Laboratuvar Sonuçlarının Raporlanması · • Görüşler ve değerlendirmelerin kaynağı veve akreditasyon“akreditasyon” kapsamında olmadığı net olarak belirtilmelidir

Laboratuvar Sonuçlarının çRaporlanması

Dr Yahya Laleli &Dr. Yahya Laleli &Dr. Murat Öktem

Düzen Laboratuvarlar Grubu

Tarih : 30 Ekim 2009, CumaSaat : 14.30‐15.00Yer : Askeri Müze ve Kültür Sitesi

Sunu KapsamıSunu Kapsamı• Laboratuvar raporu neyin ürünüdür,

• Ne verir? Nasıl sunulmalıdır.

• TC Sağlık Bakanlığı• TC Sağlık Bakanlığı….

• ISO/IEC* 17125 ve ISO/IEC 15168 kapsamında rapor kapsamı,

• Kapsama neler katabiliriz• Kapsama neler katabiliriz,

• ISO 15189 kapsamında yazılmış raporunda hatayı azaltmak için risk yönetimi ve sürekli ıslahı yönünde ISO/TSE 22367:2008(E) y / ( )

* ISO: International Organization for StandardizationIEC : International Electrotechnical Commission

Kayda ve Kanıta Dayalı UygulamaKayda ve Kanıta Dayalı UygulamaKayda ve Kanıta Dayalı UygulamaKayda ve Kanıta Dayalı Uygulama

Fikre, kanaate, tahmine bağlı sağlık hizmetinden,

d lil k d l ğl kdelile kanıta dayalı sağlık hizmetine yolculuğunhizmetine yolculuğun

60 yılındayız60. yılındayız.

Laboratuvar RaporuLaboratuvar Raporu

• Hastanın fizyolojik durumuyla ilgili olarak başta kan kimyası ve hematolojisi olmak üzere vücut y jsıvılarına yönelik sorulmuş, nicelik veya nitelik olarak ölçülebilen çoklu parametrelere belirliolarak ölçülebilen çoklu parametrelere belirli bir analitik güven hududu içinde cevap veren ve bu bilgilere dayanarak hekimin veya ilgilininbu bilgilere dayanarak hekimin veya ilgilinin, değerlendirme ve karsilastirma yapmasına imkan sağlayan ekonomik veri tabanıdır.(yl)

Doğru test mi istendi ?Alınan sonuç ile aksiyon arasındaki uyumsuzluk

Aksiyon

Rapor yorumlamaTest istemi

Numune alımı Raporlama

T l AnalizTanımlama Analiz

Transportasyon Hazırlama

Herhangi bir laboratuvar testinin yapılmasındaki 9 basamak

Lundberg, 1981

Tıbbi Laboratuvarda Akım ŞemasıTıbbi Laboratuvarda Akım Şeması

ÖrnekÖrnek Toplama... Ulaşım … Hazırlama … Veri nakli

R k ifR k if Elde tedarici HazırlamaReaktifReaktif Elde … tedarici Hazırlama …

AletAlet Kurulum süreklilik … deney set … Kalibrasyon … İnceleme … SonuçAletAlet

KalibratörKalibratör Temin et tedarikci… Hazırlama ……

KontrolKontrol Teminet Mağaza … Hazırlama … veri nakli

Rapor Oluşturma Sonuçun alınması… yazım sekli… Rapor yaratılması, İletim*

THE LANCET, MAY 1, 1976

CLINICAL CHEMISTRY REPORTINGProblems and ProposalsProblems and Proposals

ALAN M.BOLDDepartment of Clinical Chemistry,

Queen Elizabeth Hospital, Birmingham B15 2TH

SummarySummaryThe completed report is the most obvious interface between the laboratoryand the clinician. An unattractive, or confusing report may fail to do justice to

ll l i l i U f l l i l li l ff h ban excellent analytical service. Unfortunately, relatively little effort has beenexpended on achieving the best possible report, and individual enthusiasmand initiative has led to widely diverse practices in reporting. There is anurgent need for standardization of report formats and it is suggested that allreports should include guidance on abnormality, be in cumulative format, andcontain a realistic statement of analytical reliability.y y





SummarySummaryThe completed report is the most obvious interface between the laboratoryand the clinician. An unattractive, or confusing report may fail to dojustice to an excellent analytical service. Unfortunately, relatively littleeffort has been expended on achieving the best possible report, and individualenthusiasm and initiative has led to widely diverse practices in reporting.y p p gThere is an urgent need for standardization of report formats and it issuggested that all reports should include guidance on abnormality, be incumulative format and contain a realistic statement of analytical reliabilitycumulative format, and contain a realistic statement of analytical reliability.





SummarySummaryThe completed report is the most obvious interface between the laboratoryand the clinician. An unattractive, or confusing report may fail to do justice to

l l ff h ban excellent analytical service. Unfortunately, relatively little effort has beenexpended on achieving the best possible report, and individualenthusiasm and initiative has led to widely diverse practices iny preporting. There is an urgent need for standardization of report formats andit is suggested that all reports should include guidance on abnormality, be incumulative format and contain a realistic statement of analytical reliabilitycumulative format, and contain a realistic statement of analytical reliability.


CLINICAL CHEMISTRY REPORTINGProblems and Proposals



SummaryThe completed report is the most obvious interface between the laboratoryand the clinician. An unattractive, or confusing report may fail to do justice toan excellent analytical service. Unfortunately, relatively little effort has beenexpended on achieving the best possible report, and individual enthusiasmand initiative has led to widely diverse practices in reporting. There is anurgent need for standardization of report formats and it is suggestedurgent need for standardization of report formats and it is suggestedthat all reports should include guidance on abnormality, be incumulative format, and contain a realistic statement of analyticall b lreliability.


GENERAL REQUIREMENTS

There is no universal agreement on minimum requirements of aclinical chemistry report. I suggest* that no laboratory, orclinician should be satisfied with less than the following items:clinician, should be satisfied with less than the following items:1. Patient‐identification data, sex, age/date of birth.2. Colour coded, green.2. Colour coded, green.3. Date, time specimen taken (preferably 24 h clock)4. Nature of specimen.p5. Analytical result, units.6. Size suitable for incorporating in medical records.7. Indication of “abnormality”* ALAN M.BOLD




At least some of the following additional features aredesirable*:

8.Cumulative confidence limits.

9.Analytical confidence limits.9.Analytical confidence limits.

10.Relevant conditions (e.g. fasting).

11 Warning of any drug interference11.Warning of any drug interference.

12.Space for interpretative comment.

i l d13.Attractive uncluttered appearance.

* ALAN M.BOLD

Ülkemizde rapor kalıpları kapsamı (en az)Ülkemizde rapor kalıpları kapsamı (en az)

• Hizmet üreten yerin yetkilendirmeye ünvanı.

• Test yapılan şahsın kimlik bilgileri,

• Her örnekleme döneminde “TEK” kayıt # ama örnek cinsine göre (serum, plazma, idrar, vs.) alt ayrım, (veya her örnek ayrı kayıt #)

Y l i l i dl k ll l k dl• Yapılması istenen testlerin adları ve kullanılıyorsa kodları,

• Örnekleme anında şahsın durumu (rutin uygulama dışı durumlar için: Tok menstrüel siklustaki yeri SAT dinamik testler vs )için: Tok, menstrüel siklustaki yeri, SAT, dinamik testler.. vs.)

• Örnekleme tarihi, saat olarak,

D ğ l di ö lik f l ğ• Değerlendirmeye yönelik referans aralığı

• Neticeyi onaylayan uzmanın kimliği, diploma No. ve imzası.

Bugün Rapor Formatında Ne Olmalı?Bugün Rapor Formatında Ne Olmalı?• Örnekteki barkod No. raporda da kullanılmalı• Sonuç değerlendirmede:

• Şahsın eski değeri(leri), • Laboratuvarın teyit ettiği kendi referans aralığıLaboratuvarın teyit ettiği kendi referans aralığı,

• Sonucun öncekinden, farklı (biyolojik değişim + T.Hata) olması halinde uyarı,

• Uygulandıysa farklı metodolojiler farklı test koduyla belirtilmeli,

• Kritik (Panik) değerler belirlenmeli (alıcısına ulaşmalı)• Kritik (Panik) değerler belirlenmeli (alıcısına ulaşmalı),• Ön rapordan sonra asıl raporun ulaştırılması varsa

değişikliğin açıklanması,• Varsa akreditasyon belgeleri ve kapsamına atıf yapılmalı,

S ğl k k l ğ f ö liği li i• Sağlık Bakanlığı Performans Yönetmenliği Kalite Hizmet Standartları kavramına göre:

Sağlık Bakanlığı Performans Yönetmenliği Kalite Hi t St d tlHizmet Standartları

Çerçevesinde RAPORDA Beklenenler*

Her örneklemede ayrı barkod kullanarak hasta‐netice uyumsuzluğunun önlenmesi,

Laboratuvar “Panik” değerlerini tanımlamalıdır,

Örneklerin preanalitik dönemde güvenilirliğinin sağlanması için bekleme p g ğ ğ çsüresinin (raporda örnek kabul ve onaylama zamanlarının saat ve gün olarak ver alması) takibi ve korunma şartları,

D kt h t l b t l likli ikt ö bil lidiDoktor hastanın laboratuvar sonuçlarını poliklinikten görebilmelidir,

Hastaların yazılı olarak laboratuvar sonuçlarına ulaşabilmelerine yönelik düzenlemeler yapılmalıdırdüzenlemeler yapılmalıdır.

* TC Sağ.Bak. Tedavi Hizmetleri Gen.Md. Performans Yönetimi Kalite Gelişimi Daire Başkanlığı, 2009ğ ş ş ğ ,

ISO standartlarına göre RAPOR

FORMATI ve KAPSAMI

ISO/IEC 17025 ve ISO/IEC 15189ISO/IEC 17025 ve ISO/IEC 15189

www.iso.orgg* ISO: International Organization for Standardization

IEC : International Electrotechnical Commission

ISO 17025:2005Kapsamında Sonuç Raporlanması 1Kapsamında Sonuç Raporlanması‐1

5.10 Sonuçların Rapor Haline Getirilmesi

• Laboratuvar, istenmiş olan her bilgiyi müşteriye rapor edecektir,

• Rapor; laboratuvar‐müşteri‐örnek bilgilerini, kullanılan metod ve sonuçları, onaylayan şahıs hakkında tüm bilgiyi ihtiva etmelidir,

• Başlık (Deney raporu) ibaresi taşımalıdır,

• Seri numarası, sayfa numaralama, son sayfanın betimlenmelidir,

• Onay alınmadan kopyalanamayacağı belirtilmeli önerisi bulunmalıdır.www.iso.org



• Sayfa düzenlemesine dikkat edilmelidir

G ktiği d ü til i d ğ l di k t l l d• Gerektiğinde üretilen veriye değerlendirme katılmalıdır

• Her geçerli durumda uygunluk veya uygunsuzluk ö ü l i il lidigörüşlerine yer verilmelidir

• Eğer uygulanabiliyorsa “ölçüm belirsizliği” t l l dtanımlanmalıdır

• Alt yüklenicinin sonuçları belirtilmelidir

• Müşterinin rızasıyla basit rapor, iç müşteriye açılabilir

www.iso.orgg



• Sonuçların elektronik transferine müsaade edilecektir

• Görüşler ve değerlendirmelerin kaynağı ve“akreditasyon”• Görüşler ve değerlendirmelerin kaynağı ve akreditasyon kapsamında olmadığı net olarak belirtilmelidir

• Türetilen veya ilave veriler orijinal test raporuna ek olarak• Türetilen veya ilave veriler orijinal test raporuna ek olarak verilmeli, yeni rapor üretilmesi gerekiyorsa ilk orijinal raporu refere etmeliraporu refere etmeli

• Başlıklar mümkün olduğunca standartlaştırılmalıdır

• Rapor yayımlandıktan sonra değişiklik yapma kriterleri ve• Rapor yayımlandıktan sonra değişiklik yapma kriterleri ve nasıl yapılması gerektiği ayrıca tanımlanmış

iwww.iso.org

ISO/IEC* 15189 KapsamındaLaboratuvar Raporu‐1 5.8 Sonuçların rapor haline getirilmesi

• Laboratuvar yönetimi raporların düzenlenmesinden sorumlu olmalıdır

• Rapor formunun biçimi, laboratuvar hizmetlerinden p ç ,yararlananların görüşleri dikkate alınarak belirlenmelidir

• Laboratuvar yönetimi, raporların uygun zamanda, uygun kişiler tarafından alındığından emin olmak içinuygun kişiler tarafından alındığından emin olmak için raporların alınma sorumluluğunu paylaşır


ISO/IEC *15189 KapsamındaL b t R 2Laboratuvar Raporu‐25.8 Sonuçların rapor haline getirilmesi

• Laboratuvarın adı ve adresi• Hastanın açık kimliği, adresi

ve raporun gönderileceği yer• Analizin net ve kesin tanımı• Örnek tipi• Numune tarihi, saati, laboratuvar kabul saati• SI birimleri veya SI birimlerine göre izlenebilir birimlerde

sonuçlar• Raporun verilmesine karar veren yetkili kişinin adı• Kontrol edip onay veren kişilerin imzası veya onayı


ISO/IEC* 15189 KapsamındaL b t R 3Laboratuvar Raporu‐3 5.8 Sonuçların rapor haline getirilmesi

• Analizi isteyenin adı, adresi• Rapor tarih ve saati• Biyolojik referans aralıkları• Sonuçların değerlendirilmesi

N k li i l ğ• Numune kalitesi, uygunluğu• Uygulanabildiği veya gerektiği yerde tespit sınırı ve ölçüm belirsizliği

istek üzerine verilebiliristek üzerine verilebilir.• Raporlarda aşağıdaki kuruluşların tavsiye ettiği kelime ve söz dizimi

kullanılmalıdır: ICSH, ISH, IFCC, IUPAC, ISTH, CEN• Örnek kalitesinin sonucu etkileyip etkilemediği belirtilmelidir• Kolay erişilebilecek şekilde muhafaza edilmeli


ISO/IEC* 15189 KapsamındaL b t R 4Laboratuvar Raporu‐45.8 Sonuçların rapor haline getirilmesi

• Kritik (panik) düzeyler hakkında uyarı olmalı• Ara rapor veriliyorsa, son rapor aynı yere mutlaka ulaştırılmalıp y p y y ş• Geri dönüş süreleri isteği yapanlarla istişare edilerek

belirlenmeli, klinik ihtiyaçlara uygun olmalı• Sonuç gecikirse isteyen kişiyi bilgilendirme için prosedür

bulunmalı• Geri bildirimler dikkate alınmalı• Hangi sonucun kime verileceği belirlenmeli• Sözel veya elektronik sonuç verme kriterleri belirlenmeli• Raporda düzeltme yapma politikası belirlenmeli


ISO/IEC* 15189 KapsamındaLaborat ar Rapor 5Laboratuvar Raporu‐5

Raporun Gizliliği C.6

• Hastaya ait sonuçlar gizlidir.

• Bütün hasta tanımlamalarından arındırılmış laboratuvar analiz• Bütün hasta tanımlamalarından arındırılmış laboratuvar analiz sonuçları, epidemiyoloji, demografi veya diğer istatistiksel analizler gibi amaçlar için kullanılabilir.g ç ç

• Laboratuvar; sonuçların doğru raporlanmasının yanında, analizlerin mümkün olduğunca doğru bir şekilde yorumlandığını ve hasta menfaatine en uygun şekilde uygulandığını garanti edecek ilave bir sorumluluk alır.

• Analizlerin seçimi ve yorumlanması ile ilgili uzman önerisi de laboratuvar hizmetinin bir parçasıdır.


ISO/IEC *1725 ve ISO/IEC 15189 Kapsamı Çerçevesinde Değerlendirirken…

• Akreditasyon; Analitik Performans güvencesine,yazılım‐işletim hatalarını en az imkan vermeye vey ş ysağlık hizmetinin etkinliğine yönelik bilgilendirmedir.

• Değerlendirme istenmesine rağmen sorumlulukDeğerlendirme istenmesine rağmen sorumlulukAkreditasyon kapsamı dışındadır.

• Tanısal performans için rapor kapsamında yer alan• Tanısal performans için rapor kapsamında yer alanverilerin mesela RA veya kritik değer, belirlenmekriterleri IFCC gibi gönüllü kuruluşların önerileriylekriterleri IFCC gibi gönüllü kuruluşların önerileriylesınırlı ise de gelecek önerilere de açıktır.


Raporlama ÇerçevesindeRaporlama Çerçevesinde Önlenmeye Çalışılan Kritik Hatalar

• Yazılım hataları

• Örneğin kayda geçişi ve raporun hedefine ulaşmasındaki gecikmeler

• Her raporun her yerde anlaşılır ve verilerin mukayese edilerek kullanılabilir olması

• Hastaya ait şahsi bilgiler korunurken verilerin genel bilgi üretiminde kullanılmasıbilgi üretiminde kullanılması

• Elektronik transfere uygunluk

Normal/Referans Aralığı TanımıNormal/Referans Aralığı, Tanımı

1 Şahsın kendi normali: Sağlıklı döneminde belirtilen şahıstan elde1. Şahsın kendi normali: Sağlıklı döneminde belirtilen şahıstan elde

edilmiş değer.

2 Optimum sağlık kondisyonundaki şahıslardan elde edilmiş verilere2. Optimum sağlık kondisyonundaki şahıslardan elde edilmiş verilere

dayanan değerler.

3. Cohort (eş grupları) normalleri: Hastanın grubunu temsil eden( ş g p ) g

sağlıklı toplumdan elde edilmiş değerler.

4. Genel toplum normalleri: Hastanın geldiği toplumun tüm fertlerini

temsil eden gruptan elde edilmiş normaller.

Her laboratuvar: a. TEa hudutları içinde sonuç üretmelidir.b. Referans aralığını teyid etmelidir.

Normatif ReferanslarNormatif ReferanslarHataların azaltılması için risk yönetimi ve sürekli gelişimin/iyileşmenin

gerçekleştirilmesi konusunda yardımcı olmada vazgeçilemez olan referanslar

– ISO 9000, Kalite Yönetim Sistemleri ‐ Temel kavramlar ve terimler

– ISO 14971:2007, Tıbbi cihazlar ‐ Risk yönetiminin tıbbi cihazlara uygulanması

– ISO 15189, Tıbbi laboratuvarlarda kalite ve yetkinlik içinISO 15189, Tıbbi laboratuvarlarda kalite ve yetkinlik için sağlanması gereken belirli şartlar

ISO/IEC* Guide 73 Risk yönetimi ile ilgili terimler– ISO/IEC* Guide 73, Risk yönetimi ile ilgili terimler ‐Yönergeler


Raporlama Çerçevesinde Olmayanlar(Olası aşama alanları)

• Sonucun diğer analitik verilerle ilişkisi

Z b ğl d ği i i ö i (bi l jik d ği i d• Zamana bağlı değişimin önemi (biyolojik değişimdenfarklı olup olmadığı)

• Sonucun, normal dağılım veya referans aralığı olarakkabul ettiğimiz değer kümesinden farkının biyolojikifadeye dayanması (ortalamadan farkin SD olarak verilmesi)

• Alarm düzeyinin belirlenme kriterleri

• Klinik veriler çerçevesinde sonucun predictive değeri(Bulguların şahsın kliniğiyle uyumu)(Bulguların şahsın kliniğiyle uyumu)

Verilerimizin Çoklu DeğerlendirilmesiVerilerimizin Çoklu Değerlendirilmesi

Learning Needs in Clinical Biochemistry, Ann of Clin, 2008)

Laboratuvar Sonuçlarının RaporlanmasıHITSP Özellikler GeçerliHITSP Özellikler Geçerli

Laboratuvar

Standard değiş‐tokuş mesajı: HL7 v2.5.1.

Veri İçeriğiVeri İçeriği standartlarıLOINC SNOMED

Sağlık Bilgilerinin Değiş/Tokuşluğu Belge değiş‐tokuş standardı:HL7 v3‐0CDA/CCD(Erken aşamalarda;

Sağlık Hizmeti Sunanlar

sınır benimsenme

Eski sonuçlara erişim:XDS+NAV+XD Lab+PIX+PDQBelge yöntemi ek kutlamalarla Sunanlar

(EHR)Belge yöntemi ek kutlamalarlaXD Lab’ı kullanır.

Draft for Discussion Only Minnesota e-Health Initiative, Standards Workgroup Meeting, February 19, 2008

Bu değerlendirme “Framingham Heart Study” verileri dikkate alınarak yapılmıştır.http://hp2010 nhlbihin net/atpiii/calculator asphttp://hp2010.nhlbihin.net/atpiii/calculator.asp

http://hp2010.nhlbihin.net/atpiii/calculator.asp

http://hp2010.nhlbihin.net/atpiii/calculator.asp

LABORATUVAR TIBBILABORATUVAR TIBBILABORATUVAR TIBBILABORATUVAR TIBBI

1960

Laboratuvar testleri ve testleri ve laboratuvar testlerine dayanan teşhis sayısı Bilinen teşhisler

t t tl

Test seçimi ve yorumunda teşhis sayısı ve mevcut testleryklinisyenin uzmanlığı

Fark yok

M Laposata MD PhD, 2004

LABORATUVAR TIBBILABORATUVAR TIBBILABORATUVAR TIBBILABORATUVAR TIBBI

Bugün

Laboratuvar T tl i

Bilinen teşhisler ve mevcut testler Ancak

Özellikle istenmedigiTestleri ve

laboratuvar testlerine dayanan Test seçimi ve

istenmedigi takdirdeUzman tavsiyesi sunulmamaktadır.

dayanan teşhis sayısı

yorumunda klinisyenin uzmanlığı

M Laposata MD PhD, 2004

ISO 15189’da kapsamındapTıbbi laboratuvarlarda hataların risk yönetimi ve

sürekli gelişme/iyileşme ile azaltılması g ş / y ş(ISO/TSA 22367)

– Riskin hesaplanması planlanmasıRi ki tkil i i t l– Riskin ve etkilerinin tanımlanması

– Riskle başa çıkma stratejilerininRiskle başa çıkma stratejilerinin geliştirilmesiRi ki itö i dil i– Riskin monitörize edilmesi

www.iso.org

ISO 15189’da tanımlanan risk yönetimi yaşağıdaki gerekleriyle uyumludur:

– Uyumsuzlukların tanımlanması ve kontrolüy– Önlemlerin ve düzeltmelerin yapılandırılmasıİ d i l i i k ö i i– İç denetimlerin ve risk yönetimi değerlendirmelerinin gerçekleştirilmesi

– Sürekli gelişimin / iyileşmenin uygulanması(bu çerçevede bizler ne önerebiliriz?)(bu çerçevede bizler ne önerebiliriz?)

www.iso.org

Terimler ve Tanımlamalar

• Laboratuvar hatası: Deneylerin istenmesinden sonuçların raporlanmasına ve sonuçlara ulaşılmasına kadar olan herhangi bir aşamada yapılması planlanan birsonuçlara ulaşılmasına kadar olan herhangi bir aşamada yapılması planlanan bir işlemin amaçlanıldığı gibi tamamlanamaması veya amaca ulaşmada yanlış bir yöntemin seçilmesi

• Aktif hata: Operatörün yaptığı bir hata• Aktif hata: Operatörün yaptığı bir hata• Kognitif hata: Yetersiz bilgi nedeniyle veya mevcut bilginin yanlış yorumlan‐

masıyla oluşan hata• Hata modları ve etkilerinin analizi: Bir sistem veya ürün için potansiyel hataların• Hata modları ve etkilerinin analizi: Bir sistem veya ürün için potansiyel hataların

belirlenmesi ve bu hatanın toplam sistem veya ürünün performansı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi (İstenmeyen bir etkinin ortaya çıkma şansını azaltmak için ihtiyaç duyulan gelişmelerin tanımlanmasına yönelik yüksek riskliazaltmak için ihtiyaç duyulan gelişmelerin tanımlanmasına yönelik yüksek riskli proçeslerin prospektif olarak risk analizinin yapılması).

• Latent hata: Altta yatan yapısal faktörlere bağlı gelişen hata. Bu hata operatörün kontrolünde değildir.kontrolünde değildir.

• Non‐kognitif hata (şematik hata ya da kayma): Beklenen otomatik davranışta dikkatsizliğe bağlı ya da bilinçsizce gelişen hatalar

Laboratuvardaki Uyuşmazlık, Hata ve y ş ,Rastlantıların Sınıflandırılması

a) Olayın siklus fazı

b) Laboratuvardaki uyuşmazlık, hata veya rastlantısal prosesin tanınmasıveya rastlantısal prosesin tanınması

c) Olayın sorumluluğu) y ğ

d) Önlenebilirliği

e) Hastalar üzerine etkisi

a. Hatanın Üretim Evresindeki yeri:a. Hatanın Üretim Evresindeki yeri:

1. Pre analitik faz hatalarıi. Hastanın hatalı tanımlanması

ii. Tanısal bilginin hatalı ya da eksik oluşug y ş

iii. Tıbbi istemin hatalı yorumlanması

iv. Hastanın yanlış hazırlanmasıiv. Hastanın yanlış hazırlanması

v. Örnek toplama ya da saklama kaplarının hatalı seçimi

vi Örnek toplama kaplarının yanlış etiketlenmesivi. Örnek toplama kaplarının yanlış etiketlenmesi

vii. Örneğin yanlış karıştırılması

viii Örnek toplama zamanında yapılan yanlışlıkviii. Örnek toplama zamanında yapılan yanlışlık

ix. Örneğin transportunda yapılan hatalar (zamanlama dahil)

a. Hatanın Üretim Evresindeki yeri:

2. Analitik hatalar

a. Hatanın Üretim Evresindeki yeri:

i. Tutarsız kalite kontrol sonucuii. Prosedürel uyuşmazlıkiii Yanlış ekipman veya reaktifiii. Yanlış ekipman veya reaktifiv. Tamamlama süresindeki gecikme (turnaround zamanı)

3. Post analitik hatalari. Yanlış sonuçii. Sonucun yanlış yazılmasıiii B li i /ikil liiii. Belirsiz/ikilemli raporiv. Yanlış hastaya yazılan sonuç (hastaların karıştırılması)v. Yanlış kişiye gönderilen raporş ş y g pvi. Sonucun yorumlanmasındaki kısıtlamalarla ilgili eksik bilgi

C L b d ki l k hC.Laboratuvardaki uyuşmazlık, hata veya rastlantısal prosesin tanınmasıi. Laboratuvara veya, İİ. Laboratuvar dışı sebeplere bağlı

D Ol l l ğD. Olayın sorumluluğu

i. Latent veya aktif hata

ii. Kognitif veya non‐kognitif hata

b l b d diii. Laboratuvara, laboratuvar dışı ya da belirlenemeyen sebeplere bağlı

T bbi l b l d h l i k ö i i• Tıbbi laboratuvarlarda hataların risk yönetimi ve sürekli gelişme/iyileşme ile azaltılması kapsamında ISO 15189’da da belirtildiği gibi risk yönetiminin çerçevesini şu basamaklarrisk yönetiminin çerçevesini şu basamaklar oluşturmaktadır:

Riskin planlanması– Riskin planlanması

– Riskin ve etkilerinin tanımlanması

– Riskle başa çıkma stratejilerinin geliştirilmesi

– Risk kontrolünün gözlemlenmesi/monitörize g /edilmesi

Francisco de Goya y Lucientes“The Parcae”, 1820‐22

Documents

Laboratuvar Sonuçlarının Raporlanması · • Görüşler ve değerlendirmelerin kaynağı veve akreditasyon“akreditasyon” kapsamında olmadığı net olarak belirtilmelidir