Süle

yman

YA

ZIC

I

1

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİBesin Zinciri ve Enerji Akışı

8. SINIF1Konu Özeti

ÜNİTE 6

fenburada.com

Canlılar yaşamsal faaliyetlerini devam et-

tirebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Canlı-

lar enerjiyi besinlerden elde ederler.

Canlılar beslenme şekillerine göre 3 gruba

ayrılır.

a.Üreticiler

Üretici canlılar, fotosentez ile kendi besin-

lerini kendileri üretirler. Fotosentez sırasında

güneş ışığını doğrudan kullanabilen canlılar-

dır.

Üretici canlılara; yeşil bitkiler, siyanobakte-

riler, mavi-yeşil algler ve öglena örnek olarak

verilebilir.

b.Tüketiciler

Kendi besinlerini üretemeyen ve ihtiyaç

duydukları besini dışarıdan hazır olarak alan

canlılardır.

Tüketici canlılar besin kaynaklarına ve be-

sini alma şekillerine göre 3 gruba ayrılır.

Otçullar(Otoburlar)

Sadece üretici canlılarla beslenen canlılardır.

Koyun, keçi, inek, fil ve at örnek olarak veri-

lebilir.

BESİN ZİNCİRİ VE ENERJİ AKIŞI

Etçiller(Etoburlar)

Sadece etle beslenen canlılardır. Kartal,

aslan, köpek balığı ve yılan örnek olarak ve-

rilebilir.

Hepçiller( Hem Etçil Hem Otçullar)

Hem üreticilerle hem de tüketicilerle bes-

lenen canlılardır. İnsan, ayı, tavuk, kaplumba-

ğa ve fare örnek olarak verilebilir.

CANLILAR

Üreticiler Tüketiciler Ayrıştırıcılar

Yeşil Bitki Öglena

Alg Siyanobakteri

Koyun Keçi

Deve Fil

Köpek

Yılan

Aslan

Köpek Balığı

Tavuk Ayı

Süle

yman

YA

ZIC

I

2

c. Ayrıştırıcılar(Çürükçüller)

Ölü bitki ve hayvan atıklarını parçalayarak

toprağa karışmasını sağlayan canlılardır. Man-

tarlar ve bazı bakteriler örnek olarak verile-

bilir.

Canlıların ihtiyaç duydukları enerjiyi birbirle-

rinden beslenmelerine göre, sıralanmaları ile

oluşan zincire besin zinciri denir.

• Besin zincirinin ana kaynağı Güneş’tir.

• Besin zincirlerinin ilk halkasını her zaman

üretici canlılar oluşturur.

• Besin zincirinin diğer halkaları tüketiciler-

den oluşur.

• Besin zincirindeki oklar enerjinin akış yö-

nünü gösterir.

• Besin zincirinin her halkasında ayrıştırıcı-

lar bulunur.

• Besin zincirinde herhangi bir canlının sa-

yısındaki artma ya da azalma besin zinci-

rindeki tüm canlıları etkiler.

Yukardaki örnekte kurbağa sayısının azal-

ması;

• Yılan sayısının azalmasına

• Kartal sayısının azalmasına

• Çekirge sayısının artmasına

• Ot miktarının azalmasına neden olur.

Ekosistemlerde, birden fazla besin zinciri

birbiri ile ilişkilidir. Bu karmaşık beslenme iliş-

kisine besin ağı denir.

• Besin ağındaki bir canlı sayısındaki artma

ya da azalma, besin ağındaki canlıların ta-

mamının sayısını etkiler.

• Bir canlı birden fazla besin zincirinde bu-

lunabilir.

Üreticilerden tüketicilere doğru aktarılan

besin ve enerjiyi gösteren piramittir.

Besin piramidinde aşağıdan yukarıya

doğru gidildikçe;

Aktarılan enerji miktarı azalır.

Birey sayısı azalır.

Biyokütle azalır.

Canlı büyüklüğü artar.

Canlıda biriken zararlı madde miktarı

artar.(biyolojik birikim)

Besin piramidinin ilk basamağını üreticiler

oluşturur.Ayrıştırıcılar besin piramidinin her

basamağında yer alır. Besin piramidinde yu-

karı doğru çıkıldıkça enerji miktarı azalır.

BESİN ZİNCİRİ

BESİN AĞI

BESİN PİRAMİDİ

Mantar Ayrıştırıcı Bakteri

Ot Çekirge Kurbağa Yılan Kartal

Üreticiler

Tüketiciler

Etçiller

Hepçiller

Ayr

ıştı

rıcı

lar

1000 cal

100 cal

10 cal

1 cal

Teliflidir, öğrencilerle paylaşılabilir; fakat kaynak gösterilse bile başka sitelerde yayınlanamaz.

fenburada.ogretmen İnstagram sayfasındanbilgi kartlarını takip edebilirsiniz.