Zachodni („Z”) Głównej Kwa-tery. Wydział Wschodni („W”) kierował pracą5chorągwinaterenachwschodnich.

NazwaSzareSzeregizostałaprzyjętawcałymkrajudopierow1940.Początkowokryptonimtenfunkcjonował w Poznaniu. Geneza kryptonimuzwiązana jest z przeprowadzoną przez poznań-skich harcerzy akcją informacyjną, podczasktórej roznoszono w godzinach wieczornychinocnychulotkidoskrzyneklistowychmieszkańzasiedlonych przez rodziny niemieckie z Litwy,Łotwy, Estonii. Rodziny polskie były przymuso-wowysiedlanedoGeneralnegoGubernatorstwa,a rodziny niemieckie informowano o dobrowol-nymopuszczeniumieszkańprzezPolaków.Ulot-ki,napisanewjęzykuniemieckim,podającespro-stowanie zostały podpisane inicjałamiSS.Skrótrozwinęli w kryptonim Szare Szeregi harcmistrzdr Józef Wiza i harcmistrz Roman Łuczywek.Kryptonim przyjął się w Poznaniu, w Chorągwi„Ul Przemysław”. Informację o przyjętej nazwieprzywiózł do Warszawy podharcmistrz WitoldMarcinkowski. Nazwę przyjęto z poleceniemwprowadzenia kryptonimu w całej podziemnejorganizacjiharcerskiej.

Członków organizacji obowiązywało przed-wojenne „Prawo i Przyrzeczenie” harcerskie.Przyrzeczenie uzupełniono dodatkową rotą kon-spiracyjną:„ŚlubujęnaTwojeręcepełnićsłużbę

wSzarychSzeregach, tajemnicorganizacyjnychdochować, do rozkazów służbowych się stoso-wać,niecofnąćsięprzedofiarążycia”.Podsta-wową zasadą programubyłowychowanie przezwalkę.Programzostałsprecyzowanywkoncep-cji Dziś, jutro, pojutrze. Organizacja harcerzyprowadziła ponadto akcję „M”, usiłując oddzia-ływaćnacałąmłodzieżniezorganizowaną.Wyda-waławielepism,wtympismaGłównejKwatery:„Źródło”,później„Dęby”,„Drogowskaz”,„PismoMłodych”, „Brzask”, wydawała liczne broszuryiksiążki,m.in.„Opowołaniunaszegopokolenia”,„Wielkagra”, „Przodownik” i „Kamienie na sza-niec”. Wyszkoliła ok. 300 instruktorów. Oddziałspecjalny – III Kompania Wydzielona (nazwy:„Agat”–„Pegaz”–„Parasol").Zadaniemoddzia-łu było likwidowanie szczególnie szkodliwychhitlerowców – głównie funkcjonariuszy SS lubinnych wysokich oficerów niemieckich. Organi-zacjaharcerzyponiosłabardzodużestraty,m.in.20lutego1944zginąłprawdopodobniewobozieGross-RosentwórcaipierwszyNaczelnikFlorianMarciniak (aresztowany 6 maja 1943), w po-wstaniuwarszawskimpoległ zastępcaNaczelni-kaE.Stasiecki.SzareSzeregizostałyrozwiązane17stycznia1945.

Byli członkowie Szarych Szeregów powoła-li do życia Stowarzyszenie Szarych Szeregów.Pierwszym przewodniczącym stowarzyszeniabył hm. Stanisław Broniewski „Orsza”. Obecniefunkcję tę pełni prof. dr hab. Wojciech Wolski.

Otejhistoriidowiedzieliśmysięnakolejnejkonfe-rencjiregionalnejZemborzycachwdniach25–26marca 2017 r., przygotowanej dla regionalistówz całej Lubelszczyzny przezWRTRLw Lublinie,WOKLublin,ZSNr8wLublinie,StowarzyszenieSzarych Szeregów Oddział w Lublinie, ZwiązekHarcerstwa Polskiego – Komisję HistorycznąLubelskiej Chorągwi ZHP, Fundację Niepodległo-ści w Lublinie. Uczestnicząc w dwudniowychobradach zwiedzaniu bogatejwmateriały histo-ryczne Szkolnej Izby Pamięci, wysłuchaliśmyreferatów:hm.Al.LeszkaGzelli– „Udział lubel-skich harcerzy w obronie Lublina we wrześniu1939 r.”; dr Janusza Kłapeć – Instytut HistoriiUMCS – „Lubelskie harcerstwo w konspiracjiw latach 1939–1944”;mgr hm. StanisławaDą-browskiego–„Harcerkiztamtychlat...”,„Komu-nistyczne represje harcerzy na Lubelszczyźnie”;mgr Grażyny Gliwki – „Problemy harcerstwaw latach komunizmu”. Koncer t patriotyczny -„SzareSzeregisąwśródnas”uczniówzZSnr8oraz z Puław dał nammocwzruszeń. Odjecha-liśmy z większą wiedzą i wieloma przemyśle-niami o wielkim patriotyzmie dzieci i młodzieżywalczącejwharcerskimmundurze...Cieszynasfakt,że takkultywowanapamięćo tychcichychbohaterachmamiejscewtejszkole...nakażdymkrokumożna przeżywać tę historię, spotkać sięz żyjącymi jeszczekombatantami.Wielki szacu-nek dla Dyrektor tej szkoły – Grażyny Daniew-skiej,harcerzomiichopiekunom.Redakcja

Lubelskie Szare Szeregi w walce o wolność i niepodległość kraju – Konferencja WRTRL w Zemborzycach

22


Ważne rocznice i obchody w 2017 r. CD.


23

III ETNOGRAFIA

Wielkanocne zwyczaje i obrzędy w dawnej PolsceWielkanoc to największa uroczystość kościelna.

Święta Zmartwychwstania Pańskiego były zawsze dlanasPolaków,świętamiwiarywsprawiedliwośćpolskichpragnień, w słuszność wysiłków i nieodwołalny trumfprzekazywanychnamprzezpokoleniacnótnarodowych.

Dziś dzień Wielkanocny, Chrystus zmartwychwstaje,Nam, bracia Polski, przykład z siebie daje.Jezus był niewinnie przez Żydów męczony,na krzyżu rozpięty i żółcią pojony –I nasza mocarstwa dzisiaj rozebrana,Ojczyzna Polska ukochana,Jest pod trzy mocarstwa dzisiaj rozebrana,Także jest niesłusznie, że w kajdanach jęczy,Moskal naszych braci na Sybirze dręczy,Jak Chrystus na krzyżu był żółcią pojony,Tak i naród polski jest dziś udręczony...Pisałw1865r.chłopskipoetaWalski,pokazując,

czymbyładlapolskiegochłopaWielkanoc.Zwycza-jezwiązanezobchodemWielkiejnocyrozpoczynająsię od Niedzieli Palmowej, dawniej zwanej jeszczeWierzbnąlubKwietną.WszyscyczterejewangeliściopisująwjazdChrystusadoJerozolimynapięćdniprzedukrzyżowaniem,ale tylko jeden–świętyJan–wspomina,żezgromadzonyludwitaGogałązkamipalmowymi: „Wziął gałązki palmowe i wybiegł Munaprzeciw.Wołali:Hosanna!”Tojednozdanieewan-gelisty dało początek zwyczajowi i powszechnejw całej Polsce nazwie: Niedziela Palmowa. Wierz-bowegałązkisłużyływięczanarzędziemagicznychzabiegów mających zapewnić zdrowie, płodnośćibogactwo.Materiał, z jakiegosporządzanopalmy,był ustalony tradycją, ale obowiązującyw różnychwsiachzestawgałązekiziółniebyłjednakowy.Zgod-niezestarymizwyczajamipalmypowinnyzawieraćgałązkęleszczynyiwierzby,cisu,sosnylubjałowcai winorośl, nie powinny natomiast zawierać topoli.Polacy zawsze przypisywali palmie właściwościleczniczeiczarodziejskie.Idlategopopowrociezko-ściołaświęconymipalmamichłostanosiędlazdrowia.

Orzeźwiona łzami wiaryWraca w domy ciżba prostaI jak każe zwyczaj staryRóżdżką wierzby siebie chłosta;„Nie ja biłem, wierzba biła!”...Drugim zwyczajem było połykanie pączków

gałązki wierzbowej, co miało zapobiec chorobomgardła,płuciwszelkimbólom...Wspominająotymzwyczajupołykaniu„bagniątek”czternasto ipiętna-stowieczne kazania kościelne, aMikołajRejwwy-danejw1556rokuwKrakowie.„Wkwietnąniedzielęktobagniątkaniepołknął,adębowegoKrystusadomiasta nie doprowadził, to już dusznego zbawienianie otrzymał”. Od dawien dawna w Niedzielę Pal-mową klasztory i plebańskie szkółki wystawiałymisteriapasyjnepełnepobożnychwzruszeńogodzi-wej nauki. Jednym z najstarszych przykładów śre-dniowiecznychmisteriów pasyjnych jest „HistoryjaochwalebnymZmartwychwstaniuPańskim”Mikoła-jazWilkowiecka:

I po dziś dzień ludzie wierniPo wszystkim świecie nabożniWeselą się i radująGdy to sobie spominają…I słońce teraz inkaszeWyższe, cieplejsze, jaśniejszeOwca wciórnastko stworzenieCzuje Pańskie Zmartwychwstanie...DziśobchodyNiedzieliPalmowejsąproste.Ludzie

kupująlubrobiąsobiepalemki,idąznimidokościoła,gdziepodczasmszyodbywasięichświecenie.Potemniosąjedodomu,nawsizatykająstarymzwyczajemza święty obraz, wmieściewieszają na ścianie lubwstawiajądowazonutraktującjejakodekorację.

WielkiTydzieńupływapodznakiemprzygotowańioczekiwaniaWielkiejNiedzieli.Przezwiekiuczestni-czonowciągutychdniwnabożeństwachupamięt-niającychwjazdChrystusadoJerozolimy,zapowia-

dający Jego śmierć i zmartwychwstanie:WszyscyPolacyw duchu pobożnościwWielki Tydzień, zaj-mowali się nabożeństwem, przygotowaniem dospowiedziwielkanocnej.W tymczasie odwiedzanoubogichichorych,którymudzielanowsparcia.Wieleteżludowychwróżbzwiązanychbyłoztymokresem.Dniwielkotygodniowewróżyłypogodęnacały;uwa-żano,żejakaWielkaŚroda–takabędziewiosna,jakiCzwartek – takie lato,Wielki Piątekwróżył pogodęna żniwa iwykopki, a Sobota zapowiadała pogodęnacałązimę.WielkaSobota–todzieńświeconego:Wsobotę–todzieńświęconego:„Wsobotęwielkaognia iwodynaświęcić,bydłotymkropić iwszytkikątywdomu,toteżrzeczpilna”–pisałMikołajRejwswojej„PostylliiPańskiej”.Rankiemtegodnianaplacuprzedkościołemodbywasięświęcenieognia:„Okołodużegostosunajrozmaitszegorodzajudrze-wa,jakstarychkrzyżów,gałęzitarninyitp.,zgroma-dzają się wierni w skupieniu, oczekując przybyciaksiędza. Młodzież staje najbliżej ogniska.W końcuzjawiasiękapłan.Ogieńrozniecono,ceremoniapo-święceniadokonana.Zaledwieksiądzzdołałsięod-dalić,ajużtasamagromada,rzucasięnaognisko,abyzdobyćchoć jedenogarek,choć jednągałązkępoświęconą, jako ochronę przed burzami i grada-mi. Ludwierzy, że gałązka taka (...)w polu chroniurodzaje przed szkodliwością nawałnicy, a dom,w którym znajduje się taki talizman, będzie szczę-śliwy przez cały rok”. Zapalenie i święcenie ogniaoznaczało rozpoczynanienowegoczasu.Skończyłysiępostizima,zaczynałysięradośćiwiosna.Popo-święceniuogniaodbywałosięświęceniewody,którapotem„skrapiagospodarzcałeobejścieiwszystkichdomowników, resztę zaś przechowuje aż do przy-szłej Wielkiej Soboty, używając jej do pokrapianiazbożaprzedzasiewem,wwypadkachchoroby.„We-dług starosłowiańskich wierzeń w noc zWielkiegoPiątku naWielką Sobotę, o godzinie dwunastej narozstajnychdrogachzbierająsięczarowniceiwarząwkotłachczarodziejskiezioła.(„macierzankęuzbie-raną z siedmiumiedz, nasięźrzał z siedmiu lasów,miętęzsiedmiuogrodów”),proszącdiabła,abydałimmocczynieniaczarów.Dlatego tewWielkąSo-botęgospodyniedoiłykrowyobladymświcie,abyuprzedzićczarownice,botemogłyodebraćkrowommleko.Niewolnobyłowtymdniupracować,chybaże piec „święcone”, nie wolno nikogo wywoływaćz domu, bo przez cały rok byłby na ludzkich języ-kach. Rano święcono wodę i ogień, a przez całydzieńpokarmy.Święcone,niegdyśwPolscebardzosute,dziśznacznieskromniejsze,odwiekównależydo najmilszych narodowych tradycji, pielęgnowa-nychwkażdympolskimdomu.HetmanTarnowski,MikołajPszonkatakpisałdożony:„AczasjużwielkiabymWaszeciopisał(...)comwidziałipożywałnaświęconeuImcipanaMikołajaChroberskiego,rajcy,mieszczaninautściwego(...).Stółokrągłynaśrodku,wielki,dębowy,zębystu ludzikołoniegowygodniesiadoijadło.Obrusnanimjedenwielki,alewkrzyżzaszywany. Na sześciu misach srebrnych, robotywspaniałejbyłymięsiwawędzonewieprzowezzad.Nadrugichsześciubyłodwojeprosiątokrąglutkich,kiełbasynajmniejpocztery łokciedługie,adziwniepachnąceikolorukrokoszowego,ciemnegoustrojo-nerzędamijajświeconychipisanekpomalowanychwprzeróżnejbarwie,alenajwięcejrakowe(...).Po-międzytemimissami,stałyfiguryzciastaprzednie-go, wyobrażające dziwne zabawne historyjki (...).ZapomniałemWaszecipowiedzieć,żewnim(wkoła-czu)byłoserazetrzykamienie,miodutyleżiinnychprzyprawnielicząc,dziwniesmaczny”.Znakomitegokucharza musiał mieć krakowski rajca Chroberski,a pan Pszonka niezwykle wymagającą żonę, gdyżlist jest niezwykle szczegółowy w opisie strojów,sreber, mebli. Tak wyglądało szesnastowieczneświęcone u krakowskiego mieszczanina. I jesz-cze dwaopisy święconego z 1839 r. sporządzo-

ne przez Leona Potockiego i Juliusza SłowackiegouKsięciaRadziwiłłaSierotki–skromneiprzebogate.„Wśrodkudługiegostołu,okrytegoobrusem,wzno-siłsiędawnymzwyczajem,napostumencie,baraneksztuczniewyrabianyzmasłazopartąnanimkarma-zynowąchorągiewka.Wkołoniegonasrebrnychpół-miskachspoczywały rozmaitemięsiwaprzyprawnenazimno,przystrojonezielonymigałązkami.Dziczegłowy,szynki,kiełbasy, rozmaitazwierzyna iprosięwzębachtrzymającejajko,iindykznadzieniem,łosiaicielęcapieczeń(...).Aprzewyborneplacki,mazur-ki,marcypany.”Wedługwierzeńludowychwczasierezurekcjiwodawźródłachistudniachzamieniasięnachwilewmiód,askarbyukrytewziemizapalająsięjasnympłomieniem.Gdyrozlegałysiędzwonynarezurekcję,wszyscyspieszylidokościoła(boktore-zurekcjeprzespał,niemiałprawajeśćświęconego).Wielkanoc–zawszetobyłowPolsceświętorodzin-nepoświęcone jedzeniu.Ponieważnastępowałopodługimpoście,wielebyłoreceptnauchronieniesięodzgagi.Wedługnajstarszychporadnależałozjeśćnaczczoświeconegochrzanu ichuchnąćtrzyrazydokomina,albozjeśćprzedśniadaniemusmażonenamaślepokrzywy.Ale ichłopskie,biedneśniada-nie wielkanocne nie grzeszyło umiarem: „Pomszyrannej pożywają święcone. Nasamprzód jedzą pokawałeczku jaja, potem po kawałku chleba z ma-słem,wreszciecielęcinępieczoną,słoninę,kiełbasę,jaja,wszystko(...)zmieszanezchrzanem.Naobiad„jedząbowiem rosół imięso,akaszedomowąza-stępuje ryż”, a potem ciasta, baby serowniki i takprzez cały dzień. „Siadająwedług starszeństwa dośniadania (...) zwanego „siewnica”, zaczynając odchrzanu (...), potemdzieląsię jajkiem,apotem je-dząkiełbasę,placki,paskę...”pierwszydzieńświątupływał na ogół w ścisłym rodzinnym gronie do-pieroponiedziałekwielkanocnybyłdniemskładaniawizyt sąsiadom i znajomym. Poniedziałek słynąłwcałejPolscezoblewaniasięwodą.Jedniwywodząten zwyczaj z Jerozolimy, „gdzie schodzących sięirozmawiającychozmartwychwstaniuChrystusemŻydziwodązokienoblewalidlarozpędzeniazkupyi przytłumienia takowych powieści”. Inni począ-tek oblewania wywodzą od wprowadzenia „wiaryświętejdoPolski,aszczególniejdoLitwy,kiedyniemogąc wielkiej liczby przychodzących chrzcić po-jedynczo,napędzali tłumydowody iwniejnurzali,albostojącychnabrzegutążwodąobficieskraplali”.Śmiguspochodziprawdopodobnieodniemieckiegosłowa schmaguster, oznaczał uderzanie brzozowąwitką po nogach i oczywiście teżwiązał się zwy-kupemorazoblewaniemwodą.Wnaszychczasachnapojęcieśmigusa-dyngusniewątpliwiezłożyłysiętrzyobrzędyzwiązanezdrugimdniemWielkiejnocy– smaganie rózgą, oblewaniewodą i zbieranie po-darków.Zwyczajchodzeniazgaikiem(maikiem,no-wymlaikiem)byłobrzędemzwiązanymzpowitaniemnadchodzącego lata, urodzaju. Pokręcając gaikiem,dziewczętaśpiewałyokolicznościowepieśni,pokaż-dejzwrotcepowtarzając.

Gaiku zielony, pięknie ustrojony,Pięknie sobie chodzi, bo mu się tak godzi.Taktoconajmniejprzeztrzydniobchodzonokie-

dyśwPolsceWielkanoc,czytobyłdomszlachecki,mieszczańskiczychłopski.

RedakcjaOprac. na podst.:

H. Szymanderska,„Polskie tradycje świąteczne”, 2011.


Brała babcia Kochańcowazwykłe kurze jajkokroplę wosku pszczelego na pisakpisała na skorupcepisała

wkładała w to pisanie świat swej wyobraźni całe swoje serce

Brała babcia Kochańcowaze Skałkizwykłe kurze jajkozmieniała je w zaczarowane.

Stefan Żagiel „Pozdrawiam cię, mój Krzczonowie”, 2008 r.

PISANKI

24

Moje świąteczne wspomnieniaNasze życie związane jest z czasem i z porami

roku. To one wyznaczają naszą pracę, obowiązki,wydarzenia. Czasami w ciągu mozołu dni mamyjakieśwytchnienia,mamymarzeniadospełnienia...Bywająwnaszymżyciuburze ihuragany–dobrzejeżeli wtedy przy nas jest ktoś kochany, przyjacielrodzina.Onisączęściąnas,dziękinimnaszeżyciemasensikupysiętrzyma...Potrzebujemyprzyjaciółirodziny,znimiprzeżywamysmutkiiradościznimidzielimysięwiedzą,zwyczajamiiczęstowspomnie-niami,któredlamłodegopokoleniabrzmiąjakbajka.Każdy z nas ma co wspominać i o czym pamię-tać np. o świętach, które obchodzimy tradycyjnie.Dotradycjinależytocoprzeżywamyprzedświętamiipoświętach.ŚwiętaWielkanocnetonaszenajpięk-niejsze święta. Smutne i radosne – to żal i udrękaktórąwieńczywielkaradość.Wielkipostprzeżywa-myjakprzystałonaczłowiekanaszejwiary.Przygo-towującsiędoświątangażujemycałąrodzinę.Odkądpamiętamwspólnierobimyporządki.Potemsąpracezwiązanezobchodamitychświąt.NaNiedzielęPal-mowąprzygotowujemygałązkiwierzbowe, kwietnebukieciki,układankiztrawiziół,zielonychkrzewówi roślin (mama czasami na procesję kupowała go-tową palmę na targu). Poświęcona palma miała(itakjestnadal)szczególnąmoc,traktowanajakreli-kwie,zajmującgodnedlasiebiemiejsce.Onastrzeże

domu,rodzinyiobejścia,zapewniazdrowieiszczę-ście.Odwielkiegoczwartkunienależywykonywaćgłośnychihałaśliwychprac,któreodkładamynapoświętach.Wielkiczwartek,piątekisobotasątodniżałobne.Wtymczasiesąprzygotowanetradycyjneświąteczne potrawy (wędzonki i ciasta). W piątekprzygotowujemy pisanki, malujemy jajka w łupi-nachzcebuliiwydrapujemywzory(takrobiłamojamama).Nakolorzielony(wszczypiorzezzielonegożyta),czyczarny(zkorydębu).Wdomutotataprzy-gotowywał drapaczki do wydrapywania wzorkówipisakidopisaniawoskiem.Podnadzoremiopiekąbabcisąsiadkimojasiostrarobiłapisanki.Częśćpi-sanekznajdowałaswojemiejscenastolewstroiku,wewcześniejposianyjęczmieńzbarankiempośrod-ku w tej zielonej kompozycji. Kilka najładniejszychzawsze wędrowało do koszyczka ze święconką.Koszyczek był nakryty serwetką wykonaną przezmamę(naszydełku)iprzystrojonyzielonymigałąz-kami i kwiatami zogródka.Wsobotęowyznaczo-nejwcześniejgodzinie,niosłyśmykoszepodfigurę,gdzieprzyjeżdżałksiądzbyjeoświęcić.Częstoksiądzdostawałod ludzi pisanki i jajka (taki był zwyczaj).Po poświęceniu pokarmów można było wreszcieprzekąsićcośzmięsalubwędlin(alenienajadaćdosyta). Z poświęceniempokarmówsą różne rodzin-newspomnienia z lat dziecinnychmoich rodziców,

coterazniecowydajesięśmieszne.Kiedyśdlanichteprzeżyciabyłystresujące.WWielkąNiedzielętrady-cyjniebraliśmyudziałwemszyrezurekcyjnej(pamię-tam jak tata opowiadał nam jakwyglądał transportcałej rodzinydokościoła;4osoby–motocyklem).Potempopowrocieśniadanieświąteczne,dzieleniesięjajkiemświątecznym,składaniesobieżyczeń(ta-kichprawdziwychodserca).Napoczątekobowiąz-kowobiałybarszcz,apotemjużmożnawszystkiegospróbować. Resztę niedzieli spokojnie spędzaliśmyw gronie rodzinnym. Święta mojego dzieciństwa...miały jakiś inny smak i wymiar. PoniedziałekWiel-kanocny–tata(gospodarz)ranowychodziłwpole,żebyjepoświęcić.Tamodlitwamiałazapewnićdo-breplonyuchronićodnieszczęść.Obowiązkowoteżpolewał swoją rodzinę. W ten dzień wody lało siędużo,wszyscychodziliodsąsiadadosąsiada,dzieciidorośli,niktnanikogosięniegniewałchoćtobyłouciążliwe,ajeszczetrzebabyłozaoblaniepodzięko-waćiugościć.Teraztenzwyczajzanikaatradycyj-neoblewanieprzeradzasięwchuligańskiewybrykiaszkoda.Dozwyczajuświątecznegonależyrównieżobdarowywaniesiępisankami(inietylko).Dotychwspomnieńdochodzązdjęciaipamiątki.

Spokojnych Świąt,Jolanta Skoczylas

III ETNOGRAFIA

IV TURYSTYKA

Jużodzaraniadziejówmyśliwiposługiwalisięwła-snymjęzykiem.Prawiewniezmienionejformieprzetrwałdodziś.Jesttojęzykczysty,polskiwktórymniemalżebrakobcychnaleciałości.Ajeślijużsięzdarzątotakule-głyspolszczeniu,żetrudnoichpochodzenierozpoznać.W ubiegłych wiekach posługiwanie się tym językiemwczasiepolowania,byłoobowiązkiem.Niestosowaniesiędotejzasady,narażałomyśliwegonapośmiewisko

ilekceważenie,anawetnaróżnorakiekary,cowutwo-rze,,Flis”z1595roku,przytaczaSebastianKlonowic:

Tak u myśliwców, gdy kto kształtemInnymMówi polując, musi być wnet winnymi musi z drzewcem, prawie osądzonymbyć podrąbiony

Obecnie myśliwi są też grupą społeczną, mającąswojeprawaizwyczajewywodzącesięztychdawnych.Wdobietakobecnejwszędzieangielszczyzny,orazin-nychnaleciałościjęzykowychikulturowychpolskijęzykłowieckipozostajenadalnieskażony,piękny,polski.

Wartowięccośotymwiedzieć.Napoczątekmiesz-kaniecnaszychpól,zającwjęzykułowieckim.

Stanisław Ostański

Język łowiecki

Antonina Kochaniec – 1957 r.


25

IV TURYSTYKA

VI OGŁOSZENIA

W2016 r. ukazałasiędrugapozycjamonogra-ficzna Krzczonowskiego Stowarzyszenia Regional-nego, która jest rozszerzeniem działu monografii,dotyczącegoparafiiwKrzczonowie.Obrazuje życieparafiijejmieszkańców,historięiżyciorysykapłanówpracujących na jej rzecz. Dzięki korespondentomi przekazanych przez nichmateriałom,można byłospołeczniezredagowaćtowydawnictwo.Dziękujemyporazkolejnyzaichtrudiokazanąnamżyczliwość.Tymktórzypoczulisiępominięciwgronieredakcyj-nymnp.dotyczy toPanaWojciechaCioczka,prze-

praszamy. Zabrakło informacji na temat numerówKG z których redakcja skorzystała. Zaznaczamyże materiały przekazane do publikacji i archiwumredakcyjnegoniesąudostępnianeosobompostron-nym. Dziękujemy Proboszczowi parafii w Krzczo-nowie Ks. Waldemarowi Nieckarzowi za okazanąpomoc w promocji wydawnictwa. Tak jak dotych-czas, na łamach naszego kwartalnika będziemydrukować informacje nadesłane przez czytelników.Każdedziełonigdyniebędzieskończone.Kiedybędąprzybywaćnoweinformacjelubdokumenty,proces

tennigdyniebędziemiałkońca.Ciesząnaswszelkieuzupełnienia,bowiemświadcząotymżepublikacjajest czytana. O dacie promocjiwydawnictwa, spo-tkaniuzbyłymikapłanamiznaszejparafii,wystawieikonferencjihistorycznejbędziemyinformowaćpo-przezogłoszeniaparafialne,nałamachkomunikato-rówinternetowych,plakaty.Jużterazparafiannatospotkanieserdeczniezapraszamy.

Redakcja

„Dzieje parafii KrzczonÓw”

Zając–szarak,kopyra,korpal,koszlon,wytrzeszczak.Zającsamiec–kot,gach.Zającsamica–kocica.Zającemłode–kocięta,kociaki.Skórazzająca–smuż,smużek,kożuch.Zającchudy–spadły.Zającduży–dobry,gruby.Oczyzająca–trzeszcze,gały,patry,wytrzeszcze,blaski,bałuchy.Zającpatrzy–oczy.Uszyzająca–słuchy.Zającruszauszami–strzyżesłuchami.Wąsyzająca–strzyże.Nogizająca–skoki.Stopy–podeszwy.Łopatka–bark.Zęby–strugi.Ogon–omyk,osmyk,kosmyk.

Głoszająca–kniazienie.Głoswczasieparkotów–muskanie.Zającwęszący–wietrzy.Odchodyzająca–bobki,zającbobczy.Zającwruchu–kica,sadzi,kipi,pomyka,kluczy.Miejscespoczynkuzająca–kotlina,kopna.Zającwkotlinie–dolega,zalega,siedzitwardo.Uciekającyzając–liżełapy.Zającgdybiegniedaleko–ćmi.Zajączanimzalegniewkotlinie–robipętlę,kluczy(wracapowłasnymtropie).Zającrobikominek–wczasiekluczeniaodskakujewbok.Zającstającynatylnychskokach–dajelubstawiasłupkaGdyzającżeruje–wystrzyga,strzyże.Tłuszczzająca–skrom.Zająctłusty–skromny.Okresgodowyzajęcy–parkoty,parkanie.Zajęczyca–kocisię,rzucamałe.

Zającezpierwszegowykotu–marczakiZającejesienne–wrześniaki,nazimki.Polowanianazające–pędzeniami,wkotły,napomyka,nawychodne,naczaty.Zającruszonyzkotliny–okłada,kołuje.Zająctwardosiedzącywkotlinie–dolega,doleguje.Ściąganieskóryzzająca–obielanie,osmażanie.Pokot,rozkład–ilośćstrzelonychzajęcypopolowa-niuułożonychwedługłowieckichreguł.

Stanisław Ostański

Zając w języku łowieckim

Przyszła wiosnaRadosna.Zazieleniało.Zakwilił ptak.

Zapachniało tak!

Świeżą zielenią,Kwiatami.Deszczykiem z tęczą,PolałoKroplami.

Czarnej ziemiSkibamiZapachniało.

Mgiełką wieczorami.

Żabimi chórami.Wieczoru zorzami.Słowika śpiewemNocami.

Zaświtało.Rosy perłamiRankami.

Wietrzyku powiewem.Błękitnym niebem.Słoneczkiem ciepłymPromieniami.

Zajaśniało!

Nowym życiem.Serca biciemZagrzmiało.Zaśpiewało radośnie.Światu, wiośnie.

Stanisław Ostański 1 maja 2015

Zaśpiewało, zapachniało...

V LIRYCZNIE

W KrzczonowiePołudnieniegdyś rozmodlone dzwonemsypiesłonecznym makiemna drzew korony

Pamięci płochliwe ptakiprzelatują stadami cieniz niemym furkotem

Z drzewsypią się do źrenicgwiazdy zielonei złote

Przycupnięta w cichejdoliniezadumała się Bełzajuż dziarsko nie płyniepełzasinym zaskrońcemz rzadka z wody wybłyskautopione słońce

Za wsiądrogi się rozeszłypod rozstajnym krzyżemIdę zdzierając podeszwya przyszłość jest bliżeji bliżej... Stefan Żagiel

30 czerwca 2016

JARMARK WIELKANOCNY

Documents

Krzczonowski Gościniec · 2017. 4. 12. · 1. Jarmark Wielkanocny – fotorelacja s. 28 ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Beata Gajur, Teresa Gutek, Jolanta Mysłowska, Beata Woroszyło. ZDJĘCIA