1

WOJEWÓDZKI KONKURS BIOLOGICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓL PODSTAWOWYCH OD KLASY IV WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

Kod ucznia Liczba punktów (wypełnia SKK) ………

ETAP I 22 października 2019 r. Instrukcja dla ucznia 1. Test zawiera 22 zadania, za rozwiązanie których możesz uzyskać 30 punktów. 2. Czytaj uważnie - zadania rozwiązuj zgodnie z poleceniami. 3. W niektórych zadaniach zamkniętych jedna lub więcej odpowiedzi może być

poprawna.

Wybierz je i zaznacz znakiem X, np.: A. B. C. D.

Jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie obwiedź kółkiem i zaznacz inną odpowiedź.

np. A. B. C. D.

4. Rozwiązania wszystkich zadań zapisz długopisem czytelnie i starannie

w wyznaczonych miejscach. 5. Nie korzystaj z korektora. 6. Na rozwiązanie zadań masz 60 minut.

Powodzenia.

Przewodnicząca Wojewódzkiej Komisji Konkursowej Wiesława Niedzielska

2

Informacja do zadania 1. i 2. W roku 1998 opisano w archipelagu Azorów nowy gatunek rośliny któremu nadano nazwę Angelika lignescens. Tę roślinę znano już wcześniej ale błędnie uważano, że jest to Melanoselinum decipiens, który występuje na sąsiednim archipelagu Madery. Oba gatunki są podobne pokrojem, różnią się jednak budową kwiatów i owoców .Ich odmienność oraz miejsce w systemie klasyfikacji organizmów zostały potwierdzone za pomocą badań DNA. Zadanie 1. (0-1) Na podstawie powyższego opisu można stwierdzić, że gatunki te należą do: A. mszaków B. paprotników C. nagonasiennych D. okrytonasiennych Zadanie 2. (0-1) Który z poniższych gatunków jest najprawdopodobniej najbliższym krewnym Angelica lignescens A. Melanoselinum decipiens B. Begonia lignescens C. Aloe angelica D. Angelica sylvestris Zadanie 3. (0- 1) Rodzina jest: A. przykładem taksonu B. przykładem jednostki systematycznej C. jednostką charakterystyczną dla królestwa roślin i zwierząt D. podstawową jednostką w systematyce Zadanie 4. (0-1) Hipoteza: A. to pytanie o cel doświadczenia B. ma zwykle formę zdania pytającego C. założenie, wymagające sprawdzenia D. jest potwierdzeniem lub zaprzeczeniem wniosku Zadanie 5. (1-0) Saprofity wymieniono w zestawie: A. drożdże i rdza źdźbłowa B. pleśniak i huba drzewna C. pieczarka i buławinka czerwona D. pleśniak biały i pieczarka

3

Zadanie 6. (0-1) Tryptofan i lizyna to egzogenne aminokwasy. Co oznacza, że: A. tryptofan i lizyna to aminokwasy szkodliwe B. organizm człowieka sam potrafi je wytwarzać C. organizm człowieka musi otrzymywać je w pożywieniu D. aminokwasy te są trawione w innej części układu pokarmowego niż pozostałe Zadanie 7. (0-2) Do elementów budowy (od A do D) przyporządkuj odpowiednie organellum komórkowe, wybierając spośród 1 – 4 A. chromatyna 1. mitochondrium B. grzebienie 2. jądro komórkowe C. celuloza 3. wakuola D. pojedyncza błona 4. ściana komórkowa

A ……, B ……, C……, D……

Zadanie 8. (0-2)

Wszystkie organizmy potrzebują do życia energii. Uzyskują ją w procesie oddychania

komórkowego. Wyróżniamy dwa typy oddychania komórkowego: oddychanie tlenowe i

beztlenowe. Poniżej w tabeli przedstawiono porównanie obu typów oddychania.

Uzupełnij puste rubryki.

Cecha porównywana Oddychanie tlenowe Oddychanie beztlenowe

Substrat związki organiczne, tlen

Produkty końcowe dwutlenek węgla, woda

Miejsce zachodzenia cytoplazma procesu

Ilość uwalnianej energii mała/duża

Zadanie 9. (0-1) Wskaż jaką funkcję w zachowaniu homeostazy pełni układ immunologiczny: A. utrzymywanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem

zewnętrznym B. obrona przed czynnikami chorobotwórczymi C. transport składników pokarmowych i tlenu do wszystkich tkanek organizmu D. wydalanie zbędnych produktów metabolizmu

4

Zadanie 10. (0-1) Diagram przedstawia skład chemiczny organizmu człowieka.

Jaki procent stanowią związki nieorganiczne? A. 1% B. 30% C. 65% D. 69% Zadanie 11. (0-1) Na rysunku wpisz we właściwych miejscach nazwy części optycznych mikroskopu.

65%

10%

20%

4%1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Skład chemiczny organizmu człowieka

5

Zadanie 12. (0-1) Uczeń oglądał pod mikroskopem trójkąt. Narysuj w kole obraz trójkąta jaki zobaczył uczeń pod mikroskopem. Zadanie 13. (0-3) Na poniższym rysunku przedstawiono komórkę roślinną.

Na podstawie: J. Duszyński, K. Grykiel, L. Hryniewiecka, A. Jarmołowski, Biologia, t.1, Warszawa 2003, s. Uzupełnij tabelę – podaj nazwy organelli oznaczonych na rysunku numerami 1-3 i ich funkcje w komórce (po jednej dla każdej organelli) oraz określ, wpisując TAK lub NIE, czy występują w komórce zwierzęcej. Występowanie Nr Nazwa organelli Funkcja w komórce w komórce

zwierzęcej 1.

2.

3.

6

Zadanie 14. (0-1) Wybierz schemat ilustrujący krążenie krwi w organizmie człowieka A. serce → tętnica → żyły → naczynia włosowate → serce B. serce → żyły → tętnice → naczynia włosowate →serce C. serce → tętnice → naczynia włosowate → żyły → serce D. serce → naczynia włosowate → żyły → tętnice → serce Zadanie 15. (0-2) Wpisując P-prawda lub F-fałsz oceń prawdziwość przedstawionych poniżej stwierdzeń prawda/fałsz

P/F Pniem płucnym krew płynie do serca

Żyły to naczynia krwionośne, które wychodzą z serca

Tętnice i żyły zbudowane są z śródbłonka, mięśni gładkich i tkanki łącznej

Krążenie wieńcowe zaopatrujące w krew mięsień sercowy to część dużego obiegu serca

Zadanie 16. (0-1) Wskaż nazwę naczynia krwionośnego oznaczonego strzałką na schemacie przedstawiającym budowę serca człowieka. A. aorta B. żyła płucna C. tętnica płucna D. żyła główna

7

Zadanie 17. (0-2) Schematycznym rysunek przedstawia łuk odruchowy. 17.1 Powyższy rysunek przedstawia schemat łuku odruchowego dopisz do podanych cyfr litery A-E , którymi oznaczono jego elementy wymienione poniżej. A. receptor B. efektor C. rdzeń kręgowy D. neuron ruchowy E. neuron czuciowy 1………, 2…….., 3…….., 4…….., 5…… 17.2 Na wyżej przedstawionym schemacie łuku odruchowego zaznacz strzałkami kierunek przepływu impulsu nerwowego. Zadanie 18. (0-2) Poniżej podano informacje na temat różnych rodzajów odporności. 1. Jest wrodzona i naturalna. 2. Odpowiadają za nią makrofagi zdolne do wchłaniania i trawienia drobnoustrojów. 3. Tworzy się ją na skutek przebytych chorób i szczepień. 4. Gwarantują ją m.in. ślina, łzy, skóra, kwas żołądkowy i pot. 5. Jest nabyta, może być sztuczna lub naturalna. 6. Powstaje dzięki limfocytom T i limfocytom B.

Wybierz poprawne dokończenie zdania. Odporność swoistą opisują cechy oznaczone cyframi: ……………………………………………………….

1

2

3 4

5

8

Zadanie 19. (0-2) Rysunek przedstawia staw łokciowy.

Źródło: https://krio-star.pl/fizjoterapia/łokieć tenisisty 19.1 Podaj nazwę struktury , która łączy mięsień z kością oznaczonej na rysunku literą X, a następnie wybierz nazwę tkanki z której jest zbudowana ta struktura. Nazwa struktury oznaczonej literą X : ……………… 19.2 Struktura oznaczona na rysunku literą X jest zbudowana z tkanki: A. mięśniowej B. łącznej C. nabłonkowej D. nerwowej Zadanie 20. (0-2) Rysunek przedstawia nefron. 1 2 3

Którymi cyframi oznaczono ciałko nerkowe? Podając cyfry podaj nazwy tych

elementów nefronu.

…………………………………………………………………………………………..

5

4

9

Zadanie 21. (0-1) Trzustka to narząd produkujący hormony i enzymy trawienne. Hormonami wydzielanymi przez trzustkę są: A. glukagon, insulina B. insulina, pepsyna C. lipaza, amylaza D. trypsyna, lipaza Zadanie 22. (0-1) Bakterie to najmniejsze jednokomórkowe organizmy występujące na Ziemi. Wskaż odpowiedz w której prawidłowo wymieniono cechy budowy komórki bakteryjnej A. brak błony komórkowej, mitochondriów, jądra komórkowego B. brak jądra komórkowego, mitochondriów, chloroplastów C. brak siateczki śródplazmatycznej, cytoplazmy, rzęsek D. brak jądra komórkowego, cytoplazmy, ściany komórkowej

Imię i nazwisko ucznia ………………………………………… (wypełniają członkowie SKK po sprawdzeniu i rozkodowaniu arkusza)