LANGILE MUGIMENDUA

Noiz

Industralizazioa gertatzean, XIX. mende inguruetan

Non

Industrial gune nagusietan:

- Euskal Herria

- Katalunea

- Madril

Zer da?

Errebindikazio taldea

Zergatik sortu ziren langile mugimeduak?

Industriaren garapenaren ondorioz landako eremuko langileak hirietara joan ziren. Hiriak langileez bete ziren eta herriak, aldiz, utsik geratu.

Industrializazioarekin batera langileen inmigrazioak ez zuen onurak soilik ekarri, nahiz eta aurrera pauso ikaragarria izan, hain zuzen, Espainiako lurraldeak garatu egin ziren, arazo larriak ere sortu ziren .

Arazoa

Langileen kopura asko hazi zenez arazo berriak azaldu ziren gizarte harremanetan.

Inmigrazio masiboak, hain zuzen, gizatea aldatu zuen. Ohitura, kultura, historia eta harreman mota ezberdinen arteko bizikidetzak desadostasunak ekarri baitzuen.

LANGILE ANTOLAKUNTZA

Milaka langile zeuden hirietan lan egiten, beraien herburu nagusia aurrera ateratzea zen.

Hala ere, enpresak industralizazio gertatzean egoeraz aprobetxatu ziren, langileak haien esku zeuden eta irabaziak handitzea nahi zituzten. Langilei oso gogor lanarazi zieten, egoera kaskarretan eta soldata ez bidezkoetan.

Egoera

Hasiera batean langileak egoerara moldatu ziren, beste irtenbiderik ez zuten (konformismoa).

Baina laister egoerak buelta eman zuen.

Kontzientzia hartu eta antolatzen hasi

ziren.

Powert point batetik ateratako argazkia

LANGILE ELKARTASUNA

Langileek elkartasuna erakutsi nahi izan zuten, guztiok egoera berberean zeudelako, horregatik elkarri laguntzeko elkarteak, kooperatibak edo langile elkarteak sortu zituzten. Baina baita grebak ere nagusiak izan ziren berain eskubideak aldarrikatzeko.

Helburua Lan eta gizarte hobekuntzak lortzea bizi-kalitatea hobetzeko

INDUSTRIALIZAZIO GARAIAN

MAKINEN AGERPENA

Makinekin batera funtzionamendu berria azaldu zen: arkarragoa eta modernoagoa.

ARAZOA

HASERREA

Langileen lana makinak egiten zuten, beraz, langile gutxiago behar ziren produkzio bera egiteko.

LUDISMO MUGIMENDUAK

LUDISMOA

Makinen kontra antolatutako mugimenduak

Greba gogor eta indartsuak. Langile asko

langabezian gertatu baitziren.

Zergatik du Ludismo izena?

Nedd Ludd mugimendu hauen bultzatzaile nagusia

izan zelako.

LUDISMO mugimenduaren inguruan egunkarian azaldutako berria

«En la tarde del viernes, alrededor de las cuatro, un numeroso grupo de revoltosos atacó la fábrica de tejidos pertenecientes a los señores Wroe y Duncroft, en West Houghton (...), y, encontrándola desprotegida, pronto se apoderaron de ella. Inmediatamente la incendiaron y todo el edificio con su valiosa maquinaria, tejidos, etc., fue completamente destruido. Los daños ocasionados son inmensos, habiendo costado la fábrica sola 6.000 libras. La razón aducida para justificar este acto horrible es, como en Middleton, el "tejido a vapor". A causa de este espantoso suceso, dos respetables familias han sufrido un daño grave e irreparable y un gran número de pobres han quedado sin empleo. Los revoltosos parecen dirigir su venganza contra toda clase de adelantos en las maquinarias. ¡Cuán errados están! ¿Qué habría sido de este país sin tales adelantos?»

Annual Register, 1812ko Apirilak 26

LANGILE MUGIMENDUA EUSKAL HERRIAN

XX. mendea

Gatazkak areagotu egin ziren Facundo Perezaguaren erradikalismoaren eraginez. Bilbon, Lehengo erakunde sozialista sortu zuenean. Hala ere, 1910eko meatzarien greba oso arrakastatsua izan zen eta, gertaera horien aurrean, langile abertzaleek erreakzionatu eta euren sindikatua eratu zuten:

Eusko Langileen Alkartasuna (ELA-STV)

Jatorriko euskaldunak: TOMAS MEABE

Eusko Langileen Alkartasuna (ELA-STV)

Helburuak

Euskal langilleen batasuna lortzea

Oinarriak abertzaletasunean eta Elizaren gizarte hezkuntzan ezartzea

Abertzaleek: sozialismo ideologiaren kontra zeuden, kanpotik etorritakoa zelako eta beraz, euskal herritarrengandik urrun eduki beharrekoa.

Elizak: ELA-ren defendatzaile, hain zuzen ere, beldur ziren anarkistek eta sozialistek egin zezakeenarekin.

Gertakizun garrantzitsuak

1890

Manuel Orte PSOEko lehen zinegotzia1891

Lehen garrantzizko meategietako greba

1910Greba arrakastatsua. Canalejasek gobernaria ezker partiduen laguntza izan zuen Ellizaren aurka joateko.

1911 Sozialismoa sendotzea

1915.tik aurrera

ALDAKETAK

Euskal sozialismoa Perezaguaren erradilalismo bidea utzi

Indalecio Priotok bultzatuta sozialismo potikikoa jarraitu

Aldaketa honen ondorioz Sozialistak eta Errepublikazaleek elkartuko dira. Honek ekarriko du langileak berain ideak grebaren ordez elektoralki (partidu politiko bitartez) defendatzea.

1921 KRISI GARAIA

I.Mundu Gerran lortutako irabaziak desagertu.

Langileen egoera larriagotu zen. Bizi baldintzak okerrera joan ziren, soldata jeitsiera, kaleratuen kopurua handitu…

HASERREA

Langileen mugimendua indartu eta gogoz jokatu. Egoeri buelta ematea eskatzen zuten. Milaka langile soldata jaitsiera edo kaleratuak izan zirelako gosea, bizimodu kaxkarra… zeukaten.

PRIMO DE RIVERA-ren diktadura

Anarkismoaren desagerpena

Sindikalismo katolikoaren gorakada

LANGILE MUGIMENDUA

Oposizio handia diktadurarentzat. Langileek elkarlanean aritzea indar asko izatea eragin zuen, bai grebetan baina batez ere partidu politikoen bitartez. Gaur egun indarrean jarraitzen duen partidu politikoan ikus daiteke: PSOE