NABZA GÖRE ŞERBET, KUŞAĞA GÖRE ETKİNLİK: EĞLENCENİN PAZARLANMASI VE KUŞAKLAR

Arş.Gör.Ceyda DENEÇLİİstanbul Kültür Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, İletişim Sanatları Bölümüc.denecli@iku.edu.tr

Dr.Sevda DENEÇLİsevdadenecli@hotmail.com

GİRİŞ

Günümüzde geniş bir sahaya sahip olan eğlence sektörü, kurumların tüketiciye ulaşmalarında etkin bir rol oynamaktadır. Tüketici portföyünü oluşturan farklı kuşakların varlığı, kurumların eğlence sektörünü kullanmalarını kaçınılmaz kılmaktadır. Her kuşağın içinde bulunduğu dönemin etkilerini taşıyan inanç, tutum ve değerlere sahip olan tüketicilere mesajlarını iletmek isteyen kurumlar ulaşmak istedikleri kuşağın boş zamanını değerlendirmek amacı ile seçmiş oldukları etkinliklerde varlıklarını çeşitli yollarla göstererek başarıya ulaşmaktadırlar.

Her geçen gün pazarlamacıların hedef kitlelerine ulaşmak için eğlenceyi pazarlanabilecek bir ürün olarak gören, diğer bir taraftan ürünlere dikkat ve ilgi çekmek üzere eğlencenin kullanımını ortaya koyan bir pazarlama yaklaşımı olan eğlence pazarlamasını kullanmaları çok karşılaşılan bir durum haline gelmiştir (Argan,2007,s.87). Bireylerin boş zamanlarını eğlence pazarı ile rekreasyona dönüştüren pazarlamacıların en çok dikkat etmeleri gereken konu ise hedef kitlelerini oluşturan bireylerin kuşaklarıdır.

Kuşak, yaklaşık olarak aynı dönemde doğan ve kritik kalkınma dönemlerinde diğerlerinden ayırt edici sosyal ve tarihsel olayları paylaşan bireyleri içermektedir. Her kuşak kendini, farklı zamanlarda yetişen diğer insanlardan ayrıştıran ortak değer sistemlerini yaratan aile, eş, medya, ekonomik olaylar, sosyal olaylar ve popüler kültür gibi çeşitli güçlerden etkilenmektedir. Bu güçler, en çok bireyin çocukluk ve ergenlik çağında etkili olmaktadır. Örneğin, bireyin çalışma değerleri ergenliğin başından genç erişkinlik dönemine kadar istikrarlı bir şekilde devam eder. Bu değerler sistemi ya da dünyaya bakış açısı ise bireyin tüm hayatı boyunca sürer (Twenge ve diğerleri, 2010,s.1120).

KUŞAK FARKLILIKLARI

Kuşaklara bakıldığı zaman, belirli zaman aralıklarında doğan bireylerin o dönemin özelliklerini yansıtan değerler, inançlar ve tutumlar içinde oldukları görülmektedir. Araştırmacılar ve uzmanların derin araştırmaları sonucunda savundukları ortak fikir bizlere 4 ana kuşak olduğunu göstermektedir. Farklı adlarla ifade edilen, bu dört kuşak en genel biçimiyle Baby Boomers, X, Y ve Z kuşaklarıdır.

Baby Boomers X Kuşağı Y Kuşağı Z Kuşağı

Özellikleri ve

Değerleri

- Sadakat duyguları yüksek- İşkolik-Takım çalışmasına önem veren- Kanaatkar- Rekabetçi- Teknolojiye uzak

- Sadakat duyguları değişken- Otoriteye saygılı- Topluma duyarlı- İş motivasyonları yüksek- Kanaatkar- Kaygılı- Teknolojiyle ilişkisi düşük

- Sadakat duyguları az- Otoriteyi zor kabullenen- Bağımsızlığına düşkün- Çok sık iş değiştiren- Bireyci- Teknolojiyle büyüyen

-İşbirlikçi-Yaratıcı -Teknoloji ile doğan

Kuşaklar ile ilgili çoğu kaynak 1943-1965 yılları arasında doğanları “Baby Boomer” olarak kabul ederken, U.S. Census Bureau’ya göre, Baby Boomer’lar 1946-1964 yılları arasında doğan bireylerdir. Bu kuşağın Baby Boomer olarak adlandırılmasının nedeni, bu dönemde fazladan 17 milyon bebeğin dünyaya gelmesidir. Bu kuşağa ait bireyler çok çalışmanın ve fedakarlık yapmanın başarı elde etmek için ödenecek bedel olduğu düşüncesindeydiler. Bu kuşak, işkoliklik eğilimini başlatan ve adım adım ilerlemeye inanan kuşaktı. Bunun yanı sıra takım çalışmasına, işbirliğine önem veren ve grupça karar vermeyi seven, rekabetçi ve işverenlerine karşı sadık olmanın gerekliliğine inanan bir kuşaktı (Tolbize, 2008,s.2-3).

Baby Boomers kuşağını takip eden ve “Baby Buster” olarak da adlandırılan bir diğer kuşak ise 1965- 1980 yılları arasında doğanları ifade eden X kuşağıdır (www.jour.unr.edu). Kuşağın genel olarak kullanılan diğer isimleri arasında ‘’twenty something’’ ve ‘’f-you generation’’ bulunmaktadır (Roberts ve Manolis,2000,s.482). X kuşağı 1900’lü yılların başlarındaki ekonomik gerileme döneminden etkilenen bir kuşaktır. Bu kuşak bireyleri, yüksek öğrenimi olan ve/ya da olmayan, modada, popüler kültürde, politikada ve pazarlamada zevkleri ve öncelikleri hissedilir bir kuşaktır ( Solomon ve diğerleri, 2006,s462). X kuşağı çok stresli işlerden uzak durmaya çalışan, işi sadeleştiren ve yaşamak için yaptığı işten keyif alan bir kuşatır. X kuşağındakiler değişen dünya koşullarına yetişebilmek için büyük bir çaba harcamaktadırlar. Ancak bu büyük değişim ve yarış bu kuşaktakiler üzerinde “yetişememek”, çağa ayak uyduramamak gibi bir izlenim yarattığı içindir ki kendilerini dışlanmış hissetmektedirler (Dias, 2003, s.78-79).X kuşağını diğer kuşaklardan farklılaştıran ise X kuşağının mal mülk edinme ve alışveriş ile ilgili kaygı içinde bulunmasıdır. X kuşağı küçük yaşlardan itibaren alışveriş merkezleri ile karşılaşan ilk kuşaktır. Bu kuşak, bireyleri ev ve okul dışında en fazla zamanlarını alışveriş merkezlerinde geçirmekteydi. Bu nedenle de alışveriş merkezlerinde bu kadar zaman harcayan bu bireylerin amaçlarının para kazanıp ürün satın alma olması da şaşırtıcı olmamaktadır. X kuşağı ciddi bir televizyon izleyici kitlesi olup kablolu televizyonla tanışan ilk kuşak olma özelliğini de taşımaktadır. Çok sayıda reklama maruz kalmasıyla birlikte alışveriş ve para ile ilgili kaygıları bu kuşak bireylerinin pazarlama ve tanıtımlara ilişkin tutumlarını etkilemiştir. X kuşağı, kuşaklar içinde medyayı kavrayan ve en fazla tüketim odaklı olan kuşaktı. Örneğin Saatchi Reklam, X kuşağını “Önder Kuşak (Bellwhether Generation)” olarak adlandırmıştır (Roberts ve Manolis,2000,s.482-483). Saatchi & Saatchi’nin X kuşağının alt kültürünü incelemek için yaptıkları çalışmada X kuşağının; (Solomon ve diğerleri ,2006,s.463-464)

- Şüpheciler (Cynical disdainer); (Dünyaya en olumsuz şekilde ve kuşku ile bakanlardır.)- Geleneksel materyalistler (Traditional Materialists); (30’larında ya da 40’larında olan baby

boomer’lar gibi bu kuşaktakiler de eğlenceli, gelecekten umutlu ve maddi refaha ilişkin arzularını gerçekleştirmek için çaba harcayanlardır.)

- Retro hipiler (hippies revisited); (1960’lı yılların materyalist olmayan değerlerini kabullenmeye eğilimli bir gruptur. Bunlar müzik, retro moda, ve ruhani etkinliklerle kendilerini açıklayanlardır.)

- Etkinliklerin Maçoları (Fifties Machos); (Bu tüketiciler genç tutuculardır ve stereotip cinsiyet rollerine inanırlar, politik bakımdan tutuculardır ve çok kültürlülüğü en asgari düzeyde kabul etmektedirler.)

Uzmanlar tarafından “Milenyum Kuşağı (Millennials)”, “Gelecekteki Kuşak (Nexters) ”, “www Kuşağı (Generation www)”, “Dijital Kuşak (the Digital Generation)”, “E Kuşağı (Generation E)”, “Echo Boomers” ya da “N Kuşağı (N-Gens)” olarak çeşitli biçimlerde adlandırılan Y Kuşağı, kendine “Çekirdek Olamayan Aile Kuşağı (Non-Nuclear Family Generation) ”, “ Hiçbir şeyin Kutsal olmadığı felsefesiyle hareket eden Kuşak (the Nothing-Is-Sacred Generation)” , “Taklitçiler (the Wannabees)”, Sanal Ortam Çocukları (CyberKids), “Kimlik Arayışında olan Kuşak (Searching-for-an-Identity Generation)” gibi daha yaratıcı adlar takmıştır (Martin,2005,s.40). Bu kuşağın yaş aralığına bakıldığında, doğum yılı en alt limit olarak 1978 yılı olabilirken ve en üst limit 2002 yılında kadar çıkabilmektedir. Bunun nedeni ise, farklı çalışmalarda farklı yaş aralıklarında ele alınmasındandır. Örneğin Campton ve Hodege (2006) çalışmalarında 1980-1999 yılları arasında doğanları Y kuşağı olarak kabul ederken, The National Oceanographic and Atmospheric Association Office of Diversity’e göre, 1978- 1995 yılları arasında doğanlar Y kuşağı sayılmaktadır. Kersten (2002) çalışmasında, Y kuşağını 1980- 2002 yılları arasında doğanlar olarak ele alırken, Martin (2005) çalışmasında Y kuşağını 1978-1988 yılları arasında doğanlar olarak ele almıştır (Tolbize,2008,s.4).

Çeşitli adlarla ifade edilen Y kuşağına ait üyeler, teknolojide büyük gelişmelerin gerçekleştiği bir döneme denk gelmektedir. Y kuşağı üyeleri kişisel bilgisayarlar, cep telefonları ve internet ile büyümüş bir kuşaktır (www.people-press.org). Bu kuşak bireyleri özel hayatlarına, gittiği partilere ya da giydiği kıyafetlere özen gösteren, topluluktan uzak bir gruptur (Evans ve diğerleri,2009,s.159). Bu kuşak diğer kuşaklara göre oldukça farklıdır. Yaklaşık %25 kadarının anne ve babası ayrıdır ve dört kişiden üç tanesinin annesi çalışmaktadır (Belch ve Belch,2001,s.49). Alch (2000) çalışmasında, Y kuşağı temsilcilerinin temel değerlerini iyimserlik, vatandaşlık görevi, kendinden emin olma, başarı, ahlak ve farklı olmak gibi kelimelerle belirtmiştir. Y kuşağındakilerin okulda ve evde teknolojiyle büyüyen bir kuşak olup teknolojiyle ailelerinden daha fazla konfor sağladıklarını öne sürmüştür (Alch, 2000,s.42-43). Y kuşağı diğer kuşaklar ile karşılaştırıldığında daha az televizyon izledikleri görülmektedir. Müzik, alış veriş, spor ve televizyon diğer kuşaklara göre daha az ilgilerini çekmektedir (Belch ve Belch,2001,s.49). Televizyonun aksine internet bu kuşak temsilcilerinin kontrol edebildiği birşeydir. Y kuşağı ile bu kuşak ebeveynlerinin arasındaki teknoloji bilgisinin yarattığı bu boşluk, bu kuşakta yer alan bireylerin daha önceki kuşaklara göre daha güçlü ve etkin bir grup olmalarına imkan sağlayacaktır. Bu durumda bireylerin daha bağımsız olmasına ve çoğu çalışanın girişimci olabileceği yeni bir iş kültürü oluşmasına olanak verecektir (Alch,2000,s.42-43).

Y kuşağı tüketicileri bilgisayarlara alışık olduklarından bu durum Y kuşağındaki bireyleri pazar bölümü olarak diğerlerinden birçok bakımdan farklılaştırmaktadır; (Arnould ve diğerleri,2004,s.506).

- Hızlı kanal değiştirmek ve internet sitelerine girmelerine bağlı olarak Y kuşağı tüketicilerinin tercihleri, modası ve marka bağlılıkları geçici olabilmektedir. - İnternet, Y kuşağı tüketicilerin araştırma ve karşılaştırma yapmalarına kolaylık sağlayarak tercihlerini bireysel tercihleri doğrultusunda yapmalarına olanak sağlamaktadır. - İnternet ortamında istediklerini seçmeleri durumunda bu seçimlerini zorunlu olarak devam ettirmek durumunda değildirler. Y kuşağındakiler fikirlerini değiştirebilmektedirler. - Etkileşim, internetin farklılaştırıcı özelliği olduğundan Y kuşağı tüketicileri diğer kişilerin sözlerine güvenerek karar vermektense kendileri deneyerek karar vermektedirler. Y kuşağı tüketicilerinin pazarlamada ilişkisel yaklaşımlara daha açık olduğu görülmektedir.

Pazarlamacılar yaptıkları çalışmalar sonucunda Y kuşağının çabuk bıkan ve kuşkucu olduğunun altını çizmektedirler. Sonuçta, onlara göre, Y kuşağı geleneksel medya ile ulaşılması mümkün olmayan bir kuşak olup, diğer demografik gruplara göre internette daha fazla zaman harcayan bir kuşaktır (Belch ve Belch,2001,s.49).

Y’den sonra gelen ve son kuşak olması nedeniyle alfabenin son harfi ile ifade edilen, 1995 ve 2012 yılı arasında doğan, şuanki popülasyonu 23 milyonu bulan ve her geçen gün hızla artan Z kuşağı için (www.socialmarketing.org) bazı kuşak uzmanları 1991 yılında doğduklarını söylemektedir. Şimdiye kadar araştırmacılar ve Z kuşağı ile ilgili yazı yazmış olanlar kuşağı tam olarak sınıflandırmakta zorluk çekseler de, bazı uzmanlar bu kuşağın ancak 2001 yılından başlamış olduklarını savunmaktadır. Bu durum bundan önceki Y ve X kuşağının başlangıç ve bitiş zamanları ile ilgili yapılan tutarsız varsayımlar nedeniyledir (www.cta.org).

Z Kuşağının genleri ile ilgili şu an itibariyle fazla bilgiye sahip olmasak da, nasıl bir çevrede büyüdüklerini bilmekteyiz. Z kuşağının içinde bulunduğu bu çeşitlilik ortamı gelecek kuşağın okullarının da şimdiye kadar olmadığı derecede çeşitlilik göstermesine sebep olacaktır. Z kuşağı çocuklarının yüksek içerikli medya ve bilgisayar çevresinde büyümelerinden dolayı internet öncüleri olan Y kuşağından daha fazla internet uzmanı olmaktadırlar (www.socialmarketing.org).

Z kuşağındakiler metinleri konuşmaya bilgisayarı kitaba tercih etmektedirler. Dışarıda çok vakit harcamayan bu kuşak bireyleri çevrimiçi iletişimi tercih etmekte ve cep telefonsuz bir yaşamı hayal bile edememektedirler. Teknolojisiz ve terörsüz bir yaşamdan haberdar değildirler; anlık sonuç isterler. Ekonomik depresyon içinde büyüyen bu kuşak kocaman bir ekonomik baskı altında iş yaşamına adım atacaklardır. Kaliforniya Devlet Üniversitesi’nde “Teknolojinin Küresel Etkisi” dersini veren Prof. Larry Rosen, Z kuşağı öğrencilerin işbirlikçi, yaratıcı olduklarını ve çalışma alanları, stilleri ve beklentileri bakımından köklü toplumsal bir değişime neden olacaklarını ifade etmektedir. Çoğu eğitimci başlangıç ve bitiş tarihleri konusunda henüz bir uzlaşma sağlanamayan Z kuşağı çocuklarının önceki nesil gençlerden son derece farklı oldukları konusunda hemfikirlerdir (www.cta.org).

Kuşak etkilerini anlamak pazarlamacıları daha duyarlı hale getireceğinden, pazarlamacıların değişen yaşam tarzları ile ilgili tahminlerde bulunmaları daha ileri bir düzeye gelecektir (Arnould ve diğerleri, 2004,s.454). Her kuşak aynı dönemden geçtiğinden, yetişkin olmalarını şekillendiren dönemde benzer deneyimlere sahip olmaktadırlar. Bundan dolayı da “kuşak grubu” yaklaşımında pazarlamacıların her gruba ne ileti aktaracağı ve bunu ne şekilde yapacağına ilişkin ipuçları, her kuşak grubuyla edinilmiş deneyimler sonucunda elde edilmektedir (Evans ve diğerleri,2009,s.157).

PAZARLAMADA KUŞAKLARIN ÖNEMİ

Pazarlamacılar ve araştırmacılar için tüketici davranışlarını belirlemede rol oynayan etkenler arasında yaştan daha önemli hiçbir demografik veri olamaz; çünkü etkili pazarlama bilindiği gibi her kuşağa göre farklı tanımlanmaktadır (Roberts ve Manolis, 2000,s.481).

Damon (1998) kuşakların tutumlarına, pazarlama, reklam ve alışveriş davranışlarına etki eden sosyo kültürel çevrenin 3 bakış açısını geleneksel ailenin yıkılması, pazarlama iletilerinin teknoloji sayesinde aynı zamanda birden fazla yerde olması ve harcamanın toplumda bir tür ibadet biçimine dönüşmesi şeklinde tanımlamaktadır. Bu faktörler hiç kuşkusuz, inançları, tutumları, kişisel normları şekillendiren ve güçlendiren bir çevre yaratmaktadır (Roberts ve Manolis,2000,s.481).

Toplumun doğasında var olan sosyal farklılıklar, genellikle kuşaksal yer değiştirmeye dayanmaktadır (Mitchell 1995). Farklı tutum ve değerlere sahip olan genç kuşağın, eski kuşağın yerine geçmesi ile kuşaksal yer değişme meydana gelmekte ve bu da toplumu şekillendiren dönüşümü yaratmaktadır. X kuşağı tarafından oluşan sosyal etkinin boyutu ve mükemmelliği, bu kuşak kaynaklı tutum ve değerleri garanti altına almaktadır ve ardından gelen nesillere de etki etmeye devam etmektedir. Her kuşak bilindiği gibi, kendine özgü özelliklere ve deneyimlere sahiptir. Kuşakların aynı sosyal etkide olmamaları, aynı yararlara sahip olmamaları ve önem verdikleri konuların aynı olmamaları durumu pazarlama, tüketim ve reklam alanlarına da etki etmektedir. Bundan dolayı her neslin tüketimin ayrı oluşu ve her nesile uygulanan pazarlama ve reklam stratejilerinin farklı olması söz konusu olmaktadır (Roberts ve Manolis, 2000,s.482).

Sosyolog ve felsefecilerin Latince’de “izinli olmak”, “boş olmak” anlamına gelen “licere” kelimesinden türemiş olan İngilizce’de boş zaman “leisure” kelimesinin tanımını yapmakta büyük bir mücadele vermişlerdir. Günümüzde “işte harcanmayan zaman” olarak kullanılan boş zaman kavramı Aristoteles’in çalışmasında "zamanın uygunluğu ve meşgul olma ihtiyacının yokluğu" olarak ifade edilmektedir (Vogel,1986,s.3).

Bir ideal olarak boş zaman belirli etkinlik biçimlerini gerektirir. Bu sadece her türlü etkinlik ile doldurulmayı bekleyen boş bir varoluşsal alan değildir. Aristoteles ve De Grazia boş zamanı eğlence etkinliklerini kapsayan bir dizi olarak tanımlamaktadırlar; aslında bu etkinliklerin olmaması durumunda zamanın boş zaman olarak nitelendirilemeyeceğini belirtmektedirler. Zaman, modern görüşlerin aksine boş zamanın özelliklerini belirlememektedir; etkinlikler sayesinde zaman “boş zaman” özelliğine kavuşmaktadır (Hemingway,1988,s.182). Eğlence pazarı ise, bireylerin yaptıkları etkinliklerle oluşturmuş oldukları bu boş zamanda, etkinliklerinde tüketebilecekleri mal ve hizmetlerin bütününü kapsamaktadır (Argan, 2007,s.7).

Eğlence endüstrisinin bütününü içeren yapıyı, İçerik (Content), Kanal/Araç (Conduit), Tüketim (Consumption), Yaklaşım(Convergence) terimlerinin oluşturduğu 4C kavramı ile ifade edebiliriz. Eğlence pazarlamasının tüketicilerin son olarak ne izledikleri/ dinledikleri/ okudukları, bu etkinliğe nasıl takıldıkları, ürünü hangi formatta tükettikler ve bütün formların yaklaşımlarından nasıl yararlandıkları ile ilişkili olduğunu görebiliriz (Lieberman ve Esgate, 2002,s.33).

SONUÇ

Günümüzde boş zaman kavramı “birşeyler yapmak” ve “bir yerlere gitmek” kavramları ile eşdeğer tutulmaktadır. Bu durum boş zamanın önşartı olan ve literatürde “yeniden yaratım”- “re-creation” olarak yer alan, beden ve ruhun yeniden yaratılması durumunu oluşturur (Vogel,1986,s.4). Oyun, kültür, alışveriş, etkinlik, spor, turizm, medya, internet ve sanat olmak üzere “boş zaman geçirmek için yapılan etkinliklerini” - “rekreasyonu” sağlayan dokuz çeşit etkinliği (Argan,2007,s.36) bünyesinde barındıran eğlence pazarı, tüm kuşaklara seslenen etkinliklerini, onların kuşağına uygun araçlar ile sağlayabilmektedir. Marshall McLuhan’ın sözünü ettiği araç mesajdır kuramındaki aracın her kuşağa

uygun olarak seçilmesi, hedef kitleye ulaşılması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bundan dolayı eğlence pazarı, her kuşakta yer alan tüketiciye ulaşabileceği kanala uygun olan etkinliği geliştirmek durumunda kalmaktadır.

Rekreasyon faaliyetlerindeki farklılık, boş zaman için uygulanan pazar karması uygulaması düşünüldüğünde, her etkinliğin farklı bir pazar olarak değerlendirilmesi gereksinimini de doğurmaktadır (Argan,2007,s.38). Tüketicilerin "dışarıdan gelen uyarılarla, davranışlarını, bilgi birikimini, düşünce ve tutumlarını ve de duygularını değiştirmekte" (Küçükerdoğan,2009,s.54) olduğunun göz önünde bulundurulması ise pazarlamacılar tarafından dikkat edilmesi gerekens bir durumdur.

Eğlence kavramı evde televizyon izleme, müzik dinleme, gezmeye gitme, spor, şovlar, konserler, tiyatro vb. birçok etkinliği içinde barındırmaktadır (Çedikçi,2008,s.70). "İnternet ve mobil uygulamaların da ortaya çıkması ile eğlence dünyası ayrı ve belki de geriye dönülemez bir şekil almıştır" (Argan, 2007,s.93). Günümüzde kurumlar pazarlama stratejilerini oluştururlarken hedef kitlelerine seslenen eğlenceyi seçerek, bu eğlenceyi tüketicilerin zevklerine göre tasarlamak ve bireylerin ait oldukları kuşaklar doğrultusunda doğru aracı seçerek başarıya ulaşmakta büyük bir adım atmaktadırlar.

KAYNAKÇA

Alch, M. L. (2000). The Echo-Boom Generation: A Growing Force in American Society. The Futurist 34.5 Argan, M. Eğlence Pazarlaması. 2007.İstanbul. Detay Yayıncılık Arnould, E., L. Price. ve G. Zinkhan. (2004). Consumers. 2. Basım. New York: McGraw Hill Belch. G.E. ve Belch. M.A. (2001). Advertising and Promotion: An Integrated Marketing Communications

Perspective. Boston, Mass. : Irwin/McGraw-Hill Çedikçi, T. Eğlence Sektörünün Ülke Ekonomisindeki Yeri: Bir Uygulama Örneği, Müzikaller. 2008. İstanbul Kültür

Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi Dias, L. P. (2003). Generational Buying Motivations for Fashion. Journal of Fashion Marketing and Management.

Vol.7 No.1 78-86 Evans. M, Jamal. A. ve Foxall.G. (2009). Consumer Behaviour. 2. Basım. NJ: Wiley Hemingway, J. L. (1988). Leisure and Civility: Reflections on a Greek Ideal. Leisure Sciences. Vol.10 179-191 Küçükerdoğan, R. Reklam Nasıl Çözümlenir? 2009. İstanbul. Beta Yayıncılık Lieberman, A. ve Esgate, P. The Entertainment Marketing Revolution. 2002. USA. Prentice Hall Martin, C. A. (2005). From High Maintenance to High Productivity. Industrial and Commercial Training. Vol.37 No.1

39-44 Roberts, J. A. ve Manolis, C. (2000). Baby boomers and busters: an exploratory investigation of attitudes toward

marketing, advertising and consumerism. Journal of Consumer Marketing. Vol.17 No.6 481-499 Solomon, M, G.Bamossy,S. Askegaard ve M. K. Hogg. (2006). Consumer Behaviour: A European Perspective.

3.Basım. İtalya: Prentice Hall Tolbize, A. (2008). Generational Differences in the Workplace. University of Minnesota Twenge, J. M., Campbell. S. M.,Hoffman. B. J. ve Lance. C. E. (2010) Generational Differences in Work Values:

Leisure and Extrinsic Values Increasing, Social and Intrinsic Values Decreasing. Journal of Management. Vol.36 No.5 1117-1142

Vogel, H. L. Entertainment Industry. 1986. Canada.Cambridge University Press www.cta.org/Professional-Development/Publications/Educator-Feb-10/Meet-Generation-Z.aspx by Sherry Posnick-

Goodwin www.jour.unr.edu/outpost/specials/genx.overvw1.html www.people-press.org/2007/01/09/a-portrait-of-generation-next/ www.socialmarketing.org/newsletter/features/generation3.htm by William J. Schroer