Kto decyduje o jakości wody w Polsce? - bptorun.edu.pl · 14 Rozpoznawanie i likwidacja środowiskowych skażeń pestycydowych GGOOSSPPOODDAARRKKAA OODDPPAADDAAMMII 17 Wokół zmian

cceennaa 1166 PPLLNN[w tym 0% VAT]

Kto decyduje o jakościwody w Polsce?

Wątpliwy monitoringpowietrza

Biopaliwa w Europie – nowe trendy

DODATEK TEMATYCZNYENERGIA ODNAWIALNA!

NNuummeerr 33 ((222211)) mmaarrzzeecc 22001100 wwwwww..eekkooppaarrttnneerr..ccoomm..ppll IISSSSNN 11223300--22996611 IINNDDEEKKSS 333333771199

ekopartner 3 (221)/2010 1

SP I S T R E Ś C I 3 2010

Członek Europejskiego Stowarzyszenia Prasy Branżowej EEP

Ministerstwo Edukacji Narodowej pismem nr GM-E-070/74/91 z dnia 02.07.1991 r. zaleca miesięcznik „Ekopartner” jakolekturę uzupełniającą dla szkół i uczelni wyższych

ISSN 1230-2961 Indeks nr 333719

PrenumerataMarzena Zdanowska, [email protected] Prenumerata: redakcyjna, RUCH S.A., Poczta Polska, OficynaWydawnicza AMOS, Kolporter SA, Kiosk24.pl, SIGMA-NOT Sp. z o.o.,www.twojecentrum.pl, Czasopisma Polskie Press, Garmond PressMiesięcznik Ekopartner jest dostępny w sieci sprzedażydetalicznej RUCH S.A.

Prepress: A PROPOS, www.wydawnictwo-apropos.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Redakcja nie odpowiada za treśćpublikowanych reklam i ogłoszeń.

Wydawca: Fundacja Green Park Jadwiga Oleszkiewicz, Prezes Zarządu

Adres redakcji: 01-982 Warszawa, ul. Trylogii 2 tel. (022) 865 24 71, fax (022) 865 24 91 e-mail: [email protected]

Redaktor naczelnaAgnieszka Oleszkiewicz, [email protected]

Sekretarz redakcjiKatarzyna Bonatowska, [email protected]

Ekojunior:Julianna Czerwińska, [email protected]

MarketingRenata Wojciechowska, [email protected] Wojciechowska, [email protected] Juchimiuk, [email protected]

ZZAARRZZĄĄDDZZAANNIIEE ZZAASSOOBBAAMMII WWOODDNNYYMMII OOCCHHRROONNAA PPOOWWIIEETTRRZZAA DDOODDAATTEEKK EENNEERRGGIIAA OODDNNAAWWIIAALLNNAA

Grafika na okładce: © Andrea Danti – Fotolia.com

Kto decyduje o jakości wody w Polsce?

Bardzo ulotny monitoringpowietrza

Biopaliwa w Europie – nowe trendy

ssttrroonnaa 77ssttrroonnaa 2222ssttrroonnaa 22

ZZAARRZZĄĄDDZZAANNIIEE ZZAASSOOBBAAMMII WWOODDNNYYMMII2 Kto decyduje o jakości wody

w Polsce?

ZZAARRZZĄĄDDZZAANNIIEE ŚŚRROODDOOWWIISSKKIIEEMM6 Monitorowanie dużych obszarów13 Certyfikat od „Bielika” dla Zakładów

Azotowych „Puławy”26 Produkcja klinkieru i wapna

pod bacznym nadzorem

OOSSZZCCZZĘĘDDNNOOŚŚĆĆ EENNEERRGGIIII7 Zielony salon w Krakowie12 Nowe przepisy o materiałach

budowlanych

GGOOSSPPOODDAARRKKAA WWOODDNNAA8 Targi WOD-KAN 18-20 maja 2010 r.

GGOOSSPPOODDAARRKKAA WWOODDNNOO--ŚŚCCIIEEKKOOWWAA9 Kolejne miliony z Unii Europejskiej

dla MPWiK Włocławek20 Usprawniona gospodarka

wodno-ściekowa w Raciborzu

AANNAALLIIZZYY SSTTAANNUU PPRRAAWWNNEEGGOO,, NNOOWWEE RREEGGUULLAACCJJEE10 Zagospodarowanie odpadów

wytworzonych w procesie budowlanym

25 Oznakowania opon pod kątem ich efektywności

OOCCHHRROONNAA GGLLEEBB14 Rozpoznawanie i likwidacja

środowiskowych skażeń pestycydowych

GGOOSSPPOODDAARRKKAA OODDPPAADDAAMMII17 Wokół zmian w ustawie o odpadach

RREECCYYKKLLIINNGG15 Kilka uwag do projektowania instalacji

recyklingu papieru i produkcji opakowań18 Recykling produktów pirotechnicznych

pochodzących ze zużytych pojazdów

OOCCHHRROONNAA PPOOWWIIEETTRRZZAA22 Bardzo ulotny monitoring powietrza24 Dwutlenek węgla w transporcie

RREEKKLLAAMMOODDAAWWCCYYwnętrze okładki CBiDGP Sp. z o.o.wnętrze okładki Biogradex – Holding Sp. z o.o.tył okładki Uniserv5 Instytut Inżynierii Środowiska

Uniwersytetu Zielonogórskiego6 Międzynarodowe Targi Infrastruktura19 Denios Sp. z o.o.27 Barlinek

Ekopoz Sp. z o.o.Asket

DDOODDAATTEEKK TTEEMMAATTYYCCZZNNYY:: EENNEERRGGIIAA OODDNNAAWWIIAALLNNAA1 Import biomasy w celu termicznego

przekształcania2 Kierunki i strategie rozwoju OZE

– wyniki ankiety5 Strategie gazowe6 Technologie7 Biopaliwa w Europie – nowe trendy8 Zarabiamy na ograniczaniu emisji9 Innowacyjna technika wzbogacania

i oczyszczania biogazu10 Ekologicznie i energetycznie

na targach w Kielcach12 Możliwości rozwoju i wyzwania

dla sektora biogazu

RREEKKLLAAMMOODDAAWWCCYY1 Centrum Elektroniki Stosowanej5 Modus Sp. z o.o.6 Międzynarodowe

Targi Poznańskie Sp. z o.o.Double-K ConsultingCentrum Elektroniki Stosowanej

12 EnviTec-Biogas Polska Sp. z o.o.

2 ekopartner 3 (221)/2010

Stan polskich rzekjest alarmujący

Kontrole przeprowadzone przezPaństwową Inspekcję Sanitarnąw Krakowie w 2008 r. wykazały,że 21 wodociągów doprowadza-ło wodę niespełniającą normsanitarnych, dostarczając ją dla139 tys. mieszkańców (ok. 2,6%ludności Małopolski). Głównymiprzyczynami negatywnej ocenybyły przekroczenia, często nie-znaczne, wskaźników fizyko-che-micznych, określonych w wyma-ganiach dodatkowych jakościwody pitnej, głównie mętnościoraz dopuszczalnej zawartościżelaza, manganu i amoniaku.W województwie kujawsko-po-morskim skontrolowano 90 wodo-ciągów. Okazało się, że 15 z nichdoprowadza wodę niespełniają-cą wymagań, doprowadzając ją

do 11,7% ludności (ok. 235 tys.,z czego 45% to mieszkańcy wsi).Zdecydowana większość urzą-dzeń wodociągowych (67 z 90)dostarczających wodę o nieodpo-wiedniej jakości zlokalizowanabyła na obszarach wiejskich.Według statystyk ani jeden kilo-metr polskiej rzeki w 2007 r.nie spełniał kryterium I klasy czy-stości w średnim i dolnym biegu.W niektórych województwach(np. lubuskim) w ogóle nie mawody tej klasy czystości. Wodyw polskich rzekach z reguły speł-niają normy klasy III, IV, V lubsą pozaklasowe. Wisła w przekro-ju Krakowa charakteryzuje sięnadmiernymi wskaźnikami zasole-nia, substancji biogennych i metaliciężkich oraz złym stanem sanitar-nym. Dyskwalifikują ją przekro-czenia 15 parametrów wedługnomenklatury czystości rzek UE

(wystarczy jeden, by w świetleRDW rzekę uznać za brudną). W przekroju Warszawy o dyskwa-lifikacji rzeki decyduje siedemparametrów, spośród których naj-groźniejsze jest miano bakterii coli,chlorofil oraz zawiesina BZT5. Wody Wisłoki od dawna nie sprzy-jają bytowaniu ryb, a zanimzostaną przeznaczone do spoży-cia, wymagają uzdatnienia kate-gorii A, czyli wykorzystania naj-bardziej kosztowych technologii. Takie wnioski wynikają z danychinspekcji środowiska z ubiegłych lat.

Usunąć z listyhot-spotów

Na liście hot-spotów, czyli obiek-tów stanowiących największezagrożenie dla wód MorzaBałtyckiego Helcom, na terenienaszego kraju jest przewidzianych

W Polsce pijemy wodę głównie ze zbiorników podziemnych,które na szczęście są w miarę czyste, dlatego zdrowie obywatelinie jest bezpośrednio zagrożone, ale stan wód powierzchniowychokazuje się alarmujący. Czy aż tak lekceważymy środowiskonaturalne? W świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) każdyz nas jest właścicielem wody. Jak zarządzamy tą własnością?

Kto decyduje o jakości wody w Polsce?

ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WODNYMI


do likwidacji lub modernizacjidziewięć obiektów oczyszczaniaścieków komunalnych w du-żych aglomeracjach. Obiekty teoprócz ścieków bytowych częstoodbierają także ścieki przemysło-we. Są to: Lublin, Białystok, BiałaPodlaska, Rzeszów, Łódź,Warszawa, Katowice, Wrocław,Poznań – aktualnie miasta te pro-wadzą inwestycje bądź rozruchlub mają zaawansowane planyinwestycyjne.Według raportu Greenpeacew 2008 r. trzy polskie miastazrzucały do rzek nieoczyszczoneścieki w ilości przekraczającej10 mln m3 rocznie: Warszawa(47 mln m3), Szczecin (16,3 mln m3)i Katowice (10,6 mln m3).Trzynaście innych zrzucałonieoczyszczone ścieki w ilości1-10 mln m3. Głównymi źródłamizanieczyszczenia wód w dorze-czu Wisły były ścieki komunal-ne oraz pochodzące z przemysłu

górniczego i chemicznego(głównie tworzyw sztucznych,nawozów i środków ochronyroślin).

Zlewnia Wisły pod lupą

Wiosną 2008 r. Greenpeace pobrałpróbki ścieków pochodzącychz dużych zakładów przemysłowychleżących w dorzeczu Wisływ oparciu o dane WojewódzkichInspektoratów Ochrony Środo-wiska oraz informacje na tematuciążliwych dla środowiska ście-ków. Przy wyborze punktówpomiarowych uwzględniono zakła-dy stosujące lub wytwarzającesubstancje niebezpieczne. Pobierano także próbki osadów.Jednocześnie w rejonie badanegozakładu zebrano próbki tzw. tła –wody i osadów rzecznych pocho-dzących z punktów powyżej miej-sca zrzutu ścieków. Próbki „tła”posłużyły do określenia poten-cjalnej jakości wody w rzece.Greenpeace opublikował zesta-wienie, które prezentuje miejscabędące ogniskami zanieczyszczeńwód w dorzeczu Wisły, na podsta-wie analiz laboratorium w Exeterw Wielkiej Brytanii, danychInspekcji Ochrony Środowiskaoraz badań prowadzonych przeznaukowców z UniwersytetuMikołaja Kopernika w Toruniu.Problemem jest stan rzekiPrzemszy, lewego dopływu gór-nej Wisły zbierającego ściekiz Górnego Śląska. Co roku sametylko kopalnie węgla kamiennegodostarczają tą drogą do Wisły3,3 mln ton soli. Zasolenie wodyeliminuje wiele organizmówwodnych, powoduje też korozjęwodociągów i instalacji oczysz-czania wody oraz budowli hydro-technicznych. W miejscu gdzieWisła przyjmuje wody ze Śląska,obserwuje się znaczący wzroststężenia związków organicznych,ponieważ największe miastaGórnego Śląska w dalszym ciągunie mają sprawnego systemuoczyszczania ścieków. Rzeki tego rejonu skażone sąteż dużą ilością metali cięż-kich (kadmu, cynku i ołowiu)oraz siarczanów. BadaniaGreenpeace wskazują, że wodyPrzemszy w pobliżu jej ujściado Wisły zawierają duże ilościmetali ciężkich oraz związkówwęglowodorów.

Ścieki umowniepodczyszczone

W Polsce oczyszczalnie ciężkichi trudnych ścieków przemysło-wych są tylko niewiele droższeod komunalnych, choć parametryosadów z takich obiektów kwalifi-kują je często jako odpady niebez-pieczne, wymagające specjalnychprocedur postępowania. Dzieje się tak, gdyż polskie prawodopuszcza rozcieńczanie ściekówprzemysłowych, aby mogła jeprzyjąć oczyszczalnia komunalna.Powstaje jednak problem osadów,z którymi nie wiadomo, co zrobić,ponieważ nie nadają się do prze-róbki w celu rolniczego wykorzy-stania z uwagi na zawartośćszkodliwych związków chemicz-nych. Taki problem mają Łódź,Bydgoszcz, Poznań i wiele innychmiast, które w przeszłości zdecy-dowały się na tzw. grupoweoczyszczalnie ścieków (GOŚ).Wiele z nich właśnie prowadzi lubzakończyło inwestycje ze środ-ków unijnych, tyle że po oddaniuobiektu do eksploatacji może sięokazać, że procesy biologiczne,które zaplanowano, nie dadząrezultatów i nie otrzymamy jako-ści wody wymaganej w pozwole-niu wodnoprawnym.

Kluczowy parametroczyszczalni – ilośćosadu ściekowego

Oczyszczalnia ścieków, która niema poprawnych technologiigospodarki osadami, nie pełni swo-jej funkcji oczyszczania, lecz wtór-nie zanieczyszcza środowisko.Osad ściekowy pozostaje naobiekcie oczyszczalni, natomiastoczyszczona w procesie technolo-gicznym woda wraca do rzeki.Procesy biologiczne w oczyszczal-niach na co dzień wspomagane sąchemią. Do ścieków dodaje sięzwiązki chemiczne, które wytrą-cają osad szybciej i sprawniej niżbakterie. PIX-y i PAX-y są dziśpowszechnie stosowane w celurozwiązania problemów przepu-stowości i skuteczności procesówoczyszczania.Wraz z postępem realizacji KPOŚK(Krajowy Program OczyszczaniaŚcieków Komunalnych) przybywaosadów ściekowych. Wpro-wadzenie nowych kryteriówjakości ścieków oczyszczonych

powoduje wzrost masy osadów,co z kolei ma wpływ na pogorsze-nie efektów stabilizacji osadówi spadek stopnia odwodnienia,a tym samym na wzrost kosztówoczyszczania i narastanie problemuz zagospodarowaniem osadów. KPOŚK przewiduje, że ilośćosadów, które powstanąw komunalnych oczyszczalniachścieków w 2015 r., wyniesieok. 642 tys. ton s.m. Zobowiązanibędziemy do ich całkowitegozagospodarowania. W 2006 r.wytworzono 501 tys. ton s.m. osa-dów, z czego składowano prawie30%, a jedynie niespełna 1% prze-kształcono termicznie. PrognozyKrajowego Programu GospodarkiOdpadami zakładają, że jużw 2010 r. udział składowania jakometody zagospodarowania zosta-nie wyeliminowany, a ok. 12%osadów będzie przekształcanychtermicznie. Realizacja tych zamie-rzeń jest wielce wątpliwa. Dotychczas w Polsce używanieosadów jako nawozu na okolicz-nych polach jest dopuszczalnepod pewnymi rygorami, ale zbytduże nagromadzenie tych sub-stancji powoduje, że są onewymywane przez opady deszczo-we do wód gruntowych i rzek.To przydarzyło się w ubiegłymroku rzece Raduni w wojewódz-twie pomorskim. Upalna pogodai dopływ zanieczyszczeń spowo-dowały katastrofę ekologiczną –w wodzie było za mało tlenu,a zbyt dużo związków biogen-nych i ryby dusiły się masowo!

Zawartość azotu rośnie

W oczyszczalniach ściekówkomunalnych kluczowym para-metrem dla skuteczności procesuoczyszczania jest zawartośćazotu. Dla aglomeracji Warszawyzawartość azotu nie powinnaprzekraczać 10 mg/m3 ścieków,tymczasem spełnienie tegopostulatu nie jest możliwez uwagi na nieskuteczne procesyoczyszczania. Norm zawartościazotu nie spełnia wiele obiektówoczyszczania ścieków. Groźny dlaśrodowiska skutek jest marginali-zowany, ponieważ nie ma bezpo-średniego wpływu na zdrowieczłowieka. Dla ekosystemu wod-nego nadmiar azotu to powolnaśmierć. Czy aż tak lekceważymyśrodowisko naturalne?

Ryby wciąż będą zdychać. Ważne,że nie ludzie… Ale czy naprawdęuważamy, że nas ta sprawa niedotyczy?

Co dalej z osadamiściekowymi?

Wciąż zapominamy, że w ście-kach poza niebezpiecznymi sub-stancjami chemicznymi jest wielemikroorganizmów chorobotwór-czych, pochodzących głównie odchorych osób, a także od zwie-rząt z ferm hodowlanych orazz zakładów takich jak rzeźnie i gar-barnie. Dlatego tak ważne jestprawidłowe zagospodarowanieosadów pod względem sanitar-no-higienicznym. Na przeżywal-ność mikroorganizmów choro-botwórczych poza ustrojemżywiciela wpływa wiele czynni-ków, m.in.: temperatura, nasło-necznienie, odczyn, wilgotność,a w środowisku wodnym docho-dzi jeszcze jakość wody. Długażywotność większości organi-zmów patogennych stanowi dużyproblem przy utylizacji osadówściekowych, w szczególnościprzy ich rolniczym wykorzysta-niu, ponieważ organizmy te sąw stanie przeżyć w glebie lub naroślinach miesiące, a nawet lata.

Możliwośćwykorzystania osadówdo celów rolniczych

Obszar ten reguluje rozporzą-dzenie, według którego przepro-wadza się w osadach badaniaw kierunku wykrywania jedyniebakterii z rodzaju Salmonellaoraz żywych jaj pasożytówjelitowych: Ascaris sp., Trichuristrichura. Brakuje jednak kontro-li mykologicznej oraz badańw kierunku bardzo odpornychna czynniki środowiskowe cystpierwotniaków. Stąd prosty wniosek: nieprawi-dłowo higienizowane osadywykorzystywane rolniczo mogąbyć przyczyną wielu choróbi negatywnych skutków dla śro-dowiska i zdrowia ludności.

Ile ścieków wsiąkaw glebę?

W obowiązującym do dziśRozporządzeniu Ministra Środo-wiska z 24 lipca 2006 r. w sprawie

warunków, jakie należy spełnićprzy wprowadzaniu ścieków dowód i gruntów, nie ma możliwościzweryfikowania dokładności urzą-dzeń pomiarowych służących dobadania natężenia przepływu ście-ków. Okazuje się, że w Polscenie ma instytucji, która mogłabywzorcować przepływomierześcieków, a więc ilość ścieków mie-rzona jest jedynie szacunkowo. Tymczasem instalowane masowow ostatnich latach wodomierzeudowodniły, że ponad 30%uzdatnionej wody wodociągowejprzesiąka z nieszczelnych wodo-ciągów. Niestety, z powodubraku opomiarowania odprowa-dzania ścieków nie wiemy, jakieponosimy straty.

Nieszczelne rury

Dużym polskim problemem,obok usuwania nieczyszczonych,tzw. surowych ścieków, wprostdo zbiorników, jest nieszczelnośćinstalacji doprowadzania ichdo obiektów oczyszczania,tzw. kolektorów. Większośćsieci sanitarnych jest nieszczelna.W rozproszonej zabudowieprzedstawia się to najgorzej –nikt nie wie, ile szamb zosta-ło wybudowanych prawidłowo.Eksploatatorzy oczyszczalniprzyznają, że odbierają najwyżejjedną na kilka wypełnionychszambiarek. Według KPOŚK dużym proble-mem sieci kanalizacyjnych sątereny o zabudowie rozproszo-nej. Zdarzają się takie inwestycje,w których ścieki z kilkunastudomów przesyłane są na odle-głość kilkunastu kilometrów donajbliższej oczyszczalni, choć jestto absurdalne z ekonomicznegopunktu widzenia.Wciąż niejasna pozostaje kwestiaprawna: kto powinien partycypo-wać w kosztach przydomowejoczyszczalni ścieków, w przy-padku gdy niemożliwe jest przy-łączenie posesji do wspólnegokolektora?

Kto zapłaciza infrastrukturękomunalną?

Dziś koszt przyłącza kanalizacyj-nego dla jednorodzinnego domuwynosi ok. 3 tys. złotych. Za tęinwestycję będziemy płacić przez

wiele lat w kosztach ukrytychw opłacie za wodę i ścieki.Płacimy też za technologię, którąw naszym imieniu wybierająinwestorzy dla projektowanychoczyszczalni ścieków. W 2008 r.najwyższy koszt oczyszczaniaścieków miały Poznań (2,62 zł/m3)i Częstochowa (2,41 zł/m3),najmniejszy był w Krakowie(0,56 zł/m3), Gdańsku (0,58 zł/m3)i Łodzi (0,71 zł/m3). W koszt tenwliczone są procesy eksploatacyj-ne oczyszczalni, a także amorty-zacja kosztów inwestycyjnych. Imtrudniejsze ścieki i bardziej wyra-finowana technologia, tym więcejzapłacą mieszkańcy korzystającyz usług lokalnej oczyszczalni.

Jak ustalane są stawkiza wodę i ścieki?

Woda i ścieki rozliczane są w opar-ciu o taryfę opłat. Przedsiębior-stwo wodociągowo-kanalizacyjneokreśla taryfę na podstawie nie-zbędnych przychodów. Ustawaposługuje się pojęciem „niezbędneprzychody”, co oznacza wartośćprzychodów, które przedsiębior-stwo wodociągowo-kanalizacyjnepowinno osiągnąć, aby pokryćuzasadnione koszty związane z uję-ciem i poborem wody, eksploata-cją, utrzymaniem i rozbudowąurządzeń wodociągowych orazurządzeń kanalizacyjnych, a takżeosiągnąć zysk. Ceny i stawki opłat określonew taryfie są różnicowane dlaposzczególnych grup odbiorcówusług na podstawie różnic kosz-tów zbiorowego zaopatrzeniaw wodę i zbiorowego odprowa-dzania ścieków. Rada gminy może

podjąć uchwałę o dopłacie dla jed-nej, wybranej grupy odbiorcówusług lub dla wszystkich grup tary-fowych. Dopłatę gmina przekazu-je przedsiębiorstwu wodociągo-wo-kanalizacyjnemu.Radnym gminy przysługujeprawo odmowy zatwierdzeniataryf opłat za wodę i ścieki, aletylko w przypadku gdy taryfanarusza prawo. Stąd wiele postę-powań w UOKiK. W ostatnichlatach stawki rosną lawinowo.Sytuacja firm zajmujących siędostarczaniem wody i często jed-nocześnie oczyszczaniem ściekówjest w Polsce szczególna, ponie-waż wynika z monopolu tych pod-miotów na lokalnym rynku.

Dokumentydopuszczająceoczyszczalniędo eksploatacji

Podstawowym dokumentem, napodstawie którego pracuje obiektoczyszczalni, jest pozwoleniewodnoprawne. Określa ono m.in.parametry, jakim powinna odpo-wiadać woda po przejściu przezproces technologiczny przedzrzutem do tzw. odbiornika pojej oczyszczeniu. Pozwoleń wodnoprawnych udzie-lają starostowie, prezydenci miastdziałających na prawach powiatu,marszałkowie województw, a od15 listopada 2008 r. także dyrek-torzy regionalnych zarządówgospodarki wodnej.Po kontroli NIK w części starostwpowiatowych w 2007 r. okazało się,że 80% z nich nie przeprowadzi-ło w ostatnich czterech latachani jednej kontroli wykonania


pozwoleń wodnoprawnych napobór wody i odprowadzanieścieków. Oznacza to, że nikt taknaprawdę nie kontroluje tego,jakie parametry oczyszczaniaścieków uzyskiwane są w wynikuinwestycji prowadzonych częstoza unijne pieniądze.W 2007 r. z ogólnej liczby ponad100 oczyszczalni na terenie woje-wództwa zachodnio-pomorskie-go ok. 50 nie miała pozwoleniawodnoprawnego. W tym samymroku WIOŚ podał informację,że 90% oczyszczonych w tym

województwie ścieków spełniałonormy wód pochłodniczych. Jakto możliwe?W przypadku braku pozwoleniawodnoprawnego oczyszczalniapowinna uiszczać kary, ale zwy-kle są one zawieszane, gdy firmaudowodni, że jest w trakcie pro-wadzenia inwestycji. Według art.292 Prawa Ochrony Środowiskapodmiot korzystający ze środo-wiska ponosi opłaty podwyższo-ne o 500% w przypadku brakupozwolenia na pobór wód lubwprowadzanie ścieków do wódlub ziemi.

Za duże oczyszczalnie

Wiele funkcjonujących dziś obiek-tów zaprojektowano tak, że naco dzień pracują poniżej zakłada-nej przepustowości, tzn. inwesty-cje zostały przewymiarowane, sąza duże… W trakcie ich projek-towania i wykonawstwa niepomyślano o tym, że zbyt małailość ścieków, podobnie jak zbytduża, obniża skuteczność proce-sów biologicznych, jakie zacho-dzą w instalacjach, i dlatego dziśte obiekty nie przynoszą oczeki-wanych rezultatów. Koniecznebędą ich modernizacje, tyle że

budżety na inwestycje zostały jużwykorzystane…

Kto czuwa nadstanem jakości wódpowierzchniowych?

W raporcie NIK z 2008 r. o wyni-kach kontroli funkcjonowaniaPaństwowego Monitoringu Śro-dowiska stwierdzono, że bliskopołowa laboratoriów funkcjonu-jących w strukturach WIOŚ niemiała pełnej akredytacji (w rozu-mieniu ustawy z 30 sierpnia2002 r.) na wykonywanie pomia-rów związanych z PMŚ, co byłoniezgodne z przepisem art. 25ust. 3 ustawy z 20 lipca 1991 r.o Inspekcji Ochrony Środowiska.Wystąpiły również przypadkizlecania pomiarów laborato-riom nieposiadającym akredytacji.W ocenie NIK było to działanienielegalne, budzące zastrzeżeniaco do rzetelności uzyskanychwyników. Jednostki IOŚ nie miałyjednego zintegrowanego systemuinformatycznego, zapewniające-go kompleksowe gromadzeniei przetwarzanie danych PMŚna poziomie województwa,a następnie przekazywanie ichna poziom krajowy.

Zbyt dużo zaufania?

Jako obywatele obdarzamy zaufa-niem osoby decydujące za nasw kwestii wody, bez której niemożemy żyć. Znaleźliśmy sięw sytuacji, w której państwowysystem kontroli jest nieskuteczny,natomiast o inwestycjach w bran-ży komunalnej oraz o taryfachopłat decydują politycy. Co więcej, nie bardzo wiadomo,czy decyzje inwestycyjne w za-kresie doboru technologiioczyszczania ścieków są dokony-wane prawidłowo. Jak wskazujądane Urzędu Zamówień Publicz-nych z ubiegłego roku, ponad90% przetargów na inwestycjew sektorze komunalnym zostałopodjętych bez względu na ja-kość techniczną i technologicz-ną proponowanych rozwiązań,a wyłącznie według kryteriównajniższej ceny. W praktyce zaśdecydował nie tyle najtańszywykonawca czy najtańsza tech-nologia, ile najtańszy projekt,który – jak się często okazywało– pociągał za sobą drogą i nieren-towną inwestycję. Czy z takiegolabiryntu powiązań może popły-nąć czysta woda?Agnieszka Oleszkiewicz, fot. red.


Instytut Inżynierii ŚrodowiskaUniwersytetu Zielonogórskiego

zaprasza na:XIII Konferencję Naukowo-Techniczną pt.:

WODA – ŚCIEKI – ODPADY W ŚRODOWISKU 17-18 czerwca 2010 r., Zielona Góra

Celem Konferencji jest prezentacja i ocena osiągnięć w dziedzinie inżynierii środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem następujących zagadnień:— metody oceny ilości i jakości ścieków, — współpraca systemów kanalizacji z oczyszczalnią ścieków, — technologie w oczyszczaniu ścieków miejskich, — gospodarka osadami ściekowymi (przepisy prawne, operacje jednostkowe przeróbki osadów i ich modyfikacje, wykorzystanie osadów),— biologiczne przetwarzanie odpadów komunalnych,— nowe przepisy i uwarunkowania prawne w zakresie inżynierii środowiska.

Możliwe formy udziału w konferencji: wygłoszenie referatu, poster, uczestnictwo w obradach, promocyjne i reklamowe ogłoszenia firm w materiałachkonferencyjnych, stoiska firmowe.

TERMINY:15.03.2010 r. – nadesłanie streszczeń referatów 28.05.2010 r. – ostateczny termin zgłoszeń uczestnictwa, 30.04.2010 r. – nadesłanie pełnego tekstu referatu wystąpień promocyjnych, wniesienie

i wniesienie opłaty dla autorów opłat konferencyjnych

MIEJSCE KONFERENCJI:Instytut Inżynierii Środowiska

ul. Z. Szafrana 1565-246 Zielona Góra

SEKRETARIAT:dr inż. Sylwia Myszograj

dr inż. Monika Suchowska-Kisielewicztel. (0-68) 328-25-74

PPaattrroonnaatt mmeeddiiaallnnyy::

©© RRoobb BBoouuwwmmaann –– FFoottoolliiaa..ccoomm

Samolot ma 3 m szerokości, długości1,2 m, 0,5 m wysokości, i waży ok. 20 kg(z pełnym ładunkiem). W powietrzu możespędzić 8 godzin.Fulmar ma na swoim pokładzie kamery:tradycyjną i na podczerwień, z którychobrazy mogą być transmitowane w czasierzeczywistym na odległość do 50 km odcentralnej stacji kontroli. Dane z samo-lotu są odbierane na zwykłym laptopie.Urządzenie może latać w promieniu 800 kmod punktu sterowania.Podczas lotu samolot wykazuje bardzo dobrąstabilność oraz wysoki współczynnik wzno-szenia-opadania. Ma świetne warunki aerody-namiczne, z czego wynika szeroki zakresprędkości (do 100 km/h) oraz wysokościlotu (do 2000 m). Materiały kompozytowe,

z których wykonana jest konstrukcja Fulmara,cechuje duża wytrzymałość, co zapewniaochronę sprzętowi znajdującemu się na jegopokładzie. Samolot wytrzymuje przeciążeniarzędu +/- 6 G we wszystkich osiach ruchu.Dodatkowo urządzenie może wylądować nawodzie, co zawdzięcza swojej wodoszczelno-ści i systemowi pneumatycznej płozy.Plan lotu, włączając start i lądowanie, możebyć uprzednio zaprogramowany w stacji kon-troli przy wykorzystaniu metody określaniapunktów lotu w technologii GPS bądź lotmoże odbywać się poprzez sterowanie samo-lotu dżojstikiem.Samolot można łatwo transportować.Do wystartowania potrzebne są dwie osoby.Czas uruchomienia systemu nie trwa dłużejniż 30 minut, nawet jeżeli odbywa się to

na obszarze wcześniej do tego nieprzygotowa-nym, m.in. na łodzi. Start samolotu umożliwiaspecjalna wyrzutnia.Fulmar został zaprojektowany jako tani sys-tem teledetekcyjny do zastosowań cywilnych.Producent przewiduje dla samolotu różnezastosowania: monitorowanie stanu pożaro-wego w lasach, wykrywanie mielizn na morzu,nadzór infrastruktury o dużej powierzchni,monitorowanie ruchu na autostradach, analizęskładu chemicznego powietrza, nadzórwybrzeży, wykrywanie skażenia wody i inne.Jednostka ma być alternatywą dla konwencjo-nalnych urządzeń tego typu, takich jak zało-gowe samoloty i helikoptery.

opr. Agnieszka Oleszkiewicz

źródło www.asimo.pl, fot. www.asimo.pl


Fulmar to bezzałogowy samolot UAV hiszpańskiej firmyAerovision, przeznaczony do monitorowania i obserwacjidużych obszarów.

ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM

Z wykorzystanymi rozwiązaniami w czasieprzeprowadzonego audytu zapoznawał eks-pertów z firmy MODUS Sp. z o.o. prezesfirmy ANWA Sp. z o.o. Pan Andrzej Walbiner.Omawiając proces projektowania salonui stacji obsługi, stwierdził, że kierował siędwoma zasadami. Pierwsza to ekonomicznaopłacalność inwestycji, z uwzględnieniemzarówno bezpośrednich kosztów inwestycji,jak i przewidywanych kosztów eksploatacyj-nych. Druga to ograniczenie do koniecznegominimum wpływu obiektu na środowisko. Nie będziemy ukrywać, że z uznaniem oglą-daliśmy osiągnięte efekty. Stwierdziliśmy, że wiele parametróww obiekcie ma duży zapas w stosunku doobowiązujących norm. Przegrody zewnętrz-ne zaprojektowano i zbudowano tak, żew pomieszczeniach nieogrzewanych przytemperaturze zewnętrznej –3,8°C wewnątrzbyło 15°C. Potwierdziły to przeprowadzoneprzez nas badania termowizyjne obiektu.W obiekcie wydzielonych jest osiem różnychstref. Pozwala to na indywidualne, tygodniowei dobowe regulowanie temperatur, i ogrzewa-nia, i chłodzenia. Ogrzewanie salonu realizowa-ne jest przez dwa zainstalowane na dachuklimatyzatory z wbudowaną przepływowąwymiennikową nagrzewnicą powietrza. Podstropem podwieszono wentylatory, które mają

za zadanie spychanie ciepłego powietrza w dół(salon ma 9 m wysokości) w celu wyrównaniatemperatury w całym pomieszczeniu.Aby zminimalizować straty cieplne w obiek-cie, zastosowano szklenie szybą zespolonąwypełnioną argonem. Szklana elewacja fron-towa salonu samochodowego w dzisiejszychczasach nie tylko służy do eksponowaniai oświetlenia, lecz także ma pozwalać naoszczędzanie energii. Aby zapobiec promie-niowaniu ciepła na zewnątrz, zastosowano naszkle powłokę niskoemisyjną, ograniczającwydostawanie się ciepła, co przyniosło korzy-ści ekonomiczne i środowiskowe. Szkłoniskoemisyjne jest przyjazne środowisku,ponieważ ma bezpośredni związek z ograni-czeniem emisji CO2 pochodzącego z proce-sów spalania paliw kopalnych.Serwis wyposażony jest w nowoczesną, pra-cującą całą dobę myjnię automatyczną.Trwają prace nad zainstalowaniem w myjnihydrocyklonowego systemu wtórnegooczyszczania wody z dotlenianiem. MACNEIL Car Washing System ma na celu takieoczyszczenie już raz użytej wody, aby nada-wała się do powtórnego wykorzystaniaw membranowych i tłokowych pompachwysokościowych oraz do mycia zgrubnego.Oczyszczona woda jest czysta tylko mecha-nicznie, ponieważ zawiera resztki szamponów.

Jest to swoistą zaletą, ponieważ możnadwukrotnie wykorzystać te same środkimyjące bez szkody dla środowiska natural-nego. Dzięki zamkniętemu obiegowiosiągany jest 80-procentowy odzyskwody.Stacja ma własną studnię, która zaopatru-je w wodę urządzenia do celów przemy-słowych. Zainstalowano również biolo-giczną oczyszczalnię ścieków, wyposażo-ną w sekwencyjny kontenerowy reaktorbiologiczny, którego cały typoszereg uzy-skał aprobatę techniczną od InstytutuOchrony Środowiska.W całym obiekcie stosowane są energo-oszczędne źródła światła. Czujki ruchuautomatycznie włączają i wyłączająoświetlenie. Planuje się zastosowanieczujników natężenia oświetlenia w salo-nie i halach warsztatowych, którepozwolą zredukować zużycie energii nacele oświetleniowe.Obiekt może się ponadto poszczycićjeszcze kilkoma proekologicznymi roz-

wiązaniami podnoszącymi standard jego funk-cjonowania. Są to: – zbiornik wody deszczowej służącej do

podlewania trawy i mycia nawierzchniwokół budynku,

– belownica do makulatury,– prasa do śmieci i odpadów komunalnych.

Chętnie odpowiemy na wszystkie pytaniazwiązane z termomodernizacją Państwaobiektów. Prosimy o kontakt z firmą audytor-ską MODUS Sp. z o.o., której zakresem dzia-łania jest szeroko pojęte doradztwo energe-tyczne. Swoim klientom proponujemy analizęprojektu lub stanu energetycznego budynkuoraz przedstawiamy rozwiązania pozwalająceobniżyć koszty eksploatacyjne. Wykonujemyświadectwa energetyczne budynków, audytyenergetyczne na potrzeby termomoderniza-cji, remontów oraz pozyskiwania środkówunijnych. Misją firmy jest wdrażanie w budow-nictwie nowych, energooszczędnych i pro-ekologicznych rozwiązań oraz promowanietermomodernizacji istniejących budynków.Doświadczeni doradcy dbają o satysfakcjęi zadowolenie każdego naszego klienta.

mgr inż. Mariola Sawczuk


Salon samochodowy ANWA TOYOTA zlokalizowany w Krakowie przy al. Pokoju 57 to przykładwykorzystania rozwiązań energooszczędnych budowlanych i technologicznych ściśle związanych z jego specyfiką. Zastosowane nowoczesne i proekologiczne systemy nie tylko chronią środowisko, lecz także obniżają koszty eksploatacji.

OSZCZĘDNOŚĆ ENERGII

Zielony salonw Krakowie

SSaalloonn ssaammoocchhooddoowwyy AANNWWAA TTOOYYOOTTAA

MODUS Sp. z o.o.ul. Grochowska 306/310, 03-840 Warszawatel. +48 22 810 80 19, fax +48 22 810 80 19

Mobile +48 604 272 [email protected]

www.paszportenergetyczny.com


To największa w kraju i jednaz większych w Europie imprezwystawienniczych branży wodocią-gowo-kanalizacyjnej. Targi, organi-zowane przez Izbę Gospodarczą„Wodociągi Polskie”, są nie tylkookazją do zaprezentowania najno-wocześniejszych rozwiązań tech-nicznych, technologicznych, urzą-dzeń i usług, lecz także stwarzająmożliwości do wymiany doświad-czeń, poglądów i twórczych dys-kusji. Targi adresowane są nie domasowego odbiorcy, ale do wyso-kiej klasy specjalistów.W 2010 r. już po raz drugi spotka-my się w Centrum Targowo-Wystawienniczym na terenachLeśnego Parku Kultury i Wypo-czynku w bydgoskim Myślęcinku.Pięknie położony, malowniczyteren targowy pozwala na dużąelastyczność przy projektowaniustoisk, a także umożliwia swobod-ny dojazd wszystkim zainteresowa-nym. W związku z tym planowanajest odmienna od poprzednichorganizacja parkingów, którapoprawi komfort wystawców,a także umożliwi zwiedzającymdojazd bezpośrednio do terenówwystawienniczych. Inwestycja cen-trum jest nadal na etapie realizacji.Oddano już do użytku teren otwar-ty o powierzchni ponad 1 ha.

W bieżącym roku miasto roz-pocznie budowę nowej hali targo-wej, ponieważ zainteresowanejest stworzeniem możliwie najlep-szych warunków wystawowych.W ostatnim czasie poprawiła siętakże infrastruktura drogowaBydgoszczy oraz powstały nowe,luksusowe hotele. Biuro Organizacji Targów urucho-miło nowy, profesjonalny portalinternetowy www.targi-wod-kan.pl.na portalu zawarto aktualnościorganizacyjne dla wystawców,a osoby zamierzające odwiedzićwystawę znajdą tu rejestracjęon-line oraz bezpłatny bilet elek-troniczny. Raz w miesiącu dozainteresowanych osób wysyłanybędzie Newsletter z najnowszymiinformacjami na temat targów.Tegoroczną nowością na stronietargowej jest wirtualne miasto,czyli internetowy przewodnik potargach.Obecnie już ponad 90%powierzchni jest zajęte przezwystawców. Ogromne zaintere-sowanie można także zauważyćze strony osób oraz branżowychinstytucji, które zamierzają w tymroku przyjechać do Bydgoszczy.Oczywiście przedstawiciele przed-siębiorstw wodociągowo-kanali-zacyjnych i samorządów, jako stali

goście wystawy, także nasnie zawiodą. Przewidujemy,że w 2010 r. targi WOD-KANodwiedzi ok. 10 000 gości.Co roku bydgoskiej impreziewystawienniczej towarzyszą kon-ferencje, w których uczestnicząwładze kraju i naukowcy, a przed-miotem dyskusji są ważne, wyma-gające rozstrzygnięć problemybranżowe dotyczące przyszłościcałego kraju. W tym roku jednaz konferencji poświęcona będziezielonej energii. Branża wod-kanto sektor gospodarki bardzo ener-gochłonny, stąd zainteresowanieobniżaniem kosztów własnychw tym zakresie i poszukiwanienowych możliwości.Przygotowywane są równieżspotkania bilateralne, któreumożliwią połączenie klientówz bankami kredytującymi inwe-stycje oraz zebranie informacjint. możliwości dofinansowaniaz UE projektów wodociągowo-kanalizacyjnych. Wszystko todzięki podjęciu przez IzbęGospodarczą „Wodociągi Polskie”współpracy z Toruńską AgencjąRozwoju Regionalnego, która naspecjalnym krótkim szkoleniuprzedstawi możliwości pozyski-wania alternatywnych źródełfinansowania inwestycji, a także

umożliwi kontakt ze swoimi kon-sultantami w specjalnie do tegoprzygotowanych punktach.Atrakcją targów WOD-KAN 2010będą konkursy, w tym najważ-niejszy – GRAND PRIX targówWOD-KAN. Dotychczasowi lau-reaci wiedzą, że dzięki tej nagro-dzie są rozpoznawalni w branży,a na targach mogą liczyć na dodat-kowe promocje.Jak co roku wystawcy spotkają sięna koncercie galowym i zasiądą dowspólnej biesiady. Przy tej okazjina wszystkich czekają nowości-niespodzianki.Wychodząc naprzeciw oczekiwa-niom wystawców, nie zapomina-my o zwiedzających. Pragniemy,by podziwiając pięknie zaaran-żowane stoiska i przyglądając siępokazom, poznali bliżej branżęwodociągowo-kanalizacyjną, a takżewzbogacili swoją wiedzę o zwią-zanych z nią możliwościach ochro-ny środowiska. Zapraszam na targi WOD-KAN2010 do Bydgoszczy. Spotkajmysię 18-20 maja, by – jak zawszerazem – decydować o rozwojunaszej branży i przyszłości kraju.

Dorota JakutaKomisarz Targów

Targi WOD-KAN 18-20 maja 2010 r. Ugruntowana pozycja i dobra tradycja targów WOD-KAN

W maju, jak co roku od 18 lat, spotkamy się na MiędzynarodowychTargach Maszyn i Urządzeń dla Wodociągów i Kanalizacji „Wod-Kan” w Bydgoszczy.

Biuro Organizacji Targów WOD-KAN

Izba GospodarczaWodociągi Polskie

ul. Jana Kasprowicza 285-073 Bydgoszcz

[email protected]

GOSPODARKA WODNA

W tym samym czasie realizowano projektNr 2002/PL/16/P/PE/032 „Oczyszczanie ście-ków we Włocławku”, współfinansowany ześrodków UE, w ramach Funduszu Spójności.Intencją podjęcia prac nad Projektem„Gospodarka wodno-ściekowa…” była kon-tynuacja rozbudowy sieci kanalizacji sanitar-nej na terenie miasta w dzielnicach Michelini Zawiśle, a także konieczność modernizacjiPrzepompowni Głównej oraz Ujęcia i StacjiUzdatniania Wody „Krzywe Błota”.

Postępy pracW ciągu dwóch lat intensywnych przygotowańuzyskano niezbędne decyzje administracyjne,opracowano projekty budowlane, dokumenta-cję przetargową oraz Studium Wykonalnościprzedsięwzięcia. MPWiK Sp. z o.o. weWłocławku złożyło w WFOŚiGW w Toruniuwniosek o dofinansowanie projektu w ramachProgramu Operacyjnego Infrastrukturai Środowisko (Oś priorytetowa I, działanie1.1). Projekt zgłoszony do konkursunr 5/POIiŚ/1.1/04/2009. został rozpatrzonypozytywnie. Dnia 20 stycznia 2010 r.w Dworze Artusa w Toruniu odbyło się uro-czyste podpisanie umowy o dofinansowanieProjektu pomiędzy WFOŚiGW w Toruniua MPWiK Sp. z o.o. we Włocławku. Całkowitykoszt kwalifikowany projektu bez VAT wyno-si 56,7 mln zł. Wartość przewidywanego dofi-nansowania z Funduszu Spójności kształtuje sięna maksymalnym poziomie 28,5 mln zł, czyliok. 50% kosztów przedsięwzięcia. Projekt „Gospodarka wodno-ściekowa…”obejmuje pięć odrębnych zadań.

Kontrakt nr 1: „Modernizacjai przebudowa GłównejPrzepompowni Ścieków”W ramach tego zadania przewiduje sięmodernizację budynku głównego Przepom-powni Ścieków, budowę stacji zasilaniaenergetycznego oraz stacji biofiltra.Przepompownia Główna jest newralgicznympunktem sieci kanalizacyjnej, ponieważ

spływają do niej ścieki ze wszystkich dzielnicmiasta i tu odbywa się ich wstępne (mecha-niczne) oczyszczanie.

Kontrakt nr 2: „Rozbudowa siecikanalizacyjnej z przepompowniami– Etap I”Zadanie jest kontynuacją projektu ISPA, realizo-wanego w latach 2004-2008. Planuje się wybu-dowanie nowej sieci kanalizacji sanitarnej o łącz-nej długości ok. 6,3 km w dzielnicach: Południei Michelin oraz dwóch przepompowni.

Kontrakt nr 3: „Rozbudowa siecikanalizacyjnej z przepompowniami– Etap II”Planowane jest wybudowanie nowej siecikanalizacji sanitarnej o łącznej długościok. 9 km w dzielnicach: Michelin i Zawiśleoraz trzech przepompowni. Ponadto przewi-dziano modernizację dwóch przepompowni.

Kontrakt nr 4: „Modernizacjai rozbudowa Ujęcia i Stacji UzdatnianiaWody »Krzywe Błota« z systememmonitoringu sieci wodociągowej”Zadanie to zakłada m.in. wymianę filtrów zeżwirowych na pionowe ciśnieniowe, moderni-zację układu pomp poprzez zainstalowanieurządzeń energooszczędnych, budowę zbior-nika wody uzdatnionej o pojemności 3500 m3,zainstalowanie urządzenia do anodowej dezyn-fekcji wody. Zastosowanie monitoringu sieciwodociągowej umożliwi udoskonalenie syste-mu zaopatrzenia w wodę, w wyniku czegowszyscy mieszkańcy miasta będą mieli zapew-nioną wysoką jakość wody przy jednoczesnymzmniejszeniu kosztów eksploatacji sieci.

Kontrakt nr 5: „Dostawa i wdrożeniesystemu zarządzania infrastrukturąsieciową z wykorzystaniemtechnologii GIS” W ramach tego zadania planuje się zakup ser-wera bazy danych wraz z oprogramowaniemumożliwiającym wizualizację sieci wodociągowej

i kanalizacyjnej w systemie GIS, zarządzanieawariami sieci wodociągowej i kanalizacyjnejoraz zarządzanie eksploatacją i remontami sieci.

Korzyści dla miastaRealizacja przedsięwzięcia wpłynie na poprawęjakości wody pitnej oraz ochronę wód podziem-nych, a także przyczyni się do poprawy efektyw-ności pracy Ujęcia i Stacji Uzdatniania Wody„Krzywe Błota”. Zastosowanie monitoringusieci wodociągowej pozwoli na obniżenie stratwody oraz poprawi rentowność i ograniczykoszty ponoszone przez społeczeństwo. Więcejmieszkańców będzie miało dostęp do sieci kana-lizacji sanitarnej. Poprzez likwidację szamb,które stanowią poważne zagrożenie dla wódpodziemnych, poprawi się stan sanitarny miasta,szczególnie na terenach dotychczas nieskanali-zowanych. W wyniku rozbudowy sieci kanaliza-cyjnej przyłączonych zostanie do niej przeszło3000 mieszkańców, a tym samym stopień skana-lizowania aglomeracji osiągnie wskaźnik ponad92%. Termin zakończenia robót w ramach pro-jektu określono na rok 2013.

Oprac. Mariusz MarciniakTel. (54) 230-17-24


W 2007 r. Zarząd Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągówi Kanalizacji Sp. z o.o. we Włocławku podjął działania związane z przygotowaniem projektu pn. „Gospodarkawodno-ściekowa w aglomeracji Włocławek II etap”.

Kolejne miliony z Unii Europejskiej dla MPWiK Włocławek

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.

MMoommeenntt ppooddppiissaanniiaa uummoowwyy oo ddooffiinnaannssoowwaanniiee PPrroojjeekkttuu„„GGoossppooddaarrkkaa wwooddnnoo--śścciieekkoowwaa ww aagglloommeerraaccjjii WWłłooccłłaawweekkIIII eettaapp”” ww ddnniiuu 2200 ssttyycczznniiaa 22001100 rr.. ppoommiięęddzzyy WWFFOOŚŚiiGGWW

ww TToorruunniiuu aa MMPPWWiiKK SSpp.. zz oo..oo.. wwee WWłłooccłłaawwkkuu

BBuuddyynneekk PPrrzzeeppoommppoowwnnii GGłłóówwnneejj –– ssttaann oobbeeccnnyy

UUjjęęcciiee ii SSttaaccjjaa UUzzddaattnniiaanniiaa WWooddyy „„KKrrzzyywwee BBłłoottaa”” zz lloottuu ppttaakkaa

10 ekopartner 3 (221)/2010

Co to jest odpad?

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwiet-nia 2001 o odpadach odpademjest „każda substancja lub przed-miot należący do jednej z kategoriiokreślonych w załączniku nr 1 doustawy, których posiadacz pozbywasię, zamierza pozbyć się lub do ichpozbycia się jest zobowiązany”.Co do zasady więc odpademmoże być każda substancja lubprzedmiot, jeżeli spełnione zosta-ną dwie przesłanki: (a) przynależ-ność do jednej z kategorii wskaza-nej w załączniku nr 1 do ustawyo odpadach oraz (b) faktycznepozbycie się takiego przedmio-tu/substancji lub wola (albo obo-wiązek) podmiotu, aby takiegoprzedmiotu/substancji się pozbyć.Załącznik nr 1 do ustawy o odpa-dach zawiera katalog kategoriiprzedmiotów/substancji, któremogą być uznane za odpad. Są tow szczególności: (a) produkty nie-odpowiadające wymaganiom jako-ściowym, (b) substancje lubprzedmioty zanieczyszczone lubzabrudzone w wyniku planowychdziałań, (c) przedmioty lub ichczęści nienadające się do użytkuczy też (d) substancje lub przed-mioty dla których posiadacz nieznajduje już dalszego zastosowania.

Niestety katalog kategorii nie jestkatalogiem zamkniętym, ostatniakategoria to „wszelkie substancjelub przedmioty, które nie zostałyuwzględnione w powyższych katego-riach (np. z działalności usługoweji remontowej)”. Oznacza to, żew zależności od okolicznościodpadem może być wszystko…Patrząc z pespektywy inwestora,odpadem procesu budowlanegomogą stać się w szczególności nie-wykorzystane resztki materiałówbudowlanych, opakowania pomateriałach budowlanych, czy teżzużyte materiały eksploatacyjne.

Masy ziemne i skalneusuwane w związkuz realizacją inwestycji

Wykonanie wielu inwestycji,zwłaszcza drogowych, czy teżtych, które są związane z realiza-cją dużych obiektów wymagaz reguły istotnej ingerencjiw struktury i warstwy powierzch-ni ziemi. Jakkolwiek masy ziemnei skalne usuwane i przemieszcza-ne w związku z realizacją takichinwestycji nie są odpademw rozumieniu definicji odpaduz ustawy o odpadach, to jednakw świetle obowiązujących przepi-sów prawa zagospodarowanietakich mas ziemnych (skalnych) codo zasady powinno następowaćna zasadach określonych właśnie

w ustawie o odpadach, czyli takjakby faktycznie były odpadem.Co do zasady, bowiem ustawao odpadach przewiduje dośćistotny z punktu widzenia inwe-stora wyjątek od tej reguły. Masyziemne (skalne) nie będą objętereżimem ustawy o odpadachw przypadku, gdy (a) warunkii sposób ich zagospodarowania sąokreślone w miejscowym planiezagospodarowania przestrzenne-go, decyzji o warunkach zabudo-wy i zagospodarowania terenu,pozwoleniu na budowę lubw zgłoszeniu robót budowlanych,a ponadto (b) ich zastosowanienie spowoduje przekroczeńwymaganych standardów jakościgleby i ziemi, o których mowaw ustawie z dnia 27 kwietnia 2001roku Prawo ochrony środowiska.Zgodnie z tą ustawą, standardyjakości gleby i ziemi określane sąw drodze rozporządzenia. Co dozasady, glebę lub ziemię uznaje sięza zanieczyszczoną, gdy stężenieco najmniej jednej substancjiwskazanej w rozporządzeniuprzekracza dopuszczalną wartośćwskazaną w rozporządzeniu.

Podmiot zobowiązanydo zagospodarowaniawytworzonychodpadów

Przepisy wprowadzające obo-wiązek zagospodarowania

wytworzonych odpadów zawie-rają pozornie czytelną zasadędotyczącą kwestii tego kto jestzobowiązany do ich zagospodaro-wania. Zgodnie z ustawą o odpa-dach, ten kto podejmuje działaniapowodujące lub mogące powodo-wać powstawanie odpadów,powinien takie działania plano-wać, projektować i prowadzićtak, aby zapobiegać lub ograni-czyć powstawanie odpadów,a jeśli nie udało się zapobiecpowstaniu odpadów – to zapew-nić zgodne z zasadami ochronyśrodowiska ich zagospodarowa-nie. Czyli, zgodnie z ustawąo odpadach, w zasadzie odpowia-da ten, którego działanie powo-duje powstanie odpadów, czyliwytwórca odpadów. Komplikacje mogą powstaćw momencie oceny na grunciekonkretnego przypadku kto wła-ściwie jest podmiotem „podejmu-jącym działania powodujące lubmogące powodować powstanieodpadów”, czyli w zasadzie ktojest wytwórcą odpadów.Inwestor? Generalny wykonaw-ca? Podwykonawca?Ustawa o odpadach przesądza tękwestię. Zgodnie z definicjązawartą w ustawie wytwórcąodpadów jest każdy, któregodziałalność lub bytowanie powo-duje powstawanie odpadów,oraz każdy, kto przeprowadza

Zagospodarowanie odpadów wytworzonych w procesiebudowlanym

Powstawanie odpadów jest naturalną konsekwencją procesubudowlanego. W zależności od skali samego przedsięwzięcia,ilość wytwarzanych odpadów może być ogromna. Ich właściwezagospodarowanie jest jedną z kwestii na jaką musi zwrócićinwestor już na etapie planowania inwestycji i przeprowadzanianiezbędnych uzgodnień z organami administracji, a więc zanimjeszcze podejmie jakiekolwiek roboty budowlane.

AAnneettaa PPaacceekk--ŁŁooppaalleewwsskkaa RRaaddccaa pprraawwnnyy

ANALIZY STANU PRAWNEGO, NOWE REGULACJE

ekopartner 3 (221)/2010 11

wstępne przetwarzanie, miesza-nie lub inne działania powodującezmianę charakteru lub składu tychodpadów. I dalej – wytwórcąodpadów powstających w wynikuświadczenia usług w zakresiebudowy, rozbiórki, remontuobiektów, konserwacji i naprawjest podmiot, który świadczy usłu-gę, chyba że umowa o świadcze-nie usługi stanowi inaczej. Tymsamym o tym, kto jest wytwórcąodpadów będzie w zasadzie decy-dować odpowiedni zapis (lub jegobrak) w umowie o wykonanieokreślonych robót budowlanych.Taka umowa może także zawie-rać pewne szczegółowe warunkidookreślające charakter ewentu-alnej współpracy inwestorai wykonawcy (podwykonawcy)w tym zakresie.

Obowiązki związanez wytworzeniemodpadów

Zgodnie z ustawą o odpadachwytwórca odpadów jest obowią-zany do (a) uzyskania decyzjizatwierdzającej program gospo-darki odpadami niebezpieczny-mi, jeżeli wytwarza odpady

niebezpieczne w ilości powyżej0,1 tony rocznie, oraz (b) przed-łożenia informacji o wytwarza-nych odpadach oraz o sposobachgospodarowania wytworzonymiodpadami, jeżeli wytwarza od-pady niebezpieczne w ilości do0,1 tony rocznie albo powyżej5 ton rocznie odpadów innych niżniebezpieczne. Ostatnia nowelizacja ustawyo odpadach wprowadziła istot-ny wyjątek od tej reguły.Zgodnie z wprowadzoną zmianą,wytwórca odpadów, który pro-wadzi działalność polegającą naświadczeniu usług w zakresiebudowy, rozbiórki, remontuobiektów, a także konserwacjii napraw będzie zobowiązany douzyskania decyzji zatwierdzają-cej program gospodarki odpada-mi. Jak podkreślono w uzasad-nieniu do wprowadzonej zmiany,taki podmiot będzie zobowiąza-ny do uzyskania decyzji zanimrozpocznie działalność powodu-jącą wytworzenie odpadów, aletaka decyzja będzie mogła byćwykorzystana na terenie całegokraju. Dotychczas wykonawcaświadczący usługi budowlane,

jeżeli był wytwórcą odpadów,był zobowiązany do uzyskaniadecyzji zatwierdzającej programgospodarki odpadami niebez-piecznymi (lub złożenia informa-cji o wytwarzanych odpadach)w zasadzie w odniesieniu do każ-dej inwestycji w zakresie odpa-dów wytwarzanych w związkuz jej prowadzeniem w danymmiejscu i czasie.Wytwórcy odpadów, którzy dotej pory prowadzili działalnośćpolegającą na świadczeniu usługw zakresie budowy, rozbiórki,remontu obiektów oraz konser-wacji i napraw będą mogli pro-wadzić taką działalność w dotych-czasowym zakresie do dnia31 grudnia 2010 roku. Do tegodnia będą jednak zobowiązani douzyskania nowej decyzji zatwier-dzającej program gospodarkiodpadami. Zgodnie z przepisami wytwórcaodpadów może zagospodarowaćwytworzone odpady we własnymzakresie lub przekazać je do zago-spodarowania podmiotowi trze-ciemu. W przypadku gdy wytwór-ca przekazuje odpady podmiotowitrzeciemu musi zwrócić uwagę

na to kto jest odbiorcą odpadu.Zgodnie z ustawą o odpadachodpady mogą być przekazywanewyłącznie podmiotom, które uzy-skały zezwolenie właściwegoorganu na prowadzenie działalno-ści w zakresie gospodarki odpada-mi, bądź też, zgodnie z przepisamiprawa, są z takiego obowiązkuzwolnione. Należy podkreślić,że z chwilą przekazania odpa-dów następnemu posiadaczowiodpadów, który ma zezwoleniewłaściwego organu na prowadze-nie działalności w zakresie odzy-sku lub unieszkodliwiana odpo-wiedzialność za działania objętetym zezwoleniem przechodzina tego posiadacza odpadów.Przekazanie odpadów podmioto-wi który prowadzi działalnośćtylko w zakresie transportuz takiej odpowiedzialności niezwalnia; co więcej inwestor/wyko-nawca powinien wskazać miejscedo którego dany odpad powinienbyć przekazany.

Aneta Pacek – ŁopalewskaRadca prawny

Kancelaria Prawa OchronyŚrodowiska

www.apllegal.ple-mail: [email protected]

©© GG

aaTTooRR

--GGFFXX

–– FF

oottooll

iiaa..cc

oomm

Obecnie obowiązuje siedem klasoznaczeń produktów, od klasyA – najbardziej energetyczniewydajnej, zielonej, do klasy G –najbardziej pochłaniającej ener-gię, czerwonej. Dodatkowo etykiety mają byćwprowadzone na produktybudowlane do tej pory nieetykie-towane, niemające bezpośred-niego związku ze zużyciem ener-gii, lecz wykazujące związek

pośredni, takie jak ramy okiennei drzwi zewnętrzne. Parametry techniczne materiałówbudowlanych – bardzo istotnei stanowiące o jakości konstruk-cyjnej budynku i energooszczęd-ności – jeśli są poddawanekontroli i znakowaniu energe-tycznemu, dają inwestorowiszanse nie tylko na korzyści eko-logiczne, lecz także na oszczęd-ny, świadomy zakup.

12 stycznia br. Rada Ministrówprzyjęła projekt ustawy o zmia-nie ustawy o wyrobach budow-lanych oraz ustawy o systemieoceny zgodności. Nowe przepi-sy mają za zadanie ułatwić kon-trolę parametrów materiałówbudowlanych dostępnych narynku. Kontrola właściwościużytkowych materiałów budow-lanych może się odbyć u produ-centa, importera oraz sprze-dawcy. Dotychczas podobnychbadań nie można była przepro-wadzać, jeśli dokumentacjatechniczna wykazywała, że danyprodukt jest zgodny z wymoga-mi ustawowymi.Przy okazji rozszerzenia klasyfi-kacji etykietowanych produktów,w tym o produkty budowlane,

rozważaniom poddano równieżsamą klasyfikację energetycznąproduktów. W przyszłości do ist-niejącej skali od A do G mogądołączyć trzy dodatkowe klasyenergetyczne. Jednak nowa ety-kieta może wskazywać nie więcejniż siedem klas. Możliwe są trzysytuacje, pierwsza: kiedy noweprodukty będą zużywały mniejenergii niż istniejąca klasa A+,wtedy najmniej energetyczniewydajna klasa będzie miała literęF; druga: kiedy nowe produktybędą zużywały mniej energii niżistniejąca klasa A++, wtedy naj-mniej energetycznie wydajnaklasa zostanie oznaczona literą E;trzecia: kiedy nowe produktybędą zużywały mniej energii niżistniejąca klasa A+++, wtedynajmniej energetycznie wydajnaklasa otrzyma literę D.Pozostanie etykietująca kolory-styka od ciemnozielonego dlanajbardziej efektywnych energe-tycznie produktów do czerwo-nego dla najmniej efektywnych.Nowelizacja prawa w zakresieklasyfikacji energetycznej jestsprzężona z pozostałymi środka-mi ustawodawczymi, które ist-nieją już od 1992 r. Chodzi m.in.o dyrektywę w sprawie wymagańdotyczących efektywności ener-getycznej nowych wodnychkotłów grzewczych opalanychpaliwami ciekłymi lub gazowymi;dyrektywę w sprawie wymagańefektywności energetycznej chło-dziarek, chłodziarko-zamrażareki zamrażarek typu domowego;dyrektywę sprawności energe-tycznej stabilizatorów oświetle-nia jarzeniowego; dyrektywęekoprojektu dla produktówwykorzystujących energię; orazo dyrektywę dotyczącą charakte-rystyki energetycznej budynków.

opr. Julianna Czerwińska źródło: www.archeton.pl

12 ekopartner 3 (221)/2010

Nowe przepisy o materiałachbudowlanychZnakowanie energetyczne unijną etykietą jak dotychczas stosowanejest przede wszystkich na sprzęcie RTV i AGD, czyli na materiałach i produktach, które mają bezpośredni wpływ na zużycie energii.

OSZCZĘDNOŚC ENERGII

©© jjaa

ddddii

nnggtt

–– FFoo

ttoolliiaa

..ccoomm

ekopartner 3 (221)/2010 13

ZARZĄDANIE ŚRODOWISKIEM

Już od 25 lat Zakłady Azotowe „Puławy” S.A. realizują progra-my na rzecz ochrony środowiska. Działania podjęte w latach osiem-dziesiątych miały pionierski charakter w odniesieniu do polskiegoprzemysłu. Dzięki temu dziś otoczenie Spółki zachwyca bogactwemprzyrody z rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt. W tym roku orni-tolodzy zaobserwowali tu trzecie gniazdo bielika.

Zakłady Azotowe „Puławy” S.A. działają zgodnie z prawem i światowy-mi standardami, doskonaląc certyfikowane systemy zarządzania jakością,bezpieczeństwem i środowiskiem. Poza podjętym w latach 80-ych autor-skim, kompleksowym „Programem zamierzeń w zakresie ochrony środowi-ska w Zakładach Azotowych „Puławy” na lata 1985-2000 i dalsze”, równieżdobrowolnie przystąpiły do międzynarodowego programu przemysłu che-micznego „Responsible Care” (znanego w Polsce jako Program„Odpowiedzialność i troska”). W praktyce działania o charakterze proeko-logicznym wiązały się z inwestowaniem w filtry i urządzenia redukująceemisje, zmianami technologii, budową biologicznej oczyszczalni ścieków,budową ujęcia wód powierzchniowych ograniczających pobór wód głębino-wych, przebudową instalacji mocznika jak i uruchomieniem instalacjiprodukcyjnych o profilu proekologicznym. Najnowszy produkt: AdBlue sto-sowany jest jako środek redukcyjny w samochodach z silnikiem Diesla,wykorzystujących technologię SCR (selektywną redukcję katalityczną)skutecznie redukując emisję m.in. tlenków azotu, wpływających na powsta-wanie smogu i kwaśnych deszczów. Obecnie realizowana jest budowa insta-lacji odsiarczania spalin, która ma na celu ograniczenie emisji S02. Będzie onajednym z najnowocześniejszych tego typu rozwiązań w Polsce.

Wejście Polski do Unii oprócz wyzwań legislacyjnych otworzyło teższanse na realne wsparcie przedsiębiorstw w realizacji planów inwestycyj-nych w obszarze ekologii. Zakłady Azotowe „Puławy” S.A. skutecznie jewykorzystują i są liderem polskiej chemii w zakresie pozyskiwania dofinan-sowania z Unii Europejskiej na prowadzone projekty inwestycyjne. Łącznawartość pozyskanego dotychczas wsparcia to blisko 49 mln złotych. Spółkajako jedna z pierwszych firm w Polsce uzyskała Pozwolenie Zintegrowane.„Puławy” mają też wdrożony i certyfikowany Zintegrowany SystemZarządzania Jakością Środowiskiem i Bezpieczeństwem.

Spółka opracowała i wdrożyła także procedury mające na celu kom-pleksową gospodarkę odpadami i opakowaniami, powstającymi w proce-sach produkcyjnych jak i pomocniczych.

Powyższe dane dotyczące emitowanych przez Zakłady zanieczysz-czeń, obrazują stan wyraźnej poprawy w zakresie oddziaływania ZakładówAzotowych „Puławy” S.A. na otaczające środowisko.

DZIAŁANIA DLA ŚRODOWISKA

Zakłady Azotowe „Puławy” prowadzą rekultywację rolniczo-leśną,systematycznie zadrzewiając wylesione obszary. Wspólnie z Nadleśnic-twem Puławy prowadzą badania stanu środowiska gleb leśnych oraz zmian,jakie zaszły w tym środowisku pod wpływem zmniejszonej emisjiZakładów. Na założonych powierzchniach doświadczalnych prowadzonesą obserwacje upraw sosny, dębu i brzozy. Badania te mają na celu przy-wrócenie funkcji leśnej na terenach wokół Zakładów Aktowych. Do chwiliobecnej zalesiono około 60 ha terenu, wysadzając kilkaset tysięcy sadzonekdrzew i krzewów m.in.: sosny zwyczajnej, czeremchy amerykańskiej, brzo-zy brodawkowej, modrzewia, dębu czerwonego i robinii akacjowej.

Potwierdzeniem pozytywnych zmian są z pewnością liczne ptasiegniazda, istniejące nie tylko w lesie otaczającym same Zakłady, ale równieżna wszystkich instalacjach produkcyjnych, składowisku popiołu i oczysz-czalni ścieków. Na kominie zakładowej elektrociepłowni w 2006 rokusokół wędrowny zasiedlił gniazdo. Ten rzadki ptak, którego liczebnośćw Polsce to zaledwie 5-8 par lęgowych, toczy częstokroć walkę z innymi„zakładowymi” drapieżnikami jakimi są pustułki. Potwierdzeniem stanuśrodowiska wokół zakładu jest gniazdowanie takich ptaków jak: bielik,puchacz, żuraw, gęś gęgawa, bocian czarny, jastrząb, wodnik, a także cza-pla biała. Ptaki wodne zajmują kanały doprowadzające wodę do Zakładów,jak i kanały odprowadzające oraz zbiornik uśredniający. Tu właśnie zimują33 gatunki ptaków i gniazdują 24 gatunki ptaków korzystających ze środo-wiska wodnego. Obserwowane są ponadto bobry, norki amerykańskie,gronostaje, a także liczne płazy w tym żaba moczarowa. Z większych ssa-ków na uwagę zasługują żyjące w okolicznych lasach łosie i jelenie. Na tere-nach tych pojawiają się czasami nawet rysie. W tym roku ornitolodzy zaob-serwowali – trzecie już – gniazdo bielika. Ciepłe wody kanałów zrzutowychsą zimą wyśmienitym miejscem dla ptaków. Przebywają tu wówczas liczniekormorany, kaczki, łyski, kokoszki, nurogęsi czy czernice. Bez trudu możnaspotkać najmniejszego przedstawiciela rodziny perkozów – perkozka. Nadkanałem liczne są myszołowy, w tym również przylatujące z północnego-wschodu myszołowy włochate. Co jakiś czas pojawiają się na ciepłychwodach kanałów tak rzadkie ptaki jak np. uhla czy karolinka.

Ten swoisty certyfikat odnatury jest chyba najcenniejsząnagrodą wśród licznychwyróżnień, dyplomów i statu-etek otrzymanych przezSpółkę w rozmaitych konkur-sach ekologicznych na prze-strzeni ostatnich lat. Wpływateż najmocniej na pozytywnązmianę społecznego wizerun-ku polskiej chemii, którejZakłady Azotowe „Puławy” SAsą niewątpliwym liderem.

Stare, wycofane już z produkcji środki stano-wiły skuteczny oręż w ochronie roślin przedchorobami i szkodnikami, jednak skutkiemubocznym ich działania były narastające ska-żenia gleb i wód pozostałościami pestycydo-wymi oraz niezwykle niebezpieczne lokalneskażenia środowiskowe wynikające ze skła-dowania odpadów poprodukcyjnych orazpreparatów nieprzydatnych (np. przetermi-nowanych). Szczególne zagrożenie stanowiąstosowane w ochronie roślin substancje zali-czane do tzw. trwałych zanieczyszczeń orga-nicznych, takich jak: heksachlorobenzen, lin-dan, dieldryna czy powszechnie znane prepa-raty DDT. Trucizny te nie rozkładają się, leczkrążą w środowisku naturalnym i prędzej czypóźniej trafiają do organizmów żywych,kumulując się w ich tkankach.

Bomby z opóźnionym zapłonem

Odpady pestycydowe znajdują się obecnie naskładowiskach zakładowych producentówśrodków ochrony roślin oraz w powstałychw latach 70. XX w. podziemnych konstruk-cjach betonowych, rozrzuconych na tereniecałego kraju, zwanych powszechnie mogilni-kami. Mogilniki – określane obrazowow mediach jako „bomby ekologiczne z opóź-nionym zapłonem” – są obecnie systematycz-nie likwidowane. Ostatnio proces ten uległznacznemu przyspieszeniu, gdyż zgodniez Krajowym Planem Gospodarki Odpadamii polskimi zobowiązaniami wynikającymi

z porozumień międzynarodowych, likwidacjamogilników powinna zostać zakończonaw 2010 r. Pozbycie się mogilników będzie wielkim suk-cesem, jednak nie rozwiązuje do końca pro-blemu. Chybiona koncepcja budowy mogilni-ków oraz ich partackie wykonanie stały sięprzyczyną skażeń środowiskowych spowo-dowanych przez nieszczelne obiekty.Likwidacja tych skażeń okazuje się bardzokosztowna, a w niektórych przypadkachwręcz niemożliwa ze względu na ich rozległyzasięg. Dlatego niezwykle ważne jest właści-we rozpoznanie rodzaju i obszaru skażeniaoraz występujących zagrożeń środowisko-wych w kontekście warunków hydrogeolo-gicznych terenu, istniejących w pobliżu ujęćwód użytkowych czy potencjalnie użytecz-nych zbiorników wód podziemnych. Tylkotakie rozpoznanie pozwala na skuteczneprzeprowadzenie kompleksowej likwidacjiobiektu wraz z rekultywacją terenu. Miejscalokalizacji mogilników – zwłaszcza tam, gdzienie jest możliwe całkowite usunięcie skażeń– powinny być systematycznie monitorowa-ne pod kątem stanu zanieczyszczenia wódpodziemnych.

Zadanie dla specjalistów

Opisane zadania można powierzyć jedyniespecjalistycznym jednostkom, dysponującymodpowiednią wiedzą, doświadczeniem,sprzętem i aparaturą badawczą. Do takich

jednostek zalicza się Instytut Ochrony Roślin– Państwowy Instytut Badawczy OddziałSośnicowice, który od blisko 20 lat zajmujesię diagnozowaniem pestycydowych skażeńśrodowiskowych oraz likwidacją mogilników.Oddział ma laboratorium badania jakościśrodków ochrony roślin oraz laboratoriumbadania pozostałości środków ochrony roślin.Stosowane metody badawcze umożliwiająidentyfikację oraz ilościowe oznaczenie około50 pestycydów historycznych występującychw próbkach środowiskowych. Posiadanedoświadczenie pozwala na zaplanowaniei wykonanie rozpoznawczych prac geologicz-nych oraz sporządzenie oceny zagrożeń śro-dowiskowych w konkretnych warunkachbudowy morfologicznej terenu. Instytut pro-wadzi również prace rozpoznawcze wokółistniejących obiektów, obejmujące inwentary-zację budowlaną oraz ocenę skażenia terenu,niezbędne do sformułowania SpecyfikacjiIstotnych Warunków Zamówienia w postę-powaniach przetargowych na likwidacjęmogilników.W przypadku obiektów znanych jedyniez dokumentów, a zagubionych w terenie,instytut oferuje przeprowadzenie pracposzukiwawczych. Placówka dysponujeterenowym sprzętem specjalistycznym,sprzętem ochrony osobistej oraz wyspecja-lizowaną ekipą ratowników chemicznych,co pozwala na realizację prac bezpośredniozwiązanych z likwidacją mogilników (wydo-bycie, przepakowanie i transport odpadówdo miejsca unieszkodliwiania).Działania instytutu w omawianym obszarze sta-nowią pozytywny przykład powiązania naukiz praktyką i działalnością komercyjną wymaga-jącą wiedzy i umiejętności specjalistycznychna najwyższym poziomie. Nagromadzoneodpady pestycydowe są niewątpliwie poważ-nym problemem, wystarczy jednak fachowawiedza, doświadczenie i konsekwentne dzia-łanie, aby skutecznie wyeliminować błędyprzeszłości.

dr Kazimierz Waleczek

Instytut Ochrony RoślinPaństwowy Instytut Badawczy

Oddział Sośnicowiceul. Gliwicka 29

44-153 Sośnicowice

Rozpoznawanie i likwidacjaśrodowiskowych skażeń pestycydowych

14 ekopartner 3 (221)/2010

Stosowane obecnie nowoczesne środki ochrony roślindzięki krótkiemu czasowi rozkładu stwarzają niewspółmiernie mniejsze zagrożenie dla środowiskanaturalnego niż „pestycydy historyczne”, stosowaneprzed laty.

OCHRONA GLEB

Dodatek tematyczny ekopartner Energia odnawialna – fakty i mity ‘2010 1

Im port bio ma sy w ce lu ter micz ne go prze kształ ca niaW stycz niu br. GIOŚ wy dał ko mu ni kat w spra wie kla sy fi ka cji im por tu od pa dów bio ma sypo cho dzą cej z prze twór stwa rol no-spo żyw cze go. Do ty czy to ta kich po zo sta ło ści pro duk cyj nych, jak: łu ski zbo żo we, łu ski z ry żu, sło necz ni ka, ka ka ow ca itp. oraz wy su szo ne wy tło ki owo ców (ja błek, oli wek i in nych).

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Po zo sta ło ści pro duk cyj ne, aby stać się pro-duk tem im por to wym, mu szą speł nić jed no -cze śnie trzy pod sta wo we wa run ki:

1. Wy ko rzy sta nie bio ma sy jest za gwa -ran to wa ne (np. dłu go ter mi no wąumo wą).

Umo wa ta ka po win na być spo rzą dzo na przedfak tycz nym spro wa dze niem od pa du pro duk -cyj ne go do kra ju. Na le ży okre ślić jej ma sęi ro dzaj oraz wy szcze gól nić spo sób i ter minwy ko rzy sta nia, po nie waż je śli bę dzie ma ga zy -no wa na – sta nie się od pa dem. Brak do pre cy zo wa nia ter mi nu stwa rzapodej rze nie, że bio ma sa nie bę dzie spa la na

w spo sób cią gły, czy li jej wy ko rzy sta nie jestnie pew ne.

2. Im por to wa na bio ma sa nie wy ma gadal sze go prze twa rza nia lub nie na -rzu ca pro ce sów do sto so waw czychdo wy ko rzy sta nia.

Ta ki za pis sta no wi, że mu si być ona go to wado na tych mia sto we go uży cia, bez żad nychdo dat ko wych czyn no ści uzdat nia ją cych,oraz nie mo że być prze ka zy wa na in nympodmio tom. Za tem kon kret na im por to wa nabio ma sa ma zo stać do star czo na do wska za -ne go za kła du pro du ku ją ce go ener gię elek-trycz ną lub cie pl ną.

3. Wy ko rzy sta nie bio ma sy sta no wicią gły pro ces pro duk cyj ny.

To zna czy, że odbior ca im por to wa nej bio ma -sy speł nia wa run ki tech nicz ne i tech no lo gicz -ne ko niecz ne do na tych mia sto we go uży ciabio ma sy, czy li zo sta nie ona skie ro wa na dospa la nia bez żad ne go prze twa rza nia.W sy tu a cji kie dy im por to wa na bio ma sa speł-nia trzy po wyż sze wa run ki, nie pod le ga prze -pi som roz po rzą dze nia WE nr 1013/2006 PEz dnia 14 czerw ca 2006 r., a więc nie wy ma -ga uzy ska nia ze zwo le nia Głów ne go In spek to -ra Ochro ny Śro do wi ska na im port od pa dów.

Opr. red. Fot. red.

Co miesiąc w skrzynce e-mail aktualne wydaniemiesięcznika w wersji elektronicznej (PDF).To najtańsza i najszybsza forma zapoznania sięz nową edycją!

i n f o r m a c j a : t e l . 2 2 2 1 5 9 1 4 7w w w . e k o p a r t n e r . c o m . p l

e-Prenumerata.

Zapraszamy do bezpośrednich rozmów.Będziemy na Państwa czekaćna Stoisku Prasowym:

Hala D, numer 186

WOD-KAN 201018-20.05.2010 r., Bydgoszcz

2 Dodatek tematyczny ekopartner Energia odnawialna – fakty i mity ‘2010

Kierunki i strategie rozw oju OZE – wyniki ankiety

Czy województwo ma strategięrozwoju OZE? Proszę podaćgłówne kierunki OZEuwzględniające specyfikęPaństwa województwa.

Marszałek WojewództwaKujawsko-Pomorskiego,Piotr Całbecki

Program ochrony środowiska z planem gospo-darki odpadami województwa 2003-2010 orazopracowanie pn. „Odnawialne źródła energii –zasoby i możliwości wykorzystania na tereniewojewództwa kujawsko-pomorskiego”. Planujemy m.in. rozwój zawodowych i rozpro-szonych systemów opartych o hydroenergety-kę, biomasę, biogaz i geotermię. Rozwój ener-getyki solarnej w systemach rozproszonych.

Program Zrównoważonego Rozwoju Energetykidla Województwa Łódzkiego. Z inicjatywywładz województwa zawiązał się RegionalnyInstytut Zrównoważonych Energii skupiającynajwiększych producentów energii, wyższeuczelnie, centra technologiczne oraz samorzą-dy. Stworzono skupiający branżę klaster„Bioenergia dla regionu”.

W jaki sposób jest realizowanapolityka rozwoju OZE w Waszymwojewództwie? Proszę podać nazwęinstytucji, organizacji lub uczelni,które wspierają województwow realizacji strategii rozwoju OZE.

Politykę rozwoju OZE realizujemy poprzezdziałania wynikające z Regionalnego ProgramuOperacyjnego Województwa Kujawsko-Pomor-skiego na lata 2007-2013 (RPO WK-P).Najważniejsze instytucje zajmujące się problema-tyką OZE: Uniwersytet Mikołaja Kopernikaw Toruniu (zespół pod kierunkiem Romana Bucz-kowskiego), Regionalna Agencja PoszanowaniaEnergii w Toruniu oraz Wojewódzki Fundusz Och-rony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.

Regionalny Instytut Zrównoważonej Energiiwspółpracuje m.in. z Politechniką Łódzką,Uniwersytetem Łódzkim, Łódzką SpecjalnąStrefą Ekonomiczną, Łódzką Agencją RozwojuRegionalnego, Łódzkim Regionalnym ParkiemTechnologicznym, Polską Grupą Energetycznąoraz Łódzkim Regionalnym Parkiem Naukowo-Technologicznym.

Jakie nakłady finansowei z jakich źródeł były poniesioneoraz są przewidywane w Waszymwojewództwie na rozwój OZE(wg kierunków)?

Dotacje na inwestycje związane z energią odna-wialną można w Kujawsko-Pomorskiem uzyskaćw ramach konkursów RPO WK-P oraz PROW nalata 2007-2013. Przykładowe realizacje: dwiesynchroniczne turbiny wiatrowe w MałejElektrowni Wodnej Mędrzyce „Plus”, ekologicz-ne systemy grzewcze w budynkach użytecznościpublicznej, solarne oświetlenie ulic.

Jeszcze w tym roku w ramach RegionalnegoProgramu Operacyjnego dla WojewództwaŁódzkiego rozpisany zostanie konkurs na działaniazwiązane z OZE. Na dofinansowanie w tym zakresieprzeznaczyliśmy 27 mln euro. Kolejne 3 mln zł prze-widuje Program Rozwoju Obszarów Wiejskich nadotacje dla projektów związanych z wytwarzaniemlub dystrybucją energii ze źródeł odnawialnych.

Jakie są dalsze plany rozwoju OZEw Waszym województwie?

Wnioski wynikające z opracowania „Odnawialneźródła energii…” zostaną uwzględnione w projek-cie Planu Zagospodarowania PrzestrzennegoWojewództwa Kujawsko-Pomorskiego. Będziemywspierać inwestycje wykorzystujące OZE, sto-sownie do ich specyfiki, możliwości technicznychoraz uwarunkowań przyrodniczych. Dla rozwojuenergetyki wiatrowej wprowadzimy ograniczeniawynikające z obaw o utratę walorów przyrodni-czych i kulturowych na niektórych terenach.

Przede wszystkim chcemy wykorzystywać naszezłoża geotermalne. Gotowy odwiert, z którego„trysnęła” gorąca woda, mają już Poddębice.W grę wchodzi m.in. budowa zakładu produkcjienergii z wysadu solnego „Rogóźno”. PowołanyPark Naukowo-Technologiczny Rogoźno zajmiesię m.in. opracowaniem właściwej technologii dowykorzystania złóż w tej gminie. Liczymy rów-nież na dynamiczny rozwój energetyki wiatrowej.

Nasza redakcja przeprowadziławśród marszałków wszystkichwojewództw ankietę dotyczącąkierunków i strategii rozwoju OZE.Oto wypowiedzi z kolejnych województw.P Y T A N I A :

Czy w Waszym województwiesą realizowane inne projekty takiejak: termomodernizacja, ograniczenieniskiej emisji, wymiana oświetlenia?Jeśli tak, to jakie i jakich sięspodziewacie efektów?

Tylko w 2009 r. Wojewódzki Fundusz OchronyŚrodowiska i Gospodarki Wodnej zawarłw Kujawsko-Pomorskiem 42 umowy na finanso-wanie zadań termomodernizacyjnych, w tym27 zadań realizowanych przez samorządy.WFOŚiGW dofinansowuje także działaniaz zakresu ochrony powietrza.

Szeroko realizowane są zwłaszcza projektyzwiązane z termomodernizacją, głównie dziękipieniądzom unijnym. Konkursy na te działaniacieszyły się dużą popularnością wśród wniosko-dawców, wiele z inwestycji jest już na ukończeniu.Jeśli chodzi o pozostałe kwestie, to koordynujeje w większości WFOŚiGW.

Proszę podać kilka przykładówrealizacji tej strategii (najważniejszeinwestycje) z ostatnich pięciu lat.

W 2008 r. mieliśmy w woj. kujawsko--pomorskim 241 elektrowni wykorzystującychenergię odnawialną, z czego 180 elektrowniwiatrowych, 52 wodne i 9 wykorzystującychbiomasę.

– Wykorzystanie źródeł geotermalnych w Unie-jowie (kompleks basenów i baza turystyczna).Energia geotermalna będzie wykorzystana m.in.do ogrzewania obiektów sportowych.

– Inwestycje związane z elektrownią „Bełchatów”,największą w Europie elektrownią konwencjo-nalną opalaną węglem brunatnym (rozwój ener-getyki wiatrowej).

– Projekt magazynowania CO2 (wsparty fundusza-mi z UE).

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Marszałek WojewództwaŁódzkiego,Włodzimierz Fisiak


Kierunki i strategie rozw oju OZE – wyniki ankiety

Tematyka energii odnawialnej poruszana jestw wielu dokumentach województwa: planiezagospodarowania przestrzennego, strategiirozwoju województwa, programie ochronyśrodowiska oraz „Programie możliwości wyko-rzystania odnawialnych źródeł energii dla woje-wództwa mazowieckiego”. Samorząd województwa w 2009 r. powołałMazowiecką Agencję Energetyczną Sp. z o.o.(MAE).

„Plan Rozwoju Wojewódzkiego OZE” stanowirozwinięcie Strategii Rozwoju WojewództwaOpolskiego do 2015 r. Plan po zakończeniu kon-sultacji ma być przyjęty przez sejmik w marcubr. Na terenie województwa wykorzystywanesą wszystkie formy OZE; w produkcji energiielektrycznej dominującą rolę odgrywa małaenergetyka wodna, a w produkcji ciepła i paliwciekłych – biomasa.

– Ciepłownia geotermalna w Mszczonowie –wykorzystanie cieplic do celów grzewczych;

– termy Mszczonów – nowoczesny kompleksobiektów wykorzystujących źródła termalne;

– sieć ciepłownicza wykorzystująca kolektorysłoneczne, zrealizowana przez ZakładEnergetyki Cieplnej w Wołominie Sp. z o.o.;

– modernizacja systemu ciepłowniczego miastaPłońska – skojarzona produkcja ciepła i ener-gii elektrycznej w oparciu o spalanie biomasy.

– Sześć elektrowni wodnych na Odrze i NysieKłodzkiej,

– instalacja współspalania biomasy w ElektrowniOpole,

– biogazownie wykorzystujące osady ściekowew Opolu i Brzegu,

– zakład produkcji etanolu z kukurydzyw Goświnowicach,

– pompy ciepła i baterie solarne w obiektachużyteczności publicznej.

Nowo powołana Mazowiecka AgencjaEnergetyczna Sp. z o.o., Instytut EnergiiOdnawialnej, Krajowa Agencja PoszanowaniaEnergii S.A., Polska Izba Gospodarcza EnergiiOdnawialnej, Polska Izba Biomasy, RegionalneCentrum Edukacji Ekologicznej w Płocku,Stowarzyszenie Energii Odnawialnej, PolitechnikaWarszawska, Towarzystwo Rozwoju MałychElektrowni Wodnych i inne instytucje.

Politechnika Opolska i Uniwersytet Opolski orazInstytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych pro-wadzą prace badawcze, monitorują wdrożenia,organizują nowe kierunki kształcenia specjalistówekoenergetyki. Duże znaczenie miało powstaniew 2008 r. Inicjatywy Klastrowej EkoenergetykaOpolszczyzny, która pozwoliła na integrację środo-wisk nauki, biznesu i samorządów na rzecz rozwo-ju OZE. Trwają prace nad utworzeniemRegionalnego Centrum Ekoenergetyki w Łosiowie.

Marszałek WojewództwaMazowieckiego,Adam Struzik

W 2005 r. wykonano „Opracowanie metodyprogramowania i modelowania systemów wyko-rzystania OZE na terenach nieprzemysłowychwojewództwa śląskiego, wraz z programemwykonawczym dla wybranych obszarów woje-wództwa”. Specyfiką naszego województwa sąplany wykorzystania energii wiatru, słońca i wódtermalnych.

Najważniejsze inwestycje: wykorzystanie bioga-zu składowiskowego, kolektory słonecznezamontowane w obiektach służby zdrowia orazwykorzystanie biomasy do ogrzewania obiektówoświatowych. W województwie śląskim najlepiejrozwijały się instalacje wykorzystujące biogazwyprodukowany w oczyszczalniach ścieków,poza tym kolektory słoneczne i pompy ciepła,a ostatnio małe i średnie siłownie wiatrowe.

Wydrukowano i rozprowadzono 500 sztuk skrótu„Opracowania metody programowania i modelo-wania systemów…” oraz ponad 1000 płyt CDz „Programem wykorzystania odnawialnych źródełenergii na obszarach nieprzemysłowych wojewódz-twa śląskiego”. Przeprowadzono szkolenia i semi-naria nt. promocji OZE.Instytucje wspierające: Fundacja na RzeczEfektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach,Politechnika Śląska.

W latach 2003-2007 na przedsięwzięcia związanez OZE na Mazowszu przeznaczono blisko 100 mln zł.Środki finansowe pochodziły z funduszy unijnych,budżetów samorządów, z NFOŚiGW orazWFOŚiGW w W-wie. Samorząd województwa naprojekty z zakresu ochrony powietrza i energetykizarezerwował prawie 50 mln euro ze środkówunijnych. Poza tym dysponuje 3 mln zł z PROW.

W Regionalnym Programie Operacyjnym na dofi-nansowanie inwestycji OZE przewidzianook. 40 mln euro, w Programie Rozwoju ObszarówWiejskich województwa opolskiego – ok. 8 mln euro.W zakresie rozwoju OZE wspieramy opolskichinwestorów dobrą informacją, doradztwem,a także bezpośrednim wsparciem dużych inwest-ycji o kluczowym znaczeniu dla województwa.

W 2010 r. WFOŚiGW w Katowicach przewidziałśrodki w ramach wspomagania zadań ochronypowietrza w aglomeracjach: górnośląskiej, często-chowskiej oraz w strefie Bielska-Białej.Zaplanowano dofinansowanie w wysokości124 mln zł, w tym na współfinansowanie projek-tów korzystających ze środków strukturalnychoraz Funduszu Spójności – 1 mln zł.

Mazowiecka Agencja Energetyczna przygotowu-je „Kompleksowy program energetyki regional-nej na Mazowszu”. Szczególnie istotny dla woje-wództwa będzie rozwój biogazowni. MAE wewspółpracy z Instytutem Energetyki Odnawialnejopracowała broszurę Biogaz rolniczy – produkcjai wykorzystanie. Agencja zachęca wszystkichzainteresowanych do wspólnego działania w tymkierunku – w oparciu o inicjatywę klastrową(www.mae.mazovia.pl).

O dalszym rozwoju energetyki odnawialnej zde-cydują rozproszone inwestycje, wykorzystującebiomasę rolniczą i biodegradowalne odpady.Istotne znaczenie może mieć też energetykawiatrowa. W zasobnych gminach województwasą realizowane programy wspierające termomo-dernizację oraz niskoemisyjne lub bezemisyjnesystemy grzewcze. Podobne projekty wspieraWFOŚiGW w Opolu.

Najbliższe plany to organizacja i współorganizacjaszkoleń i seminariów. Aktualnie preferowanatematyka: biogaz rolniczy.

W latach 2005-2009 samorząd województwadofinansował ponad 670 przedsięwzięć termo-modernizacyjnych na ogólną kwotę ok. 50 mln zł.Dzięki tym projektom wzrosła efektywnośćenergetyczna obiektów, obniżyły się koszty eks-ploatacji Takie działania finansowane były rów-nież przez NFOŚiGW, WFOŚiGW, EkoFunduszoraz Bank Ochrony Środowiska.

Realizujemy projekty z zakresu termomodernizacji,w szczególności w obiektach służby zdrowiai budynkach mieszkalnych administrowanych przezspółdzielnie mieszkaniowe. Gmin zrealizowały lubrealizują lokalne programy ograniczenia zużyciaenergii tj. termomodernizacja, wymiana źródeł ciepłana niskoemisyjne, a źródeł światła na energooszczę-dne oraz wykorzystanie kolektorów słonecznych.

Brak odpowiedzi.

Marszałek WojewództwaOpolskiego,Józef Sebesta

Marszałek WojewództwaŚląskiego,Bogusław Piotr Śmigielski

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A


Czy województwo ma strategięrozwoju OZE? Proszę podaćgłówne kierunki OZEuwzględniające specyfikęPaństwa województwa.

Obecnie województwo świętokrzyskie jestw trakcie opracowywania strategii rozwojuOZE. Głównym kierunkiem jest wykorzystaniebiomasy w kontekście zrównoważonego rozwo-ju obszarów wiejskich.

W styczniu 2010 r. Urząd Marszałkowski rozpo-czął procedurę przygotowawczą do opracowa-nia „Programu rozwoju sektora energetycznegowojewództwa zachodniopomorskiego do2015 r. z częścią prognostyczną do 2030 r.”,który będzie uwzględniać podmioty odpowie-dzialne za wdrażanie jego zapisów oraz wskazy-wać, z jakich środków będą realizowaneposzczególne cele.

Proszę podać kilka przykładówrealizacji tej strategii (najważniejszeinwestycje) z ostatnich pięciu lat.

Z uwagi na brak strategii rozwoju OZEnie można udzielić odpowiedzi na to pytanie.

Z przyczyn, o których mowa była wyżej, nie możnawskazać adekwatnych przykładów inwestycji.

W jaki sposób jest realizowanapolityka rozwoju OZE w Waszymwojewództwie? Proszę podać nazwęinstytucji, organizacji lub uczelni,które wspierają województwow realizacji strategii rozwoju OZE.

Liderem w zakresie promocji OZE jestŚwiętokrzyskie Centrum Innowacji i TransferuTechnologii (ŚCiTT), które przy ścisłej współ-pracy z Urzędem Marszałkowskim, PolitechnikąŚwiętokrzyską, Uniwersytetem im. JanaKochanowskiego w Kielcach oraz samorządamigminnymi propaguje idee rozwoju OZE.W ubiegłym roku z inicjatywy UrzęduMarszałkowskiego i ŚCiTT powstał klaster zielo-nej energii skupiający podmioty z województwświętokrzyskiego i podkarpackiego.

Podstawę do działań na rzecz rozwoju OZEw regionie dają liczne uchwały i stanowiska.W Urzędzie Marszałkowskim WojewództwaZachodniopomorskiego powołano w WydzialeInfrastruktury i Transportu Biuro PolitykiEnergetycznej, które realizuje zadania wynikającez ustawy „Prawo energetyczne” (Dz.U. z 2006 r.,nr 89, poz. 625 z późn. zm.).Na Zachodniopomorskim UniwersytecieTechnologicznym działa Ośrodek Szkoleniowo-Badawczy w Zakresie Energii Odnawialnej w Ostoi.

Jakie nakłady finansowei z jakich źródeł były poniesioneoraz są przewidywane w Waszymwojewództwie na rozwój OZE(wg kierunków)?

„Regionalny program operacyjny województwaświętokrzyskiego”: oś priorytetowa 4. Rozwójinfrastruktury ochrony środowiska i energetycz-nej (alokacja – 87 mln euro z EFRR; 12%).Rozwój OZE wspiera NFOŚiGW i WFOŚiGWoraz pozyskiwane są środki m.in. z PROW.

Działa „Regionalny Program OperacyjnyWojewództwa Zachodniopomorskiego na lata2007-2013”. W marcu 2010 r. upływa terminnaboru wniosków w ramach Działania 4.1.o łącznej kwocie alokacji 61,7 mln euro. Źródłemfinansowania rozwoju OZE jest także PROWna lata 2007-2013, w ramach którego na rozwójOZE przeznaczono 15%, czyli ok. 19 mln zł.

Jakie są dalsze plany rozwoju OZEw Waszym województwie?

Głównym kierunkiem rozwoju OZE w woje-wództwie świętokrzyskim jest wykorzystanieenergetyczne biomasy i energii słonecznej.

Województwo ze względu na wysoki potencjałwietrzny stało się liderem w rozwoju energetykiwiatrowej. Obecnie funkcjonuje tu 11 pojedyn-czych siłowni i dużych farm wiatrowych o łącznejmocy blisko 280 MW. W 2008 r. w zachodnio-pomorskim zadeklarowana powierzchnia uprawroślin energetycznych wynosiła prawie 50 000 ha.PGE Zespół Elektrowni Dolna Odra SA spalarocznie ok. 245 400 ton biomasy.

Czy w Waszym województwiesą realizowane inne projekty takiejak: termomodernizacja, ograniczenieniskiej emisji, wymiana oświetlenia?Jeśli tak, to jakie i jakich sięspodziewacie efektów?

Marszałek WojewództwaŚwiętokrzyskiego, Adam Jarubas

Marszałek WojewództwaZachodniopomorskiego, Władysław HusejkoP Y T A N I A :

W świętokrzyskim ok. 25% gmin ma założeniado planu zaopatrzenia w ciepło. Tylko cztery ze102 gmin mają miejscowy plan zagospodarowa-nia przestrzennego dla inwestycji wykorzystują-cych OZE. Realizowane są projekty z zakresutermomodernizacji, ograniczenia niskiej emisjioraz wymiany oświetlenia w obiektach publicz-nych na energooszczędne. Spodziewamy sięredukcji zużycia paliw konwencjonalnych orazwzrostu udziału OZE w bilansie energetycznymwojewództwa.

W 2009 r. zrealizowano projekty termomoder-nizacyjne o łącznej kwocie dofinansowaniaponad 5,5 mln zł, a na 2010 r. zaplanowano reali-zację kolejnych. W lipcu 2009 r. zakończyła sięocena wniosków złożonych w konkursiew ramach Działania 9.3 „Termomodernizacjaobiektów użyteczności publicznej” ProgramuOperacyjnego Infrastruktura i Środowisko.Zachodniopomorskie uplasowało się na 1. miej-scu pod względem wartości projektów (ponad310 mln zł).

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Wynika to z faktu mniejszegozużycia gazu w naszym kraju.Na temat aktualnych strategiii projektów w branży gazowejrozmawiali pod koniec lutegow Warszawie uczestnicy III CEGas Summit 2010, zorganizowa-nego przez Top ConsultingConferences & Trainings S.A.Według scenariusza referencyjne-go Międzynarodowej AgencjiEnergetycznej zużycie gazu ziem-nego w UE-27 w następnychlatach będzie rosło w dosyć regu-larny sposób: w 2015 r. będziewynosiło 606 mld m3/rok, w 2020 r.630, a w 2030 – 681 mld m3/rok.

Przesył: import i tranzyt

Federacja Rosyjska opracowałaprogram eksportu gazu ze swoje-go terytorium na lata 2007-2030.Przewiduje on eksport z krajów

europejskich Federacji na pozio-mie 166 mld m3/rok w 2010 r.,a w następnych latach stały prze-sył w ilości 219-227 mld m3/rok. W Polsce import gazu z kierunkuwschodniego ma 30-letnią histo-rię. Jedna z uzgodnionychw 1993 r. dwóch nitek gazocią-gów – gazociąg jamalski – maprzepustowość ok. 33 mld m3.Kontrakt na dostawy rurociągiemjamalskim ma być przedłużonydo 2037 r., a na tranzyt przezterytorium Polski – do 2045 r.Większe będą ilości dostarczane-go gazu: ok. 10 mld m3 z zacho-waniem 15% elastyczności. Gazociąg Północny zostanieprzesunięty o kilkanaście kilome-trów na północ, co nie zapewnipełnego rozwoju terminala LNGw Świnoujściu. Aby bowiemgazowce o zanurzeniu 17 m

mogły nad nim bezpiecznie prze-pływać, powinien być posado-wiony głębiej lub przesunięty najeszcze głębsze wody.

Magazynowanie

Podziemne magazyny gazu (PMG)są swego rodzaju instrumentemrynkowym zapewniającym płyn-ność rynku gazowniczego.Uczestniczą w handlu gazem nazasadach wymiany lub kontraktówkrótkoterminowych. Ograniczająwięc ryzyko rynkowe, ryzykoregulacji rynku gazowego orazryzyko polityczne (w tym tranzyt).Za magazyny mogą służyć m.in.kawerny solne oraz wyeksploato-wane złoża gazu i ropy – w Polscestosuje się tę ostatnią metodę. W tej chwili Polska ma siedemmagazynów: w Daszewie, Mogil-nie, Wierzchowicach, Swarzowie,

Brzeźnicy, Husowie i Strachocinie,o łącznej pojemności czynnej1,63 mln m3. W budowie sądwa nowe: w Kosakowie i Boni-kowie. Docelowo pojemnośćcałkowita magazynów wzrośniedo 3,8 mln m3. Pozwoli to narealizację wymogów ustawyo zapasach ropy naftowej i gazuziemnego, zwiększy się teżbezpieczeństwo dostaw gazu,zwłaszcza w okresie zimowym.Prace nad udostępnieniem usługmagazynowania gazu dla strontrzecich rozpoczęły się w maju2009 r. W ich wyniku udostęp-niono łącznie 627 pakietów usłu-gi magazynowej o łącznej pojem-ności czynnej 627 mln m3. Prócz przesyłu i magazynowaniagazu oraz terminalu LNG ważnemiejsce w dyskusjach zajęłymożliwości pozyskiwania gazuze źródeł niekonwencjonalnych:z formacji łupkowych oraz z gazuziemnego zamkniętego w zło-żach czerwonego spągowca.

Marta Szczepanik


Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, PO IGD Działanie 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej.

Strategie gazowePolska ma w swoich zasobach 98 mld m3 gazu ziemnego. To niewiele,ale nasza zależność od importu tego surowca wynosi 73% – znaczniemniej niż w krajach, które odznaczają się większymi zasobami.

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A


E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Granulatory KAHL z powo-dzeniem są stosowane dokompaktowania surowcówpochodzenia organicznegoo różnej wilgotności, cięża-rze właściwym i wielkościsurowca. Produkt przeci-

skany jest za pomocą rolek gniotownika przezmatryce i następnie formowany w niekończą-ce się cylindry, odcinane na żądaną długośćprzez noże. Drewno takie jak buczyna czydębina wymaga użycia większych sił aniżelidrewno drzew iglastych. Siła nacisku prowa-dzi do „specyficznego poboru energii”, którywaha się od 50 do 60 kWh/t w przypadkupeletyzacji drewna. Idealny zakład peletyzacjidrewna musi być wyposażony w suszarnię,młyn, kondycjoner, chłodnicę, odsiewacz.Specjalnie dla peletyzacji drewna firmaAMANDUS KAHL wytwarza granulatory zewzmocnionymi łożyskami.

Suszarka do suszeniai chłodzenia przy dużychciągłych obciążeniach

Chłodzenie odbywa się poprzez dwa procesyfizyczne konwekcyjnej wymiany ciepła mię-dzy produktem a powietrzem. Chłodzeniei suszenie uzyskuje się w przeciwprądach,poprzecznie do kierunku pasów transmisyj-nych, co pozwala na delikatne suszenie/chło-dzenia bez pęknięć. Dzięki modułowejkonstrukcji urządzenie może być optymalnieprzygotowane do zadanego procesu.Metody suszenia konwekcyjnego opierają sięna wykorzystaniu zjawiska konwekcji, czyliprocesu przekazywania ciepła. Wymiana ciepłana zasadzie konwekcji polega na tym, że czą-steczki gazu lub cieczy, będące w ustawicznymruchu, są nośnikami ciepła, gdyż przyjmują jeod źródeł ciepła i przenoszą oraz przekazująsuszonemu materiałowi, a następnie mieszająsię z cząsteczkami zawartej w materiale wilgo-ci, odprowadzając ją na zewnątrz.Przy konwekcyjnym suszeniu wilgotnychmateriałów wilgoć przemieszcza się w kie-runku od środka materiału do jego brzegu,gdzie materiał jest omywany przez czynniksuszący (powietrze, gazy spalinowe). W wyni-ku wzajemnego oddziaływania wilgotnegomateriału i materiału suszonego wilgoć przej-dzie z materiału do powietrza (lub odwrot-nie), po czym ustala się równowaga i wymia-na wilgoci kończy się. Suszenie materiałuskłada się z trzech procesów: 1. przemieszczania wilgoci wewnątrz suszo-nego materiału do jego powierzchni, 2. przemiany fazowej cieczy w parę, 3. przemieszczania się pary od powierzchnimateriału do otaczającego powietrza. Na powierzchni wilgotnego materiału tworzysię graniczna warstwa powietrzno-wodna,która pozostaje w równowadze z wilgociąmateriału. Stąd warstwa ta będzie nasyconaw temperaturze materiału. Na początkususzenia, w ciągu krótkiego czasu, linia susze-nia ma kształt krzywej – jest to okres pod-grzewania materiału. Po tym zaczyna się okresstałej prędkości suszenia charakteryzujący sięlinią prostą na wykresie. W punkcie krytycz-nym K1 charakter linii suszenia zmienia się –staje się ona krzywą dążącą asymptotyczniedo wartości równowagowej Wr w zadanychwarunkach suszenia. Jest to okres malejącejprędkości suszenia.Ilość wilgoci, która przeszła przez warstwęgraniczną do otaczającej przestrzeni, musibyć równa ilości wilgoci doprowadzonej dotej warstwy materiału.

Prędkość suszenia jest ograniczona: 1. wymianą pary pomiędzy warstwą na

powierzchni materiału a otoczeniemw I okresie suszenia,

2. migracją wilgoci w materiale w II okresiesuszenia.

W czasie suszenia powstają opary stanowiącemieszaninę pary wodnej, powietrza i gazówwydobywających się z osadów oraz gorącegogazu w przypadku suszenia bezpośredniego.Jako źródło ciepła najczęściej stosowane są:olej opałowy, gaz ziemny i fermentacyjny.Skraplaniu oparów (kondensacji) powinnotowarzyszyć odzyskiwanie ciepła, które możnawykorzystać np. do ogrzewania obiektów.

Inne procesy suszenia

— Suszarnie bębnowe – proces suszenianastępuje w stale obracającym się bębnie.Zależnie od typu suszarni osady transpor-towane są za pomocą gorącego gazu,przegród kierujących w zależności odstopnia napełnienia bębna lub przez odpo-wiednie nachylenie bębna.

— Suszarnie fluidalne – kombinacja suszarnikontaktowych i konwekcyjnych. Jako jedy-ne nie są wyposażone w żadne częściruchome, nie licząc dmuchawy usytuowa-nej poza samą suszarnią. Zasada działaniasuszarni polega na wdmuchiwaniu stru-mienia powietrza lub gazu w celu wytwo-rzenia warstwy fluidalnej.

— Suszarnie kontaktowe cienkowarstwo-we – składają się z poziomego stojanaw kształcie cylindra o podwójnych ścian-kach oraz z wewnętrznego wirnika. Przezpodwójny płaszcz cylindra do suszarnidoprowadzane jest ciepło w postaci nasy-conej pary wodnej lub za pomocą pod-grzanego oleju.

— Suszarnie kontaktowe obrotowez rurowym wymiennikiem ciepła –ogrzewanie dokonuje się za pomocą ruro-wego wymiennika ciepła zamontowanegona stałe w obrotowym bębnie. Mediumgrzewczym jest nasycona para wodna.Obracający się bęben miesza wsadi narzuca go na rurowy wymiennik ciepła.Po przesianiu i oddzieleniu pyłów uzysku-je się granulat o suchej pozostałości w gra-nicach 90-95%.

Granulaty do peletów

Ekstruder KAHL OEE wyposażony jestw nastawną głowicę hydrauliczną, co uniemoż-liwia zablokowanie urządzenia. Dziesięcio-minutowy kondycjoner pozwala na startowa-nie i zatrzymywanie bez strat surowca.

— Szybka wymiana matryc, bez użycia spe-cjalistycznych narzędzi.

— Podwójne ściany obudowy do chłodzenialub podgrzewania.

W przeciwieństwie do innych ekstruderów,KAHL OEE jest wyposażony w hydraulicznienastawną głowicę.Dzięki temu produkty i narzędzia eksploata-cyjne można bez problemu zmieniać w bar-dzo krótkim czasie. System powlekania – rozpylanie tłuszczu,substancji zapachowych lub innych płynów.

Technologie

Wytłaczarka do tworzyw polimerowych PET

Suszarnie/chłodnice taśmowe

Dlatego KE lansuje nowe programy badaw-czo-rozwojowe, takie jak Biocarb, w wynikuktórych prowadzone są próby termochemicz-nego przekształcania biomasy w paliwa nadrodze BtL. Chodzi o to, by wykorzystać całądostępną masę celulozowo-ligninową rośliny,a nie tylko jej część, np. oleistą. W pierwszymetapie procesu produkowany jest syngazo wysokiej czystości i dopiero z uzyskanegogazu powstaje ciekłe paliwo syntetyczne.W projekt Biocarb zaangażowany jest CEAoraz Francuski Instytut Nafty i Gazu.Niewykluczone, że w przyszłości będzie moż-liwe równoczesne wytwarzanie paliwa synte-tycznego i wodoru.

Rozwoju biopaliw trzeciejgeneracji ciąg dalszy

Substratem dla paliw trzeciej generacji sąprzede wszystkim glony. W badaniach nadnimi stosuje się różne praktyki. Jedną z nichjest hydroliza całych roślin przez mikroorga-nizmy do postaci ulegającego fermentacjicukru prostego – glukozy. W tej chwili naskalę przemysłową dostępne są już enzymy,które odzyskują z masy organicznej dostępnąw niej glukozę, następnie poddawaną fer-mentacji alkoholowej. Coraz częściej do pro-dukcji bioetanolu wykorzystuje się takżepozostałości z wodorostów po odzyskaniuich części oleistej do produkcji biodiesla.W ramach projektu SHAMASH, w którymuczestniczy firma Peugeot-Citroën, na plan-tacjach fotobioreaktorów uprawiane są lokal-nie dostępne w Europie gatunki glonów,a pierwsze testy uzyskanych z nich paliwodbędą się już w tym roku. Projekt kosztuje

prawie 3 mln euro. Glony wykorzystanew tym projekcie mogą zmagazynować więcejsubstancji oleistych niż tradycyjnie stosowa-ny rzepak. Co więcej, plantacje wodorostównie wymagają stosowania produktów fitosa-nitarnych – same kontrolują cykl azotu i fos-foru, w pewnym sensie poddając je recyklin-gowi w procesach metabolizmu. Otrzymanerezultaty są na tyle obiecujące, że równieżBoeing zaangażował się w projekt mającyna celu otrzymanie biopaliwa lotniczego,na razie w mieszance z kerozyną. KE szacuje, że w perspektywie najbliższychczterech lat na naszym kontynencie możnawprowadzić prawie 17 mln m3 kultur glonów.Trzeba tylko zdecydować, które rodzaje glo-nów dadzą najbardziej rentowne inwestycje –czy słodko-, czy słonowodne. Droga ekstrak-cji cennych substancji oleistych i cukrów nadrodze enzymatycznej to kolejny etap roz-woju sektora rynku biopaliw.

Nowe perspektywy– nowe substraty

Inny projekt idący w kierunku biopaliw otrzy-mywanych w naturalny sposób – nad którympod kierownictwem Uniwersytetu w Bonnpracuje 20 ekip badawczych na całym świecie(częściowo finansowany przez UE) – ma nacelu rozszerzenie naszej wiedzy o wykorzy-staniu nowych gatunków flory do produkcjibiopaliw. Chodzi o cerydy, estry alkoholii kwasów tłuszczowych, zawarte np. w olejuwielorybim. Wiemy, że wiele roślin produku-je te substancje podobne do wosków, mają jerównież na swoich piórach niektóre gatunkiptaków. W przyrodzie cerydy spełniają

funkcje ochronne, np. blokują zbyt szybkieoddawanie wody przez liście. Projekt ma nacelu wyselekcjonowanie gatunków roślin,które potrafią wyprodukować znaczne ilościcerydów np. dla ochrony nasion. Otrzymanaz tych nasion substancja świetnie się nadajedo produkcji biopaliw. Na razie testowane sądwie rośliny kapustowate: modrak abisyńskiCrambe abyssinica i Brassica carinata. Byćmoże ich modyfikacja genetyczna pozwoli nawyprodukowanie gatunku, który będziedobrym producentem dla oleistych nasionjako substratu do produkcji biopaliw.

BtL – Biomass to Liquid

W tej chwili największą barierą rozwojurynku biopaliw czy wręcz klęską produkcjiwedług metod tzw. pierwszej generacji, pole-gających wyłącznie na ekstrakcji substratówpaliwowych, jest wysoki koszt energetyczny– metody te pochłaniają więcej energii, niż jejprodukują.W koncepcji BtL, od lat testowanej w róż-nych konfiguracjach, chodzi o otrzymaniesyntetycznego paliwa w procesie gazyfikacjifrakcji roślinnej i przeprowadzenie syngazuz powrotem w stan ciekły. Można w tensposób wyprodukować trzy lub czteryrazy więcej energii, niż zużywa się do ichprodukcji.

Recykling olejów roślinnych

W Genewie można zatankować olej z frytekpo powtórnej rafinacji. Firma Biocarb maodbiorców w transporcie flotowym.Wystartowała w 2003 r., a kupuje odpad odsieci zbiórki zużytych olejów z restauracji,ok. 200 ton miesięcznie. Gliceryna zastąpionametanolem w cząsteczce oleju roślinnegoto już biodiesel – i na tym polega sukcesszwajcarskiego start-upu.


Biomasa stanowi zasoby odnawialne w produkcji paliw do silników spalinowych, a przyszłość należy do tzw. biopaliw syntetycznych.

– nowe trendy

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A


Biopaliwa w Europie

FFoott.. CChhoorreenn


Polska sprzedała kolejneuprawnienia do emisji za blisko 30 mln euro.

Zarabiamy naograniczaniu emisji

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Szkoły, szpitale i inne budynki użytecz-ności publicznej w całym kraju będąocieplane za pieniądze z handlu emisja-mi. 3 marca minister środowiskaprof. Andrzej Kraszewski podpisałkolejną umowę Polski na sprzedaż jed-nostek emisji w ramach Protokołuz Kioto, która przyniesie Polsce blisko30 mln euro, czyli ponad 100 mln zł naochronę klimatu i wsparcie we wdraża-niu pakietu energetyczno-klimatyczne-go. To już kolejna sfinalizowana przezPolskę transakcja, która umacnia pozy-cję naszego kraju na globalnym rynkuemisji i powiększa kwotę dotychczaso-wego zarobku do 55 mln euro.

Kolejna polska umowa na sprzedaż jednostekAAU (Assigned Amount Unit, jednostki przyzna-nej emisji CO2 w systemie ONZ) została podpi-sana przez ministra Kraszewskiego z partneremjapońskim reprezentującym sektor prywatny. Wartość umowy to blisko 30 mln euro, którezgodnie z obowiązującą od 2009 r. ustawąo systemie zarządzania emisjami gazów cie-plarnianych i innych substancji, zostaną prze-znaczone na inwestycje w ochronę klimatui wsparcie wdrażania pakietu energetyczno-klimatycznego. NFOŚiGW, jako operator programów, ogłosikonkursy (ich zapowiedzi zostaną umieszczanena stronie internetowej NFOŚiGW), w którychbędzie można uzyskać dofinansowanie termo-modernizacji budynków użyteczności publicz-nej w wysokości 30% wartości inwestycji.Szansę na sfinansowanie ma ponad 300 projek-tów, a beneficjentami będą głównie samorządy.W wyniku wykorzystania funduszy z tej trans-akcji do 2012 r. może zostać ocieplonych kilka-set budynków użyteczności publicznej.

Polska prowadzi negocjacje z innymi partnera-mi zainteresowanymi zakupem naszych nadwy-żek. Umowy na sprzedaż AAU są zawierane napodstawie ustawy o systemie zarządzania emi-sjami gazów cieplarnianych i innych substancji.Zarobione w ten sposób przez Polskę funduszetrafiają na wyodrębniony rachunek klimatycznyobsługiwany przez NFOŚiGW. NFOŚIGW przygotował programy: „Zarzą-dzanie energią w budynkach użytecznościpublicznej”, „Biogazownie rolnicze”,„Elektrociepłownie na biomasę”, „Moder-nizacja sieci energetycznych pod kątemprzyłączenia elektrowni wiatrowych” oraz„Modernizacja i rozwój ciepłownictwa”.

GIS – System Zielonych Inwestycji

– GIS (Green Inwestment Scheme) to systemtworzony przez państwa, które podpisałyProtokół z Kioto.

– Protokół z Kioto zakłada możliwość handlujednostkami przyznanej emisji (AAU)pod warunkiem przeznaczenia uzyskanychw ten sposób środków na cele i projektyz zakresu ochrony klimatu.

– 1 AAU = ekwiwalent 1 tony CO2.– Podstawą wyliczeń były pierwsze inwenta-

ryzacje emisji składane na podstawieKonwencji Klimatycznej ONZ z uwzględ-nieniem celów redukcyjnych, które określaProtokół z Kioto.

GIS w Polsce

– Dla Polski rok bazowy, od którego liczy sięspadek emisji, to 1988.

– Zgodnie z protokołem Polska zobowiązałasię do redukcji emisji o 6%, a osiągnęła30% redukcji – stąd nadwyżka.

– „Ustawa o systemie zarządzania emisjamigazów cieplarnianych i innych substancji”z 17 lipca 2009 r., weszła w życie 18 wrześ-nia 2009.

– Rozporządzenie Rady Ministrówz 20 października 2009 r. doprecyzowujerodzaje zielonych inwestycji, jakie mogąbyć finansowane w ramach GIS (poprawaefektywności energetycznej, zmniejszenieenergochłonności polskiej gospodarkii zapotrzebowania na energię, czyste tech-nologie węglowe, odzysk i wykorzystaniemetanu, OZE i inne).

Na co i w jakiej formie możemyprzeznaczyć uzyskane przychody

– Zasada tzw. zazieleniania przychodówuzyskanych ze sprzedaży AAU polega nainwestowaniu tych środków w dalsze ogra-niczanie emisji gazów cieplarnianych (dzia-łania mitygacyjne), działania adaptacyjne dozmian klimatu i kampanie społeczne.

– Katalog działań określa nowa ustawa,obecnie opracowanych jest pięć progra-mów priorytetowych:– termomodernizacja budynków uży-

teczności publicznej,– modernizacja i rozwój ciepłownictwa,– OZE – biomasa,– OZE – biogaz,– modernizacja sieci energetycznych

w celu podłączania farm wiatrowych.– Zawierana z partnerem umowa może

regulować, na jakie obszary lub na jakierodzaje programów mogą być wydaneprzekazywane środki.

– Przychody ze sprzedaży AAU trafiają doNFOŚiGW na jedyny zamknięty subfun-dusz klimatyczny, z którego nawet w per-spektywie wieloletniej nie będzie możnaprzemieszczać (pożyczać) środków na innecele. Środki te będą wydatkowane wyłącz-nie na dotacje (dopłaty do oprocentowanialub kapitału) i wyłącznie na projekty zazie-leniające te przychody.

Źródło: NFOŚiGW, fot. KE


Fermentacja metanowa od dawna jest wyko-rzystywana jako technika zagospodarowaniaodpadów – gnojowicy i osadów nadmiarowychz oczyszczalni ścieków. Fermentacja metano-wa jest złożonym procesem, przebiegającymw kilku etapach. W pierwszym z tych etapówsurowiec podlega hydrolizie. Następniepowstające rozpuszczalne związki organiczneprzetwarzane są przez bakterie do kwasówtłuszczowych i dalej do kwasu octowego.W końcowym etapie bakterie wytwarzająmetan z kwasu octowego lub z wodoru i dwu-tlenku węgla. Wysoką efektywność fermentacjimetanowej można uzyskać tylko wtedy, gdyzapewni się właściwe warunki dla wzrostuzróżnicowanej populacji drobnoustrojów.Badania prowadzone w Instytucie Chemii

i Techniki Jądrowej wraz ze StowarzyszeniemElektryków Polskich z Zamościa pozwoliły naopracowanie technologii wytwarzania biogazuw dwu stopniowej instalacji, opartej na roz-dzieleniu procesów etapu hydrolizy i wytwa-rzania kwasów od wytwarzania metanu.Stosując tego typu rozwiązanie uzyskuje sięwiększą szybkość przemian mikrobiologicz-nych oraz zwiększenie wydatku metanu najednostkę objętości reaktora. Analiza chroma-tograficzna wykazała, że w ustalonych warun-kach procesu uzyskiwano biogaz o zawartościmetanu ok. 75%, stężeniu znacznie wyższymod uzyskiwanego przy zastosowaniu tradycyj-nych – jednostopniowych metod prowadzeniaprocesu. Zawartość CO2 w gazie wyniosłaokoło kilkunastu procent.

Obecnie Instytut z Wydziałem InżynieriiChemicznej i Procesowej PolitechnikiWarszawskiej pracuje nad technologią wytwa-rzania biogazu wzbogaconego w metan przyzastosowaniu membranowych procesów roz-dzielania. Pierwsze wyniki badań wskazują, żeuzyskany z zastosowaniem powyższej technolo-gii biogaz będzie zawierał około 91-94% meta-nu przy niewielkim stężeniu H2S i pary wodnej. Kolejne etapy prowadzonych badań zakładajązaprojektowanie kilku stopni rozdzielania namembranach przy zastosowaniu zawrotugazu. Doprowadzenie do standaryzacji gazuw wyniku stosowania omówionej metodysprawi, że biogaz stanowić będzie doskonałąalternatywę dla naturalnego gazu ziemnego. Instytut wraz z twórcami patentu (A. Kryłowicz,K. Chrzanowski, J. Usidus), WydziałemInżynierii Chemicznej i Procesowej (Prof. drhab. inż. K. Szewczyk) oraz firmą UNISERVwdrażają w ramach programu IniTech projektbudowy instalacji technicznej do produkcjibiogazu i dużej instalacji membranowej dowzbogacania biogazu w metan.Autorzy: Prof. dr hab. inż. A. G. Chmielewski,

dr inż. J. Palige, mgr inż. A. Polak, mgr inż. M. Zalewski

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Biogaz znajduje różne zastosowania w gospodarstwachdomowych, gospodarce komunalnej, transporcie i przemyśle.Każde z tych zastosowań wymaga odpowiedniej czystościtego paliwa i jego odpowiedniej wartości energetycznej. Z drugiej strony stężenie metanu w biogazie zależy od stosowanego surowca i zastosowanej technologii przerobu biomasy.

Innowacyjna technika wzbogacania i oczyszczaniabiogazu SScchheemmaatt iinnssttaallaaccjjii bbaaddaawwcczzeejj wwzzbbooggaaccaanniiaa

bbiiooggaazzuu nnaa mmoodduullee mmeemmbbrraannoowwyymm


Dziś światem rządzi energia odnawialnaoraz segregacja i utylizacja odpadów, a wszystkie te dziedziny dominowały na targach: ENEX – Nowa Energia 2010i EKOTECH.

Ekologicznie i energetycznie na targach w Kielcach

E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Kieleckie targi dają możliwość prezentacjiurządzeń energetycznych i elektroenergetycz-nych, najnowszych technologii systemowych,armatury sieciowej, kolektorów słonecznych,pieców opalanych drewnem, promiennikówciepła, kotłowni opalanych biomasą orazpojazdów na biopaliwo. Stoiska targowewypełnia najnowocześniejszy sprzęt związanyz odnawianymi źródłami energii, wytwarza-niem, przesyłaniem i dystrybucją energiioraz eksploatacją urządzeń energetycznychi modernizacją istniejących sieci. Tu można siędowiedzieć, jak zbudować biogazownię, o cochodzi w energii z biomasy czy jak uczestni-czyć w spotkaniach brokerskich.

„Tak!” dla pomp ciepła W tym roku bogatą ofertę przedstawiły firmystawiające na odnawialne źródła energii,co jest efektem coraz większego zaintereso-wania nie tylko fachowców z tej branży, lecztakże indywidualnych prywatnych odbiorcówenergii. Pierwszego dnia targów spory tłumprzyciągnęła konferencja na temat pomp cie-pła i energii geotermalnej. W ramach „Politykienergetycznej Polski do 2030 r.”, uwzględnia-jącej wykorzystanie Odnawialnych ŹródełEnergii, została ujęta także energia z geoter-mii. Powstają zatem fundusze celowew resorcie gospodarki oraz środowiska.Zdaniem ekspertów należy opracować systempromowania odzysku chłodu i ciepła z zaso-bów geotermalnych również z wykorzysta-niem pomp ciepła. Jednym z rozwiązań jestwprowadzenie w tej dziedzinie zielonych cer-tyfikatów, które wpłynęłyby na promowanie

pomp ciepła, a także pozwoliłyby na zebraniedanych na temat mocy zainstalowanej i ilościwyprodukowanego ciepła. Pompy ciepłatransportują ciepło ze środowiska o niskiejtemperaturze do środowiska o temperaturzewyższej; urządzenia te można także wyko-rzystać podczas prac modernizacyjnych.Do funkcjonowania pompy ciepła niezbędnajest także energia elektryczna, którą możnawytwarzać w elektrowni wiatrowej, solarnejlub wodnej. W ten sposób można by ograni-czyć zużycie zasobów naturalnych, a tymsamym zmniejszać emisję substancji szkodli-wych. Atutem pomp ciepła jest fakt, że sąniezależne od rosnących cen energii.

Zaufać wiatrowiPodczas targów toczyły się dyskusje dotyczą-ce kolektorów słonecznych, energii jądrowejoraz energii z wiatru. Ta ostatnia stała siętematem dyskusji – niektórzy specjaliścitwierdzą, że sektor energii wiatrowej stał sięodporny na kryzys gospodarczy. To prawda,że w Polsce na tle innych państw europejskichenergia wiatrowa przebijała się z wielkim tru-dem. Potwierdzeniem może być fakt, że jesz-cze przed 2000 r. prawie nie wykorzystywanowiatru, a w ostatnich latach zainstalowanamoc wzrosła ponad 166 razy. Według znaw-ców tematu energii wiatrowej rozwój farmjest jednak ograniczony barierami, takimi jakzłożoność i nieprzejrzystość procedur związa-nych z przygotowaniem inwestycji. Dotyczyto w szczególności przyłączenia inwestycji dokrajowego systemu elektroenergetycznegooraz oceny oddziaływania na środowisko.

A co ciekawego na targachEkotech?

Jak co roku na targach branży zagospodaro-wania odpadami zaoferowano wszystko,co się z tym wiąże, od pojemników na odpa-dy komunalne i surowce wtórne poprzezprasy hydrauliczne, praso-kontenery, młynydo mielenia po urządzenia umożliwiające bez-pieczne i ekonomiczne gromadzenie odpadów.Na targach w Kielcach zaprezentowały sięfirmy ściśle współpracujące z urzędami gmini miast oraz zakładami komunalnymi, pomaga-jące w rozwiązaniu problemów dotyczącychgospodarki odpadami. Jedną z ciekawostekbyła najnowsza technika utylizacji szkła –implozja, a mianowicie proces kruszenia szkłapolegający na zastosowaniu wycelowanychwibracji dźwiękowych, w wyniku któregopowstaje nieostra stłuczka szkła. Ten rodzajrecyklingu oszczędza czas oraz obniża kosztypracy. Przy implozji nie ma koniecznościwstępnego sortowania, ponieważ pojemniki –zarówno pełne, jak i puste – są przetwarzanewraz zakrętkami, obrączkami, pokrywkami,korkami, etykietami, a następnie segregowa-ne poprzez przesiewanie. Urządzenia doimplozji pozwalają na przeprowadzenie pro-cesu w miejscach odbioru surowca, co obniżakoszty transportu i odbioru oraz oznaczaoszczędność czasu; co najważniejsze, implo-zja zużywa około 50% mniej energii niżkruszenie.

opr. Julianna Czerwińska, fot. red.


E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A


E EN N

E ER R

G GI I

A A

O O

D DN N

A AW W

I IA A

L LN N

A A

Na międzynarodowe semina-rium BIOGAZ 2010 do War-szawy przyjechał wiceprezydentEuropean Biogas Association,Pan Fraz Kirchmayer, by zainspi-rować Polaków przykłademAustrii, która dynamicznie rozwi-ja energię z biogazu. Przedstawicielka ambasady USAw Polsce Pani Kimberly ValdesDapena powiedziała, że w jejkraju najbardziej dynamicznyrozwój wykazała produkcja pele-tów z biomasy. Biogaz uzyskujesię z 427 spośród 2300 skła-dowisk odpadów w StanachZjednoczonych. Docelowo prze-widuje się pozyskiwanie biogazuz 560 składowisk. To jest niezwy-kle ważne przesłanie, bo wielkieStany Zjednoczone planują pięćrazy mniej instalacji biogazowychniż Polska... Co wcale nie prze-szkadza w rozwoju najnowszychtechnologii biogazowych, w któ-rych i tak USA jest świato-wym liderem. W tych ramachzostał ogłoszony program M2M(Methane to Market) skupiający850 organizacji z całego świata.Ze strony polskiej w pracach tejorganizacji uczestniczy InstytutNafty i Gazu z Krakowa Dlaczego należy poddać w wąt-pliwość planowaną liczbę 2500

instalacji w Polsce? Bo przykładyz innych państw udowodniły, żeim większa instalacja biogazowni,tym wyższa rentowność inwesty-cji! Zagraniczni dyskutanci pod-kreślali fakt, że rentowność tychinwestycji zależy także od pozio-mu wykształcenia operatorówinstalacji. I chociaż w stosunku doroku 2000 koszty inwestycyjnewzrosły o ponad 25%, nie zmie-nia to faktu, że opłacalność dlakonsumentów zawsze zależy odwysokości subsydiów i dotacji.Dobra rada dla naszych decyden-tów: przed podjęciem wiążącychdecyzji należy się bacznie przyj-rzeć doświadczeniom z innychkrajów, które już mają za sobączas prób i błędów. Ponadtopora obalić mit, że biogazownienie śmierdzą. Dotyczy tow szczególności tych instalacji,które wykorzystują odpadyz ubojni i odpadów przemysłurolno-przetwórczego. Kiedy sięprzyjrzymy takim odpadom, tozauważymy, że w różnych instala-cjach jest rozmaity sposób mie-szania odpadów, co wymuszaróżne temperatury procesówbiochemicznych, które wpływająna rentowność. Od czasu chorobyszalonych krów i horroru paleniapadłych zwierząt UE wprowadziła

drakońskie zasady postępowaniaz odpadami zwierzęcymi, któremożna wykorzystywać zależnieod przypisanej kategorii. I takodpady zaliczane do kategoriiI nigdy nie powinny się zaleźćw biogazowni! Odpadami katego-rii II mogą być wykorzystane podrygorem sanitacji w temperaturzeco najmniej 133°C przy ciśnieniu3 B i w czasie co najmniej 20 min.Dla kategorii III wystarczy paste-ryzacja w czasie 1 godzinyi w temp. 60°C, pod warunkiemże odpady zostały przedtem roz-drobnione. Warto dodać, że w tejkategorii znalazły się także prze-terminowane artykuły spożyw-cze. Przepisy HACCP zmuszajądo rygorystycznego przestrzega-nia ryzyka zdrowotnego.Właśnie kategoryzacja odpadówzwierzęcych możliwych dowykorzystania w biogazowni jużna etapie planowania inwestycjiwymusza wydzielenie tzw. strefczystych. Z zagranicznychdoświadczeń płynie także wnio-sek, że na rentowność inwestycjiwpływa kształt komory fermen-tacyjnej. Na tym etapie ważnyjest także sposób podawaniawsadu do komory fermentacyj-nej. Jeśli mieszanina biomasy jestprzygotowana i podgrzewana

w zbiorniku wstępnym, procesfermentacji jest szybszy. Tak bio-gazownie buduje się w Danii,o czym przekonywał podczasseminarium przedstawiciel duń-skiej firmy Xergi.Przyznał jednak, że temperaturafermentacji to prawdziwe nauko-we tabu! Dlatego tak ważne jestwykształcenie i doświadczenieoperatora instalacji. W literaturzenaukowej najczęściej spotyka sięproces termofilny lub mezofilny.Tymczasem duńskie doświadcze-nia wskazują na dobre efekty fer-mentacji kombinowanej, podczasktórej można albo zwiększaćtemperaturę, albo zmniejszaćilość uzyskiwanego gazu i prze-ciwdziałać niekorzystnemu zjawi-sku spieniania. Jednak trzebamieć na uwadze ładunek azotui tlenu, które ograniczają wyso-kość zastosowanej temperatury.W związku z tym z duńskichdoświadczeń płynie kolejneważne przesłanie: nie wolno bez-myślnie kopiować modelu bioga-zowni niemieckich przedewszystkim z powodu nieosiągalnejw naszym kraju wysokiej segrega-cji i selekcji odpadów. W przeciw-nym razie efekt fermentacji jestwysoce zagrożony, a w ślad zatym rentowność całego przedsię-wzięcia. Nie da się ukryć, że pol-skie odpady biomasy zwierzęcejsą zmieszane, a więc mają marnąprzydatność. Tak czy inaczejinstalacja biogazowni powinna byćelastyczna, bo nigdy nie wiadomo,jaki rodzaj biomasy trzeba będziezastosować w procesie fermenta-cji ze względu na zmieniające sięuwarunkowania rynkowe.

Jadwiga Oleszkiewicz, fot. red.

Możliwości rozwoju i wyzwania dla sektora biogazu

Do końca czerwca br. musi powstać Narodowy Plan Rozwoju Energii Odnawialnej (NREAPs),dlatego ostatnio dużo dyskutuje się na ten temat.

ekopartner 3 (221)/2010 15

RECYKLING

Kilka uwag do projektowania instalacji recyklingu papierui produkcji opakowań

Rodzaj wsadu będzie zależałod możliwości przerobu zaku-pionej instalacji i samego prze-biegu procesu wytwarzaniamasy makulaturowej, możliwo-ści jej oczyszczenia w trakcieprocesu, dodatków wprowadza-nych celem uzyskania masyo określonych parametrachoraz ilości i stężenia ściekówpowstających podczas przetwa-rzania makulatury. Należy rów-nież wziąć pod uwagę koniecz-ność zagospodarowania odpadówpoprocesowych, które z powo-dzeniem można wykorzystaćjako dodatek do paliw alterna-tywnych lub do produkcji wła-snego ciepła procesowego.

Rentowność inwestycji

Pozyskanie makulatury z rynkunie powinno stanowić większegoproblemu. Jeśli budowana insta-lacja będzie miała status R3, czyliinstalacji do recyklingu (kategory-zację od R1 do R14 prowadziministerstwo środowiska), mogądo niej trafiać odpady z terenucałej UE, w której funkcjonująo wiele bardziej nowoczesnesortownie papieru. Ostatnienotowania londyńskiej giełdysurowców wtórnych jeśli chodzio ceny EU papier index byłynastępujące: stare gazety 18 euro,wysortowany biurowy 72 euro,biały 257 euro za tonę pozyskanąz rynku UE.

Taką cenę trzeba będzie zapłacićza odpowiednio przygotowanywsad, z którego można produko-wać opakowania.. To znaczy, żeprzedsięwzięcie będzie rentow-ne, jeśli koszt uzyskania tej masybędzie akceptowalny. Należy rów-nolegle podjąć kroki w kierunkunawiązania współpracy z organi-zacją odzysku papieru w Polscew celu wynegocjowania wysoko-ści dopłaty recyklingowej od każ-dej tony przetworzonej makulatu-ry. Największą organizacją odzy-sku papieru jest obecnie PSR, czyliPolski System Recyklingu sp. z o.o.z siedzibą w Warszawie.Prowadzi ona rejestr recyklerów,z którymi ma podpisane umowycywilnoprawne o odzysku i recy-klingu opakowań papierowych,które to czynności wykonujew imieniu producentów i impor-terów zobowiązanych do tegoustawą o opłacie produktoweji depozytowej oraz o niektórychobowiązkach przedsiębiorców.W wyniku podpisanej umowy PSRbędzie dopłacać w imieniu produ-centów do każdej tony odpadówpoddawanych odzyskowi lub/irecyklingowi.Wynegocjowana cena dopłaty dorecyklingu jest dodatkowymbonusem odliczanym od cenywsadu. Cena wsadu 200 zł zatonę minus 20% dopłaty dorecyklingu pozwala na zaoszczę-dzenie przy zakupie wsadu i tym

samym podnosi rentowność pro-cesu przetwarzania. Koszty wytworzenia 1 tony masyw urządzeniu musi przedstawićsprzedawca instalacji, ponieważspoczywa na nim obowią-zek wskazania podstawowychkosztów zakupu energii, obsłu-gi maszyn, ilości produktówodpadowych w przeliczeniuna jednostkę wprowadzonegodo instalacji wsadu, amortyzacjii serwisu urządzeń itp. Ostatnim ogniwem wpływającymna rentowność biznesplanu jestsposób zbycia produktu finalne-go. Jeśli mamy do czynieniaz masą makulaturową, trzebaprzyjąć średnią cenę rynkowąskupu na danym rynku i spraw-dzić, czy inwestycja domyka sięfinansowo. Można wyszukaćnabywców zagranicznych i wyne-gocjować z nimi ceny skupu –wtedy należy się liczyć z rygory-styczną kontrolą jakości zakon-traktowanego produktu, którymusi być zgodny z normami,jakich wymaga nabywca. Cenyzakupu surowców na rynkuwtórnym są niekiedy podawanewraz z ceną jego transportu.Warto zwrócić uwagę na to,

czy w proponowanej transakcjisprzedaży cena transportu jest postronie sprzedającego, czy kupują-cego. Cena importu surowców dorecyklingu zwykle obejmuje rów-nież ich przywóz do instalacji. Jeśli produktem końcowym mabyć konkretne opakowanie, nale-ży policzyć, jaki będzie koszt jegowyprodukowania oraz jaką cenęmożna za to opakowanie otrzy-mać na rynku. Opisany system Emery jest roz-wiązaniem globalnym, tzn. kupu-je się z rynku makulaturę i sprze-daje gotowy, zaadaptowany dopotrzeb klienta produkt , którymmoże być opakowanie zbiorczejajek, owoców etc., ale możnateż przewidzieć przyszłą rozbu-dowę zakładu i wzbogaceniegamy oferowanych produktów.Do wytwórni masy makulaturo-wej można dodać różne maszy-ny, np. do produkcji różnegorodzaju kartonów: zwykłych(Multibox International, ACME),rożków do lodów czy opakowańdo fast foodu bądź kubeczkówalbo zwykłą maszynę do wytła-czania z szablonów, np. wytła-czarkę podstawek do piwa.Posiadając małą papiernię, można

Projekt biznesplanu inwestycji w instalację recyklingu papieru i produkcji opakowań z otrzymanej masy makulaturowej powinien zwracać uwagę na sposób i rodzaj wsadu pozyskiwanego do przerobu.

©© ttiieerroo –– FFoottoolliiaa..ccoomm

16 ekopartner 3 (221)/2010

uruchomić linię do produkcjii konfekcjonowania materiałówbiurowych (dokumentacja firmyBielomatic) z recyklingu.Koszt zakupu maszyn waha się odinwestycji rzędu 10-20 tys. eurow przypadku wytłaczarki podsta-wek do piwa aż do inwestycji kil-kuset tysięcy euro w przypadkumałej papierni.

Urządzenia sortujące

Największym kosztem – pozakosztami inwestycyjnymi: zapro-jektowania, budowy i rozruchuinstalacji – będzie koszt pozyska-nia makulatury o odpowiedniejjakości, która musi być właściwieprzygotowana, aby dało się

z niej produkować opakowania.Dlatego proponuje się rozważe-nie możliwości zainwestowaniaw specjalistyczną maszynę sortu-jącą Redwave, która jest w stanieze strumienia wstępnie wysorto-wanego papieru w konwencjonal-nych sortowniach komunalnychprzygotować specjalistyczny suro-wiec według kategorii o wieledroższych niż surowiec wyjścio-wy możliwy do otrzymania zezmieszanego i brudnego papieru.Taka linia sortująca zarabia samana siebie, stając się pośrednikiemw łańcuszku podmiotów przetwa-rzających makulaturę w drodzedo ich najbardziej skutecznegorecyklingu. Skupując papier

zmieszany, rozdziela go na kilkafrakcji, z których każdą możnazbyć oddzielnie po wyższej cenie.Linie sortujące wysokiej klasy maw swojej ofercie niemiecki produ-cent Bollegraf, której przedstawi-cielem w Polsce jest firmaWichary Technologies. Dotąd niesprzedała ona jeszcze na polskimrynku specjalistycznej sortownipołączonej z produkcją masymakulaturowej, ale przygotowujetaką inwestycję na Słowacji.Można nawiązać z nią rozmowyo współpracy w tej dziedzinie.W specjalistycznych sortowniachnajważniejszą i najbardziej chro-nioną, a jednocześnie najdroższączęścią procesu są detektoryi czujniki, które pozwalają wybraćz taśm materiał końcowy odpo-wiedniej jakości. Bollegraf propo-nuje bardzo dobre urządzeniaelektroniczne i szczyci się długąlistą referencyjną instalacji sor-towni i recyklingu w Europie dlawielu strumieni odpadów komu-nalnych. Bollegraf produkujeurządzenia na zamówienie i mastałą ofertę dla recyklerów. Inną możliwość daje skorzystaniez oferty firmy Ahlstrom RecycledFiber Systems . Firma ma w swo-jej ofercie urządzenia do produk-cji masy makulaturowej z zadru-kowanego, wstępnie sortowane-go papieru, który otrzymuje się

w zwykłych sortowniach komu-nalnych z linii podstawowej sor-tującej przychodzący materiał nacztery główne strumienie, czyliszkło, metal, plastik i papier.Należy sprawdzić czystość pro-duktu otrzymanego w tych insta-lacjach i sposób, w jaki zostałaona osiągnięta.Na rynku recyklingu papieruw Europie działa kilka firm prze-twarzających makulaturę w masęrynkową, którą skupują dużepapiernie. Są to m.in. Bel Fiber orazBongaerts Recycling. Jak pokazujeich przykład, mają silną pozycjęna rynku, niezależną od zakła-dów papierniczych, bo korzystająz możliwości systemu zbiórkiProEurope, a więc realizują pozio-my odzysku i recyklingu dla naj-większej paneuropejskiej organizacjiodzysku opakowań. Przy projekto-waniu inwestycji w produkcję masymakulaturowej o określonychparametrach koniecznie trzebauwzględnić koszty uzdatniania ście-ków, które będą powstawaćw procesie płukania i oczyszczaniamakulatury. Zapewnienie sprawnejlogistyki przedsięwzięć recyklingo-wych jest podstawą sukcesu inwe-stycji w tym segmencie rynku, dla-tego tak ważna okazuje się dobrzewynegocjowana umowa z organi-zacją odzysku.

Agnieszka Oleszkiewicz

©© aazztthheessmm

uuddggeerr –– FFoottoolliiaa..ccoomm

Jakie są argumentyza dopuszczeniem dostosowania tzw. metodalternatywnych?

Zwolennicy najczęściej wysuwająargument ekonomiczny, twierdząc,że sterylizacja odpadów medycz-nych jest tańsza od spalania. Niewolno jednak zapominać, że po pra-widłowo przeprowadzonej steryli-zacji (zgodnie z wytycznymi WHO)uzyskuje się odpad medyczny –pozbawiony właściwości zakaźnych,wilgotny, w ilości ok. 110-120%początkowej masy odpadu, któregozgodnie z prawem UE (Dyrektywaskładowiskowa 1999/31/WE orazTraktat Akcesyjny) i prawem pol-skim (Rozporządzenie MinistraGospodarki z 7 września 2005 r.)nie można umieścić na żadnymskładowisku. Ponadto Polskę obo-wiązuje wymóg ograniczenia ilościskładowanych odpadów biodegra-dowalnych: o 25% w roku 2010,o 50% w 2013 i o aż 65% w 2020.Jeżeli nie spełnimy tych wymagań,Europejski Trybunał Sprawiedli-wości nałoży na Polskę wysokiekary pieniężne. Jeśli więc do kosz-tów sterylizacji doliczyć koszt skła-dowania oraz ewentualnych kar,argument ekonomiczny traci moc.Sterylizacja połączona ze spala-niem okazuje się znacznie droższaod bezpośredniego spalenia od-padów w tej samej spalarni.Atrakcyjna ekonomicznie może sięokazać jedynie w przypadku

spalanie wysterylizowanych odpa-dów w spalarni odpadów komu-nalnych. Jest to powszechna prak-tyka w wielu krajach Unii.Niestety, obecnie w Polsce mamytylko jedną spalarnię odpadówkomunalnych (w Warszawieo wydajności ok. 42 000 Mg),a budowa następnych przewidzia-na jest dopiero na lata 2010-2013.Obecnie koszty termicznegoprzekształcania odpadów medycz-nych wynoszą ok. 1,20-2,50 zł/kg.Koszty sterylizacji (autoklawowa-nia) zaś zamykają się w granicach0,90-2,00 zł/kg. Nie ma tu żadnejreguły – często komercyjne stacjesterylizacji starają się uzyskaćdobry wynik finansowy i oferująna przetargu cenę nawet przekra-czającą 2,00 zł/kg. Rzeczywistekoszty eksploatacyjne wynosząok. 1,20-2,60 zł dla spalarnii 0,90-1,30 zł dla sterylizacji.Oferowana czasami na przetar-gach cena 0,70 zł/kg to efektdumpingu.

Gdzie kryje się więczysk?

Biorąc pod uwagę ilość powstają-cych zakaźnych odpadówmedycznych w Polsce i średniącenę unieszkodliwiania odpadów,jest to kwota rzędu 50-60 mln zł(nie 200 mln, jak to czasamimówią zwolennicy metod alter-natywnych), przy czym trzebamieć świadomość, że całkowityzysk z unieszkodliwiania odpa-dów medycznych w Polsce nieprzekracza 8-10 mln zł rocznie.Czy jest to kwota o którą wartowalczyć? Otóż zysk można

znaleźć gdzie indziej. Powstałpomysł, aby w przypadku przyję-cia ustawy dopuszczającej możli-wość sterylizacji odpadów zakupićze środków publicznych mini-sterstwa zdrowia ok. 300 auto-klawów dla szpitali w całymkraju, tak by nie musiały onekorzystać z usług spalarni (niktnie mówi, co zrobić z odpadempo sterylizacji!). Kontrakt ogrom-ny, na którym można zarobićnawet i 100 mln zł. I to są właśnie„szczere intencje” zwolennikówautoklawów, walczących z mono-polem spalarni, w imię obniżeniakosztów unieszkodliwiania odpa-dów medycznych.Czy planowana zmiana ustawyo odpadach jest korzystna? Dlaniektórych na pewno tak, nie-mniej stoi w sprzeczności z inte-resem społecznym.– Nikt nie kwestionuje, że odpa-

dy medyczne po prawidłowoprzeprowadzonym autoklawo-waniu mogą nie zwierać drob-noustrojów chorobotwórczych.Brakuje jednak mechanizmów,które by kontrolowały, czykażda partia odpadów jest auto-klawowana w prawidłowychwarunkach – to zapewniłbykomputer rejestrujący, któregonie ma przy większości pracują-cych w Polsce sterylizatorów.

– Nierozwiązany pozostaje pro-blem odpadu wtórnego poprocesie (jest go o ok. 10-20%więcej niż odpadów medycz-nych wprowadzonych do auto-klawu i zawiera on 50-60%substancji organicznych, co eli-minuje go z możliwości składo-wania. Mimo to odpad ten

miesza się z odpadami komunal-nymi i kieruje na składowisko(łamiąc prawo).

Odpad po autoklawie na pierw-szy rzut oka wygląda tak samo,jak przed autoklawowaniem, stądpokusa, aby go bez autoklawowa-nia skierować na składowisko.Jest to ewidentne, trudne dowykrycia działanie przestępcze.W spalarniach odpadów istniejestały monitoring emisji i procesu,stąd nie ma szans na działaniapoza prawem – wszystko jestrejestrowane i kontrolowane.

Jaka jest więc konkluzja?

Planowana zmiana likwidującaobowiązek spalania zakaźnychodpadów medycznych jest obec-nie działaniem kryminogennym,zachęcającym do łamania prawa,gdyż wykrywalność takich nie-zgodnych z prawem działańpozostaje niewielka. Zysk jestduży, a ryzyko „wpadki” i ukara-nia – minimalne. Ponadto działa-nie to szkodzi środowisku.Można rozważyć wprowadzeniejej dopiero po wybudowaniu siecispalarni odpadów komunalnychw Polsce (prawdopodobnieokoło roku 2013).

dr hab. inż. Grzegorz WielgosińskiPolitechnika Łódzka

Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska

F.U.H. „EKO-TOP” Sp. z o.o.ul. Hetmańska 120

35-078 Rzeszówtel. 17 854 98 13

Wokół zmian w ustawie o odpadachKontynuacja materiału z edycji lutowej miesięcznika Ekopartner

GOSPODARKA ODPADAMI

Za sprawą pana Arkadiusza Tułeckiego – właściciela firmy SERWIMED,zajmującego się gospodarką odpadami medycznymi oraz wiceprzewodniczącego Stowarzyszenia na rzecz RozwojuBezdioksynowych Metod Unieszkodliwiania Odpadów, oraz panaposła Janusza Palikota, przewodniczącego Nadzwyczajnej KomisjiSejmowej „Przyjazne Państwo”, na nowo odżył problem sposobuunieszkodliwiania odpadów medycznych.

ekopartner 3 (221)/2010 17

OOddppaadd mmeeddyycczznnyy ppoo rroozzddrroobbnniieenniiuupprrzzeedd pprroocceesseemm wwyyssookkootteemmppeeaarrttuurroowweeggoo

uunniieesszzkkooddlliiwwiiaanniiaa ooddppaaddóóww

NNiieepprraawwiiddłłoowwoo zzaappaakkoowwaannyy ooddppaadd mmeeddyycczznnyy

W 2010 r. ponad 50% zużytychpojazdów będzie zawierać kom-ponenty pirotechniczne. Wielekomponentów pirotechnicznychzawiera wartościowe zasoby,które mogłyby być wykorzystanew celach komercyjnych. Należądo nich metale (np. magnez i alu-minium), sole miedzi, strontui baru, utleniacze (np. azotansodu, nadchloran potasu), spo-iwa, takie jak viton, a także tebarwniki, których odzysk jestopłacalny. Marynarka wojennaposzukuje bezpiecznej dla środo-wiska technologii odzyskiwaniacennych składników z rac świetl-nych oraz amunicji dymnej.W ramach Fazy I tego programubadano możliwości odzyskuskładników z materiału pirotech-nicznego typu MTV (magnez –teflon – viton). Przebadano moż-liwość zastosowania płynnegodwutlenku węgla w stanie pod-krytycznym i nadkrytycznymwraz z rozpuszczalnikiem aceto-nowym do rozpuszczania skład-ników spoiwa Viton-A. Viton-Az łatwością rozpuścił się w efekcie

zastosowania dwutlenku wę-gla z rozpuszczalnikiem aceto-nowym. To kluczowe odkry-cie może stanowić podstawędla bezpiecznego dla środo-wiska procesu recyklingumateriałów pirotechnicznychi innych materiałów energe-tycznych. Poduszka powietrz-na jest tak dobra, jak jej układsterowania. Poduszki powietrzne chroniąnas w przypadku kolizji,amortyzując uderzenia ciałao twarde elementy samocho-du oraz powodując rozkładsił na większej powierzchni.Poduszka powietrzna jestnadmuchiwana poprzez szyb-kie jej napełnienie gazem N2

(pochodzącym z wybuchowegorozkładu NaN3 inicjowanegoprzez czujnik kolizji), po czymnastępuje wypuszczenie gazuz poduszki. Konstrukcja poduszek powietrz-nych opiera się na podstawo-wych pojęciach chemiczno-fizycznych. Ważne jest też,byśmy rozumieli zasady działania

poduszek powietrznych. Ciśnie-nie w takiej poduszce –a w związku z tym i ilość NaN3

potrzebną do tego, żeby wypeł-nić poduszkę na tyle szybko,by ochroniła nas w przypadkukolizji – można wyznaczyć przyzastosowaniu równania gazudoskonałego; teoria kinetycznagazów pozwala z kolei zrozumieć,

na poziomie molekularnym,w jaki sposób gaz odpowiada zaciśnienie wewnątrz poduszkipowietrznej.W większości pojazdów podusz-ka jest wyzwalana elektrycznie.W przedniej części większościpojazdów krajowych znajdujesię od jednego do trzech czujni-ków kolizji. Są one położone

18 ekopartner 3 (221)/2010

Problem utylizacji i pirotechniki staje sięcoraz ważniejszym tematem w dyskusjachmiędzy firmami zajmującymi się recyklin-giem pojazdów. Produkty pirotechniczne, takie jak poduszki powietrzne i napinaczepasów bezpieczeństwa, muszą zostać zneutralizowane.

Recykling produktówpirotechnicznychpochodzących ze zużytych pojazdów

RECYKLING

w wysuniętej do przodu częścipojazdu, w strefach zgniotu, takwięc reagują niemal natychmiastna nagłe przyśpieszenie ujemnepowstałe w wyniku zderzeniaczołowego (każde uderzeniew promieniu 30 stopni od środkapojazdu). W wielu europejskichpojazdach stosowany jest tylkojeden elektroniczny czujnik kolizji,zlokalizowany wewnątrz kabiny.Takie samo rozwiązanie stosujesię obecnie w wielu nowszychpojazdach krajowych.Istnieje kilka różnych typówczujników kolizji. Powszechniestosowany jest elektromecha-niczny czujnik działający na zasa-dzie „kulki i rurki z tłumieniemgazowym”. Czujnik ten mapostać małej rurki z przełączni-kiem na jednym końcu orazpozłacaną kulką na drugim,utrzymywaną w miejscu przezmały magnes. Gdy do czujnikadotrze wstrząs dostateczniesilny, aby odłączyć kulkę odmagnesu, wówczas kulka stoczysię w dół rurki i uderzy w prze-łącznik, powodując zamknięcieobwodu. Po uderzeniu kulkapowraca do swojego pierwotne-go położenia.

Innym rozpowszechnionym czuj-nikiem kolizji jest „Rolamite”firmy TRW. W jego wnętrzuznajduje się mały metalowywałek, który w przypadku nagłe-go przyspieszenia ujemnegotoczy się do przodu i wyzwa-la przełącznik.Niektóre pojazdy są wyposażonew czujniki kolizji typu „sprężynai masa”, w których obciążnik

dociskany sprężyną jest odchyla-ny pod wpływem uderzeniai włącza przełącznik. Większośćnowszych pojazdów ma półprze-wodnikowe czujniki kolizji, którezawierają kryształ piezoelek-tryczny lub też chip „akce-lerometru mikromaszynowego”wytwarzającego sygnał elektro-niczny w momencie wstrząsu. Ponieważ wiele czujników kolizjipo silnym wstrząsie automatycz-nie wraca do stanu początkowego,niektórzy producenci samocho-dów uważają, że ich czujnikównie trzeba wymieniać po kolizji,o ile nie zostały uszkodzone.Dotyczy to takich marek, jak:

Acura, Audi, Chrysler, Ford,Infinity, Lexus, Mazda, Nissani Toyota. Oczywiście, problempolega na tym, by wiedzieć napewno, czy czujnik kolizji niezostał uszkodzony oraz czypowiodło się automatyczneprzywrócenie czujnika do stanupoczątkowego.Nie należy sprawdzać aniwymieniać czujnika kolizji, o ilemoduł poduszki powietrznej niezostał wcześniej dezaktywowany(lub wykorzystany w wynikukolizji).

opr. Agnieszka Oleszkiewiczfot. Wikimedia

ekopartner 3 (221)/2010 19

20 ekopartner 3 (221)/2010

GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

Od lat największym wyzwaniem dla naszegomiasta było uporządkowanie gospodarkiwodno-ściekowej we wszystkich dzielnicach.Brano pod uwagę fakt, że Racibórz jest stoli-cą powiatu, a ościenne gminy borykają sięz podobnymi problemami. Przy projektowa-niu oczyszczalni ścieków, kanalizacji sanitar-nej oraz nowego ujęcia wody dla miastauwzględniono potrzeby tych gmin.W lipcu 2004 r. opracowano wniosek o apli-kację środków unijnych na realizację inwestycji.Wniosek został zweryfikowany, pozytywnierozpatrzony i 16 grudnia 2004 r. na podsta-wie Decyzji Komisji Europejskiej miasto uzy-skało dofinansowanie w wysokości 71%kosztów kwalifikowanych, tj. 14,5 mln euro.Pozostała część brakujących środków,tj. 29%, pochodziła z pożyczek (NFOŚiGW,WFOŚiGW) oraz środków własnych. Data zakończenia projektu została wyznaczo-na na dzień 31 grudnia 2008 r. Ze względu naprzedłużające się procedury uzyskania decyzjii pozwoleń na budowę oraz procedury prze-targowe (odwołania, protesty), miasto złoży-ło w 2008 r. wniosek o zmianę DecyzjiKomisji Europejskiej w zakresie ustalenia

innego zakresu rzeczowego oraz przesunięciaterminu realizacji projektu. KomisjaEuropejska pozytywnie rozpatrzyła wniosek,przedłużając termin realizacji z całkowitymrozliczeniem inwestycji do końca 2010 r. W 2004 r. w Urzędzie Miasta Racibórz utwo-rzono Biuro Realizacji Projektu, składające sięz sekcji organizacyjnej oraz finansowej.Sekcję techniczną Biura umiejscowionow Zakładzie Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.w Raciborzu. W jej skład wchodzą pracowni-cy spółki. Projekt „Gospodarka wodno-ściekowaw Raciborzu” został podzielony na 10 kon-traktów (pięć usługowych i pięć na robotybudowlane). realizację jednego z nich, obej-mującego modernizację miejskiej oczyszczalniścieków, powierzono Zakładowi Wodociągówi Kanalizacji na mocy umowy pomiędzy mia-stem a spółką. Do końca 2009 r. wszystkie kontrakty naroboty zostały zakończone.

W ramach wykonanych robót:– zmodernizowano Stację Uzdatniania Wody

„Gamowska”, która zaopatruje w wodę

m.in. pobliski Szpital Rejonowy, co pozwo-liło na zwiększenie jej wydajności,

– wykonano urządzenia podczyszczające(separatory) i osadniki na wszystkich wylo-tach kanalizacji deszczowej do rzeki Odryi kanału Ulga,

– zmodernizowano istniejące hydrofornieprzy ulicy Zakładowej oraz Magdaleny,a także wybudowano nową hydrofornięprzy ulicy Pod Lipami,

– w dotychczas nieskanalizowanych dzielni-cach wybudowano 65,8 km sieci kanalizacjisanitarnej, w tym 57,8 km kanalizacji gra-witacyjnej i 8 km kanalizacji ciśnieniowej,4,9 km sieci wodociągowej oraz 41 przyłą-czy wodociągowych

– wykonano 2075 sztuk przyłączy kanaliza-cyjnych oraz uruchomiono 33 przepom-pownie,

– zmodernizowano 0,5 km sieci kanalizacjisanitarnej w dzielnicy Ostróg,

– wybudowano nowe ujęcie wody w Strzyb-niku, składające się z pięciu studni głębino-wych, rurociągów technologicznych o dłu-gości 2,8 km oraz magistrali o długości8,4 km,

Projekt „Gospodarka wodno--ściekowa w Raciborzu” to dotychczas największainwestycja miasta.Realizowana jest ze środkówFunduszu Spójności. Racibórz posiada certyfikatSystemu ZarządzaniaŚrodowiskowego ISO 14001 i z wielką determinacją podejmuje działania na rzeczochrony środowiska naturalnego, zajmując dziękitemu czołowe miejsca w rankingach „zielonychmiast”.

Usprawniona gospodarka wodno-ściekowa w Raciborzu

Projekt ten, współfinansowany przez Unię Europejską, przyczynia się do zmniejszania różnic społecznych i gospodarczych pomiędzy obywatelami Unii

PPrreezzyyddeenntt MMiiaassttaa MMiirroossłłaaww LLeennkk uurruucchhaammiiaa nnoowwee uujjęęcciiee wwooddyy „„SSTTRRZZYYBBNNIIKK””

Według zamierzeń władz miasta, dzięki inwe-stycji Wyspa Spichrzów ma stać się miejscemrekreacji i wypoczynku mieszkańców i tury-stów. Przetarg na wyłonienie wykonawcyzostanie ogłoszony w marcu albo w kwietniu.Na Wyspy Spichrzów w Elblągu planujesię m.in. budowę repliki średniowiecznej osadyTruso. W osadzie Wikingów zrekonstruowanezostaną warsztaty: kowalstwa, bursztynui szkutnicze. Oprócz budowy repliki osady,oczyszczone i pogłębione zostanie blisko 1 tys.metrów fosy staromiejskiej, wybudowanezostaną chodniki i drogi, przebudowany zosta-nie most oraz przeniesiony zabytkowy budy-nek cegła po cegle ze śródmieścia na WyspęSpichrzów. Umocnione zostaną nabrzeża odstrony rzeki Elbląg. Na Wyspie Spichrzówodbywać się będą koncerty, jarmarki i festiwa-le. Inwestycja zostanie dofinansowana z unij-nych środków w wysokości 25,9 mln zł. Źródło: UM Elbląg

Rozbudowa oczyszczalni ściekóww Henrykowie oraz rozbudowa siecikanalizacji sanitarnej – to najważniej-sze inwestycje, które zostanązrealizowane w gminie Ziębice(Dolnośląskie). WFOŚiGW weWrocławiu poinformował, że efek-tem przeprowadzonych inwestycjibędzie m.in. poprawa czystości wodyw rzece Oława, która jest jednymze źródeł wody pitnej dla Wrocławia. W planach jest m.in. budowa systemu kanali-zacji o długości ponad 25 km oraz rozbudo-wa oczyszczalni ścieków w Henrykowie.Sieć kanalizacji sanitarnej zostanie wykonanatakże w miejscowościach Wadochowice,Witostowice, Raczyce, Brukalice, Henryków,Nowy Dwór i wymienione już Ziębice.Z nowych inwestycji skorzysta ponad 2 tys.mieszkańców. Ogłoszenie pierwszychprzetargów zaplanowane zostało na marzec,

a termin zakończenia robót budowlanychwyznaczono na 2012 r. Wartość całego pro-jektu wynosi ponad 42 mln zł., zaś około23 mln zł pochodzi z unijnej dotacji w ramachProgramu Operacyjnego Infrastrukturai Środowisko, a 19 mln zł w formie nisko-oprocentowanej pożyczki pochodzić będziez WFOŚiGW we Wrocławiu.

Źródło: UM Ziębice

� ELBLĄG

RewitalizacjaWyspy Spichrzóww Elblągu

� GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

Modernizacja sieci kanalizacyjnej w Ziębicach

– zmodernizowano 1,5 km sieci oraz 13 przy-łączy wodociągowych,

– zmodernizowano oczyszczalnię ściekóww części ściekowej i części osadowej, copozwoli uzyskać ścieki pozbawione nad-miaru azotu i fosforu.

Najważniejsze cele projektu to:– zapewnienie mieszkańcom stałości dostaw

wody o parametrach jakościowych zgod-nych z normami polskimi i unijnymi,

– osiągnięcie wymaganej jakości ściekówoczyszczonych odprowadzanych do rzekiOdry, zgodnie z Dyrektywą 91/271/EEC,

– zmniejszenie zanieczyszczeń wód opado-wych odprowadzanych do rzeki Odryi kanału Ulga,

– trwały sposób zagospodarowania osadówściekowych,

– poprawa warunków życia i zdrowia miesz-kańców dzięki wybudowanej sieci kanaliza-cji sanitarnej,

– likwidacja bezpośrednich zrzutów ściekówdo wód powierzchniowych i gleby.

Dzięki systematyczności i elastycznemureagowaniu na często zachodzące zmianyw przepisach, wytycznych oraz w sposo-bie załatwiania niezbędnych dokumentów(decyzji, pozwoleń, opinii, itp.) efektywnie

wykorzystano czas niezbędny do przeprowa-dzenia wszystkich czynności, co pozwoliło naminimalizację potencjalnego ryzyka i realiza-cję całego projektu w wyznaczonym terminie.Kolejnym wyznacznikiem prawidłowej reali-zacji zadania była determinacja i dobra współ-praca beneficjenta z instytucjami pośredni-czącymi (Narodowym Funduszem OchronyŚrodowiska i Gospodarki Wodnej, minister-stwem środowiska, ministerstwem rozwojuregionalnego, ministerstwem finansów,Wojewódzkim Funduszem Ochrony Śro-dowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach)oraz z wykonawcami poszczególnych kon-traktów. Również sprawnie działały wszystkiewydziały i jednostki podporządkowane urzę-dowi, które bezpośrednio nie podlegałyjednostce realizującej projekt. Wyniki systematycznych kontroli, na wszyst-kich płaszczyznach i wszystkich etapach pro-jektu, przeprowadzanych przez różne insty-tucje kontrolne, potwierdzały wysoki poziomprzygotowania miasta do realizacji tej trudnejinwestycji.Warto również podkreślić świetną współpra-cę z mieszkańcami, którzy borykali sięz utrudnieniami w ruchu drogowym na odcin-kach prowadzenia robót. Ich cierpliwośćpozwoliła na prawidłowe i bezkolizyjne wyko-nanie przedsięwzięcia. Dzięki prowadzonym

działaniom informacyjnym i promującym(w szczególności spotkań z mieszkańcami)możliwe było sprawne i terminowe podłącze-nie nieruchomości do budowanej sieci kanali-zacyjnej.Przed nami stoi jeszcze ogrom prac związa-nych z prawidłowym przygotowaniemdokumentów pozwalających na właściwerozliczenie całego projektu, a co najważniej-sze, wykazanie tzw. efektu ekologicznegozakończonej inwestycji. Od poziomu tychdokumentów zależeć będzie wystawienieprzez instytucje zarządzające oceny pracwykonanych w ramach całego przedsięwzię-cia oraz otrzymanie ostatniej transzy dofinan-sowania z Funduszu Spójności.Jedno jest pewne: cenne doświadczenia zdo-byte w trakcie realizacji tego projektu zaowo-cują lepszym przygotowaniem urzędnikówdo aplikowania o inne środki unijne, a zwłasz-cza ich wykorzystywania. Właściwe prowa-dzenie inwestycji zmieniło również wizeru-nek miasta wśród instytucji zewnętrznych,przede wszystkim wśród mieszkańcówRaciborza. Widoczny jest efekt dotacji inwe-stycji ze środków Unii Europejskiej.

URZĄD MIASTA RACIBÓRZ

ul. Stefana Batorego 6

47-400 Racibórz

ekopartner 3 (221)/2010 21

FUNDUSZE UNIJNE

Zgodnie z wytycznymi Głównego InspektoraSanitarnego w 2008 r., monitoring powietrzapod kątem zawartości SO2, NOx, metali cięż-kich, benzenu i pyłu prowadzono w 224 gmi-nach i ponad 200 miastach, włącznie z uzdro-wiskami. Te badania wykazują w dalszymciągu przekroczenia dozwolonej zawartościmetali ciężkich i, niestety, pyłu. Na podstawiemonitoringu pod kątem zdrowia człowiekamożna stwierdzić, że w ostatnim roku nastą-piła lekka poprawa, ale i tak w wielu rejonachPolski stwierdza się znaczne przekroczeniedopuszczalnych norm zanieczyszczeń. Z tychpowodów Sanepid, mając na względzie zapo-bieganie negatywnym skutkom zdrowotnymu ludzi, bierze udział w opiniowaniu decyzjio procesach inwestycyjnych, a także w plano-waniu przestrzennym, czuwa też nad jakościąpowietrza w uzdrowiskach.To właśnie pył uznaje się za najbardziej szko-dliwy dla człowieka. Toksyczność pyłu zależyod źródła pochodzenia oraz od wielkościfrakcji. UE uznała, że najbardziej szkodliwy,a więc wymagający szczególnego monitoringu,jest pył poniżej frakcji MP10. WedługSanepidu przekroczenia zawartości pyłuPM10 występują w Gorzowie i w aglomera-cjach: górnośląskiej, krakowskiej, warszaw-skiej oraz rybnicko-jastrzębskiej.Te drobne pyły dodatkowo są nośnikiem sub-stancji rakotwórczych i mutagennych, takichjak: WWA (wielopierścieniowe węglowodoryaromatyczne), benzo-a-piren, tlenki azotu,siarki, węgla itd. Niestety, dla najbardziej

szkodliwego, najmniejszego pyłu PM2,5,w polskim prawie nie ma dotychczas odnie-sienia dyrektywy UE 2008/50/WE. Z badaństężeń pyłu PM10 w cyklu 24-godzinnymPaństwowy Monitoring Powietrza, nadzoro-wany przez GIOŚ, odnotował przekroczenianorm we wszystkich aglomeracjach, z wyjąt-kiem Koszalina, Elbląga, Olsztyna, Szczecina,Zielonej Góry i Białegostoku.W ramach Państwowego MonitoringuPowietrza, realizowanego przez GIOŚ, całyobszar kraju został podzielony na strefy. Zamonitoring i jakość powietrza w strefachodpowiadają wojewódzkie inspektoratyochrony środowiska. Jeśli coroczne raportywykażą niedotrzymywanie standardów jako-ści powietrza, trzeba uchwalić ProgramOchrony Powietrza dla danej strefy, mającyna celu poprawę zaistniałej sytuacji.Według wytycznych UE i prawodawstwa kra-jowego, już w 2005 r. pył zawieszony, czyliPM10, miał być całkowicie wyeliminowany!Niestety, w wielu aglomeracjach te standardynie zostały dotrzymane. Podobnie jest z wtór-nym zanieczyszczeniem ozonem i benzenem.Podejmowane działania naprawcze okazująsię nieskuteczne. Program OchronyPowietrza musi powstać w wyniku corocz-nych sprawozdań i ocen jakości powietrza;sporządza go WIOŚ do 31 maja następnegoroku kalendarzowego. Lista substancjiuwzględnianych w raporcie jest następująca:benzen, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenekwęgla, ozon, ołów, pył zawieszony PM10.

Jeżeli choćby jeden wyznacznik przekraczadopuszczalny poziom, strefa zostaje zaliczonado kategorii C. W strefie B poziom choćbyjednej substancji mieści się w przedzialedopuszczalnych przekroczeń powiększonycho margines tolerancji.W strefie A nie ma żadnych przekroczeń.Według rozporządzenia ministra środowi-ska w sprawie dopuszczalnych poziomówniektórych substancji w powietrzu, w roku2010 zostaje zlikwidowany margines toleran-cji, a dopuszczalne poziomy zanieczyszczeństają się obligatoryjne. Program naprawczyzgodnie z rozporządzeniem poza częścią opi-sową i ustaleniem zakresu zagadnień musizawierać: wyszczególnienie obowiązkówi ograniczeń wynikających z programu, har-monogram rzeczowy i finansowy oraz infor-mację o sposobie nadzoru i monitorowania.Program zatwierdza do realizacji sejmiksamorządowy i w ten sposób staje się ondokumentem prawa lokalnego. Obserwując liczbę stref od 2002 r., trzebastwierdzić, że nadzór nad jakością powietrzazaostrza się, czego dowodem jest wzrastającaliczba stref wymagających Programu OchronyPowietrza. W 2002 r. było ich zaledwie 13,a już w roku 2005 – 96, w tym aż 79 strefz przekroczeniem PM10 oraz wyznaczonych27 stref dla przekroczenia ozonu. Ten ostatniwynika z zanieczyszczeń komunikacyjnych. Głównym źródłem PM10 jest emisja z pro-cesów energetycznego spalania paliw,tzw. niska emisja. Największe zanieczyszcze-nie pyłem odnotowano w Nowej Rudziei Łodzi-Śródmieściu.

Dwutlenek siarki do organizmu człowiekadostaje się drogą oddechową, powodując

Bezustannie do powietrza wprowadzane są rozmaite toksyny, które mająnegatywny wpływ na stan środowiska przyrodniczego, a przede wszystkimna zdrowie człowieka. Wobec tego monitoring powietrza prowadzi nie tylkoGłówny Inspektorat Ochrony Środowiska, lecz także Sanepid.

22 ekopartner 3 (221)/2010

Bardzo ulotny monitoring powietrza

OCHRONA POWIETRZA

kurczenie się oskrzeli. Najwyższe jego stęże-nie odnotowano w Chrzanowie, Legnicyi Tarnowie, Częstochowie i Bielsku-Białej orazw aglomeracji górnośląskiej i rybnicko-jastrzębskiej, a także aglomeracjach: warszaw-skiej, krakowskiej, łódzkiej. Najniższe wartościodnotowano w Elblągu, Olsztynie i Rzeszowie.Analiza wyników wskazuje na obniżenie w sto-sunku do lat ubiegłych zawartości SO2

w Krakowie, Katowicach i we Wrocławiu,chociaż zanieczyszczenie tą substancją wciążutrzymuje się na wysokim poziomie.

Tlenki azotu powstają w procesach spalaniaoraz intensyfikacji transportu samochodowe-go. Największe zanieczyszczenie NOx nadalodnotowuje się w aglomeracjach: krakow-skiej, łódzkiej i warszawskiej oraz trójmiej-skiej. Najniższe stężenia wystąpiły w aglome-racji białostockiej i szczecińskiej, w Płocku,Zielonej Górze i Elblągu. Wzrasta też zanie-czyszczenie tlenkami azotu zwłaszcza wzdłużciągów komunikacyjnych.

Chociaż stężenia zanieczyszczeń tlenkiemwęgla nie przekraczają dopuszczalnychnorm, i tak najwyższe wartości odnotowujesię w wymienionych rejonach o podwyższo-nych wartościach zanieczyszczeń tlenkamiazotu, a dodatkowo wysoką zawartość tlen-ku węgla zaobserwowano w Toruniui Bydgoszczy.GIOŚ na początku br. opublikował raporto stanie powietrza w miastach (z wyłącze-niem aglomeracji) opracowany przez InstytutOchrony Środowiska w oparciu o wynikipomiarów w ramach PMŚ.PMŚ niedostatecznie skrupulatnie badazawartość trującego benzenu w powietrzuatmosferycznym (nie pozwala na to zbyt małasieć pomiarowa) i dlatego trudno brać poduwagę wyniki pomiarów, chociaż według

autorów raportu najwyższe stężenia wystę-pują w aglomeracjach: krakowskiej, szczeciń-skiej i bydgoskiej.Podobnie jest ze stanowiskami pomiarówozonu. Działają tylko 24 stanowiska pomiaro-we w skali kraju! I chociaż na żadnym stanowi-sku nie zaobserwowano przekroczenia progualarmowego, najprawdopodobniej zależnie odwarunków atmosferycznych stanowi to tylkocienką czerwoną linię! Logicznie rzecz biorąc,nie można wykluczyć przekroczenia wartościstężeń ozonu w warstwie przyziemnej z uwagichoćby na notowany wzrost zanieczyszczeńkomunikacyjnych, w tym tlenku azotu, któryzwykle towarzyszy wzrostowi zawartościozonu w powietrzu atmosferycznym. Jednaknie sposób omawiać dane statystyczne, któ-rych nie ma! W raporcie IOŚ wymienia siętylko: Jelenią Górę, Wałbrzych, Łódź,Piotrków Trybunalski, Ustroń i Siemiatycze.Podobnie wypada poddać krytyce sieć moni-toringu pyłu PM2,5. Według raportu na osiembadanych aglomeracji było zaledwie siedemstacji pomiarowych (fakt!). To znaczy, żew aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkań-ców, i to nie w każdej, znajdowało się po jed-nym stanowisku pomiarowym. Czy dzięki temu będziemy rzadziej chorowaćna górne drogi oddechowe i astmę? Statystykamedyczna zdecydowanie temu zaprzecza.O jakości powietrza, którym oddychamy, naj-lepiej świadczy benzo-a-piren. W tym przy-padku – mimo niedostatecznej sieci pomiarówwszystkich parametrów pozwalających ukryćstan faktyczny – benzo-a-piren bezlitośnieobnaża całą prawdę: na każdej stacji pomiaro-wej z wyjątkiem aglomeracji lubelskiej i olsz-tyńskiej występują przekroczenia, podczas gdydyrektywy unijne mówią zdecydowanie: NIE! Jak możemy serio mówić np. o jakości powie-trza w Warszawie, skoro szumnie nazwanasieć monitoringu składa się zaledwie z czterech

stanowisk pomiarowych, i to usytuowanychna osiach napowietrzania miasta?Dodatkowo jeśli się weźmie pod uwagę fakt,że tylko połowa punktów pomiarowych speł-niała wymagania kompletności serii pomiaro-wych, to łatwo wysnuć prosty wnioseki domyślić się, czym oddychamy. I nie da siętego faktu ukryć. Dla potwierdzenia tej tezywypada przytoczyć liczby: PaństwowyMonitoring Powietrza posiada jedynie 229 sta-nowisk pomiarowych, w tym zaledwie 82 au-tomatyczne stacje pomiarowe! Reszta jestmanualna (czyli wiarygodna w przybliżeniu).Warto też zastanowić się, czy wypada, abyInstytut Ochrony Środowiska w XXI w. –wieku techniki i technologii komputerowych –marną jakość powietrza uzasadniał jedyniewarunkami meteorologicznymi.


ekopartner 3 (221)/2010 23

24 ekopartner 3 (221)/2010

W zużyciu energii i emisji gazówcieplarnianych przoduje trans-port drogowy, tak w Polsce, jaki w Unii Europejskiej. Na drugimmiejscu znajduje się lotnictwo,a na trzecim transport kolejowy.Spodziewany jest ogólny wzrostudziału transportu w emisjachCO2 w Polsce z 12% w 2007 r.do 18% w 2030 r.

Środkiem zaradczym w takiejsytuacji może być m.in. zmianazachowań. Z pewnością jest toi będzie trudne do osiągnięciaw kraju, w którym wskaźnik zmo-toryzowania obywateli znacznierozmija się z kwotą, jaka pozosta-je w naszych kieszeniach pozaspokojeniu podstawowych po-trzeb i dokonaniu niezbędnychopłat urzędowych. Bardzo lubimyjeździć samochodami i nawetsami zadajemy sobie pytanie:„Czy w naszym kraju jestnaprawdę źle, skoro tyle rodzinma po dwa auta?”. Faktem jest, żesamochód już dawno awansowałw Polsce do poziomu wskaźnika

statusu społecznego obywatela.Tymczasem na Zachodzie odcho-dzi się od takiego wizerunku.Bardzo dobrym i prostym(a może dobrym, bo prostym)przykładem – niewielkiej – zmianyzachowania jest popularyzowanyod jakiegoś czasu dojazd do pracykilku pracowników samochodemjednego z nich, czyli po prostupodwożenie. To też spotyka sięz trudnościami, bo wolimy pro-wadzić sami i nie uniezależniać sięod sąsiadów czy znajomych. Technika i technologie równieżprzynoszą kilka rozwiązań pro-wadzących do zmniejszenia zuży-cia energii i emisji CO2 przeztransport, głównie drogowy.Jednym z nich jest efektywnośćenergetyczna, innym alternatyw-ne źródła energii. I wcale nie sąto nowe technologie ani noweźródła. Trzeba się tylko do nichprzystosować. Prowadzi sięnp. badania nad nanorurkamiwęglowymi, które mogą byćpomocne w podniesieniu bezpie-czeństwa transportu paliwa

wodorowego w cysternach.Coraz częściej słychać głosy,w tym od koncernów samocho-dowych, o autach na napęd elek-tryczny i miejscach, w którychbędzie można wóz podładować.Istnieje jednak obawa, że gdy dokontaktu podłączy się zbyt wiel-ka liczba samochodów, w mie-ście może zgasnąć światło...Profesor Suchorzewski wśródbarier, jakie stoją na drodzetakim rozwiązaniom, wymie-nia m.in. brak woli politycznej,promotoryzacyjną postawę spo-łeczeństwa i konflikt interesówpomiędzy koncernami, produ-centami a ochroną środowiska.Co w tym zakresie dzieje sięw Komisji Europejskiej? Zauwa-żono tam m.in., że najszybszymwzrostem emisji gazów cieplar-nianych w omawianym sektorzeodznacza się międzynarodowytransport lotniczy i morski, tym-czasem obydwa pozostają pozakontrolą UNFCCC! Zatem dokońca 2010 r. organizacje, któreza nie odpowiadają – InternationalCivil Aviation Organisation(ICAO) i International MaritimeOrganisation (IMO) – mają przy-gotować programy redukcjiemisji. Z ostatnich raportówwynika, że prace idą powoli.Od 2012 r. lotnictwo i transportmorski wejdą w obszar oddzia-ływania UNFCCC. W ramachKonwencji Unia proponuje do2020 r. zredukować emisjeznacząco poniżej poziomuz 2005 r., a do 2050 r. – poniżejpoziomu z roku 1990…Włączenie lotnictwa w EU ETSod 2012 r. na mocy Dyrektywy

2009/101/EC (została zatwier-dzona tuż przed przyjęciemPakietu Klimatycznego) obejmie30 krajów: UE, a także Nor-wegię, Islandię i Liechtenstein.System cap-and-trade w przy-padku lotnictwa będzie otwarty:będzie umożliwiał handel upraw-nieniami między sektoramiw celu redukcji emisji jak najniż-szym kosztem. Na 2012 r. prze-widuje się 15% dostępnych naaukcji uprawnień dla tego rodza-ju transportu.Transport lądowy znalazł sięw ogłoszonej przez prezydentaJose Manuela Barroso Agendzie2020, będzie miał też swoje miej-sce w pakiecie Transport – Klimat,który być może uda się członkomKE opracować do końca 2010 r.Toczą się również prace nad BiałąKsięgą dla transportu.A jak wygląda sytuacja politycznaw tym obszarze w Polsce? Otóżelementy polityki gospodar-czej nie są komplementarnez elementami polityki środowi-skowej. Tę ostatnią, NarodowymProgramem Redukcji Emisji, zaj-muje się kilka resortów, a będzieich jeszcze więcej, co prowadzido decentralizacji działań i brakukoordynacji. Pewnym środkiemzaradczym może być opracowa-nie i wdrożenie ustawy o prze-ciwdziałaniu zmianom klimatycz-nym, co postuluje SpołecznaRada NPRE. Transport zająłbyw niej ważne miejsce. Dla sekto-ra tego rada proponuje m.in. ety-kiety węglowe oparte na śladziewęglowym, opracowanie arkuszykalkulacyjnych emisji CO2 pod-czas transportu np. dla sektorażywnościowego, rozwój parkin-gów typu park+ride.

Do 2013 r. Polska może podnieśćswoją ogólną emisję gazów cie-plarnianych o 14% w odniesieniudo roku 2005. Z obecnych sza-cunków wynika, że najprawdopo-dobniej całą tę wartość wykorzy-sta transport… Należy się więcśpieszyć z opracowaniem rozwią-zań, które mogą temu zapobiec,i zadbać, żeby redukcja emisji nietylko była działaniem zgodnymz wymaganiami UE, lecz także bypomogła zrewitalizować nasząinfrastrukturę.

Marta SzczepanikFot red. i © Argus – Fotolia.com

O emisjach gazów cieplarnianych w transporcie rozmawiano podczas debaty zorganizowanej pod koniec lutego w Warszawie.

Dwutlenek węgla w transporcie

OCHRONA POWIETRZA

ekopartner 3 (221)/2010 25

Na początku obowiązek ten doty-czyć będzie dostawców opon dosamochodów osobowych oraz lek-kich i ciężkich pojazdów dostaw-czych (klasy opon C1, C2 oraz C3).We wszystkich materiałach pro-mocyjnych, w punktach sprzedażyoraz na stronie internetowej będąoni zobowiązani do przekazaniaww. informacji na temat produktu.Wyłączono z tego obowiązkuopony bieżnikowane, terenowe dozastosowań profesjonalnych orazopony przeznaczone do montowa-nia w pojazdach wyścigowych.Nadrzędnym celem rozporządze-nia jest uregulowanie kwestii zwią-zanej z redukcją emisji CO2, której23% pochodzi z transportu dro-gowego. Zajęto się także właści-wościami użytkowymi opon,mających istotne znaczenie głów-nie dla bezpieczeństwa oraz dlaograniczenia zużycia paliwa (opórtoczenia mogą być przyczynądo 20% zużycia paliwa). Zgodnie z ostatecznym kształtemaktu prawnego, decyzje dotyczą-ce środków wprowadzającychzachęty do kupowania opono wysokich parametrach efektyw-ności paliwowej będą podejmo-wane przez państwa członkow-skie na poziomie krajowym.Zachęty będą się stosowały doopon, które spełniają wymogiklasy C w zakresie efektywnościpaliwowej i przyczepności namokrej nawierzchni.

Rozporządzenie wpisuje sięw zmienioną strategię KE dotyczą-cą emisji CO2 z samochodów oso-bowych i dostawczych, w którejstwierdza się, że cel w zakresieCO2 zostanie osiągnięty przezredukcję emisji z samochodów,w tym przez propagowanie opono wyższej efektywności paliwo-wej. Dodajmy na marginesie, żew PE pracuje się także nad rozpo-rządzeniem wprowadzającym od2012 r. obowiązek wyposażeniakażdego nowego samochoduw System Monitorowania Ciśnieniaw Oponach. System ten w czasierzeczywistym informuje kierowcęo ciśnieniu powietrza w oponie,zwiększa bezpieczeństwo pojaz-du, pomaga utrzymać ogumieniew odpowiednim stanie, a w tensposób przyczynia się do zmniej-szenia emisji CO2.Podobne przepisy są szykowanetakże w państwach spoza UE.

Świadomy wybór

W przypadku opon montowa-nych fabrycznie w nowych samo-chodach (22% rynku) informacjei dane dotyczące efektywnościpaliwowej są udostępniane przezproducentów już w momenciesprzedaży. Natomiast na rynkuwymiany (78% udziału) jakdotąd kupujący nie dysponowaliinformacjami pozwalającymi naocenę faktycznej różnicy międzyceną opon a ich wpływem

na efektywność paliwową.A zatem rozporządzenie wypełniatę lukę, udostępniając konsumen-tom – poprzez homologację –narzędzie umożliwiające dokona-nie bardziej świadomego zakupu.Co na temat nowych przepisówsądzą przedstawiciele branży?Europejska Federacja Transportui Środowiska (T&E) wyraziła prze-konanie, że jakość wdrożenia sys-temu oznakowania opon będziezależeć tak naprawdę od imple-mentacji przepisów przez każdepaństwo członkowskie, jak rów-nież od postawy samym hurtowni-ków i sprzedawców detalicznych.Kluczowa wydaje się kwestia, czyrzeczywiście informacja o parame-trach opony będzie ogólniedostępna i klarowna. Aprobatę dlanowych przepisów (pomimozgłoszenia poprawek) wyraziłotakże Europejskie StowarzyszenieProducentów Opon i Gumy(ETRMA), stojąc na stanowisku, żekonieczne jest podjęcie działańna rzecz dostępu do klarownych,przejrzystych informacji na temat„środowiskowych cech” produktu. Producenci od wielu już lat prowa-dzą zakrojone na szeroką skalęprace badawczo-konstrukcyjnenad stworzeniem „zielonej” opony.Na przykład w ubiegłym rokufirma Michelin wprowadziła narynek oponę Energy Saver, cha-rakteryzującą się wyjątkowodobrymi właściwościami w zakresie

bezpieczeństwa, ochrony środowi-ska i długowieczności, zatemw myśl nowego systemu etykieto-wania byłaby zakwalifikowana doklasy B lub C, z parametrami:zmniejszonego zużycia paliwa o ok.0,2 l na 100 km oraz obniżonejemisji CO2 o 4 g na każdy kilometr.Z kolei wiosną br. w ofercie firmyPirelli pojawiła się opona CinturatoP7, cechująca się redukcją hałasuo 30% oraz ograniczeniem zużyciapaliwa i emisji CO2 o 4%. Także Continental wpisuje sięw ten nurt. Przykładem oponaContiEcoContact 3 (do samocho-dów kompaktowych i średniejwielkości) o optymalnie zreduko-wanych oporach toczenia. Jej zasto-sowanie może zmniejszyć zużyciepaliwa w samochodzie o około 5%.Oznacza to oszczędności rzędu56 l w rocznym przebiegu prze-ciętnego pojazdu oraz mniejsząo 135 kg emisję dwutlenku węgla.

Oprac. red. na podst. informacji PE i in.

Od 1 listopada 2012 r. nowe opony sprzedawane w UEzostaną poddane klasyfikacji i etykietowaniu pod kątemefektywności energetycznej w odniesieniu do oporu toczeniai przyczepności na mokrej nawierzchni oraz z uwzględnieniemwskazań dotyczących zewnętrznego hałasu toczenia.System, który zostanie niebawem wprowadzony, będziezbliżony do systemu etykiet energetycznych, jaki zastosowanodo urządzeń gospodarstwa domowego. I w tym przypadkukonsument otrzyma klasyfikację produktu w skali od A(najwyższa efektywność) do G (najniższa).

Oznakowania opon pod kątem ich efektywności

ANALIZA STANU PRAWNEGO, NOWE REGULACJE

Chodziło o sprawdzenie, czyzakłady te należycie wywiązująsię z warunków pozwolenia zin-tegrowanego oraz respektująobowiązki kontrolno-pomiarowe.Obiektywnie stwierdzić należy,że objęte kontrolą zakłady pro-dukcyjne w zasadzie spełniająwarunki, jednak w wyniku kon-troli wydano decyzje o karach,wiele wniosków pokontrolnychi pouczeń. Oznacza to, że trzebajeszcze wiele zrobić w tym sekto-rze, by spełnić oczekiwania służbkontrolnych i zmniejszyć uciążli-wość dla środowiska i lokalnejspołeczności.

Zużycie surowcówi ochrona powietrza

Określono minimalne i maksy-malne zużycie energii i wody dlacelów produkcyjnych. W zakre-sie energii minimalne zużyciewynosi od 49 do 94 kWh na tonęprodukcji, a zużycie wody natonę produkcji – od 0,026 m3 do4,56 m3 przy produkcji klinkieru.Zużycie nośników energii i wodyprzy produkcji wapna ustalonood 13 do 104 kWh na tonę

produktu oraz wody maksymal-nie do 3,9 m3 na tonę produkcji.W zakresie zużycia energii doprodukcji klinkieru CementowniaDolna Odra przekroczyładopuszczalną normę zużyciaenergii do produkcji o blisko15%, podczas gdy cementowaniaRejowiec zużywała tylko 49 kWhna tonę produkcji, plasując się nanajniższym poziomie zużyciaenergii. W produkcji wapna naj-mniej energii zużywa LhoistBukowa sp. z o.o. Z obowiązkuopomiarowania wody na celeprodukcyjne nie wywiązały siędwa zakłady: Dyckerhoff sp. z o.o.w Sitkówce oraz cementowaniaw Małogoszczy. Z wyjątkiemcementowni Odra wszystkiezakłady dokonywały pomiarówprzez akredytowane laboratoria,zgodnie z pozwoleniem zintegro-wanym. Cementownia Odra niewykonała także pomiarów emisjido powietrza, a przedsiębior-stwo materiałów ogniotrwałychKomex zleciło pomiary nieakre-dytowanemu laboratorium, cooczywiście jest niezgodne z obo-wiązującym prawem.

W znacznie gorszej sytuacji zna-lazł się zakład wapienniczyw Wojcieszowie, gdzie odnoto-wano przekroczenia limitów emi-sji do powietrza, a nałożona karabędzie bardzo bolesna.

Gospodarka odpadami

W żadnym z objętych kontrolązakładów nie stwierdzono naru-szeń przepisów dotyczącychwspółspalania odpadów. Jednakw pięciu zakładach wytwarzanowięcej odpadów, niż dopusz-cza pozwolenie zintegrowane.W trzech przypadkach stwier-dzono wytwarzanie odpadównieobjętych zezwoleniem, prze-kroczone zostały także ustalonewarunki magazynowania odpadów.Nieprawidłowości związanez unieszkodliwianiem odpadówdotyczyły błędnie oznaczonychnumerów kodów odpadów orazmasy odpadów niebezpiecznych,a także niewypełniania karty prze-kazania odpadów wskazującejmiejsce przeznaczenia odpadów.Kontrola wykazała, że najwięcejnieprawidłowości wiąże sięz gospodarką odpadami.

Jednak z dokumentów wynika,że energetyczne wykorzystaniekrajowych odpadów o kodzie19 12 00 oscyluje raczej przy dol-nej granicy – 30%, co świadczyo tym, że skontrolowane zakładyw głównej mierze dokonująenergetycznego odzysku z odpa-dów importowanych!

Inwestycje na rzeczochrony środowiska

Jak wynika z raportu, 10 przed-siębiorstw realizuje inwestycjew zakresie środowiska. Najwięcejinwestycji prowadzą: cemento-wania Odra S.A., cementowaniaWarta S.A. i Cemex.W głównej mierze modernizacjapolega na ograniczaniu emisji dopowietrza, a także na wprowa-dzeniu ciągu technologicznegopodawania odpadów do piecaobrotowego oraz na eliminowa-niu uciążliwego hałasu do środo-wiska, mimo że pomiar hałasunie wykazał ponadnormatywne-go poziomu emisji hałasu,z wyjątkiem zakładu w Sabi-nowie, należącego do spółkiLhoist Opolwap.

Z powyższego wynika, żepozwolenie zintegrowane jestdobrym narzędziem do zarzą-dzania środowiskiem w zakła-dach produkcyjnych.

Jadwiga Oleszkiewicz

26 ekopartner 3 (221)/2010

ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM

Inspekcja Ochrony Środowiska w 2009 r. objęła kontrolą zakładyprodukujące więcej niż 500 Mg dziennie klinkieru w piecachobrotowych oraz wapna ponad 50 Mg dziennie, posiadającychpozwolenie zintegrowane.

Produkcja klinkieru i wapna pod bacznym nadzorem

©© ss

ttooffff

iieess

–– FFoo

ttoolliiaa

..ccoomm

ekopartner 3 (221)/2010 27

28 ekopartner 3 (221)/2010

AKTUALNOŚCI

Deklaracjawspółpracypodpisana

Podsekretarz stanu w MŚ,Główny Geolog Kraju dr HenrykJacek Jezierski podpisał Dekla-rację współpracy na rzecz roz-woju energii geotermalnejw Polsce. Uroczyste podpisaniewspółpracy miało miejsce nakonferencji „Rozwój energetykigeotermalnej w Polsce”.Zgodnie z przyjętą deklaracjąbędą podejmowane skutecznedziałania, które zapewnią roz-wój energii geotermalnejw Polsce. Dla MŚ istotne byłoto, że rozwój w dziedziniewykorzystywania OZE ma pozy-tywny wpływ na środowiskooraz stabilność gospodarki.Wykorzystanie OZE zwiększabezpieczeństwo energetycznenaszego kraju, zmniejsza uzależ-nienie od surowców energe-tycznych pochodzących z zagra-nicy, poprawia krajowy bilanstowarowy i płatniczy, a takżepozytywnie wpływa na rozwójprzemysłu energetycznego.Pozytywny wpływ na rozwójgeotermii mają również realiza-cja opracowań o tematycegeotermalnej przez MŚ orazwsparcie inwestycji geotermal-nych ze środków NFOŚiGW.

Źródło: MinisterstwoŚrodowiska

� DOFINANSOWANIE DLA SAMORZĄDÓW

Odkąd NFOŚiGW uruchomiłnowe instrumenty finansowedla samorządów terytorialnych,wydano decyzje o objęciu dopła-tami 1,1 mld zł kredytów banko-wych na inwestycje proekologiczne

o wartości ok. 5 mld zł. Obokprogramów dla jednostek samo-rządu terytorialnego, prowadzo-nych przez NFOŚiGW z udziałembanków, przygotowywany jestprogram dla osób fizycznychi wspólnot mieszkaniowych.Funkcjonują także programy dlaprzedsiębiorców. Wspomnianeinstrumenty to kredyty komercyj-ne z dopłatami NFOŚiGWdo oprocentowania, oparte nakonstrukcji umowy trójstronnej(NFOŚiGW – Kredytobiorca-Bank), umożliwiającej udział

w systemie większej grupy ban-ków, co ułatwia kredytobiorcomdostęp do kapitału. Powyższedziałania mają umożliwić zrealizo-wanie części nakładów na pro-ekologiczne przedsięwzięcia in-westycyjne w latach 2009-2016,wynikające głównie ze zobowią-zań, jakie Polska zawarław Traktacie Akcesyjnym. Szacujesię, że niezbędne nakłady nawykonanie zadań określonychw polityce ekologicznej, wyniosąponad 130 mld zł. Przy obecnympoziomie inwestowania w projek-ty proekologiczne (średniorocznenakłady wykazywały niewielkątendencję wzrostową) wydatkibędą wymagały znacznego wzro-stu w najbliższych siedmiu latach.

Źródło: NFOŚiGW

W połowie stycznia br. RadaDyrektorów Europejskiego BankuOdbudowy i Rozwoju zatwier-dziła przyjęcie pakietu udziałóww polskiej i węgierskiej filii hisz-

pańskiej firmy Iberdrola EnergiaOdnawialna Sp. z o. o. i IberdrolaRenovables Magyarország Kft.Jest to pierwsza inwestycjaEBOR na Węgrzech w sektorze

energetycznym i pierwszy udziałbanku w budowie farm wiatro-wych w Polsce. Źródło: EBOR

� ENERGIA GEOTERMALNA

1 mld zł kredytów dlasamorządów na inwestycjeproekologiczne

� EBOR

Wsparcie energii odnawialnej

� PROJEKT PSBS

W styczniu br. zainaugurowanyzostał Polsko-Szwajcarski Pro-gram Badawczy (PSPB). Jegocelem jest rozwój gospodarkiopartej na wiedzy poprzez realiza-cję polsko-szwajcarskich projek-tów badawczych, które będą sta-nowić atrakcyjny instrument dlanawiązywania i rozwoju dwu-stronnej współpracy w zakresiebadań naukowych. Całkowita war-tość Programu, dostępna dlawspólnych projektów badaw-czych, wynosi 26 mln frankówszwajcarskich. O wsparcie w ra-mach Programu będą mogłyubiegać się uczelnie publicznei niepubliczne, jednostki badaw-czo-rozwojowe, placówki nauko-we Polskiej Akademii Nauk, orga-nizacje pozarządowe prowadzące

działalność naukową oraz innepodmioty prowadzące działalnośćw zakresie badań i rozwoju.Projekty w ramach PSPB mogąbyć realizowane w obrębie nastę-pujących 5 obszarów badawczych– ICT (Information and Commu-nication Technology), Energia –odnawialne źródła energii, Nano-technologie, Zdrowie i Środowisko.Projekt realizowany w ramachPSPB, może otrzymać wsparciew wysokości 100% kosztów kwa-lifikowanych, z czego 85% gwa-rantowanych jest przez stronęszwajcarską, a 15% w ramach pol-skiego budżetu. Beneficjenci mogąwnioskować o dofinansowanierealizacji mniejszych projektówbadawczych o wartości od 0,3do 1 mln franków szwajcarskich

oraz większych projektów o war-tości od 1 do 2 mln franków szwaj-carskich. Początkową datą kwalifi-kowalności wydatków będzie datapodpisania umowy o dofinansowa-nie. Wydatki w ramach wspólnychprojektów badawczych nie mogąbyć ponoszone później niż do dnia30 czerwca 2016 r. Pierwszy ter-min naboru wniosków planowanyjest na początek II kwartału2010 r., a nabór będzie trwał3 miesiące. Źródło: Ministerstwo RozwojuRegionalnego

Rusza Polsko-SzwajcarskiProgram Badawczy

©© bbccddbb –– FFoottoolliiaa..ccoomm

©© RRaaffaa IIrruussttaa –– FFoottoolliiaa..ccoomm

Documents

Kto decyduje o jakości wody w Polsce? - bptorun.edu.pl · 14 Rozpoznawanie i likwidacja środowiskowych skażeń pestycydowych GGOOSSPPOODDAARRKKAA OODDPPAADDAAMMII 17 Wokół zmian