KTÁ: íslensk meðferð fyrir karla sem beita ofbeldi á heimili

Karlar til ábyrgðarKarlar til ábyrgðar

KTÁ: íslensk meðferð fyrir KTÁ: íslensk meðferð fyrir karla sem beita ofbeldi á karla sem beita ofbeldi á

heimiliheimili

Andrés RagnarssonAndrés Ragnarsson

Einar Gylfi JónssonEinar Gylfi Jónsson

sálfræðingarsálfræðingar


““Karlar til ábyrgðar”Karlar til ábyrgðar”forsagaforsaga

• Meðferðartilboð fyrir karla sem beita Meðferðartilboð fyrir karla sem beita maka sína ofbeldimaka sína ofbeldi

• 1998-20021998-2002• Skrifstofa jafnréttismála, Rauði Kross Skrifstofa jafnréttismála, Rauði Kross

Íslands, Heilbrigðisráðuneytið, Íslands, Heilbrigðisráðuneytið, FélagsmálaráðuneytiðFélagsmálaráðuneytið

• Fyrirmynd: “Alternativ til vold” í OslóFyrirmynd: “Alternativ til vold” í Osló• Ekki var tekin ákvörðun um framhald Ekki var tekin ákvörðun um framhald


Tölulegar upplýsingar ´98 - Tölulegar upplýsingar ´98 - ´02´02

• Skjólstæðingar “Karlar til ábyrgðar” Skjólstæðingar “Karlar til ábyrgðar” dæmigerðir ofbeldismenn?dæmigerðir ofbeldismenn?– Leituðu af frjálsum viljaLeituðu af frjálsum vilja– Tilbúnir að axla ábyrgð á eigin hegðunTilbúnir að axla ábyrgð á eigin hegðun

• Ofbeldismenn sem sjá ekkert Ofbeldismenn sem sjá ekkert athugavert við eigin hegðun eða athugavert við eigin hegðun eða töldu hana sök maka leituðu ekki til töldu hana sök maka leituðu ekki til KTÁKTÁ


hjúskaparstaða

23

13

7

0

5

10

15

20

25

kvæntur sambúð fráskilin


lengd sambúðar

14

75

19

0

5

10

15

20

1-3 ár 4-6 ár 7-10 ár >10


beitt ofbeldi í fyrri samböndum

1520

8

05

10152025

já nei engin fyrrisambönd


vitni að ofb föður/stj gegn móður

15

29

0

10

20

30

40

já nei


vitni að ofb gegn systkinum

17

27

05

1015202530

já nei


sjálfur orðið f ofb í fjölsk

25

19

05

1015202530

já nei


kærur vegna ofbeldis

13

30

0

10

20

30

40

já nei


dómar vegna ofbeldis

8

35

0

10

20

30

40

já nei


15

9

29

2 3

10

1 26

35

11

0

10

20

30

40

aldrei einu

sinni

2 - 3

skipti

oftar

líkamlegt ofbeldi

ógnandi hegðun

andlegt ofbeldi

allt þrennt


98-02:Niðurstaða matshóps byggð á 98-02:Niðurstaða matshóps byggð á svörum skjólstæðinga og makasvörum skjólstæðinga og maka

• Ofbeldi ýmist hætti alveg eða minnkaði Ofbeldi ýmist hætti alveg eða minnkaði verulega verulega

• Engar kærur vegna ofbeldis eftir að meðferð Engar kærur vegna ofbeldis eftir að meðferð hófsthófst

• Aukin ábyrgð karlanna á eigin hegðun og Aukin ábyrgð karlanna á eigin hegðun og sjálfstjórnsjálfstjórn

• Báðir aðilar greindu frá auknum lífsgæðum og Báðir aðilar greindu frá auknum lífsgæðum og betra sambandibetra sambandi

• Mælt með áframhaldi - en aukinni þjónustu við Mælt með áframhaldi - en aukinni þjónustu við eiginkonurnareiginkonurnar


Skipulag – ytri rammarSkipulag – ytri rammar

• Heyrir undir félagsmálaráðuneytiðHeyrir undir félagsmálaráðuneytið• Verkefnisstjórn skipuð fulltrúum Verkefnisstjórn skipuð fulltrúum

Félagsmálaráðuneytis, Heilbrigðis- og Félagsmálaráðuneytis, Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytis og tryggingamálaráðuneytis og KvennaathvarfsKvennaathvarfs

• Verkefnisstjóri: Ingólfur V. Gíslason, Verkefnisstjóri: Ingólfur V. Gíslason, JafnréttisstofuJafnréttisstofu

• 2 sálfræðingar sinna meðferðinni2 sálfræðingar sinna meðferðinni• Rekstrarleg umsjá: JafnréttisstofaRekstrarleg umsjá: Jafnréttisstofa• Áframhaldandi samstarf við “ATV”Áframhaldandi samstarf við “ATV”


• Upplýsingar um viðtalsbeiðnir í síma Upplýsingar um viðtalsbeiðnir í síma 555 555 30203020

• Einstaklings- og hópmeðferðEinstaklings- og hópmeðferð

• Meðferðin beindist fyrst og fremst að Meðferðin beindist fyrst og fremst að körlunum, makar fá tvö viðtöl (áhættumat) körlunum, makar fá tvö viðtöl (áhættumat)

• Makar fá upplýsingar um mætingar og er Makar fá upplýsingar um mætingar og er send lýsing á áherslum í meðferðinnisend lýsing á áherslum í meðferðinni

• Árangursmat: Spurningalistar sendir Árangursmat: Spurningalistar sendir skjólstæðingum og mökumskjólstæðingum og mökum


Skýringar á ofbeldiSkýringar á ofbeldi

1.:1.: Ofbeldi í bernskuOfbeldi í bernsku

2.:2.: ÖlvunÖlvun

3.:3.: ValdatogstreitaValdatogstreita

4.:4.: Stjórnun/Vanmáttur.Stjórnun/Vanmáttur.


Aðferðarfræði.Aðferðarfræði.

• Forsenda að þetta er sálfræðilegt Forsenda að þetta er sálfræðilegt vandamál.vandamál.

• Byggist á vanmætti og vankunnáttu.Byggist á vanmætti og vankunnáttu.

• Notum sálfræðilegar aðferðir til að Notum sálfræðilegar aðferðir til að takast á við vandann.takast á við vandann.

• Hugræn atferlismeðferð ásamt öðrum Hugræn atferlismeðferð ásamt öðrum aðferðum sem “endurforrita” viðbrögð aðferðum sem “endurforrita” viðbrögð gerenda.gerenda.


Form ofbeldisForm ofbeldis

• Líkamlegt ofbeldiLíkamlegt ofbeldi

• Andlegt ofbeldiAndlegt ofbeldi

• Eyðilegging hlutaEyðilegging hluta

• Kynferðislegt ofbeldiKynferðislegt ofbeldi

• Dulið ofbeldi (óbeinar ógnanir)Dulið ofbeldi (óbeinar ógnanir)


MeðferðinMeðferðin

• Allir byrja í einstaklingsviðtölumAllir byrja í einstaklingsviðtölum

• Sálfræðilegt matSálfræðilegt mat

• Flestir fara í hópmeðferðFlestir fara í hópmeðferð

• Makar í viðtöl til hins meðferðaraðilansMakar í viðtöl til hins meðferðaraðilans

• Meðferð tekur oftast langan tíma, þó Meðferð tekur oftast langan tíma, þó mjög einstaklingsbundið (6 – 24 mjög einstaklingsbundið (6 – 24 mánuðir)mánuðir)


MeðferðarrammiMeðferðarrammi

• 1.: Gera ofbeldið sýnilegt1.: Gera ofbeldið sýnilegt

• 2.: Ábyrgð á ofbeldinu alltaf hjá 2.: Ábyrgð á ofbeldinu alltaf hjá gerandageranda

• 3.: Samhengi ofbeldisins3.: Samhengi ofbeldisins

• 4.: Afleiðingar ofbeldisins4.: Afleiðingar ofbeldisins


Grundvallar forsendur fyrir Grundvallar forsendur fyrir gerendurgerendur• Það er ekkert sem réttlætir ofbeldi af Það er ekkert sem réttlætir ofbeldi af

minni hálfuminni hálfu• Ég á sjálfur við vanda að etja og ég Ég á sjálfur við vanda að etja og ég

þarf að vinna í þvíþarf að vinna í því• Ég get náð stjórn á þessuÉg get náð stjórn á þessu• Ég er tilbúinn til að reyna nýjar leiðir Ég er tilbúinn til að reyna nýjar leiðir

til að bregðast við.til að bregðast við.• Ég er meiri maður fyrir vikið.Ég er meiri maður fyrir vikið.


HópmeðferðinHópmeðferðin

• Byggir á sömu lögmálumByggir á sömu lögmálum

• Hópefli notað til að fá fram Hópefli notað til að fá fram breytingarbreytingar

• Samkennd um árangurSamkennd um árangur


Gerendameðferð – með Gerendameðferð – með takmörkuðum makastuðningitakmörkuðum makastuðningi

– Makar fá tvö viðtöl (við upphaf og lok Makar fá tvö viðtöl (við upphaf og lok meðferðar - hjá hinum meðferðar - hjá hinum meðferðaraðilanum)meðferðaraðilanum)

– Megin áhersla á “áhættumat” og Megin áhersla á “áhættumat” og ábendingar um möguleg ábendingar um möguleg stuðningsúrræði fyrir makannstuðningsúrræði fyrir makann

– Ekki boðið upp á hjónaviðtölEkki boðið upp á hjónaviðtöl


Koma sjálfirKoma sjálfir

• Gerendur koma sjálfviljugir í meðferðGerendur koma sjálfviljugir í meðferð

• Þeir koma til að taka sjálfir ábyrgð á Þeir koma til að taka sjálfir ábyrgð á ofbeldinuofbeldinu

• Vilja breytaVilja breyta

• Eru hvattir til að halda út og meta Eru hvattir til að halda út og meta árangur m.a. í formi aukinna lífsgæðaárangur m.a. í formi aukinna lífsgæða

Á döfinniÁ döfinni

• Efla samstarf viðEfla samstarf við– KvennaathvarfKvennaathvarf– LögregluLögreglu– BarnaverndBarnavernd– Ýmsa líklega tilvísunaraðilaÝmsa líklega tilvísunaraðila

Þjónusta við landsbyggðinaÞjónusta við landsbyggðina



Að lokumAð lokum

• Reynslan er góð bæði hérlendis og Reynslan er góð bæði hérlendis og erlendiserlendis

• Eina sérhæfða meðferðartilboðið fyrir Eina sérhæfða meðferðartilboðið fyrir karlakarla

• Skýrar reglur um trúnað og Skýrar reglur um trúnað og tilkynningaskyldutilkynningaskyldu– barnaverndbarnavernd– yfirvofandi hættayfirvofandi hætta


BörnBörn

• Börnin verða alltaf fyrir meiri áhrifum Börnin verða alltaf fyrir meiri áhrifum en gert er ráð fyriren gert er ráð fyrir

• Áhrifin er vanmetin af foreldrunum Áhrifin er vanmetin af foreldrunum og (oftast-) einnig af fagfólkiog (oftast-) einnig af fagfólki

• Börn eru viðkvæm og móttækilegBörn eru viðkvæm og móttækileg


Ofbeldi á heimili skapar Ofbeldi á heimili skapar óöryggi hjá börnumóöryggi hjá börnum

• Þau eru alltaf á varðbergiÞau eru alltaf á varðbergi

• Skortur á öryggi hamlar alhliða þroskaSkortur á öryggi hamlar alhliða þroska

• Vel varðveitt fjölskylduleyndarmálVel varðveitt fjölskylduleyndarmál

• Lokuð inni í ótta verða börn óróleg og Lokuð inni í ótta verða börn óróleg og kvíðin sem leiðir til sársauka og kvíðin sem leiðir til sársauka og vanmáttarvanmáttar

• Einangrun Einangrun


Börn leitast við að komast Börn leitast við að komast afaf• Gera alls kyns hluti til að koma í veg Gera alls kyns hluti til að koma í veg

fyrir ofbeldifyrir ofbeldi• Mörg börn nota sjálf ofbeldi til að Mörg börn nota sjálf ofbeldi til að

minnka eigin sársaukaminnka eigin sársauka• Skrúfa fyrir eigin tilfinningarSkrúfa fyrir eigin tilfinningar• Kenna sjálfum sér umKenna sjálfum sér um• MinnimáttarkenndMinnimáttarkennd• SjálfsásakanirSjálfsásakanir


Ofbeldi setur mark sitt á allt Ofbeldi setur mark sitt á allt lífiðlífið

• Hefur áhrif á einbeitingu og starfsemi Hefur áhrif á einbeitingu og starfsemi heilansheilans

• Stöðugt viðbragðsástand veldur Stöðugt viðbragðsástand veldur truflun á þroska heilanstruflun á þroska heilans

• Streita og kvíði veldur veikingu á Streita og kvíði veldur veikingu á ónæmiskerfinuónæmiskerfinu


Hefur áhrif á:Hefur áhrif á:

• Börn gera það sem fyrir þeim er haftBörn gera það sem fyrir þeim er haft

• Ef ofbeldi er notað sem “úrlausn” Ef ofbeldi er notað sem “úrlausn” ágreiningsmála heima...ágreiningsmála heima...

• Færist inn í skólaumhverfiðFærist inn í skólaumhverfið– Erfitt að vera í skólanum – Erfitt að vera í skólanum –

einbeitingarerfiðleikareinbeitingarerfiðleikar– Upptekið af því sem gæti verið að gerast Upptekið af því sem gæti verið að gerast

heimaheima


Einkenni hjá smábörnumEinkenni hjá smábörnum

• PTSD – Flashback sem sjást á PTSD – Flashback sem sjást á órólegum hreyfingum, dregur sig í órólegum hreyfingum, dregur sig í skel, sýnir lítil viðbrögð, skel, sýnir lítil viðbrögð, svefnerfiðleikarsvefnerfiðleikar

• Tengsl- trufluð og ógagnrýnin tengslTengsl- trufluð og ógagnrýnin tengsl

• Þroski – seinkun úrvinnsluaðferða, Þroski – seinkun úrvinnsluaðferða, málþroskimálþroski

• Atferli / tilfinningar – innri óróleikiAtferli / tilfinningar – innri óróleiki


Einkenni hjá eldri börnEinkenni hjá eldri börn

• PTSD – posttraumatiskur leikur, PTSD – posttraumatiskur leikur, endurteknar martraðir, erfitt með endurteknar martraðir, erfitt með einbeitingu, óróleiki og reiðieinbeitingu, óróleiki og reiði

• Tengsl – hlutverkaruglingur, undirgefin Tengsl – hlutverkaruglingur, undirgefin tengslamynsturtengslamynstur

• Þroski – félagslegur vandi í vinahópnum og Þroski – félagslegur vandi í vinahópnum og í skólanumí skólanum

• Atferli / tilfinningar – innri vandi, Atferli / tilfinningar – innri vandi, árásargirniárásargirni


Besta hjálp sem barn færBesta hjálp sem barn fær

• Ofbeldið hættiOfbeldið hætti

• Hjálpa mæðrunum að vernda börnin Hjálpa mæðrunum að vernda börnin sínsín

• Hjálpa gerendum – til að tryggja líf og Hjálpa gerendum – til að tryggja líf og öryggi barnanna til lengri tíma.öryggi barnanna til lengri tíma.


Takk fyrirTakk fyrir

Documents

KTÁ: íslensk meðferð fyrir karla sem beita ofbeldi á heimili