– droga do piękności s. 6

do działania

Nowoczesna ortodoncja

Zadbaj o energię

s. 11

bliskoISSN 2081-1039

zdrowiaMagazyn Pacjentów Centrów Medycznych Grupy LUX MED www.luxmed.pl

kwar

taln

ik n

r 3/6

5 ro

k XV

II, 2

015

Długowieczność coraz bardziej realna s. 14

AK ­TU ­A L ­NO ­Ś C I3 Grupa LUX MED partnerem Forum

Ekonomicznego3 Nagroda imienia dr Joanny Perkowicz3 Nowe produkty w e-Markecie3 Po raz kolejny dbamy o dziecięce

uśmiechy!3 Do ZPH dołączyli nowi partnerzy3 „Jak Polacy uprawiają sport”?

– wyniki badań4 Sportowo zaangażowani

T E M AT N U M E R U6 Nowoczesna ortodoncja – droga

do piękności

S Z P I TA L 8 To nie tylko źle wygląda

PORADN I K5 Ścieżka dla aktywnych9 Endometrioza – zmora kobiet

10 Jak pozbyć się przebarwień po wakacjach

11 Zadbaj o energię do działania12 Rehabilitacja po wszczepieniu

endoprotezy13 Gdy połykanie jest problemem

R A D A N A U K O WA14 Długowieczność coraz bardziej

realna

NA S I ­ S P E C J A L I Ś C I15 Dotknąć prawdziwego świata

Ad res re dak cji: ul. Postępu 21c, 02-676 War sza wa, tel.: 22 450 42 69, e -ma il: info@lu xmed.pl

Wydawca: LUX MED Sp. z o.o. z siedzibą: ul. Postępu 21c, 02-676 Warszawa

Projekt redakcyjny, graficzny i realizacja: Mediapolis Sp. z o.o., tel.: 22 313 22 00, www.mediapolis.com.pl

Foto w numerze: archiwum LUX MED, Shutterstock. Foto na okładce: Shutterstock. Data wydania: listopad 2015 roku.

Spis­treści

Mówi się nie bez powodu, że komórki macierzyste to ogromna nadzieja dla współczesnej medycyny. O ich niezwykłych możliwościach opowiada nam prof. Mariusz Z. Ratajczak.

W dzisiejszych czasach ortodoncja nie zajmuje się jedynie wyrównaniem zębów, lecz pozwala na wiele więcej. Warto sprawdzić, jak możemy poprawić stan swojego uzębienia i tym samym jakość swojego życia.

Każde zasoby mogą się wyczerpać. Dotyczy to także energii, która jest niezbędna do podejmowania codziennych wyzwań. Jeśli zaczyna jej nam brakować, możemy doprowadzić do wypalenia zawodowego.

PORADN I K ­ s . 1 1

Ginekomastia (z łac. pierś kobieca), czyli nadmierne powiększenie piersi u mężczyzn, staje się w ostatnich latach jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się panów do gabinetów chirurgii plastycznej.

R A D A N A U K O WA s . 1 4

T E M AT N U M E R U s. 6

S Z P I TA L ­ s. 8

W N U M E R Z E

2 b l i s k o z d r o w i a 3 / 2 0 1 5

Po raz kolejny dbamy o­dziecięce­uśmiechy!­

Zakończyła się kolejna edycja ogólnopolskiego programu „Chroń dziecięce uśmiechy” orga-

nizowana przez Wrigley Polska i Polski Czerwony Krzyż, którą jako Grupa LUX MED wspieramy medycznie. Akcja prowadzona jest pod patronatem Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego i Pol-skiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej. Tym razem przeglądy dentystyczne oraz zajęcia eduka-cyjne odbyły się łącznie w 24 szkołach w wojewódz-twach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubu-skim, małopolskim, śląskim i wielkopolskim. Program dotyczy uczniów w wieku 6–12 lat i ma na celu na-uczenie dzieci, jak prawidłowo dbać o higienę jamy ustnej i zapobiegać próchnicy. W tym roku przeba-daliśmy 10000 dzieci.

Do ZPH dołączyli nowi partnerzy

Grupa LUX MED sys-tematycznie rozwija

„Zdrowie, piękno, harmonia” – program rabatów dla naszych Pacjentów i pracowników. Tylko w ostat-nim czasie dołączyło do ZPH kilku nowych part-nerów oferujących m.in. naukę języków obcych, catering dietetyczny oraz zagraniczne książki i cza-sopisma. Szczegóły na www.luxmed.pl.

„Jak­Polacy­uprawiają­sport?”­−­wyniki­badań

Firma badawcza IQS na zlecenie LUX MED przeprowadziła badania na temat tego, jak Polacy

uprawiają sport i czy potrafią się do tego odpowied-nio przygotować. Według badań opinii przeprowa-dzonych na próbie 1000 osób aż 40% Polaków upra-wia sport co najmniej raz w tygodniu, a około 8% ankietowanych co najmniej raz w miesiącu. Nie-stety wyniki pokazują również, że 4 na 10 Polaków nie wykonało żadnych działań, aby przygotować się do tego. Zaledwie 3% osób uprawiających sport wykonało jakiekolwiek badania lekarskie pod ką-tem planowanej aktywności fizycznej. Z kolei za-ledwie 4% ankietowanych odbyło konsultację z lekarzem albo fizjoterapeutą (3%) lub z trenerem

danej dyscypliny (6%).

„Jak­Polacy­uprawiają­sport?”­−­wyniki­badań

AKTUA LNO ŚC I

3 / 2 0 1 5 b l i s k o z d r o w i a 3

Na początku września w ramach XXV Forum Ekonomicznego w Krynicy odbyło się Forum

Ochrony Zdrowia, którego byliśmy partnerem. Współorganizowaliśmy dwa panele. Pierwszy dotyczył dodatkowych ubezpieczeń zdro- wotnych, które miałyby być finansowane przez pracodawców. Przed systemem opieki zdrowotnej w Polsce stają dziś nowe wyzwania – m.in. wyż-szy wiek emerytalny oraz narastające zagrożenie chorobami przewlekłymi i cywilizacyjnymi. Dlatego obecne rozwiązania okazują się już nie-wystarczające i wymagają poświęcenia większej uwagi grupie społeczeństwa aktywnej zawodowo. Drugi panel pod nazwą „Telemedycyna i e-zdro-wie – rewolucja informatyczna w obszarze ochro-ny zdrowia” poświęcony był najistotniejszym ogra-niczeniom legislacyjnym w perspektywie rozwoju telemedycyny i e-zdrowia. Grupa LUX MED ma duże doświadczenie w tym za-kresie. Staramy się wychodzić naprzeciw oczeki-waniom naszych Pacjentów. Rozwijamy telera-diologię i wprowadzamy innowacyjne rozwiązania z zakresu e-zdrowia, które zwiększają poczucie

bezpieczeństwa Pacjentów oraz skuteczność lecze-nia, a lekarzom prowadzącym dają możliwość sprawnej komunikacji ze swymi podopiecznymi i oceny wyników. M.in. systematycznie rozbudo-wujemy Portal Pacjenta − nowoczesną, bezpłatną platformę internetową, z której co miesiąc korzy-sta już ponad 500 tys. Pacjentów Grupy LUX MED. Dzięki niej w szybki i prosty sposób zarządzają oni swoim zdrowiem. Nasi Pacjenci mają np. moż-liwość otrzymania recepty w chorobie przewlekłej bez konieczności pełnej, stacjonarnej wizyty, a tak-że mogą uczestniczyć w czatach z pielęgniarka-mi i lekarzami oraz zadawać pytania online leka-rzowi, u którego się leczą.

Grupa­LUX­MED­partnerem Forum Ekonomicznego

Wlipcu w Madrycie zorganizowane zostało Clinical Leadership Forum 2015, w którym wzię-li udział przedstawiciele zespołów medycznych i operacyjnych z całej Bupa (międzynarodo-

wej grupy, do której należy Grupa LUX MED). Podczas tego wydarzenia Monika Tomaszewska, Dyrektor Departamentu Pielęgniarstwa i Położnictwa Grupy LUX MED, otrzymała nagrodę imie-nia dr Joanny Perkowicz, byłego Dyrektora Medycznego LUX MED, Doradcy Prezesa ds. Bezpie-

czeństwa Pacjenta i Szpitalnictwa Grupy LUX MED, która po ciężkiej chorobie odeszła od nas w maju tego roku. Wyróżnienie, wręczone po raz pierwszy, zostało przyznane za stworzenie i wdrożenie modelu kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, dzięki które-mu LUX MED zyskał status ośrodka kształcenia pody-plomowego pielęgniarek i położnych. Monika Tomaszewska, jako liderka i inicjatorka Forum Pielęgniarek i Położnych Pracodawców RP, aktywnie działa nad wzmocnieniem roli pielęgniarki i położnej w ochronie zdrowia w Polsce, a jej projekty są przedmiotem dyskusji w Ministerstwie Zdrowia.

Nagroda­imienia­dr­Joanny­Perkowicz

Monika Tomaszewska podczas odbierania nagrody.

W  e-Markecie LUX MED dostępne są nowe produkty – programy dietetyczne, z których

mogą skorzystać Pacjenci z Warszawy, Gdańska, Katowic, Łodzi, Poznania i Krakowa. W ramach pro-gramów oferujemy konsultacje z dietetykiem, ułoże-nie indywidualnej 14-dniowej diety oraz wykonanie badań: m.in. analizę składu ciała, morfologię i bada-nie poziomu glukozy.

Nowe­produkty w e-Markecie

4 b l i s k o z d r o w i a 3 / 2 0 1 5

A K T U A L N O Ś C I

Sportowo zaangażowaniW 2015 roku byliśmy partnerem medycznym wielu wydarzeń sportowych.

Wspieraliśmy m.in. Bieg Konstytucji 3 maja, Ekiden, pikniki olimpijskie, PZU Półmaraton Warszawski,

Coca-Cola Cup, Bieg Powstania Warszawskiego, a 11 listopada byliśmy obecni na Biegu Niepodległości.

Podczas wszystkich imprez przy-bliżamy ideę naszego programu

Medycyna dla Sportu i Aktywnych, w ramach którego dbamy o spor-towców na każdym etapie ich ak-tywności, bez względu na poziom zaawansowania. Zarówno amato-rom, jak i wyczynowcom pomagamy

przygotować się do startu w zawo-dach, jesteśmy do ich dyspozycji w trakcie i po zakończeniu sportowej rywalizacji. W ramach tegorocz-nych wydarzeń s p o r t o w y c h z poradami

profilaktycznymi dotarliśmy do ponad 1 700 000 Polaków. Zainteresowane

osoby mogły dowiedzieć się m.in., jak bezpiecznie

trenować, jak odpo-wiednio prowa-

dzić rozgrzew-kę, jak zre- generować się po wysiłku, co, kiedy i jak jeść,

by osiągać lep-sze wyniki.

Łącznie w impre-zach sportowych,

których partnerem byli-śmy, wzięło udział niemal 100 000 zawodników i co najmniej drugie tyle kibiców. W plenerowych punk-tach konsultacyjnych przebadaliśmy około 3000 osób. Pod okiem naszych fizjoterapeutów wszyscy, którzy chcieli sprawdzić swoją sprawność fizyczną, mogli wykonać testy

funkcjonalne FMS. Ponadto zain-teresowane osoby mogły skorzystać z bezpłatnej analizy składu ciała, a także wykonać badania profilak-tyczne, takie jak pomiary poziomu glukozy, cholesterolu, ciśnienia tętniczego.Do czuwania nad bezpieczeństwem uczestników podczas wszystkich wydarzeń zaangażowaliśmy ponad 250-osobowy zespół lekarzy, pielę-gniarzy i ratowników Grupy LUX MED, który ponad 600 razy udzielił pomocy zawodnikom.W trakcie zawodów nie tylko opie-kowaliśmy się sportowcami, lecz także ramię w ramię towarzyszyli-śmy im na starcie. Wśród uczestni-ków imprez biegowych znalazło się niemal 100 osób z Klubu Biegacza Grupy LUX MED. Wszystkim gratulujemy wyników. Do zobaczenia podczas kolejnych sportowych zmagań!

P O R A D N I K

3 / 2 0 1 5 b l i s k o z d r o w i a 5

Badania z zakresu orzecznictwa sportowego pozwalają sprawdzić stan naszego

zdrowia przed podjęciem aktywności. Dzięki nim możemy odpowiednio

przygotować się do wysiłku i bezpiecznie czerpać przyjemność z uprawiania sportu.

W ostatnich latach coraz bardziej po-wszechne staje się amatorskie upra-wianie różnych

dyscyplin sportu i prowadzenie aktyw-nego trybu życia bez względu na wiek. W szkołach powstają klasy sportowe, dzieci zachęcane są do uczestniczenia w zawodach. Należy jednak pamiętać, że zajęcia sportowe są związane ze zwiększonym wysiłkiem zarówno fi-zycznym, jak i psychicznym. Zanim przystąpimy do aktywnego zajmowa-nia się wybraną dyscypliną sportu, na-leży przygotować organizm na pewne zmiany oraz sprawdzić, jaki jest nasz stan zdrowia.

Ocena zdrowiaWiększe bezpieczeństwo podczas ak-tywności fizycznej będzie zapewnione dzięki regularnemu wykonywaniu ba-dań. Pozwolą one uniknąć złego wy-boru dyscypliny oraz mogą przyczynić się do wczesnego wykrycia niektórych schorzeń. Nie należy więc traktować ich jako uciążliwej formalności. Aby ocenić zdolność do uprawiania wybra-nej dyscypliny, przeprowadzane jest badanie wstępne, po którym można uzyskać orzeczenie lekarskie. Kolejne badania wykonywane są co 6 lub 12 miesięcy w zależności od wieku sportowca, dyscypliny oraz stanu zdro-wia ocenianego w trakcie kolejnych wizyt. Z badań można skorzystać in-dywidualnie (nawet dzieci poniżej 7 lat), w grupach zorganizowanych, w ramach klubów i klas sportowych. Aby usprawnić procedurę uzyskania orzeczenia, wprowadzona została ścieżka orzecznicza. Jako pierwsze przeprowadzane jest wstępne badanie sportowo-lekarskie, które ma na celu ocenę stanu zdrowia, jak i wychwyce-nie problemów mogących stanowić przeciwwskazanie do uprawiania da-nej dyscypliny sportu. W jego ramach

wykonywane są badania dodatkowe obejmujące pomiary antropometrycz-ne, przegląd stomatologiczny, orien-tacyjne badanie wzroku, pomiar ci-śnienia tętniczego, spoczynkowe badanie EKG, konsultacje lekarza la-ryngologa i badania laboratoryjne. Niektóre dyscypliny, tj. sporty siłowe czy nurkowanie, ze względu na spe-cyfikę wymagają dodatkowej oceny ra-diologicznej czy badania spirome-trycznego.

Badanie fizykalnePo wykonaniu należnych dla danej dyscypliny badań Pacjent trafia do le-karza medycyny sportowej, który prze-prowadza dokładny wywiad dotyczą-cy trybu życia, przebytych bądź bieżących chorób, urazów oraz innych obciążeń mogących mieć wpływ na zdolność do zwiększonego wysiłku. Następnie przeprowadzane jest pełne

badanie fizykalne wraz ze szczegóło-wą oceną układu kostno-stawowego. Jeżeli nie stwierdza się zmian patolo-gicznych, wystawiane jest zaświadcze-nie o braku przeciwwskazań do upra-wiania wybranej dyscypliny sportu. Należy pamiętać, że aby zapewnić so-bie bezpieczeństwo podczas aktywno-ści fizycznej, nie można poprzestać na jednorazowym badaniu. Organizm może różnie zareagować na zwiększo-ny wysiłek, warto też wziąć pod uwa-gę możliwość wystąpienia kontuzji. Z tego względu przeprowadzane są badania okresowe po upływie 6 i/lub 12 miesięcy. Okres 6-miesięczny dotyczy przede wszystkim sportow-ców, którzy nie ukończyli 18. roku życia. Jeśli badanie wstępne nazwie-my pierwszym etapem ścieżki orzeczniczej, to drugim etapem jest okresowe badanie po 6 miesiącach. W jego zakres wchodzą pomiary

antropometryczne, oznaczenie ciśnie-nia tętniczego oraz konsultacja lekarza medycyny sportowej, który ocenia, jak Pacjent toleruje zwiększony wysiłek. Etap trzeci to kontrola po 12 miesiącach z rozszerzonym spektrum badań (po-dobnie jak badanie wstępne). W przy-padku pojawienia się problemów zdrowotnych wykonywane są badania w zależności od potrzeb. Etap czwar-ty to skrócone badanie po kolejnych 6 miesiącach. Jego zakres przypomina etap drugi. Kolejny jest etap piąty – badanie wykonuje się po 2 latach od wstępnego. W jego zakres wchodzą komplet badań dodatkowych wyma-ganych dla danej dyscypliny sportu oraz konsultacja lekarska, podczas któ-rej ponownie przeprowadzane są kompleksowe badanie fizykalne i wywiad dotyczący tym razem pro-blemów, jakie pojawiają się w czasie treningów lub są z nimi związane.

Zaświadczenie w rękuNa zakończenie każdego etapu, jeśli nie ma przeciwwskazań, wystawiane jest zaświadczenie o zdolności do uprawiania wybranej dyscypliny spor-tu. Tak skonstruowany proces orzecz-niczy umożliwia zachowanie ciągłości obserwacji Pacjenta, pozwala łatwiej zauważyć odchylenia od normy. Jest bardziej efektywny niż pojedyncza wi-zyta za każdym razem u innego leka-rza. Pomimo istnienia pewnych stan-dardowych sposobów postępowania każda osoba traktowana jest indywi-dualnie; w zależności od stanu zdro-wia bądź pojawiających się problemów zlecane są dodatkowe badania. Aby cieszyć się ulubionym sportem, warto mieć pewność, że jest on dla nas bezpieczny. Dobrze jest rozważyć wy-konanie badań przed rozpoczęciem ak-tywności czy zanim nasze dziecko za-cznie uczęszczać na zajęcia sportowe.Więcej informacji: tel. (22) 33 22 844

www.profemed.pl

Ścieżka dla aktywnychN A S Z E K S P E RTlek. med. Ewa Rzeźnicka,ortopeda, specjalista medycyny sportowej PROFEMED Sport i Rehabilitacja, Grupa LUX MED

Aby zapewnić sobie bezpieczeństwo podczas aktywności fizycznej, nie można

poprzestać na jednorazowym badaniu.

Kształtowanie warg, wygładzanie bruzd nosowo-wargowych, przywracanie młod-szego wyglądu poprzez uzyskanie pra-widłowego napięcia mięśni twarzy, two-rzenie pięknego, dobranego do kształtu

twarzy i warg uśmiechu – oto zalety współczesnej ortodoncji.

Młodość i harmoniaOrtodoncja w dzisiejszych czasach opóźnia wizu-alne procesy starzenia twarzy. Z lekarzami innych specjalności możemy tak zaplanować leczenie, aby

po rekonstrukcji zwarcia twarz wyglądała młodziej i bardziej harmonijnie. Ważne są w tym przypadku: odbudowanie odpowiedniej wysokości zwarcia (można je uzyskać przy pomocy leczenia ortodon-tycznego lub/oraz protetycznego), odpowiednie ustawienie siekaczy górnych w stosunku do tkanek miękkich twarzy, odpowiednie uformowanie warg oraz zmiana wzajemnego ułożenia kości twarzo-czaszki. Efekty potrafią być spektakularne, szcze-gólnie dla Pacjentów z wadami morfologicznymi twarzoczaszki, które nie tylko nie pozwalają im na pra-widłowe funkcjonowanie, jedzenie, mowę czy

właściwe oraz estetyczne leczenie zębów, lecz tak-że wpływają na gorsze samopoczucie. Temu wszyst-kiemu można na szczęście zaradzić przy pomocy współczesnej, szerokiej wiedzy medyczno-ortodon-tycznej, wysokospecjalistycznej diagnostyki, tech-niki leczenia oraz przede wszystkim dzięki ścisłej współpracy lekarzy wielu specjalności.

Wieloetapowe leczeniePrzed leczeniem wad morfologicznych konieczna jest dokładna, bardzo specjalistyczna diagnostyka obejmująca nie tylko zęby, lecz także ustawienie

W dzisiejszych czasach ortodoncja nie zajmuje się jedynie wyrównaniem zębów, lecz pozwala na wiele

więcej. Warto sprawdzić, jak możemy poprawić stan swojego uzębienia i tym samym jakość swojego życia.

N A S Z E K S P E RT

Nowoczesna ortodoncja – droga do piękności

lek. stom. Joanna Łojewska, ortodonta LUX MED Poznań,PROFEMED Warszawa

6 b l i s k o z d r o w i a 3 / 2 0 1 5

T E M AT N U M E R U

kości w twarzoczaszce – ich wzajemną relację, któ-ra często jest przyczyną problemów czy kompleksów Pacjentów. Leczenie wad morfologicznych (proge-nii czy tyłożuchwia, asymetrii czy niedorozwoju kości twarzoczaszki) zaczyna się po uprzedniej dia-gnostyce leczeniem ortodontycznym, pod którego koniec Pacjent poddany zostaje zabiegowi chirur-gicznemu wykonywanemu przez chirurga szczę-kowo-twarzowego. Zabieg taki wykonywany jest w pełnej narkozie i ma na celu przywrócenie pra-widłowej proporcji twarzy, zmianę napięcia mięśni pracy stawów skroniowo-żuchwowych oraz uzy-skanie pięknego, stabilnego ustawienia zębów, czyli olśniewającego uśmiechu. Jest to leczenie wieloeta-powe, przeprowadzane przez lekarzy różnych spe-cjalności, ale efekt jest nagrodą. Niejednokrotnie Pacjenci zgłaszają się do stoma-tologa z powodu starcia zębów, zmian w tkankach przyzębia, pękających koron zębowych, ruchomo-ści zębów, łamania się koron protetycznych. Nie zdają sobie sprawy, że przyczyną często są niepra-widłowe relacje międzyzębowe, a co za tym idzie, niewłaściwe funkcjonowanie stawów skroniowo--żuchwowych. Dochodzą do tego bóle głowy, często mylnie diagnozowane jako migreny, trzaski i prze-skakiwania w stawach skroniowo-żuchwowych, bóle mięśni żwaczy, zmęczenie w okolicy szczęk. To wszystko można w dzisiejszych czasach zdia-gnozować, wyleczyć i tym samym poprawić jakość życia. Ortodoncja jest jednym z ważniejszych ele-mentów takiego leczenia. Konieczna jest wtedy ści-sła i doskonale dopracowana współpraca lekarzy różnych specjalności: ortodonty, protetyka, implan-tologa, chirurga, periodontologa, stomatologa zaj-mującego się odbudową estetyczną. Razem można zaprojektować uśmiech na miarę marzeń i zdrowia.

MikroimplantyWspółczesna ortodoncja oferuje również dosko-nałą możliwość przygotowania przedprotetycz-nego lub przedimplantologicznego Pacjenta. Osoby, które straciły jeden lub kilka zębów i chcą podjąć się zregenerowania swojego uzębienia, niejedno-krotnie spotykają się z odmową przeprowadzenia leczenia przez lekarza protetyka lub implantolo-ga ze względu na duże przemieszczenia w stronę luki zębów sąsiednich. Ten problem na szczęście łatwo już rozwiązać ortodontycznie, często bez konieczności zakładania Pacjentowi pełnego apa-ratu ortodontycznego. Wykorzystuje się do tego zakotwienie śródkostne, które w ostatnich latach rewolucjonizuje pracę ortodonty, czyniąc ją zarów-no dla lekarza, jak i dla Pacjenta dużo krótszą i łatwiejszą. Tak zwane mikroimplanty ortodontyczne lub płytki przedsionkowe, które w początkowym eta-pie straszą nas nazwą oraz grozą śruby w kości, są tak naprawdę małymi śrubkami, zaczepami umieszczanymi w znieczuleniu miejscowym w okolicach zębów, które będą przemieszczane.

Powodują one znacznie krótszy czas leczenia orto-dontycznego i wyższy komfort Pacjenta oraz zwiększają możliwości precyzyjniejszego usta-wienia zębów. Lekarz ortodonta współpracuje z chirurgiem, który może wykonać mało inwa-zyjny zabieg chirurgiczny przyśpieszający lecze-nie i umożliwiający używanie mniejszych sił orto-dontycznych.

Diagnostyka w ortodoncji Wizytę rozpoczynamy od konsultacji, czyli dokładnego zebrania istotnych dla leczenia informacji dotyczących zarówno zdrowia ogól-nego Pacjenta, jak i problemów miejscowych, zgryzowych. Bardzo ważne jest ustalenie problemów, z któ-rymi Pacjent do nas trafia. Często są to spra-wy, na które my sami nie zwrócilibyśmy uwa-gi w pierwszej kolejności. Na konsultacji badamy ustawienie zębów, ich stan zdrowot-ny, ustalamy z Pacjentem możliwości lecznicze. Pobieramy wyciski pod modele diagnostycz-ne, kierujemy Pacjenta na wykonanie zdjęć rentgenowskich – pantomograficznego, tele-rentgenogramu bocznego czaszki; jeżeli ma-my wątpliwości co do wieku kostnego u dzie-ci, kierujemy na wykonanie rentgenogramu dłoni, na podstawie którego jesteśmy w stanie go określić, co umożliwia nam ustalenie wła-ściwego czasu na rozpoczęcie leczenia. Jeżeli obserwujemy trzaski i przeskakiwania w stawach skroniowo-żuchwowych lub Pacjent ma starte zęby albo zgłasza dolegliwości ze stro-ny tego stawu, kierujemy go na wykonanie tomografii stożkowej stawu. Następnie narzę-dzie zwane łukiem twarzowym, które pozwa-la na precyzyjne zarejestrowanie wzajemne-go położenia szczęki i żuchwy również w relacji do stawu skroniowo-żuchwowego, umieszczamy w artykulatorze – urządzeniu pozwalającym na zobrazowanie tego ustawie-nia. Łuk twarzowy to doskonałe narzędzie służące do precyzyjnego ustalenia stabilnego planu leczenia.

Nowoczesna technikaNa podstawie zdjęcia bocznego czaszki wyko-nujemy analizę cefalometryczną pokazującą w stopniach i cyfrach możliwości lecznicze danego Pacjenta. Dzięki komputerowym pro-gramom do cyfrowej analizy cefalometrycznej jesteśmy w stanie precyzyjnie ustalić możliwo-ści oraz przebieg leczenia. Możemy również przeprowadzić morphing twarzy, czyli pokazać Pacjentowi, jak zmieniać się będzie jego twarz wraz z postępowaniem leczenia. Jest to orien-tacyjny pogląd, jednak bardzo lubiany przez Pacjentów. Po zebraniu wszystkich danych lekarz lub zespół lekarzy przygotowuje precyzyjny plan dalsze-go leczenia. Sam proces diagnostyczny wydaje się złożony i skomplikowany, jednak od Pacjenta wymaga on tylko 3, 4 wizyt, a cała reszta odbywa się poza nim i polega na dokładnym przestudiowaniu wszystkich zebranych danych oraz przetwo-rzeniu tego na czytelny dla Pacjenta plan lecze-nia. Często dostaje on kilka możliwości lecz-niczych, które starannie omawiamy, po czym decydujemy, co dla niego będzie najkorzyst-niejsze.

Każdą wizytę u ortodonty rozpoczynamy od dokładnego

zebrania istotnych dla dalszego leczenia

informacji dotyczących zarówno zdrowia

ogólnego Pacjenta, jak i problemów miejscowych,

zgryzowych.

Leczenie dzieci może być przeprowa-dzane w kilku fazach w zależności od rodzaju wady oraz wieku dziecka. Nie czekajmy z nim do pełnego uzębienia stałego. Często wtedy jest już za późno na podjęcie odpowiednich działań. Stałe aparaty ortodontyczne możemy zakładać na poszczególne zęby dziecka już w uzę-bieniu mieszanym, np.: u dzieci w 7. roku życia. Niejednokrotnie w tym wieku, po diagnozie, wspólnie z rodzicami podej-mujemy decyzję leczenia wstępnego, wczesnego, poprawiają-cego nieprawidłowości ustawienia zębów i ogólne wrażenie estetyczne, które u dzieci również jest bardzo ważne. Ze względu na różny przebieg rozwoju u dzieci i na różny okres dojrzewania po bardzo wnikliwej diagnostyce decydu-jemy, kiedy rozpocząć ostateczne leczenie ortodontyczne dziecka i jak to leczenie będzie wyglądało.

ORTODONCJAU NAJMŁODSZYCH

3 / 2 0 1 5 b l i s k o z d r o w i a 7

T E M AT N U M E R U

Ginekomastia prawdziwa spowodowana jest przerostem tkanki gruczołowej.

Norma. Męska klatka piersiowa nieobarczona stanem chorobowym.

S Z P I TA L

8 b l i s k o z d r o w i a 3 / 2 0 1 5

S Z P I TA L

Powiększone piersi to nie tylko problem estetyczny i wynikające z niego ogra-niczenia w normalnym funkcjonowaniu, np. w ko-

rzystaniu z siłowni czy basenu, upra-wianiu sportu w miejscach publicz-nych itd., ale także u wielu osób przyczyna problemów natury psycho-logicznej.

Winna tkanka tłuszczowa Powiększenie się piersi może być spo-wodowane zwiększeniem ilości tkanki gruczołowej (ginekomastia prawdziwa) lub przerostem tkanki tłuszczowej (pseudoginekomastia, lipomastia). Przerost tkanki gruczołowej wynika najczęściej z zaburzeń hormonalnych i w niektórych okresach życia jest nor-mą (ginekomastia fizjologiczna). Pier-si mogą być fizjologicznie powiększo-ne u noworodków w kilka tygodni po urodzeniu, u nastolatków w okresie dojrzewania i u mężczyzn w pode-szłym wieku. Przyjmuje się, że blisko 2/3 nastolatków boryka się z problemem

N A S Z E K S P E RTlek. med.Tomasz Dębski, chirurg plastyk− SzpitalLUX MED PuławskaWarszawa

Ginekomastia (z łac. pierś

kobieca), czyli nadmierne

powiększenie piersi

u mężczyzn, staje się

w ostatnich latach jedną

z częstszych przyczyn

zgłaszania się panów

do gabinetów chirurgii

plastycznej.

ginekomastii, która w większości przy-padków jest przejściowa i ustępuje w ciągu dwóch lat.

Do endokrynologaZe względu na zaburzenia hormo-nalne występujące w ginekomastii jej diagnostyką zajmują się endokryno-lodzy. Zebranie szczegółowego wy-wiadu i wykonanie badań krwi (po-ziomu odpowiednich hormonów) pozwala określić powód powiększenia piersi i wdrożyć odpowiednie leczenie. Niestety w większości przypadków nie udaje się znaleźć uchwytnej przy-czyny ginekomastii, a diagnostyka ma

To nie tylko źle wygląda

na celu jedynie wykluczenie stanów patologicznych. Dopiero po zdiagno-zowaniu braku zaburzeń hormonal-nych i innych patologii powodujących powiększenie się piersi możliwe jest leczenie chirurgiczne.

Akcja operacja Ze względu na różne techniki opera-cyjne przed zabiegiem zaleca się wy-konanie USG piersi w celu określenia, czy przyczyną jej powiększenia są prze-rost tkanki gruczołowej, nadmiar tkanki tłuszczowej czy może obie pa-tologie jednocześnie. Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Nadmiar tkanki gruczołowej usuwany jest naj-częściej za pomocą małego cięcia w dolnej części otoczki brodawki. Bli-zna powstała po zabiegu znajduje się na granicy otoczki brodawki, dzięki czemu jest prawie niewidoczna. Nad-miar tkanki tłuszczowej najczęściej usuwany jest poprzez liposukcję, a dwie

Przykłady ginekomastii, które mogą świadczyć o różnych stanach choro-bowych w organizmie:

zaburzenia endokrynologiczne spowodowane upośledzeniem działania jąder, nadnerczy, tarczycy lub przysadki; nowotwory jąder, przysadki, nadnerczy, płuc; niewydolność nerek, wątroby, nadnerczy; przyjmowanie niektórych leków (np. amiodaronu, spironolak-tonu, digoksyny, sterydów anabolicznych); nadużywanie alkoholu, heroiny, marihuany; nadmierna otyłość; rak piersi (szczególnie w przy-padku jednostronnego, bole-snego powiększenia piersi).

STANY CHOROBOWE

lub trzy kilkumilimetrowe blizny po wprowadzeniu kaniul do liposukcji są praktycznie niewidoczne. Opisane procedury są wystarczające w przy-padkach nieznacznego przerostu pier-si z niewielkim nadmiarem skóry, która szczególnie u osób młodych ob-kurcza się w ciągu roku. Z kolei w przy-padkach dużego powiększenia piersi ze znacznym nadmiarem skóry nie-zbędne jest jej usunięcie połączone z przemieszczeniem kompleksu otocz-ka–brodawka ku górze. W zależności od stopnia nadmiaru skóry blizna powstała po tego typu zabiegu mo-że być ukryta wokół otoczki i prze-biegać dodatkowo pionowo pod nią, po jednej lub obu jej stronach lub być umiejscowiona w fałdzie pod-piersiowym. Każda z tych metod dobierana jest indywidualnie do Pacjenta.

N A S Z E K S P E RTlek. med. Agnieszka Kurczuk- -Powolny,ginekolog położnik – SzpitalLUX MED PuławskaWarszawa

i zagnieżdżenia zapłodnionego jaja, wpływając na funkcje immunologiczne.

Jak ją rozpoznać?U każdej kobiety z bolesnymi miesiącz-kami można podejrzewać endome-triozę, jednak nie jest łatwo ją wykryć. Badanie ginekologiczne niewiele wno-si i pozwala rozpoznać tylko bardzo zaawansowane stadia choroby. Bada-nie USG też nie zawsze daje jedno-znaczny obraz, ostateczne rozpozna-nie stanowi zabieg laparoskopii, bezpośrednie obejrzenie narządu rod-nego i okolic oraz pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Jak ją leczyć?Endometrioza jest chorobą prawie na całe życie. Leczenie jest zależne od objawów i aktualnego stanu. Przy sil-

nych bólach stosuje się nieste-rydowe leki przeciwzapal-

ne. Przy torbielach i kłopotach z zajściem w ciążę konieczne jest

Czym jest endometrioza?Istotą choroby jest występowanie ognisk endometrium (śluzówki macicy) poza miejscem, gdzie powinno się ono znaj-dować, czyli jamą macicy. Najczęściej występuje ona w jajowodach, jajnikach, otrzewnej wyścielającej jamę brzuszną, rzadziej w pęcherzu moczowym czy jelitach, zdarza się jednak lokalizacja tak odległa jak płuca czy gałka oczna. Endometrium to wyściółka wnętrza macicy, w której zagnieżdża się pęche-rzyk ciążowy. Ta tkanka rośnie cyklicz-nie w pierwszej fazie cyklu miesiącz-kowego; gdy kobieta nie zajdzie w ciążę, złuszcza się podczas miesiącz-ki i znów odrasta w kolejnym cyklu. Proces sterowany jest grą hormonów kobiecego cyklu. W endometriozie ogniska endometrialne znajdujące się poza jamą macicy reagują na zmiany hormonalne tak samo jak właściwe endometrium – cyklicznie przyrastają i powodują miejscowe mikrokrwawie-nia. Krwawienie to jednak nie znaj-duje ujścia, co powoduje gromadzenie się krwi w formie torbieli lub nacieków.

Skąd się bierze ta choroba?Pochodzenie endometriozy nie jest do końca znane. Niestety nie można jej w żaden sposób uniknąć, zapobiec ani wpłynąć na jej występowanie, prowa-dząc określony tryb życia.

Jak się ona objawia?Zasadniczym objawem endometriozy jest ból w dole brzucha, który nasila się głównie podczas miesiączki. Praw-dopodobnie ponad połowa kobiet bo-leśnie miesiączkujących ma endome-triozę. Z biegiem lat i postępem choroby nasilenie bólu wzrasta, wy-stępuje on również podczas współżycia.

Endometrioza jest chorobą dotykającą 5, a nawet 15% kobiet w wieku rozrodczym. Wiele z nich latami

cierpi na silny ból brzucha, w milczeniu czekając na właściwą diagnozę. Endometrioza nie jest groźna

dla życia, ale potrafi nieźle je uprzykrzyć. Na szczęście można ją skutecznie leczyć. Na ten temat

rozmawiamy z ginekologiem położnikiem Agnieszką Kurczuk-Powolny.

Zależnie od umiejscowienia ognisk (w jelitach i w pęcherzu moczowym) może pojawić się ból podczas odda-wania stolca oraz drobne krwawienia z przewodu pokarmowego lub krwio-mocz. Endometrioza wewnętrzna, czyli adenomioza, oprócz bólu przy-nosi również bardzo obfite i przedłu-żone krwawienia. Choroba towarzyszy kobietom przez cały czas dojrzałości płciowej. Objawy łagodnieją dopiero po przekwitaniu, gdy ustaje miesiącz-kowanie.

Czym grozi endometrioza?Oprócz bólu może przynieść również inne poważne konsekwencje. Jest to choroba wpływająca w znacznym stop-niu na płodność kobiety. Narastające z każdym cyklem miejscowe ogniska mogą spowodować nieodwracalne zmiany w narządzie rodnym. Ogni-ska endometrialne mogą spowo-dować niedrożność jajowodów oraz zrosty w miednicy mniej-szej. Same ogniska zabu-rzają też proces zapłodnienia

Endometrioza – zmora kobiet

leczenie operacyjne. Laparoskopia pozwala nie tylko potwierdzić dia-gnozę, lecz także usunąć widoczne torbiele i ogniska. Niestety, opera-cja zlikwiduje tylko powstałe już zmiany, ale nie zapobiegnie powsta-waniu nowych. W przewlekłym leczeniu ogromną rolę odgrywają leki hormonalne antykoncepcyjne, blokujące czynność jajników i mie-siączki. W leczeniu najważniejsze jest wczesne rozpoznanie i niedo-puszczenie do powstania rozsianych dużych ognisk i nieodwracalnych zmian.

Choroba towarzyszy kobietom przez cały

czas dojrzałości płciowej. Objawy łagodnieją dopiero po przekwitaniu.

3 / 2 0 1 5 b l i s k o z d r o w i a 9

P O R A D N I K

Nie da się ukryć,

że z letnią opalenizną

wyglądamy lepiej. Jednak

po wakacjach możemy

zostać z przebarwieniami

i suchą skórą. Co robić,

by sobie pomóc?

Agnieszka WiśniewskakosmetologPROFEMEDMedycyna Estetyczna Warszawa

N A S Z E K S P E RT

Jak pozbyć się przebarwień po wakacjach

Zanim zaczniemy sami zwalczać przebarwienia (hiperpigmentację), na-leży najpierw udać się do dermatologa w ce-

lu ich właściwego rozpoznania. Do przyczyn powstawania przebarwień, oprócz ekspozycji na promieniowanie UV, zaliczamy skłonności genetyczne, zaburzenia hormonalne, zaburzenia funkcji wątroby, urazy mechaniczne, niedobór witamin lub stosowanie le-ków i substancji światłouczulających oraz olejków eterycznych w perfumach. Do walki z przebarwieniami służą zabiegi kosmetologiczne, medyczne i terapie skojarzone (łączone).

Peelingi chemiczne Pomagają zwalczać niedoskonałości skóry i są terapią anti-aging. Pozwalają skórze lepiej wchłaniać składniki ak-tywne z kosmetyków, pomagają pozbyć się przebarwień i odświeżają wygląd cery. Stymulują skórę do przebudowy, dzięki czemu staje się ona grubsza, lepiej napięta i gładsza. Stopień inten-sywności złuszczania zależy od doboru odpowiedniego rodzaju kwasu, jego stężenia i indywidualnych cech skóry.

Peeling PQ Age liftinguje i rewitalizuje skórę, pomaga zwalczać przebarwie-nia, blizny, trądzik, a nawet rozstępy.

Peeling trwa 30 min i może być wy-konywany o każdej porze roku, nawet latem. Seria składa się z 4–5 zabiegów powtarzanych co 10 dni. Cosmelan to peeling z bardzo inten-sywnym złuszczaniem, skóra może po nim schodzić „płatami”. Pomaga w zwalczaniu głębokich przebar-wień. Może być wykonywany u osób o każdym fototypie i rodzaju skóry. Polega na nałożeniu w gabinecie maski Cosmelan 1 na kilka godzin, a w kolejnym etapie Pacjent stosuje krem Cosmelan 2 przez ok. 30 dni. DNA Recovery Peel to pierwszy peel- ing nanotechnologiczny naprawiający DNA po uszkodzeniach słonecznych. Zabieg rozświetla i ujednolica koloryt skóry, wygładza, nawilża, redukuje zmarszczki. Seria to 6 zabiegów po-wtarzanych co 20–30 dni. Ferulac jest peelingiem o właściwo-ściach przeciwutleniających, rozja-śnia przebarwienia i zapobiega ich powstawaniu. Stopień złuszczania zależy od zastosowanej mieszanki kwasu. Stosuje się serię zabiegów po-wtarzanych co 7–14 dni – efekt bez złuszczania – lub serię 3–5 zabiegów co 14–28 dni – efekt ze złuszczaniem. Retises Yellow Peel to zabieg silnie złuszczający z retinolem, przeciwdziała pojawianiu się zmarszczek, rozjaśnia

przebarwienia wywołane UV, zmniej-sza głębokość zmarszczek i popra-wia elastyczność skóry. Zabieg jest dwuetapowy: najpierw specjalista wmasowuje odpowiednią ampułkę, następnie nakłada połowę saszetki kremu. Pozostałą połowę klient na-kłada w domu po ok. 2 godz. i pozo-stawia na ok. 8 godz. Wykonuje się serię 3–5 zabiegów powtarzanych co 14–28 dni.

Laser W terapii hiperpigmentacji z powodze-niem stosuje się lasery Cutera Exel–V. Światło lasera jest pochłaniane przez melaninę, co powoduje rozjaśnienie lub usunięcie przebarwień. Tę metodę wykorzystuje się do usuwania głębo-kich przebarwień, których nie można się pozbyć innymi metodami. Zabieg trwa nie dłużej niż 15–30 min i nie wymaga znieczulenia. Dla uzyskania całkowitego efektu trzeba go kilkakrotnie powtórzyć. Efekty są widoczne po 2–6 tygodniach. Czasami na pełen wynik trzeba czekać do kilku miesięcy.

Nawodnienie skóryWarto skorzystać z zabiegów nawil-żających i odżywczych z dużą ilością składników zatrzymujących wilgoć i wiążących wodę w skórze.

Skin Health System marki Derma-logica to zabieg nawilżający na bazie kwasu hialuronowego do skóry wy-jątkowo odwodnionej, z widocznym wysuszeniem. Przywraca optymalny poziom nawilżenia i wzmacnia barierę hydrolipidową.Zabieg Oxy Pro Age to najbardziej za-awansowana technologia dermoinfu-zji tlenowej do zabiegów regeneracji. Przy pomocy specjalnego aplikatora dostarcza tlen z selektywnie dobrany-mi nanokosmetykami w głąb skóry.

MezoterapiaPoprawia nawilżenie skóry, niweluje oznaki zmęczenia i wyrównuje kolo-ryt. Oprócz tego stymuluje skórę do regeneracji i poprawia napięcie. Za-bieg polega na ostrzykiwaniu skóry, miejsce przy miejscu, substancjami aktywnymi. Zabieg skutecznie na-wilża, spłyca drobne zmarszczki spo-wodowane przesuszeniem, przywraca witalność zmęczonej skórze, działa profilaktycznie anti-aging i pozwala na długo zachować młody wygląd. Preparatów do mezoterapii jest bar-dzo dużo. Właściwy rodzaj dobierze lekarz medycyny estetycznej. Ważną część zabiegów stanowi również pie-lęgnacja domowa, czyli profilaktyka i ochrona.

1 0 b l i s k o z d r o w i a 3 / 2 0 1 5

P O R A D N I K

N A S Z E K S P E RTdr n. med. Grzegorz Juszczyk, Dyrektor Biura Edukacji Zdrowotnej, Grupa LUX MED

Wypalenie zawodowe to sytuacja, w której dotychczas satysfak-cjonująca praca przestaje nas cieszyć i staje się źródłem nie-zadowolenia i negatywnych

emocji. Najczęstszy obraz osoby doświadczają-cej wypalenia to poczucie braku sił do działania, poczucie bezsensu podejmowanych wysiłków, brak wrażliwości na potrzeby innych ludzi oraz bardzo negatywna samoocena. Do takiego stanu doprowadza przewlekły stres oraz bardzo duże zaangażowanie w wykonywane obowiązki przy równoczesnym lekceważeniu swoich potrzeb od-poczynku i regeneracji sił.

Jak woda w studniStres, który odczuwamy niemal codziennie, mo-bilizuje organizm do sprostania zadaniu, ale ten krótki zastrzyk energii wymaga rozładowania, gdyż długotrwała obecność naturalnych „dopa-laczy” jest bardzo niekorzystna. Przypomina to czerpanie wody ze studni. Desz-czem zasilającym naszą studnię energetyczną (możemy także wyobrazić sobie, że oczyszcza nas ze stresu) jest odpowiedni relaks. Spróbuj wykonać proste ćwiczenie – wyjdź z domu do najbliższego parku, usiądź na trawie lub ławce i przez godzinę nie rób nic. Nie czytaj, nie myśl o rodzinie, pracy, marzeniach, nie podejmuj decyzji, nie spoglądaj na telefon czy tablet. Zapewne będzie Ci bardzo trudno przetrwać ta-ką godzinę, choć zadanie wydaje się banalne. Tak najłatwiej przekonać się, jak bardzo obciążony jest nasz mózg, nieustannie przetwarzający informacje i zużywający energię. Co zatem robić, aby redukować stres i dbać o odtwarzanie ener-gii do działania? Odpowiedź jest prosta – należy ułatwić naszemu organizmowi usuwanie hormonów stresu. W tym celu powinniśmy znaleźć wyraźną granicę mię-dzy pracą a czasem

relaksu. Jeśli po pracy sprawdzasz e-maile, biorąc prysznic, ustalasz strategię dnia, jedząc obiad, przygotowujesz się do popołudniowych spotkań – jesteś w pracy w zasadzie cały czas, co systema-tycznie zbliża Cię do wypalenia.

Droga do celuRegeneracja energii jest konieczna także w ciągu ty-godnia pracy – nie powinniśmy zwlekać z odpoczyn-kiem do weekendu. Optymalnie należy zaplanować cztery–pięć okazji do zrobienia czegoś przyjemnego, odrywającego nas od trosk i wyzwań. Może to być czytanie książki, spacer, wizyta w siłowni, kolacja z rodziną itp. Jeśli je wyrzucamy z planu zajęć, przypomina to omijanie na autostradzie kolejnych miejsc wypoczynku, bo bardzo się spieszymy i jeszcze możemy jechać parę kilometrów. Odpoczywanie jest częścią naszej podróży, jeśli chcemy dotrzeć do celu. Traktujmy więc odpoczynek jak nie-odłączny czynnik sukcesu, a nie jak stratę czasu.

Zadbaj o energię do działaniaKażde zasoby mogą się wyczerpać. Dotyczy to także energii, która jest

niezbędna do podejmowania codziennych wyzwań. Jeśli zaczyna jej

nam brakować, możemy doprowadzić do wypalenia zawodowego.

Drugi filar odtwarzania energii to relacje z innymi ludźmi – z rodziną i przyjaciółmi, ze znajomymi. Badania wykazują, że im bardziej jesteśmy zapracowani, tym bardziej ograni-czamy życie towarzyskie. Z najbliższymi nie cieszymy się życiem, tylko rozmawiamy o prozie życia, przyjaciele dowiadują się o naszym życiu tylko z mediów społeczno-ściowych. Tymczasem kontakt z drugim czło-wiekiem to okazja do śmiechu, rozmowy o trudnościach i uzyskania wsparcia. Jeśli nie byliście na randce tylko z najbliższą osobą (wyjście do kina z dziećmi liczy się jak pół randki) i nie widzieliście się z przyjaciółmi dłużej niż miesiąc, to sygnał ostrzegawczy, że Wasz kryzys energetyczny może się pogłębiać.

Po pierwsze, odpoczywajmy w sposób ograniczający dopływ

bodźców do naszego umysłu. Oglą-

dając telewizję, grając w gry komputerowe, korzystając

z Internetu i mediów społecznościowych,

jesteśmy pobudzeni, nawet jeśli traktu-

jemy te czynności jak wypoczynek.

Spróbujmy je zamienić na aktywność

fizyczną (choćby spacer), czytanie książki,

słuchanie ulubionej muzyki. Jeśli w czasie

odpoczynku myślisz o sprawach zawodo-

wych – zapisz je na kartce, wrócisz

do nich po zaplanowanym odpoczynku.

Zapisanie myśli jest ważną czynnością

ułatwiającą oderwanie się od nich.

Jak odzyskać energię?

Trzeci filar to prawidłowy sen. W czasie snu organizm rozkłada nadmiar hor-monów stresu. Jeśli śpimy za krótko (poniżej sześciu godzin), potrzebujemy więcej energii i tym samym wzrasta poziom hormonów stresu, które po wyczerpującym dniu utrudniają nam zasypianie. Takie błędne koło potrafi poważnie wpływać na stan naszego układu odpornościowego, który głównie regeneruje się w czasie na-szego snu. Skutki są łatwe do przewi-dzenia. Jeśli masz problemy ze snem, nie czekaj z konsultacją u lekarza.

3 / 2 0 1 5 b l i s k o z d r o w i a 1 1

P O R A D N I K

N A S Z E K S P E RT

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego polega na usu-nięciu chorych, zniszczonych elementów stawu i zastąpie-niu ich implantami (meta-

lowymi, ceramicznymi lub z tworzyw sztucznych). Elementy endoprotezy (panewka, główka, trzpień) mocowa-ne są bezpośrednio do kości (technika bezcementowa) bądź z użyciem spe-cjalnego cementu kostnego (technika cementowa).

Zmiany, uszkodzeniaStaw biodrowy jest stawem kulistym panewkowym. Głównymi jego ele-mentami są głowa kości udowej oraz panewka utworzona przez kość mied-niczną. Obie te powierzchnie pokryte są chrząstką stawową. Gdy dochodzi do zmian zwyrodnieniowych, chrząstka

Z danych statystycznych NFZ z marca 2014 roku wynika,

że rok wcześniej wykonano w Polsce

39 349 endoprotezoplastyk stawu biodrowego.

Co robić, gdy jesteśmy już po tym zabiegu?

stawowa ulega uszkodzeniu. Powierzch-nie tworzące staw stają się chropowa-te, nierówne, co doprowadza do ich ścierania. Pierwszymi objawami cho-roby zwyrodnieniowej stawu biodro-wego, które odczuwamy, są:

ból w okolicy biodra, ograniczenie ruchomości w stawie, sztywność po dłuższym bezruchu, bóle nocne.

Kiedy choroba jest zaawansowana i le-czenie zachowawcze nie jest skutecz-ne, lekarz podejmuje decyzję wymia-ny stawu biodrowego na sztuczny.

O co należy zadbać przed operacją? Osoby otyłe powinny zadbać o reduk-cję masy ciała. Będzie to miało istotne znaczenie przy zmniejszeniu obcią-żenia protezy po operacji. Zabieg ope-racyjny powinien być poprzedzony programem ćwiczeń rehabilitacyjnych, które wzmocnią siłę mięśni.

Rehabilitacja 0−6 tygodni po zabiegu...Już w drugim dniu po zabiegu lekarz podejmuje decyzję dotyczącą pionizacji chorego. Fizjoterapeuta prowadzi

indywidualnie ustalony program usprawniania leczniczego. Uczy Pa-cjenta, jak zapobiegać zwichnięciu operowanego biodra, jak wstawać i siadać, aby poprawnie odciążyć staw. Rehabilitant uczy, jak poruszać się o kulach, aby nie dopuścić do uszko-dzenia protezy (w przypadku prote-zy cementowej chodzenie o kulach zalecane jest od 1,5 do 3 miesięcy. Przy endoprotezie bezcementowej odcią-ża się operowaną kończynę od trzech do sześciu miesięcy). Prowadzona jest także nauka chodzenia po schodach. Wykonywane są ćwiczenia zapobie-gające przykurczom w operowanej kończynie, zmniejszające ryzyko po-wstania zakrzepów oraz zwiększa-jące siłę mięśni, jak również popra-wiające ogólną wydolność organizmu. Pacjent otrzymuje instruktaż, jak po-winien wypoczywać. Wie, że podczas leżenia należy układać operowaną kończynę w lekkim odwiedzeniu. Noga nie może być skręcona. Może spać na zoperowanym boku, gdy nie odczuwa bólu. Jeśli leży na stronie zdrowej, pod nogą operowaną wy-magany jest klin, który będzie zapo-biegał przywodzeniu uda.

dr n. o kulturze fizycznej Marzenna Bazan, Kierownik Działu Rehabilitacji Ośrodka Opiekuńczo- -Rehabilitacyjnego LUX MED Tabita Warszawa

Rehabilitacja po wszczepieniu endoprotezy

Program postępowania rehabilitacyjno-leczniczego po zabiegu wszczepienia endoprotezy z całodobową opieką lekarską prowadzony jest w ośrodku Tabita należącym do Grupy LUX MED. Więcej informacji znajdziesz na www.tabita.waw.pl oraz pod numerami telefonów 695 290 146 oraz 22 737 64 00.

...i 6−12 tygodni do pół roku po zabieguPacjent wzmacnia siłę mięśni. Wy-konuje ćwiczenia propriocepcji (czu-cia głębokiego). Odtwarzany jest prawidłowy stereotyp chodu. Unika przysiadów i ruchów rotacyjnych w operowanym stawie. Później wpro-wadzane są ćwiczenia funkcjonalne oraz dynamiczne. Po powrocie ze szpitala do domu war-to usunąć przedmioty stwarzające po-tencjalne ryzyko upadku: chodniki i przewody. Należy zapewnić krzesła z wysokim siedziskiem i podłokietni-kami, zmienić przeznaczenie pomiesz-czeń, aby osoba operowana w począt-kowym okresie nie musiała korzystać ze schodów. Indywidualny program usprawniania powinien być kontynuowany w do-mu. Pozwoli to odzyskać sprawność oraz zdolność do samodzielnego wy-pełniania czynności życia codzienne-go i w perspektywie ułatwi powrót do pracy.

Endoproteza stawu biodrowego.

LEKARZ RADZIO czym warto pamiętać, aby zminimalizować ryzyko zwichnięcia protezy? Przestrzegaj następujących zasad:

nie zginaj biodra powyżej 90°, unikaj zakładania nogi na nogę, nie siadaj na meblach z niskim siedziskiem.

1 2 b l i s k o z d r o w i a 3 / 2 0 1 5

P O R A D N I K

Dysfagia, bo o niej mo-wa, jest definiowana jako trudność lub nie-możność pobierania pokarmu, formułowa-

nia kęsa pokarmowego lub przeły-kania na skutek miejscowych nie-prawidłowości lub chorób w obrębie gardła i przełyku.

Badanie i terapiaZaburzenia połykania są częstym i bar-dzo groźnym objawem pojawiającym się w przebiegu wielu chorób neuro-logicznych. W ich następstwie może dojść do niedożywienia, odwodnienia, zachłystowych zapaleń płuc, a także śmierci.W proces połykania są zaangażowane 26 par mięśni gardła i krtani oraz ner-wy czaszkowe – V, VII, IX, X, XII.Pacjenci po udarach mózgu mają za-zwyczaj problemy w fazie ustnej (oral-nej) przygotowującej i transportowej oraz gardłowej. Wynika to przede wszystkim z uszkodzenia w obrębie nerwów czaszkowych oraz osłabienia lub zniesienia odruchów podniebien-no-gardłowych. Badanie połykania przeprowadza neu-rologopeda. Ocenia dokładnie mu-skulaturę twarzy, czyli sprawność po-liczków, mięśnia warg i położenie języka. Sprawdza odruchy podnie-bienno-gardłowe oraz odruch kaszlu. Do badania używany jest płyn obo-jętny – woda, następnie podaje się pap-kę w celu zmiany konsystencji i ob-serwuje połykanie. Po badaniu neurologopeda wraz z lekarzem i die-tetykiem ustalają właściwą dietę.W trakcie prowadzonej terapii logo-pedycznej nakierowanej przede wszyst-kim na naukę prawidłowego połyka-nia oraz wzmocnienia mięśni biorących

N A S Z E K S P E RTDanuta A. Matukiewicz,neurologopeda,LUX MED TabitaWarszawa

jedzenia po stronie zdrowej, a obrót głowy chroni drogi oddechowe. Do-bieranie właściwej pozycji przy kar-mieniu powinno być dostosowane do każdego Pacjenta indywidualnie po ocenie stanu klinicznego przez lekarza.U Pacjentów z rurką tracheotomij-ną nauka połykania odbywa się tak samo jak u wszystkich innych osób z dysfagią, czyli zaczyna się od roz-poznania problemu, doboru metod i technik postępowania, a także tech-nik czyszczenia rurki.

Gdy połykanie jest problemem

Dobieranie właściwej pozycji przy

karmieniu powinno być dostosowane

do każdego Pacjenta indywidualnie.

Trudności w połykaniu często obserwuje się u Pacjentów po udarach mózgu.

Groźnych dla życia konsekwencji można potencjalnie uniknąć pod warunkiem

wczesnego rozpoznania i podjęcia w odpowiednim czasie działań terapeutycznych.

Nasze życieWarto zaznaczyć, że trudności w po-łykaniu dotyczą także dzieci. Towa-rzyszą najczęściej w mózgowym po-rażeniu dziecięcym, zespole Downa oraz po urazach.Jedzenie i picie jest bardzo przyjem-ną stroną naszego życia, dostarcza też niezbędnych składników odżyw-czych. Należy pamiętać, że nieostroż-ne lub nieumiejętne postępowanie w kwestiach żywieniowych w sto-sunku do osób chorych może przy-nieść zgubne konsekwencje.

w nim udział na ogół po kilku tygo-dniach Pacjent zaczyna przechodzić z pokarmu papkowatego na stały.

Nauka prawidłowego połykaniaBardzo często z powodu uszkodzo-nego nerwu twarzowego po stro-nie porażonej widzimy asymetrię twarzy oraz osłabioną pracę języka, policzków, a także mięśnia warg. Obserwujemy często ulewanie po-karmu z ust, trudności w żuciu i przesuwaniu kęsa pokarmowego w obrębie jamy ustnej. Jeżeli wy-stępują takie objawy w fazie ustnej, należy stosować dietę papkowatą, ponieważ jest łatwiejsza do prze-łknięcia.Przy karmieniu bardzo ważne jest, aby Pacjent przyjął właściwą pozycję – wysokie ułożenie w łóżku (jeśli Pa-cjent nie jest jeszcze pionizowany) lub pozycję siedzącą na krześle. Gło-wa i plecy muszą być ustabilizowane. W czasie karmienia głowa Pacjenta powinna być lekko pochylona do klat-ki piersiowej w trakcie połykania, ta-kie położenie pozwala na ochronę dróg oddechowych.Głowę możemy też odwrócić w stro-nę porażoną i podawać jedzenie na zdrowy policzek. Dzięki tej meto-dzie Pacjent przyjmuje kawałki

3 / 2 0 1 5 b l i s k o z d r o w i a 1 3

P O R A D N I K

R A D A N A U K O WA

1 4 b l i s k o z d r o w i a 3 / 2 0 1 5

N A S Z E K S P E RTprof. Mariusz Z. Ratajczak,Kierownik Zakładu Medycyny Regeneracyjnej WUM

Mówi się nie bez powodu, że komórki macierzyste to ogromna nadzieja dla współczesnej medycyny.

O ich niezwykłych możliwościach opowiada nam prof. Mariusz Z. Ratajczak, Kierownik Zakładu Medycyny

Regeneracyjnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Dyrektor Instytutu Komórek Macierzystych

w Centrum Rakowym Uniwersytetu w Louisville w USA.

Długowieczność coraz bardziej realna

Czym właściwie są komórki macierzyste?To najważniejsze komórki budujące nasze ciało. Najbardziej istotne w ich właściwościach jest to, że nie tylko potrafią tworzyć, lecz także odbudo-wywać zniszczone i chore struktury. Dzięki nim nabłonek jelita cienkiego wymienia się co kilka dni, a naskórek może się złuszczać co dwa tygodnie. Dlatego uważa się, że są one kluczem do medycyny regeneracyjnej. Skoro potrafią odnawiać tkanki, to oznacza, że mamy w ręku oręż w walce z dys-funkcjami naszego organizmu. Od lat intensywnie wykorzystuje się je w le-czeniu chorób układu krwiotwórcze-go, a trwają badania kliniczne nad zastosowaniem ich w terapii innych schorzeń.

Jakiego rodzaju są to schorzenia? Przede wszystkim kardiologiczne, gastrologiczne, dermatologiczne, en-dokrynologiczne, uszkodzenia stawów i więzadeł, oparzenia. Lista z dnia na dzień się rozszerza. Niestety wiadomo też, że są narządy, np. mózg i serce, w których komórki macierzyste odna-wiają się bardzo wolno. Ponadto mamy inny problem, nie z każdego miejsca łatwo je wydobyć. Już od kilkudziesięciu lat pobiera się je z krwi pępowinowej i obwodowej oraz szpiku kostnego, dlatego mamy tak duże sukcesy w leczeniu chorób he-matologicznych. Trwają też badania nad pobieraniem ich z tkanki tłusz-czowej, mięśni szkieletowych i przed-sionka serca, jest to jednak trudne, bo trzeba przeprowadzać bolesną biopsję, a z pobrania da się wyekstrahować niewiele materiału, przez co ciągle sukcesy na tym polu są niewielkie.

Nie można więc leczyć wszystkich schorzeń komórkami z krwi?Niestety nie jest to możliwe. Nie wystarczy podać jakichkolwiek komó-rek macierzystych, aby uleczyć daną chorobę. Komórki te potrafią się specjalizować, zależnie od tego, gdzie występują; jedne odpowiadają za wątrobę, inne za mięśnie szkieletowe czy układ nerwowy itd.

Nasz organizm nie produkuje bar-dziej uniwersalnych komórek? Owszem, one powstają, ale na naj-wcześniejszym etapie rozwoju. Na-ukowcy podejmują próby pozyskania komórek izolowanych z zarodków, ale rodzi to wiele problemów. Po pierwsze, chodzi o kwestie etyczne, a po drugie – komórki te powodują duże ryzyko powstawania potwornia-ków, czyli bardzo specyficznych no-wotworów, więc indukując je do

organizmu, bardziej można zaszko-dzić, niż pomóc. Dlatego pozostaje nam pozyskiwać komórki z dorosłych tkanek, które nie powodują niekon-trolowanych wzrostów i są po prostu bezpieczniejsze. Nie jest jednak aż tak źle. Okazuje się, że także w do-rosłym organizmie można znaleźć bardzo małe komórki macierzyste, przypominające te embrionalne, które mają duży potencjał różnico-wania, a więc szeroki zakres zastoso-wania. Co więcej, nie mają tendencji

do tworzenia potworniaków. Ciężko jednak uzyskać ich odpowiednią ilość, więc kluczowe jest opracowanie bezpiecznych metod ich namnażania.

Kiedy to może nastąpić?Trudno odpowiedzieć na tak zada-ne pytanie. To zależy od nakładów finansowych, ale też tak prozaicznych czynników jak przypadek. Przełom może nastąpić za tydzień, miesiąc albo kilka lat. Taka jest nauka. Często dostaję telefony i e-maile od zdesperowanych, cierpiących ludzi, którzy pytają, kiedy wreszcie uda się wykorzystać komórki macierzy-ste do leczenia szerszego spektrum chorób. Potencjał jest ogromny, jestem przekonany, że to przyszłość medycyny, ale potrzeba cierpliwości.

Jednak możliwości komórek ma-cierzystych są ograniczone, bo przecież chorujemy i umieramy…Komórki te, aby działać prawidłowo, muszą być w dobrej formie. Z wie-kiem są jednak w coraz gorszej kondycji, ale okazuje się, co potwier-dzają między innymi badania mojego zespołu, że możemy je wspierać. Ważne więc, aby to robić, bo od tego zależy długość i jakość naszego życia.

Jak o nie dbać?Zbawienny wpływ mają na nie od-powiednia, niskokaloryczna dieta i umiarkowany wysiłek fizyczny. Świat nauki coraz intensywniej poszuku-je też leków, które by je wspomaga-ły. Poszukiwania tabletki na długo-wieczność trwają. Są już pierwsze sukcesy, ale na przełom trzeba jeszcze poczekać.

Komórki macierzyste specjalizują się,

zależnie od tego, gdzie występują; jedne

odpowiadają za wątrobę, inne

za mięśnie szkieletowe.

3 / 2 0 1 5 b l i s k o z d r o w i a 1 5

Na co dzień gastroenterolog toruńskiej placówki LUX MED. Gdy jednak

przychodzi czas na urlop, doktor Cezary Popławski zrzuca kitel, bierze

plecak i wyrusza w najdziksze zakątki Europy i Azji.

C U R R I C U L U M V I TA E

dr hab. Cezary Popławski, gastroenterolog,LUX MED Toruń

Czemu polubił Pan podróżowanie często w ekstremalnych warunkach?Na początku jeździłem na typowe wycieczki z hotelem, basenem i drin-kami na plaży, ale wypoczynek w tłumie turystów przestał mnie cieszyć. W ten sposób nie poznam kraju, w którym się znalazłem, dlatego za-cząłem jeździć w odwrotną stronę niż wszyscy. Bez luksusów, za to z gwa-rancją, że dotknę innej kultury.

Jak doszło do pierwszego takiego wyjazdu?Przez przypadek. Pojechałem do znajomych w okolice Biebrzańskiego Parku Narodowego, bo to wdzięczne miejsce do fotografowania. Przyjaciel, którego tam spotkałem, powiedział mi, że wyrusza na Kamczatkę. Zaznaczył, że mam zapomnieć o hotelu, gwaran-towanym dostępie do wody czy jedze-nia. Od razu mi się spodobało. Tak się zaczęło i trwa do dziś.

Nie dość, że bez biura podróży, to na dodatek w miejsca, które turyści omijają szerokim łukiem…Zdecydowanie! Kierunek moich wypraw to daleki wschód Europy i Azja. Udało mi się odwiedzić m.in. Kam-czatkę, Wyspy Sołowieckie, Karelię, fińską daleką północ. W czasie ostatniej wyprawy wokół Azji podążałem trasą wzdłuż Wołgi, przez Kazachstan i Kir-gistan, góry Tienszan, Karakorum,

Chiny, Mongolię i do domu przez Syberię. Podróżowaliśmy autami, sporo offroadem. Udało nam się przejechać przełęcz na 4000 m, w od-dali widać było K2.

Z kim Pan podróżuje?Z przyjaciółmi, choć czasem to grono się powiększa. Żony nie udało mi się przekonać, że to świetna forma wypo-czynku, za to syn chętnie się ze mną wybiera. Chciałbym zaznaczyć, że płeć czy wiek nie są przeszkodą. Ludzie zabierają ze sobą nawet kilkuletnie dzieci, a jedna z pań z wyprawy na Kamczatkę była po siedemdziesiątce! Warto jednak zadbać wcześniej o kon-dycję. Trzeba pamiętać, że warunki czasem odbiegają od tych, które mamy na co dzień. Okazja do wzięcia kąpie-li może przydarzyć się raz na kilka dni, a owsianka potrafi być śniada-niem, obiadem i kolacją.

Bywa czasem nie-bezpiecznie?Kiedyś rozbijali-śmy obóz na stepie i w pewnym momen-cie zaczęła się do nas zbliżać grupa kirgiskich jeźdźców konnych. Na szczęście przyjechali się przywitać, a wieczorem upiekli nam barana. Jest bezpiecznie. Bardziej boję się space-rować w nocy po Warszawie, niż

przemierzając tajgę lub tundrę. Tam, gdzie podróżuję, jest niewielu ludzi i napotkane społeczności cieszą się, że ktoś je odwiedza. Nieraz oferowano mi nocleg czy jedzenie. Oczywiście należy uszanować ich naturę, a także obyczaje. Każdy wie, że w jurcie po-ruszamy się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a na Kamczatce nie karmimy niedźwiedzi.

Jak przygotować się do wyjazdu?Warto zacząć od marzeń i mapy. Na dalsze wyprawy trzeba uzbierać trochę pieniędzy, a jeśli fundusze w ogóle nie pozwalają, to można wybrać się gdzieś bliżej, choćby w polskie Bieszczady czy na Huculszczyznę. Przygotowania do zagranicznej podróży mogą potrwać nawet kilka miesięcy. Trzeba zadbać o wizy, rozeznać się w kwestii noclegów,

a także miejscowych obyczajów, w czym pomaga lektura

przewodników i książek historycznych. Należy

też zdecydować, czy podróżujemy autem, czy innymi środkami lokomo-cji. Potem pozostaje już tylko odważyć się i pojechać, będzie dobrze.

Planuje Pan już kolejne wyprawy?Oczywiście. W przyszłym roku wy-bieram się w okolice na północ od Murmańska, żeby zobaczyć arktyczną wiosnę i zażyć offroadu. Przy odro-binie szczęścia może będą wieloryby. Za dwa lata chciałbym pojechać do południowej części Jedwabnego Szlaku, czyli do Turcji, Iranu, Uzbe-kistanu, aż do Afganistanu i Pakistanu.

W 1991 r. obronił dyplom Wydziału Lekarskiego Akade-mii Medycznej w Białymstoku. W 1993 r. uzyskał tytuł dr. n. med. AM w Białymstoku. W 1997 r. zrobił specjalizację z chorób wewnętrznych st. II w CMKP w Warszawie. W 2005 r. doszła do tego spe-cjalizacja z gastroenterologii. W 2005 r. uzyskał tytuł dr. hab. n. med. UMK w Toruniu. W latach 1991–1997 pracował w Klinice Gastroenterologii AM w Białymstoku. W latach 1997–2000 pracował w Klinice Gastroenterologii i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Kansas City. W latach 2000–2015 związany był z Zakładem Endoskopii Gastroenterologicznej CM MK. W 2014 r. rozpoczął współpra-cę z LUX MED w Toruniu.

Dotknąć prawdziwego świata

N A S I S P E C J A L I Ś C I