Kuresellesen Muzik Music in Globalizatio

7/23/2019 Kuresellesen Muzik Music in Globalizatio

http://slidepdf.com/reader/full/kuresellesen-muzik-music-in-globalizatio 1/11

K ÜRESELLEŞME SÜRECİNDE MÜZİK

Küreselleşmenin toplumların geleneksel müzik yapılarına ve bununla birlikte tüm müzik akımlarına yaptığı etkiyi daha iyi anlayabilmek için öncelikle küreselleşmenin ve müziğin

tanımlarını yapmak gerekmektedir. Küreselleşmenin ortak bir tanımı elbet vardır ama müziğinkesin bir tanımı olamayacağı açıktır. Müzik öncelikle kişinin !hissettiği! ile alakalıdır vemüzik sesleri zihinsel süreçlerle kavramaktır diyebiliriz. "u zihinsel süreçlerden kasıt nasıl kiçevremizde olan tüm olayları zihnimizden de#alarca geçirerek kendimize kabul ettiriyorsakinsanın en sa# yaratımlarından olan müziği de aynı şekilde içselleştirerek duyumsarız.$%ünay&''()Müziği böyle içselleştirerek yaşayan ve müziğin özündeki o gizemiyakalayanlar özgür bir kimlik kazanabilirler. Müziği anlama çabaları *müzik üzerinedüşünme okuma tartışma * insanda dünya sorunlarını sorgulama bilinci yaratır. Kültürün

benzer değişkenleri üzerinde yapılan tüm sorgulamaların bizi devlete ve siyasetegötürdüğünü açıkça söyleyebiliriz.+ "u bağlamda müziğin küreselleşme sürecindesorgulanması ve gelecek müziğinin nasıl şekilleneceğini tartışmak bu yazının konularından

olacaktır.

,yi ve kötü yanları ile çağımızda çok söz edilen bir terim -küreselleşme!. edir aynı zamandahem bu kadar i#tiraya hem de bu kadar övgüye maruz olan bu küreselleşme meselesi/0emelde ülkelerin ve dünya halklarının bütünleşmesidir ulaşım ve iletişim maliyetleriniinanılmaz ölçüde azaltacağı için ortaya konmuştur1 ayrıca mallar hizmetler sermaye bilgi ve$daha az ölçüde) insanların sınırları aşmasının önündeki yapay engellerin kaldırılmasıdemektir.& 0arihçiler küreselleşme hareketlerini genelde ikiye ayırmaktadır1 ilk küreselleşmehareketi olarak +23uncu yüzyılın başından 4.5ünya 6avaşı3na kadar olan süreyi göstermekteikinci küreselleşme hareketi olarak da soğuk savaştan sonraki dönemi işaret etmektedir.Kültürel anlamda yaşanan ilk küresel hareketler öncelikle caz müziğinin oluşumunda etkiliolmuştur. "u zamanlarda yaşanan sömürgecilik #aaliyetleri ve daha öncesindeki köleticaretleri bir kültür birikiminin oluşmasına yol açmıştır. 6anayi 5evrimi3nden sonra işgücüne ve ham maddeye olan ihtiyaç büyük 7vrupa ülkelerinin ve 7"53nin hem 7#rika3dahem de 8zakdoğu3da sömürgeleşmeye gitmelerine sebep olmuştur. Kölelik sömürgecilik veişgalcilik 7#ro*7merikan müziğindeki yadsınamayacak derecede önemli olan aynı zamandada insana son derece rahatsız edici gelen öğelerdir$6hipton &''+ s.+9). "atı3nın değerleri ileyaşama zorunluluğuna hapsedilen 7#rika3dan 7merika3ya köle olarak getirilen insanlarınkültürel bütünleşme süreci yeni müzik tarzlarının oluşumunda önemli bir rol oynamıştır vehem kölelik çağında olsun hem de sonrasında 7merikan kültürünü önemli bir şekildeetkilemiştir. :rneğin kölelerin tarlalarda emeklerini oldukça zor şartlarda ortaya koyarken

söyledikleri şarkılar veya şehir hayatlarına alışma süreçlerini anlamlandıran -blues! bukültürel entegrasyonun ortaya çıkardığı müzik tarzlarıdır.

"u iki küreselleşme evresi dışında şu anda yaşadığımız zamanı küreselleşme hareketininüçüncü ayağı olarak tanımlamak gerekmektedir. ,nternetin gelişmesi ve yaygınlaşması ileortaya çıkan bu -yeni zaman!da müziğin ulaşılabilirliği ve iletişim araçları sayesindeyayılması kolaylaşmıştır. 6özü edilen bu kolaylıkların dinleyicilere ve bestecilere dönüşü okadar kolay olmamış içinde büyük zorluklar taşıyarak karşılarına çıkmıştır. ,şte tam da bu-yeni zaman! da müziğe hangi açıdan bakılmalıdır etnik müzikler yerelliklerini nasılkorumalıdır ve besteci müziklerini nasıl sunmalıdır/

+ Koç 0.;ıldırım <.Müzik =else#esine %iriş ,stanbul "ağlam ;ay. &''(s.++& 6tiglitz >.?. Küreselleşme@ "üyük Aayal Kırıklığı Bev. 7rzu 0aşçıoğlu*5eniz <ural,stanbul@ Clan b &''&s.(+



POPÜLER KÜLTÜR VE GELENEKSEL YAPILARIN DURUMU

"ulunduğumuz zaman ve ortam kimliğimizi belirlemektedir kimliğimiz de etkinliklerimiziyansıtmaktadır. Kültürümüzü i#ade eden simgeleri ve davranış biçimlerini içinde barındıranmüzik süregelen küreselleşme olgusunun öngördüğü popüler kültür kavramının altında

popüler müzik alt başlığı ile karşımıza çıkmaktadır. Küreselleşmenin müzik üzerindeki etkisi popüler müziğin kutsanması ve gün geçtikçe daha çok yayılması alanında olmuştur. Copüler müzik Adorno3nun müziği nitelendiren ayrımlarından -standart! kategorisine girmektedir.7dorno müziği yapısal anlamda ve kavranış biçimi anlamında ikiye ayırmaktadır1 ciddi vestandart. Dna göre standart müzik rutin bir işleyişe sahip olan gündelik müziktir ve enönemlisi apolitiktir kitleleri de -apolitize! etmeye yöneliktir. 0oplumun bilinçlenmesinisağlayan ve bireyi sonsuz düşüncelere götüren müzik ise ciddi dediği çoksesli müziktir.Eretimi ve tüketimi kolay olan kapitalist sistemin karmaşıklığına paralel olarak anılan

popüler müzik eğlence sektörünün malzemesidir.

Küreselleşme hareketi ister istemez popüler müziği yarattığı gibi küreselleşmenin

destekleyicileri yapımcılar isteyerek ve bilerek yerel müzikleri popülerleştirme çabası içinegirmektedir ve besteciler de -yeni!yi yakalamak seslerini duyurmak adına #arklı çalışmalarayönelmektedir. "ugünlerde her müzik yayıncısı Fen eskilerden hatta ortadan kalkmak üzereolanlardan çevrimiçi G5 satıcılara ve i0unes gibi en büyük ve uluslararası koleksiyonlarakadar herkes* -5ünya MüziğiHIorld Music! adı altında binlerce şarkı yayınlamaktadırlar.( "unoktada küreselleşmenin etkisi altında müzikteki değişimin nasıl algılandığı insanduygularına günün şartlarına ve toplumun gereksinmelerine paralel olup olmaması önem arzetmektedir. =ikir ayrılıkları ile dolu olan değişim konusunda1 değişimin kendi özündenkopmaması yeniliklere açık olması ve evrenselliğe uyması söz konusu olmaktadır. 6onuçolarak -Jorld music! batılı olmayan ülkelerin yerel ve geleneksel müzik türleri ile batılıülkelerin yerli sayılabilecek müziklerinden oluşan bir dünya pazarıdır ki1 bir müzik türünün-Jorld music! olabilmesi için gerekli ve önemli unsur hitap ettiği kitledir. Iorld music3insoyut bir kavram olması nedeniyle kesin sınırları olan bir tanım yapmak zor gibi görünse deonun repertuarında yer alabilmek tüm müzisyenlerin hayallerini süslemektedir .

Küreselleşme olgusunun ekonomiden sonra en belirgin olarak hissedildiği müzik alanındaetnik yapılar kendini nasıl tanımlamalıdır ve besteciler geleneksel müzikleri hangiyöntemlerle 5ünya3ya sunmalıdır/ ?tnik unsurların yeniden yapılandırılması hususundamüzisyen Jan Axin bir röportaLında1 -"elki yeniden bir tanımlama bu yapıların #ark edilmesiiçin iyi olabilir. 7ma bence asıl üstünde durulması gereken zaten var olan tanımlamaların #ark ettirilmesidir. ;eniden bir tanımlama yapılacaksa biz müzisyenlerin şarkıların de#orme

olmaması için hassas olmamız gerektiğini belirtmek istiyorum.! demiştir. Küreselleşme ile birlikte toplumlar geleneksel müzik anlayışlarını dünyaya duyurmaya başarmışlardır. :rnek olarak ;ahudi müzikleri Cakistan müzikleri veya -ney!in bazı #ilmlere ve belgesellere #onolarak kullanılması verilebilir. "elli kültürlere ait enstrümanların ya da müzik parçalarının buşekilde kullanılması eserlerin ulaştığı kitleleri ve müzik ile uğraşan insanları etkilemiştir.

0ürkiye3deki müziğin küreselleşme sürecindeki algılanışı ve yorumlanışı bağlamında dakonuyu incelemek gerekmektedir. 0ürkiye3nin müzik evreni içerisinde küreselleşmeninkaçınılmaz gerçeği olan -zorunlu değişimi! doğru okuyup !yaptırımla! -doğal değişim!

( ichard "oursy ;ale %lobal Bev. 7yşe Bavdar &''N. [email protected]/

%undemO&PQ' %özde Bolakoğlu Müzikte %loballeşmeye "ir "akış &''P. [email protected]/ pOQ&+



arasındaki inceliğin ayırtına varmak ve müziğin kendi iç dinamiklerini somut ve soyut bağlamda kavramakHirdelemek en geçerli yol olacaktır.9 ;azıya örneklerle devam edecek olursak usta müzisyenlerden Eran O!"r#"n bu değişimi doğru bir şekilde algılayıp kendiçalışmalarına ve 0ürk Müziğine yaptığı katkıyı yok saymak anlamsız olacaktır. Kazandığı

birçok başarının yanında ?rkan Dğur3un +22 yılında Chilip Gatherine ile birlikte yayınladığı

ve içinde -hey onbeşli onbeşli iki keklik! gibi türkülerimizin de yer aldığı $%r&'(&))*albümü o yıl 7vrupa3da büyük bir etki yaratmış ve yılın en yaratıcı albümü ödülüne layık görülmüştür. 5aha önceleri yaratılmış olan bu halk müzikleri ?rkan Dğur3un sihirli ellerindeyoğrularak "atı3dan gelen yaratıcılık övgüsüyle tekrar taçlandırılmıştır. ;akın tarihten örnek verecek olursak aynı şekilde M&r+an D&d&3nin başarıları da küreselleşme ekseninde müziğe

bakış açısından önem teşkil etmektedir. Mercan 5ede albümü $S"* ile dünya müziğialanında en önemli liste olan -Iorld Music Ghart ?urope!3ta ilk sıraya yükselmiştir. -6u!adlı

beşinci albümünün ardından gerçekleştirdiği Kanada ve 7merika turnelerinde büyük ilgigören ve %lobal hythm 5ergisi3ne kapak olan Mercan 5ede ?kim ayında altıncı sıradangirdiği ayrıca rekabetin büyük olduğu -7vrupa 5ünya Müziği! listesinde birinciliğeyükselmiştir .Q Mercan 5ede ve ?rkan Dğur 0ürk ezgilerinden ve hem kendilerine özgü hem

de 0ürk müziğine ait çalgılardan yola çıkarak bestelerini oluşturmuşlar bu sayede yurt dışında büyük başarılar kazanmışlardır. ?rkan Dğur sayesinde dünya türkülerden haberdar olmuşMercan 5ede ne#esiyle ney3i tüm insanlığın kulağına ü#lemiştir. =arklı bir örneği de G&,&nd&grubu yapmıştır. 5oğu3nun o eşsiz müzikal yoğunluğunu 7nadolu ile harmanlayıp7vrupa3daki önemli #estivallerde boy göstermiştir. %evende örneği #arklı yapılardaki yerelmüziklerin yeniden düzenlenip yorumlanmasıdır. Küreselleşmenin müziğe kattığı olumluetkilerin başında uzak kültürlerdeki müziklere iletişim araçları sayesinde ulaşabilmekoradaki müzisyenlerle çeşitli plat#ormlarda bir araya gelebilmek gelir. "u örnekler ışığındaküreselleşmenin yerel müzikler üzerindeki etkilerini geleneksel tarzın ne şekildeyorumlanması gerektiğini anlamak daha kolay olacaktır.%eleneksel müziğin dünyaya açılması bağlamında şu sıralar oldukça revaçta olan ,zlandamüziğinden bahsetmek gerekir. Konumu itibariyle dünyanın geri kalanından büyük ölçüdeayrı kalmış olan bu ülkenin yine konumundan dolayı kıtalar arasında görülen müzikaletkileşimden izole bir halde olduğu söylenebilir. %ünümüzde ,zlanda kökenli gruplar tümdünyada hRkim olan müzikal akımların etkisine kapılsalar da yüzyıllar öncesine dayananyerel müzik geleneklerine hala sadık kalabilmektedir.N "unu en iyi sergileyen grupların

başında +22 yılında kurulan Si-"r Ro) gelmektedir. 6igur os ,zlanda yerel müziğinin en baskın türlerinden -rimur! adı verilen tarzı$-rhyme! kelimesiyle aynı kökenden gelmektedir.)*uzun saatler boyunca önceden bilinen bir melodinin üzerinde tekrarlanan şarkı söylemedöngüsünü* günümüzde post*modern bir etkileşimle yeniden dünya müziğine sunmayı

başarmıştır .P 6igur os3a tekrar baktığımızda görebiliriz ki bu uzun tekrarların yarattığı

minimalizm ve durağanlık grubun tarzının merkezini oluşturmaktadır.

2

7yrıca 6igur oselemanları ,zlanda3nın doğal zenginliklerinin korunması konusunda aktivist olarak yer almışhatta bu yüzden tutuklamalar da yaşamışlardır.

"u örneklerden de anlaşılacağı üzere ülkelerin etnik müzik yapıları küreselleşme politikalarının müziği metalaştırma çabalarına rağmen korunabilmektedir ve müzik severleresunulabilmektedir. ;erel müzikleri koruyabilmek şu zamanlarda oldukça zordur çünkü müzik

9 5uygulu M. Küreselleşme ve 6osyal 5eğişim 6ürecinde 0ürk Aalk Müziğinde@ Kimlik0avır 0eknik Q Müzisyenler Kulübü &''9. [email protected]/idO+29

N 7li "ilgin 7rslan Modern ,zlanda Müziği 6antral Müzik &''PP 6igur os D##icial Iebsite@ [email protected]*ros.co.uk 2 7rslan. 7gm.



kendinden kopartılmış kendi olmayan konuma itilmiş yabancılaştırılmıştır.+' Müzikteyabancılaşmanın hızla arttığı bu dönemde müziği doğru şekilde algılayan ve müziği7dorno3nun tasvirlerinden -ciddi! olarak icra eden kişi ya da gruplar bu yozlaşmadöneminden en az yara ile ayrılmayı başarabilmektedir. Saten müziğe yaratımsal anlamdaciddi olarak bakan müzisyenlerin oluşturdukları eserlerin derinliğinde küreselleşme

hareketinin popülerleştirme çabalarına karşı bir duruş eğilimi vardır. "urada önemli noktamüzisyenin yerelliği ne ölçüde ve hangi yöntemlerle kullandığı sunuş anlamında hangişekillerde yeniliklere gittiğidir. %elenek belleği gerektirir. Kendini ona bağlı düşünen bir toplumu belirler ve onunla sınırlı tutar. Drtak belleğe bağlı olarak gelenek tarihin yaşayanyanıdır geçmiş olanın yeniden oluşmasını sağlar1 bir yandan yeni birtakım öğeleri deözümsemeye yol verir. 6orun bestecilerin geleneği kullanıp kullanmadıkları değil

postmodern olarak yeni bir gelenek yaratıp yaratamadıklarıdır.++

K ENTLEŞME İLE GELİŞEN MÜZİK SEKT.RÜ

Kitle iletişim araçlarının her alanda akti# rol göstermesi ve internet kullanımının

yaygınlaşması müzikal küreselleşmeyi giderek hızlandırmaktadır. =akat tarih boyuncakültürler arası etkileşimler Fkeşi# ticaret misyonerlik göç ya da savaş gibi* sıklıkla müzikalsonuçlar doğurmuştur. 6anayi 5evrimi ile ortaya çıkan toplumları ve şehir yapılarını derindenetkileyen modernleşme kavramı müziği de değiştirmiştir. 0ürkiye3de de modernleşmekavramı ile birlikte birçok şey değişime uğramıştır. Gumhuriyet öncesi toplum çok eşli evlilik yapıp tek sesli müzik dinlemeye alışmıştı ancak cumhuriyetten sonra tek eşli evlilik yapıpçok sesli müzik dinlemek zorunda kaldı1 çünkü çok seslilik bir medeniyet ölçüsüydü ancak 0ürk Müziği buna pek uygun değildi bunun dışarıdan gelip monte edilmesi gerekiyordu. +&

Kentleşme sürecinde yaşanan göç olgusu ve bununla birlikte ortaya çıkan müzik eğitimindeyetersizlik sorunu yabancı kaynaklardan aranLe edilen popüler müziklerin kente girişini veaynı zamanda -arabesk! kültürünün şehir hayatının tam ortasına gelişini yansıtıyordu."uradan da anlıyoruz ki sanayileşmenin getirdiği standartlaşma zamanla müzik kültüründe dekendisini hissettirmektedir. Melez bir karaktere sahip olan arabesk müzik kitlelere çabuk ulaşabilme özelliği ile birlikte insanların duygularına tam karşılık verebilen bir tür olmuştur.7rabesk +( bu noktada otokratik müziğe tipik bir örnektir. "u dönemin ilk temsilcilerindenOr/an G&n+&0a1 kitle tüketimine uygun bir hümanizm yaratarak kent içinde kaybolmak istemeyen sessiz kitleye ses kazandırmıştır. Ciyasa ekonomisin ülkeye girişinin getirdiği sahteözgürlük havası egemen kuvvetlerin elinde şekillenen popüler müziğin medyanın da etkisiile en ücra yerleşim yerlerine yayılmasını sağladı. Küreselleşme ve bununla birlikteekonomiye gelen serbestlik rüzgRrı -işini bilen! bir müzik sektörü oluşturdu. "usektörleşmenin sayesinde hızla kulaklara nü#us eden popüler müzik doğasında var olduğu

+' 7dorno yabancılaşma kavramı ile müziğin meta karakterinden standartlaşmasındantopluma dikte edilen içi -boşaltılmışlığından! bahseder. (Müziksel Dünya Ütopyasında

Adorno ile Bir Yolculuk. Bulut Yayınları, 2000)++ Ghevassus ".. Müzikte Costmodernlik Bev. ,lhan 8smanbaş ,stanbul@ Can ;ayıncılık&''&. 6. 2++& "elge M. Gumhuriyet3in 6esleri Murat "elge ile müzik hayatımız üzerine. 0arih <ak#ı;ay. +22P. 6.Q&+(0ekseslilikte müzik kontrol altında tutulur. 6iyasi erk bunu devam ettirirken arabeskin

popülerleşmesi kontrolün kırılma noktası oldu. Boksesliliğe yatkınlığı cemaat ruhu nedeniylelaiklik ilkesine karşıtlığı otoritenin*kontrolün sınırlarını zorlayıcı unsurdur. "unun için

-acısız arabesk! politikası gündeme getirilmiştir. 7rabesk -kente uyumsuzluğun değil tamtersine uyumun müziğidir.!$Meriç1 +222) Boksesli müzik elite seslenmesi nedeniyle aslındaizole konumdadır. 7rabesk bu nedenle izole olmayan kitlelere sunulan müziktir.



üzere ticarileşmeye başladı. 0icarileşmiş eğlencenin teşvikçileri kendilerini kitlelereistedikleri şeyi verdikleri gerçeğine atı#ta bulunarak temize çıkarırlar. Kitlesel ayrımazaldıkça kültürel metaların ayrım olmadan pazarlama imkRnı da artar. =akat yerleşik çıkarların bu ideoloLisi bu kadar kolay göz ardı edilemez. 6ır# kitleler -bu saçmalığı istiyor!diye kitlesel bilincin işleyen kurumlarca biçimlendirildiğini tamamen inkRr etmek mümkün

değildir .+

0ürkiye3nin müzik anlamında geçirdiği evrelere kısaca değindikten sonra küreselleşmeninüçüncü ayağı olarak saydığımız şu dönemde değişen müzik sektörünü ve yaşadığı sorunlarıinceleyebiliriz. 5ünya çapında görülen küreselleşmenin müziğe olan olumluHolumsuz etkilerimüziği yayma ve kitlelere ulaştırma konusunda da önemli sorunlar yaratmaktadır. Korsanüretimin yaygınlaştığı bu dönemde 0ürkiye3de çıkarılan her üç G53den biri bu kategoriyegirmektedir. Korsan üretimden şikayetçi olan ve kendine has bir yapısı olan 0ürkiye3dekimüzik sektörü ise sadece gelişen teknoloLi ve #arklılaşan müzik ile değil kendi içdinamiklerinin zorlamasıyla ve değişen üretim*tüketim alışkanlıklarıyla nereye olduğukestirilemeyen bir yöne doğru gidişatını sürdürmektedir .+9

+2P'3li yıllardan sonra gelen ve küreselleşmenin ekonomik ayağı olan serbest piyasaekonomisinin sağladığı imkanlar dahilinde sektörün yapısının şimdiki hali şekillenmeye

başlamıştır. Müziğin işlenmesinde ve tanıtılmasındaki en önemli aşamalardan biri hiç şüpheyok ki yapım sürecidir. ;apım süreci genel anlamda sanatsal etkinliğin ticari bir artıyadönüştürülmesidir. "u süreçte işi üstlenen kişi ise prodüktör olarak adlandırılmaktadır.Crodüktör karar verilen bir proLeyi her anlamda yönlendiren sanatsal ve mali hede# veseyrinden sorumlu olan kişidir. Crodüktörün ülkemizdeki anlamı ise proLeye parayı yatıran

patrondur. 5oğal olarak plak şirketi sahibi prodüktör olarak anlaşılmaktadır .+Q "u anlayışınticari olarak başarılı olduğu açıktır. 0icari yönden şirket sahiplerine başarı kazandıran anlayışsanatsal yönden üretilenin değerini küçültmüştür. 5ağıtım konusundaki eksiklikler popüler olanın dağıtımında sağlanan öncelikler ve satış rakamlarının sağlıksızlığı prodüksiyonun

başarısızlığının beklide en büyük sebeplerindendir. 0üm bu olumsuz etkenler müzisyeniüretmekten alıkoymamış dünyada değişen şartları değerlendirmesini ve ürettiği değerisunmak için yeni kaynaklar araştırmasını sağmıştır. Müzisyen müziğini kitlelere daha etkili

bir şekilde sunabilmek için dünyada değişen şartları özümsemeye çalışmaktadır. "ir albümünyayılması ve satılması kadar yan ürünlerinde önemi artmaktadır. 6anatçının çıkardığı albümkadar sanatçının kendisinin ve taşıdığı özelliklerin önemi artmıştır. "u önemi kavrayan#irmalar değerlerin pazarlanmasına yönelik yeni strateLiler geliştirmektedir. ,nternetin müzik alanında sağladığı serbestlik teli# hakları konusundaki duyarlılığı arttırmıştır. Müzisyenlerinyararlandıkları pro#esyonel menaLerlik hizmetleri sayıları giderek artan edisyon #irmaları ve

imzalanan büyük sponsorluk anlaşmaları müzisyen*#irma ve müzisyen*organizasyonilişkilerinin düzenlenmesinde önemli rol oynamaktadır. "u gelişmeler ışığında yapımcıların belirlediği yeni strateLiler uzun vadede sektörün önünü açacak beklide en büyük nedenlerdendir. Küreselleşmenin ortaya çıkardığı şirketleşme bazındaki değişiklikler müzik sektörü içinde de görülmektedir. Müziğin artan yan değerleri ile birlikte bu #arklı alanlarahizmet eden #irmalar kurulmuştur. Aızla yaşanan değişmeler dahilinde şirketlerin tutumlarıdeğişmiş yurtdışında son zamanlarda gördüğümüz şirket evlilikleri ya da -Loint venture! tarzıortaklıkların çoğalmasına yol açmıştır.

+ 7dorno 0. 0oplumbilim müzik özel sayısı Copüler Müzik Ezerine. Bev. ?vren Belik.

"ağlam ;ayınları +222 6.Q2+9 "arış "ahçeci 0ürkiye3de 5eğişen Müzik 6ektörü 6antral Müzik &''9+Q "ahçeci. 7gm.



Müzik kendine internette ve kentlerin küçük müzikhollerinde özgür bir alan bulmuştur.Aerkes artık evinde bilgisayar eşliğinde müziklerini yapabilmekte ve bu yaptıklarını insanlarainternet ortamında sunabilmektedir. Müziği sunma şekilleri de #arklılaşmıştır. %örüntü ilemüziği aynı plat#ormda bir araya getirmek müzik organizasyonlarının önemini bir kat dahaarttırmıştır. Müzikalitenin yerini görselliğin verdiği haz ilkesi mi almıştır/+N Müziğin çeşitli

alanlarda ki özgürlük arayışı popüler olanların dışında yeni müzisyenlerin keş#ine de yolaçmıştır. -;eraltı!nda olup bitenler herkesi heyecanlandırmış ve şirketlerin bu alanayönelmelerine sebebiyet vermiştir. "u doğrultuda diLital dünyanın gelişimi hızla ilerlerken

bir tara#tan yüksek maliyetli prodüksiyonlardan vazgeçen şirketler ve yeraltından çıkanmüziklerin de özgür bedava alanlarda bir sürü insana ulaşması yeraltının yükselmesinisağlayacaktır .+P <e her şeyin doğal ortamında oluştuğu bir kent kültürü içinde konuşursak eğer kısıtlamaların veya politikaların biçimlendirmediği dayatmaların olmadığı bir toplumçabalayarak zor da olsa kendi müziğini bulacaktır. %erekli özgürlük ortamı sağlanıpinsanların kendi kültürleriyle ilgili çalışmalar yapması desteklenirse halk kendi zevkini

bulacaktır.

DUYGULAR VE MÜZİ2İN %ARKLI KÜLTÜRLERDEKİ ALGILANIŞI

Bağımızda globalleşme başka bir deyişle küreselleşme olgusunun en yoğun şekilde yaşandığıdallardan biri olan müzik bu konumunu toplumu etkileme özelliğinden almaktadır.0oplumları dönüştürmede ve kitleleri harekete geçirmede müziğin yadsınamaz bir gücüvardır. :rnek olarak popüler müziğin bireyleri ne yönde değiştirdiğini ve bununla birlikteyarattığı -bağımlı toplum!u gösterebiliriz. Saten iktidarlar tam da bunu istemektedir.%ündelik yaşamın içine sızan ve bazı göstergeler aracılığı ile bir ideoloLi olarak var olaniktidar her yerde paketlenmiş satışa hazır halde ve yayılması oldukça kolay olan müziğiideoloLik bir aygıt olarak kullanmaya hazırdır. Kitle iletişim araçlarının inan hayatının her alanına acımasızca akın ettiği bu dönemde insanlar kendilerine verilenin dışındakileriaraştırmaktan yoksun bırakılmıştır. 7ncak müziğin içinde barındırdığı duygusal bütünlük ileöznede iz bıraktığı ve onu dönüştürdüğü gerçeği hiçe sayılmamalıdır.

!Müzik -duyulur doğa!mıdır/ Müziğin müzik hali olması da doğanın sanki müzikmiş gibiolma hali de düşünülmeli. -6anki müzikmiş gibi! oluş doğaya müzikselliğin Fzihinde oluşandeğişimlerle* yakıştırılmasıdır. "u ise doğadan aldığımız seslerle Ftitreşimlerin sesi var ettiğini bilmemizden* kendimizce geliştirdiğimiz ses kaynakları yolu ile var ettiğimiz kültürel

bir varlık alanıdır.!+2 Müzik -doğa!dan aldığı sesleri insan doğasının en derinine işlemektedir ve insanın ruhunda devinimler yaratmaktadır. Müzik ile insan duyguları arasındaki ilginç bağıaçıklamak pek kolay değildir. ,nsan kendi kültüründeki müzikal yansımaların dışında #arklı

kültürlerdeki haykırışlardan da etkilenebilir. "urada aklımıza gelen soru ise acaba müziğinduygululuğu içinde barındırdığı kendi niteliklerden mi yoksa insanların onu algılayışanlarındaki duygu yoğunluğundan mı kaynaklıdır/ "u alanla ilgilenen bazı #else#eciler bununmüzik parçalarının kendilerinde taşıdıkları birtakım niteliklerden yani parçaların içeriğindenkaynaklandığını iddia etmiştir. "u görüşe göre aynı parçanın #arklı bireylerde aynı duyguyuuyandırmasının nedeni bu parçanın algılayandan bağımsız olarak taşıdığı niteliklerdir.&'

Müziğin duygusal yönü çizgisinde insanların algılamalarındaki #arklılıkların müziğianlamlandırdığına ilişkin varsayımlarda vardır. :rneğin1 mutsuz bir dönemde dinlenilen

+N Koç 0. ;ıldırım <. 7ge.

+P Dnur Karagöz ;eraltının Copüler Dlanla 6avaşı1 eo*6oul 6antral Müzik &''N+2 Koç 0. ;ıldırım <. 7ge.&' 4tir ?rhart 5uygular ve Müzik 6antral Müzik &''P.



neşeli müzikler başka bir zamanda tekrar dinlenildiğinde yaşanılan o mutsuz dönemiçağrıştırdığından tekrar bize hüzün verebilir. 7ma bu özel durumlar tabiatıyla bir bütünlük i#ade etmemektedir. esneler nasıl onları algılayan bireylerden bağımsız olarak renge kokuyaya da tada sahip değilse müzik parçaları da onları duyan bireylerden bağımsız hüzünlü neşeliromantik olamaz.&+

"urada önemli bir nokta da bestenin oluşum aşamasında ki durumu ve bestecinin duygusalyoğunluğudur. "esteci ilk aşamada yaşadıklarını en sa# haliyle enstrümanına yansıtmayaçalışır. 0abi bunu -yaşadıklarını yansıtmak! için yapmamaktadır. 5uygusallığından dolayıyaşadıklarını bilincinde yücelten ve ona yoğun anlamlar yükleyen birey kendine katlanmak adına yaşanmışlıklarını dışa vurmaya çabalar. :ncelikle besteci zihninde oluşan sesleridoğaçlayarak anlamlı bir eskiz ortaya koyar. ?serin oluşumundaki diğer aşamalarda ise bu-sa#! eser yoğrularak kitlelere sunulmak üzere hazırlanır. Kişilerin eserden aldığı duygu

parçanın incelikle işlenmiş halidir. 7ma besteci aynı duyguları eserin öncelikli ve en acıkısmı olan doğaçlama yoluyla zihnini çalgısına boşalttığı anlarda yaşar. ?serini yaymaktadaha özgür alanlar bulan müzisyen işte bu duyguları birçok kişiyle paylaşabilir ve aynı

yoğunluğu yaşayabilir.

Kültürel küreselleşmenin ve etkileşimin daha hızlı daha yaygın ve daha bağımsız bir şekildeyaşanması #arklı kültürlerdeki müzik değerlerinin de keş#edilmesine olanak sağlamıştır. "uanlamda duyguların paylaşımına da olanak sağlanmıştır. Kendimize çok uzak olan kültürlerinmüzikleri bizleri etkileyebilmektedir. %üney 7merikalı bir çi#tçi orveç #olk müziğindekihüzün ile Aint halk şarkılarındaki hüzün arasındaki #arkı göremeyebilir ya da ağırlığındandolayı %orecki3nin (. 6en#oni3sini sıkıcı bulabilir ama bunlardan hiçbirinin -neşeli!olmadığını algılayabilecektir .&&

POSTMODERNİZM3 TEKNOLOJİ VE GECEKTEKİ MÜZİK

-6anat kendisinin ve nesnenin yok oluşunu iyi kullanırken hep büyük bir yapıttı. 7masanatın gerçekliği araklayarak sürekli bir biçimde kendini yeniliyor havasına girmesine nedenilebilir/ Dysa çağdaş sanatın büyük bölümü tamamen buna çabalamaktadır@ "ayağılığıkalıntı döküntülüğü niteliksizliği bir değer ve ideoloLi olarak kendine mal etmeyeçalışmaktadır.!&( "audrillard sanatın koplosu adlı makalesinde sanatın ikiyüzlülüğünü vegünümüzdeki biçimini eleştirmektedir. 6anatta gerçek sanal ve hipergerçeklik kavramlarınısorgulamıştır. "audrillard3a göre -suretler! nesnelerin ya da olayların temsilleri ya dakopyalarıdır1 -suret düzenleri! ise suretler ve -gerçek! arasındaki ilişki bakımından -%örünüş5üzenleri!ndeki çeşitli evreleri biçimlendirir.& "u görüşler ışığında küreselleşme olgusunun

sanatta Costmodernizm ekseninde karşımıza çıkışını ve geleceğin müziğinin nasılşekilleneceğini inceleyebiliriz.

5iğer tüm akımlar gibi postmodernizm de sanat yapıtlarında ortaya çıkmıştır. asıl kimodernizm sürecinde sanat eserlerindeki görünüm sade yapıtların içeriği ve vermek istediğihis net ise şimdiki dönemde de sanat yapıtları bir o kadar komplike ve içeriği oldukçadoludur. "u konu çelişkileri içinde barındırmaktadır. 6anat yapıtı görünüşte bir şeyanlatmayabilir ama yaratıcının ona yüklediği anlam bizim düşündüğümüzün oldukça

&+ 4tir ?rhart. 7gm.&& 4tir ?rhart. 7gm.

&( "audrillard >. 0am ?kran Bev. "ahadır %ülmez ,stanbul@ ;apı Kredi ;ay. &''+ s.+(Q& Kellner 5. 0oplumsal 0eori Dlarak Costmodernizm@ "azı Meydan Dkumalar ve sorunlarBev. Mehmet Küçük ,stanbul@ <adi ;ayınları +22(



uzağındadır ya da tam tersi bir durum gerçekleşmektedir. Müziğin -anlam!ı buradaincelenmesi gereken bir husustur. 7caba bu dönemde çeşitli ortamlarda yayınlanan müzikleranlamsız olduğu halde anlamı olmamayı mı hede#lemektedir/ ;a da kendini yüzeysellikte mianlamlandırmaktadır/ 6onuçta yaratılan sanat eserleri insanların zihinlerinde ve nihayetindeellerinde yoğrulmaktadır. =akat teknoloLinin müziğe adamakıllı girişi ile birlikte yaratım

sürecinde bilgisayarın etkin bir rol oynadığı gerçeği yadsınmamalıdır. 6anatçı daha önce bahsedildiği üzere yaşadıklarını müzik yardımıyla aktarma çabası içindedir. "ilgisayardanyoksun yaşayamayan bireyin ortaya koyduğu eserlerde yoğun bir anlam aramak burada nederece akıllıcadır/

Müziğin altyapısını düzenleyen ve dinlenilebilir konuma getiren kayıt teknoloLisidir. "uteknoloLi günümüzde radikal bir değişim içindedir. ,nternetin hem bağlantı anlamında hem dedosya paylaşımı anlamında hızı artarken teknoloLi giderek küçük boyutlara indirgenmiştir. "u

bağlamda müziğin dinlenebilirliği sürekli gelişen ve küçülen teknoloLik aletler sayesindeartmıştır. "ilgisayarın müziğin işlenip yayınmasından ziyade yaratım sürecindeki önemi deartmıştır. "elli sermayeler ile artık her isteyen evine küçük bir -home studio! kurabilmektedir.

?skiden büyük zorluklarla ve maddi desteklerle yapılabilen işler artık evde birkaç -tık! ileyapılabilmektedir. "u süreçten müzik gerek yaratımsal anlamda gerekse kavramsal anlamdaetkilenmekte ve büyük bir dönüşüm içine girmektedir.

;aratım süreci haricinde yaşanan bu dönüşümler müzik endüstrisini ve müzikle ilgili daha pek çok alanı derinden etkilemiştir. =ikri haklar konusu müzik programlarının üreticilerindenmüzik yayıncılarına kadar herkesi düşündürmektedir. 0anıtım alanındaki genişleme vedağıtımdaki artışa rağmen müzik endüstrisinin kazançları düşmüştür. 6üregelen #inansalkrizler şirketleri çok satan sanatçılara yöneltmiştir ya da eskiler diLitalleştirilmiş -greatesthit!lerle eski şarkılar yeniden yayınlanmaya başlamıştır. 6anatçılarda kendilerini bu ortamdavar edebilmek için çeşitli yöntemler denemektedir. Cer#ormansa dayalı sunuşların #arklı

boyutlarda sergilenmesi ve albüm satışlarının internetten yapılması sayılabilecek değişiklikler arasındadır. =ikri hakların korunması konusunun bir başka etkilediği alan da müzik aletiüreticileri piyasasıdır. 0eknoloLi yardımıyla analog müzik aletleri dahil synthesiser sampler veaudio processor gibi aygıtlar tam anlamda yazılım şeklinde kişilere sunulmaktadır. :rnek olarak !eason adlı yazılım programının T2'3ına yakınının yasal olarak kullanılmadığıverilebilir. "uradaki çelişki şudur ki1 eason adlı programın kopyasını kullanan kişi yasalanlamda bir albüm çıkarabilmekte ve bu albümü her yerde yayınlayabilmektedir. "uradakitartışma konusu ise bunun denetlenmesinin ya da yaptırımının nasıl sağlanacağıdır.

-"ugün hala yazılımın kontrolü için belirli bir donamın yani bilgisayar kullanılmaktadır1

ancak bütünsel görselHişitsel sanal gerçeklik &'+' yılına kadar teknoloLik olarak mümkünhale gelecek ve bu aşamadan sonra tamamen yazılım şeklinde tasarlanmış sanal kontrolaraçları devreye girecektir. &'&'3li yıllarda ise nano*teknoloLi temelli üretim yöntemiyleherhangi bir aygıtın neredeyse sı#ır maliyetle üretilebilmesi mümkün olacaktır. ;ukarıdaanlatılanların gerçekleşmesi uzak gelecek olmadığı gibi müzik endüstrisi bakımından temelürün olan müzik daha şimdiden sa# en#ormasyonHbilgi şekline dönüşmüş durumdadır. 0ümekonomik sektörlerde ürünlerin ve hizmetlerin her geçen gün daha #azla bilgi Hen#ormasyontemelli bir hal aldığını görüyoruz. ano*teknoloLi çağımızda ulaştığımızda ise çoğu ürün artık sa# bilgiHen#ormasyon haline gelmiş olacaktır.!&9 "u aşamada #ikri hak öğretisi bu konuyaaçıklık getirememektedir. =ikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar bakımından hukukikorumanın sonu anlamına gelen dosya paylaşım akımı gelişen gerçek zamanlı internet

&9 KurzJeil . 7kıllı "ilgisayarlar ve %elecekteki Müzik Bev. ?mre "ayramlıoğlu. 4"8"ilişim 0eknoloLileri Aukuk Merkezi &''P



bağlantısı dahilinde büyük bir sorun haline gelmektedir. "ilgisayarın sabit diskine kopyalamasöz konusu olmadan dinlenebilen gerçek zamanlı eser #ikri hak öğretisi içindeöngörülmemektedir. Saten bu öğreti kopyalamaHçoğaltma kavramı üzerine kurulmuştur.

+2P'Ulerde çok sayıda #irmanın müzik endüstrisine katılmasıyla birlikte elektronik müzik

sistemleri ucuzlamaya başlamıştır. "u durumun yarattığı talep artışı yazılım ve donanımşirketlerini daha iyi ürünler üretmeye yöneltmektedir. "u ürünlerin aralarındahaberleşebilmesi için bir protokol bile oluşturulmuştur@ M454$Musical 4nstrument 5igital4nter#ace) 6üregelen V5oğal Müzik doğal enstrümanlar ile yapılırWV tartışması bir yana doğalolmayan enstrümanlarla müzik yapmak insan beyninin her iki tara#ını da kullanmasınısağlamaktadır. 7rtık müzik yapabilmek için iyi bir müzisyen olmanın dışında iyi bir teknisyen de olmak gerekmektedir. "u işi kolaylaştırmayı amaçlayan müzik programlarının en

popüler olanı 7lman 6teinberg #irmasının geliştirdiği VGubaseVtir. 6eXuencer adı verilen butip programlar hem elektronik müzik enstrümanınızı çalarken ürettiğiniz VeventV denilen ve+&P grupta toplanan M454 sinyallerini hem de doğrudan mikro#on veHveya gitarınızın ürettiğianalog sinyalleri gerçek*zamanlı olarak kaydedebilmektedir. "aşlıca event3ler1 hangi

enstrümanı çaldığınız ile ilgili bilgi notaya basma anı basma şiddeti notayı basılı tuttuğunuzsüre bastıktan sonra enstrümanı çalarken uyguladığınız basınç miktarı notayı bırakma anınotayı #rekans olarak hangi yönde hangi seviyede kaydırdığınız gibi bilgileri içermektedir.

Müzik ilkel tamtamlardan başlayarak +P.yüzyıl3da el yapımı konsol enstrümanları +2.yüzyıl3da mekanik düzenekleri &' yüzyıl3ın ikinci yarısında analog elektroniği P'3li ve 2'3lıyıllarda diLital imkRnları ve belki de &+. yüzyıl3da yapay zeka olmak üzere her zaman en yenien son teknoloLiyi kullanmıştır ve kullanacaktır.&Q "estecinin müzik alanındaki kaygıları

bağlamında bunları yapması olağandır. Müzik teknoloLisi ve özellikle mevcut sound larınisteğe göre kaydedilmesine ve yeniden kullanılmasına ya da manipüle edilmesine olanak sağlayan örnekleme oriLinallik yaratıcılık ve aidiyet #ikirleri üzerinde büyük bir etkiyesahiptir. "öylelikle önceden programlanmış özelliklerin yaygın kullanabilirliği soundmodüller sintisayzırlar bateri aletleri ve klavyeler üzerinde büyük bir etkiye sahiptir .&N

"uradan yola çıkarak müziğin artık araba parçaları gibi montaLlanabilirliğini düşünmek olanaklıdır. :rneğin 6travinsky her türlü müziğin kendisine ait olduğunu söylemektedir.Model ya da alıntı onun için evrenselliğe varmak için bir araçtır. "u yolla -kültürel bakımdan

bir köksalma!ya vardığını öne sürer. 6travinsky bestelemeyi hem bir ayin hem bir oyun gibigörmektedir.&P

-%elecek dönemde zeki veya bilinçli olarak adlandırabileceğimiz müzikal eşlik yeteneği bulunan bilgisayarlara tanık olacağız. 7matör kullanım için tasarlanmış keyboard vb. aygıtlar

uzun zamandır yeni başlayanlara yardımcı olması için -autoplay! özelliğine sahiptirler. 7ncak bu #onksiyon otomasyonun yine bir insan tara#ından kontrol edilmesine ihtiyaçduyulduğundan #azla tatmin edici olamıyor. "ilgisayarlar söz konusu olduğundaysamüzisyen bilgisayara değil1 bilgisayar müzisyene eşlik edecektir.! &2 "u düşüncenin müzikali#ade yeteneğimizi güçlendireceği söz konusudur. 0abi ki bilgisayar sayesinde gerçek anlamda ulaşamayacağımız enstrümanlara ulaşmış durumdayız. 7ma buradaki sorun buşekilde yarattığımız eserlerin bizim yaratıcılık nosyonumuzu ne yönde etkilediğidir. "u yönde

bir kaygı duymayan müzisyen elbette imkRnlarının elverdiği oranda teknoloLinin tüm

&Q KurzJeil . 7gm.&N 6im 6. Costmodern 5üşüncenin ?leştirel 6özlüğü Bev. Mukadder ?rkan*7li 8tku

7nkara@ ?babil ;ay. &''Q&P Ghevassus ".. 7ge.&2 KurzJeil . 7gm.



olanaklarından yararlanmakta özgürdür. Saten teknoloLi özgürlük anlamında müzisyene büyük bir alan vaat etmiştir. Müzisyenin yapması gereken burada teknoloLiyi ne anlamda ve nasılkullandığı olacaktır.

K AYNAKLAR

7dorno 0. 0oplumbilim müzik özel sayısı Copüler Müzik Ezerine. Bev. ?vren Belik. "ağlam;ayınları +222

7rslan 7. ". Modern ,zlanda Müziği 6antral Müzik &''P

"ahçeci ". 0ürkiye3de 5eğişen Müzik 6ektörü 6antral Müzik &''9

"ailey 5. 4mprovisation 4ts ature and Cractice in Music@ 7cademic Cress +22&

"audrillard >. 0am ?kran Bev. "ahadır %ülmez ,stanbul@ ;apı Kredi ;ay. &''+

"elge M. Gumhuriyet3in 6esleri Murat "elge ile müzik hayatımız üzerine. 0arih <ak#ı ;ay.+22P

"oursy . ;ale %lobal Bev. 7yşe Bavdar &''N

Ghevassus ".. Müzikte Costmodernlik Bev. ,lhan 8smanbaş ,stanbul@ Can ;ayıncılık&''&

Bolakoğlu %. Müzikte %loballeşmeye "ir "akış &''P

5uygulu M. Küreselleşme ve 6osyal 5eğişim 6ürecinde 0ürk Aalk Müziğinde@ Kimlik0avır 0eknik &''9

?rhart 4. 5uygular ve Müzik 6antral Müzik &''P

Karagöz D. ;eraltının Copüler Dlanla 6avaşı1 eo*6oul 6antral Müzik &''N

Kellner 5. 0oplumsal 0eori Dlarak Costmodernizm@ "azı Meydan Dkumalar ve sorunlarBev. Mehmet Küçük ,stanbul@ <adi ;ayınları +22(

KurzJeil . 7kıllı "ilgisayarlar ve %elecekteki Müzik Bev. ?mre "ayramlıoğlu. 4"8"ilişim 0eknoloLileri Aukuk Merkezi &''P

Koç 0.;ıldırım <.Müzik =else#esine %iriş ,stanbul "ağlam ;ay. &''(

Müzisyenler Kulübü &''9. [email protected]/idO+29

6im 6. Costmodern 5üşüncenin ?leştirel 6özlüğü Bev. Mukadder ?rkan*7li 8tku 7nkara@?babil ;ay. &''Q

6igur os D##icial Iebsite@ [email protected]*ros.co.uk



6tiglitz >.?. Küreselleşme@ "üyük Aayal Kırıklığı Bev. 7rzu 0aşçıoğlu*5eniz <ural,stanbul@ Clan b &''&

Documents

Kuresellesen Muzik Music in Globalizatio