l Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu

w

ll

2-5 EKIM 2012

~ M~.MAR SiNAN

1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu Cami Mimarisinde Tasarım 2

MODERN CAMi TASARIMINDA GELENEK ENTEGRASYONU: BOSNA-HERSEK ÖRNEGi

Prof. Dr. Amir PASIC islam Tarih, Sanat ve Kültür Araşt1rma Merkezi {/RC/CA], istanbul

imarimizin 'islamiliği'nin altında yatan ilhamı, etik, politik ve felsefi fenomenleri tartışmanın öneminin farkındayız, özellikle de cami mimarisi söz konusu olduğunda. Şimdi bu mimarinin düşünme, inşaat, deneyim ve yorumu ilgilendiren özelliklerine bakıyoruz. 4amana meydan okutan ve tarihi önem

kazanan yapılar bilinçli olarak yaratılmış ve 'sipariş edilmiştir. islami mimarlık dini motivasyonlar ve güçlü işverenlerin din üzerinden

meşrulaştırdığı bir yüceltme yoluyla gelişti. Etki alanlarını giderek birleştiren cami ler, kişiyi gücün merkezine doğrultarak hiyerarşi olarak mimarlığın vücuda gelmiş şeklidir. Ona uzanan yolların bilinçli yönetimi ile hak ettiği güç pozisyonunu ona vermek, beklentiyi ve hatta korkuyu arttıran duygusal ve fiziksel eşikler koymak, karşılaşmanın nadirliğine uygun olarak değerli malzemeler kullanmak- hepsi sadece gücün hizmetinde olan değil, aynı zamanda onu yaratan bir mimarlığın işaretleridir.

Bu sunum Osmanlı Türk mimarlığının dört asırdan uzun süre baskın egemen olduğu ve Osmanlı kültürel geleneklerinin halen mevcut olduğu Bosna Hersek'teki cami mimarlığına odaklanacaktır.

Tüm klasik Osmanlı Mimarisinin doru k noktasına yüzlerce anıtsal yapı gerçekleştiren Mimar Sinan'ın eserleri ile ulaşılmıştır. Sinan, en son eseri ve başyapıtı olan Camii'nde (Edirne, 1575] tamamen bütünleşik ve görkemli zarafeti olan, merkezi kubbenin ayaklarını destekleyen yan mekanlar dışında gereksiz hiçbir eklemesi olmayan -iç mekana hakim olan hacimsel bir başarı sergileyen- mekanlar yarattı.

Sinan'ın önde gelen kişisel motivasyonu kubbeyi Ayasofya'nınkinden büyük yapmaktı. imparator Jüstinyen'in de motivasyonu dünyanın en büyük yapısını inşa etmek olmuştu, 537 yılındaki açılışta sarf ettiği Nenikika se Salomon, (Süleyman, seni alt ettim] sözlerinden Süleyman Tapınağı'nın kutsal kitaplarda anlatılan ihtişamını aştığını düşündüğünü anlıyoruz.

Mimar Sinan'ın büyük başarılarından beş yüzyıl sonra halen gelenek ve modernlik arasındaki dengeyi bulmaya çalışıyoruz. Endüstriyel devrinden önce [Müslüman dünyasında 19. yy' dan 20. yy'a geçiş] inşa edilen yüzlerce geleneksel caminin birbirinden farklı kaderleri oldu: Az sayıda caminin özgünlüğü korundu, çoğu tamamen yıkıldı, birtakımı farklı işlevler ile yeniden kullanıldı veya eski işlevini korumasına

Ayasofya, istanbu~ 537 Seümiye Camii, Mekanın Zaferi, Edirne, 1575

O 1. Ulusiii Cömi Mimörisi Sempozqumu

1 Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde

Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler

islam'ın varlığının işareti olan minare ler, mimari bir strüktür, birçok Avrupa Devleti tarafından saldınya maruz bı ra kılmaktadır. Minare inşaatı 2000lerde !sviçre· deki hukuki ve siyasi tartışmalara konu olmuştur ve bu hususa ilişkin lsviçre'de bir referandum düzenlenmiştir. Kasım 2009 yı~ nda yapılan referandumda, yeni minare inşaatını yasaklayan bir anayasa değişikliği, katılan seçmenterin% 57.5"si tarafından onaylaması sonucunda kabul edilmiştir. 2005 yı~nda Danimarka'da Jyllands-Poster Islam ve Peygamber için düzenlenmiş karikatür yanşmasından sonra 2009 yılındaki !sviçre· de yaşanan minare tartışması islamofobia'da yeni birsayfa açmıştır. Almanya'daki anti-göçmen duygusu [""Almanya' da çokkültürlü bir toplum oluşturma girişimleri başansız olmuştur .. - Şansölye Angela Marke~ Ekim 16, 201 O).

rağmen şekli değiştirildi, bazıları ise özellikle son birkaç on yıl içerisinde restore edildi.

Klasik cami imgesinin Müslümanların kolektif hafızasında önemli bir yeri vardır ve geleneksel modellerin yeni teknoloji ve malzemeler ile inşa edilen kopyalarını sorgulama gerektirmeden kabul etmeye hazırdırlar.

Mimari açıdan, camiler bölgesel özellikleri şekillendirebilecek etkilerde bulunabilmektedir. Geleneksel, yöresel mimari dil ile tanımlanan yerellik ve islam'da 'klasik' olarak kabul edilen [9.yy"dan 16.yy'a kadarki dönem) stillere atıfta bulunan tarihselci modeller halen kullanılmaktadır. ikisi de görkemli bir geçmişi hatırlatarak, islami geleneksel değerlerin sürekliliğini güçlendirmektedir.

Daima Arap dünyasının önemli bir eğitim merkezi olan Kahire, yakın zamanlarda tasarımcıları ve teknik bilgileri ihraç etmiştir. Mısırlı mimarlar sadece kendi ülkelerinde değil, diğer Arap ülkelerinde de önemli yeni camiler tasarlamıştır. Önde gelen Mısırlı mimar Hasan Fathy"nin fikirleri yeni teknoloji ve şekillerin kullanımı ile dengelenmektedir. Yarım kubbe şeklindeki kaburgalı kubbesiyle beton yapısı islam'ın teknolojik vizyonunu modernlik olarak ortaya koydu.

Öğrencisi Abdulwahed El Wakil, Kabe'nin koruyucusu rolüyle ve modern olan her şeyin en iyisinden yararlanma imajıyla Müslüman dünyası için önemli bir ülke olan Suudi Arabistan'da büyüklü küçüklü pek çok cami tasartamıştır [Cidde'de Corniche ve Harithy Camisi, ikisi de 1986 ve Medine'de Qiblatain Camisi, 1989).

11. yüzyılının ihtişamlı mimarisini taklit eden geleneksel 'klasik' üslupların devamı, Kuzey Afrika'da Kazablanka'da bulunan, Faslı Kral2. Hassan'ın himayesinde 1993'te açılan en büyük çağdaş camilerden birinde görülmektedir.

Bu yaklaşım günümüzde değişmekte, yeni bir Müslüman mimar ve tasarımcı nesli ve aynı zamanda Müslüman gruplar için çalışan gayrı müslimler genellikle Avrupa ve Kuzey Amerika'da 21.yüzyıla güneellenmiş camileri ile hem islami tasarımda büyük bir yaratıcı dönemi, hem de tartışmaları ateşlemektedir.

2007 yılında italya'daki camii sayısı 735 idi ve bu sayı her geçen yıl artmaktadır. Aynı zamanda, Fransa, Almanya ve diğer Batı ülkelerindeki cami sayıları artmıştır. Avrupa'daki kiliseler boş dururken veya lüks konut ve okul olarak kullanılırken, Müslümanlar eski gece kulüpleri, süpermarketleri, lahana turşusu ve ilaç fabrikalarını, hatta terk edilmiş kiliseleri cami olarak kullanıyorlar. Müslümanlar zenginleştikçe,

1. Ulusili Cilmi Mimilrisi Sempozqumu Modern Cami Tasarımında Gelenek Entegrasyonu: Bosna-Hersek Örneği

AmirPASIC

Korniş Camii, Cidde, 1988 ·.do Kocatepe Camii, Ankara, 1960

Şarjah Camii, 1999 Şah Faysal Camii, islamabad

gittikçe kendinden emin oldukça ve coğrafi olarak dağıldıkça - dünyadaki 1.3 milyar Müslüman gayri müslim çoğunluklu yerlerde yaşıyor- camileri artık sadece ismini taşıdıkları yöneticileri için anıtlar olmaktan çıkıyor. Gelenek ve modernizmi birleştirme kaygısı ve Batı'da köklenme isteğinin birer sembolü oluyorlar.

Ancak camiler ve komşuları her zaman sessiz değil. Özellikle Avrupa'da camiler peçenin mimari karşılığı haline gelmiş durumda: Islam'ın görünür sembolleri ve dolayısıyla Müslümanlar ve gayrı müslim gelenekçiler arasında gerginlik mekanları oluyorlar.

Pek çok Batı şehrinde cami inşaatı planları başka herhangi bir yerel konudan daha dikkat çekiyor, politikacılar, ses yüksekliği ile ilgili yasaların ezana olanak vermediği Batı'da minareler elzem mi argümanına giriyor. Minare, cami tasarımının en çok kızgınlık yaratan parçası. Şehir silüetlerindeki minareler Avrupa çapında politik bir mesele olmuş durumda.

Tasarım açısından, Osmanlı Türk cami tipi çağdaş mimarlıkla uluslararası bir etki yaratmıştır. ilk projelerden biri Hüsrev Tayla ve Fatih Uluengin'in 1960 yılında Ankara'daki Kocatepe Camii, Sinan'ın Süleymaniye Camiinin bir yorumuydu.

Sinan'ın projelerini yorumlama eğilimi Türkiye genelinde ve yurt dışında [Sharjah Cami, 1999- HASSA Mimarlık tasarımı) devam ediyordu. Osmanlı ifadesinin yurt dışındaki ilk önemli etkisi Türk mimar Vedat Datakay'ın tasarladığı islamabad'daki Shah Faisal Camii'nde [1986) görülmektedir.

Ancak, Türkiye'de yenilikçi cami tasarım örnekleri pek az sayıdadır. Bu binalardan biri, Altuğ, Behruz & Can Çinici tarafından tasarlanan Ankara'daki TBMM Camii'dir [1989). Eski hükümet yapısına bağlı, laik bir cumhuriyet içerisinde islam'ın ifadesi olarak ilginç bir örnektir ve cami olduğunun antaşılmasına sebep olacak tüm özelliklerden arındırılmıştır.

275

@ 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu

/

TBMM Camii, Ankara, 1989

Şakirin Camii, Üsküdar

Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler

TBMM Camii, Ankara, 1989

Şakirin Camii, Üsküdar

Köln Merkez Camii, Mimar Paul Böhm Penzberg Camii, Almanya, Mimar Alen Jasarevic

Gelenek ve modernitenin entegrasyonuna başarılı bir örnek, Hüsrev Tayla ve Zeynep Fadıllıoğlu tarafından tasarlanan yakın dönem camisi, Üsküdar'daki Şakirin Camii'dir [2007].

Son elli yılda Türkiye sınırları dışında inşa edilen binlerce caminin çoğunluğunun dış görünümü Müslüman dünyasının yerel geleneğini yansıtmakta veya var olan geleneksel bir camiyi taklit etmektedir. Bunlara Almanya'da pek çok örnek verilebilir: Köln Merkezindeki Cami [2011] ve Penzburg Camii [2005].

Bosna Hersek dört yüz yıldan fazla süre Osmanlı himayesi altındaydı ve bu süre boyunca farklı boyut ve kalitede, aralarında sıradışı örnekler de olan [Sa raybosna'da Gazi Hüsrevbey Camii, Foca'da Aladza Cami, Mostar'da Karadjozbey Camii] 1000'den fazla cami inşa edildi. Osmanlı döneminde [1463-1978] ve 1992-95 savaşı sırasında beş yüzden fazla camii -daha ziyade küçük mahallelerde- yerel halk tarafından, devlet desteği olmadan inşa edildi.

Bosna Hersek'teki ilk modern cami dalgası 1960'larda, Dzemal Celic ve Mirza Golos'un tasarladığı Zagreb Camii'nin [1987] ve Visoko-Bosna Hersek'teki Beyaz Camii'nin [1980] inşası ile bağlantılı olarak başladı.

1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu Modern Cami Tasarımında Gelenek Entegrasyonu: Bosna-Hersek Örneği

AmirPASIC

Bijela (Serafudin) Camii, Visoko, 1980

Gazi Hüsrevbey Camii Külliyesi, Saraybosna Zagreb Camii, 1987

Prof. Zlatko Ugljen tarafından tasarlanan Beyaz veya Şerefuddin Camii, Eski Yugoslav Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki yerel bir Müslüman topluluğun modernist yaklaşımını örneklemektedir. Belki de bu modernist imaj, yapıyı bölgedeki tarihi Osmanlı camileri ile ilişkilendirmekten kaçınmak için seçilmişti. Bir yanında mevcut mezarlık duran caminin yerinde daha önceden, yangında zarar görüp yıkılmış bir cami vardı. Yeni caminin tasarımı planını tipik yöresel camilerden almakla beraber, Le Corbusier'in Ronchamp'daki Notre Dame du Haut Sapeline açıkça gönderme yapmaktadır.

Üzerinde yeşil renkli borular ile yapılmış soyut kaligrafi içeren minaresi bu caminin belki de en ilginç özelliğidir. Son yüzyıl içerisinde, özellikle 1992-1995 yılları arasındaki şiddetin ardından Bosna Hersek'teki politik ve ekonomik atmosferin yanı sıra nüfusun demografik yapısı değişmiştir.

1992-1995 savaşı sonrasında savaşta vandalizme u'ğrayan veya yıkılan camiterin yeniden inşa edilmesine odaklanılmıştı.

Saraybosna ve Bosna Hersek'in diğer şehirlerinde genellikle farklı Müslüman ülkelerin1992-1995 savaşı ardından bağışları sayesinde gerçekleştirilenler dışında, çağdaş mimari dil kullanan başarılı cami sayısı sınırlıdır.

Cami Tasarımına Yaklaşımlar Geleneksel değerlerin çağdaş tasarım ile birleşiminin kentsel, mimari ve teknik yönleri vardır.

Modern dünyada camiler, diğer tüm yapı tiplerine kıyasla hem işverenin hem de toplumun değerlerini daha açıkça yansıtır ve işaret eder.

Böylece Müslüman toplumunda gerçekleşen değişimterin bir belirtisi olur. Cami mimarisi, şehir veya mahalle merkezindeki egemen yapı olarak bütünlüğün simgesi olmayı amaçlar ve minaresi inancın sembolü olur.

Gelenekten öğrendiğimiz açıktır: Cami, toplum merkezi olarak, sosyal açıdan herkese açık düzenli insani bir mekanı temsil ederi kentin içerisinde önemli bir simge, islam'ın varlığı ve gücünün ifadesidir.

Camiterin başlıca özelliklerinin -geniş mekan, mihrap, minber, genelliklelancak

~ 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu ~"

1 Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde

Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler

Karacabey Camii, Mostar, 1987 Karacabey Camii, Mostar, Restorasyon sonrası 2004

Saraybosna'da 1995 yı~ndan sonra inşa edilmiş camiler

278

1. Ulusal Cami Mimarisi Sempoz~umu Modern Cami Tasarımında Gelenek Entegrasyonu: Bosna-Hersek Örneği

Amir PASI C

Adil Zulfikarpasic Camii, Saraybosna, 1999, Mimar Hadrovic

7<~~~ - '.

Tipik Cami Strüktürünü ifade eden şe ma --------

Courtyard Caminin Değişmez Öğeleri

Selimiye Camii: Işığın Metafiziği Selimiye Camii Rahat~k Duygusu Hüseyinağa Camii, 1596

1

1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde

Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler

opsiyonell avlu, şadırvan, toplumun yaşam alanlarına yakın, kolay ulaşılabilen bir konum, eza n için uygun bir düzenleme- tümü Müslümanlar tarafından kabul edilmiştir. Medine'de Peygamber zamanında veya sonradan ortaya çıkmış olsun, bu özellikler Müslüman bir topluluğu bir araya getirmek için gerekli işlev ve işaretterin neredeyse standardını oluşturmuştu. Bunlar, cami ve toplu ibadetle ilgili ihtiyaçları karşılar.

Caminfn bu bileşenleri tüm Müslümanların hayatını düzenleyen, tartışılmaz, dokunulmaz ve değişmez etik ve davranışsal prensip bütününün parçalarıdır.

Şadırvan merkezdedir, görsel kütlesi caminin tam karşı aksında bulunan kapısından gelenlerin cami cephesinin tamamını görmesini engeller. Söz konusu kapı ve camiye giriş kapılara Mekke'ye yönelen simetrik bir aksın üzerinde konumlanıştır. Geri kalan kapılar bir simetri aksına göre düzenlenmemiş, dolayısıyla perspektif kuralları düşünülerek yapılmamışlardır.

Avlu, üzeri kapalı olan caminin bir uzantısı olarak var olur, ama yalnızca bir yineleme veya yansıma şeklinde değildir. Şadırvan tam ortaya yerleştirilmiştir, ana revak cephenin görünümünü engeller. Bu stratejilerin anlamı, cephenin tamamının bir arada görülmesinin kişiyi camiden yabancılaştıracağı düşünüldüğünde açıklık kazanır.

Caminin tasarımının altında yatan mekansal tasarı birleşik ve mutlak ise, ibadet mekanının ziyaretçiye parça parça görünmesi değil, bir anda ve mutlak bütünlüğü ile gözükmesi gerekmektedir.

"Düz yol" veya "öğretici kelime" anlamında olsun, ışık metafiziğinin Islam'da hususi bir yeri vardır. Nur suresinin önemli mısraı "Allah, göklerin ve yerin nurudur" (NÜR- 35] der.

Cami mimarisinin dış özelliklerinde kalıcılık ve değişimin belirlenmesinde iki temel özellik dikkat çekmektedir: Ana örtü elemanı olarak kubbe ve bütünsel mekan. Bu ikisi, ku b be için merkezi bir konup ve merkezi bir yapısal rolü ifade eder.

Bu noktada geçmişten gelen ve tanıdıklıktan gelen diğer tema olan konfor duygusu devreye girer. Çağdaş Islam kültüründe birbirinden tamamen farklı iki yön tarafından beslenir. Bizim için önemi olan sonuç, Müslüman toplumunda değişime spansor olacak, kabul, teşvik veya reddedecek bir otorite olmamasıdır. Toplum için geçmişin yaklaşımlarını devam ettirmek daha güvenli ve basit bir seçimdir çünkü -diğer sebepleri n yanı sıra- mimari ve sanatsal konular gibi imana ikincil konularda fikir ayrılığını engeller.

Bu bağlamda, camiler bireyler, gruplar veya ulus devletlerin Islami kimliğinin ifadesinde merkezi bir rol oynar, ancak modern dünyanın beklentilerini belirlemek, geçmişin cazibesini anlatmaktan daha zordur. Gelecek, çağdaşlarımızın, özellikle geleceği elinde şekillendirecek genç neslin hayalleri ve umutlarını yansıttığı için bu durum daha da zordur.

Bir diğer önemli çağdaş sorun, çeşitli teknolojik gelişmeler sonucunda oluşan ve yirminci yüzyılın ikinci yarısında günlük yaşamı geri dönülemez şekilde tamamen değiştiren yeni tutum ve davranışlardır. Ayrıca bu yeni buluşlar sanatta genellikle 'modernizm' olarak bilinen, evrensel uygulanabilirliği sebebiyle çekici olan gelişmeye paralel gitmiştir. Aynı zamanda, geniş bir inşaat malzemesi ve teknolojileri yelpazesi ortaya çıkmıştır.

Cami inşa etmek için geleneksel zanaatı ve yeni teknolojileri öğreten okullarda eğitim görmüş ustalar tarafından gerçekleştirilecek bir mimari dil ve tasarım benimsemeliyiz. -

280

O l. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu . Modern Cami Tasarımında Gelenek Entegrasyonu: Bosna-Hersek Örneği

AmirPASIC

Eski Köprüden Koski M. Paşa Camitne Bakış Koski M. Paşa Camii" nden Eski Mostar Köprüsü" ne Bakış

21. yüzyılının kentsel yapısı hem mevcut tarihi camiler hem de yeni yapılacaklar için belirleyicidir. Bunlar 19. yüzyıl ve öncesine kıyasla tamamen farklı parametrelerdir: parsel yoğunluğu, yapıların yükseklik ve hacmi, ulaşım şekli ve diğer faktörler.

Son yüz yıl içerisinde, Batı" nın etkisiyle yapılan pek çok müdahale sonucu tarihi kentsel peyzajlar bozulmuştur. (istanbul" da istiklal Caddesi"nde Hüseyin Ağa Camii, Saraybosna"da Ferhadiye Sokak"ta Ferhadiye Camii].

Yeni inşaatlar söz konusu olduğunda, mevcut toprak alanına göre ve genellikle hacimlerine uyumsuz olarak, yüksek yapı komplekslerinin içerisine camiler eklendi (Mimar Sinan Camii, 2012 HASSA Mimarlık). Farklı bölgelerden alınan örneklerden görüleceği üzere, geçmişteki yaygın modeller coğrafi bölge iklim veya malzemelere göre rahatça gruplanamamaktadır.

Modern dönem camiler kitle iletişim ve kültürel değişim yoluyla dünya çapında yayılan imajların ve karışımların bir sonucudur.

islam teorisinde hiçbir şey cami inşaatında en yeni inşaat yöntemlerini ve modern tasarımları kullanmayı engellernemektedir ve bunu tüm tarihçiler islam tarihine bakarak kanıtlayabilir.

Camiler, eğitimden bilgi paylaşımına, ibadetten korunmaya kadar, kolektif hayatın tüm parçalarını içeren faaliyetlerin odak noktası olmalıdır. Bu faaliyetlerin hiçbiri ile ilişkili kurallar veya zorunlu şekiller yoktur. Ayrıca, yapılardan gözüken manzara, yapıya doğru manzaradan genellikle daha önemlidir.

Günümüzde caminin kentsel konumunun analizini sistematize ederken aşağıdaki özelliklerden bahsedilebilir:

@ıl. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu -'"'

1 Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde

Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler

lal Anıtsal yapılar ve insan ölçeğinin birleşimi nde bulunan tamamlayıcı zıt değerler, birey ve topluluğu kentsel mekana bağlayarak ona aidiyet hissi veren, iki uç arasındaki anlam ve deneyimlerin geniş yelpazesi.

lbl Kent ve doğa, anıtsal, tarihi ve günlük bölgelerin arasındaki geçiş özellikleri, Osma.Dlı mimarisinin ana özellikleri, kapalı ünite, yarı kapalı ünite, etrafı yapıyla çevrili açık mekan, yapıyı çevreleyen açık mekan, çeşitli geçiş ögelerini yaratma potansiyeli.

Mostar'daki islam Merkezi Örneği

Mostar tarih boyunca kırktan fazla camiye sahiptir. Bunların çoğunluğu zaman içinde ihmal edilmiş, tahrip edilmiş ve hatta tamamen yıkılmıştır. 1992-1995 savaşı sırasında tüm camiler tahrip edildi. Yerel Müslüman nüfus ve onların samimi dostlarının kararlılığı ile camiterin çoğu- Mostar'da 15, çevre bölgesinde de 15 tane- restore edildi.

Yerel halkın modern islami bir merkez ihtiyacını kabul ederek, Mostar'ın Müslüman topluluğu, halihazırda pek çok kamu yapısının li ki yönetim binası, Hırvat Ulusal Tiyatrosu ve Katalik Katedrall mevcut veya inşaat halinde olduğu şehrin merkez bölgesinde yeni bir islam merkezi için bir proje başlatmıştır. Buraya bir islami merkezin inşaatıyla bölge tamamlanmış olacaktır.

Islam Merkezi Mostar Merkez islam Merkezi Ana Giriş Bölgesinin Yeni Odak Noktası

Islam Merkezi: Ticari Alanın Ana Mekanı

Caminin Kubbesi: Yapım için En Son Malzeme ve Teknolojiterin Kullanımı Önerilmiştir

282

O 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozijumu Modern Cami Tasarımında Gelenek Entegrasyonu: Bosna-Hersek Örneği

AmirPASIC

Oranların Karşılaştırılması: Mihrimah Sultan Cami, EdimekaıJI, istanbul (Sol) ve islam Merkezi Mostar (Sağ)

Caminin Iç Mekanı

Yapının konumu 1885-1967 arasında demiryolu terminali olarak kullanılan ve sonra plansız bırakılan merkezi bir yerdedir.

islam Merkezi (25.000 m2] bir cami, bir okul ve garajı olan ticari alanlardan oluşur. Ticari alan (7500 m2] ve garaj (200 araç] vakıf ilkelerine göre kullanılacak ve cami ve okul faaliyetleri ve bakımı için gelir kaynağı olacaktır.

Merkezin mimarisi geleneksel tasarımın çağdaş bir yorumudur. Fikir, (çift minare ile vurgulanarak] kubbeli caminin simetrisinden ve zemin terasının asimetrisinden yola çıkan iki katlı bir yapıdır.

Farklı uzaklıklar ve açılardan bakılacağı ve ruhani bir merkez olduğu göz önünde bulundurularak, cami ve kubbesi görsel olarak erişilebilir, olmalıdır. Bu sebepten

• 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozqumu

1

Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler

ötürü, cami dini ve dünyevi arasındaki geçişi temsil eden dokuz metre yükseklikte bir plato üzerine yükseltilmiştir.

Merkez, dinamik bir asalet ve özellikle caminin oranlarında görülen, tanınabilir geleneksel bir modeli tanıtan çağdaş bir mimari ifade yayar.

islam Merkezi böylece ticaret, eğitim ve din gibi işlevlere yönelik mekanlar sağlayarak-Müslüman kimliğinin bir beyanıdır ve bu kimlik günümüzde kültürlerle temas ederek devam etmektedir.