Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

KwaliteitsvolleInteracties

ExpressieDemuzisch-creatievehefboom

Detaal,ofbeterde‘talen’vanhetmuzischezijnuniverseel.Watnodigisomdieteontwikkelen,blijktverrassendsimpel:eenopen,authentiekeenstimulerendehoudingvaneenprofessionaldiezorgtvooreenpakprikkelsenvooralhetprocesvanexpressieencreativiteitbenadrukt.Iemanddiedekunstwereldkanbinnenbrengenalsinspiratie.Iemanddiedeveiligeleef-enleeromgevingkanscheppenomvrijheidvanhandelentecreëren.Dathetmuzischevele‘talen’heeft,biedteenboeiendaantalvoordelenvoorhetbegeleidenvankwetsbarekinderendiebijvoorbeeld,altebevooroordeeld,als‘taal-arm’wordenbeschouwd.Hetmuzischealsbelangrijkehefboomtegensocialeuitsluiting.Tegelijkheeftdezehefboomvelemogelijkelinkenmetdeandere:taaluitlokken,denkenenonderzoekeninbrengen,reflectiestimulerenenonderwoordenbrengen,…

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

1–Speelseexpressieernstignemen:veiligheid,vrijheid,véletalen

KoenCrulisverbondenaandeVIVES-hogeschoolcampusBruggealsdocentmuzischevorming.Zijnmissie:vanuitervaringenindekunsteducatieenhet(figuren)theaterdekwaliteitvanmuzischevorminginhetonderwijsversterken.Hijschreefhetboek“Zeppelin.Didactiekvoormuzischevorming”(PelckmansPro,2014).Bijhetschrijvenvandezepublicatiewerkthijaaneennieuwboek,“DeKleineZeppelin”1,gerichtopkleuteronderwijs.Crulwasbereidomvoorhetproject‘KleineKinderen,GroteKansen’enkelehoofdlijnenmeetegevenwatvoorhemmuzischevorminginhoudtenhoehetvooràllekinderennieuwetalenkanopenen.

Veiligheidenvrijheid

Muzischevormingbestaatvoormijuittweeelementen- zichauthentiekuitdrukkenindrama,dans,beeldenmuziek;- kennismakenmetdeboeiendewereldvandekunsten.

Beideelementenversterkenelkaar.Expressieheeftveelmogelijkhedenvoorkinderenomzichauthentiekuittedrukken.Jekomtmakkelijkertotcreativiteitenexpressiewanneerjegoedinjevelzit(linkmethefboom‘warmerelaties’en‘welbevinden’).Wenoemendit‘veiligheid’.Alsleerkrachtvangjehierbestdesignalenvanop,neemjeeventuelestresswegenzorgjevooreenveiligeomgeving.Authentiekeexpressieisvaakkwetsbaar,daarommoetjehetomarmenmeteenveiligklimaat,moetjededrempelsomtotcreativiteitenexpressietekomen,verlagen.

‘Vrijheid’isderuimtekrijgenomjeuittedrukkenenjeeigendingtedoen,bijvoorbeeld:paardenmogenblauwzijn.Deinhoudvande(authentieke)expressievankinderenisinsegoed,mitszijindevormgevingooklerenrekeninghoudenmetdeanderen.Alsleerkrachtmoetjehierrespectvolmeeomgaan.Hetgaatnietoverhetproductopzich–wemoetenhetresultaatvandeexpressienietontkennen–maarhetinteressantezitheminhetproces.Ermogenindatprocesvoldoendeuitdagingenzijn.Kinderenkunnenmeerdanweopheteerstezichtdenken.

Diverse‘talen’

Inhetmuzischezijnerveletalen,vb.beeld,drama,dans,muziek,…Endatzijnuniverseletalendiekinderenookspontaanontdekken.Daarinschuiltookeensterkekracht:iederheefthetinzichomconnectietehebbenmetéénofmeerderevandietalen.Kinderendieinhunthuisomgevingcontextenrondéénofmeerderevandietalenkrijgenaangeboden,zijnalaaneeneigenproces/zoektochtbegonnen.Wijhebbendeneigingomkinderendieverbaalnietsterkstaanofthuisniettaliggestimuleerdworden,‘taal-arm’tenoemen.Indiezinzoujedanookmoetensprekenover‘beeld-arm’,‘muziek-arm’,‘bewegings-arm’.WijinhetWestenzijnbijvoorbeeld‘lichaams-armer’danandereculturelecontexten,maarvindendie‘talige’taalzobelangrijk.Maarhetiskrachtigeromvanuit‘potenties’en‘talenten’tespreken,zoalsLukDewulfdoet(zie(talentgerichtebenadering’bijhefboom‘WarmeRelaties’).

1Deillustratiedieindezetekstisgebruikt,komtuithetnieuweboek.

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

Expressiekanuitdekinderenzelfkomen(zelfsturend)ofvandeleerkracht(gestuurd,gecoacht,geleidomveelinteractieuittelokken).Expressiekandusopverschillendemanierenontstaan.Eensleuteliswerkenmet‘openopdrachten’enditvormtdeessentievanhetmuzische:opdrachtendieprikkelen,goestinggeven.Diekunnenviadiversedomeineningevuldworden,zowelinbeeld,drama,dans,muziekenmedia.‘Openopdrachten’lokkencreativiteituitenstaantegenoverdegeslotenopdrachtenwaarweinigruimteisvooreigeninvulling.Creatiefdansenisietshelemaalandersdan‘eendansjeaanleren’.

Vijffuncties

Devoorbeeldfunctiebinnenexpressieiscruciaal:alsleerkrachtzélftotexpressiekomen,zelfcreatiefzijn!Ditislevenslangleren.Jekuntjeeigencreatiefprocesmetdekinderendelen,hoejeerzelfoverhebtnagedacht.Jekanditprocesversterkendoorpartnerschappenaantegaan,metouders,hetcultureelcentrum…Jemoetdusalsleerkrachtgoedinjevelzittenomkinderenexpressiefteprikkelenenpositiefintespelenophunexpressie.

Deleerkrachtheefteenbelangrijkevoorbeeldfunctie.Datbestaatuit

• muzischenthousiasme:oprechtnieuwsgierigzijn,eenopenhoudingaannemen,echtheid,overalmogelijkhedenzienomjezelfuittedrukken…

• creativiteit:jeeigenverbeeldingaanspreken,nieuweoplossingenbedenken,dingeneensandersaanpakken,jecreatievevermogensverfijnen…

• eenhartvoorkunst:kunnengenietenvanmuziek,beeld,beweging,…eentaalhebbenomoverkunsttecommuniceren…

• eigenexpressie:zichzelfauthentiekmuzischuiten,wetenhoejekrachtigkanuitdrukkendoorgebruiktemakenvandebouwstenenvandans,drama,muziekenbeeld,

• muzischevaardigheden:nieuwetechniekenontdekken,technischsterkstaanindedomeinen:improviseren,tekenen,muziekmaken,zingen,verhalenverzinnen…

Totslot

Dezemuzisch-creatieve-expressievehefboomheeftvelemogelijkelinkenmetdeanderehefbomen:taaluitlokken(kinderenlatenvertellenoverhetproces,watzedoen/zien),hetdenkenen

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

onderzoekenbinnenbrengen(‘watbetekentdatvoorjou?watdenkjedaarnubij?enwatzegthetovervandekunstenaarzelf?…’),reflecterenophetwerkvankinderen(foto’s,beeldendwerk…),heneroverlatencommuniceren(bijv.samenmetdeouders)…

Hoekunnenweditalsprofessionalbijresp.kinderenenstudentenuitlokken?Werkenaanexpressievraagttijd.Kinderenenstudentenmoetenzélfhetbelangervanondervindenenervaren:‘geraaktworden’doorkunst,samenwerkendleren,coaching,metreflectieeraangekoppeld.

2–Hetmuzisch-creatieve-expressieve:focusophetprocesSebastiaanWinkelervan‘Sapperlootjes’2deeddeledenvanhetLerendNetwerkaandenlijveondervindenhoedezehefboomeengroepinbewegingkankrijgen.Nietevidentomditinwoordenweertegeven.KernideeëndieWinkeleronsmeegaf:1-Bijeenmuzischeactiviteitvraagjebijkindereneerdernaarhetprocesenhoedatverlopenisdanteoordelenoverhet(eind)product.Kinderenhebbendikwijlsdevraag“Ishetmooi?”.Speeldievraaggewoonterugenlaathetkindvertellen.2–Zetinopgroeigerichteprocesfeedback(mindset).Geeffeedbackophetproces,demoeite,defocusvanhetkind.Nietophetresultaat.“Watbenjijhardaanhetschilderen”“Hoehebjeditstukjegemaakt?”Ditkanzowelverbaalalsnon-verbaal.Reikextramateriaalaan,zonderietstezeggen.Vraaghenofzenogietsnodighebben.3–Erzijnverschillendemanierenomcreatiefdenkenaantewakkeren.Gebruiktechniekenzoalsdivergentdenken,flexibeldenken,associëren,combineren…omjeopdrachtenopvoorhandgoedtebepalen.Kijkenobserveergoedwaarhetkindnoodheeftaaneennieuweimpulsenmaakgebruikvandecreatievedenkcapaciteitenvanhetkind.4–Probeerdekindereninde‘flow’tekrijgen.Indezefaseishetkindvollediginfocusmetzijnproces.Datwilzeggendatdeuitdaginggrootgenoegisvoordevaardighedendiehetkindalbezit.Ditisbijelkkindanders.Daaromishetbelangrijkgoedteobserverenendeuitdagingteverhogenalshetaangereikteteeenvoudigisvoorhetkind.Ditkanmeteeneenvoudigevraag,ofanderematerialentegeven.5–Vergeetinaljeobservatiewerk,vragenstellen…niettegenietenvanhetgeenrondomjegebeurt:deverwonderingvandekinderen,hetuitwisselenvanideeën,ontdekkingenentechniekenonderelkaarénmetdebegeleider.

2ziehttp://sapperlootjes.be/home/contact.html.LerendNetwerk,18januari2018