Chu ky dau tien (6-12 thang)

Tim kiem cac giai phap ky thu$t 6m nong cot - xem trang 42

Phuong phap tiep c$n chung toi mo ta trong cuon sach nay dl,Ia tren ho~t dong do nguai nong dfm dua ra quyet dinh . Diem quan tr9ng cua phuong phap tiep c$n nay la tien trinh dl,Ia tren m(>t chuoi cac ho~t d(>ng lien quan dUc;1c tien hanh trong nhieu nam, moi bu(Jc ho~t d(>ng la dua tren nhung bucc truce de dan den vi$c phat trien ky thu$t

Sao caD tr6 I~i nguai dan - xem trang 57

Thu nghi$m cac giai phap-6 ph~m vi nho -xem trang 49

Cac phuong phap danh gia - xem trang 53

H9P nh6m nong cot - xem trang 55

21

CD (~~rffiJ '-g :---v.-/(I!J;£$ Ban dau, b~n se th~y phuang_phap tiep c~n nay c6 JI ft 0 ~ nhOng kh6 khan. N6 t~6 nen de dang han .trong qua

i~ ~1fY('~J~ ~r~Oo)) trinh nang caD tay nghe va phuang phap neu chung ~ ~Il~ ~ 1(~lr) ta lam vi('!c trong cac nh6m nho 2-3 nguoi. Cung voi

~ ~~ I "':;; thoi gian, khi b~n tha.~y tl,I tin han, b~n se nh~n th~y ! I ~ rang mQt s6 ho~t dQhg b~n c6 the tl,I lam mQt cach CC /)~. I kJ de dang (vi dl,l nhu nhOng cUQc tham vieng nong

22

o dan dinh ky) va nhOng khi lam vi('!c theo nh6m (vi dl,l khi dieu hanh trong hc;>p nh6m dan).

--==--Khi b~n bat dau su dl,lng phuang phap tiep c~n nay, b~n

nh~n th~y c6 mQt sl,l khac nhau dang ke giOa cac hQ gia dinh nong dan va trong moi nh6m hQ gia dinh dl,la vao sl,l giau ngheo, dia vi X8 hQi, gioi tinh va dan tQc.

MQt Sl,l khac nhau pho bien giOa cac hQ gia dinh la cac nh6m dan tQc khac nhau c6 t~p quan canh tac khac nhau. Vi dl,l nh6m dan tQc s6ng chu yeu dl,la vao du canh, trong khi d6 nh6m dan tQc khac I~i canh tac on dinh 6 vung dM th~p. Sl,I khac nhau thOng thuong trong mQt nh6m nong hQ la Sl,l phan chia ve laD dQng. 0 nhieu nuoc trong khu vl,1c Bong Nam chau A, phl,l nO thuong chiu trach nhi('!m chan nuoi nho, trong khi d6 dan ong I~i

quan Iy d~i gia suc.

Trong ca hai truang hQP, Trong ca hai truang hQP, nh6m nong hQ khac nhau se c6 nh~n thuc khac nhau v~ vfin d~ ma he;> g~p phai va ti~m nang tac dQng cua bfit ky giai phap ky thu~t nao ma b<;ln c6 the dua ra. Do v~y, trong cac hO<;lt dQng voi nong dan, luon W h6i minh la:

• Ai la nguai kiem soat ngu6n Il,tc?

• Ai thl,tc hii;ln nhii;lm Vl,l d6?

• Ai ra quyet dinh?

Ai dUQc hu6ng IQi tU vii;lc ap dl,lng tien bQ ky thu~t?

Nhd rang bQn Mm vi?c vdi nguoi nong dan ma bQn mu6n phat trien cac gicJi phap ky thuqt

Cac giai dO<;ln trong sl,t tiep c~n nay dUQc t6m tat trong ph~n sau (Bang xem trang 24) va moi giai dO<;ln dUQc mo ta chi tiet trong nhOng trang tiep theo

23

Cac buoc trong ti~n trinh co sL! tham gia

Giai doe,n Me. ta Ai quyat din h * NO KN

Chon dja die'm • Thu th.;\p thong tin co ban de giup Il!a chQn diem .-"

ThOng nhi!it chu d~- • Thon ban Tham gia cha'n doan - xac dinh va sap xllp chu di! uu tien ma nguoi dan muon, va .-"

- xac dinh nMm nong cot de thu nghi(lm cac giai phap c6 kha nang

• Can be? ph at trien quyllt djnh, nllu: - c6 nhung giai phap cho nhung chu di! dang de thu nghi(lm dUQc .-" - nhung chu di! phu hQp vai ml,lC tieu cua co quan phat trien.

Tim ki~m cac giai • Can be? phat trien va nh6m nong cot thao lu.;\n cac giai phap c6 kha phap ky thu~t voi nang, chQn nhung dii!u phu hQp vai dja phuong va quyllt dinh nhung .-" .-" nhcim nong cOt giai phap nao de thu nghi(lm.

ThU cac giai phap - • Nh6m nong cot va can be? phat trien thao lu.;\n lam the' nao de thu .-" .-" a muc dq nh6 nghi(lm, 6 dau, ai lam, cac chi Mu theo dai va thoi diem danh gia.

• Nh6m nong cot thu nghi(lm cac giai phap tren ph~m vi nho'. .-" .-"

• Can be? phat trien va nh6m nong cot giam sat va danh gia giai phap ky .-" .-" thu.;\t.

Sao CaD tra I~i cho • Trong hQp dan, nh6m nong cot mo ta I~i nhung dii!u hQ da Urn ra dUQc dia phuong trang thi nghi(lm. Can be? phat trien hai nong dan hQ muon lam dii!u gi .-"

tillp theo.

• C6 the c6 nhii!u nong dan khac muon tham gia thu nghi(lm cac giai .-" phap d6 6 ph~m vi nha.

• Nllu khong c6 giai phap nao mang I~.i ket qua kha quan, can be? phat .-" .-" trien va nong dan c~n nghien cuu giai phap khac.

LOng ghep cac giai • Nh6m nong cot c6 the nhan re?ng kllt qua ky thu.;\t trEm ph~m vi re?ng pha p trien vq ng va 0 hon va long ghep vai giai phap ky thu.;\t khac. .-" san xui!it

Nhan rqng ra nhOng • Can be? phat trien khuylln khich chuyen giao ky thu.;\t tU nong dan dlln .-" .-" hq gia dinh khac nong dan thong qua cac nh6m nong dan va tham quan.

Chia se tha nh cong • Can be? phat trien khuylln khich nhan re?ng kllt qua dlln dja phuong mai .-" .-"

thong qua vi(lc nong dan chuyen giao cho nong dan va tham quan.

* ND: Nong dan, KN: Can be? khuylln nong

24

Chon diem Quyet dinh dElU ti€m cua bc;m la chQn m(>t hay nhieu diem ma b<;ln se lam vi$c v6i ngu6i nang dan . Lam the nao de IIJa chQn?

Theo kinh nghi$m cua chung tai, rat nhieu dl,f an da g$p phai van de nay la khi Il,fa chQn diem chi chu y den m$t thu$n 19i cho dl,f an ma it can nhac den tiem nang va nhO'ng 19i ich ve cac tien b(> ky thu$t, ky nang va kien thuc mang lai cho dia phuong.

M(>t so can b(> phat trien duoc chi dinh lam viec t<;li m(>t than Cl,J

the nao do ma khang co sl,f lua chon nao khac. M(>t so khac co the lua chQn nhull9 trong m(>t ph<;lm vi nho. NhO'ng nguoi lam cang tac "phat trien tong h9P" can suy nghf ve viec Il,fa chQn diem m(>t cach can th$n.

25

NR

26

Lam th~ nao de chQn diem Hay W hai minb nhOng cau hai sau day:

Chuyen giao cho nong dan ca i gi? Hau het chung ta deu c6 ky nang, kien thuc, va ky thu$t trong m(>t chung ml,1c nao d6 de chuyen giao cho ngL10i nong dan. Chung ta phai xac dinh dja diem ma a d6 nhOng chuyen mon cua chung ta phu hqp voi nhu cau cua ngL10i dfm. Vi dl,l , can b(> khuyen nong ve chan nuoi can xac djnh noi ngL10i nor.g dan dang c6 nhOng van de tro ng9i Ion trong h$ thong cMn nuoi cua hQ .

o dau co anh hL10ng Ion nh~t? C6 phL10ng phap tiep can tham gia tot cOng khong c6 ich IQi gi trong khi lam vi$c vOi ngL10i nong dan neu dja diem ll,1a chQn c6 it tiem nang ve vi$c ung dl;Jng cac ky thu$t chuyen giao. Phai W hai minh " Li$u c6 nhieu ngL10i nong dan a dja phL10ng va nhOng vung lan c$n se dL1Qc hL10ng loi tU cong vi$c nay?"

MLJC tieu xii hqi cua to' chuc chung ta la gi? Hau het chung ta aeu lam vi$c cho cac to chuc ma to chuc c6 ml,lC tieu xa h(>i nhat ainh, VI dl,l nhl1 xoa a6i giam nghEm. Phai h,t hai :

• Chung ta c6 ai?t al1qc ml,lc tieu xa h(>i cua to chuc minh neu lam vi$c 0 aja phl1dng nay?

• C6 baG nhieu gia ainh trong aja phl1dng nay al1dC hl10ng Iqi neu hQ cung lam vi$c ae ca i tien h$ thong san xuat?

• C6 baG nhieu aja phl1dng lan c<;in c6 the al1qc hl10ng Iqi tu nhOng giai phap ky thu<;it al1dC phat trien 0 aja phl1dng nay?

• C6 baG nhieu aoi tac va cac to chuc 0 aja phl1dng ung h(> cong vi$c nay?

ws

2 7

ChtJ j:

28

De giup b<;ln tra lai nhOng cau h6i nay, hay trao doi voi chinh quy€m dia phuong, nhOng nh6m nong dan va Wng nguai Cl,l the cOng nhu thu th~p cac thong tin ban d~u ve hE[l thong san xuat.

Suy nghT can th?n ve' nhOng thong tin thu th?p. Thong thllong, thong tin quan trQng nhAt la ttJ vitJc quan sat thl/C td cua bl!n va nhOng cuqc trao dOl vdi nglloi nong dan

Phai tin chac rang b<;ln da trao doi khong chi doi voi nguai c6 anh hu6ng 6 dia phuong ma ke ca nhOng nguai se la doi tu<;mg trong viE[lc ap dl,lng cac ky thu~t sau nay.

Neln thu th~p cac thong tin ca ban ve moi truong de chac chan rfmg giai phap ky thu~t duqc dua ra se phu hqp voi dieu kiE!ln W nhien 6 d6.

Khong nen sti dqng qua nhie'u thoi gian vao vi~c thu thQP cac thong tinmqt cach qua chi tMt

29

30

Thong nhat cac chu de -Cung tham gia chan doan Bay gi~ b~n da c6 mQt hay nhi~u diem ma b~n mu6n lam vi$c, nhung chi c6 b~n X'3c dinh nhOng vfln d~ , nQi dung cong vi$c. B~n khong the ch.3c chan rang nguoi nong dan cOng dua ra nhOng vfln d~ nhu v$y.

Nguoi nong dan chi thich lam vi$c voi b~n neu nhu hQ thfly nQi dung cong vi$c d6 quan trQng va dp thiet hon nhOng vfln d~ khac.

Tham gia chan doan (PO) la mot phl10ng phap giup ngl10i nong dEm dl1a ra quy~t dinh . Trong tham gia chan doan , ngl10i nong dan phai :

• Dl1a ra va xac dinh thu tl,t l1U tien cac van de dm giai quy~t

• Xac dinh ai la ngl10i trong dia phl10ng bi anh hl10ng nhieu nhat, va

• Chi dinh ai 0 dia phl10ng chiu trach nhi$m lam vi$c vdi b~n de giai quy~t van de d6.

Tham gia chan doan la khau dau tien trong ti~n trinh phat trien ma mQi y ki~n cua ngl10i dan phai ngang nhau. Dieu nay giup cho vi$c xay dl,lng niem tin va sl,l hieu bi~t lan nhau giOa ngl10i nong dan va can bo phat trien . K~t qua cua vi$c chan doan c6 sl,l tham gia la Sl1 hieu bi~t giOa can bo phat trien va ngl10i dan ve cac van de kh6 khan can dl1<;1c gia i quy~t , va lam th~ nao de cling nhau giai quy~t van de kh6 khan d6.

Tham gia chan doan KHONG PHAI la titin trinh nhu nh~n thong tin tu nguoi nong dan de'ro'i tu dd can bf) phat trien dUa ra quytit dinh. Nd la budc da'u tien hua ht?n vdi nguoi dan dia phuong tim kitim con duong cai titin h~ th6ng san xutit cua hQ. Khong nen hua hao nh{]ng ditiu ma b?n khong the'lam duqc.

PH

31

32

Lam th~ nao d~ tri~n khai ch§n doan co sv tham gia? Chan doan c6 st,t tham gia se giup b<;ln xac dinh li(lu c6 ti~m nang mang l<;Ii Iqi [ch cho nguoi dfm dia phuong dt,ta vao nhO'ng ky nang, kien thuc va ky thuc'ilt ma b<;ln dinh chuyen giao cho h9 hay khong. M(>t 10<;lt cac cau h6i neu ra du6i day se giup b<;ln dua ra nhc'iln dinh d6. Neu tht,tc st,t c6 trien v9n9, b<;ln nen tra 16i "CO" cho nhO'ng cau h6i d6:

Thl!c sI! co ti~m nang de' lam vi~c voi nguoi dan 6 do hay khong?

Cau hai 1 Nguai nong dan c6 can nhac nhClng van d~ lien quan la quan trQng dlSi vDi hQ de hQ cam k~t cung tim ra giai phap hay khong?

Cau hai 2 C6 nhi~u nong dan 6 dia phuong va cac dia phuong lan clfln dang g$p phai van d~ kh6 khan d6 khong?

Cau hai 3 Ba c6 nguai nong dan nao clS gang tim giai phap de giai quy~t van d~ kh6 khan d6?

Cau hai 4 C6 giai phap nao c6 ti~m nang ma b;;ln c6 the chuyen giao cho nguoi nong dan va n6 mang l;;Ii Iqi ich thvc t~ cho hQ khong?

cau hai 5 B;;In c6 the d;;lt duqc ml,lc lieu xa h(>i cua to chuc khong (Vi dl,l nhu giam ngheo) thong qua cong vi$c 6 dia phuong?

cau hai 5 B;;In va cac to chuc dia phuong c6 cam k~t danh thai gian va ngulSn Ivc de lam vi$c vDi nguai nong dan nham cai ti~n h$ th5ng san xuat cua hQ khong?

Trong nhOng trang ti€lp theo chung toi mo ta m(>t cach ti€ln hanh chan doan c6 sl,1 tham gia voi nguoi dan. Day khong phai la m(>t ban huong dan Wng buoc, n6 chi la m(>t VI dl,! cua m(>t ti€ln trinh lam vit;}c cho chung ta. Chung toi de c~p d€ln m(>t so cong Cl,! giup b<;ln su dl,!ng trong khi ti€ln hanh cung chan doan voi nguoi dan (VI dl,! nhu ban do tai nguyeln cua dja phuong). NhOng cong Cl,! nay duqc mo ta chi ti€lt hon 6 Chuong 5. Vit;}c su dl,!ng cac cong Cl,! nay m(>t cach c6 hit;}u qua, b<;ln se c~m phat trien giao ti€lp tot va ky nang thuc day. NhOng dieu nay duqc mo ta 6 Chuong 4.

Buoc 1: Chuan bj lam chan doan c6 sI.! tham gia (PO) Nghien cuu thl!c dia Truoc khi ti€ln hanh PO b<;ln neln c6 ti€lp c~n g~n gui voi dja phuong va ht;} thong san xu~t 6 d6 bang ca ch di tham trong dja phuong de ti€lp c~n nhOng nguoi lanh d<;lo, nhOng nguoi nong dan, thao lu~n ve ht;} thong san xuat cua he;> ma b<;ln quan sat duqc (xem trang 86). Di€lu nay se giup b<;ln thu nh~n thOng tin ban d~u ve nhOng van de kh6 khan cOng nhu nhOng co h(>i ma ngu6i dan doi mc;.t.

Xac dinh ai se tham dl! chan doan co sI! tham gia

Cong Cl! t6t! Khao sat thon ban

Hay W hoi "Ai la nguoi th,u(>c nh6m doi tac 6 dja phuong?". C~n '"i~\:\;\ 1: chac chan rang nh6m "doi tuqng" (VI dl,! 6 nh6m phl,! nO chan .11." '~~" nuoi gia suc) la nhOng nguoi th~t SI,1 d<;li dit;}n trong PD. j( i_~~~~~l'''''':''b'

.-' ~rr/Jc x (J p. .:::..;; \\ ~ , .. - ' '_0 __

• et '- I

~ ~ .. ~-r.o;;.'f'j .. 9. ~ __ '-''''~~~~';"-"'' . r 'T' J .1. "'~ ~;)1~ -."" . j" of or.'=:" (!,.::;). ;::-~ j:.~f er /' --

. -33

MT

Cong Cl! t6tt Ve ban do' tai nguyen

34

To' chtic chiin doan cd s L! tham gia Hay noi voi lanh dCilO va nhOng ngL1ai dCili di$n trong cac nhom rang bCiln muon mai hQ tham dL1 PO vao mQt thai gian va dia diem thich hQp. Chan doan tham gia nen dL1Qc tien hanh vao thai diem thu$n ti$n nhat cho ngL1ai nong dan. Vi dl,!, hQ co the to chuc PO vao mat hai buoi toi nao do .

SL1de 2: Tien hanh PO Lam ro ml!C tieu va nhtlng cai bE;ln cd the' va kh6ng cd the' gMi quyet Thong thL1ang khi lam PO cOng la lan dau tien bCiln g$p dia phL1ong, ngL1ai dan co the mong cha nhOng dieu ma bCiln khong lam dL1Qc (vi dl,! nhL1 ho can van). TrL10c khi bL10C vao PO can giai thich r5 ml,!c tieu va nhOng dieu bCiln co the mang ICili.

Thay dOl khong khf NgL1ai nong dan tham gia PO lan dau, hQ co the nghf la cUQC hQp thL1ang do mQt vai ngL1ai nao do co anh hL10ng trong dia phL10ng chu tri. De khuyen khich sl,f tham gia cua tat ca cac thanh vien bCiln nen su dl,!ng cong Cl,! giup lam "thay doi khong khi" . MQt cach khoi dau thL1ang su dl,!ng la de nghi ngL1ai dan V8 ban do tai nguyen 0 dia ph L10ng (xem trang 88), bang cach do ngL1ai dan V8 ra ban do cua lang ban hQ va chi ra nhOng diem tren ban do (nhL1 nha 0, rung, rUQng dat) ma hQ cho la quan trQng.

Xac dinh cac nhom x§ hqi d dia phlfong Ti~p theo ve ban dO, b<;ln c6 the xuc ti~n vi$c thao lu~n v~ cac nh6m xa hQi khac nhau 6 dia phuong. Cac nh6m khac nhau v~ gioi, dan tQc, muc dQ giau ngheo trong dia phuong thuong c6 nhOng kh6 khan va nhOng ti~m nang khac nhau.Hieu sl,l' khac nhau nay se giup b<;ln d<;lt duqc ml,!C dfch cua cong vi$c va giam sat nhOng anh hu6ng cua nhOng cai ti~n. Phan 10<;li giau ngheo la mQt cong Cl,! tOt de khuy~n khfch thao lu~n v~ nhOng vfin d~ neu ra (trang 90).

Truoc khi su dl,mg cac cong Cl,! nhu phan tfch giau ngheo va lich thoi Vl,!, hay dQC ky thu~t phan 10<;li, cho diem, danh gia, trang 83.

Xem xet nht7ng thay dOI/au dEii trong h~ th6ng san xuit Sau khi phan tfch giau ngheo, b<;ln c6 the khuy~n khfch vi$c thao lu~n v~ nhOng chu d~ ma nguoi dan dang g~p phai bang cach d~t cac cau h6i nhu "H$ thOng san xufit cua ong ba duqc thay doi nhu th~ nao so voi 30 nam truoc day?". C6 mQt cong Cl,! giup b<;ln lam vi$c nay 6 ph~n lich Sl,l' ki$n (xem trang 94). Day la thoi diem tOt de h6i nguoi nong dan v~ nhOng bi~n doi trong h$ thOng san xufit cua hQ dan d~n vi$c thao lu~n v~ "co hQi" cho sl,l' phat trien.

Gong Cl! tot! Phan /oqi giEiu ngheo

Gong Cl! t6t! Lich sl/ ki~n

35

36

Cong Cl! t6tf Lich thai VI!

Tqp trung thao luqn ve' sinh kti cua cqng do'ng De nghi nguei nong dan cho biet nhOng 10<;li cay tr6ng, nhOng 10<;li gia suc nuoi va nhOng hO<;lt d(>ng kh.3c phl,lc Vl,l cho sinh ke 6 dia phuong. Sau d6 b<;ln c6 the su dl,lng ky thu$t cho diem hay phan 10<;li de xem xet t~m quan trQng cua cac hO<;lt d(>ng d6. M~c du thong tin 6 day cung cap cho b<;ln hieu biet ve nhOng hO<;lt d(>ng san xuat nong nghi$p quan trQng 6 dia phuong, nhung n6 van chi la nhOng tham khao ban d~u vi sl,l' phan tfch d6 c6 the rat khac nhau giOa cac h(> gia dinh. Dieu nay neln duqc tiep tl,lC thao lu$n sau hon.

M(>t cach kMc thuc day sl,l' thao lu$n trong nh6m ve cac van de Ion d6 la hai "HO<;lt d(>ng san xuat nong nghi$p duqc tien hanh nhu the nao trongnam?". Dieu nay giup b<;ln nhOng hieu biet ve nhu c~u lao d(>ng, lich gieo tr6ng, dich b$nh cua con nguei, tinh hinh luong th l,l'c , quan Iy gia suc theo cac thang trong nam. Lich thei Vl,l la 10<;li cong Cl,l giup b<;ln lam vi$c nay (xem trang 96).

Nhtlng vAn de' khd khan va co hqi? Nhtlng vAn de' anh httdng ddn 51/ phat trien cua ngttoi(, dan cd the' la nhtlng khd khan hOQc nhtlng co hqi. VI dll, ngttoi nong dan mu6n gitJi quydt vAn de' nang suAt lua thAp d vtlng do'i nui, Co hqi cho 51/ phat trien d day 18 cd the' gidi thi~u nhtlng cay tro'ng ban My tMn cd tMm nang mang Iqi nguo'n thu nh~p cao hon, tll dd ngttoi dan My tMn de'mua gqo. GitJi quydt nhtlng vAn de' khd khan co ban d dia phttong thttong la diem khdi da'u cho vi~c xay dl/ng long tin gitla can bq phat trien va nong dan, trong khi tMn hanh nhtlng co hqi phat trien cd the'la bttdc tMp theo trong qua trinh lam vi~c vdi ngttoi dan.

Xac dinh va phan loqi cac vAn de' khd khan Day la khau ehu yE§u eua PD. Tat ca nhOng eong el,J truce hay nhOng th~lO lu~n nham thue day vi$e thao lu~n v~ nhOng van d~ kh6 khan trong sinh kE§ hoi;ie nhOng van d~ kh6 khan nguoi nong dan dang gi;ip phai. Bay gio b<;ln e6 the hoi nguoi dan van d~ kh6 khan hoi;ie ehu d~ nao la quan tr<;mg nhat. Thue day sI! thao lu~n nay bang each hoi nguoi nong dan:

• Li$t ke nhOng van d~ ehfnh

• Thao lu~n Wng van d~

• XE§p IO<;li tam quan trQng bang each eho diem hoi;ie ph an IO<;li.

37

PH

38

Buck 3: Th6ng nh~t k~ hOqch hanh dqng dEi kiEim chung mqt giai phap MQt khi nguai nong dan da dong y bc:m xep thu tl,l cc1c van de uu tien, b<;1n se c6 du thong tin de tLt PD. De tim hieu li$u c6 tiem nang thl,fC sl,f cho ban lam vi$c a dia phuong nay. Xem bang cau hoi trang 32 de tl,f nha I~i nhCtng cau hoi quan tr9ng ma b~n muon tra lai trong khi thl,fc hien PD. D~c bi$t b~n phai xac dinh nhCtng kh6 khan ho~c nhCtng co hQi dUQc nguai nong dan xep ca hai lo~i uu tien nhat va tim xem c6 co hQi nao giai quyet van de d6 .

Bay gia b~n phai n6i vai nguai dan trong nhCtng van de h9 vua neu ra , van de nao b~n nghi rang b~n c6 the giup h9 giai quyet va hoi h9 rang h9 c6 quyet tam danh thai gian de lam vi$c d6 khong . Neu h9 dong tinh thi b~n tiep tl,lc:

• Di den mQt Sl,f dong y ve nhCtng van de nao se dUQc giai quyet

• Thanh l;Tlp nh6m nong cot. Xac dinh mQt nh6m nho nhCtng nguai nong dan thich lam vai ban ve nhCtng chu de d6. Dieu quan trong la rat kh6 lam vi$c c6 hi$u qua trong nam dau vai nh6m tren 10 nong dan.

• L;Tlp ke ho~ch thai gian lam vi$c vai nh6m nong cot de tim kiem cac cac giai phap ky thu;Tlt de thu nghi$m.

B<;In c6 the ph,H hi$n rang nhO'ng van de kh6 khan cua nguoi dan voi nhO'ng ky thui;lt b<;ln chuyen giao khong tuong xung voi nhau. Trong twong hQp nhu vay, nguoi nong dan se khong tl,l nguy$n dong y lam cung ban. Dieu d6 cOng c6 nghfa la co hQi cho b<;ln lam vi$c mQt cach c6 hi$u qua voi cQng dong chua c6 luc nay. B<;In se phai dung cong vi$c 6 t<;li day trong qua trinh lam po.

NhOng Can nhac trong PD Lam PO h~t baD lau? B<;In c6 the hoan thanh po trong mQt ngay. Moi mQt phan trong po khong nen keo dai qua 2 gi~ ma khong giai lao. Nguoi dan se mat ti;lp trung po neu lam qua lau .

Ky nang gi dn thi~t khi lam PO? Ky nang thuc day mQt cUQC hQp dan khong don gian. Ky nang thuc day t6t giup b<;ln tien hanh po c6 hi$u qua. B<;In can giO' tinh trung li;lp, chia se thong tin voi nguoi nong dan nhung khong dUQc dua ra y kien hay loi khuyen cua minh . B<;In cOng can kich thich sl,l tham gia cua tat cac cac nh6m xa hQi khac nhau . Thong thuong nguoi c6 vi td 6 trong lang ban thuong tranh gianh y kien pMt bieu trong cac cUQc hQp ngay tU dau. Can xem xet van de ngon ngO', trinh dQ hQC van trong qua trinh tham dl,l cua nh6m tham dl,l. Neu thi;lt sl,l c6 sl,l khac bi$t, b<;ln hay tim nhO'ng cach de dung tieng dia phuong va tranh anh .

MT

39

40

Nen c6 it nh~t hai nguoi hu6ng dan trong mQt cUQc PO, mQt nam va mQt nCl. Hai nguoi se giup nhau hu6ng dan cUQc thElO Iu$n va c6 the chia cac tMnh vien tham dl,l cUQc hQp thanh cac nh6m khac nhau (dl,la vao gi6i tfnh, dan tQc, giau ngheo) de hieu cac v~n d~ kh6 khan cung nhu thu$n IQi cua cac nh6m rieng bi$t trong cQng dong.

Dong thoi hai nguoi hu6ng dan cOng giup tiet ki$m thoi gian trong mQt so ho~t dQng (nhu khi lam Ijch thOi Vl,l, Ijch sl,l ki$n , phan tfch giau ngheo) trong cac nh6m nho.

Kh6ng de dang de c6 dUQc ky nang tot trong giao tiep va thuc day . B~n ccf3n phai "vua lam vua hQc" va quan sat nhClng nguoi c6 ky nang khac khi hQ lam PD. NhClng ky nang nay dUQc m6 ta trong Chuong 4.

Ba loi khuyen • Trong mQt so truong hQp kh6ng nen ti~p tl,lC lam PO neu

nh6m ml,lC Mu kh6ng c6 tfnh d~i di$n . Vi dl,l, neu nhClng thanh vien cua nh6m hQ ngheo ho~c phl,l nCl kh6ng thl,lc Sl,l la d~i di$n cho cac nh6m nay, b~n se thu dUQc nhClng djnh kien sai I$ch v~ tinh hinh cua dja phuong. Trong nhClng truong hQp nay, b~n nen can nhac ban do tai nguyen va sl,l phan lo~i giau ngheo cUa dja phuong tru6c day cOng nhu SLr dl,lng nhClng ket qua d6 lam co s6 cho vi$c I$p ke ho~ch chan doan bo sung khac v6i nh6m d6 vao ngay sau.