Kształcenie zawodowe w powiecie

bytowskim Raport z badań przeprowadzonych w ramach projektu „Zawodowo kształcimy z głową” Badania zostały zrealizowane przez PBS DGA Sp. z o.o. na zlecenie Powiatu Bytowskiego

Sopot, wrzesień 2009

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2

SPIS TREŚCI STRESZCZENIE ..................................................................................................................... 3 METODOLOGIA ..................................................................................................................... 7 BADANIE WŚRÓD UCZNIÓW ................................................................................................ 9

1. Charakterystyka badanych uczniów ........................................................................................ 9 2. Ocena i zadowolenie z róŜnych aspektów Ŝycia.......................................................................10 3. Motywy wyboru szkoły..........................................................................................................12 4. Praktyki, staŜe, spotkania......................................................................................................14 5. Szkolenia i kursy...................................................................................................................15 6. Kontynuacja nauki ................................................................................................................17 7. Praca zawodowa...................................................................................................................18

BADANIE WŚRÓD FIRM I INSTYTUCJI............................................................................... 22

1. Charakterystyka badanych firm/instytucji ...............................................................................22 2. Polityka kadrowa firmy – sytuacja aktualna i plany .................................................................23 3. Polityka kadrowa firmy - zatrudnianie ....................................................................................25 4. Rekrutacja ...........................................................................................................................26 5. Polityka kadrowa firmy – zwalnianie.......................................................................................28 6. Polityka kadrowa firmy – plany zatrudnienia i redukcji ............................................................29 7. Doświadczenie i kompetencje – ocena poziomu i znaczenia.....................................................31 8. Doświadczenie i kompetencje – plany ....................................................................................37 9. Szkolenia .............................................................................................................................38

BADANIE DESK RESEARCH................................................................................................. 39

1. Ogólna ocena sytuacji w obszarze oświaty zawodowej województwa .......................................39 2. Lokalny rynek pracy powiatu .................................................................................................42 3. Analiza szkół i instytucji edukacyjnych w powiecie ..................................................................45 4. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w powiecie ..................................................................54

PODSUMOWANIE................................................................................................................ 55

3

STRESZCZENIE

W ramach programu badawczego przeprowadzone zostały zarówno badania pierwotne, jak i wtórne. Badanie pierwotne miało charakter ilościowy i objęło zarówno firmy i instytucje (pracodawców) z powiatu bytowskiego, jak równieŜ uczniów ostatnich klas szkół gimnazjalnych i zawodowych. Dobór próby wśród pracodawców miał charakter losowo – kwotowy, do analizy statystycznej zastosowano technikę waŜenia wyników, aby zachować reprezentatywność próby i moŜliwość wnioskowania o wszystkich grupach pracodawców przy nadreprezentacji firm średnich i duŜych w badaniu. Łącznie przebadano 204 firmy i instytucje z terenu powiatu bytowskiego. Wybór klas, których uczniowie wypełniali ankietę dla osób wchodzących na rynek pracy był kwotowo - losowy. Łącznie przebadano 458 osób z 23 klas. NiezaleŜnie od wymienionych powyŜej badań pierwotnych, w ramach projektu przeprowadzono analizę desk research w celu zdiagnozowania sytuacji edukacyjnej powiatu. Badania pierwotne - Uczniowie

• Wybór ścieŜki kariery wśród młodzieŜy bardzo często koreluje z wykształceniem i statusem zawodowym ich rodziców.

• Ponad połowa uczniów ocenia warunki materialne swoich rodzin jako dobre lub bardzo dobre, 2/5 ocenia je jako przeciętne, a 6% jako złe. Najbardziej negatywnie o sytuacji w tej kwestii wypowiadają się uczniowie z rodzin, w których nie pracuje Ŝaden z rodziców.

• Osoby ogólnie zadowolone ze swojego Ŝycia częściej zadowolone są teŜ z innych aspektów ocenianych w badaniu.

• Ponad połowa badanych uwaŜa się za uczniów średnich. Za uczniów dobrych lub bardzo dobrych uwaŜa się co drugi gimnazjalista, 2/5 uczniów techników, 1/3 uczniów liceów profilowanych i tylko 1/4 uczniów zasadniczych szkół zawodowych. 5% badanych wystawiło sobie negatywne noty.

• Najlepiej swój poziom wiedzy zdobytej w trakcie dotychczasowej nauki oceniają uczniowie ostatnich klas gimnazjalnych. NajniŜej ocenili go badani w zasadniczych szkołach zawodowych – aŜ 16% (w pozostałych typach szkół jedynie 4-8%) ocenia go jako niski lub bardzo niski.

• Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych zostali poproszeni równieŜ o ocenę swojego poziomu umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Najbardziej pozytywnie wypadła wśród uczniów techników, najgorzej – wśród uczniów liceów profilowanych.

• Najczęściej wskazywane powody wyboru danej szkoły lub klasy to: własne zainteresowania uczniów, łatwość uzyskania pracy w wybranym zawodzie, bliskie połoŜenie szkoły od miejsca zamieszkania, konieczność szybkiego zdobycia zawodu oraz namowa rodziców.

• Ponad połowa badanych uczniów twierdzi, Ŝe brała udział w praktykach lub staŜach organizowanych przez szkoły. Deklaruje tak niemal 90% uczniów techników, ponad 40% kształcących się w szkołach zawodowych i niemal 10% uczniów liceów profilowanych.

• Więcej niŜ co trzeci badany nie uczestniczył w Ŝadnych praktykach czy staŜach. • Większość badanych deklaruje, Ŝe po zakończeniu obecnej szkoły podejmie dalszą naukę. • Osoby, które nie chcą dalej się uczyć, jako główny powód podają konieczność podjęcia pracy

zawodowej. • Respondenci spytani o to, które z posiadanych umiejętności pomogą im w znalezieniu pracy

najczęściej wymieniali znajomość obsługi komputera, znajomość języków obcych i prowadzenie samochodu.

4

Badania pierwotne - Firmy

• W czasie badania ponad 60% badanych firm deklarowało optymalne zatrudnienie. • Ponad 60% twierdzi, Ŝe wynagrodzenia w ich firmie są porównywalne do wynagrodzeń w

innych przedsiębiorstwach • Połowa firm z powiatu bytowskiego planuje podwyŜki wynagrodzeń w ciągu najbliŜszych 2 lat.

Ich średnia wysokość wyniesie 12%. • Średnio co druga badana firma twierdzi, Ŝe w ciągu ostatnich 2 lat poszukiwała pracowników.

Zdecydowanie częściej miało to miejsce w firmach średnich i duŜych. • Firmy, które nie poszukiwały pracowników najczęściej wskazały, Ŝe nie było takiej potrzeby. • 3/5 firm deklaruje, Ŝe w ciągu ostatnich 2 lat zatrudniało pracowników. Wśród najczęściej

zatrudnianych znaleźli się robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Osoby z tych zawodów były zatrudnione przez co trzecią badaną firmę.

• Niemal co druga firma (46%), która zatrudniała pracowników w ciągu ostatnich 2 lat miała problemy ze znalezieniem pracowników na poszukiwane stanowisko. Głównym problemem był brak osób o odpowiednich kwalifikacjach.

• Spośród metod rekrutacyjnych wykorzystywanych przez firmy z powiatu bytowskiego

szczególnie popularne okazało się korzystanie z pomocy Powiatowego Urzędu Pracy i zatrudnianie osób poleconych przez pracowników.

• Firmy, które pozytywnie oceniły współpracę z PUP najczęściej wskazywały, Ŝe instytucja pomogła im w zrekrutowaniu pracowników. Co piąta firma deklaruje, Ŝe we współpracy nie wystąpiły Ŝadne problemy. Bardzo wysoko oceniono teŜ pracujących w PUP urzędników.

• Firmy, które współpracowały z PUP zapytano, co naleŜałoby zmienić, aby w przyszłości współpraca przebiegała lepiej. Połowa firm (wyłącznie tych, które oceniły współpracę z PUP pozytywnie) nie ma Ŝadnych pomysłów. Pozostałe najczęściej zwracają uwagę na konieczność zminimalizowania biurokracji i procedur oraz zapewnienie lepszego i łatwiejszego kontaktu z urzędem.

• Niemal połowa badanych firm twierdzi, Ŝe w ciągu ostatnich 2 lat miały miejsce odejścia,

zwolnienia z pracy. NajwaŜniejszym powodem zwolnień była redukcja etatów w firmie. • Co druga firma chce w ciągu najbliŜszych 2 lat zatrudnić pracowników. 38% nie ma takich

planów, a 14% nie potrafiło tego określić. • Co piąta badana firma (nieco częściej mikroprzedsiębiorstwa i firmy działające w handlu)

uwaŜa, Ŝe mogą pojawić się problemy związane ze znalezieniem pracowników na konkretne stanowiska.

• Średnio co dziesiąta firma z powiatu bytowskiego planuje zwalnianie pracowników w ciągu najbliŜszych 2 lat.

• Wśród powodów planowanych zwolnień najczęściej wskazywano na zamknięcie konkretnego działu, linii produkcyjnej w firmie, a takŜe brak zamówień od klientów.

• 3/4 firm z powiatu bytowskiego, które w ciągu ostatnich dwóch lat zatrudniły pracowników,

przyjęło do pracy osoby z doświadczeniem zawodowym. Absolwentów bez doświadczenia zatrudniła 1/3 przedsiębiorstw.

• Firmy najczęściej zatrudniały osoby po zasadniczych szkołach zawodowych (39%) i technikach (18%).

• Zarówno wiedza, jak i umiejętności praktyczne osób, które w ciągu ostatnich dwóch lat zgłaszały się do pracy znajdują się - według pracodawców - na średnim poziomie.

• Jeśli chodzi o ocenę absolwentów poszczególnych szkół zawodowych, najniŜsze noty, zarówno pod względem wiedzy, jak i umiejętności praktycznych, otrzymały osoby po zasadniczych szkołach zawodowych.

• Zdecydowana większość pracodawców uznaje, Ŝe wiedza i umiejętności zdobyte przez pracowników podczas nauki w instytucjach edukacyjnych przydają się – w róŜnym stopniu - w codziennej pracy w ich firmie.

5

• AŜ 4/5 firm i instytucji nigdy nie współpracowało z Ŝadną szkołą, uczelnią bądź instytucją szkoleniową, aby w wyniku współorganizowania tam nauki uzyskać w przyszłości lepiej wykwalifikowanych pracowników.

• Firmy, które nie współpracowały z Ŝadną szkołą czy uczelnią najczęściej twierdzą, Ŝe nigdy nie miały takiej potrzeby. Mniej więcej co dziesiąty respondent przyznaje, Ŝe przyczyną braku współpracy była swoista bierność po obu stronach.

• Co trzecia badana firma z powiatu bytowskiego byłaby w przyszłości zainteresowana współpracą ze szkołą, uczelnią, lub inną instytucją szkoleniową.

• Jednocześnie aŜ do drugie badane przedsiębiorstwo i instytucja w ogóle nie jest taką współpracą zainteresowana.

• W celu wpłynięcia na wyŜszy poziom nauki w szkołach, z samorządem lokalnym powiatu

bytowskiego współpracowało jeszcze mniej firm, niŜ z instytucjami szkoleniowymi – zaledwie 12%.

• Współpraca ta najczęściej ograniczała się do zagadnień teoretycznych. • Jako powód braku współpracy z samorządem firmy najczęściej wskazywały brak takiej

potrzeby. Kolejną przyczyną jest juŜ wspominana juŜ bierność. • 42% firm chciałoby w przyszłości współpracować z samorządem.

• Wprowadzenie większej ilości zajęć praktycznych dla uczniów jest – zdaniem respondentów -

pierwszym krokiem, który naleŜałoby uczynić, by do badanych firm w przyszłości trafiali lepiej przygotowani absolwenci.

• Wielu respondentów właściwie nie ma pomysłu na polepszenie sytuacji edukacji zawodowej w regionie: odpowiedź „nie wiem, trudno powiedzieć” uzyskała 44% wskazań.

• Ponad 1/3 ankietowanych firm organizuje staŜe dla uczniów i studentów. • Firmy i instytucje z powiatu bytowskiego organizują staŜe dla bezrobotnych niemal dwa razy

rzadziej niŜ dla studentów i uczniów. • 3/5 firm oferuje perspektywę zatrudnienia po odbyciu w nich praktyki czy staŜu. • W znacznej części badanych firm w minionym roku nie zatrudniono ani jednej osoby po

odbyciu praktyki czy staŜu. W duŜej mierze moŜe to wynikać z deklarowanego przez ponad połowę firm optymalnego zatrudnienia.

• W ciągu najbliŜszych 2 lat badane firmy planują zatrudniać głównie pracowników z

doświadczeniem. • Firmy, które będą chciały zatrudniać absolwentów, najbardziej zainteresowane będą

absolwentami techników i zasadniczych szkół zawodowych.

• Niemal 40% firm deklaruje, Ŝe pracownicy w ich firmach dokształcają się we własnym zakresie.

• Ponad połowa firm podaje, Ŝe w 2008 r. organizowała szkolenia dla swoich pracowników. Badania wtórne – analiza desk research Analizy desk research dokonano na podstawie danych zastanych uzyskanych z:

- Kuratorium Oświaty w Gdańsku, - Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku, - Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową – Pomorskie Obserwatorium Rynku Pracy, - Systemu Informacji Oświatowej – SIO, 2008 r.

Z przedstawionych analiz wynika, iŜ szkolnictwo zawodowe nie jest przystosowane do aktualnych potrzeb rynku pracy. Szczególnie dotyczy to „zawodów nadwyŜkowych”. Jako przykład moŜna tu wskazać zawód kucharza i kelnera. Zgodnie z danymi WUP w „zawodach nadwyŜkowych’” znalazł się i kucharz i kelner, a w roku szkolnym 2008/2009 ukończyło szkołę w zawodzie kucharz małej gastronomii – 37 absolwentów oraz w zawodzie technik Ŝywienia i gospodarstwa domowego – 57 osób. Istnieje duŜe prawdopodobieństwo, Ŝe osoby te nie znajdą zatrudnienia w wyuczonym

6

zawodzie. Problem moŜe w duŜej mierze wynikać z niedostosowania programów nauczania do rzeczywistych potrzeb pracodawców. W powiecie bytowskim moŜemy zaobserwować tendencję spadkową co do wyboru spośród absolwentów gimnazjum - liceum ogólnokształcącego, czego nie moŜna zaobserwować w województwie pomorskim. Zadziwiający jest fakt, Ŝe względnie dosyć duŜy odsetek uczniów w powiecie bytowskim wybiera naukę w liceum profilowanym (ponad 2%), gdzie w województwie procent wybieralności wynosi 1%.

7

METODOLOGIA

Badanie miało charakter ilościowy i składało się z dwóch modułów: pierwszym z nich było badanie firm i instytucji (pracodawców) z powiatu bytowskiego, drugim – badanie uczniów ostatnich klas szkół gimnazjalnych i zawodowych. Dzięki temu załoŜeniu moŜliwe stało się określenie sytuacji zawodowej osób wchodzących na rynek pracy widziane z dwóch róŜnych perspektyw, co dało pełniejszy obraz tej sytuacji.

Wywiady wśród pracodawców przeprowadzone zostały za pomocą badania telefonicznego CATI (technika ankieterskich wywiadów telefonicznych z systemowym wspomaganiem komputerowym). Respondentem była osoba odpowiedzialna w firmie za sprawy kadrowe: zatrudnianie, zwalnianie pracowników - w małej firmie był to właściciel, prezes, dyrektor, a w duŜej dyrektor / kierownik działu kadr, działu personalnego, ewentualnie specjalista ds. kadrowych. Przy realizacji projektu pracowali wykwalifikowani i przeszkoleni ankieterzy.

Wywiady wśród osób wchodzących na rynek pracy przeprowadzono przy pomocy techniki PAPI, czyli tradycyjnej ankiety papierowej, metodą audytoryjną. Osoby badane (uczniowie) wypełniały ankietę w szkole w obecności ankietera, którego zadaniem było takŜe przedstawienie celu badania, sposobu wypełniania ankiety oraz ewentualna pomoc w razie niezrozumienia pytań. Badanie z pracodawcami wykonano w dniach 27-30 kwietnia 2009 roku, zaś badanie z uczniami w dniach 22-29 kwietnia 2009. Próba

Dobór próby wśród pracodawców miał charakter losowo – kwotowy – nadreprezentowane zostały firmy średnie i duŜe. Dzięki temu zabiegowi moŜna było wnioskować równieŜ o tej, stosunkowo mało licznej w populacji ogółu firm, grupie. Jednocześnie do analizy statystycznej zastosowano technikę waŜenia wyników, co przywróciło rzeczywiste proporcje i pozwoliło zachować reprezentatywność danych. WaŜenie polega na nałoŜeniu wskaźników – wag, większych lub mniejszych od 1. W ten sposób odpowiedzi części osób (tych, które są w próbie niedoreprezentowane w stosunku do populacji) są

„nadwartościowane”, a pozostałych (tych, które są nadreprezentowane) – „zmniejszane”. W niniejszym raporcie wyniki prezentowane są na danych waŜonych, natomiast liczebności – na rzeczywistych. Łącznie przebadano 204 firmy i instytucje z terenu powiatu bytowskiego.

8

Wybór klas, których uczniowie wypełniali ankietę dla osób wchodzących na rynek pracy był kwotowo - losowy. Łącznie przebadano 458 osób z 23 klas: 6 klas gimnazjalnych (połowa z gimnazjów miejskich, połowa – z wiejskich), 4 klasy liceum profilowanego, 7 klas technikum i 6 klas zasadniczej szkoły zawodowej. Listę szkół, które objęło badanie jak równieŜ ilość osób ankietowanych w poszczególnych klasach zawiera poniŜsza tabela: Badania wtórne NiezaleŜnie od wymienionych powyŜej badań pierwotnych, w ramach projektu przeprowadzono analizę desk research w celu zdiagnozowania sytuacji edukacyjnej powiatu. Analiza uwzględnia sytuację oświaty zawodowej na terenie województwa pomorskiego, jednak głównie skupiono się w niej na uwarunkowaniach powiatu bytowskiego. Pod uwagę wzięto zwłaszcza poziom i strukturę bezrobocia, zapotrzebowanie na poszczególne zawody, ilość i strukturę szkół i instytucji szkoleniowych oraz charakterystykę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych powiatu.

gimnazjumliceum

profilowane technikumzasadnicza zawodowa ogółem

Gimnazjum Nr 1 w Bytowie 21 0 0 0 21Gimnazjum Nr 2 w Bytowie 18 0 0 0 18Gimnazjum w Miastku 47 0 0 0 47Zespół Szkół w Półcznie 13 0 0 0 13Zespół Szkół w Tuchomie 19 0 0 0 19Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie 0 17 79 0 96Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie 0 42 20 77 139Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku 0 21 20 38 79Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy 0 0 26 0 26

ogółem 118 80 145 115 458

SzkołaTyp klasy

9

BADANIE WŚRÓD UCZNIÓW

1. Charakterystyka badanych uczniów Badaniami objęto zarówno uczniów ostatnich klas szkół gimnazjalnych, jak i ostatnich klas szkół zawodowych, techników i liceów profilowanych. W ankiecie, którą uczniowie wypełniali samodzielnie podczas zajęć lekcyjnych w klasach, część pytań skierowana była do wszystkich badanych, ale niektóre bloki adresowano wyłącznie do uczniów szkół ponadgimnazjalnych (np. ocena umiejętności zawodowych, udziału w praktykach, itd). Nieco ponad połowę badanych stanowią chłopcy (53% versus 47% dziewcząt). Jedynie w liceum profilowanym proporcje płci były odmienne. Dwie trzecie ogółu badanych pochodzi z terenów wiejskich. Wśród uczniów gimnazjów i liceów profilowanych odsetki uczniów mieszkających na wsi i w mieście równowaŜą się. Natomiast w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych aŜ 3/4 uczniów pochodzi ze wsi. Zdecydowana większość uczniów posiada rodzeństwo, tylko około 4% badanych zadeklarowało, Ŝe są jedynakami. Co trzeci gimnazjalista, co czwarty uczeń liceum profilowanego i technikum oraz co piąty uczeń zawodówki ma przynajmniej jednego brata lub siostrę. Uczniowie szkół zawodowych nieco częściej niŜ inni uczniowie pochodzą z wielodzietnych rodzin - 73% deklaruje, Ŝe ma dwoje lub więcej rodzeństwa. Wybór ścieŜki kariery wśród młodzieŜy bardzo często koreluje z wykształceniem i statusem zawodowym ich rodziców. Z duŜym prawdopodobieństwem naleŜy oczekiwać, Ŝe dzieci rodziców z niŜszym wykształceniem, dzieci niepracujących rodziców będą w przyszłości powielać taki schemat. W przypadku gimnazjalistów poziom wykształcenia rodziców znacząco róŜni się od wykształcenia rodziców uczniów w badanych szkołach ponadgimnazjalnych - co piąty ojciec gimnazjalisty legitymuje się wykształceniem wyŜszym, co czwarty – średnim, niemal połowa posiada wykształcenie zawodowe, a tylko 2% - według deklaracji – ukończyło jedynie szkołę podstawową. Wykształceniem podstawowym częściej legitymują się ojcowie uczniów szkół ponadgimnazjalnych (od 6% w liceach profilowanych do 12% w zasadniczych szkołach zawodowych). Uczniowie badanych szkół najczęściej wskazali na wykształcenie zawodowe swoich ojców: 50% w przypadku techników, 62% - zawodówki, 68% - licea profilowane. Wykształceniem wyŜszym legitymuje się zaledwie ok 4% ojców badanej młodzieŜy (3% - zasadnicze szkoły zawodowe, 4% - technika, 5% - licea profilowane). Rzadko zdarza się, Ŝeby ojcowie z wyŜszym wykształceniem mieli dzieci w szkołach zawodowych. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku matek badanych uczniów – tu teŜ dominuje wykształcenie zawodowe, chociaŜ bardzo często podawano teŜ wykształcenie średnie. DuŜo większy odsetek uczniów deklaruje, Ŝe ich matki mają wykształcenie wyŜsze (szczególnie uczniowie gimnazjów – 29% i liceów profilowanych – 18%; w przypadku uczniów techników odsetek ten spada do 8% a w przypadku zawodówek do 4%). Jednocześnie niemal co piąty uczeń zasadniczej szkoły zawodowej i technikum wskazał na podstawowe wykształcenie matki (w gimnazjum i liceum profilowanym odsetek ten jest duŜo niŜszy, odpowiednio: 2%i 5%). Badanych zapytano równieŜ o to, czy ich rodzice / opiekunowie pracują. Okazuje się, Ŝe tylko nieco ponad połowa badanych (53%) pochodzi z rodzin, w których pracuje oboje rodziców. Prawie 40% uczniów deklaruje, Ŝe pracuje przynajmniej matka lub ojciec, a 8% przyznało, Ŝe pochodzi z rodzin, w których oboje rodzice nie pracują. Najwięcej rodzin, w których nie pracuje Ŝaden z rodziców znaleźć moŜna w technikach i zawodówkach. Niemal 40% badanych uczniów zadeklarowało, Ŝe ich matki nie pracują. W przypadku ojców, deklaruje tak 14% badanych. Szczególnie trudna sytuacja Ŝyciowa dotyczy uczniów zasadniczych szkół zawodowych i techników. Według deklaracji młodzieŜy bez pracy pozostaje około 17% ojców (18% - zawodówki, 16% - technika) i aŜ 42% matek uczniów szkół zawodowych oraz techników. W

10

nieznacznie lepszej sytuacji są uczniowie gimnazjów i liceów profilowanych, głównie jeśli chodzi o zatrudnienie ojców. Bez pracy według deklaracji pozostaje 7% ojców gimnazjalistów i 12% ojców uczniów liceów profilowanych. W przypadku matek tych grup uczniów bez pracy pozostaje średnio co trzecia (32% - gimnazja, 35% - licea profilowane). Trudniejszą sytuację moŜna zaobserwować w przypadku młodzieŜy pochodzącej ze wsi. Zdecydowanie częściej osoby te przyznają, Ŝe ich rodzice nie pracują, niŜ ma to miejsce wśród uczniów mieszkających w miastach.

2. Ocena i zadowolenie z róŜnych aspektów Ŝycia Okazuje się, Ŝe ponad połowa uczniów ocenia warunki materialne swoich rodzin jako dobre lub bardzo dobre, 2/5 ocenia je jako przeciętne, a 6% jako złe. Najbardziej negatywnie o sytuacji materialnej rodziny mówią uczniowie zasadniczych szkół zawodowych i techników – średnio co dziesiąty ocenia ją jako złą lub nawet bardzo złą. Negatywnie w tej kwestii wypowiadają się głównie uczniowie z rodzin, w których nie pracuje Ŝaden z rodziców (aŜ co czwarty z tej grupy). Podobnie wypowiada się tylko co dziesiąty badany z rodziny, gdzie pracuje jeden rodzic i tylko 2% badanych z rodziny, w której oboje rodzice mają pracę.

12%20% 15%

6% 10%

42%

47%44%

37%41%

40%

33%39%

48% 37%

6%1% 3%

9% 11%0% 1%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

bardzo złe

raczej złe

przeci ętne

dobre

bardzodobre

Rys. 1. Ocena warunków materialnych (finansowych) rodziny

Nieco wyŜej od warunków materialnych oceniono zadowolenie z Ŝycia. Ponad 60% badanych uczniów deklaruje zadowolenie z Ŝycia (łączne odpowiedzi: „raczej zadowolony(a)” i „bardzo zadowolony(a)”). Co trzeci wskazał na zadowolenie na średnim poziomie. W gronie osób niezadowolonych znalazło się ok. 5% uczniów (połączone odpowiedzi osób bardzo i raczej niezadowolonych). Do najbardziej zadowolonych naleŜą najmłodsi badani – gimnazjaliści (3/4 badanych). Na tym tle wyróŜniają się osoby ze szkół zawodowych, gdzie niecałe 50% deklaruje zadowolenie i taki sam odsetek uznaje, Ŝe róŜnie bywa – czasami są zadowoleni, czasami nie. Jednocześnie 8% określa się jako osoby niezadowolone – jest to najwyŜszy odsetek wśród wszystkich badanych szkół. Osoby ogólnie zadowolone ze swojego Ŝycia częściej zadowolone są teŜ z innych aspektów ocenianych w badaniu. 40% z nich pozytywnie ocenia teŜ warunki finansowe swoich rodzin, ponad połowa uwaŜa jednocześnie, Ŝe są lubiani przez rówieśników, niemal 30% uwaŜa się za dobrych uczniów i prawie połowa pozytywnie ocenia atmosferę w swojej szkole.

11

28%

42%

28%21% 23%

35%

33%

38%43%

24%

33%

22%34% 32%

46%

3% 2% 3%4%

2% 2% 1% 1% 4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

bardzoniezadowolony(a)

raczejniezadowolony(a)

róŜnie bywa,czasem tak,czasem nie

raczejzadowolony(a)

bardzozadowolony(a)

Rys. 2. Zadowolenie ze swojego Ŝycia

Ponad połowa badanych (56%) uwaŜa się za uczniów średnich. Najczęściej taką opinię wyrazili uczniowie zawodówek i liceów profilowanych (niemal 70%). W przypadku techników dotyczyło to ok. 50%, a w przypadku gimnazjów – 40% uczniów. Za uczniów dobrych lub bardzo dobrych uwaŜa się co drugi gimnazjalista, 2/5 uczniów techników, 1/3 uczniów liceów profilowanych i tylko 1/4 uczniów zasadniczych szkół zawodowych. 5% badanych wystawiło sobie negatywne noty. Nieco częściej deklarują tak uczniowie gimnazjów i zasadniczych szkół zawodowych, osoby z rodzin, w których nie pracują oboje rodzice oraz zdecydowanie częściej chłopcy niŜ dziewczęta. Zdecydowanie lepiej badani ocenili to, w jaki sposób wypadają w opinii kolegów ze szkoły. Niemal 90% badanych uwaŜa, Ŝe są lubiani przez rówieśników. 2/3 uczniów pozytywnie ocenia atmosferę panującą w ich szkołach (jest bardzo dobra lub raczej dobra). Najlepiej ocenili ją uczniowie techników (74% ocen pozytywnych) i liceów profilowanych (71%). Jako dobrą atmosferę oceniło 64% gimnazjalistów i 53% uczniów szkół zawodowych. Najwięcej negatywnych opinii o atmosferze w swojej szkole odnotowano wśród uczniów gimnazjów (13%) i zasadniczych szkół zawodowych (10%). W przypadku techników tylko 3% negatywnie oceniło ten aspekt, a w przypadku liceów profilowanych taka sytuacja w ogóle nie miała miejsca. Najlepiej swój poziom wiedzy zdobytej w trakcie dotychczasowej nauki oceniają uczniowie ostatnich klas gimnazjalnych. 36% ocenia go wysoko lub bardzo wysoko, ponad połowa (56%) – na średnim poziomie, a ok. 8% - nisko. Wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych duŜo większy odsetek – aŜ 85% uczniów liceów profilowanych i po ok. 70% uczniów techników i zawodówek - ocenia swoją wiedzę na średnim poziomie. Odsetek uczniów, którzy wysoko lub bardzo wysoko oceniają wiedzę nabytą w szkole, waha się od 11-14% w liceach profilowanych i zawodówkach, do 24% w technikach. NajniŜej ocenili poziom swojej wiedzy badani w zasadniczych szkołach zawodowych – aŜ 16% (w pozostałych typach szkół jedynie 4-8%) ocenia go jako niski lub bardzo niski. MoŜe to mieć związek z niską aktywnością tej grupy młodzieŜy jeśli chodzi o szkolenia, czy praktyki zawodowe. Okazuje się, Ŝe to właśnie uczniowie zawodówek najczęściej spośród badanych ponadgimnazjalistów nie uzupełniali swojej wiedzy biorąc udział w dodatkowych szkoleniach czy kursach poza szkołą. Deklaruje tak 55% badanych. Połowa twierdzi teŜ, Ŝe nie uczestniczyła w praktykach zawodowych organizowanych przez szkoły. A 1/3 spośród osób, które uczestniczyły w tych praktykach ocenia je negatywnie. Niepokojące jest to, Ŝe właśnie pracownicy z wykształceniem zasadniczym zawodowym byli zatrudniani najczęściej w ciągu ostatnich dwóch lat przez firmy z powiatu bytowskiego. Jest to teŜ grupa absolwentów, która została najniŜej oceniona przez pracodawców zarówno ze względu na swoją wiedzę, jak i na umiejętności praktyczne.

12

3% 4% 1% 1% 4%

20%

32%

10%

23%10%

70%

56%

85%71%

71%

8% 7% 4% 5%14%

1% 1% 2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

bardzo niski

niski

na średnimpoziomie

wysoki

bardzowysoki

Rys. 3. Ocena poziomu wiedzy zdobytej w trakcie dotychczasowej nauki

Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych zostali poproszeni równieŜ o ocenę swojego poziomu umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Najbardziej pozytywnie ocena ta wypadła wśród uczniów techników, najgorzej – wśród uczniów liceów profilowanych. Jako wysokie lub bardzo wysokie uznał swoje kwalifikacje zawodowe więcej niŜ co trzeci uczeń technikum, co czwarty uczeń szkoły zawodowej i co piąty uczeń liceum profilowanego. Uczniowie techników czują się najlepiej przygotowani do wykonywania przyszłej pracy, Ale teŜ niemal wszyscy (88%) uczestniczyli w praktykach zawodowych organizowanych przez szkoły. Podobny odsetek (83%) dokształcał się w systemie pozaszkolnym biorąc udział w dodatkowych kursach i szkoleniach.

3% 3% 3% 4%

25%17%

33%22%

67%77%

59%70%

4% 4% 4% 4%1% 1% 1%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

bardzo niski

niski

na średnimpoziomie

wysoki

bardzo wysoki

Rys. 4. Ocena poziomu umiejętności i kwalifikacji zawodowych zdobytych w trakcie dotychczasowej

nauki

3. Motywy wyboru szkoły Uczniowie poszczególnych typów szkół ponadgimnazjalnych mają róŜne motywacje wyboru kierunku kształcenia, choć generalnie najczęściej wskazywane powody wyboru danej szkoły lub klasy to: własne zainteresowania uczniów, łatwość uzyskania pracy w wybranym zawodzie, bliskie połoŜenie szkoły od miejsca zamieszkania, konieczność szybkiego zdobycia zawodu oraz namowa rodziców.

13

5%

4%

6%

15%

7%

8%

27%

21%

43%

37%

1%

1%

4%

11%

22%

21%

33%

39%

37%

3%

7%

9%

9%

13%

42%

11%

54%

0% 20% 40% 60%

inne

porada psychologa,pedagoga szkolnego,doradcy zawodowego

brak wolnych miejsc winnej szkole

brak wolnych miejsc winnej klasie

namowa kolegów

namowa rodziców(opiekunów)

konieczno śćszybkiego zdobycia

zawodu

bliskie poło Ŝenieszkoły od miejsca

zamieszkania

łatwo ść uzyskaniapracy w wybranym

zawodzie

zainteresowania

liceumprofilowane

technikum

zasadniczazawodowa

Rys. 5. Powody wyboru kierunku kształcenia, kończonej szkoły

Badani z liceów profilowanych najczęściej wskazali na swoje zainteresowania (54%) i bliskie połoŜenie szkoły od miejsca zamieszkania (42%). Więcej niŜ co dziesiąty wybrał szkołę za namową rodziców (13%) oraz spodziewając się łatwego uzyskania pracy w wybranym zawodzie (11%). Warto zwrócić uwagę, Ŝe w odróŜnieniu od uczniów szkół zawodowych i techników, dla nikogo wybór tej szkoły nie był podyktowany koniecznością szybkiego zdobycia zawodu. Zdecydowana większość uczniów liceów profilowanych (90%) planuje kontynuować naukę po ukończeniu liceum. Uczniowie liceów profilowanych zdobywają wiedzę ogólną przygotowującą do egzaminu maturalnego oraz umiejętności zawodowe, które jednak w ich opinii nie są wystarczające do podjęcia pracy. Przedstawione nieco wyŜej wyniki pokazują, Ŝe jest to grupa, która najniŜej ocenia swoje umiejętności i kwalifikacje zawodowe. Nie dziwi więc fakt, Ŝe absolwenci liceów profilowanych chcą się dalej kształcić. Motywacją wyboru technikum oraz zasadniczej szkoły zawodowej jest najczęściej łatwość uzyskania pracy w wybranym zawodzie (około 40% odpowiedzi) oraz zainteresowania własne ucznia (37%). Uczniowie wybierający te szkoły rzadziej myślą o szkole w kategoriach przygotowania do dalszego kształcenia. Szkoła ma dać im konkretny zawód. Ponadto uczniowie techników często kierowali się lokalizacją szkoły (33%), a co piąty wskazał na konieczność szybkiego zdobycia zawodu (ponad 1/4 nie planuje dalszej nauki po zakończeniu technikum). Co piąty uczeń technikum wybrał szkołę za namową rodziców. Co czwarty uczeń szkoły zawodowej wybrał daną szkołę z uwagi na konieczność szybkiego zdobycia zawodu (ponad 40% uczniów zawodówek nie planuje dalszej nauki), a dla co piątego waŜne było bliskie połoŜenie szkoły. Chłopcy nieco częściej niŜ dziewczęta przy wyborze szkoły kierowali się zainteresowaniami, ale równieŜ namową kolegów. Osoby mieszkające na wsi duŜo częściej niŜ mieszkańcy miast wskazali na łatwość uzyskania pracy w wybranym zawodzie, konieczność szybkiego uzyskania zawodu i bliskie

14

połoŜenie szkoły od miejsca zamieszkania. Uczniowie mieszkający w miastach częściej podejmowali decyzję o wyborze szkoły pod wpływem namowy rodziców oraz kolegów. Uczniowie rodziców z wyŜszym wykształceniem, częściej niŜ inni uczniowie, wskazywali, Ŝe nie dostali się do innej klasy czy innej szkoły.

4. Praktyki, staŜe, spotkania Badanych uczniów zapytano zarówno o uczestnictwo w praktykach, staŜach zawodowych organizowanych przez szkoły, jak i o tego typu zajęciach organizowane na własną rękę. Dodatkowym aspektem, był udział w szkoleniach i kursach, które kończą się najczęściej zdobyciem certyfikatu. Ponad połowa badanych uczniów twierdzi, Ŝe brała udział w praktykach lub staŜach organizowanych przez szkoły. Deklaruje tak niemal 90% uczniów techników, ponad 40% kształcących się w szkołach zawodowych i niemal 10% uczniów liceów profilowanych. Średnio 3/5 badanych z techników i liceów profilowanych pozytywnie ocenia praktyki (wysoko i bardzo wysoko), w których uczestniczyli. W przypadku uczniów szkół zawodowych oceny pozytywne wystawiło o 1/5 mniej uczniów. Co trzeci badany ze szkoły zawodowej ocenia praktyki na średnim poziomie i podobny odsetek – na poziomie niskim lub bardzo niskim. Badanych zapytano równieŜ, czy brali udział w praktykach organizowanych na własną rękę. O moŜliwość praktyki zatroszczył się samodzielnie co czwarty uczeń zawodówki i technikum oraz tylko 7% uczniów liceów profilowanych. DuŜo większą inicjatywą wykazali się w tej mierze chłopcy oraz osoby mieszkające na obszarach wiejskich. Zdecydowanie lepiej wypada teŜ ocena tych praktyk. Pozytywne oceny wystawiło 3/4 badanych z liceów profilowanych i techników oraz ponad 40% uczniów zawodówek. Wśród uczniów szkół zawodowych negatywne oceny wystawiło takim praktykom tylko 13% badanych (co stanowi o połowę mniej, w stosunku do oceny praktyk organizowanych przez szkoły). Zestawiając ze sobą obie formy udziału w praktykach, okazuje się, Ŝe więcej niŜ co trzeci badany (36%) nie uczestniczył w Ŝadnych praktykach czy staŜach. Co ósmy badany (12%) naleŜy do najbardziej aktywnej grupy, która brała udział zarówno w praktykach szkolnych, jak i organizowanych samodzielnie. 43% uczniów szkół ponadgimnazjalnych uczestniczyło w praktykach organizowanych przez szkoły, a 9% - wyłącznie w praktykach organizowanych na własną rękę. Biorąc pod uwagę fakt, Ŝe badaniem objęto uczniów ostatnich klas, wyniki te pokazują, Ŝe co trzeci uczeń szkół zawodowych startuje z przegranej pozycji na rynku pracy. Zdobył zawód, ale bez odbytych praktyk, bez zdobycia umiejętności praktycznych nie będzie go w stanie wykonywać. Prawdopodobnie część tych osób uczestniczyła w praktykach, ale były one prowadzone w sposób, który trudno nazwać „praktyczną nauką zawodu”.

15

w Ŝadnych36%

tylko w organizowanych na w łasn ą rękę

9%

tylko w organizowanych

przez szkoł ę43%

zarówno w organizowanych przez szkoł ę jak i na w łasn ą rękę

12%

Rys. 6. Uczestnictwo w praktykach zawodowych - podsumowanie

Tylko nieco ponad połowa badanych (54%) twierdzi, Ŝe uczestniczyła w spotkaniach na temat poszukiwania pracy. Najczęściej mówią o tym uczniowie techników (62%) i liceów profilowanych (58%), nieco rzadziej – uczniowie zawodówek (42%). Dosyć wysoko oceniana jest przydatność tych szkoleń – niemal wszystkich 70% uczniów wystawiło pozytywne noty - odsetek ocen pozytywnych waha się od 63% w zawodówkach i 67% w technikach do 77% w liceach.

5. Szkolenia i kursy

Bardzo waŜnym elementem edukacji są kursy i szkolenia, które wykraczają poza program nauczania. Niemal 3/5 badanych uczniów deklaruje, Ŝe brało udział w dodatkowych szkoleniach.

57%

35%

55%

83%

45%

43%

65%

45%

17%

55%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

nie

tak

Rys. 7. Udział w kursach, szkoleniach (poza programem nauczania)

Uczestniczył w nich co trzeci uczeń gimnazjum, niemal połowa uczniów zasadniczych szkół zawodowych i ponad połowa uczniów liceów profilowanych. W przypadku techników udział w szkoleniach deklaruje ponad 4/5 badanych.

16

Najmłodsi badani wskazywali głównie na szkolenia językowe i dotyczące obsługi komputera. Uczniowie klas ponadgimnazjalnych uczestniczyli przede wszystkim w kursie prawa jazdy; niemal wszyscy w kursie kategorii B, ale kilka osób wskazało takŜe na prawo jazdy na motocykl, ciągnik rolniczy z przyczepą oraz pojazd samochodowy z przyczepą (B+E, C+E). Uczniowie techników wskazywali dodatkowo na kursy z obsługi komputera oraz na kursy z obsługi specjalistycznych maszyn i urządzeń. Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych często deklarują, Ŝe uczestniczyli w kursach z obsługi specjalistycznych maszyn i urządzeń. Wśród najbardziej popularnych języków obcych, których poza szkołą uczą się badani, znalazły się angielski (63% wskazań) i niemiecki (41%). Na język angielski wskazali głównie gimnazjaliści i uczniowie techników, a na niemiecki – uczniowie liceów profilowanych i szkół zawodowych. Pojedyncze osoby wskazały równieŜ na inne języki: kaszubski, hiszpański i francuski. Część uczniów zadeklarowała, Ŝe szkoliła się z zakresu obsługi specjalistycznych maszyn i urządzeń. Najczęściej wymieniono szkolenia z obsługi spawarki (wyłącznie uczniowie techników i szkół zawodowych) oraz kasy fiskalnej (w głównej mierze dziewczęta). Pojawiły się teŜ szkolenia z obsługi wózków widłowych i przyczep przeładunkowych, piły motorowej, tokarki.

8%

8%

17%

4%

8%

10%

8%

7%

17%

11%

16%

17%

9%

19%

20%

22%

17%

31%

42%

7%

9%

6%

15%

12%

14%

15%

16%

20%

25%

20%

20%

21%

18%

23%

17%

26%

41%

40%

8%

15%

11%

13%

15%

10%

18%

19%

7%

10%

17%

18%

24%

24%

24%

24%

35%

38%

31%

7%

9%

7%

9%

10%

11%

11%

15%

8%

12%

13%

16%

18%

17%

10%

24%

27%

44%

48%

0% 20% 40% 60%

w Ŝadnych

Szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu

Mechanika, metalurgia, energetyka, elektronika, tel ekomunikacja, miernictwo,naprawa i konserwacja pojazdów

Zarządzanie i administrowanie

Opieka społeczna

Prawo

Prace sekretarskie i biurowe

Architektura i budownictwo

Usługi gastronomiczne

Rachunkowo ść, ksi ęgowo ść, bankowo ść, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna

Rozwój osobowo ściowy i kariery zawodowej

Opieka zdrowotna

Usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja

Usługi fryzjerskie, kosmetyczne

Sprzeda Ŝ, marketing, public relations, handel nieruchomo ściami

Ochrona własno ści i osób

Informatyka i wykorzystanie komputerów

Języki obce

Usługi transportowe, w tym kursy prawa jazdy

gimnazjum

liceumprofilowane

technikum

zasadniczazawodowa

Rys. 8. Szkolenia, w których uczniowie chcieliby wziąć udział

Jednocześnie badani uczniowie zostali poproszeni o wskazanie szkoleń, w których w przyszłości chcieliby wziąć udział. Tylko co dwunasty twierdzi, Ŝe nie chce dokształcać się w ten sposób. Pozostałe osoby najczęściej wskazywały: - szkolenia dotyczące usług transportowych (m.in. prawo jazdy, obsługa wózka jezdniowego) –

41%,

17

- naukę języków obcych – 38%, - informatykę i obsługę komputerów – 25%, - kursy ochrony własności i osób (m.in. windykacja, kurs dla pracowników ochrony fizycznej lub

ochraniających imprezy masowe) – 21%, - sprzedaŜ i marketing (m.in. obsługa kasy fiskalnej, obsługa klienta) – 19%, - szkolenia dotyczące usług fryzjerskich i kosmetycznych – 19%, - szkolenia z zakresu hotelarstwa, turystyki i rekreacji – 18%, - opiekę zdrowotną (m.in. kurs masaŜu leczniczego, pierwszej pomocy, itd.) – 18%. Wśród języków obcych najczęściej wymieniano angielski (68%) i niemiecki (24%). Inne języki, których badani chcieliby się uczyć, to francuski (13%), hiszpański (11%) i rosyjski (7%).

6. Kontynuacja nauki

4/5 badanych deklaruje, Ŝe po zakończeniu obecnej szkoły podejmie dalszą naukę. Średnio co piąty uczeń zadeklarował podczas badania, iŜ zakończy naukę na obecnym poziomie. Kontynuować naukę zamierzają niemal wszyscy gimnazjaliści, 90% uczniów liceów profilowanych, 73% uczniów techników i 57% uczniów szkół zawodowych. Potrzebę dalszej edukacji odczuwają głównie uczniowie mieszkający w miastach niŜ na wsi (83% versus 75%).

49%

88%

45%39%

24%

30%

9%

45%

35%

33%

13%

3%6%

19%

19%

9%4% 8%

24%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

nie

raczej nie

raczej tak

tak

Rys. 9. Chęć podjęcia dalszej nauki po zakończeniu obecnej szkoły

Osoby, które nie chcą dalej się uczyć, jako główny powód podają konieczność podjęcia pracy zawodowej. Co czwarty badany twierdzi, Ŝe po prostu nie chce się juŜ uczyć i podobny odsetek – chce wyjechać za granicę. Chęć wyjazdu po ukończeniu szkoły za granicę deklarują przede wszystkim uczniowie zawodówek i w nieco mniejszym stopniu - techników. Częściej są to równieŜ osoby mieszkające na wsi. Połowa osób, które deklarują chęć podjęcia dalszego kształcenia, planuje w związku z tym wyjazd do innego powiatu. Poza powiatem naukę chcą podjąć w głównej mierze uczniowie liceów profilowanych i techników. Najczęściej wskazują wówczas na Trójmiasto, Koszalin oraz Słupsk. Kilka osób wskazało równieŜ takie miasta jak: Toruń, Bydgoszcz, Warszawa, Biały Bór. Co trzeci gimnazjalista planuje naukę w liceum ogólnokształcącym, podobny odsetek – w technikum, niemal co czwarty – w zasadniczej szkole zawodowej. Co dwunasty w momencie przeprowadzania badania wybierał liceum profilowane. 5% gimnazjalistów wskazało na szkoły wyŜsze, ale aby rozpocząć tam naukę niezbędne będzie uzyskanie matury, w którejś ze szkół średnich.

18

W związku z tym, Ŝe badanie odbywało się pod koniec roku szkolnego 2008/2009, postanowiono deklaracje uczniów gimnazjów zestawić z twardymi danymi dotyczącymi przyjęć do pierwszych klas w roku szkolnym 2009/2010. Pod uwagę wzięto wyłącznie uczniów, którzy wskazali na szkoły ponadgimnazjalne (pominięto tych, którzy wskazali na szkoły wyŜsze). Co trzeci uczeń przyjęty do pierwszej klasy w roku 2009/2010 kształci się w technikum i podobny odsetek w zawodówce. W przypadku techników wyniki pokrywają się z deklaracjami (33% według planów versus 36% według przyjęć do pierwszych klas). Natomiast do zawodówek trafiło nieco więcej uczniów niŜ planowało (24% według deklaracji versus 35% według przyjęć do pierwszych klas). Zdecydowanie mniej uczniów niŜ planowało dostało się do liceów profilowanych (8% według planów versus 2% według przyjęć) i ogólnokształcących (34% według planów versus 27% według przyjęć). Prawdopodobnie osoby te zasiliły zasadnicze szkoły zawodowe. Więcej niŜ co piąty uczeń liceum profilowanego, który zamierza nadal się kształcić, decyduje się na naukę na uniwersytecie lub w innej szkole wyŜszej. Politechnikę wybiera niemal co piąty badany. Na zasadniczą szkołę zawodową wskazało jedynie 3% badanych. Uczniowie techników chcieliby kontynuować naukę na politechnice lub w innej szkole wyŜszej (w obu przypadkach ok. 2/5 badanych). Na uniwersytet wskazuje 17% uczniów. Z kolei uczniowie szkół zawodowych, którzy chcą nadal się uczyć, wskazali na technika (co drugi) i na licea ogólnokształcące (27%) lub profilowane (13%). Wybór danej szkoły na kontynuację nauki umotywowany jest przede wszystkim zainteresowaniami (54% wskazań). Co trzeci uczeń wskazał ponadto na bliskie połoŜenie miejsca nauki od miejsca zamieszkania, podobny odsetek – na łatwość uzyskania pracy w wybranym zawodzie. Część uczniów wskazała równieŜ na konieczność szybkiego zdobycia zawodu (głównie uczniowie techników i zawodówek), a niektórzy wybór szkoły tłumaczyli wpływem rodziców lub kolegów. Tylko połowa badanych ponadgimnazjalistów, którzy chcą kontynuować naukę, twierdzi, Ŝe wybrany przez nich przyszły kierunek nauki jest zgodny z dotychczas wyuczonym zawodem. Dotyczy to w głównej mierze uczniów szkół zawodowych (61%). W przypadku liceów profilowanych i techników ta zgodność jest duŜo mniejsza (odpowiednio 47% i 44%).

7. Praca zawodowa 3/4 badanych uczniów zamierza po ukończeniu obecnej szkoły podjąć pracę: niemal połowa - w pełnym wymiarze czasu pracy, prawie 1/4 - pracę dorywczą, a 2% - w tej chwili wykonuje juŜ pracę. Pracę w pełnym wymiarze godzinowym chcieliby podjąć głównie uczniowie szkół zawodowych – 73%, tylko 16% wskazało na pracę dorywczą. Tylko co piąty badany zamierza wyłącznie się uczyć. Dotyczy to przede wszystkim gimnazjalistów – 54% i uczniów liceów profilowanych – 24%, natomiast w technikach deklaruje tak co piąty a w zawodówkach – co dziesiąty uczeń. Pracę z nauką chcą połączyć głównie absolwenci liceów profilowanych (66%). Podobnie widzi najbliŜszą przyszłość ponad połowa uczniów techników (54%) i niemal połowa uczniów zawodówek (47%). Zarówno uczyć się jak i pracować chce równieŜ 43% gimnazjalistów. Wyłącznie pracować chcą najczęściej uczniowie szkół zawodowych - 42%. Podobnie deklaruje co czwarty uczeń technikum i co dziesiąty uczeń liceum profilowanego.

19

52%43%

66%54%

47%

26%54%

24%

19%

9%

22%

10%

27%

42%

2% 2%1%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

ani nauka,ani praca

tylko praca

tylko nauka

zarównonauka jak ipraca

Rys. 10. Kontynuacja nauki a podjęcie pracy po zakończeniu obecnej szkoły

Badanych poproszono o opinię, które z posiadanych umiejętności pomogą im w znalezieniu pracy. Niemal 60% wskazało na znajomość obsługi komputera, co drugi – na znajomość języków obcych i prowadzenie samochodu. W przypadku języków obcych wymieniono przede wszystkim język niemiecki – głównie uczniowie szkół zawodowych i gimnazjaliści, a na drugim miejscu język angielski. Prowadzenie samochodu było waŜne szczególnie dla uczniów techników. Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych częściej niŜ inni wskazywali na obsługę urządzeń związanych z wykonywanym zawodem i obsługę specjalistycznych narzędzi i maszyn.

4%

34%

61%

42%

26%

47%

4%

21%

45%

69%

57%

64%

12%

18%

47%

65%

66%

2%

8%

30%

25%

55%

55%

0% 20% 40% 60% 80%

inne

obsługaspecjalistycznych

narzędzi, maszyn (wramach wykonywanej

pracy)

obsługa urz ądzeńzwiązanych z

wykonywanymzawodem

prowadzeniesamochodu

znajomo ść językaobcego

obsługa komputera

gimnazjum

liceumprofilowane

technikum

zasadniczazawodowa

Rys. 11. Umiejętności, które pomogą w znalezieniu pracy

20

Co trzeci badany wysoko ocenia szanse na znalezienie pracy w swoim zawodzie, a o 10% więcej uwaŜa, Ŝe z duŜym prawdopodobieństwem znajdzie pracę w jakimkolwiek zawodzie. Najwięcej optymizmu mają w tej mierze uczniowie ostatnich klas gimnazjalnych – co drugi wysoko ocenia szanse na znalezienie pracy w wybranym zawodzie, a ok. 60% wysoko ocenia szanse na znalezienie jakiejkolwiek pracy. Spośród uczniów szkół ponadgimnazjalnych największe szanse na znalezienie pracy w zawodzie widzą uczniowie szkół zawodowych – 35%. W przypadku uczniów techników odsetek ten zmniejsza się do 27%, a w przypadku uczniów liceów profilowanych jest najniŜszy – 23%. Lepiej oceniane są szanse na znalezienie jakiejkolwiek pracy – przypadku uczniów zawodówek i techników wysoko ocenia je 2/5 badanych, a w przypadku uczniów liceów profilowanych – 1/3 badanych.

9%18%

3% 4%12%

25%

33%

20% 23%

23%

52%

47%

58%59% 45%

13%3%

19%13%

18%

2% 1% 1% 1% 3%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

bardzoniskie

niskie

na średnimpoziomie

wysokie

bardzowysokie

Rys. 12. Ocena szans na znalezienie pracy w swoim zawodzie

15%25%

10% 11% 15%

29%

37%

23%31% 25%

50%

37%

61%52% 53%

5% 1% 6% 6% 6%1% 1% 2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem gimnazjum liceumprofilowane

technikum zasadniczazawodowa

bardzo niskie

niskie

na średnimpoziomie

wysokie

bardzo wysokie

Rys. 13. Ocena szans na znalezienie jakiejkolwiek pracy

3/5 uczniów chciałoby znaleźć pracę na terenie swojego powiatu (30% w swojej miejscowości, 28% - w innej miejscowości, ale w powiecie bytowskim). Mieszkańcy wsi częściej deklarują chęć pracy w tym samym powiecie, ale w innej miejscowości. Co czwarty (przede wszystkim uczniowie liceów profilowanych) chciałby znaleźć pracę na terenie województwa pomorskiego, a średnio co dziesiąty – poza województwem i podobny odsetek – za granicą. Na chęć pracy za granicą zwracają uwagę głównie uczniowie szkół zawodowych (średnio co czwarty), częściej chłopcy niŜ dziewczęta (16% versus 5%). Na chęć znalezienia pracy za granicą wskazuje teŜ ponad połowa osób, które wcześniej podała, Ŝe nie chce się juŜ uczyć ze względu na wyjazd za granicę.

21

w innym kraju11%

w innym w ojew ództw ie

8%

na terenie w ojew ództw a

23%

w innej m ie jscow o ści

ale w m oim pow iecie

28%

w m ojej m ie jscow o ści

30%

Rys. 14. Praca zawodowa – w jakim miejscu?

22

BADANIE WŚRÓD FIRM I INSTYTUCJI

1. Charakterystyka badanych firm/instytucji W ramach badania przebadano 204 firmy z terenu powiatu bytowskiego. Mikroprzedsiębiorstwa (0-9 pracowników) stanowią 94%, małe firmy (10-49 pracowników) – 5%, średnie (50-249 pracowników) – 0,9%, a duŜe (250 i więcej pracowników) – 0,1%. Do dalszych analiz, ze względu na małą liczebność, firmy średnie i duŜe połączono w jedną kategorię (50 pracowników i więcej).

Co piąta badana firma zajmuje się handlem (25%), nieznacznie mniejsze odsetki - produkcją (23%) i usługami (23%). 15% działa w branŜy budowlanej, 9% w sektorze publicznym, ok. 6% w branŜach związanych z transportem i logistyką.

usługi23%

handel24%

transport i logistyka

6%

produkcja23%

budownictwo15%

sektor publiczny

9%

Rys.15. BranŜa 6% badanych firm twierdzi, Ŝe w ostatnim roku obrotowym nie osiągnęło Ŝadnych przychodów. Jest to pytanie, na które średnio co dziesiąta firma odmówiła udzielenia odpowiedzi, a podobny odsetek twierdził, Ŝe nie wie. 22% firm deklaruje przychody do 50 tys. zł., - dotyczy to głównie mikroprzedsiębiorstw z branŜy usługowej. 17% badanych przedsiębiorstw deklaruje przychody od 50-100 tys. zł. Są to najczęściej firmy zajmujące się transportem i logistyką, ale równieŜ firmy handlowe i z sektora publicznego. 19% firm uplasowało się z przychodem w przedziale 100-500 tys. zł. – moŜna tam znaleźć firmy z branŜy budowlanej, zajmującej się transportem i logistyką oraz produkcją. Taki sam odsetek stanowią firmy, które uzyskały przychód powyŜej 500 tys. zł. Taki przychód deklarują przede wszystkim firmy średnie i duŜe, najczęściej zajmujące się pracami budowlanymi, handlowe lub z branŜy transportowej i logistycznej.

23

odmowa9%

nie w iem/trudno powiedzie ć

8%

powy Ŝej 1 m ln zł9%

500 tys. zł – 1 mln zł11%

100 tys. – 500 tys. zł18%

50 - 100–tys. zł17%

1 – 50 tys. zł22%

0 zł6%

Rys.16. Przychody firm w 2008 r.

2. Polityka kadrowa firmy – sytuacja aktualna i plany Ponad 60% badanych firm deklaruje optymalne zatrudnienie w chwili, kiedy było przeprowadzane badanie. Najczęściej opinię taką wyraŜają przedstawiciele małych firm (74%) oraz średnich i duŜych (70%). Optymalne zatrudnienie deklaruje 64% mikroprzedsiębiorstw. Co piąte mikro- i małe przedsiębiorstwo odczuwa brak pracowników. Podobnie wskazuje 16% duŜych i średnich firm. Na nadmiar pracowników narzeka niewiele firm. Najczęściej są to mikro- oraz średnie i duŜe przedsiębiorstwa (po 14%), duŜo rzadziej małe firmy (6%).

5% 5% 2% 4%

9% 9%4%

10%

64% 64%74%

70%

10% 10%11%

12%9% 9%

8% 4%3% 3%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

trudnopowiedzie ć

zdecydowaniebrakpracowników

raczej brak

mamyoptymalnezatrudnienieraczej nadmiar

zdecydowanienadmiarpracowników

Rys.17. Ocena stanu zatrudnienia.

Na niedobór pracowników najczęściej narzekają firmy produkcyjne (co trzecia) i handlowe (co czwarta), przy czym inne firmy z tych samych branŜ narzekają teŜ na nadmiar kadry (w obu przypadkach – średnio co piąta). Inne firmy, w których brakuje pracowników to firmy z branŜy usługowej i z sektora publicznego. Na nadmiar wskazują takŜe firmy zajmujące się transportem i logistyką.

24

Jednocześnie 2/3 badanych firm uwaŜa, Ŝe niedobór pracowników o potrzebnych kwalifikacjach moŜe zahamować rozwój firmy. Średnio co trzecia twierdzi, Ŝe nie powinno mieć to wpływu na rozwój firmy („raczej nie” lub „nie”). Badane firmy poproszono o określenie, na jakim poziomie, według ich szacunków, kształtują się przeciętne wynagrodzenia w firmie / instytucji w stosunku do innych firm w powiecie bytowskim. Średnio co piąta firma (17%) nie była w stanie tego określić. Ponad 60% twierdzi, Ŝe wynagrodzenia w ich firmie są porównywalne do wynagrodzeń w innych przedsiębiorstwach (dotyczy to w głównej mierze instytucji z sektora publicznego i firm z branŜy budowlanej). Nieco więcej niŜ co dziesiąta firma twierdzi, Ŝe wynagrodzenia oferowane pracownikom są przynajmniej nieco wyŜsze niŜ w innych firmach w powiecie. Deklarują tak przede wszystkim firmy o najwyŜszych przychodach (powyŜej 500 tys. zł.) oraz firmy z branŜy handlowej i usługowej. Zdecydowanie częściej są to firmy z Bytowa (średnio co czwarta) niŜ z innych miejscowości w powiecie. Na temat niŜszych pensji niŜ w innych firmach w powiecie mówią nieco częściej firmy z przychodami do 50 tys. zł., a takŜe firmy zajmujące się budownictwem oraz te z branŜy transportowej i logistycznej. Połowa firm z powiatu bytowskiego planuje podwyŜki wynagrodzeń w ciągu najbliŜszych 2 lat (38% - na wszystkich stanowiskach, 12% - na niektórych). Więcej niŜ co czwarta firma (28%) nie ma takiego zamiaru, a co piąta (21%) nie potrafiła tego określić.

38% 38%

55%

32%

12% 12%

10%

23%

28% 29%

13%

14%

21% 21% 22%32%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

trudnopowiedzie ć

nie

tak – naniektórychstanowiskach

tak – nawszystkichstanowiskach

Rys.18. PodwyŜki planowane w ciągu najbliŜszych 2 lat.

Średnia wysokość podwyŜek wyniesie 12%. Będzie nieco wyŜsza w firmach, których roczny przychód przekroczył 50 tys. zł. – ok. 14%. PodwyŜki na wszystkich stanowiskach chcą przeprowadzić głównie firmy zatrudniające 10-49 pracowników, z sektora publicznego i zajmujące się transportem i logistyką. Częściej zamiar taki mają firmy z Bytowa, niŜ z innych miejscowości w powiecie. Podnieść pensje na niektórych stanowiskach chcą najczęściej firmy średnie i duŜe, zajmujące się produkcją i budownictwem. Planów co do podwyŜek nie mają częściej firmy zatrudniające do 9 pracowników, niŜ większe, a takŜe te, których wielkość przychodów w 2008 r. nie przekroczyła 50 tys. zł. Stanowisko takie częściej prezentują firmy handlowe, zajmujące się produkcją i usługowe.

25

3. Polityka kadrowa firmy - zatrudnianie

Średnio co druga badana firma twierdzi, Ŝe w ciągu ostatnich 2 lat poszukiwała pracowników. Zdecydowanie częściej miało to miejsce w firmach średnich i duŜych (75%), niŜ w małych (63%) i mikroprzedsiębiorstwach (52%). Częściej równieŜ w firmach, których wielkość przychodów przekroczyła 500 tys. zł. Na poszukiwanie pracowników nieco częściej wskazały firmy zajmujące się handlem, transportem i logistyką oraz produkcją. Firmy, które nie poszukiwały pracowników najczęściej wskazały, Ŝe nie było takiej potrzeby (81%). DuŜo rzadziej podawane były inne argumenty – mała, rodzinna firma (9%), brak funduszy na zatrudnienie nowych pracowników, zatrudnianie staŜystów na umowę zlecenie – 5%, nie musieli szukać, bo chętni sami się zgłaszali – 0,5%. 3/5 firm deklaruje, Ŝe w ciągu ostatnich 2 lat zatrudniali pracowników. Twierdzą tak niemal wszystkie małe (91%) oraz średnie i duŜe firmy (98%), a takŜe 59% mikroprzedsiębiorstw. Najczęściej zatrudnianie nowych pracowników miało miejsce w firmach produkcyjnych i handlowych.

61% 59%

91%98%

39% 41%

9%2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

tak nie

Rys.19. Zatrudnianie w ciągu ostatnich 2 lat a wielkość zatrudnienia.

53%61%

70%61%

69%

54%

48%39%

30%39%

31%

46%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

sektorpubliczny

budownictwo produkcja transport ilogistyka

handel usługi

tak nie

Rys.20. Zatrudnianie w ciągu ostatnich 2 lat a branŜa.

Najczęściej podawanym powodem, dla którego nie zatrudniano pracowników był brak takiej potrzeby - 70%. Na drugim miejscu firmy wymieniły waŜną kwestię, jaką jest brak odpowiednich kandydatów do pracy – 19%. Inne powody to brak funduszy i zatrudnianie sezonowe na umowę zlecenie.

26

Wśród najczęściej zatrudnianych pracowników znaleźli się robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Osoby z tych zawodów były zatrudnione przez 31% badanych firm. W tej grupie najczęściej wymieniano ślusarzy, spawaczy i krawcowe. Więcej niŜ co czwarta firma zatrudniała osoby naleŜące do grupy pracowników usług osobistych i sprzedawców – głównie sprzedawców i kucharzy (26%). 15% firm zatrudniło techników i inny średni personel, 12% specjalistów i taki sam odsetek operatorów i monterów maszyn i urządzeń. Podobny odsetek firm zatrudniał teŜ pracowników przy pracach prostych. Mniej niŜ 1% firm z powiatu bytowskiego zatrudniało rolników, ogrodników, leśników i rybaków, a takŜe pracowników biurowych i przedstawicieli władz publicznych, wyŜszych urzędników i kierowników. Niemal 1/5 stanowią „inne” stanowiska, których nie udało się zakwalifikować do Ŝadnej z kategorii. Taki rozkład odpowiedzi odpowiada sytuacji w mikroprzedsiębiorstwach (z wyjątkiem najrzadziej wskazywanych stanowisk). Co piąta mała firma zatrudniała specjalistów oraz robotników przemysłowych i rzemieślników, taki sam odsetek pracowników przy pracach prostych. 14% zatrudniło pracowników usług osobistych i sprzedawców. 10% wskazało na techników i inny średni personel oraz na operatorów i monterów maszyn i urządzeń. Pozostałe stanowiska wskazało mniej niŜ 10% badanych firm. Średnie i duŜe firmy najczęściej zatrudniały pracowników z grupy robotników przemysłowych i rzemieślników (42%) oraz specjalistów (31%). 13% zatrudniło pracowników przy pracach prostych, a takŜe (taki sam odsetek) osoby z grupy rolników, ogrodników, leśników i rybaków, 9% - techników i inny średni personel. Inne grupy zawodów podawano duŜo rzadziej. Niemal co druga firma (46%), która zatrudniała pracowników w ciągu ostatnich 2 lat deklaruje, Ŝe miała problemy ze znalezieniem pracowników na poszukiwane stanowisko (stanowiska). Z problemem tym musiały zmierzyć się głównie mikroprzedsiębiorstwa, a takŜe firmy z branŜy budowlanej, usługowej i sektora publicznego. Nieco częściej do problemu ze znalezieniem pracowników przyznawały się firmy z Miastka niŜ z innych miejscowości w powiecie. Wśród zawodów, z których najtrudniej było znaleźć pracowników, najczęściej wskazywano na robotników przemysłowych i rzemieślników, a więc grupę z której najczęściej zatrudniano. Na te zawody wskazała co trzecia firma, która miała problemy ze znalezieniem pracowników. Niemal co piąta wskazała na operatorów i monterów maszyn i urządzeń. Co siódma podała specjalistów, a co jedenasta – techników i inny średni personel. Według badanych głównym problemem jest brak osób o odpowiednich kwalifikacjach – uwaŜa tak 3/4 firm, które miały problemy ze znalezieniem pracowników. Co czwarta firma wskazuje na małe zainteresowanie pracą na danym stanowisku, a co dziesiąta na wyjazdy do pracy za granicę. Inne powody padały duŜo rzadziej. Znalazły się wśród nich: zbyt niskie zarobki na danym stanowisku, brak osób chętnych do pracy i lenistwo oraz zbyt duŜa liczba pracowników poszukiwanych w jednym czasie.

4. Rekrutacja

W badaniu sprawdzono, jakie metody rekrutacji wykorzystują firmy z powiatu bytowskiego. Szczególnie popularne okazało się korzystanie z pomocy Powiatowego Urzędu Pracy i zatrudnianie osób poleconych przez pracowników. Z pomocy PUP korzystają nieco częściej firmy małe (50%), średnie i duŜe (60%) niŜ mikroprzedsiębiorstwa (36%). Średnio co trzecia badana firma bez względu na wielkość zatrudnienia korzysta z osób poleconych przez pracowników. Dosyć często wykorzystywana jest teŜ rekrutacja wewnętrzna – spośród pracowników firmy (korzysta z niej średnio co piąta firma, zwłaszcza mikroprzedsiębiorstwa i małe firmy) oraz ogłoszenia w gazecie lokalnej (16% badanych firm, zdecydowanie częściej firmy średnie i duŜe – co trzecia). Średnie i duŜe firmy dosyć często organizują staŜe i praktyki z moŜliwością przejścia na umowę o pracę oraz korzystają z ogłoszeń na swojej stronie WWW.

27

2%

23%

12%

6%

1%

6%

34%

35%

17%

34%

60%

2%

5%

4%

4%

7%

2%

6%

6%

3%

4%

25%

22%

37%

50%

16%

1%

1%

1%

2%

3%

3%

4%

6%

14%

24%

33%

36%

15%

2%

0%

2%

2%

2%

3%

3%

4%

6%

15%

24%

33%

37%

0% 20% 40% 60%

jeszcze nie prowadzili śmyrekrutacji

w inny sposób

poprzez samorz ąd lokalny: stron ęgminy, BIP, sołtysa

ogłoszenie na stronie Internetowejfirmy

ogłoszenie w Internecie – portalepoświęcone pracy

konkursy

agencje po średnictwa pracy,doradztwa personalnego

chętni sami zgłaszaj ą się do firmy

ogłoszenie w prasie ogólnopolskiej

organizowanie sta Ŝy i praktyk zmoŜliwo ścią przejścia na umow ę o

pracę

ogłoszenie w gazecie lokalnej

rekrutacja wewn ętrzna – spo śródpracowników firmy

zatrudnianie osób poleconychprzez pracowników

powiatowy urz ąd pracy

ogółem

0-9 pracowników

10-49 pracowników

50 i więcejpracowników

Rys.21. Sposoby rekrutacji pracowników.

Firmy, które zadeklarowały, Ŝe podczas rekrutacji korzystają z zasobów Powiatowego Urzędu Pracy, poproszono o ocenę współpracy z tą instytucją. Większość ankietowanych oceniła tę współpracę na dobrym poziomie (średnia 4 na 5-stopniowej skali). Firmy, które pozytywnie oceniły współpracę z PUP najczęściej wskazywały, Ŝe instytucja pomogła im w zrekrutowaniu pracowników (34%). Co piąta firma deklaruje, Ŝe we współpracy nie wystąpiły Ŝadne problemy. Bardzo wysoko oceniono teŜ pracujących tam urzędników: kompetentni (26%), uprzejmi (17%) i pomocni (12%). Co dziesiąta firma wskazała teŜ na przydatne szkolenia, które oferuje Urząd. Firmy, które współpracowały z PUP zapytano, co naleŜałoby zmienić, aby w przyszłości współpraca przebiegała lepiej. Połowa firm (wyłącznie tych, które oceniły współpracę z PUP pozytywnie) nie podaje Ŝadnych pomysłów, mówiąc „trudno powiedzieć”. Pozostałe najczęściej zwracają uwagę na konieczność zminimalizowania biurokracji i procedur (12,5%), zapewnienie lepszego i łatwiejszego kontaktu z urzędem (10%), zmianę i ujednolicenie przepisów (7,5%), bardziej aktualne oferty i informacje (7%). Spośród kilku firm, które negatywnie oceniły PUP, często wskazywano równieŜ na konieczność większej aktywności pracowników PUP, zaangaŜowanie w pozyskanie ofert oraz większy wybór ofert.

28

5. Polityka kadrowa firmy – zwalnianie

Niemal połowa badanych firm (47%) twierdzi, Ŝe w ciągu ostatnich 2 lat miały miejsce odejścia, zwolnienia z pracy. W mikroprzedsiębiorstwach sytuacje te były nieco rzadsze – wskazało na nie 44% firm, natomiast w małych oraz średnich i duŜych firmach – duŜo częstsze (odpowiednio 81% i 97%). Największa rotacja miała miejsce w firmach z branŜ związanych z produkcją i handlem (w obu przypadkach ok. 60% wskazań) oraz w instytucjach z sektora publicznego (w co drugiej).

47% 45%

81%

96%

53% 55%

19%

4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

tak nie

Rys.22. Zwalnianie (odejścia) w ciągu ostatnich 2 lat a wielkość zatrudnienia.

50%41%

59%

41%

57%

34%

50%59%

41%

59%

43%

67%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

sektorpubliczny

budownictwo produkcja transport ilogistyka

handel usługi

tak nie

Rys.23. Zwalnianie (odejścia) w ciągu ostatnich 2 lat a branŜa.

Średnio co czwarta firma twierdzi, Ŝe zwolnienia lub odejścia z pracy dotyczyły w szczególnie robotników przemysłowych i rzemieślników (ślusarze, spawacze, stolarze, piekarze) oraz pracowników usług osobistych i sprzedawców. Co piąta wskazała na zwolnienia lub odejścia z pracowników przy pracach prostych. W dalszej kolejności wymieniano specjalistów i techników i inny średni personel (po 12%), a takŜe operatorów i monterów (9%). Jako najwaŜniejszy powód zwolnień podawano redukcję etatów w firmie (głównie mikroprzedsiębiorstwa) – średnio co czwarta badana firma. Co piąta wskazała na wyjazd pracowników za granicę (najczęściej średnie i duŜe firmy). Podobny odsetek wskazuje teŜ, Ŝe pracownikom wygasły umowy o pracę i nie zostały przedłuŜone. Część pracowników odeszło ze względu na znalezienie pracy bliŜej miejsca zamieszkania (16,5%) lub znalezienie lepiej płatnej pracy (14%). Co ósma badana firma wskazuje na zwolnienia dyscyplinarne (dotyczy to niemal wyłącznie firm, w których zatrudnienie nie przekracza 9 osób). W firmach powyŜej 10 zatrudnionych osób waŜnym powodem są przejścia pracowników na emeryturę.

29

7%

45%

4%

4%

22%

5%

5%

28%

9%

1%

30%

1%

2%

5%

3%

24%

17%

6%

21%

6%

2%

4%

7%

8%

14%

13%

17%

21%

23%

28%

2%

4%

4%

6%

8%

13%

14%

17%

19%

23%

25%

0% 20% 40% 60%

chęć dalszego rozwojuzawodowego

przejście na emerytur ę

urlopy wychowawcze,macierzy ńskie, słu Ŝba wojskowa,

renta

brak rynku zbytu, problemyekonomiczne

poszukiwanie przez firm ę osób zlepszymi kwalifikacjami

zwolnienie dyscyplinarne

znalezienie lepiej płatnej pracy

znalezienie pracy bli Ŝej miejscazamieszkania

wygaśnięcie umowy o prac ę

wyjazd za granic ę

redukcja etatów w firmie

ogółem

0-9 pracowników

10-49 pracowników

50 i więcejpracowników

Rys.24. Powody zwolnień (odejść) z pracy.

6. Polityka kadrowa firmy – plany zatrudnienia i redukcji Co druga firma chce w ciągu najbliŜszych 2 lat zatrudnić pracowników. 38% nie ma takich planów, a 14% nie potrafiło tego określić. Na potrzebę zatrudniania pracowników wskazują częściej firmy z branŜ transportowej i logistycznej, a takŜe usługowej i z sektora publicznego. Nieco rzadziej teŜ taką deklarację składają firmy z Bytowa niŜ z innych miejscowości.

30

48% 48%42% 44%

38% 38% 46%33%

14% 14% 12%23%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

trudnopowiedzie ć

nie

tak

Rys.25. Plany zatrudnienia pracowników w ciągu najbliŜszych 2 lat a wielkość zatrudnienia.

52%40% 44%

80%

44%56%

45%

40%24%

20%

56% 27%

4%

20%32%

18%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

sektorpubliczny

budownictwo produkcja transport ilogistyka

handel usługi

trudnopowiedzie ć

nie

tak

Rys.26. Plany zatrudnienia pracowników w ciągu najbliŜszych 2 lat a branŜa.

1/4 firm, które planują zatrudniać pracowników podała, Ŝe będą to osoby pracujące jako robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy oraz pracownicy usług osobistych i sprzedawcy. Około 14% wskazuje na chęć zatrudnienia operatorów i monterów oraz specjalistów. Co dziesiąta firma planuje zatrudnić pracowników do prac prostych i podobny odsetek – techników i inny średni personel. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy znajdą zatrudnienie głównie w firmach z branŜy budowlanej, pracownicy usług osobistych i sprzedawcy – w handlu. Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń mogą liczyć na oferty pracy w firmach związanych z transportem i logistyką oraz w firmach budowlanych, natomiast specjaliści będą poszukiwani głównie w instytucjach z sektora publicznego. Co piąta badana firma uwaŜa, Ŝe mogą pojawić się problemy związane z zatrudnieniem pracowników. Nieco częściej obawiają się ich mikroprzedsiębiorstwa i firmy działające w handlu. Według badanych największe problemy mogą wystąpić ze znalezieniem i z zatrudnieniem pracowników usług osobistych i sprzedawców (wskazywanych przez firmy handlowe i usługowe) oraz robotników przemysłowych i rzemieślników (wskazywanych przez firmy produkcyjne i usługowe). Na te problemy, według respondentów, moŜe wpłynąć brak osób o odpowiednich kwalifikacjach oraz wyjazdy pracowników za granicę. Średnio co dziesiąta firma z powiatu bytowskiego planuje zwalnianie pracowników w ciągu najbliŜszych 2 lat. Ponad 3/4 deklaruje, Ŝe nie będzie zwolnień, a 13,5% nie potrafiło tego określić. Do planów zwalniania pracowników nieco częściej przyznają się firmy średnie i duŜe (17%)

31

oraz małe (15%) niŜ mikroprzedsiębiorstwa (8,5%). Co trzecia firma wskazała na zwalnianie pracowników z dwóch głównych grup zawodów: robotników przemysłowych i rzemieślników oraz pracowników przy pracach prostych. Pozostałe wskazywano sporadycznie.

9% 9%15% 17%

78% 78%75%

60%

14% 14% 10%

23%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

nie wiem

nie

tak

Rys.27. Plany zwalniania pracowników w ciągu najbliŜszych 2 lat a wielkość zatrudnienia.

3%

20% 22%

0% 3%

95%

80%

57% 100%

81% 80%

3%

21% 18%19%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

sektorpubliczny

budownictwo produkcja transport ilogistyka

handel usługi

trudnopowiedzie ć

nie

tak

Rys.28. Plany zwalniania pracowników w ciągu najbliŜszych 2 lat a branŜa.

Wśród powodów planowanych zwolnień najczęściej wskazywano na zamknięcie konkretnego działu, linii produkcyjnej w firmie, a takŜe brak zamówień od klientów. Inne powody, tj. praca sezonowa, redukcja etatów w firmie, poszukiwanie przez firmę osób z lepszymi kwalifikacjami oraz zmiana profilu przedsiębiorstwa wymieniane były duŜo rzadziej.

7. Doświadczenie i kompetencje – ocena poziomu i znaczenia 3/4 firm z powiatu bytowskiego, które w ciągu ostatnich dwóch lat zatrudniły pracowników, przyjęło do pracy osoby z doświadczeniem zawodowym. Absolwentów bez doświadczenia zatrudniło 36% przedsiębiorstw. Najwięcej osób od razu po szkole znalazło zatrudnienie w firmach duŜych i średnich (64% wskazań), szczególnie w tych zajmujących się transportem i logistyką oraz handlem (ponad 60% wskazań w obu przypadkach), a takŜe w sektorze publicznym (41%). W budownictwie i produkcji zatrudniano niemal wyłącznie osoby z doświadczeniem. Pracownicy umysłowi zatrudnieni w ostatnich dwóch latach mieli średnio 4,4 lat doświadczenia, pracownicy fizyczni – niemal 6 lat.

32

35%

46%

64%

36%

75%

77%

78%

74%

0% 20% 40% 60% 80%

0-9 pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

ogółem

z doświadczeniem

od razu po szkole

Rys.29. Zatrudnianie pracowników z doświadczeniem i osób od razu po szkole

Wszystkie firmy, które w ciągu ostatnich 2 lat zatrudniały pracowników, zapytano o to, jakie szkoły ukończyły nowozatrudnione osoby (bez względu na to czy były to osoby od razu po szkole, czy zdobyły juŜ doświadczenie). Firmy najczęściej zatrudniały osoby po zasadniczych szkołach zawodowych (39%) i technikach (18%). MoŜna więc oczekiwać, Ŝe w najbliŜszym czasie zapotrzebowanie na pracowników, którzy ukończyli zasadnicze szkoły zawodowe i technika będzie się utrzymywało na podobnym poziomie. Wskazują na to równieŜ deklaracje badanych firm opisane w kolejnym podrozdziale. Jeśli z kolei weźmie się pod uwagę wyłącznie firmy, które w ciągu ostatnich 2 lat zatrudniały osoby od razu po szkole – bez doświadczenia, to równieŜ okaŜe się, Ŝe najchętniej zatrudniano osoby po zasadniczych szkołach zawodowych (38%). Tylko nieznacznie mniejszy odsetek wskazał na absolwentów techników (35%). Co czwarta firma zatrudniała absolwentów szkół wyŜszych. Absolwentów zawodówek najczęściej zatrudniano w produkcji (88% wskazań) oraz w transporcie i logistyce (48%). Osoby po technikach najczęściej znajdowały zatrudnienie w firmach o przychodzie powyŜej 500 tys. zł., w usługach (65%) i handlu (42%). Absolwentów szkół wyŜszych najczęściej zatrudniały firmy średnie i duŜe (73%), o najmniejszej wysokości przychodów (64%), głównie z sektora publicznego (95%) i usług (34%). Zarówno wiedza, jak i umiejętności praktyczne osób, które w ciągu ostatnich dwóch lat zgłaszały się do pracy zostały ocenione przez pracodawców średnim poziomie. W skali od 1 do 6 wiedzę nowozatrudnionych respondenci ocenili na 3,34 punktu, a umiejętności praktyczne na 3,38 punktu, czyli w obu przypadkach nieco poniŜej środka skali (wynoszącego 3,5 punktu). NajwyŜsze oceny – niewiele ponad 4 punkty – otrzymały osoby zatrudnione w sektorze publicznym, oraz w przedsiębiorstwach zatrudniających 50 i więcej pracowników. Na mniej niŜ 3 punkty oceniono wiedzę nowo zatrudnionych w branŜy produkcyjnej i usługach, a takŜe umiejętności praktyczne tych ostatnich.

33

3,90

4,26

3,34 3,29

4,153,38

3,90

3,33

1

2

3

4

5

6

ogółem 0-9 pracowników 10-49pracowników

50 i wi ęcejpracowników

Śre

dnie

na

skal

i oce

n 1-

6

ocena wiedzy

ocena umiej ętno ścipraktycznych

Rys.30. Ocena wiedzy i umiejętności praktycznych osób,

które w ciągu ostatnich 2 lat zgłaszały się do pracy (średnie). Jeśli chodzi o ocenę absolwentów poszczególnych szkół zawodowych, najwyŜsze noty, zarówno pod względem wiedzy, jak i umiejętności praktycznych, otrzymały osoby po liceach profilowanych (prawie 4 punkty). Najsurowiej oceniono wiedzę absolwentów tzw. zawodówek – zaledwie 2,66 punktu, nieco wyŜej cenione są ich umiejętności praktyczne: 3,17 punktu. Wiedza i umiejętności absolwentów techników są oceniane odpowiednio na 3,67 i 3,73 punktu. Zdecydowana większość pracodawców uznaje, Ŝe wiedza i umiejętności zdobyte przez pracowników podczas nauki w instytucjach edukacyjnych przydają się – w róŜnym stopniu - w codziennej pracy w ich firmie. Szczególnie silnie przekonani są o tym przedstawiciele firm średnich i duŜych, o największych przychodach, a takŜe pracodawcy z sektora publicznego. Najbardziej sceptycznie do tej tezy podchodzą respondenci z mikroprzedsiębiorstw (co czwarty twierdzi, Ŝe wiedza i umiejętności wyniesione przez pracowników ze szkół w pracy okazują się bezuŜyteczne), z firm o najmniejszych przychodach (37%), zajmujących się transportem i logistyką (59%) oraz produkcją (42%).

41% 41% 46%55%

28% 27%

36%

39%

24% 25%

12%

2%7% 7% 7% 4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

trudnopowiedzie ć/niewiem

nie

tak – wniewielkimstopniu

tak – w du Ŝymstopniu

Rys.31. Przydatność wiedzy i umiejętności zdobytych przez pracowników w szkole.

AŜ 4/5 firm i instytucji nigdy nie współpracowało z Ŝadną szkołą, uczelnią bądź instytucją szkoleniową, aby w wyniku współorganizowania tam nauki uzyskać w przyszłości lepiej wykwalifikowanych pracowników. Sytuacja wygląda nieco lepiej w średnich i duŜych

34

przedsiębiorstwach (z instytucjami szkoleniowymi współpracowało 42% z nich), a takŜe w sektorze publicznym i usługach (współpracowało po około 30% firm i instytucji). Jeśli juŜ dochodziło do współpracy między firmą a instytucją szkoleniową, przybierała ona najczęściej formę szkolenia praktycznego (3/4 wskazań), znacznie rzadziej teoretycznego (17%). Firmy, które nie współpracowały z Ŝadną szkołą czy uczelnią najczęściej twierdzą, Ŝe nigdy nie miały takiej potrzeby (niemal 3/4 wskazań). Mniej więcej co dziesiąty respondent przyznaje, Ŝe przyczyną braku współpracy była swoista bierność po obu stronach – nikt nie wystąpił z taka propozycją, nikt nie pomyślał, Ŝe moŜna by takie działanie podjąć. Szczególnie często powód ten wskazywali przedstawiciele mikroprzedsiębiorstw, firm o dochodach poniŜej 50 tysięcy złotych, a takŜe przedsiębiorstw produkcyjnych i handlowych. Co trzecia badana firma z powiatu bytowskiego byłaby w przyszłości zainteresowana współpracą ze szkołą, uczelnią, lub inną instytucją szkoleniową. Szczególnie zainteresowane są firmy duŜe i średnie, a takŜe te o najniŜszych przychodach, działające w branŜy usług oraz w transporcie i logistyce. Jednocześnie ponad połowa badanych przedsiębiorstw i instytucji w ogóle nie jest taką współpracą zainteresowana. W celu wpłynięcia na wyŜszy poziom nauki w szkołach, z samorządem lokalnym powiatu bytowskiego współpracowało jeszcze mniej firm, niŜ z instytucjami szkoleniowymi – zaledwie 12%. Im więcej pracowników zatrudniała firma, tym częściej taka współpraca się zdarzała. Stosunkowo często z samorządem współpracowały przedsiębiorstwa i instytucje z sektora publicznego i budownictwa. Współpraca ta najczęściej (44% wskazań) ograniczała się do zagadnień teoretycznych – wymieniano doświadczenia, odbywały się narady i spotkania, przeprowadzano badania ankietowe. Co czwartej firmie udało się wyjść poza ten etap i wspólnie zorganizować kurs, szkolenie czy praktykę. Co siódmej firmie w wyniku współpracy z samorządem udało się uzyskać dofinansowanie do działalności. Podobnie jak w przypadku współpracy ze szkołami i instytucjami szkoleniowymi, jako powód braku współpracy z samorządem firmy najczęściej wskazywały brak takiej potrzeby (niemal 2/3 wskazań). Kolejną przyczyną jest juŜ wspominana bierność – co piąta firma usprawiedliwiała brak współpracy z samorządem tym, Ŝe nikt się z nią w tej sprawie nie skontaktował. 42% firm chciałoby w przyszłości współpracować z samorządem, nieco więcej – 46% - taką współpracą nie jest zainteresowane. Pierwszym krokiem, który naleŜałoby uczynić, by do badanych firm w przyszłości trafiali lepiej przygotowani absolwenci jest zdaniem respondentów wprowadzenie większej ilości zajęć praktycznych dla uczniów. Szczególnie mocno tę potrzebę akcentują przedstawiciele firm zatrudniających 50 i więcej pracowników, o przychodach powyŜej 50 tys. zł. Inne postulaty nie uzyskały więcej niŜ po 10% wskazań. Warto zauwaŜyć, Ŝe wielu respondentów właściwie nie ma pomysłu na polepszenie sytuacji edukacji zawodowej w regionie: odpowiedź „nie wiem, trudno powiedzieć” uzyskała 44% wskazań. Ponad 1/3 ankietowanych firm organizuje staŜe dla uczniów i studentów. Częściej czynią tak przedsiębiorstwa i instytucje zatrudniające 10 i więcej pracowników, o przychodach poniŜej 50 tys. zł. Są to głównie firmy z sektora publicznego (64%), usług (57%) oraz produkcji (46% wskazań). Ogółem w powiecie bytowskim przyjęto w zeszłym roku na staŜ niemal 2 osoby uczące się na firmę (średnia 1,79). Jak moŜna się było spodziewać, ilość osób przyjętych na staŜ była wprost proporcjonalna do wielkości zatrudnienia w danej firmie. Najwięcej uczniów i studentów – ponad dwie osoby na przedsiębiorstwo – przyjęto na staŜ w handlu i budownictwie, najmniej – jedną osobę na pięć firm – w branŜy budowlanej.

35

38% 36%

69%75%

62% 65%

31% 21%

4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

nie wiem

nie

tak

Rys.32. Organizacja staŜy i praktyk dla uczniów, studentów.

Firmy i instytucje z powiatu bytowskiego staŜe dla bezrobotnych organizują niemal dwa razy rzadziej niŜ dla studentów i uczniów. Prym wiodą tu oczywiście przedsiębiorstwa z sektora publicznego – bezrobotnych na staŜ przyjmuje ponad 70% z nich. Częstość organizowania staŜy dla bezrobotnych jest wprost proporcjonalna do wielkości zatrudnienia w danej firmie – im większa firma, tym częstsze staŜe dla osób bezrobotnych.

19% 18%

38%

54%

81% 82%

62%

44%

2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

nie wiem

nie

tak

Rys.33. Organizacja staŜy dla osób bezrobotnych.

W minionym roku badane jednostki przyjęły na staŜ niespełna jednego bezrobotnego na firmę. Podobnie jak w przypadku osób uczących się, najrzadziej bezrobotnych przyjmowały mikroprzedsiębiorstwa, najchętniej zaś czyniły to firmy o wyŜszym poziomie zatrudnienia. Średnio aŜ 3 bezrobotnych na firmę dostało staŜ w branŜy transportowej, najtrudniej o praktykę było zaś w handlu i produkcji. Właściwie wszystkie firmy, które organizują staŜe dla bezrobotnych, umoŜliwiają je teŜ studentom i uczniom. Co piąta spośród firm, które uznają, Ŝe warto przyjmować na staŜ uczących się, nie otwiera takiej drogi przed bezrobotnymi. Znaczna większość, bo aŜ 61% przedsiębiorstw, nie umoŜliwia staŜu nikomu.

36

ani dla uczniów , ani dla

bezrobotnych61%

tylko dla bezrobotnych

1%

tylko dla uczniów

20%

zarówno dla uczniów, jak i

dla bezrobotnych

18%

Rys.34. Organizacja staŜy dla uczniów i osób bezrobotnych - podsumowanie. 3/5 firm oferuje perspektywę zatrudnienia po odbyciu w nich praktyki czy staŜu. Szczególnie często czynią to przedsiębiorstwa z branŜy handlowej, budowlanej i usługowej (69-78%), mieszczące się w dwóch największych miastach powiatu.

61% 63%

48%

64%

35% 33%52%

36%

4% 4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ogółem 0-9pracowników

10-49pracowników

50 i więcejpracowników

nie wiem

nie

tak

Rys.35. MoŜliwość zatrudnienia po staŜu, praktyce.

W znacznej części badanych firm w minionym roku nie zatrudniono ani jednej osoby po odbyciu praktyki czy staŜu - dotyczyło to zarówno uczniów i studentów (51% firm nie zatrudniło ani jednego ucznia po staŜu) jaki i bezrobotnych (odpowiednio 43%). W około 2/5 przedsiębiorstw zatrudniono jedną taką osobę, w mniej niŜ 5% - dwie, 3 lub więcej wyłącznie w średnich i duŜych przedsiębiorstwach produkcyjnych.

37

8. Doświadczenie i kompetencje – plany

W ciągu najbliŜszych 2 lat badane firmy planują zatrudniać głównie pracowników z doświadczeniem (80% wskazań). Więcej niŜ co trzecia (37%) ma w planach zatrudnianie absolwentów – osób od razu po szkole. Doświadczenie powinni posiadać niemal wszyscy kandydaci ubiegający się o pracę w branŜy związanej z budownictwem. Bardzo często jest ono wymagane w instytucjach sektora publicznego. Absolwenci największe szanse na znalezienie pracy od razu po szkole będą mieli w firmach transportowych i logistycznych, a takŜe usługowych i handlowych. Firmy, które chcą zatrudniać pracowników z doświadczeniem najczęściej wskazują na nieco ponad 2-letnie doświadczenie w pracy zawodowej zarówno w przypadku pracowników umysłowych (średnia 2,26 lat), jak i fizycznych (średnia 2,15 lat). Firmy, które będą chciały zatrudniać absolwentów, najbardziej zainteresowane będą absolwentami techników (39%) i zasadniczych szkół zawodowych (35%). Co piąta firma wskazała na absolwentów gimnazjów oraz szkół wyŜszych. Zainteresowanie absolwentami liceów profilowanych i liceów ogólnokształcących jest niewielkie (odpowiednio 6,5% i 4%). Uczniowie techników i zawodówek będą poszukiwani przede wszystkim przez firmy handlowe i usługowe, ale teŜ zajmujące się transportem i logistyką. Absolwenci szkół gimnazjalnych będą mogli znaleźć pracę w przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, a osoby po studiach – w instytucjach z sektora publicznego.

2%

9%

8%

62%

44%

11%

4%

9%

42%

48%

36%

15%

4%

6%

18%

22%

35%

40%

14%

4%

7%

20%

20%

35%

39%

0% 20% 40% 60%

nie wiem

licea ogólnokształc ące

licea profilowane

szkoły wy Ŝsze

szkoły gimnazjalne

szkoły zawodowe

technika

ogółem

0-9 pracowników

10-49 pracowników

50 i więcejpracowników

Rys.36. Absolwenci jakich szkół będą poszukiwani.

Co motywuje firmy do zatrudniania osób, które nie mają jeszcze doświadczenia? Głównym powodem jest moŜliwość ukształtowania absolwentów według potrzeb firmy (54,5%), a takŜe to, Ŝe i tak nowych pracowników trzeba doszkolić na konkretne stanowisko (38%). Co dziesiąta firma twierdzi, Ŝe jest to szansa dla młodych, którzy są bardziej kreatywni i mają świeŜe spojrzenie.

38

9. Szkolenia

Niemal 40% firm deklaruje, Ŝe pracownicy w ich firmach dokształcają się we własnym zakresie. Pozostałe firmy twierdzą, Ŝe nie (55%) lub, Ŝe tego nie wiedzą (7%). O dokształcaniu pracowników przekonane są nieco częściej duŜe firmy, najczęściej zajmujące się transportem i logistyką oraz instytucje z sektora publicznego. Ponad połowa firm (54%) podaje, Ŝe w 2008 r. organizowało szkolenia dla swoich pracowników. Najczęściej miały one miejsce w firmach średnich i duŜych, o przychodach przekraczających 500 tys. zł. Najczęściej organizowano je w firmach z branŜ: budowlanej, sektora publicznego i zajmującej się transportem i logistyką. RównieŜ połowa firm planuje zorganizować szkolenia w ciągu najbliŜszych 2 lat. Wśród organizowanych szkoleń najczęściej wymieniono szkolenia BHP i PPOś (33%). Bardzo często stosowano równieŜ instruktaŜ na stanowisku pracy (15%). Popularne były równieŜ szkolenia z zakresu mechaniki, metalurgii, energetyki, elektroniki, naprawy i konserwacji pojazdów oraz ochrony własności i osób (ok. 12%). Co dziesiąta firma zorganizowała szkolenia dotyczące rachunkowości lub księgowości, 7,5% - szkolenia z zakresu usług transportowych (np. prawo jazdy, obsługa wózka jezdniowego). Te same szkolenia będą popularne w kolejnych latach. Dodatkowo wskazano jeszcze szkolenia z zakresu opieki zdrowotnej (np. kurs pierwszej pomocy, kurs masaŜu) oraz szkolenia dotyczące sprzedaŜy, marketingu i public relations.

5%

8%

1%

4%

3%

1%

4%

2%

2%

3%

4%

7%

7%

13%

8%

13%

21%

3%

26%

3%

1%

2%

2%

2%

2%

3%

3%

4%

5%

5%

8%

10%

12%

13%

15%

33%

0% 20% 40%

nie wiem

inne obszary szkole ń

usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja

zarządzanie i administrowanie

bran Ŝa drzewna

informatyka i wykorzystanie komputerów

pace sekretarskie i biurowe

prawo

usługi gastronomiczne

szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu

architektura i budownictwo

opieka zdrowotna

sprzeda Ŝ, marketing, public relations, handel nieruchomo ściami

usługi transportowe, w tym kursy prawa jazdy

rachunkowo ść, księgowo ść, bankowo ść, ubezpieczenia, analizainwestycyjna

ochrona własno ści i osób

mechanika, metalurgia, energetyka, elektronika, tel ekomunikacja,miernictwo, naprawa i konserwacja pojazdów

instrukta Ŝ na stanowisko

BHP i PPOś

przeprowadzane

planowane

Rys.37. Szkolenia organizowane i planowane

39

BADANIE DESK RESEARCH

1. Ogólna ocena sytuacji w obszarze oświaty zawodowej województwa Kształcenie zawodowe powszechnie uwaŜa się za szczególną formę procesu nauczania. Jest definiowane jako ogół celowo zorganizowanych czynności umoŜliwiających przygotowanie do pracy zawodowej w określonej dziedzinie gospodarki narodowej i na określonym stanowisku (stanowiskach) pracy. W procesie tym szczególnie dominującą rolę spełnia nauczyciel, który nie tylko realizuje nauczanie na terenie szkoły zawodowej, ale organizuje i prowadzi proces praktyczny w pracowniach specjalistycznych, warsztatach szkolnych i rzemieślniczych lub w zakładach pracy. Proces kształcenia zawodowego realizuje się według zasady ścisłego wiązania teorii z praktyką, w wyniku czego uczeń uzyskuje wykształcenie zawodowe, obejmujące wiedzę o danym zawodzie, nabywa umiejętności i nawyki zawodowe oraz kształtuje postawę i cechy osobowościowe niezbędne do przyszłej pracy. Kształcenie zawodowe spełnia takŜe specjalną funkcję wychowawczą, która przede wszystkim pobudza aktywność ucznia w sferze poznawczej oraz rozwija motywy zdobywania umiejętności zawodowych, tworzy emocjonalne więzi z przyszłym zawodem i kształtuje etykę zawodową. Ogół czynności w obszarze kształcenia zawodowego i wychowania zawodowego oparty jest na teorie wypracowane na gruncie pedagogiki pracy, określone w literaturze jako teorie kształcenia i wychowania zawodowego (T.W. Nowacki). Kształcenie ponadgimnazjalne w województwie pomorskim1 Jednym z istotnych segmentów gospodarki pozostającym w bezpośredniej zaleŜności z rynkiem pracy jest segment edukacji ponadgimnazjalnej. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych mogą juŜ, bowiem, podjąć pracę, dlatego jakość nauczania do etapu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej powinna być szczególnie waŜna dla wszystkich instytucji zaangaŜowanych w proces nauczania, a przede wszystkim dla nauczycieli, szczególnie szkół zawodowych, których ukończenie daje moŜliwość podjęcia pracy w konkretnym zawodzie. W roku szkolnym 2008/2009 w szkołach ponadgimnazjalnych województwa pomorskiego kształciło się 28616 uczniów2, z czego 41% w liceach ogólnokształcących, 32% w technikach, 26% w zasadniczych szkołach zawodowych, 1,3% w liceach profilowanych oraz 0,5% w szkołach policealnych.

1 źródło: Pomorskie Obserwatorium Rynku Pracy, 2008 r. 2 E. Kobylińska-Panylik, 2008, Sprawozdanie z rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych w województwie pomorskim na rok szkolny 2008/2009, Kuratorium Oświaty w Gdańsku, październik 2008.

40

4041

4041

4041 41

2021

24

28 28

32 32

2021

22

20

24 24

26

20

17

14

11

8

3

1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009

Liceum Ogólnokształcące

Technikum

Zasadnicza Szkoła Zawodowa

Liceum Profilowane

Rys.38. Odsetek uczniów w poszczególnych rodzajach szkół

Źródło: Opracowanie PORP na podstawie danych Kuratorium Oświaty. Udział poszczególnych typów szkół w procesie rekrutacji w ostatnich latach potwierdza dominującą rolę kształcenia ogólnego w liceach. Jest to efekt polityki państwa, promującej kształcenie ogólne, które następnie dopinguje do podejmowania dalszego kształcenia na uczelniach wyŜszych. Z roku na rok drastycznie maleje zainteresowanie nauką w liceach profilowanych. W roku szkolnym 2008/2009 tylko 1% uczniów wybrało ten typ edukacji. Doprowadzi to prawdopodobnie do sytuacji, w której licea profilowane przestaną istnieć. Sprawdza się to, co juŜ kilka lat temu mówiono o bezsensie liceów profilowanych, które nie dają absolwentom zawodu, a jednocześnie nie przygotowują tak skutecznie do matury jak licea ogólnokształcące. Na przestrzeni ostatnich lat systematycznie rośnie rola techników, nieco mniej – zasadniczych szkół zawodowych. W roku szkolnym 2008/2009 najczęściej wybieranym zawodem w technikum był zawód ekonomisty – wybrało go 13,5% uczniów rozpoczynających edukację w technikum. W ciągu ostatnich 3 lat lista najczęściej wybieranych zawodów w pomorskich technikach pozostaje niezmienna. 5 najpopularniejszych zawodów to, obok technika ekonomisty: technik informatyk, technik hotelarstwa, technik mechanik i technik handlowiec. W roku szkolnym 2008/2009 najrzadziej wybierano zawód: technika analityka, technika technologii Ŝywności, technika teleinformatyka, kelnera i technika technologii odzieŜy. W ogóle nie wybrano zawodu technika leśnika. W ciągu ostatnich 3 lat lista najrzadziej wybieranych zawodów nie uległa zmianie, jednak w poprzednich latach popularność zawodu technik leśnik była wyŜsza. W zasadniczych szkołach zawodowych największą popularnością cieszą się zawody mechanika pojazdów samochodowych, fryzjera i stolarza. W roku szkolnym 2008/2009 pierwszy zawód wybrało 21,5% rekrutów. Popyt na zawód mechanika pojazdów samochodach stale rośnie – wobec poprzedniego roku szkolnego popyt wzrósł o ponad 100%. Najrzadziej wybieranymi zawodami w ciągu ostatnich 3 lat były zawody: obuwnika, dekarza, cieśli oraz introligatora.

41

Szkoły zawodowe najbardziej ucierpiały na polityce państwa promującej szkolnictwo ogólnokształcące. Teraz następują zmiany. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej opracowało w 2006 r. 200 krajowych standardów kwalifikacji zawodowych. Przygotowano standardy kwalifikacji zawodowych oraz modułowe programy szkolenia zawodowego. Do 2010 r. naleŜy przygotować krajowe ramy kwalifikacji zawodowych, które mają być spójne z europejskimi standardami kwalifikacji zawodowych. Praca w Ministerstwie Edukacji dotyczy wyodrębnienia z zawodów kwalifikacji. WyróŜniono cztery grupy kwalifikacji zawodowych: ponadzawodowe, ogólnozawodowe, podstawowe i specjalistyczne. Uporządkowanie kwalifikacji zawodowych według poziomów kwalifikacji ma na celu ukazanie złoŜoności pracy, stopnia trudności i ponoszonej odpowiedzialności. Zasadą było odróŜnienie dwóch kwestii: wykształcenia towarzyszącego zdobywaniu kwalifikacji zawodowych w systemie szkolnym, poświadczanego dyplomami i świadectwami oraz umiejętności wymaganych do wykonywania pracy na typowych i realnych stanowiskach pracy w zakładach pracy. Przyjęto nadrzędność wymagań stawianych pracownikom na stanowiska pracy nad wymaganiami określonymi w podstawach programowych kształcenia w zawodzie i wynikającymi z nich wymaganiami programów nauczania oraz wymaganiami zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe nabywane w szkole. Reforma bazująca na kompetencjach a nie zawodach moŜe nareszcie przynieść rozwiązanie problemu, jakim jest posiadanie przez osoby z wykształceniem zawodowym ograniczonych, wąsko wyspecjalizowanych kompetencji, ograniczających ich elastyczność podejmowania zatrudnienia. DostrzeŜenie nadrzędności umiejętności wymaganych do wykonywania określonych zadań nad programem nauczania zawodu w szkole zawodowej to przełom, bowiem nareszcie reformy podąŜają z duchem czasu. Dotychczasowa edukacja zawodowa owocowała niską jakością umiejętności i kwalifikacji absolwentów zasadniczych szkół zawodowych. Wybierała ją najczęściej młodzieŜ mniej ambitna, z rodzin mniej uposaŜonych i mniej wykształconych, w naturalny sposób skazanych na poraŜkę. MoŜliwe, Ŝe zachodzące zmiany odwrócą ten negatywny trend i przywrócą dawną, przedwojenną renomę szkół zawodowych - cechów, gdzie mistrz-nauczyciel pełnił rolę nie tylko edukatora, ale przede wszystkim mentora. Będzie to moŜliwe tylko wtedy, gdy nastąpi zmiana sposobu myślenia wobec nauczania – odejście od podejścia zawodowego w kierunku podejścia kompetencyjnego do kształcenia. Dotyczy to wszystkich szczebli edukacji formalnej, począwszy od przedszkolnej, jak równieŜ wszelkich form edukacji nieformalnej. Rozwijanie kompetencji i edukacja zgodna z rozwijaniem talentów pozwolą sprostać wyzwaniom, które juŜ dziś mówimy jako o nowych trendach, którym trzeba będzie sprostać. Dobrze, jeśli będziemy na te wyzwania przygotowani.

42

2. Lokalny rynek pracy powiatu a. Poziom i struktury bezrobocia Powiat bytowski - struktura bezrobocia stan na dzień 31.12.2008 r. Tabela nr 1 Bezrobocie w powiecie bytowskim w układzie miast i gmin

Liczba bezrobotnych wg stanu na dzień 31.12.2008 r. Lp. Powiat

Miasto/Gmina Ogółem Kobiety

Udział procentowy

1 2 3 4 5 Powiat bytowski 5698 3458 60,7 Miasta: 2003 1206 60,2% 1. Bytów 1097 711 64,8% 2. Miastko 906 495 54,6% Gminy: 3695 2252 60,9% 3. Borzytuchom 167 95 56,9% 4. Bytów 491 336 68,4% 5. Czarna Dąbrówka 405 254 62,7% 6. Kołczygłowy 319 212 66,5% 7. Lipnica 235 123 52,3% 8. Miastko 1036 572 55,2% 9. Parchowo 196 114 58,2% 10. Studzienice 200 136 68,0% 11. Trzebielino 393 241 61,3% 12. Tuchomie 253 169 66,8% Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Tabela nr 2 Osoby bezrobotne będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy według stanu na 31 grudnia 2008 r.

Kategorie osób bezrobotnych Liczba osób bezrobotnych

Udział % w ogólnej liczbie bezrobotnych

Do 25 roku Ŝycia 1321 23,2 Które ukończyły szkołę wyŜszą do 27 roku Ŝycia

34 0,6

Długotrwale bezrobotne 2990 52,5 Kobiety, które nie pojęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka

572 10,0

PowyŜej 50 roku Ŝycia 1198 21,0 Bez kwalifikacji zawodowych 1328 23,3 Bez doświadczenia zawodowego 1074 18,8 Bez wykształcenia średniego 3789 66,5 Samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 18 roku Ŝycia

493 8,7

Które po dobyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia

33 0,6

Niepełnosprawni 184 3,2 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku

43

Tabela nr 3 Bezrobotni według grup wieku Grupa wiekowa Liczba bezrobotnych

stan na dzień 31.12.2008 18-24 1321 25-34 1514 35-44 1005 45-54 1441 55-59 380 60-64 lata 37 Ogółem: 5698 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Tabela nr 4 Bezrobotni według poziomu wykształcenia

Poziom wykształcenia Liczba bezrobotnych stan na dzień 31.12.2008

WyŜsze 218 Policealne i średnie zawodowe 1091 Średnie ogólnokształcące 600 Zasadnicze zawodowe 1899 Gimnazjalne i poniŜej 1890 Ogółem 5698 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Tabela nr 5 Bezrobotni według staŜu pracy

StaŜ pracy Liczba bezrobotnych stan na dzień 31.12.2008

Do 1 roku 634 1-5 1368 5-10 918 10-20 1004 20-30 760 30 lat i więcej 182 Bez staŜu 832 Ogółem 5698 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Tabela nr 6 Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy

Czas pozostawania bez pracy Liczba bezrobotnych stan na dzień 31.12.2008

Do 1 miesiąca 759 1-3 1251 3-6 867 6-12 1027 12-24 926 PowyŜej 24 miesięcy 868 Ogółem 5698 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsk

44

b. Ranking zawodów nadwyŜkowych i deficytowych

Lista zawodów, w których zgłoszono 20 i więcej ofert pracy w powiecie bytowskim w 2008 r.

Ranking według wskaźnika intensywności nadwyŜki (deficytu)

Lp. Kod zawodu

Nazwa zawodu

Oferty pracy zgłoszone

do PUP w 2008 r.

Bezrobotni rejestrujący się

w 2008 r.

Wskaźnik intensywności

nadwyŜki (deficytu) zawodu

1 914103 Robotnik gospodarczy 753 22 34,2273

2 513102 Opiekunka dziecięca 96 3 32,0000

3 419101 Pracownik biurowy 450 45 10,0000

4 932106 Sortowacz 30 3 10,0000

5 913207 Sprzątaczka 180 21 8,5714

6 913204 Pomoc kuchenna 81 10 8,1000

7 346103 Opiekunka środowiskowa 23 3 7,6667

8 721202 Spawacz ręczny gazowy 94 18 5,2222

9 343101 Pracownik administracyjny 47 13 3,6154

10 915202 Dozorca 25 8 3,1250

11 931301 Robotnik budowlany 46 22 2,0909

zaw

ody

defic

ytow

e

12 743604 Szwaczka 25 32 0,7813

13 522107 Sprzedawca 295 598 0,4933

14 512302 Kelner 21 55 0,3818

15 742204 Stolarz 75 205 0,3659

16 512201 Kucharz 24 172 0,1395

17 722204 Ślusarz 22 362 0,0608 zaw

ody

nadw

yŜko

we

Ponadto zgłoszono:

000000 Bez zawodu 27 2746 x

Suma: 2314 4338 x

Procent z ogółu ofert pracy/bezrobotnych 82,9% 45,4% x

Ogółem oferty pracy/bezrobotni 2792 9553 x

Źródło: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyŜkowych, http://mz.praca.gov.pl 3

3 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyŜkowych w województwie pomorskim w 2008 r., Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku, kwiecień 2009 r.

45

3. Analiza szkół i instytucji edukacyjnych w powiecie a. Publiczne i niepubliczne szkoły ponadgimnazjalne oraz policealne w powiecie Szkoły ponadgimnazjalne (publiczne): Licea ogólnokształcące

Lp. Nazwa szkoły Adres szkoły, telefon

Przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym

Nauczane języki obce

1. Liceum Ogólnokształcace Zespół Szkół Ogólnokształcących w Bytowie

77-100 Bytów ul. Gdańska 57 tel. 0 59 822-69-20 www.lo.bytow.pl dyrekcja@lo.bytow.pl

1.j. polski, historia, j. angielski 2. biologia, chemia, fizyka i astronomia, 3. j. niemiecki j. angielski,historia 4. geografia, historia, wos, 5. matematyka, fizyka i astr., informatyka 6. matematyka, fizykai astronomia, chemia

angielski; niemiecki; francuski

2. Liceum Ogólnokształcace Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

1. j. polski, historia, j. obcy

angielski niemiecki

3. Liceum Ogólnokształcace Zespół Szkół Ogólnokształcących w Miastku

77-200 Miastko ul. A. Mickiewicza 2 tel. 0 59 857-22-25 www.liceum.miastko.com.pl lomiastko@tlen.pl

1. j. polski, historia, wos 2. biologia, chemia, fizyka i astronomia 3. matematyka, fizyka i astr., informatyka 4. j. niemiecki, j. angielski, historia

angielski; niemiecki;

4. Liceum Ogólnokształcace Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

1. matematyka, informatyka 2. geografia, język angielski

angielski; niemiecki

5. Liceum Ogólnokształcace Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Derdowskiego 3 tel.0 59 822-30-14 fax 0 59 822-30-15 www.zserbytow.edu.pl zser@wp.pl

1. biologia, chemia, j. angielski

niemiecki; angielski; rosyjski

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r.

46

Licea profilowane

Profil Nazwa szkoły Adres szkoły, telefon Nauczane języki obce

kształtowanie środowiska

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie (brak naboru na rok szk. 2008/2009)

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki; rosyjski

usługowo-gospodarczy

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie (brak naboru na rok szk. 2008/2009)

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki; rosyjski

zarządzanie informacją

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Derdowskiego 3 tel. 0 59 822-30-14 fax 0 59 822-3015 www.zserbytow.edu.pl zser@wp.pl

niemiecki; angielski

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r. Technika

Lp. Zawód Nazwa szkoły Adres szkoły, telefon Nauczane języki obce

1. technik architektury krajobrazu

Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.lodzierz.w.pl zsrckulodzierz@poczta.onet.pl

niemiecki; angielski

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Derdowskiego 3 tel. 0 59 822-30-14 www.zserbytow.edu.pl zser@wp.pl

angielski; niemiecki

2. technik ekonomista

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl

niemiecki; angielski

3. technik geodeta Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.lodzierz.w.pl zsrckulodzierz@poczta.onet.pl

niemiecki; angielski

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Derdowskiego 3 tel. 0 59 822-30-14 www.zserbytow.edu.pl zser@wp.pl

niemiecki; rosyjski

4. technik handlowiec

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki; angielski

47

5. technik hotelarstwa

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Derdowskiego 3 tel. 0 59 822-30-14 www.zserbytow.edu.pl zser@wp.pl

angielski; niemiecki

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki; angielski

6.

technik informatyk Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki; angielski

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki; angielski

7.

technik pojazdów samochodowych Zespół Szkół

Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl

niemiecki; angielski

8. kucharz Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.lodzierz.w.pl zsrckulodzierz@poczta.onet.pl

niemiecki; angielski

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie (brak naboru na rok szk. 2008/2009)

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki; angielski

9. technik mechanik

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel.0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki; angielski

10. technik obsługi turystycznej

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Derdowskiego 3 tel. 0 59 822-30-14 www.zserbytow.edu.pl zser@wp.pl

angielski; niemiecki

11. technik rolnik Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.lodzierz.w.pl zsrckulodzierz@poczta.onet.pl

niemiecki; angielski

12. technik rybactwa śródlądowego

Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.lodzierz.w.pl zsrckulodzierz@poczta.onet.pl

niemiecki; angielski

48

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Derdowskiego 3 tel. 0 59 822-30-14 www.zserbytow.edu.pl zser@wp.pl

angielski; niemiecki

13.

technik Ŝywienia i gospodarstwa domowego Zespół Szkół Rolnicze

Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.lodzierz.w.pl zsrckulodzierz@poczta.onet.pl

niemiecki; angielski

14. technik spedytor Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.lodzierz.w.pl zsrckulodzierz@poczta.onet.pl

niemiecki; angielski

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r. Zasadnicze szkoły zawodowe

Lp. Zawód Nazwa szkoły Adres szkoły, telefon Nauczane języki obce

1. kucharz małej gastronomii

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki

2. krawiec Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki 3. mechanik pojazdów samochodowych

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki 4. sprzedawca

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki

49

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki 5.

ślusarz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki

6. murarz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

niemiecki 7. klasy wielozawodowe

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@zspmiastko.pl

niemiecki

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r. Szkoły ponadgimnazjalne (niepubliczne): Lp. Nazwa szkoły Adres szkoły Telefon/fax 1. Zaoczne Liceum Ogólnokształcące d/D w Bytowie adres korespondencji

77-100 Bytów ul. 11 Listopada 1 ul. Sikorskiego 27

0 59 822-74-02

2. Liceum Ogólnokształcące d/D w Bytowie 77-100 Bytów ul. Mierosławskiego 7

3. Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące d/D w Bytowie

77-100 Bytów ul. Mierosławskiego 7

4. Liceum Ogólnokształcące d/D ZDZ w Miastku 77-200 Miastko ul. Chrobrego 7

5. Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące d/D ZDZ w Miastku

77-200 Miastko ul. Chrobrego 7

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r.

50

b. Szkoły dla dorosłych oraz dla dorosłych i młodzieŜy Uzupełniające licea ogólnokształcące

Nazwa szkoły Adres szkoły, telefon

System nauki

Zespół Szkół Ogólnokształcących 77-100 Bytów ul. Gdańska 57 tel. 0 59 822-69-20 www.lo.bytow.ids.pl dyrekcja@lobytow.pl

Ds, Dz

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

Ds

Zespół Szkół Ogólnokształcących 77-200 Miastko ul. A. Mickiewicza 2 tel. 0 59 857-22-25 www.liceum.miastko.com.pl lomiastko@tlen.pl

Ds

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r. Technika uzupełniające

Zawód Nazwa szkoły Adres szkoły, telefon

System nauki

technik handlowiec

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@miastko.pl

Ds

technik mechanik

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 77-200 Miastko ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@miastko.pl

Ds

technik rolnik Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

Łodzierz 11 77-200 Miastko tel. 0 59 857-24-09 www.zsrckulodzierz.w.pl srckulodzierz@poczta.onet.pl

Dz

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r.

51

Szkoły policealne Zawód Nazwa szkoły Adres szkoły,

telefon System nauki

technik handlowiec Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bytowie

77-100 Bytów ul. Sikorskiego 35 tel. 0 59 822-30-06 www.zszbytow.neostrada.pl zszbytow@wp.pl

Ds

77-100 Bytów ul. Gdańska 57 tel. 0 59 822-69-20 www.lo.bytow.pl dyrekcja@lobytow.pl

Ds

technik informatyk Zespół Szkół Ogólnokształcących Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 77-200 Miastko

ul. MłodzieŜowa 3 tel. 0 59 857-26-49 www.zspmiastko.pl sekretariat@miastko.pl

Ds

technik rolnik Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.zsrckulodzierz.w.pl srckulodzierz@poczta.onet.pl

Dz

technik Ŝywienia i gospodarstwa domowego

Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzierzy

77-200 Miastko Łodzierz 11 tel. 0 59 857-24-09 www.zsrckulodzierz.w.pl srckulodzierz@poczta.onet.pl

Dz

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r. Oznaczenia: M - Szkoły dla młodzieŜy Ds - Szkoły dla dorosłych w systemie stacjonarnym Dz - Szkoły dla dorosłych w systemie zaocznym c. Placówki kształcenia ustawicznego oraz specjalnego Niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego:

Lp. Nazwa placówki Adres Tel./mail Osoba/organ prowadzący

1 Prywatny Ośrodek Nauki w Bytowie

77-100 Bytów ul.1 Maja 7

Małgorzata Frąckowiaki Marcin Frąckowiak 77-100 Bytów ul. Zwycięstwa 18/28

2 Prywatne Centrum Kształcenia „Marmołowski”

77-100 Bytów ul. Młyńska 11 ul.11 Listopada 1 ul. Sikorskiego 27 ul. Miła 26

Ewa Marmołowska i Alicja Marmołowska 77-100 Bytów ul. 11 Listopada 1

3 Ośrodek Kształcenia Praktycznego „Wójtowicz”

77-200 Miastko Oś. Niepodległości 15/8 Miejsce prowadzenia zajęć: Miastko ul. Koszalińska 23 ul. Armii Krajowej 29

Radosław Wójtowicz 77-200 Miastko Oś. Niepodległości 15/8

52

4 Usługi Szkoleniowe 77-130 Lipnica ul. Słomińskiego 25 Miejsce prowadzenia zajęć: 77-100 Bytów ul. 1 Maja 7

0 59 821-84-31 Antoni Depka Prondzinski 77-130 Lipnica ul. Słomińskiego 25

5 Ośrodek Kształcenia Zawodowego

77-100 Bytów ul. Prosta 8

Zakład Doskonalenia Zawodowego 76-200 Słupsk ul. Szczecińska 57

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r. Szkoły Specjalne Przysposabiające do Pracy: Nazwa szkoły/ placówki

Adres, Nr telefonu Nazwisko dyrektora szkoły/ placówki

Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym

Tursko 4 77-203 Miastko 0 59 858-16-94 sosw-tursko@op.pl

Renata Machalewska

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r. Zasadnicze Szkoły Zawodowe Specjalne: Nazwa szkoły/ placówki

Adres, Nr telefonu Nazwisko dyrektora szkoły/ placówki

Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna Nr 2 w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym

77-100 Bytów ul. Styp.-Rekowskiego 5 0 59 822-25-89 sosw_bytow@poczta.onet.pl

Kazimierz Kerlin

Źródło: Kuratorium Oświaty w Gdańsku, 11.09.2009 r.

d. Inne instytucje szkoleniowe w powiecie

• Wykaz instytucji szkoleniowych znajdujących się w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych Wojewódzkiego Urzędu Pracy

Nazwa instytucji Data wpisu

Numer ewidencyjny Telefon siedziby Miejscowość

siedziby "UCZYMY.PL" ANNA GOSTOMSKA-TREDER

2009-07-24 2.22/00119/2009 0 605-207-559 Studzienice

Ekspert sp. z o.o. 2009-03-31 2.22/00039/2009 0 59 822-34-56 Udorpie POWIATOWE CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ W BYTOWIE

2006-01-31 2.22/00005/2006 0 59 822-30-77 Bytów

Prywatne Centrum Edukacyjne "Marmołowski" s.c. Alicja Marmołowska, Ewa Marmołowska

2008-03-18 2.22/00055/2008 0 59 822-74-02 Bytów

Usługi P.POś i BHP Zbigniew Rychter

2006-07-17 2.22/00092/2006 0 502-774-872 Bytów

ATJ S.C. Arkadiusz Tomczak, Tomasz Jelonek

2008-09-01 2.22/00139/2008 0 603-526-915 0 600-077-368

Miastko

53

DOSKONALENIE PRACOWNIKÓW LEŚNYCH Grzegorz Nowicki

2009-08-13 2.22/00126/2009 0 59 857-69-03 0 606-965-112

Kępice

ENGLISH EXPRESS Jan Kaczmarek

2009-01-07 2.22/00004/2009 0 502-308-891 Miastko

Ośrodek Szkolenia Kierowców Krzysztof Moskal

2005-06-20 2.22/00169/2005 0 59 857-51-00 Miastko

Ośrodek Szkolenia Kierowców Michał Kurdyła

2005-02-14 2.22/00039/2005 0 59 857-27-56 Miastko

Zakład Usługowo-Szkoleniowy WIEDZA Justyna Springer-Bucholc

2004-12-22 2.22/00055/2004 0 59 857-26-96 Miastko

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Miastku

2005-02-14 2.22/00040/2005 0 59 857-26-49 Miastko

Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku, http://ris.praca.gov.pl/Puls2/RIS/lista/wyswietl.do?id=RIS0021&szablon=szablonAnonim

• Instytucje wpisane do rejestru Krajowego Systemu Usług – system wykazuje „0”

takich instytucji • Instytucje wspierające biznes, np.:

� Cechy Rzemiosł RóŜnych w Bytowie - ul. Mierosławskiego 12, 77-100 Bytów, tel. 0 59 822-33-32

• Organizacje pozarządowe, które w obszarze działań mają: promocje zatrudnienia i aktywizacje zawodową osób pozostających bez pracy i zagroŜonych zwolnieniem z pracy

• Wykaz jednostek szkoleniowych z siedzibą w Miastku, z którymi współpracuje Powiatowy Urząd Pracy w Bytowie Filia w Miastku.

Lp.

Nazwa jednostki szkoleniowej

Siedziba jednostki szkoleniowej

1. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych 77-200 Miastko

ul. MłodzieŜowa 5 2. Zakład Usługowo – Szkoleniowy „WIEDZA” 77-200 Miastko

ul. Długa 10 3. Ośrodek Szkolenia Kierowców 77-200 Miastko

ul. Przytulna 1 4. Ośrodek Szkolenia Kierowców 77 -200 Miastko

ul. Fabryczna 10 5. Zespół Szkół rolnicze Centrum Kształcenia

Ustawicznego 77-200 Miastko Łodzierz 11

54

4. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w powiecie Liczba uczniów klas programowo najwyŜszych – stan na 31 marca 2009 r. (przewidywana liczba absolwentów)4

a. według typów szkół � Liceum ogólnokształcące – 366 � Liceum ogólnokształcące uzupełniające dla absolwentów

zasadniczych szkół zawodowych – 0 � Liceum profilowane – 97 � Szkoła policealna (ponadgimnazjalna) – 41 � Technikum – 265 � Zasadnicza szkoła zawodowa - 282

b. według zawodów � Asystent osoby niepełnosprawnej – 13 � Blacharz samochodowy – 4 � Cukiernik – 6 � Dekarz – 4 � Elektromechanik – 3 � Elektromechanik pojazdów samochodowych – 2 � Elektryk – 6 � Fryzjer – 17 � kształtowanie środowiska – 20 � Kucharz małej gastronomii – 37 � Lakiernik – 4 � Malarz-tapeciarz – 10 � Mechanik pojazdów samochodowych – 53 � Mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych – 1 � Monter instalacji i urządzeń sanitarnych – 7 � Murarz – 3 � Operator obrabiarek skrawających – 2 � Piekarz – 3 � Rolnik – 11 � Rzeźnik-wędliniarz – 1 � Sprzedawca – 63 � Stolarz – 11 � Ślusarz – 45 � Technik ekonomista – 83 � Technik handlowiec – 44 � Technik informatyk – 7 � Technik mechanik – 43 � Technik spedytor – 27 � Technik usług kosmetycznych – 12 � Technik Ŝywienia i gospodarstwa domowego – 57 � usługowo-gospodarczy (l. profilowane) – 24 � zarządzanie informacją (l. profilowane) – 53

Najwięcej absolwentów, zasadniczych szkół zawodowych, prognozowano w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych – 53 osoby (w województwie pomorskim zawód ten cieszy się największą popularnością wśród absolwentów gimnazjum w roku szkolnym 2009/2010)5, jak równieŜ w zawodzie - kucharz małej gastronomii – 37 osób (w województwie pomorskim, jest to drugi z kolei zawód, w 2 letnim cyklu kształcenia, wybierany wśród absolwentów gimnazjum w roku szkolnym 2009/2010). W technikum największym zainteresowaniem cieszył się technik handlowiec – 44 osoby oraz technik mechanik – 43 osoby (w województwie pomorskim, jest to piąty z kolei zawód w technikum cieszący się popularnością, wybierany wśród absolwentów gimnazjum w roku szkolnym 2009/2010).

4 Źródło: System Informacji Oświatowej – SIO, stan na 31 marca 2009 r. 5 Kuratorium Oświaty w Gdańsku, Materiały z konferencji dla dyrektorów przedszkoli, szkół i placówek województwa pomorskiego przeprowadzonych przez Pomorskiego Kuratora Oświaty w sierpniu 2009 r.

55

PODSUMOWANIE

Szeroko zakrojone badania pierwotne i wtórne pozwoliły na diagnozę sytuacji szkolnictwa zawodowego w powiecie bytowskim. Uczniowie ponadgimnazjalnych szkół zawodowych mają dosyć niską samoocenę, jeśli chodzi o poziom wiedzy zdobytej w trakcie dotychczasowej nauki. Dosyć negatywnie oceniają tez poziom umiejętności i kwalifikacji zawodowych (w obu przypadkach wystawiają sobie najczęściej średnie noty). Te oceny w duŜej mierze są zbieŜne z ocenami wystawianymi absolwentom tych szkół przez pracodawców. Niepokojący jest fakt, Ŝe ponad jedna trzecia badanych (uczniów ostatnich klas) twierdzi, Ŝe nie brała udziału w praktykach zawodowych. To z pewnością nie ułatwi tym młodym ludziom znalezienia się na rynku pracy. Problem ten będzie dotyczył przede wszystkim absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, którzy przyznają, Ŝe w większości nie uczestniczyli w dodatkowych kursach poza programem nauczania. Uczniowie liceów profilowanych po zakończeniu aktualnej szkoły zamierzają podjąć dalsze kształcenie. Tylko średnio co trzeci badany uczeń wysoko lub bardzo wysoko ocenia swoje szanse na znalezienie pracy w swoim zawodzie. Według deklaracji badanych firm, większość z tych, które zatrudniły pracowników w ciągu ostatnich 2 lat, zatrudniło pracowników z doświadczeniem. Tylko co trzecie przedsiębiorstwo przyznaje, Ŝe organizuje staŜe lub praktyki dla uczniów i studentów. Niestety niewielki odsetek moŜe liczyć na zatrudnienie. Brak niestety współpracy na szczeblu lokalnym między szkołami zawodowymi a przedsiębiorstwami. Jedynie co piąta firma przyznaje, Ŝe zdarzyło jej się współpracować ze szkołą, aby organizować naukę w ten sposób, by w przyszłości mieć lepiej przygotowanych pracowników. Wśród najczęściej przywoływanych przyczyn wskazywano na brak takiej potrzeby lub bierność zarówno po stronie szkół, jak i pracodawców. Okazuje się teŜ, Ŝe połowa firm z powiatu w ogóle nie jest zainteresowana taką współpracą. Niemal co druga firma z powiatu planuje zatrudniać pracowników w ciągu najbliŜszych 2 lat. Większość z nich chciałaby, aby nowozatrudnieni mieli juŜ jakieś doświadczenie, dlatego tak waŜne są praktyki zawodowe organizowane dla uczniów. Analiza desk research pokazuje, Ŝe szkolnictwo zawodowe nie jest przystosowane do aktualnych potrzeb rynku pracy. Szkoły kończą uczniowie z zawodów, które nie są poszukiwane przez pracodawców. Względnie duŜy odsetek badanych gimnazjalistów wybiera naukę w liceach profilowanych, od których coraz częściej się odchodzi i trend taki moŜna zaobserwować w całym województwie.