Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kunstroute
Opdracht: Kunstroute (door Holwerd) Gemaakt door: Elbrecht van der Veen en Rixt Bilker
Klas: 4Hc
Docent: Mevrouw Lodema
INHOUD:
Kunst-culturele mogelijkheden in Holwerd………………….blz. 1/2
Woordspin…………………………………………………………....blz. 3
Leeuwarden – Culturele hoofdstad 2018………………….…..blz. 4
3 foto’s van Leeuwarden culturele hoofdstad 2018…….……blz. 5
Kaart Kunstroute………………………………………………….…blz. 6
Inleiding……………………………………………………………..…blz. 7
Punt 1 – Waddenbelev ingscentrum………………………………….
Punt 2- Waling Dykstra beeld…………………………………………..
Punt 3 – Herdenkingsmonument Bosma’s Plein…………………….
Punt 4 – Herdenkingsmonument zeedijk…………………………….
Punt 5 – Walv is op de pier……………………………………………..
Interview wadloopgids…………………………………………………
Punt 6 – De Waddenzee………………………………………………
Folder kunstroute ……………………………………………………….
EEN LIJSTJE VAN KUNS T-CULTURELE MOGELIJKHEDEN IN ONZE OMGEVING.
1. Het Waddenbelevingscentrum
Vroeger was dit een gereformeerde kerk. Toen deze leeg
kwam te staan werd dit een waddeninformatiecentrum.
In het waddenbelevingscentrum is van alles te beleven:
Tentoonstelling van vondsten, 3D-muren met zandpaden,
vissen en nog veel meer!
2. Het beeld van Waling Dykstra
Waling Dykstra was een Friese schrijver en dichter. Hij had
een boekhandel en hij woonde in Holwerd. Hij is hier ook
overleden.
3. Herdenkingsmonument op Bosma’s plein
Een steen die in de muur gemetseld is. De tekst slaat op de tweede
wereldoorlog:
'IN DEN LAATSTEN WINTER
VAN DEN TWEEDEN WERELDOORLOG
BEDREIGDE DE HONGERSNOOD
IN HOLLAND VELER LEVEN.
TOEN ZETTE HOLWERD
HUIS EN HART LIEFDEVOL
VOOR ONZE KINDEREN OPEN
EN ZOND ONS VOEDSEL.
ZOO BOOD FRIESCHE
ONBAATZUCHTIGE GULHEID
ONWAARDEERBARE HULP EN
VERPLICHTTE ONS TOT DANK
DIEN WE HIERMEDE BETUIGEN
NAMENS DE BEVOLKING VAN DIEMEN.’
4. Molen van Holwerd
Vroeger was deze nog in gebruik. Tegenwoordig niet
meer. Elke zaterdag ochtend draaien de wieken en
kun je er gaan kijken.
5. De katholieke kerk
‘De t oren van dit rijksmonument stamt uit de
zevent iende eeuw. De kerkt oren deed lange t ijd
dienst als een vuurbaak voor de schepen op de
Waddenzee. Het was een mult ifunctionele
t oren: onderin was ook een gevangenis. Vlakbij
de t oren bevond zich het tolhek, voor het veer
naar het Waddeneiland Ameland.’
(http://www.absolutefacts.nl/friesland/holwerd-sint-willibrorduskerk/)
6. Het herdenkingsmonument op de zeedijk
Dit monument is een plaat die op een verhoging
ligt. Het verwijst naar de slachtoffers van de
tweede wereldoorlog.
7. De Walvis op de pier
Het is een geschenk aan Holwerd van de Wagenborg
Passagiersdiensten.
8. De Waddenzee De Waddenzee hoort ook bij kunst, omdat ze op de
werelderfgoedlijst staat.
9. Holwerd aan Zee (Toekomstig plan, maar behoort zeker tot erfgoed!)
Onze kunstroute gaat door Holwerd, maar er zijn
grootse plannen voor Holwerd: Holwerd aan zee! Bij
deze dus een plaatje hoe het er over 10 jaar uit
gaat zien!
10. Wachten op hoogwater (Ook toekomstig, maar dit
staat in verband met Leeuwarden culturele
hoofdstad 2018. Later wordt hier meer over
verteld.) Beeld dat de verschillen in de wereld
weergeeft.
WOORDSPIN | KUNST -EN CULTURELE MOGELIJKHEDEN IN FRYSLÂN
Erfgoed Fryslân
Waddeneilanden
Terp – Hogebeintum
Bonifatiuskapel – Dokkum
Waterpoort – Sneek
Stupa – Hantum
Kanon – Sloten
Ús Mem – Leeuwarden
Stania State – Oenkerk
Elfstedentocht
Planetarium - Franeker
LEEUWARDEN – CULTURE HOOFDSTAD 2018
- Wat houdt culturele hoofdstad in?
Elk jaar wordt door het Europees Parlement een culturele hoofdstad van Europa
gekozen. Het doel hiervan is de rijkdom, de verscheidenheid en de
gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen tot hun recht te laten
komen en ertoe bij te dragen dat de burgers van de Europese Unie elkaar beter
leren kennen. Om de v ier jaar wordt er een nieuwe stad als culturele hoofdstad
uitgekozen. En in 2018 is dit dus Leeuwarden!
- Wat is er te doen in Leeuwarden?
Er is van alles te doen. Maar alles heeft vooral met cultuur te maken, omdat we
andere mensen ons cultuur willen laten zien. Zo zijn er bijvoorbeeld allerlei schilderijen
tentoongesteld, er is dans, muziek, theater, sport, ook is er een Escher tentoonstelling
in het Fries Museum en als jezelf nog iets weet kun je iets ondernemen en het
‘tentoonstellen’ in 2018.
- Waarom in Leeuwarden?
2018 biedt iedereen kansen, daarbij gaat het vooral om meedoen. Maar ook om
verbinding met onze omgeving en de rest van Europa. We willen gastvrij in en
ervaringen bieden, we streven concrete doelen na, nu en in de toekomst. Maar ook
om de natuur, het milieu en duurzaamheid. Dit staat dan ook centraal.
- Wie komen er?
Veel mensen uit de hele wereld komen naar Leeuwarden toe, om de Friese cultuur te proeven. Maar ook kunstenaars, fotografen en cultuurliefhebbers.
Niet alleen in Leeuwarden zijn ze druk bezig met de voorbereidingen van de
culturele hoofdstad 2018. In heel Fryslân zijn mensen druk in de weer. Zoals we al
eerder hebben genoemd, wordt er op de zeedijk een kunstwerk geplaats, dit is om
de verschillen tussen de wereld te laten zien: Een erg dikke vrouw en een magere
man. Vanuit Zuid-Holland worden er allemaal kunstwerken geplaats om heel Fryslân
te promoten. (https://www.holwerdaanzee.nl/nld/tijdlijn/wachten-op-hoog-water)
Onze mening: Wij v inden het leuk dat Leeuwarden culturele hoofdstad van 2018 is.
Vooral omdat Leeuwarden niet een hele grote stad is en toch culturele hoofdstad is
van heel Europa. Ook is het leuk dat mensen van over de hele wereld naar Friesland
komen om de cultuur en de nuchterheid van ons te ervaren. Maar het is niet alleen
leuk voor Leeuwarden maar ook voor heel Friesland. Zoals hierboven al is genoemd
is iedereen druk bezig met de voorbereidingen zodat het in 2018 heel veel mensen
trekt. Wij denken dat het heel erg leuk en gezellig gaat worden met iedereen en ook
hopen we dat er veel cultuur te snuiven is! Tot 2018!
3 FOTO’S VAN LEEUWARDEN CULTURELE HOOFDSTAD 2018
KAART EN DE ZES ACTIVITEITEN
1. Waddenbelevingscentrum
2. Beeld van Waling Dykstra
3. Herdenkingsmonument Bosma’s plein
4. Herdenkingsmonument op de Zeedijk
5. De walvis op de pier
6. De Waddenzee
INLEIDING
Onze route gaat door de omgeving van Holwerd. Wij hebben hiervoor
gekozen, omdat zich hier veel cultuur en erfgoed bevindt. Onze route kun je te voet of per fiets doen.
De naam van ons route is ‘Holwerd aan Zee route.’ Wij hebben hiervoor
gekozen, omdat er in de toekomst plannen zijn voor Holwerd aan Zee en
onze route door Holwerd loopt. Als je het leuk vindt kun je bij het waddenbelevingscentrum (punt 1) een kaart je kopen met kort ing omdat je
deelneemt aan de route (laat hierbij wel je kaart zien) Dit kaart je geeft toegang om met de boot naar Ameland te varen. Kijk op www.ameland.nl
voor de activiteiten op Ameland. Vanuit punt zes vertrekt de boot naar
Ameland zodat je meteen door kunt en je dag compleet is!
PUNT 1 – WADDENBELEVINGSCENTRUM
- Het waddenbelevingscentrum de
Noordhoren is te vinden midden in Holwerd, in een voormalige kerk. De
kerk is omgebouwd tot een centrum
waar alles te zien is wat groeit en bloeit in de Waddenzee.
Talloze vogels, prachtige schelpen, een
aquarium waarin zeevissen zwemmen en een slikbak met de kleinere
bewoners van het wad. Er worden ook rondleidingen gegeven door de
gidsen door het centrum heen. Er
wordt dan over alles vertelt. - Er worden ook waddentochten
georganiseerd. U gaat dan onder
begeleiding van een enthousiaste gids het wad op (zie interview).
Onderweg krijgt u veel uit leg over het wad en kunt u kennis maken met
het leven op het wad. Op deze
tochten komt het ook voor dat er zeehonden worden gezien en zelfs af en toe een bruinvis!
- Het wadden belevingscentrum is dezer dagen gevest igd in een
voormalig gereformeerde kerk. De kerk is gebouwd in 1920. De kerk is
een zaalkerk met slanke toren, op een trapeziumvormige plattegrond. Gebouwd in expressionist ische vormen onder invloed van de
Amsterdamse school en het werk van E. Reitsma. Het bankenplan is
concentrisch op de kansel gericht; daarmee komt het ontwerp de liturgische richt lijnen van de voorman van de gereformeerden, dr. A.
Kuyper, tegemoet. Wegens het fusieproces binnen de protestantse gemeent en van
Holwerd is de kerk in 2014 gesloten. In april 2016 is hier het
waddenbelevingscentrum De Noordhoren geopend.
- De architect van de kerk is Gebr. Offringa. Helaas konden wij geen
informatie over deze architecten vinden. En blijven ze voor ons
onbekend.
- Voor het waddenbelevingscentrum is de kerk volledig verbouwd.
Tijdens de verbouwing heeft de bouwcommissie het hele interieur van
de kerk gestript: de preekstoel is verwijderd, de verschillende
achterzaalt jes hebben nu de functie van een keuken, toiletgroep en
vergaderruimte gekregen. De complete vloer is verwijderd, uitgevlakt
en op nieuw gelegd
- De omgeving:
De kerk staat in het centrum van Holwerd. Want de kerk is in bijna elk
dorp het middelpunt en daar worden alle huizen en andere gebouwen
omheen gebouwd. Het had voor het centrum misschien handiger
geweest dat het meer aan de rand van Holwerd stond zodat het meer
opviel voor de toeristen die naar Ameland gaan.
Reactie van Rixt:
Ik vind het heel leuk dat deze kerk is verbouwd tot een museum. Je
hebt nu als het ware ‘twee vliegen in één klap.’ Voor de rest vind ik het
mooi dat het vanbinnen helemaal in de sfeer van het wad is. Er is
binnen op de muur een hele mooie 3D tekening gemaakt van het
wad. Wat ook bijzonder is, is dat er allemaal diert jes van het wad in het
aquarium zitten. Ik vind dit een heel mooi stuk erfgoed en ik denk ook
dar het veel andere mensen zal aanspreken.
Reactie van Elbrecht: Ik vind het een leuk init iat ief dat ze van een kerk een centrum hebben
gemaakt waarin mensen kunnen zien wat er allemaal op het wad
gebeurd. Het is een mooi ruim gebouw en ze hebben dit mooi
ingedeeld met vit rines waarin bijvoorbeeld schelpen worden getoond
die te vinden zijn op het wad, de aquariums met de vissen, zeesterren,
kleine anemoontjes en kreeft jes. Dit is erg leuk om te zien.
Mijn verwachting was dat het er vanbinnen wat oud en sober uit zou
zien, maar dit was heel anders. Door de verbouwing is er veel
veranderd en was het een stuk moderner dan ik had verwacht. Ook de
grote muurschildering vind ik erg mooi.
Mijn oordeel over het waddenbelevingscentrum is posit ief. Ik vind het
allemaal interessant en leuk om te bekijken. Er worden ook leuke
waddentochten georganiseerd. Dit is een erg leuke ervaring.
Bronnen:
http://www.denoordhoren.nl/ http://reliwiki.nl/index.php/Holwerd,_Elbasterweg_1_-_Gereformeerde_Kerk
"de tael is 't folk." dit wurdt aloan
troch knappe mannen
leard. en as it folk syn tael forsmyt,
it rekket ek syn folks-aerd
kwyt en falt tobek ta neat.
waling dykstra Holwert 10 febr 1882
frysk folksskriuwer en dichter
berne 14 – 8 – 1821
ferstoarn 15 – 1 – 1914
PUNT 2 – WALING DYKSTRA BEELD
- Dit beeld staat aan de Hemminga
wei in Holwerd. Het is een beeld van
Waling Dykstra, hij was een bekende
schrijver die in Holwerd heeft
gewoond.
- Over Waling Dykstra (1821-1914):
Waling Dykstra werd op 14 augustus
1821 geboren in Vrouwenparochie
als zoon van een bakker. In die t ijd
was het normaal dat de zoon van
de vader het bedrijf overnam en dus gebeurde dit ook. In 1840
verhuisde hij naar Spannum om de bakkerij van zijn vader over te
nemen. Maar al snel kreeg hij genoeg van zijn werk als bakker. Hij
besloot in 1853 de bakkerij te verkopen en de kost gaan te verdienen
als schrijver. In 1856 trad hij in werking bij een boekhandel en in 1861
verhuisde hij naar Holwerd, waar hij tot zijn dood (in 1914) als schrijver
en boekhandelaar leefde.
- Hij t rouwde in 1850 met Hinke Huizinga, met wie hij samen een zoon
kreeg. Helaas overleed zij in 1851 en een jaar later liet ook zijn zoon het
leven. In 1855 trouwt hij opnieuw met Afke Jans de Boer en met haar
krijgt hij elf kinderen.
- Om deze grote huishouding te onderhouden schreef Waling Dykstra
erg veel. Hij schreef niet alleen boeken maar ook zette hij zich
ontzettend in voor de Friese taal. In totaal heeft hij zo’n t ien boeken en
gedichten geschreven en zich enorm in gezet voor de Friese taal. Ook
heeft hij een grote bijdrage geleverd aan de literatuur.
- Over het beeld:
Aan de Hemminga wei in Holwerd staat dit beeld. Het is een
herdenkinsbeeld voor Waling Dykstra. Op dit beeld is hijzelf uitgebeeld.
Het volgende staat bij het beeld:
- De kunstenaar van dit beeld is Christ iaan W. Hij is een beeldhouwer en
monumentaal kunstenaar.
- Als je dit beeld op internet opzoekt dan staat er het volgende bij de beschrijving:’ Borstbeeld op bakstenen sokkel.’ En eigenlijk is dit een
perfecte omschrijving. Het is een heel simpel beeld zonder
ingewikkeldheid. De plaats waar het beeld staat vind ik ook erg mooi het staat midden in de natuur met een mooie achtergrond. Het staat
ook op een handige plek, er komen namelijk veel toeristen langs. - Het beeld is van brons gemaakt en daar is het gezicht van Waling
Dykstra in gemaakt.
Bron: http://walingdijkstra.nl/Waling_Dijkstra/Welkom.html
Reactie van Rixt:
Ik vind het een mooi beeld, zoals al eerder is verteld is het een heel simpel
beeld met een duidelijke betekenis. Ik vind dat wel fijn, dat het simpel is. Ik denk dat dit ook goed aansluit bij de functie van het beeld: een
herdenkingsplek. Verder zou ik de bakstenen waarop het beeld staat wat
anders doen ik vind dit namelijk een beetje gek. Ik zou er een heel lichaam van maken en niet alleen een hoofd op bakstenen. Verder vind ik de plek
wel heel mooi waar het beeld staat, de molen op de achtergrond en een ver uitzicht. Voor het herdenkingsbeeld staat een bankje, dit vind ik slim bedacht
hierop kunnen toeristen zitten en van het mooie uitzicht kunnen genieten.
Verder ben ik van mening dat beeld een mooie bijdrage levert aan ons kunstroute en ook aan de erfgoedlijst van Holwerd!
Reactie van Elbrecht:
PUNT 3 – HERDENKINGSMONUMENT BOSMA ’S PLEIN
- In Holwerd op Bosma’s plein staat een ingemetselde plaquette. Dit is
een herdenkingsbeeld voor de evacués uit de tweede wereldoorlog
die in deze periode in Holwerd kwamen om hulp.
- Het monument op het Bosma's Plein herinnerd aan het voedseltransport
in de hongerwinter van 1944 tot 1945 en aan de opvang van de
honger evacués uit Diemen in de Tweede Wereldoorlog. In Holwerd
kwamen namelijk veel evacués. Evacués zijn volgens het
woordenboek: ‘Mensen die elders ondergebracht worden.’ Deze
mensen kwamen in de oorlog vaak naar het platteland, omdat er in de
stad een schaarste was aan voedsel. Op het platteland had men
landbouw waarop men eten verbouwde. Deze evacués, vaak
kinderen, kwamen dan bijvoorbeeld naar Holwerd om te helpen op het
'IN DEN LAATSTEN WINTER
VAN DEN TWEEDEN WERELDOORLOG
BEDREIGDE DE
HONGERSNOOD IN HOLLAND VELER LEVEN.
TOEN ZETTE HOLWERD
HUIS EN HART LIEFDEVOL VOOR ONZE KINDEREN
OPEN EN ZOND ONS VOEDSEL.
ZOO BOOD FRIESCHE
ONBAATZUCHTIGE GULHEID ONWAARDEERBARE HULP
EN VERPLICHTTE ONS TOT DANK
DIEN WE HIERMEDE
BETUIGEN NAMENS DE BEVOLKING
VAN DIEMEN.
L.E. DE GEER VAN OUDEGIJN - BURGEMEESTER.
A.J.J. VAN GEMERT - ARTS. W. HARTMAN - ARTS.
J.G. HOOVER - HERV.
PRDIKANT. B.A. LASANCE - PASTOOR.
A. DE VRIES - HOOFD O.L. SCHOOL.'
platteland, daarvoor kregen ze eten. Dit monument is dus speciaal
gemaakt voor alle evacués die naar Holwerd zijn gekomen in de
tweede wereldoorlog.
- Over het monument:
Het monument is onderdeel van een muur, deze muur is gebouwd van
bakstenen. Het monument valt op doordat het van steen is gemaakt.
En ook omdat er door middel van bakstenen een omlijning om de
steen is gemaakt. De steen heeft de vorm van een rechthoek, dit is
logisch omdat er ook nog tekst in staat. De steen heeft aan de onder
-en bovenkant een wat dikkere zwarte lijn, zodat hij duidelijk t e zien is.
- Omgeving van het monument:
Het monument maakt onderdeel uit van een bakstenen muur, op deze
manier valt de steen erg op en kun je hem bijna niet missen als je
erlangs loopt. Het monument staat wel in het midden van het dorp,
waardoor toeristen die bijvoorbeeld naar Ameland gaan er niet snel
langs zullen gaan. Dat is jammer, want het is wel de moeite waard om
erlangs te gaan.
- Voor de rest valt er niet heel veel over dit monument te vinden.
Reactie van Rixt:
Ik vind dit een mooi monument met een mooie betekenis. Mijn pake heeft
toen het oorlog was zelf ook evacués thuis gehad, dus het komt dan toch
een beetje dichtbij. De tekst op het monument vind ik mooi geschreven, ik
vind sommige woorden en zinnen een beetje last ig te begrijpen, omdat het in
het oud Nederlands is geschreven. Ik vind het uiterlijk van de steen wel mooi
en goed bedacht, het maakt onderdeel uit van een bakstenen muur
waardoor de steen opvalt. Ook vind ik het mooi dat ze de steen in grijst inten
hebben gedaan, hierdoor zie je dat deze periode in de geschiedenis niet fijn
was. De omgeving/waar het monument staat vind ik wat minder prakt isch.
Het staat in het midden van het dorp in een beetje een gekke uithoek. Ik
denk dat dit monument goed tussen het lijst je van ons kunstroute past, omdat
dit monument een goed beeld van Holwerd geeft: Liefdevol voor kinderen,
open en zond voor voedsel en onwaardeerbare hulp.
Reactie van Elbrecht:
PUNT 4 – HERDENKINGSMONUMENT OP DE ZEEDIJK
- Dit is een monument dat
bovenop de zeedijk ligt en
verwijst naar de gevallenen in
de tweede wereldoorlog.
- De kunstenaar is op internet
nergens te vinden. Na lang
zoeken kwamen we op een
paar kleine bronnen (zie onder),
maar daar kwamen we ook niet
veel verder mee. We weten wel
dat het een init iat ief was van
oud-piloot Mart in Baal uit Australië.
Het is wel opmerkelijk dat hier zo
weinig bronnen over zijn. Het
monument heeft ook geen officiële
naam, op internet noemen ze het
‘Het monument op de
waddenzeedijk’. Het monument is
op 24 juni 1992 onthuld.
- Het monument op de
Waddenzeedijk is opgericht ter
nagedachtenis aan vijf geallieerde
vliegers van de Royal Air Force die hier op 26 juni 1943 sneuvelden. Hun
Wellington bommenwerper HE 346 van het 166e squadron werd door
een nachtjager van de bezetter neergeschoten en stortte neer in het
Wad, even ten noorden van Holwerd.
- De namen van de vijf gesneuvelde militairen luiden: J. Ball, C.A.
Mattress, A. Mort imer, N.R. Parry en J.P. Priest ley.
- Deskundigen waren lange t ijd in de veronderstelling dat het gecrashte
vliegtuig was neergekomen in het IJsselmeer. Door intensief onderzoek
door de Koninklijke Luchtmacht en enkele part iculieren is men
uiteindelijk tot de conclusie gekomen dat het wrak van de Wellington in
het Wad bij Holwerd lag.
- Het geld voor het gedenkteken is bijeengebracht door de Royal Air
Force Associat ion (een vereniging van oorlogsvliegers).
Bron:
http://www.4en5mei.nl/herinneren/oorlogsmonumenten/monumenten_zoeke
n/oorlogsmonument/684
- Het beeld is niet realist isch, maar is abstract. Het is een rechthoekige
steen die op een ingemetselde verhoging op de zeedijk ligt. Het
kunstwerk is dus driedimensionaal en is gemaakt uit natuursteen en de
verhoging is van bakstenen. De steen is waarschijnlijk gehakt. De steen
glanst niet, maar is ook niet ruw. Hij is waarschijnlijk dus wel geslepen.
- Dit kunstwerk gaat dus over geallieerde piloten. Zij waren bezig met
vechten toen ze door een nachtjager van de bezetter neer werden
geschoten. Met deze steen wil men dat deze mensen herdacht
worden. De namen en leeft ijden van de piloten staat er ook op, dus
dat maakt het wel extra indrukwekkend. We denken dat de kunstenaar
ermee wil zeggen dat onder andere deze mensen hebben gevochten
voor onze vrijheid, en dat wij hen daar dus best dankbaar voor moeten
zijn.
- Dat is dan ook de functie van het beeld, mensen laten nadenken
over hoe het geweest moet zijn, en dat we zonder deze mensen
misschien niet in vrijheid zouden leven. Als je die namen en leeft ijden
leest, komst het toch wel vrij dichtbij omdat er jongens bijzit ten van 19
en 20 jaar. Dat zit nog niet eens zo ver bij ons vandaan.
Reactie van Rixt:
Ik vind dit beeld van de buitenkant niet heel spannend. Het is vrij neutraal.
Ook is de steen niet extreem groot. De bakstenen verhoging is helemaal niet
mooi gemetseld en zelf zou ik ook iets anders dan bakstenen gebruikt
hebben. Ik zou ook niet voor een tegel, maar voor iets hogers gekozen
hebben. Een tafel bijvoorbeeld, met wat bankjes eromheen, zodat je er ook
even bij kon zitten. Ik vind dat de kunstenaar hier nog wel een paar punten
heeft laten liggen.
De buitenkant vind ik dus niet zo heel bijzonder, maar de boodschap vind ik
wel mooi. Doordat de namen en de leeft ijden erbij staan, komt het toch wat
dichterbij.
De locatie waar de steen ligt is wel heel mooi, op de plek waar de resten
teruggevonden zijn. Het is een bescheiden tegel, en misschien moet je wel
maar net weten waar die ligt, maar dat vind ik juist wel leuk. Aan de
onderkant van de dijk staat wel een bordje ‘oorlogsmonument’ met een
pijlt je, dus dan is hij alweer makkelijker te vinden. Als je achter het monument
kijkt , zie je een prachtige blik van de Waddenzee, en dat maakt het wel uniek
en extra mooi. Daarom vind ik de locatie wel heel mooi gekozen.
Reactie van Elbrecht:
Ik verwachtte toen ik het beeld ging bezoeken een kleine steen die ergens
op de zeedijk zou liggen. Dit klopte niet helemaal omdat het veel groter was
dan ik verwacht had. Het beeld was ongeveer 1 meter bij 70 cm.
Het monument heeft niet veel indruk op me gemaakt, het lag tegen de
zeedijk aan, aan de kant van het wad. Waardoor het niet erg opviel.
Gelukkig stond er een bord met ‘oorlogsmonument’ waarop stond dat daar
het monument lag, anders was het niet opgevallen. Dat is jammer, want je
wilt juist dat een beeld zoveel mogelijk gezien wordt. Het monument is niet
erg opvallend en de bakstenen zorgen er niet voor dat de steen meer opvalt.
Ik ben wel zeer posit ief over de locatie, een prachtig uitzicht en een mooie
plek op de zeedijk. Het monument is niet erg kleurrijk, maar dat past ook wel
weer bij een oorlogsmonument. Ik vond het wel mooi dat de namen en
leeft ijden erbij stonden, dan wordt het toch een beetje persoonlijker.
Wellington bommenwerper HE 346
PUNT 5 – WALVIS OP DE PIER
De kunstenaar van dit beeld is Anne Woudwijk, dit is de kunstenaar die ook
Grote Pier heeft gemaakt. Het kunstwerk is in 1933 onthuld, en is een
geschenk van Wagenborg Passagiersdiensten. In dichte mist is de veerboot ertegen aangevaren, waardoor het in 2003 opnieuw onthuld werd. Het staat
op de pier in Holwerd.
In de Dockumer Courant heeft een stukje gestaan over de aanrijding en restaurat ie:
HOLWERD - Dinsdag 22 januari jl. is de fa. de Groot uit Harlingen begonnen
met het bergen van de beschadigde walv is bij de veerdam van Holwerd. Dit
uit twee delen bestaande kunstwerk werd op 25 sept. jl. ernst ig beschadigd doordat de veerboot Sier er in dichte mist tegen aanvoer.
Eerst werd door een duiker de kop van de sokkel losgemaakt. De 10 ton zware kop werd vervolgens aan boord getakeld. De sokkel, een 13 m lange
koker, moest met behulp van boor- en triltechnieken uit de wad bodem
worden losgemaakt. Een dag later is begonnen met het bergen van het beschadigde staartstuk.
Nog niet bekend is hoe groot de schade is aan dit deel van het kunstwerk. De
walvis wordt naar een loods in Harlingen overgebracht. Daar zal de schade worden opgenomen.
Rederij Wagenborg is de opdrachtgever van de berging. De kosten van de operatie zijn volgens directeur Ger van Langen voor de rederij. 'Het is een
verzekeringskwest ie en mogelijk dragen wij zelf ook wat bij'. Van Langen is
inmiddels door een aantal bedrijven benaderd die claimen dat reparatie mogelijk is, iets wat maker Anne Woudwijk voor onmogelijk hield.
Mocht de walvis weer terugkeren naar Holwerd dan moet volgens eigenaar Rijkswaterstaat naar een andere locatie worden gezocht. Wel in de buurt van
de pier, maar dan op een plek waar herhaling van de aanvaring uitgesloten
is. De beschadigde veerboot Sier is in januari naar de werf in Harlingen geweest,
Een groot deel van de voorplecht is daar vervangen
Bron: Nieuwe Dockumer Courant, 24/01/02.
Het beeld is vrij realist isch, het lijkt op een echte walvis. Het beeld is ook wel
op ware grootte. In het beeld zitten geen ogen of andere details, waardoor
het net iets onrealist ischer lijkt . De Walvis is driedimensionaal, alleen bestaat eigenlijk uit twee delen. Het achterste deel is de staart en het voorste deel
moet de kop voorstellen. Tussen die twee delen in het plat.
Het kunstwerk is gehakt uit Belgisch hardsteen, een materiaal waar Anne
Woudwijk veel mee werkt. De ronde ondergrond is gemaakt van kinderkopjes. De beeldende middelen die gebruikt zijn, zijn vorm, kleur, lijn en
textuur. De vormen zij organisch, dus op de natuur gebaseerd. Er zijn lijnen te
zien en de textuur wordt vooral bepaald door het materiaal. Dit materiaal zorgt er namelijk voor, dat de textuur ruw is.
De inhoud van dit kunstwerk is wat mij betreft niet heel duidelijk. Op internet is
niks over de betekenis te vinden, en ik denk dan ook dat het niet echt een
betekenis heeft. Een walvis past gewoon goed bij de zee. De kunstenaar heeft dit kunstwerk gemaakt in opdracht van Wagenborg Passagiersdiensten.
Het beeld is dus een soort cadeau.
De functie van dit beeld is decoratie. Het is om van te genieten zonder
bijbedoelingen. Het kunstwerk was dus eerst dichterbij de zee gebouwd, maar door een aanrijding ligt hij nu wat verder op de pier.
Reactie van Rixt : Toen ik het beeld in het echt zag, viel mij als eerste het materiaal op, omdat ik
dat dus anders verwacht had. Het beeld was wel ongeveer zo groot als ik
had verwacht. Ik ben natuurlijk al wel vaker op de pier geweest, maar dat beeld is mij eigenlijk nog nooit opgevallen.
Mijn oordeel over dit beeld is over het algemeen posit ief. Het ligt op een
mooie locatie en ook de tegelt jes passen goed bij het geheel. Hij past goed
in de omgeving en is niet te opvallend.
Reactie van Elbrecht : Het beeld van de walvis was mij nog niet eerder opgemerkt, ook al ben ik wel
een aantal keren op de pier van Holwerd geweest. Ik verwachtte dat het
beeld erg realist isch zou zijn en erg groot. Ik had verwachtte dat het beeld een gladde textuur zou hebben.
Mijn verwachting kwam niet overeen met wat ik zag toen we het beeld gingen bekijken, het beeld was niet organisch gevormd maar meer abstract.
Vandaar dat het mij eerder niet is opgevallen als een walvis. Als je het beter bekijkt, bestaat het beeld uit allemaal kleine steentjes van dezelfde kleur, een
grovere textuur dan ik had verwacht. De grootte van het beeld kwam wel
overeen met mijn verwachting.
Mijn oordeel over het beeld is posit ief. Het beeld valt niet extreem op, dit vind
ik een voordeel, want dat past beter bij de omgeving. Ik vind het idee dat het
beeld uit twee onderdelen bestaat ook erg mooi, je zult er goed naar moeten kijken om te ontdekken wat het beeld inhoudt.
Bronnen: http://www.vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=FR06au
INTERVIEW – WADLOOPGIDS, GERRIT BILKER
Het interview hebben wij gehouden met wadloopgids Gerrit Bilker. Dit
interview ging dus voornamelijk over het wad, zijn werk en de belangstelling.
Helaas gaf hij niet heel uitgebreid antwoord…
1. Wat houdt u functie als wadloopgids precies in?
Wat hij als wadloopgids doet is het rondleiden van mensen over het wad.
Onderweg vertelt de wadloopgids over wat hij en de groep tegenkomen.
Dingen waarbij de groep tot st ilstand komt om er beter naar te kijken en
geïnformeerd te worden zijn vogels, zeehonden en andere dieren die leven
op of in het wad.
2. Hoelang bent u al als wadloopgids bezig?
2 jaar is hij aan het werk als wadloopgids, dit doet hij naast zijn vaste werk.
Vaak is hij één keer per weekend weg.
3. Waarom bent u met deze hobby begonnen?
Ze gingen eens wadlopen met een groepje, en toen vroeg de wadloopgids
of hij interesse had. Hij zei meteen ja. Vooral omdat je t ijdens de tochten in
een heel andere “wereld” bent. Je staat in een prachtig stuk natuur
waardoor je je heel klein kan voelen. (En dat is bijzonder want hij is 2 meter )
4. Wat is de gemiddelde grootte van de groepen waarmee u loopt?
Dat varieert per tocht; de ene keer 10 personen een volgende keer 20
personen en soms ook wel 50 personen.
5. Hoelang zijn de tochten die u maakt?
De tochten zijn ongeveer 3 tot 4 uur, afhankelijk van de groep en het weer.
Als er kleine kinderen meelopen, zorgen we dat we wat langzamer gaan, dus
dan duurt het wat langer.
6. Is er veel interesse vanuit het buitenland, dus lopen er weleens
buitenlanders mee? En zo ja, waar komen zij vandaan?
Ja, er lopen weleens buitenlanders mee. Dit jaar waren dit vooral Duitsers,
Engelsen en Portugezen. Meestal zijn het gewoon Nederlanders, maar ze
komen wel uit alle hoeken van het land.
7. Moest u ook cursussen of lessen volgen om als wadloopgids te beginnen?
Waarvan?
Nee, met een ervaren gids meelopen is voldoende om als wadloopgids te
beginnen. Prakt ijk is de beste leerschool. Je moet natuurlijk wel een beetje
kennis hebben over het wad, want anders kun je de mensen er ook niet over
vertellen.
8. Wat vindt u het leukste aan uw werk als wadloopgids?
Het wad op zich spreekt hem nog alt ijd erg aan en daarbij ook de contacten
met de mensen die meelopen. Het is natuurlijk een uniek stuk natuur, en
daarom is het ook uniek dat hij dit kan doen.
9. Waarom is de Waddenzee zo bijzonder?
2x per etmaal valt de Waddenzee droog, het is een prachtig stuk natuur met
mooie dieren.
10.Waarover vertelt u zoal als u een groep begeleidt?
In de loop van de tocht wordt er bij de verschillende dieren, vogels en
aangespoelde dingen die je tegenkomt verteld.
11. Wat is het bijzonderste wat u ooit op het wad heeft meegemaakt?
Dit zijn de zeehonden, deze dieren zie je niet vaak en is daardoor het
bijzonderste wat hij heeft meegemaakt.
12. Wat merkt u van vervuiling in het waddengebied?
Op het wad niet zoveel, maar langs de zeedijk merk je dit wel. Daar ligt veel
aangespoeld plast ic. Dat is jammer, maar er is niet echt een goede oplossing
voor te bedenken.
13. Merkt u dat er meer belangstelling is nu Leeuwarden in 2018 de culturele
hoofdstad is?
Nee, nu nog niet maar dit kan nog komen. Hij heeft hier nog niets over
gehoord.
14. Doet u ook iets met het feit dat Leeuwarden in 2018 de Europese culturele
hoofdstad is?
Nee, nog niet, maar hij zal dit zeker weleens overleggen met het
wadloopcentrum.
15. Zo nee: Zou u dat graag willen? Zo ja: Vind u het goed/leuk dat er hier iets
meer gedaan wordt?
Hij zou het wel leuk vinden om hier aandacht aan te schenken. Het is een
mooie kans om het waddengebied nog bekender te maken.
PUNT 6 – DE WADDENZEE
Waddenzee
- De Waddenzee is de
binnenzee tussen de Waddeneilanden. De
Noordzee aan de ene kant,
en aan de andere kant het vasteland van Nederland,
Duitsland en Denemarken.
Het gebied strekt zich uit tussen Den Helder in Nederland en Esbjerg in Denemarken, heeft een
lengte van 500 km en een breedte van gemiddeld 20 km. De oppervlakte bedraagt ongeveer 10.000 km², waarvan ongeveer
7.500 km² getijdengebied (slikken en zandbanken), 1.100 km² eilanden
en 350 km² kwelders en zomerpolders. De rest bestaat uit vaargeulen.
- Ontstaan van de Waddenzee:
Tijdens de koudste periode aan het eind van de laatste ijst ijd, ongeveer 18.000 jaar geleden, lag de zeespiegel ruim honderd meter onder het
huidige zeeniveau. De Noordzeebodem lag toen grotendeels droog. Na deze periode smolten de ijskappen waardoor de zeespiegel steeg,
en er water in de Noordzee kon lopen.
7000 jaar geleden lag de kust lijn ongeveer in de buurt van de huidige kust. Door golfwerking en getijbewegingen werd er sediment vanuit zee
naar de kust getransporteerd. Dit sediment werd afgezet langs de kust en in het nabije achterland, dat daardoor telkens iets hoger kwamen te
liggen en zo niet verdronk door de nog snel st ijgende zeespiegel. In de
Duitse Bocht en langs grote delen van de Nederlandse en Vlaamse kust ontstonden zo wadden met getijgeulen. Hierna zwakte de
zeespiegelst ijging af.
- Leven in de Waddenzee:
De Waddenzee is een belangrijk leefgebied voor veel vogelsoorten als meeuwen, sterns, stelt lopers, lepelaars, eenden en ganzen. Ze vinden
er hun voedsel als ze doortrekken, overwinteren of broeden op de
Waddeneilanden. Ook leven er in de Waddenzee zeehonden. Er zijn er twee soorten, de
gewone zeehond en de grijze zeehond. Vroeger werd er ook op zeehonden gejaagd maar tegenwoordig zijn ze bij wet beschermt.
Je hebt er ook veel soorten vissen. Maar de visstand in het Nederlandse
deel van de Waddenzee is sinds 1965 sterk gedaald.
- Waddeneilanden:
In het Nederlandse deel Waddenzee liggen vijf bewoonde
Waddeneilanden; Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. En er zijn nog drie onbewoonde eilanden;
Noorderhaak (of Razende Bol), Rottumerplaat en Rottumeroog.
In totaal zijn er zevenendert ig eilanden, bewoond en onbewoond. Door de jaren heen zijn er al een aantal eilanden verdwenen;
Norderney (DTL) , Bant (DTL), Buise (DTL)en Jordsand (DM).
De eilanden trekken veel toeristen, er vindt veel watersport plaats op
het Wad en vanuit diverse plaatsen kan men wadlopen. In de zomer is het ook heerlijk om één van de lange zand stranden te bezoeken.
- UNESCO werelderfgoedlijst :
Het waddengebied staat op de werelderfgoedlijst . Doordat het op de
lijst staat is het gebied een beschermd gebied. Het gebied is een van de laatst overgebleven grootschalige bij eb droogvallende
ecosystemen waar natuurlijke processen blijven functioneren.
- Activiteiten op het wad:
-Op het wad is veel te beleven en te zien. Vanuit verschillende plaatsen
worden wadlooptochten georganiseerd, je gaat dan met een gids het
wad op die je alles vertelt over het wad.
-Ook vindt je veel schepen op het wad. Vandaag de dag wordt de
Waddenzee bevaren door veerboten naar de Waddeneilanden, de
visserij, de pleziervaart en traditionele zeilende vrachtvaarders als
klippers, t jalken, aken enzovoort. En als het eb wordt kun je met je bood
(platbodem) droog liggen op de bodem van de Waddenzee. Dit
houdt in dat je je boor laat vast lopen in het zand en als het water zakt
sta je met je boot op het wad.
-Gasboring is ook iets wat op het wad gebeurt. Bij Ameland heb je zo’n
boorplatvorm. Hier wordt gas uit de bodem van de zee geboord. En via
leidingen naar het vaste land gebracht
Reactie van Rixt:
Ik vind het heel leuk dat de Waddenzee op ons kunstroute staat, ook
omdat het op de UNESCO lijst staat. Dit maakt het natuurlijk extra
bijzonder! Voor mij wordt het soms normaal dat ik er zo dichtbij woon,
maar eigenlijk is het wel een beetje uniek. Ik vind het wad soms wel een
beetje st inken … Maar ik vind het vooral heel mooi. Soms kun je
zeehonden zien, maar je ziet ook vaak andere beest jes. Zoals krabben,
slakken en mosselen. Ik vind het heel leuk dat de Waddenzee bij ons op
de kunstroute staat, omdat de Waddenzee toch wel erg uniek is!
Reactie van Elbrecht:
Ik vind de Waddenzee prachtig met het gebied eromheen. Er is veel te
beleven en als het mooi weer is ga je bijvoorbeeld een dagje naar
Ameland om naar het strand te gaan. Er valt veel te beleven. Je kunt
ook heerlijk langs de zeedijk lopen en genieten van het mooie uitzicht
over de Waddenzee.
Zelf woon ik in het Waddengebied, en ga dan ook zo nu en dan naar
een eiland of naar de zeedijk om gezellig met de familie een stukje te
wandelen, even uitwaaien bij de zeedijk.
Ik vind het ook bijzonder hoe het zo kan dat het eb en vloed wordt.
Waar blijft het water als het eb wordt?
Bronnen - https://www.unesco.nl/erfgoed/waddenzee#zoom=3&lat=53.3598&lon=5.659
4&layers=TB
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Waddenzee#Algemeen
DE FOLDER