24

LA ZONA METAMÓRFICA - …other.museucienciesjournals.cat/files/1934_La_zona_metamórfica_de... · rocas metamórficas corrrpletamente distinta de las que forman el macizo del Tibidabo

Embed Size (px)

Citation preview

'I

LA ZONA METAMÓRFICA DE CdNT ACTODEL CAP GROS (PAL.AMÓS)

POR

MAX1MiliNO SAN MIGUEl!, DE LA CÁMARA

Durante nuestras excursiones de investigación geológica porla costa- Bra:va Catalana, que noshan permitido publicar ya dosnetas (I y 2), nos llamó la atención una manchita o isleo meta-mórfico ericlavado en I? gran mancha granítica que forrnapartede la' Costa Brava desde Blanes hasta Calella y Llafranc; estazona no figura sn el mapa: ar :¡: : 40000.0 de L. M. Vidal, no sehabla de ella- en la explicación de la hojanúm. 24, San Feliu deGmíxols, del mapa geológicode la Mancumunid'ad de Cataluña ali :100000, si bien en un corte geológico' aparece el Cap Gros CON

,,los signos de arcaico y precámbrico, y con esta misma edad seseñala en el mapa hoja de Sa1'l.'Feliu de Ouisols a I : IOOOOO.

La presencia en ella de rocas de contacto con silicatos cálci-cos me animó a dedicar unos días a recoger material y a estudiarlas pequeñas manchas metamórficas que aparecen sobre. el gra-nito entre Palamós y Palafrugell, estudio que tenía el doble ob- ,jeto de r~conocer las aureolas metamórficas y carácter del meta-morfisme y la relaeión que pudiera existir entre la zona del CapGros y las manchas que se encuentran al Oeste de éste y de lacarretera de Palamós aPalafrugell, consideradas en el mapa yadicho corno arcaicas (aguostozeicas), precámbricas y cámbricas'~

Nuestra primera impresión, así sobre el terrenc como des-pués de Iee];·las obras de Vidal (3) y de Faura (4), fúé que .nodebía existir el arcaico en esa zona y que tampoco era admisi-ble la del precámbrico ni probable Iq,del èámbrico, sino que losmateriales que habían servida' para establecer la divisiónestrati-gràfica que figura: en el mapa y en la explicación de la hoja de

4 Junta de Ciències Natumli de Barcelona

San Feliu de Guíxols, debían corresponder al silúrico superiorv,(gotlandiense) y al devónico; a lo sumo podría admitirse la po-sible existencia del silúrico. medio (ordovicicc superior) y quelas diferenciàs entre las rocas consideradas com arcaicas, pre-cámbricas, cámbricás y silúricas, eran debidas, no a su distintaedad ni posición estratigráfica, sine a la rnayor o menor 'inten-sidad con que sobre ellas había actuado el metamorfismo produ-cido por el batolito granítico.

Faura (S) en su Síntesis estratigráfica de los terrencs pri-marios de Cataluña, tampoco estudia especialmente estas for-maciones ; se limita a sefialar su analogía con otras y a incluiren el cuadro sincrónico del arckico y precámbrico en Cataluña(página S3) la sierra de las Gavarras en el algonquina (Queeve-naviense). En el cuadro de sincronisme' del cámbrico incluye enel georgiense las pizarras maclíferas de 18.s Gabarras, pero nien el del silúrico ni en el del devónico figurau estas localidades.

Las descripcionesque de estos terrenos hacen Vidal y Faurason tan breves que difícilmente pueden relacionarse con los da-tos que. resulta? de nuestras investigaciones, pues en, generalsólo se refieren a las Gavarras y no a las formaciones de la costa,singularmente en la obra de Vidal.

Para poder formar juicio 10 más exacto posible y referir lamancha metamòrfica de contacto del Cap Gros a uno u otro te-rrenos ante la disparidad de opiniones entre los autores que nosprecedieron nos fué necesario efectuar una- serie de excursiones,aprovechando las épocas de vacaciones escolares, para estudiarlas rocas metamórficas en Calonge, Palamós, San [uan de P~-lamós, Vall-Llobrega, Palafrugell y Bagur y compararlas conlas que ya conociamos detalladamente de la provincia de Barce-lona (6 y 7). Gracias a estos estudios de geologia y petrografiacomparadas nos hemos' podido confirmar en nuestra primeraimpresióu de que los terrenos ~etamorfizados son el silúrico yel devónico, y que ambos 10 han sido desigualmente e.n los diver-sos sitios 'en que aparecen, pero siempre por la acción directadel batolito~ranítico durante el carbonííero superior, època

La zona metamórfica de contacto deL Cap Gros (PaLamós) 5

en que se produjo su intrusión en el eje del gran anticlinal herci-niano, que cerr ia paralelo a la actual costa catalana desde Bar-celona a Bagur , corno 10 demuestra .elhecho de que en Pineda yMalgrat (Barcelona) ha metamorfizado pizarras y grauvacasdel culm, transformando a las carbonosas en pizarras maclífe-.ras, según hemos indicado en la explicación de la hoja de Calelladel mapa geológico a I : 5000ü, en publicación. .

Al estudiar con todo detalle el' macizo del Tibidabo para laformación de la hojade San Baudilio (420 Gel mapa geolêgicoa i : 50000), pude conocer con detalle la zona metamòrfica decontacte> del Tibidabo y establecer relaciones estratigráficas in-

-dudables entre las rocas muy metamorfizadas (pizarras cristah-nas) y las poco o nada rnodificadas y' aun. fosiliferas ; 10"que meperrnitió fijar ·la edad de estas pizarras eristalinas (8), edad queya . por consideraciones "geotectónicas había asignado a estasrocas (6) .

.'Posteriormente emprendi una serie de estudies micropetro-gráficos para descubrir el significado geológico de una, banda derocas metamórficas corrrpletamente distinta de las que formanel macizo del Tibidabo y reconocer su origen y la naturaleza dela roca de que proceden. Tuve la fortuna de .encontrar .datos su-ficientes para demostrar, que corresponden a una erupción dia-básieo-espilítiea (7 y 8), de edad silúrica, como la de las djaba-sas del Tibidabo no afectadas por el metamcrfismo, y con lascualesse relaciona, por pasos insensibles, disminuyendo su me-

.t amorfisme de Este a Oeste, para pasar :ya en Vallvidrera aortoanfobelitas diabásicas y a diabasas pizarrosas y en la ver-tiente del Llobregat a diabasas normares y epidioritas.

En los alrededores de Palamós se repite la reláción estrati-:g.ráfica ya conocida del Tibidaibo y sierras de Pineda, Orseviñáy Malgrat (6 Y 7), entre las pizarras cristalinas y las rocas pa-leozoicas pOCClmetamorfizadas y, como. en el. Tibidabo, las pi-.zarras maclíferas del Cap Oros y otros puntes de los alrededoresde Palamós.vno son más que. filitas carbonosas o ampelitas got-landienses, tan frecuentemente fosilíferas -en Cataluña.

6 [umta id¿ Ciències NaturaLs de Barcelona--~----~--~--------------~--~------------------La proximidad al granito ha influído sobre ellas por su ele-

vada temperatura en .el momento de la intrusión, y la gran can-tidad de gases mineralizadores que se despreridian entonces delmagma granitico, formando a expensas -de la arcilla moscovita

~ y andalucita, ésta, aprisionando partículas de carbón de lasque ep gran cantidad hay aún en la roca; de esta manera nacióen estas rocas la variedad de andlucita llamada quiastolita, acuya presencia se debe el nombre de pizarras maclíferas con quese conocen estas.rocas. El carbón mismo va desapareciendo pocoa poco, y cambiando la roca su color negro por gris más o menosobscuro, para'pasar finalmente a micacitas andalucíticas y pastaa neis andalucíticos si hay feldespatización.

Siestas pizarras son ,gotlandienses, no puede admitirse quelas qVe están interstratificadas, o encima sean arcaicas, precám-bricas y cámbricas, y las que aparecen debajo, peroperfectamen-te concordantes y plegadas conjuntamente por· la misma oroge-nia y fase orogénica, tampoco podemos lógicamente atribuirlasa edades tan apartadas, menos a~n no existiendo fósiles que de-muéstren otra edad que la asignada por razones tectónicas y derelación estratigráfica, sine que es más prudente y acertado con-siderarlas como silúricas (ordovicicas), como hemos 'hecho -paralas dei Tibidabo y de la sierra de Levante (véase hojas de Barce-lona y San Baudilio y de Gavá del mapa a escala r : 50000), pres-cindiendo de las diferencias de cristalinidad o de la intensidaddel metamorfisme y de su diferente aspecto, propiedades que nodependen de la edad sino de la mayor o menor actividad con queel-metamorfisme ha obrado sobre ellas.

En el Cap Gros y al Oeste de él, en el cerro llamado Molí:Vell, de Palamós, se asocian a las pizarras maclíferas, unasrocasmetamórficas con silicatos cálcicos y verdaderos mármoles saca-roideos, francamente estratificados y plegados, que desde el marse ven en el Cap Gros' formando un' sinclinal replegado sobre laspizarras maclíferas, francamente discordantes con ellas. (Lámi-na ILl, fig. r).

Habría sido difícil reconocer la edad de esta formación ca-

La zona metam6rfica de contacto de~ Cap. Gros (Pa~am6s) 7

liza rnetaraórfica si no hubiêramos prolongado nuestras investí-gaciones a toda la parte de la Costa Brava, hasta ver cómo ter-'minaba la mancha granítica y paleozoica, bajo el terciario delcur~o inferior del Ter, rnás allá de Bagur. En esta Iocalidad en-contramos; en efecto, unas rocas marmóreas, exactamente igua-les a las del Cap Gros, en estrecha relación concalizas amig-dalinas marmorizadas o no {r) y verdaderes mármoles griot,discordantes con las pizarras silúricas, como puede verse en Jacarretera de Bagur a Fornells, así como en otros. puntos de losalrededores de Bagur. Ahora bien, como las calizas de Bagurhan sido consideradas como devónicas (r y 4), no dudamos enatribuir la misma edad a las de Palamós.

PETQOGQAFIA

La zona metamórfica de contacto, que llamamos del CapGFOS porque es donde se manifiesta más clara y parece estarrepresentada la aureola más profunda (mesozona y catazona),forma una mancha en la costa entre Palamós y la cala de La

, Fosca, abierta indudablemente en la misma zona, de cuya partedesaparecida queda .como testigo La Negra y las pizarras an-dalucíticas del otroIado de la cala de. La Fosca; por el Oestese extenderían antes mucho más, y de en~ son restos el cerritodel Molí Vell, y el turó d'En Perals, que la erosión ha sepa-rada. Actualmente la mancha del Cap Gros puede decirse queempieza en. Cala Margarida, termina en La Fosca y "del lads..de tierra signe hasta el camino de Palamós a La Fosca, cercade los Cementerios. Asoma siguiendo al Oeste él granito que ~.eve .cubierto-por (las rocas cristalinas delMolíVell hasta cerca .delas casas de San Juan de Palamós. Una extensa mancha idecuaternario y aluvial, que se prolonga por el Norte hasta Pala-frugell y por el Sur hasta el mar, terminando en la hermosa yamplia playa de Palamós, separa estas manchas vgraníticas tymetamórficas de la del Puig ses Forques, que, como antes he

8 [unta de CiènCies NlltUT¡:ds ,de Ba.rcei,on.a

_ indicado;: es indudablemente continnacién de la del Cap Gros.También en ella hay su aureolà metamérfiea, en la que recogi-mos pizarras maclífèras y micacitas ; aqnêllas se presentau biendesarrolladas y visibles en el turó d'En Perals, pero en este ladono encontrê- ninguna: pizarra eristalina de silicatos cálcicos nimármol, como las del Cap Gros }l Molí Ven.

Saliendo de Palamós por el camino del mar hacia el CapGros, en là primera ealita que se enenentra, asoma una rocanegra atravesada por un diqne de aplita dirigido de NO. a SE. ;poco más allá, en Cala Margarida, aparece más fresca y contípicos caracteres de pisarra mac1ífera esta misma roca negra ;sus capas se dirigen de ENE. a OSO., buzando al SE. yatravesando por diqnes de aplita y pegmatita; estas capas si-guen por la parte Sur del Cap Gros y por su cima hasta loscementerios y camino interior a La Fosca. El camino del ladodel mar que seguimos aseiende desde cala Margarida hacia lacnmbre del Cap Gros y a mitad de Iadera, aproximadamente,aparece a la izquierda, según vamos, una masa de mármol re-plegado, como sobrepuesto a las pizarrasmacliferas y con carác-ter de sinclinal sobre elias, que considero de la misma edad quelas del camino de Bagur a la Riera [Láms, II y IU, fig. .I).

A medida que nos vamos aproximando al centro del Cap Grosva complicándose sn estructura y composición petrográfica, peropnede verse claramente que los mármoles predominan del Iadodel mar y las pizarras maclíferas y cuarcitas micáceas deI ladode tierra, lo que demuèstra que aquêllos son superiores a éstas.Desde el mar, y hacia su centro, puede verse (Lám. II,. fig. 2),que está compuesto de Ull núcleo granítico que asoma muy pocosobre el nivel del mar, cornub:ianitas verdes diopsídicas, granati-tas, epidotitas, mármoles con venas de silicatos cálcieos, enarci-tas micáceas ), micacites y pizarras maclíferas; todo ello conbnzamiento al SSE:

.El cerrito del Molí VeU no contiene más rocas metamêrficasque las de la serie del mármol y eornnbianitas desilicatos cál-cicos ;- mármol, granatita, vesnbianita, epidotita, dicpaidita,

· ,

La zona metarnó1'fica de c011taLto dei Cap Gros (PaLamós) 9

'todo ello muy replegado, con el aspecte y caracteres de la for-mación metamórficade silicatos cálcicos del Cap Gros, a la quecorresponde sin duda -,

La mancha del Cap Gros continúa al Norte, va muy redu-cida; por los bordes de la èala de La Fosca y en La Neg'ra, pe~queño mogote que sobresale. como islote en el centro aproxi-madamente de' la playa de La, Fosca; finalmente, en el ladoNE. de esta cala -aparecen rocas metamórficas, relacionadas conlas del Cap Gros, .con igual dirección y buzamiento, (Lám. T,figura 2). '

PIZARR~S ANDALUC1TICAS

Cornprendemos CGIl este nombre una serie de rocas que sediferencian entre sí, únicamente por la mayor o menor intensi-dad con que sobre ellas ha obrado el metamorfisme de contacto;parece que éste ha disminuído de Norte a Sur y de Este a Oeste ;las níás cristalinas, o sea las' más profundamente metamorfi-zadas, son las del borde N.E, de laplaya de La Fosca, de LaNegra Y: lado Norte del Cap. Gros, y las menos las de Cala'Margarida y cima del Cap Gros cerca de los cementerios.

Neis andalucítico del lado NE. de la cala de La Fosca

.,

.Roca compacta, relativamente blanda, de consistencia me-dia, color gris claro con' multitud de puntos bri11antes, pàtinapardo rojiza -de limonita; disyunción irregular. A simple vistase distinguen granos de Teldespato y laminillas de moscovitay marcada tendencia a la disposición paralela de estos elernentos.

Con el microscopio se reconoce estructura heteroblástica,.con porfidoblastos-gra1'l:des y alargados-de andalucita, incoloracon partes de color rosa salmón, y en éstas muy pleocroica, ex-tinción recta según el alargamiento '; muy refringente ,' birre-fringeneia algo mayor que el feldespato. Porfidoblastos de or-

lO [unia de Ciències Ntüurais de Barcelona

tosa fresca con los caracteres ordinarios, de biotita, moscovitay turmalina verde botella, muy pleocroica; en la biotita inclu-siones de zircón con aureolas anchas y muy negras:

La base es homoblástica, de grapo fino, y se compone decuarzo, ortosa, albita, andalucita, moscovita, biotita, turma-lina, apatita y magnetita. L0.s minerales laminares se disponenparalelamente, pero los dernás elementos no intervienen en laestructura paralela, sinó que se disponen granoblásticamente.

Podemos considerar esta roca como el término del metamor-fismo en una pizarra ampelítica del gotlandiense (Lám. IV, fi-guras r y 2) ..

Pizarra maclífera ,del lado NE. de La Fosca

Roca compacta, blanda, consistente, de color gris obscuro,casi negro, con muchos puntos brillantes; pátina pardo rojizode-limonita; disyunción en losas y cúbica en pequeño, pero nohojosa. A simple vista sólo se distinguen por S11 brillo lamini-llas de moscovita.

El microscopio descubre su estructura heteroblá:stica;. .conporfidoblastos grandes de quiastolita, en secciones prismáticas,alargadas o cuadradas, con sectores internos marcades porinclusiones de carbón en la forma típica de esta especie y sec-ciones cuadradas con núcleo cargado de part.iculas de carbón,del cual parten bíidas según las diagonales a los cuatro vér-tices; frecuenternente se ofrece también en forrnas irregula-res, debidas a fenómenos de compresión que la han roto. Tieneextinción recta, refringencia y birrefringenoia de andalucita,pero no es coloreada.

Entre estos porfidoblastos queda una pasta de grano rela-tivamente grueso formada por láminas de biotita, cuarzo ymoscovita, granosde magnetita y una base amarillenta, afa-nítica, 'con.polarización de agregado, de aspecto filítico, cargadade granillos de carbón, que corresponda a la masa ampe1ítica

La zona metam6rjïca de contacto deL Cap Gros (Palamos) II

menes transformada, .sericitizada, que aún conserva muchocarbón residual (Lám. IV, :fig. 3).

Esta roca es intermedia entre las verdaderas p1zarras ma-cliferas y las micacitas andaluciticas.

Pizarra maclífera de L& Negra

Roca compacta, blanda, de consistencia media, color grisobscuro, disyunción en losas. A simple vista se ve formada porUll agregado granular, con disposición paralela, de granos blan-quecinos, escamitas de moscovita y carbón,

Con el microscopio se reconoce su estructura heteroblástica,determinada por grandes porfidoblastos de quiastolita, parcial ototalmente damuritizada, tienen ligero color amarillento, hanperdido su elevada refringencia y su extinción homogénea paradar, entre nicoles cruzados, polarización de agregado, sobre elque destacan algunas laminillas micáceas de damurita, que sedistinguen bien de la moscovita porque no son tau refringentesni birrefriugentes corno ell~ ; entre nicol es cruzados no producela típica polarización en «moiré» sinó que da coloración amarillahomogénéa.

Armau estos en una base granoblàstica compuest,a dè cuarzo,dominante, moscovita, pirita limonitizada.y gran número de gra-nos de carbón (Lám. IV, :fig. 4).

Pízarra maclífera del Cap Gros

\

Roca compacta, con fuerte olor arcilloso, blanda, de consis-tencia media, color. gris 111Uyobscuro,: casi negre, disyunción enlosas, paralelepipédica en pequeño, pero nunca hojosa o pizarro-sa. A simple vista se ven numerosos prismas largos y estrechosde quistolita, sobre base granular, cuarzo micácea rica en subs-tancia carbonosa. Esta misma roca seencuentra en Cala Mar-garida ..

12 Junta de Ciències Naturals de Barcelona

Observada con el microscepie se reconoce también estruc-tura heteroblástica, con por:fidoblastos de quiastolita que no con-tiene muchos granos de carbón, pero con todos los caracteres deandalucita y variedad quiastolita; muchos están perfectamenteconservados, pero otros aparecen parcial o totalmente damuriti~zados. La pasta granoblàstica es esencialmente cuarcífera, degrano' mediano; acompañan al cuàrzo escamitas de biotita y

. 'moscovita, granos de magnetita y turmalina y gran cantidad degranos de carbón (Lám. V, :fig. r).·

.' Pizarra maclííera del turó d.En Perals

Roca compacta, blanda; consistente, de color gris, pátinae

pardo-rojiza de limonita, disyunción en losas. A simple vista sedistinguen granos blancos y prismas de quiastolita, muchas la-minillas de moscovita y poca pasta :filítica, casi negra.

En láminadelgada y observada con el microscopio, presentaestructura heteroblástica, con numerosos por:fidoblastos de quias-tolita parcial o totalmente damuritizados, por 10 que se ofrecencon menor refringencia y de aspecto de masa filitica y entre ni-coles cruzados como compuestos de fino agregado de laminillasy escamitas micáceas.· La pasta es granoblàstica, compuesta degranes de cuarzo y laminillas de moscovita, a los que acompaña'algo de biotita, turmalina y muchos granillos de carbón (Lámi-na V, figura 2).

Filita ampelítíca del lado Sur de Cala Margarida

Roca compacta, dura, fría al tacto, de grano finísimo, colorgris obscuro, casi negro; pátina pardo-rojiza, disyunción enlajas; a simple vista sólo se distinguen laminillas de moscovitay pequeños por:fidoblastos de quiastolita; esta roca se ve atrave-sada por veniUàs de cuarzo,

El microscopio perrnite reconocer estructura granoblásticade grano :fino, homoblástica, compuesta de cuarzo, dominante;

La zonn metamoriica de contacto áei Cap GiOS (PaLam6s) 13

granos de carbóu, de limonita procedentes de pirita limonitizaday laminillas de moscovita. Excepcionalmente, dispersos en esca-so número, se encuentran pequeños porfidoblastos de quiastolitay cristales de turmalina (Lám. V, figs. 3 y 4).

Podemos considerar esta roca como el primer resultado delmetamorfisme de contacto sobre una ampelita gotlandiense.

Cornubianitas cuarcitico-micáceas

En el Cap Gros, yen la calita anterior a la de Cala Margari-da, hay unas rocas cuarcíticas finamente granulares, afaníticas,que pueden considerarse corno cuarcitas, pero como no son piza-rrosas, y son de grano finisimo, nos ha parecido mejor conside-rarlas como cornubianitas cuarzo-micáceas, análogas a las quecon el mismo n'ambre he descrita del Tibidabo (8).

La del Cap' Gros, es compacta, Iria al tacto, muy dura yeonsistente, de 'color gris obscuro, disyuncióu en losas y para-lelepipêdica en pequeño; nunca pizarrosa. A simple vista se veconstituída por un agregado finamente granudo de cuarzo y mos-covita ; aparece atravesada por numerosas venillas de cuarzo.

S'u estructura microscòpica es grano-homoblástica, compues-ta esencialmente de granos irregulares de cuarzo, dominante, alos que acompañau granos de feldespato alterado, indetermina-bles, laminillas de moscovita y de biotita cloritizada. En granosmucho más pequeños, contiene rutilo idiomorfa e irregular, al-gún grano de zircón, redondeado, cubitos de pirita limonitizadaymagnetita en granillos (Lám. VI, fig. r).

La de la cala anterior a Cala Margarida es idéntica a ésta porsu estructura y eomposición : en ésta he visto granes de turrnali-na que no encontré en la preparación de la del C;1P', Gros,

Junta de Ciències Naturals de Barcelona

MÁQMOLES O COQNUBIANÍTAS CALC1TICAS y COQ=NUBIA:NIT AS DE SILICATOS CÁLCICOS

Mármol del Cap Gros

Roca compacta, blanda, muy tenaz y consistente, de colorgris claro, más o menos amarillenta ; disyunción en losas .grue-sas y paralelepipédica en pequeño. A simple vista se ve formada·por un agregado sacaroideo de granos brillantes de calcita y baseamarillenta, con tinte ligeramente verdoso, afanítica, de natura-leza calcítica también.

El microscopio revela su estructura homoblástica, formadaesencialmente por granos alotriomorfos de calcita, con sus carac-terísticas maclas y fina estriación. Entre los granos de calcita,y más pequeños que éstos, se encuentran algunes de granate,también xenomorfos ; éstos se disponen a veces formando líneaso bandas en unión con los de epidota. Los granos de calcita apa-recen en la preparación microscòpica como con estructura cri-bosa o pecilítica, por la inclusión· de los granitos de granate yepidota; aunque más raros, también se ven algunos de feldespa-to, de cuarzo y de turmalina (Lám. VI, fig. 2).

Granatita del Cap Gros

Roca compacta, muy dura y frágil, fría al tacte, de colorpardo de chocolate con venas verdosas, disyunción irregular. Asimple vista se ve constituída por una masa de granate, en placasbastante grandes, atravesadas por veni11as de color verde claro,finamente granudas.

Con el microscopio se ve que tiene estructura y composiciónmás complejas; ciertos campos están formados por diminutosgranos de epidota y zoisita, aquélla con elevada refringencia ybirrefringencia; ésta con igual refringencia pero birrefringen-cia débil ; a éstos se suman algunos granillos de granate, de ru-

La Z01~amctamoriica de contacto l~eL Cap Gros (PaLamós) 15

tiloy de magnetita. Otras partes de la preparación se ven inte-gradas por granos mayores de idocrasa, con muchas placas ogranos irregulares de un mineral incoloro, de menor refringen-cia que- la idocrasa, pero mucho más birrefringencia; con extin-ción ondulante o esferulitica, eomo si estubiera constituída por'fibras dispuestas en forma de abanico, que presenta idênticoscaracteres que la prehenita que describí del Tibidabo (7). En es-tos campos abundau epidota, titanita; con su típica forma enrombos agudes Y: granates.

Otra grana tita del Cap, Gros, difiere de ésta por carecer deprehenita y por su diferente estructura. Es compacta, Iistada,fría al tacto, muy dura y tenaz, de color gris verdoso con ban-das blancas, y pardo-rojizas; disyunción en lajas. A simple vis-ta se ven algunos granates sobre masa verde zonal halleflín-tica, completamente afanítica.

El microscopio perrnite reconocer estructura heteroblástica,formada por placas de idocrasa y de granate, ambos alotriomor-fas y resquebrajados, del mismo- color, aspecto y refringencia,pero claramente birrefringente, uniáxica y negativa, con cruce-ros que 'se cortan en ángulo recto, la primera, e isótropo el se-gundo. Otras.partes de la l'oca se ven compuestas per masa gra-nular de granate e idocrasa, alternando con bandas formadas porgranes pequeños de granate, idocrasa, epidota, diopsido y cuar-zo (Lám. VI, figs. 3 y 4).

Granatíta de la cima del cerro del Molí Vell

Roca compacta, con partes muy duras y otras blandas, muyconsistentes, de color gris claro, rosado a verdoso, según el pre-dominic del granate o de ra calcita ; disyunción irregular, por10 menos en pequeño. A simple vista se ve compuesta de masasmarrnóreas de calcita, cou:cristales de granate, otras de granatecon calcita y àlgunas masas de color blanco de leche, de aspectode prehenita y granos verde pistacho de epidota; estàs dos últi-mas especies en menor c'antidad. r

J

Junta de. Ciències Naturals de Barceuma

Con el microscopio se reconoce estructura heteroblástica,formada por grandes placas de vesubiana, de color y aspecto degranate común pero Irancamente birrefringente , extinción rectasegún los lados de las secciones cuadrangulares y los cruceros ;uniáxica ; birrefringencia negativa. Sobre éstas o en los intens-ticios entre ellas, granos de epidota, de piroxeno uralitizando,verdosa azulado, poca o nada' pleocroica, Call caracteres de onfa-cita; granos de titanita (Lám. VII, figs. I y 2).

Otra lámina delgada del mismo ejemplar, ès más homoblás-tica, Y: se ve compuesta de granes casi iguales de onfacita,diopsido, epidota, titanita, vesubiana, calcita y prehenita; estaa 'veces formandc comà la base, sobre laque aparecen incluídcslos dem~s (Lám. VII, figs. 3Y 4)· .

. Eclogita (granatitadiopsídical del Molí Vell

Roca compacta, dura' y consistente, de coler gris verdoso-.amarillento ; disyunción cúbica en pequeño. A simple vista seve integrada por la asociación de granos de diopsido y -granate.

El microscopio permite reconocer una composición mucho máscompleja ; s'u estructura es granoblàstica, formada por una basefeldespàtica alterada, 'como sausuritizada, querio puede, por 10tanto, especificarse, sobre la que destacan numerosos granos dediópsido, granate, vesubiana, titanita y epiodita. La masa fel-despática es residuo del proceso de granatización de una' rocapiroxénico-feldespática (Lám. VIII, fig. Í).

Diopsidita o cornubianita diopsfdíca del Molí Vell

Roca compacta, muy dura y consistente, de color gris. continte verdoso-amarillento ; .disyución en lajas. A simple vistano se distingue elemento alguno; tiene aspecto de cornubianitade grano finísimo.

La zona metamcriica de contacto dei Cap GTOs (Palamás ) I7

Sólo la investigación microscópica revela la verdadera natu-raleza de esta roca, compleja, de estructura filítico-granoblásti-ca, compuesta de diminutos granos de diópsido, casi incoloros,con cruceros prismáticos de piroxeno y los demás caracteres pro-pios del diópsido; a éste se .asocian' algunes granos de epidota,detitanita, de rutilo y de turmalina, todos ellos como incrustadosen una masa de aspecto filítico, o de sausurita ; con aumentosmayores se resuelve en' una especie de agregado granular fel-despático inespecificable y en ciertas partes de la roca apareceen lugar de esta base una de masa amarillenta, completamenteisòtropa, que pudiera ser unproducto resultante de la reacciónentre el piroxeno y la plagioclasa, que no ha llegadó a terminar-se formando granate, pues en algunas eclogitas he visto un pro-ducto igual en las partes residuales de feldespato rodeando loscristales de diópsido o cerca de ellos (Lám. VIII, ,fig. 2). Rocasiguales a estalas hay también en el Cap Gros.

Barcelona, 3I de diciembre de I932.

NOTA BIBLIOGRÁFI CA

1. M. San Miguel de la Cámara: «Resumen geológico geognósticode la Costa Brava». Asoc, Esp. Progr. Ciens. Congr. Lisboa, 1932.

2, M. San Miguel de la Cámara y L. Solé Sabarís: «Nota geo-lógica sobre el macizo de Torroella de Montgrí, entre el Estartit yLa Escala». Bol. Soc. Esp. H. Nat., t. XXXII, 1932.

3· L: M. Vidal: «Reseña geológica y minera de la provincia' deGerona». Bol. Com. Map. geol. de Esp., t. XIII, 1886.

4· 2.\1. Faura: «Explicació de la Fulla núm. 24, Sant Feliu deGuíxols». Junta de Cienc. Nats. de Barcelona. Serv. del Map. geol.,1923.

5· l\tí. Faura: «Síntesis estratigráficade los terrenos primarios deCatàluña». Mem. Soc. Esp. de H. Nat., t. IX, 1913.

6. M. San Miguel de la Cámara: «Resumen geológico Geognósticode la Sierra de Levante de la provincia de Barcelona». Mem. Soc.Esp. de H. Nat., t. XV, 1929 ..

7· M. San Miguel de la Cámara : «Las pizarras cristalinas de sili-cato cálcico de la zona metamórfica del Tibidabo». Mem. Ac. de C.y Ar. de Barna., vol. XXI, 1929.

8. Memoria explicativa de la Hoja 420. San Baudilio de Llo-bregat». Just. geol. y mino de Esp., 1930.

Imp. Elzeviriana - Barcelona

TREBALLS DEL MUSEU DECIÈNCIES NATURALS, VOL. VI, 1934

LA ZONA METAMÓRFICA DE CONTAC1'ODEI, CAP GROS ( PALAMÓS) Lám, I

FIG. 1. Vista de Palamós y de su hermosa playa. En el centro elCap Gros,a la ízquíerda el cerrito del Molí Vell y el Turó d'En Perals

FIG. 2. Cala de La Fosca, lado NE. y Centro; eu éste la roca llamada(I La Negra j,

TREBAI,I,S DEI, MUSEU DE

CIÈNCIES NATURAl,S, VOl,. VI, I934LA ZONA ME'l'AMÓRFICA DE CON'l'AC'l'O

DEI, CAP GROS (PAI,AMÓS) Lám, 11

FIG. r, .Frente de la costa, entre Palamós y La Fosca, visto desde el mar

FIG. 2. Capas de calizas marrnorizadas, con granatitas, vesubianitas,epidotitas y díopsiditas, del Cap Gros; vista desde el mar

TREBAI,I,S DEI, MUSEU DECIÈl\'CIES NATURAI,S, VOL. VI, 1934

LA ZONA i\lIE'l'A~IÓRFICA DE CON'l'AC'l'O

DEL CAP GROS (PAI,AilIÓS) Lám. III

FIG. I. Calizas marmorizadas devónicas replegadas del lado Sur del Cap Gros

FIG. 2. El Cap Gros desde La Fosca; a la derecha se ve parte de La Negra

TREBAI.I.S DEI. MUSEU DE

CIÈNCIES NATURAI.S, VOT" VI, I934

FIG. 1. Neis andalucítíco dellado NE.de La Fosca. L. ord. 20 d. ; 4, biotita;y.cuarzo ; 8, anda1ucita; 9, turmalina;IS, apatita; 1-5, pasta de feldespato

y cuarzo

FIG. 3. Pizarra maclífera, lado NE. deLa Fosca. L. ord, ro d. ;. 4, biotita; 8,quiastolita; 3-18, pasta de biotita,

cuarzo y carbón

LA ZONA METAMÓRFICA DE CONTACTO

DEI. CAP GROS (PAI.AMÓS) Lám, IV

FIG. 2. Neis andalucítico de dos micas;lado NE. de La Fosca. L. ord , ro d. ; r ,cuarzo; 2, feldespato; 4, biotita; 5,moscovita; 8, andalucita; 9, turmalina

FIG. 4. Pizarra maclífera de La Negra.L. ord. IS d.; I, cuarzo; 5,moscovita;

8, quiastolita; IS, carbón

TREBALLS DEL MUSEU DECIÈNCIES NATURALS, VOL. 'VI, 193'1

FIG. 1. Pizarra maclífera del Cap Gros.L. ord. 15 d. ; I, cuarzo; 4, biotita; 5,moscovita; S, quiastolita; 16, maque tita;

p.,pasta de cuarzo, mica y carbón

FIG. 3. Ampelita metamorfizada deCala Margarida.!,. ord. 20 d.; cuarzo,moscovita, biotita (escasa), carbón y

magnetita

LA ZONA METAMÓRFICA DE CONTACTODEL CAP GROS (PALAMÓS) Lám, TI

FIG. 2. Pizarra maclífera del Turó d'EnPerals. 1,. ord. 10 d.; 8, quiastolita;1-5-;CS,pasta de cuarzo, mica y carbón

FIG. 4. La misma entre Nicolescruzados

TREBALLS DEL MUSEU DECIÈNCIES NATURALS, VOL. VI, I934

FrG. 1. Granatita del Molí Vell. 1,. ord.10 d.; 11, granate; 12, vcsubiana ; 13,

granes de epidota y diopsido

FIG. 3. Granatita compleja del MolíVell. 1,. ord, ro d.; ro, calcita; II,granate; 12, vesubiana; 20, prehenita

LA ZONA METAMÓRFICA DE CONTACTODEL CAP GROS (PALAMÓS) Ldm, VI!

'I

Fr G. 2. La mísma entre ]'Ç ico1escruzados

FrG. 4. La mísma entre Nicolescruzados

· TREBALLS DEL MUSEU DECIÈNCIES NA'l'URALS, VOL. VI, 1934

FIG. 1. Eclogita (granatita díopsidíta)del Molí Vell. L. ord. 20 d.; r , cuarzo;II, granate; 14, diopsido. F, Masa fel-despática no transformada por completo

LA ZONA ME'rAMÓRFlCA DE CON'rAC'relDEI, CAP GROS (PALAMÓS) Lám, VITI

FIG. 2. Diopsidita del Molí Vell. L.ord. 20 d.; II, granate; 14, diopsido;

F, masa filítica; I, cuarzo